Gr 12-Verbruikerstudies Studienotas

Í2,È-A-CSS-SN01IÎ

1

8

1

2

-

A

-

C

S

S

-

S

N

0

1

VERBRUIKERSTUDIES STUDIENOTAS Graad 12

A member of the FUTURELEARN group

Verbruikerstudies Studienotas

1812-A-CSS-SN01

Í2,È-A-CSS-SN01IÎ

Graad 12

Aangepas vir KABV

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies

INHOUDSOPGAWE VOORWOORD .................................................................................................................... 3 INLEIDING........................................................................................................................... 3 TYDSBESTUUR .................................................................................................................. 6 1.

Jaarprogram ............................................................................................................ 7 2.

Vereistes vir formele assessering in Verbruikerstudies ......................................... 17 3.

Formele assessering in graad 12 .......................................................................... 18 4.

Studiewenke.......................................................................................................... 19 5.

Benodighede ......................................................................................................... 24 6.

Nuttige webwerwe ................................................................................................. 25 7.

Waar om vorige eksamenvraestelle te kry ............................................................ 25 8. my.Impaq .............................................................................................................. 25 9.

Facebook .............................................................................................................. 25 10.

Kontakbesonderhede ............................................................................................ 25 11.

Eksamenwenke ..................................................................................................... 26 12.

Aktiwiteite (1 – 28)................................................................................................. 28 13.

Memorandums van aktiwiteite (1 – 28) ................................................................. 57

© Impaq

1

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies

1. Jaarprogram WERKSKEDULE (KWARTAAL 1 – 4) LYS VAN AFKORTINGS: Aktiwiteite agter in studienotas Sleutelwoorde vir terminologie Fasiliteerdersgids (onderwysersgids) Handleiding (leerderboek) Portefeuljeboek

A SW OG LB PB

Graad 12 is ’n baie kort jaar. Alhoewel die KABV voorsiening maak vir 10 weke per kwartaal, laat die Departement van Basiese Onderwys se skoolkalender vir 2017 nie noodwendig hierdie indeling toe nie.

Kandidate word aangeraai om: 1. dadelik met die volgende kwartaal se werk te begin sodra ’n kwartaal se werk afgehandel is. Sodoende sal daar genoeg tyd vir deeglike studie en hersiening wees.

2. baie seker te maak van die vakinhoud wat per kwartaal afgehandel moet word ter voorbereiding van die kwartaaltoetse.

KWARTAAL 1 ONDERWERP ORIËNTERING

INHOUD Bestudeer die studienotas en portefeuljeboek (assesseringstake en praktiese take).

LB

A

PRAKTIES: VOEDSELOPSIE

1

Spyseniering van die huis af LB bl. 194

ENTREPRENEURSKAP DOELWIT: Beweeg van ʼn idee na die vervaardiging en bemarking van ʼn produk (skakel met graad 11) • Identifiseer ʼn potensieelwinsgewende besigheidsgeleentheid.

• Die formulering van die idee en spesifikasie van die produk.

ENTREPRENEURSKAP DOELWIT: Faktore om te oorweeg in die entrepreneur se keuse van ʼn geskikte produk vir kleinskaalproduksie: die beskikbaarheid van menslike vaardighede, finansiële hulpbronne, beskikbare werkspasie, beskikbare grondstowwe (plaaslik beskikbaar) en aantrekkingskrag vir verbruikers. © Impaq

Identifisering van ʼn winsgewende tuisgebaseerde sakegeleentheid.

bl. 7

Formulering van ʼn idee en spesifikasie van die produk

bl. 8 – 9

Beskikbaarheid van menslike vaardighede

bl. 10

Beskikbaarheid van finansiële en ander hulpbronne

bl. 11

Beskikbaarheid van die werksruimte

bl. 12

7

2

Kosteberekening en verkoopprys LB bl. 197 – 199

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies Beskikbaarheid van insetgrondstowwe

bl. 13

Verbruikersaanklank van jou produk

bl. 13 – 14

ENTREPRENEURSKAP DOELWIT: Faktore wat die doeltreffende produksie van gehalteprodukte beïnvloed.

• Beplanning, hou by spesifikasies, gehaltebeheer, ʼn netjiese werksplek, higiëne van werkers, beheer van finansies en voorraadkontrole.

Vereistes vir gehalteprodukte: • Gepas vir teikengroep, aanbieding van die produk, gehalte van grondstowwe gebruik, gehalte en ontwerp van verpakking, gehalte van opberging, veiligheid en etikettering.

• Effektiewe gebruik van tyd, effektiewe opbergingsprosedures, kliënteverhoudinge, onderhoud van apparaat en opleiding van personeel.

• Volhoubare produksie en verbruik: verantwoordelikhede van verbruikers en produsente.

• Opberging- en afleweringstrategieë.

Beplanning

bl. 15

Nakoming van spesifikasies

bl. 16

Gehaltebeheer

bl. 16

Netjiese werkplek

bl. 17

Higiëne van werkers

bl. 18

Noukeurige bestuur van finansies

bl. 18

Voorraadbeheer

bl. 19

Geskik vir teikengroep

bl. 20

3

bl. 20 Aanbieding van produk

bl. 21

Gehalte van grondstowwe

bl. 22

Gehalte en ontwerp van verpakking bl. 22 Gehalte van berging en doeltreffende bergingsprosedures

bl. 23

Veiligheid

bl. 24

Korrekte en aantreklike etikettering

bl. 24 bl. 25

Doeltreffende gebruik van tyd bl. 25 Klanteverhoudinge bl. 25 Instandhouding van toerusting

bl. 26

Opleiding van personeel

bl. 26

Afleweringstrategieë bl. 27

© Impaq

8

4

Spyseniering van buffetetes LB bl. 196 en 200

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies Volhoubare produksie en verbruik

bl. 28

Verantwoordelikhede van produsente Verantwoordelikhede van verbruikers ENTREPRENEURSKAP DOELWIT: Ontwikkel ʼn bemarkingsplan volgens die 5Pbemarkingstrategie • Produk: handelsmerk/naam, beeld, etikettering en verpakking.

• Promosie/advertering.

• Prys en prysstrategie.

• Plek: waar gaan die produk vervaardig word? Waar gaan dit verkoop word?

• Persone: teikengroep en mense wat die bemarking hanteer.

ENTREPRENEURSKAP DOELWIT: Doen ʼn finansiële uitvoerbaarheidstudie om die volhoubare winsgewendheid van die besigheid vas te stel.

• Bepaal die produksiekoste, verkoopsprys en wins en aanvangsbehoeftes.

• Skep ʼn “besteverkope-scenario” en “slegsteverkope-scenario.”

Produk, promosie en advertensies, prys en prysstrategie, plek, persone

bl. 29 – 34

5

Wat is ʼn finansiële uitvoerbaarheidstudie ?

Wat is volhoubare winsgewendheid?

bl. 35

bl. 35 PRAKTIES Hoendergeregte: Hoender à la king

Aanvangsbehoeftes bl. 36 Produksiekoste bl. 37 – 38 bl. 39 – 40 Verkoopscenario’s

© Impaq

6

bl. 35 – 36

Bepaal verkoopprys en wins.

9

PRAKTIES Visgeregte: Skelvisroulade

7

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies KLEDING DOELWIT: Mode en voorkoms in die werksomgewing • Die konsep van mode.

• Invloede wat kontemporêre mode bepaal.

• Modesiklusse: modegrille; klassieke en standaard modeneigings.

• Mode-oplewings: retrospektiewe modes.

• Hoekom modes verander.

• Kontemporêre modeneigings vir jong volwassenes.

Konsep van mode Invloede wat kontemporêre mode bepaal Modesiklusse: giere, klassieke en standaard modeneigings Modeherlewings: retrospektiewe modes

bl. 48 – 49

bl. 49 8 PRAKTIES Gevorderde nageregte vir ʼn buffet-ete: Perskekaaskoek

bl. 49 – 50

bl. 51 bl. 51

Waarom mode verander

9 bl. 51 – 52

Kontemporêre modes vir jong volwassenes KLEDING DOELWIT: Die rol van voorkoms in die werksplek.

• Riglyne wanneer klere en bykomstighede gekies en aangekoop word.

• Beplanning van ʼn basiese klerekas vir die werksplek vir verskillende seisoene en verskillende geleenthede by die werk (mans en dames); faktore om te oorweeg, insluitend toepassing van kleur, ontwerpelemente en -beginsels.

Kleding en voorkoms stuur ʼn boodskap

bl. 53 – 54 Projek: entrepreneurskap

Riglyne vir die kies en aankoop van klere en bykomstighede Beplanning van ʼn basiese klerekas vir die werksplek

bl. 54 – 55 10

Implementeringsplan vir die produksie en bemarking van ʼn tuisgemaakte produk.

bl. 56 – 57 Sien PB bl. 58 – 60

Stappe in die beplanning van ʼn werksklerekas

KLEDING DOELWIT: • Verbruikerskwessies aangaande kleding en tekstiele wat ʼn impak op die natuurlike en ekonomiese omgewing het.

• Eko-modes en die volhoubare gebruik van tekstiele en kleding.

• Die invloed van die ongeoorloofde gebruik van wetlik beskermde handelsname (handelsmerke).

Volhoubaarheid

bl. 61

Wat is eko-mode?

bl. 61

Omgewingsvriendelike stowwe Die volhoubare gebruik van tekstiele en kleding

bl. 62 – 63 11 bl. 64

Wat is ʼn handelsmerk?

Beskerming van handelsmerke en logo’s

bl. 64

© Impaq

10

Implementeringsplan vir die produksie en bemarking van ʼn tuisgemaakte produk Sien PB

bl. 64

Wat is handelsmerkplagiaat?

Projek: entrepreneurskap

bl. 61 – 62

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies bl. 64 – 65 Gevolge van handelsmerkplagiaat VOEDSEL EN VOEDING DOELWIT: Voeding- en voedselverwante gesondheidstoestande Kort beskrywing, oorsake, voorkoming en bestuur.

Fokus op voeding en eetgewoontes om ʼn bestaande toestand te voorkom of te bestuur. Sluit die glukemiese indeks van voedsel in.

• Lae/hoë bloedglukosevlakke.

• Diabetes.

• Koronêre hartsiektes, insluitend hoë bloedcholesterol, wat lei tot arteriosklerose.

Lae en hoë bloedglukosevlakke

bl. 71

Diabetes

bl. 72 – 73

Koronêre hartsiektes

bl. 74 – 75

12

13

KWARTAAL 2 ONDERWERP VOEDSEL EN VOEDING DOELWIT: • Osteoporose, anemie, hoë bloeddruk.

• Voedselallergieë.

• Suiwel- en glutenintoleransie.

LB

INHOUD

Osteoporose

bl. 75 – 76

Anemie

bl. 76 – 77

Hoë bloeddruk

A

PRAKTIES: VOEDSELOPSIE

14

Bestudeer praktiese take vir kwartaal 2

bl. 77

Voedselallergieë

bl. 79

Suiwelintoleransie

bl. 79 – 80

Glutenintoleransie

bl. 80 – 81

VOEDSEL EN VOEDING DOELWIT: Eetversteurings: anorexia, bulimie, obesiteit.

• MIV/vigs (verbetering van die immuunstelsel deur die korrekte voeding).

15 Anorexia

bl. 82

Bulimie

bl. 82

Obesiteit

bl. 83

MIV/vigs

bl. 84 – 85

Oordragmoontlikhede in die voedselomgewing

bl. 86 – 87

Gelatien – algemene reëls vir die voorbereiding van gelatiengeregte LB bl. 207 Algemene reëls vir suksesvolle gelatiengeregte LB bl. 208

16

VOEDSEL EN VOEDING DOELWIT: Voedseloordraagbare siektes • Oordragmoontlikhede in die voedselomgewing.

• Simptome, inkubasieperiode en behandeling van: - hepatitis A (aansteeklike geelsug) - tuberkulose

© Impaq

Hoe kan oordrag verhoed word?

Hepatitis A

17 bl. 87 – 88 bl. 89

11

PRAKTIES Gelatiengereg: Gevormde vrugtejellie

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies - Ecoli-infeksie - disenterie - gastro-enteritis

Tuberkulose

bl. 89

E-coli infeksie

bl. 90

Disenterie

bl. 90

Gastro-enteritis

bl. 91

Wat is voedselbymiddels?

bl. 92

Definisie en verduideliking van sommige voedselbymiddels?

bl. 93 – 94

VOEDSEL EN VOEDING DOELWIT: Voedselbymiddels: Kommersiële en huishoudelike gebruik • Wat is voedselbymiddels?

Redes vir gebruik, effek op voedsel, veiligheid en invloed op gesondheid, moontlike allergiese reaksies.

• Definisie en verduideliking van die volgende voedselbymiddels: - nutriënte, emulsifiseerders, stabiliseerders, bleikmiddels en kleurmiddels, chemiese preserveermiddels, antioksidante, additiewe om smaak te verbeter.

• Verbruikerskwessies oor voedselbymiddels, bv.: verbeter voedselbymiddels die voedingswaarde van voedselitems soos energiedrankies, kougom en aartappelskyfies?

• Behoort hierdie voedselitems in snoepwinkels by skole aangehou te word?

Veiligheid van voedselbymiddels

bl. 95

Invloede van voedselbymiddels op gesondheid

bl. 95

Moontlike allergiese reaksies

bl. 95

Verbruikerskwessies oor voedselbymiddels

bl. 96

Inligting wat op voedseletikette moet verskyn

bl. 97

18

Spyseniering van die huis af vir spesiale geleenthede LB bl. 210 – 212

VOEDSEL EN VOEDING DOELWIT: Voedseletikette • As bron van voedingkundige en ander inligting vir produkseleksie.

• Basiese inligting wat op voedseletikette moet verskyn.

• Interpretasie van etikette.

• Misleidende bewerings rakende voedingswaarde wat op voedseletikette voorkom.

© Impaq

Interpretasie van voedseletikette

bl. 97 – 100

Misleidende bewerings aangaande voedingswaarde op voedseletikette

bl. 101 – 102

12

PRAKTIES Maalvleisgeregte: Lasagne 19

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies VOEDSEL EN VOEDING DOELWIT: Voedselverwante verbruikerskwessies wat ʼn impak het op die natuurlike en ekonomiese omgewing, insluitend publieke gesondheid.

• Geneties-gemodifiseerde voedsel.

• Organies-geproduseerde voedsel.

• Bestraalde voedsel.

• Plaaslike voedselproduksie en voedselsekuriteit in SuidAfrika.

- Selfonderhoudendheid, uitvoere, invoere.

- Probleme geassosieer met plaaslike voedselvoorrade en moontlike oplossings.

BEHUISING EN INTERIEUR DOELWIT: Verskillende opsies om huise te bekom • Huur, bou, koop (voltitel, deeltitel).

• Voordele en nadele van die verskillende opsies.

• Finansiële verantwoordelikhede vir die drie behuisingsopsies.

• Kontraktuele verantwoordelikhede vir die drie behuisingsopsies.

Geneties gemodifiseerde voedsel

bl. 103 – 104

Organies geproduseerde voedsel

bl. 104

Bestraalde voedsel

bl. 105

Selfonderhoudendheid, uitvoere en invoere

bl. 106

Probleme geassosieer met plaaslike voedselvoorrade en moontlike oplossings

bl. 106 – 107

Huur van ʼn huis

bl. 117 – 118

Bou van ʼn huis

bl. 119 – 121

Koop van ʼn huis

bl. 121 – 123

20

PRAKTIES Vleisgeregte: Bobotie en geelrys

21 Finansiële oorwegings voor die aankoop van ʼn huis

bl. 124

Kontraktuele aspekte by die koop van ʼn huis

bl. 125 – 126

JUNIE-EKSAMEN PRAKTIESE ASSESSERINGSTAAK 7 – gedurende eksamen of soos deur Impaq gereël.

© Impaq

13

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies

KWARTAAL 3 ONDERWERP BEHUISING EN INTERIEUR DOELWIT: Finansiering verwant aan die koop van ʼn huis • Deposito’s, verbande, versekering, maandelikse afbetaling van verband, oordrag en ander verborge kostes, banke se vereistes vir die toestaan van verbande.

• Staatsgesubsidieerde behuising, werkgewersondersteuning.

LB

INHOUD

Deposito’s

bl. 126

Verbande

bl. 127

Versekering

bl. 127

Maandelikse terugbetalings

bl. 128

Oordrag van verskuilde kostes

bl. 128

A

22 Bankvereistes vir die toekenning van huislenings en registrasie van verbande Regeringbehuisingsubsidies

bl. 129

bl. 130 – 132

Werkgewerondersteuning

bl. 132

Faktore om te oorweeg wanneer huishoudelike toestelle aangekoop word

bl. 133 – 134

Keuse van huishoudelike apparaat t.o.v. energieverbruik

bl. 134 – 136

Universele ontwerp

bl. 136 – 137

BEHUISING EN INTERIEUR DOELWIT: Aankoop van huishoudelike toestelle: wasmasjien, tuimeldroër, skottelgoedwasser, yskas, vrieskas, stoof, mikrogolfoond en stofsuier.

• Faktore om te oorweeg wanneer huishoudelike toestelle aangekoop word: behoefte van die gesin, begroting, gemak van gebruik.

• Keuse van huishoudelike apparaat met betrekking tot: - universele ontwerp en ander eienskappe, funksionaliteit van verskillende tipes, energie (menslik en nie-menslik) en waterverbruik; en - die potensiële omgewingsimpak.

© Impaq

Waterverbruik van toestelle

bl. 137

Omgewingsimpak van huishoudelike toestelle

bl. 138

14

23

PRAKTIES: VOEDSELOPSIE

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies Koop van ʼn stoof

bl. 139 – 141

Koop van ʼn mikrogolfoond

bl. 141 – 142

Koop van ʼn stofsuier

bl. 142 – 143

Koop van ʼn wasmasjien

bl. 143 – 144

Koop van ʼn tuimeldroër

bl. 144 – 145

Koop van ʼn vrieskas

bl. 145

Koop van ʼn yskas

bl. 145 – 146

Koop van ʼn skottelgoedwasser

bl. 146 – 147

BEHUISING EN INTERIEUR DOELWIT: • Finansiële en kontraktuele verantwoordelikhede wanneer meubels en huishoudelike toestelle aangekoop word.

• Regte en verantwoordelikhede van verbruikers en verkopers.

Koop van meubels en toestelle in kontant

bl. 148

Gebruik van krediet om meubels en toestelle te koop Regte en verantwoordelikhede van verbruikers na die aankoop van toestelle

bl. 148 – 149

bl. 150

DIE VERBRUIKER DOELWIT: Finansiële en kontraktuele aspekte waarvan verbruikers moet kennis neem • ʼn Kontrak.

• Tipes kontrakte van toepassing op verbruikers.

• Die afkoelperiode.

• Uitsluitingsklousules (wettig/onwettig).

• Onregverdige besigheidspraktyke.

• ʼn Waarborg en ʼn vrywaring.

• Grys goedere/parallelle invoere.

• Swendelstreke: tipes swendelstreke waarvan verbruikers bewus moet wees.

• Stokvelle (wettig/onwettig).

• Piramideskemas (wettig/onwettig).

© Impaq

Wat jy moet weet oor kontrakte

bl. 155 – 156

Soorte kontrakte van toepassing op verbruikers

bl. 156

Uitsluitingsklousules en onbillike voorwaardes

bl. 156

Afkoeltydperk

bl. 157

Onbillike besigheidspraktyke

bl. 157 – 158

Waarborg en garansie

bl. 158

Grysgoedere en parallelle invoere

bl. 158 – 159

Swendelary

bl. 159 – 161

Stokvel

bl. 161 – 162

Piramideskema

bl. 162

15

24

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies DIE VERBRUIKER DOELWIT: Belastings, rentekoerse en inflasie • Tipes belastings betaal deur Suid-Afrikaners, soos inkomstebelasting, BTW, eiendomsbelasting, belasting op goedere en dienste (soos brandstof, drank, sigarette, motorlisensies).

• Rentekoerse: van toepassing op verskillende tipes krediet.

• Eenvoudige en saamgestelde rente (wat is die verskil, geen berekeninge nie).

• Inflasie: definisie, inflasiekoers, die VPI in Suid-Afrika.

• Sluit enige wetlike veranderinge/nuwe ontwikkelinge in wat mag plaasvind.

DIE VERBRUIKER DOELWIT: Volhoubare verbruik van elektrisiteit • Vergelyking van die hoofbronne van elektrisiteitsverskaffing soos fossielbrandstowwe en regenereerbare bronne soos water, wind en sonkrag.

• Verantwoordelike gebruik van elektrisiteit in verband met behuising en huishoudelike toestelle en apparate.

• Die gebruik van gas in huishoudings as ʼn energiebron: voordele, nadele en kostes.

Volhoubare verbruik van water.

• Water (verduidelik die kwessie in die algemeen, maar fokus dan op huishoudings): waterbesoedeling, tekort aan water, tekort aan vars, skoon water.

• Verantwoordelike gebruik van water wat verband hou met behuising en huishoudelike toestelle en apparate.

© Impaq

bl. 163 – 164

Direkte belasting Indirekte belasting

bl. 165

Rentekoerse

bl. 166 – 167

Inflasie en verbruikersprysindeks

bl. 167 – 168

25

Hoofbronne van elektrisiteitsverskaffing

bl. 169 – 172

Verantwoordelike gebruik van elektrisiteit

bl. 173 – 174

Gebruik van gas as energiebron in huishoudings

bl. 174 – 176

Watertekort in Suid-Afrika

bl. 177

Tekort aan vars skoon water

bl. 177 – 178

Besoedeling van water

bl. 178 – 179

Verantwoordelike gebruik van water

bl. 179 – 181

Wat is munisipaliteite?

26

27

bl. 182

Lewering van basiese dienste deur munisipaliteite

bl. 182 – 184

Gemeenskapsregte en –verantwoordelikhede

bl. 185 – 186

28

16

Studienotas G12 ~ Verbruikerstudies

Munisipale dienste • Die verantwoordelikheid van munisipaliteite rakende dienste en diensverskaffing.

• Verantwoordelikhede van gemeenskappe rakende die gebruik van munisipale dienste.

REKORDEKSAMEN

PRAKTIESE ASSESSERINGSTAAK 10 – word gedurende die eksamen gedoen of soos deur Impaq gereël.

KWARTAAL 4 ONDERWERP HERSIENING

LB

INHOUD

PRAKTIES: VOEDSELOPSIE

2.

Vereistes vir formele assessering in Verbruikerstudies



SGA – Voltooi alle take en handig dit betyds in by Impaq, soos in die portefeuljeboek aangedui.

Eksamenvraestelle en toetse sal op ’n alternatiewe metode of in die portefeuljeboek aan jou beskikbaar gestel word.

Eksamens word by die goedgekeurde eksamensentrums afgelê, soos aangewys deur Impaq/SACAI. Praktiese lesse moet voltooi word soos in die jaarprogram aangedui. NB: assessors moet hierdie punte volledig voltooi – word slegs deur Impaq gemodereer.

Jou Praktiese Assesseringstaak (PAT) bestaan uit twee take. o PAT – Gedurende die Junie-eksamen of soos deur Impaq gereël. o PAT – Gedurende die Rekordeksamen of soos deur Impaq gereël.

   

© Impaq

17