ICK Dans Magazine, issue #2, '19—'20

AAR 25 J RECO & N OG OLTE EMI C SCH ICK R ER PIET 10 JAA N E

issue #2 ‘19—’20

REPORTAGE Kunstenaars en cultureel ondernemers van Amsterdam Nieuw-West

MARCUS AZZINI (TONEELGROEP OOSTPOOL)

DANSENSEMBLE ICK

Over liefde in tijden van klimaatsverandering

Geportretteerd door fotograaf Ruben Timman

EIGENZINNIG, RAUW, KRACHTIG EN SENSUEEL De fotografie van Alwin Poiana

HET LICHAAM IN OPSTAND Voor ICK is het lichaam nieuwsgierig en grensverleggend; een sociaal lichaam dat gevoelig is voor maatschappelijke veranderingen als globalisering, digitalisering en versnippering.

ICK (Internationaal Choreografisch Kunstencentrum), onder leiding van Emio Greco en Pieter C. Scholten, is het stadsgezelschap voor hedendaagse dans in Amsterdam. Als huisgezelschap van Theater de Meervaart in Nieuw West produceert ICK internationale dansvoorstellingen, gaat samenwerkingen aan met interdisciplinaire kunstenaars, geeft ruimte aan (jonge) choreografen en initieert tal van research– en educatieve projecten.

VOORWOORD

EEN ICK BLICK IN ICKbiedt Dit tweede dansmagazine een blik op de activiteiten van ICK Amsterdam in het seizoen 2019-2020.

VAN PARFUM TOT CHOCOLA

In dit magazine vindt u interviews, artikelen en fotoreportages waarin ICK-ers, verwanten en publiek laten weten wat hen fascineert aan het dansende lichaam, wat dans voor hen persoonlijk betekent of wat hen inspiratie brengt. Ons motto Het lichaam in opstand blijft daarbij de leidraad. Een lichaam dat kracht en kwetsbaarheid uitstraalt.

Aan het woord komen de mensen achter de schermen; van de toneelregisseurs Marcus Azzini en Floris van Delft tot onze community manager Sohrab Bayat. Speciale aandacht in dit nummer voor de dansmethode Double Skin/Double Mind die, hoe simpel kan het zijn, begint bij ademhaling.

Tijdens het jaarlijks terugkerend ICKFEST dat op 25, 26 en 27 oktober in ons huistheater De Meervaart plaatsvindt, kunt u kennis maken met een groot aantal van onze projecten.

Ook is in dit magazine een belangrijke plek ingeruimd voor intri­ gerende beelden.

Onze huisfotograaf Alwin Poiana maakt een keuze uit zijn favoriete werken en portretfotograaf Ruben Timman presenteert foto’s van de ICK dansers gekleed in kostuums uit ons rijke repertoire ter ere van ons 25-jarig jubileum in 2020.

Foto: Ruben Timman

ICK (Internationaal Choreografisch Kunstencentrum) is een plek van creatie en uitwisseling met de dans als uitgang­ spunt, waar interna­ tionale choreografen, kunstenaars, dans­ docenten en dansonderzoekers dagelijks elkaars pad kruisen. Een plek waar makers rust, aandacht en concentratie vinden, maar ook de gelegenheid krijgen om hun vondsten en bevindingen met u, ons publiek, te delen.

Ook ICK viert een feestje; in 2009 werden alle activiteiten van het dans­gezelschap samengebald in het voor Nederland nieuwe model van een choreografisch centrum.

De kleurige tijdlijn loodst u door bijzondere momenten en grootse spektakelstukken uit 25 jaar EGPC en het 10-jarig bestaan van ICK; van parfum tot chocola, van state-of-the-art installatie tot een gereedschapskist om kinderen tot dansen te bewegen.

We hopen dat deze ontmoeting op papier u inspireert voorstellingen, evenementen en workshops te bezoeken. We zien u graag in het komende seizoen!

Emio Greco | Pieter C. Scholten Team ICK

ICK DANS MAGAZINE — 3 — VOORWOORD

INHOUD ICK DANS MAGAZINE

6

14

issue #2 ’19—’20

25 JAAR EMIO GRECO & PIETER C. SCHOLTEN EN 10 JAAR ICK

INTERVIEW EMIO GRECO & PIETER C. SCHOLTEN

Bijzondere momenten en grootse spektakelstukken

28

Over de verrijking van samenwerking over de grens

30

INTERVIEW SOHRAB BAYAT

REPORTAGE: DE KUNSTENAARS EN CULTUREEL ONDERNEMERS VAN NIEUW-WEST

Community manager in Nieuw-West

50

56

ANALYSE: KRIS VERDONCK

DOUBLE SKIN/DOUBLE MIND De vele toepassingen van een bijzondere dansmethode

Performance op de rand van het bestaan

70

RESEARCH: DOCUMENTEREN VAN DANS

HET LICHAAM IN OPSTAND

Annoteren beschrijft de maakprocessen van ICK

ICK DANS MAGAZINE — 4 — INHOUDSOPGAVE

22

24

ICKFEST

INTERVIEW MARCUS AZZINI

ICK en de Meervaart presenteren voor de derde keer het ICKFEST

Over liefde in tijden van klimaatsverandering

38

42

INTERVIEW FLORIS VAN DELFT

BEELDRAPPORTAGE: EIGENZINNIG, RAUW, KRACHTIG EN SENSUEEL

‘Hoe ik talent voor het leven kreeg wordt een grootse voorstelling over wachten in een AZC’

60

De fotografie van Alwin Poiana

68

ARTIST SPACE

SWEET LIKE A CHOCOLATE

Portretten van veelzijdige choreografen

Intiem dansspektakel met de Vijfde Symfonie van Beethoven als open einde

75

PORTRETTEN: HET DANSENSEMBLE VAN ICK

Ruben Timman fotografeerde dansers in kostuums uit het rijke repertoire

SPEELLIJST ‘19–‘20 Binnenzijde achterflap

ICK DANS MAGAZINE — 5 — INHOUDSOPGAVE

25 JAAR EMIO GRECO | PIETER C SCHOLTEN & 10 JAAR ICK 1995 1995

Laboratorium Bianco (Cosmic

Theater, Amsterdam)

2002 1998

1999

2001

2001

(DS/DM) workshop introductie/première Wenen

PRIJS

boekpublicatie (auteur: Antoon van den Braembussche)

PRIJS

Double Skin/ Double Mind

Philip Morris Kunstprijs voor EG|PC

EDUCATIE

PUBLICATIE

1995

1998

1999

Manifest 7 Noodzakelijk­ heden met 7

(09.11.1998/ CaDance Festival, Den Haag)

(12.10.1999 Klapstuk Festival, Leuven)

1996

1999

2000

dansprincipes

Fra Cervello e Movimento Bianco, EG|PC

Double Points: Two, EG|PC

Fra Cervello e Movimento Extra Dry, EG|PC

(01.02.1996 / Cosmic Theater, Amsterdam)

(31.03.1999 / Kaaitheater, Brussel)

1997

1999

Fra Cervello e Movimento Rosso, EG|PC

(17.10.1997 / Klapstuk Festival, Leuven)

FRA film

(09.08.1999 / TV3/NPS)

FILM

It’s life Jim but not as we know it

Double Points: One, EG|PC

Conjunto de Falda y Chaqueta, EG|PC

(05.05.2000 / Teatro Central, Sevilla)

2001

Conjunto di NERO, EG|PC (05.07.2001 / Montpellier Danse, Montpellier)

2001

Herald Angel Award, Schotland voor Double Points One & Two, EG|PC

Sonia Gaskell Prijs, Nederland voor de Double Points-serie, EG|PC

2001

Double Points: Schaubühne, EG|PC (19.10.2001

/ Schaubühne am Lehniner Platz, Berlijn)

2002

Piano di Rotta

film (ARTE) FILM

PRIJS

2000

2001

(10.11.2000 / CaDance Festival, Den Haag)

(25.08.2001 / Tanz im August, Berlijn)

Double Points NERO, EG|PC

Double Points: Remains installatie

2002

Teatro del Mundo Award voor Extra Dry, EG|PC,

Argentinië PRIJS

ICK DANS MAGAZINE — 6 — DOOR DE JAREN HEEN

2004 2002

Rimasto Orfano, EG|PC (22.05.2002 / KunstenFESTIVAL­ desArts, Brussel)

2008 2003

Double Points: Two, door Nederlands Danstheater

(20-11-2003, Lucent Danstheater, Den Haag

2005

Artists in Residence bij AHK

start of an intensive and long-lasting collaboration on dance research

2006

risorgimento for HELL magazine

(juli 2006) PUBLICATIE

EDUCATIE

2007

(Capturing Intention)

documentatie, analyse en notatieonderzoek gebaseerd op het werk van Emio Greco|PC, publicatie onder redactie Scott deLahunta PUBLICATIE

2002

2004

Double Points: Double Points: + Bertha - The EG|PC, Hanspeter Bermudez Triangle, Kyburz (22.05.2004 / Konzerthaus EG|PC (13.11.2002 KunstenFestival­ DesArts, Brussel)

Dortmund)

2005

2006

(14.07.2005 / Avignon Festival)

prijs van het Syndicat professionnel de la critique de théâtre, de musique et de danse, Parijs voor HELL, EG|PC

Double Points: Hell , EG|PC

Meilleur Spectacle de Danse 2006,

PRIJS

2003

Premio Danza & Danza, Italië voor

EG|PC PRIJS

2004

Time Out Live Award voor Double Points One & Two, EG|PC

2005

Double Points: +, EG|PC(extended

version)(09.11.2005 / Festival D’Automne)

PRIJS

2003

Teorema, EG|PC i.s.m. Toneelgroep Amsterdam (10.10.2003 / Kaaitheater, Brussel)

2004

Orfeo ed Euridice, EG|PC i.s.m. Opera North (01.09.2004 /

Edinburgh International Festival)

2006

HELL, EG|PC

(28.06.2006 / Festival Montpellier Danse, Montpellier)

2006

The Assassin, EG|PC Tree opera i.s.m. Royal Opera

House London en Edinburgh International Festival (25.08.2006 / Edinburgh International Festival) 2007

Double Points: Rudi, EG|PC i.s.m.

Het Nationale Ballet (05.10.2007

/ Nederlandse Dansdagen, Maastricht)

ICK DANS MAGAZINE — 7 — DOOR DE JAREN HEEN

2007

Zwaan voor beste dansproductie 2006-2007 voor HELL van EG|PC (VSCD-dansprijzen, Maastricht) PRIJS

2008

Inside Movement Knowledge start tweejarig research project (2008-2010)

ACADEMIE

2008 2008

Imagined HELL (regie: Maite Bermúdez)

FILM

2009 2008

2009

2010

magazine (juni 2008)

start ICK Amsterdam

(Frascati)

2009

2010

Seongnam Arts Centre, Seoul)

ARTIST SPACE

Monaco Dance Forum, Monte Carlo)

2010

2010

(26.03.2010 / Frascati, Amsterdam)

PUBLICATIE

risorgimento for PURGATORIO PUBLICATIE

2008

2008

/ Holland Festival, Amsterdam)

/ Concertgebouw, Amsterdam)

[purgatorio] IN VISIONE, EG|PC (13.06.2008

2008

[purgatorio] POPOPERA, EG|PC (19.06.2008 / Holland Festival, Amsterdam)

2010

Double Points: Tsjaikovski, EG|PC (27.08.2008

BEYOND Seoul, EG|PC (10.04.2009 /

2008

2009

prêt-à-porter show Jean Paul Gaultier (30.09.2008

| presentatie collectie Spring-Summer 2009, Parijs)

Double Points: Janine | Martin, EG|PC (26.10.2009 / Concertgebouw, Amsterdam)

Blik in ICK

EVENT

2010

Double Points OUTIS, EG|PC, Hanspeter Kyburz

(11.03.2010 / Muziekgebouw aan het IJ, Amsterdam)

ZERO, Matteo Graziano (22.12.2009 / Frascati, Amsterdam)

After Trio A, Andrea Božić

2010

you PARA | DISO, EG|PC (03.07.2010 /

risorgimento for you PARA|DISO

magazine (juli 2010)

ARTIST SPACE

SPECIAL

2008

Double Points: ROCCO, EG|PC

2010

(12.11.2008 / Automne en Normandie, Louviers)

Andrea Božić als eerste maker ondersteund in ICK’s Artist Space (2010-2012) ARTIST SPACE

ICK DANS MAGAZINE — 8 — DOOR DE JAREN HEEN

2010

L’Essence de la Danse

lancering parfum SPECIAL

2011 2010

Imagined Purgatorio

film (regie: Maite Bermúdez) FILM

2012 2011

2011

2011

2012

(12.01.2011 / Theater de Meervaart, Amsterdam)

ACADEMIE

/ Le Bolle di Nardini, Bassano del Grappa)

ACADEMIE

2011

2012

(10.08.2011 / ImpulsTanz, Wenen)

(06.01.2012 / Frascati, Amsterdam)

COPE, Monique Duurvoort

Documentation Model finalized

Nardini Cascate van EG|PC (8.07.2011

Start SPAZIO ICK’s eerste EU project (2012-2014)

ARTIST SPACE

2010

BEYOND China, EG|PC (13.08.2010 /

2011

2011

Le Corps Du Ballet, EG|PC i.s.m. Les Ballets de Monte Carlo (20.04.2011 /

Double Points: Orgel, EG|PC i.s.m. Orgelpark

2011

2011

2011

2011

Groeps debat, de Balie Amsterdam

ACADEMIE

(30.05-2011 / Habertu, Amsterdam)

(16.09.2011 / Torino Danza, Turijn)

Dutch Culture Centre, Shanghai)

Grimaldi Forum, Monte Carlo)

ICK GETTOGETHER­ &DANCE#5

Opening ICK multimedia bibliotheek

(18.05.2011 / Orgelpark, Amsterdam)

(S)expostion(s), Pere Faura

ROCCO van EG|PC

Lithium, Andrea Božić ARTIST SPACE

La Commedia, EG|PC theaterversie

ARTIST SPACE

2012

Passione in Due, EG|PC (02.04.2012

/ Stadsschouwburg, Amsterdam)

ARTIST SPACE

EVENT

2011

Party in the Kitchen (Frascati) EVENT

2011

2011

ACADEMIE

locatieversie (23.06.2011 / Hangar Bicocca, Milaan)

Dance Notation Series #1

La Commedia

2011

Dioraphte Dans­prijs voor sterke internationale potentie voor you PARA | DISO, EG|PC PRIJS

ICK DANS MAGAZINE — 9 — DOOR DE JAREN HEEN

2012

Addio alla Fine, EG|PC locatieversie

(16.06.2012 / Holland Festival, Amsterdam)

2012 2012

2014 2013

Zwaan voor beste dansproductie 2011-2012 voor EG|PC

Love-ism Chapter 1, Mor Shani (01.02.2013

(VSCD-dansprijzen Maastricht), voor ROCCO

2013

2013

2014

Great Expectations, EG|PC (22.06.2013

L’Étranger, EG|PC (06.11.2013 / Théâtre du Jeu de Paume, Aix en Provence)

Julidans, Amsterdam)

ARTIST SPACE

/ Stedelijk Museum, Amsterdam)

2012

2013

2013

2014

2014

EVENT

(02.03.2013 Cinedans festival Eye Amsterdam - regie: Arno Dierickx)

Eerste Arts & Inspiration Diner

/ Korzo, Den Haag)

One Man Without a Cause film

FILM

2012

Double Points: Extremalism, EG|PC i.s.m. Ballet National de Marseille

Het lichaam van het nationale ballet, EG|PC i.s.m. het Nationale Ballet (11.09.2013 / Muziektheater Amsterdam)

2013

Let’s talk about dance publieksproject, Bram Vreeswijk EDUCATIE

(26.10.2012 / Opéra Municipal, Marseille)

2013

Fall 4 Dance

Vijf Amsterdamse podia en gezel­schappen presenteren een weekend vol dans.

(ICK, HNB, Frascati, ITA, Muziektheater)

EVENT

2013

Jan Martens en Mor Shani ondersteund in ICK’s Artist Space (2013-2014) ARTIST SPACE

2013

Double Points: VERDI, EG|PC

(07.07.2013 / Julidans, Amsterdam)

2013

Addio alla Fine - theaterversie, EG|PC (06.10.2013 / Nederlandse Dansdagen, Maastricht)

5: ECHO, Nicole Beutler (08.07.2014, GASTKUNSTENAARS

Aanstelling Emio Greco | Pieter C. Scholten als artistiek leiders Ballet National de Marseille (tot en

De Soprano’s van EG|PC i.s.m.

Opera Zuid

met 2018)

(05.10.2014 / Nederlandse Dans­dagen, Maastricht)

2014

2014

Start samenwerking met de Krakeling jeugdprojecten (Roccito, Young Macbeth en Young PARA|DISO)

One Man Without a Cause, EG|PC (13.10.2014 / Stadsschouwburg, Amsterdam)

EDUCATIE

2014

The Dog Days are over, Jan Martens

(20.03.2014 / Frascati, Amsterdam) ARTIST SPACE

2014

Aah! If only Father Christmas were a Go Go Dancer or a Communist, Robyn Orlin (02.12.2014, Frascati, Amsterdam) GASTKUNSTENAARS

ICK DANS MAGAZINE — 10 — DOOR DE JAREN HEEN

2015 2015

Arno Schuitemaker en Florentina Holzinger ondersteund in ICK’s Artist Space

2016 2015

While We Strive, Arno Schuitemaker (17.04.2015 / Chassé Theater, Breda)

ARTIST SPACE

(2015-2017)

2015

INSPIRATION Emio Greco | Pieter C. Scholten.

The Multiplicity of dance publicatie

2016

ICK@MEERVAART

EVENT

2016

The Common People, Jan Martens

(27.05.2016 / SPRING, Stadsschouwburg -Utrecht)

(auteur: Francesca Magnini)

ARTIST SPACE

PUBLICATIE

2015

Higher, Michele Rizzo

(13.02.2015 / Frascati, Amsterdam)

2015

Boléro. BNM productie, EG|PC

(08.05.2015 / Opéra de Marseille, Marseille)

ARTIST SPACE

2015

2015

Macbeth Liesbeth Colthof, EG|PC i.s.m.

Toneelmakerij

2015

2015

Extremalism, EG|PC i.s.m. Ballet National de Marseille

Passione, EG|PC i.s.m. Ballet National de Marseille

2015

2015

2015

(13.03.2015 / Den Sorte Diamant, Kopenhagen)

(12.06.2015)

ROCCO mee op staatsbezoek Denemarken

2016

EDUCATIE

(24.06.2016, Theater de Meervaart, Amsterdam)

Sensorium Toolkit for Dance gelanceerd

(9.10.2015, Theater Bellevue Amsterdam)

Le Corps du Ballet National de Marseille BNM productie, EG|PC

(14.03.2015 / Théâtre La Crieé, Marseille)

2016

(12.06.2015 / Holland Festival - Koninklijk Theater Carré, Amsterdam)

EXTREMALISM raw chocolate lancering i.s.m.

Chocodelic SPECIAL

(28.11.2015 / Opéra de Marseille, Marseille)

Start samenwerking de Meervaart - ICK huisgezelschap - verhuizing naar Nieuw-West

Swan Lake, Jakop Ahlbom

GASTKUNSTENAARS

2016

2016

Annotation/ Documentation research project van start

I will wait for you, Arno Schuitemaker

ACADEMIE

ARTIST SPACE

2016

2016

Pre-choreographic elements / movement language research van start ACADEMIE

ICK DANS MAGAZINE — 11 — DOOR DE JAREN HEEN

(21.09.2016 / Frascati, Amsterdam

Momentum BNM productie, EG|PC (22.09.2016 / Theatre La Crieé, Marseille)

2016 2016

D3US/x\M4CHIN4, Fernando Belfiore

(30.09.2016 Moving Futures, Amsterdam)

2017 2017

2017

Space Walk, Michele Rizzo

(08.03.2017 / Brakke Grond, Amsterdam) ARTIST SPACE

ARTIST SPACE

7EVEN i.s.m. BNM, Eric Minh Cuong Castaing, Joeri Dubbe, Nacera Belaza, Ula Sickle, Ayelen Parolin, Faustin Linyekula, Amos Ben-Tal (23.06.2017, Festival de Marseille, Marseille)

2018

ZIEL|ROUH, EG|PC Andalusisch Orkest met Nacera Belaza en Vincent Colomes (10.02.2018

i.s.m.

/ Theater de Meervaart, Amsterdam)

GASTKUNSTENAARS

2017

Paradiso Revisited, EG|PC

(17.01.2017 / Theater de Meervaart, Amsterdam)

2017

Attitude No.1 Feat.

Balaxinebaby, Florentina Holzinger

2017

Corpi Ingrati BNM Next junior company, EG|PC

2017

ICKFEST #1

(Meervaart) EVENT

(09.03.2017 / Théâtre Ballet National de Marseille, Marseille)

2017

Teacher Training DS/DM EDUCATIE

2017

Glittergods/ Stigma, Jesús de Vega

(24.09.2017, Meervaart, Amsterdam)

(07.02.2017 / Theater ah Spui, Den Haag)

ARTIST SPACE

2018

2018

EDUCATIE

(15.03.2018 / Teatro Mercadante, Napels)

Map to the Stars start meerjarig Europees project

2018

Harmonic Dissonance/ Synchron(icit)y research project van start

Non Solo Medea theaterversie BNM productie, EG|PC

2018

Choreopop, Jesús de Vega (11.05.2018 / Dansmakers, Amsterdam)

ACADEMIE

ARTIST SPACE

ARTIST SPACE

2017

2017

2017

2018

2018

(07.02.2017 / Theater ah Spui, Den Haag)

(06.05.2017 Theater de Meervaart, Amsterdam)

(02.12.2017 Opéra de Marseille, Marseille)

(25.01.2018 / Théâtre Ballet National de Marseille, Marseille)

(12.07.2018 / Teatro Grande, Pompei)

Together till the End, Arno Schuitemaker ARTIST SPACE

I/II/III/IIII, Kris Verdonck

Appearance, EG|PC i.s.m. BNM

ROCCA BNM productie, EG|PC

GASTKUNSTENAARS

ICK DANS MAGAZINE — 12 — DOOR DE JAREN HEEN

Non Solo Medea locatieversie, BNM productie, EG|PC

2018

2019

2018

2018

2019

2019

PUBLICATIE

(03.11.2018, Theater de Meervaart, Amsterdam

(15.02.2019 / Grand Théâtre de la Ville de Luxembourg – Luxemburg)

(2.7.2019 – Julidans, Theater Bellevue, Amsterdam)

ICK dans magazine #1

BLUE, Aleksandra Lemm i.s.m. Veem ARTIST SPACE

Disappearance, EG|PC i.s.m. BNM

60, Amos Ben-Tal i.s.m. OFFprojects

GASTKUNSTENAARS

2019

All Over – Acts of Love, EG|PC en Marcus Azzini i.s.m. Toneelgroep Oostpool (25.10.2019

/ Theater De Meervaart, Amsterdam)

GASTKUNSTENAARS

2018

ICKFEST #2 EVENT

2018

Body in Revolt i.s.m. ADE (Mediamatic Amsterdam) EVENT

2018

NEXT, Emanuel Gat

(02.11.2018, Theater de Meervaart, Amsterdam) GASTKUNSTENAARS

2018

2019

Theater de Meervaart, Amsterdam

SPRING, Stadsschouw­ burg Utrecht)

School of Moon, Eric Minh Cuong Castaing (04.11.2018

SOMETHING (out of nothing), Kris Verdonck (24.5.2019,

ACADEMIE

GASTKUNSTENAARS

2018

2019

(03.11.2018 / Theater de Meervaart, Amsterdam)

(24.05.2019 / ODAM, Amsterdam)

Les Cygnes et les autres BNM productie, EG|PC

2019

Mermaids, Dereck Cayla (04.07.2019

/Julidans, Theater Bellevue, Amsterdam) ARTIST SPACE

Elisa Zuppini, Christian Guerematchi, Chronos, Karel Tuytschaever, Dance Connects (27.10.2019 / ICKFEST, Theater de Meervaart, Amsterdam)

2019

2019

(05.09.2019, Amsterdam Fringe Festival, Brakke Grond)

(19.12.2019 / Bellevue, Amsterdam)

The sea is where you think it is, Chronos i.s.m.

Dansmakers

Aura, Moreno Perna i.s.m.

Dansmakers

ARTIST SPACE

ARTIST SPACE

2019

2019

Eerste Online Score van het creatieve proces van Amos Ben-Tal’s 60

Stranger, Karel Tuytschaever i.s.m. Dansmakers en Dans Brabant

ACADEMIE

ARTIST SPACE

(i.s.m. Motion Bank)

2019

What’s Cooking at ICK? met werk van

(13.09.2019 / Zuidpool, Antwerpen)

ICK DANS MAGAZINE — 13 — DOOR DE JAREN HEEN

Sweet like a chocolate, EG|PC

ICK DANS MAGAZINE — 14 — INTERVIEW

INTERVIEW

‘IK VOEL ME OPNIEUW VERLIEFD OP AMSTERDAM, NET ALS 25 JAAR GELEDEN’ Het is een choreografenduo dat al 25 jaar opvalt in de Nederlandse dans: Emio Greco en Pieter C. Scholten.

Wat bezielt ze, deze Italiaan uit Brindisi en deze Hollander uit Vlaardingen?

Tekst — Mirjam van der Linden Fotografie — Alwin Poiana

ICK Amsterdam vind je op de tweede verdieping van het Talentenhuis, een cultureel verzamelgebouw in Osdorp waar veel activiteiten voor kinderen en jongeren worden georganiseerd.

Een paar honderd meter verderop ligt hun huistheater De Meervaart, aan de overkant van de weg glinstert de Sloterplas. Het pand is weinig fraai, no-nonsense, een uitstraling die je misschien niet verwacht bij een internationaal befaamde club die zich het stadsdansgezelschap van Amsterdam mag noemen en die wordt geleid door een Italiaan en een Nederlander die de afgelopen vijf jaar ook nog eens de kar trokken bij het Ballet National de Marseille.

dramaturg en choreograaf Scholten schuin achter hem. Ook diens handelsmerk, het ronde brilletje, is er nog steeds, maar inmiddels met blauw glas. Pronkstuk is een rossig zijden, met rubber bewerkt en van

Extra Dry — Foto: Jean-Pierre Stoop

In het kantoortje van Emio Greco en Pieter C. Scholten zie je her en der sporen van hun 25-jarige carrière samen. Er hangen grote zwartwitfoto’s van voorstellingen, beelden die soms eerder doen denken aan een dampend popconcert dan aan een dansproductie. Maar er is ook een jeugdig portret van hen beiden, toen ze nog Emio Greco|PC heetten.

Danser en choreograaf Greco voorop, met zijn toen al kaalgeschoren hoofd,

zweet doordrenkt jurkje. Greco droeg het in Rosso, het middendeel uit hun signature piece het drieluik Fra Cervello e Movimento, ‘tussen brein en beweging’.

ICK DANS MAGAZINE — 15 — INTERVIEW

Bianco — Foto: Leonie Ravenstein

Het jubileumseizoen is tevens het seizoen waarin Greco en Scholten, net als vele anderen in de culturele sector, hard werken aan hun nieuwe vierjarenplan, dat in 2021 van start moet gaan. Een dubbelgoed moment dus voor een interview. Met een onderzoeks- en een educatieafdeling is het Internationaal Choreografisch Kunstencentrum meer dan alleen een hedendaags dansgezelschap. Ook presenteert het uit principe meer dan alleen het eigen werk van Greco en Scholten: gastchoreografen zijn óók ICK. Waar komt dit ambitieuze concept vandaan en waar gaat het heen?

Toen jullie in 1995 begonnen, riepen jullie ‘het moet anders in de dans’ en kwamen zelfs met een manifest, De 7 Noodzakelijkheden, waarin het dansende lichaam ons toespreekt en in zeven punten het meest essentiële over zichzelf vertelt. Moet het – 25 jaar en 45 producties later – nog steeds anders?

Scholten: ‘We waren jong, rebels.

Indertijd had je, los van William Forsythe en zijn adepten, weinig choreografen in de hedendaagse dans die zich vooral wilden bezighouden met de ontwikkeling van de taal van het lichaam. Nog steeds vind ik dat

het fysieke niet genoeg wordt geëxploreerd en gewaardeerd. Pure dans kan wel als het ballet is, maar in een eigentijdse vorm heeft pure dans het lastiger. Misschien omdat ons werk moeilijker te begrijpen is omdat het niet, zoals veel danstheater of conceptuele dans, draait om een verhaal of één idee.’

Greco: ‘Natuurlijk is de urgentie anders; we hebben inmiddels behoorlijk wat bereikt. Toch zijn er zeker nog conventies te doorbreken en ik vind het sowieso belangrijk om nooit ‘pleased’ met jezelf te zijn. Dat is stilstand.’

De eerste voorstelling was een solo, in het kleine Amsterdamse theater Cosmic. Nu staan jullie in de grote zalen en noemt de pers jullie de ‘internationaal meest succesvolle hedendaagse dansmakers van Nederland’. Missen jullie de begintijd?

Greco: ‘Toen had je alles te winnen, nu heb je alles te verliezen. Dat

‘Je moet de kracht van de ander vinden en daarbij aanhaken, dat kan je wederzijds sterker maken.’

ICK DANS MAGAZINE — 16 — INTERVIEW

veroorzaakt angst, en als je niet oppast, ga je jezelf censureren. ‘Zullen mensen wel begrijpen wat ik doe?’’

Scholten: ‘We creëerden gewoon, zonder druk. Als je niet veel geld hebt, heb je ook lagere eisen en houd je je automatisch bezig met de essentie.

Wij waren al blij als we ergens een paar maanden in residentie mochten werken.

Cosmic gaf ons de sleutel zodat we daar in de stille uurtjes konden repeteren. Nu zitten we in jarenlange, zenuwslopende gesprekken over passende huisvesting en is de beloofde nieuwbouw van De Meervaart wéér uitgesteld – om maar een voorbeeld te noemen.’

Greco: ‘En de markt is veranderd.

Grote podia als Théâtre de la Ville in Parijs en het Edinburgh Festival waren niet bang. Ook gevestigde makers mochten risicovol werk maken dat het publiek misschien niet zou bevallen. Nu programmeert iedereen voorzichtiger, een ‘mislukte’ voorstelling heeft sneller conse­ quenties voor makers.’

Hoe hebben jullie elkaar eigenlijk ontmoet, een danser geschoold bij Rosellla Hightower in Cannes en een theatermaker geschoold aan Academie voor Expressie door Woord en Gebaar in Kampen?

Greco: ‘Ik was na het Ballet Antibes Côte d’Azur terechtgekomen in het moderne, experimentele werk van eerst Saburo Teshigawara in Tokyo en daarna Jan Fabre in Antwerpen. Eind 1994 maakte Fabre een stuk bij Het Nationale Ballet in Amsterdam (Quando la terra si rimette in movimento, MvdL).

Ik leefde al een paar jaar uit een koffer.

Voor mij was Amsterdam een droom, ik besloot te blijven. Pieter organiseerde Dance Instances, korte work in progress presentaties voor choreografen en dansers. Daar kwamen we elkaar tegen. Het klikte meteen.’

Nog steeds? Is het niet lastig om zo lang en altijd als koppel samen te werken?

Scholten: ‘In het werk zien we elkaar niet zo. (Lachend) Ook op onszelf passen we het principe van synchronisatie toe, dat we artistiek en voor onze hele organisatie zo belangrijk vinden. Het betekent dat mensen altijd individuen blijven, dat ze tegelijkertijd, parallel, bestaan en zijn. Je moet de kracht van de ander vinden en daarbij aanhaken, dat kan je wederzijds sterker maken.’

Greco: ‘Naar dans vertaald: een danser lost een situatie, probleem of opdracht met zijn of haar eigen lichaam op en is dus altijd net iets anders dan de ander.

Als je dat uitgangspunt respecteert en voedt, kunnen er wonderschone dingen ontstaan, dan is er ruimte voor wat ik ‘gelukkig toeval’ noem.’

Scholten: ‘Ons gaat het altijd om het lichaam, het lichaam op zich is genoeg. Alles wat je daar bovenop legt – verhaaltjes, patronen – leidt daarvan af. Het zijn kunstmatige ingrepen. Wij willen dus geen relaties suggereren, door dansers tegenover elkaar te plaatsen of te laten versmelten bijvoorbeeld, en gebruiken ook nooit het woord compositie: dat gaat te veel over twee dansers hier, drie dansers daar, et cetera. Mooi om naar te kijken misschien, maar het vertroebelt je blik op dat lichaam.’

Greco: ‘Een verhaal of patroon zuigt het engagement van de danser als het ware leeg. Iedere danser maakt een individuele trip en die mag niet worden onderbroken. Close zijn zonder elkaar aan te raken of aan te kijken, dat is pas

‘De affectie moet uit het lichaam komen, de lichamen vertellen ons wat er gaande is.’

fascinerend. De affectie moet uit het lichaam komen, de lichamen vertellen ons wat er gaande is.’

Het klinkt alsof jullie willen choreograferen met instinctief gedrag.

Scholten: ‘Nee, dat is het niet. Wij gaan uit van het intuïtieve lichaam. Dat zit tussen instinct en ratio in. Het idee van een ‘tussenruimte’ en daarmee het spelen met polarisaties, met extremen, hebben wij vanaf het allereerste begin gekoesterd. Het drieluik Fra Cervello e Movimento is Italiaans voor ‘tussen brein en beweging’.

Greco: ‘Dat gaat over ons twee.’

Scholten: ‘Ons verschil in achtergrond, maar ook ons verschil in karakter. Ik wilde dit interview volledig voor­be­ reiden, Emio denkt: we zien wel, let’s go.’

Greco: ‘Op de vloer willen we allebei onderzoeken, begrijpen, structureren, maar ik geef het moment meer een kans. Als iets te veel is voorbereid, is er geen opening om het onbekende toe te laten. Pieter probeert problemen in te dammen, ik probeer problemen juist op te lossen door ze breder te maken, door buiten het kader te denken. Niet dat dat altijd lukt: ik zit wel eens bij de pakken neer, terwijl Pieter een enorm verantwoordelijkheidsgevoel heeft en altijd doorgaat.’

Rosso kostuum — Foto: Jean-Pierre Stoop

ICK DANS MAGAZINE — 17 — INTERVIEW

Extra Dry — Foto: Laurent Ziegler

ICK DANS MAGAZINE — 18 — INTERVIEW

HELL — Foto: Laurent Ziegler

In jullie werk is vaak sprake van nog zo’n tweedeling: enerzijds een mysterieuze kant, met wezens die – sensitief als vlinders bijna – snel en gedetailleerd bewegen, anderzijds veel bombarie, met straffe lichtwisselingen, hard geluid, non-stop dans. Wat zegt dit over jullie kijk op de wereld?

Scholten: ‘Het wonder en het spektakel noemen wij het. Deze elementen zijn inherent aan het lichaam, bepalen de mens. Het wonder is dat wat we niet weten. Dansers komen bijvoorbeeld op onbekend terrein als het lichaam na veel uitputting gewoonweg niet verder kan. Maar het ongrijpbare krijgt in ons werk ook vaak letterlijk gestalte in de vorm van een zwarte figuur zonder gezicht: de provocateur, de anonieme.’

Greco: ‘Het spektakel komt van het plezier van het dansen, iets wat Pieter en ik delen. Voor mij is dansen essentieel, Pieter is een bevlogen danser op feesten.’

Scholten: ‘Mensen waren verbaasd dat ik goed kan dansen, hoewel Emio altijd wel een beetje gegeneerd was volgens mij. Op m’n achttiende ging ik in Vlaardingen met mijn zus mee naar balletles, klassieke dans werd toen een obsessie. Voor een academie was ik te oud, maar ik ben lang blijven trainen.’

Greco: ‘Het wonder en het spektakel

kun je vergelijken met de aloude tegenstelling tussen het sacrale en het wereldse.’

Verraadt zich hier het katholieke Italië?

Greco: ‘Nee, totaal niet. (Lachend) Ik kom uit een atheïstisch, communistisch gezin in Brindisi, waar het bijna ‘godslasterlijk’ was om over God te praten.’

Scholten: ‘Mijn ouders waren juist religieus, protestants. Zelf geloof ik niet in één religie, wel in het idee van iets hogers. Ik bid ook wel.’

Greco: ‘Jij komt dichter bij het concept van een god dan ik. Voor mij hangt er een soort raster boven de wereld en ik heb een sterk lotsgevoel. Maar daar houdt het op. Als je dans stript, houd je enkel cijfers en ritmes over. Kun je nagaan: met dat soort basics kun je dus pure poëzie creëren, het ‘hogere’ bereiken!’

Om die 25 jaar nog wat verder te comprimeren, vroeg ik jullie eerder naar drie sleutelwerken. Dat werden Extra Dry uit 1997, Hell uit 2006 en Le Corps du Ballet uit 2011. Waarom?

Greco: ‘Het duet Extra Dry was na twee solo dansexplosies onze eerste echte choreografie: een soort gebouw waarin alle vitale onderdelen samenkomen.

Het intuïtieve lichaam, het natuurlijke

ICK DANS MAGAZINE — 19 — INTERVIEW

lichaam, het ritmische lichaam, het technische lichaam, het vermoeide lichaam. Het was hyperintens. Andy (Deneys, MvdL) en ik in flinterdunne witte jurkjes tegen een goudkleurige achterwand, afwisselend stil en explosief. Toen het applaus in Brussel losbarstte was ik verbaasd; ik zat nog in het hijgen van het optreden en had geen idee hoe het stuk eruit had gezien voor publiek.’

Scholten: ‘Na Rimasto Orfano uit 2002 – de eerste van vier Holland Festivalproducties die we hebben gemaakt – wisten we niet zo goed hoe nu verder.

We zijn interdisciplinair onderzoek gaan doen, onder andere met Teorama, een productie met Toneelgroep Amsterdam (naar de gelijknamige film van Passolini, MvdL). In Hell, het eerste deel van een drieluik geïnspireerd op Dante’s La Divina Commedia, kwam dat onderzoek tot een kookpunt.

‘In Marseille hebben we ook ervaren hoe fantastisch het is om met een groot ensemble te werken.’

Disappearance — Foto: Alwin Poiana

In onze hel hebben we alles geflikkerd, als in een prullenbak. Het resultaat was overdadig, met Beethoven’s Vijfde Symfonie, discolicht, cabaret, tango en – voor het eerst – naakt. Dit stuk opende de weg naar meer theatraal werk dat nog steeds vanuit het lichaam vertrekt en dat het lichaam ook niet minder belangrijk maakt.’

Greco: ‘Dit seizoen gaan we ook weer diverse samenwerkingen met theaterregisseurs aan. Eerst maken we met Marcus Azzini van Toneelgroep Oostpool All Over – Acts of Love, een productie met dansers en acteurs over liefde en – heel actueel – klimaatveran­ dering. Later presenteren we samen met de andere huisgezelschappen van De Meervaart Hoe ik talent voor het leven kreeg, een theaterspektakel van Floris van Delft over het asielbeleid, met het toneel als een AZC. ’ En de laatste uit jullie top 3?

Scholten: ‘Le Corps du Ballet, het lichaam van het ballet, hebben we gemaakt voor Les Ballets de MonteCarlo en Het Nationale Ballet. In 2014 hebben we dit stuk uitgewerkt voor een avondvullende choreografie voor het Ballet National de Marseille, waar we tot afgelopen juni hebben gewerkt.

Wij plukken altijd uit de ballettaal, maar nu konden we er voor het eerst diepgaand mee werken; het was de gemeenschappelijke grond van de dansers. Dat is voor onze eigen danstaal

inspirerend geweest, een weg die we zeker nog verder zullen verkennen.’

Greco: ‘In Marseille hebben we ook ervaren hoe fantastisch het is om met een groot ensemble te werken. Ook daarom staat dit stuk in onze top drie.

Met een vaste, substantiële groep dansers kun je meer kracht creëren, met verschillende energieën en dynamieken spelen, ook in het creatieproces.’

Krijgen we straks met ICK Amsterdam een tweede balletgezelschap in de stad?

Scholten: ‘Nee, dat niet. Klassiek getrainde mensen hebben bij onze audities altijd al een pre gehad, dat zal hooguit iets meer worden. Wel gaan we proberen het ensemble-idee te realiseren. Dertig dansers wordt financieel moeilijk, maar tien tot twaalf lijkt haalbaar.’

Het Ballet National de Marseille kreeg plots van overheidswege te horen dat het een gezelschap voor jongeren moet worden. Jammer dat jullie taak erop zit?

Greco: ‘Het is ambigu. Vijf jaar lang hebben we onvoorstelbaar hard gewerkt: ICK Amsterdam verder ontwikkelen en in Marseille het tweede balletgezelschap van Frankrijk nieuw leven inblazen. Want dat was de opdracht. Net nu we een mooie, flexibele en enthousiaste groep hebben gevormd, die klassiek mengt met onze sensibiliteit, stopt de missie.

ICK DANS MAGAZINE — 20 — INTERVIEW

Dat is zeer frustrerend natuurlijk.

De bureaucratie en de achterkamer­tjes­politiek zal ik niet missen.’

Scholten: ‘In Marseille hadden we meer subsidie, grotere studio’s et cetera. Maar de politiek zit letterlijk in je bestuur. Stel je voor: burgemeester Femke Halsema die meebeslist over jouw artistieke koers. Je zit dicht op het vuur. Dat lijkt handig. Pas later merkten we dat het ook een vorm van controle is, van infiltratie.’

Greco: ‘Wat wel enorm positief was en voor ons deels een nieuwe ervaring, was de aandacht en waardering voor educatie. Kunst voor ‘tous les Marseillais’ is het motto. Daarmee hebben we dus veel ervaring opgedaan.

Wekelijks openbare repetities, lessen voor vrienden van het gezelschap, programma’s op scholen, optredens in parken en musea. En we nemen een enorm rijk nieuw repertoire mee naar Amsterdam.’

‘Ik voel me opnieuw verliefd op Amsterdam, net als 25 jaar geleden.

Voorlopig geen koffers meer, hooguit handbagage.’

Scholten: ‘Met ICK Amsterdam willen we onze aanwezigheid in de stad ook nog verder uitbouwen.’

Sommigen uit het veld hebben het gevoel dat jullie je als stadsdansgezel­ schap niet genoeg met de dans in Amsterdam hebben bemoeid de laatste jaren.

Scholten: ‘Niet iedereen waardeert onze ambitie: we geven lokaal talent kansen, maar vinden het ook belangrijk om buitenlandse gastchoreografen uit te nodigen, internationaal te toeren en internationale samenwerkingen aan te gaan. Dus nee, niet alles gaat over Amsterdam, van overheidswege hebben we ook een internationale taak. De worteling in de stad nemen we echter wel serieus. We draaien langlopende educatieprojecten op scholen in Nieuw-West en hebben uitstekende relaties met niet alleen De Meervaart in Osdorp, waar we jaarlijks een festival organiseren en samen de dansprogrammering diverser maken, maar ook elders in de stad. In het centrum treden we op in theater ITA (voorheen Stadsschouwburg, MvdL) en met het productiehuis Dansmakers in Noord hebben we uitwisselingen.

Bij initiatieven om de danssector in de stad krachtiger te maken, zijn we altijd betrokken.’ En natuurlijk profiteren we van een sterk, hecht en zelfstandig opererend team dat we in de loop van de jaren hebben opgebouwd.

Greco: ‘Onze internationale oriëntatie is verrijkend en zal dus blijven. De afstand die we hadden door te pendelen tussen Amsterdam en Marseille is verfrissend geweest. Het lijkt wel een tegeltjeswijsheid, maar je koestert iets pas als je het kwijt bent. Ik voel me opnieuw verliefd op Amsterdam, net als 25 jaar geleden. Voorlopig geen koffers meer, hooguit handbagage.’

Scholten: ‘Komend seizoen maken we onze eigen Sacre (Le Sacre du Printemps, een moderne dansklassieker op muziek van Stravinsky, MvdL). Met zeven dansers en live musici zullen we, net zoals we eerder deden bij Ravel’s Boléro en Beethoven’s Vijfde Symfonie, ‘inbreken’ in de originele muziek en zo de relatie tussen de muziek en de dans opnieuw definiëren. De Sacre gaat in extreme mate over het verbond tussen leven en dood; je moet iets doden – achter je laten – om iets nieuws te kunnen beginnen. Hoe passend is deze gedachte op dit moment in onze geschiedenis?!‘ Greco: ‘ICK Amsterdam 2.0, klinkt nog best goed, toch?’

ICK DANS MAGAZINE — 21 — INTERVIEW

‘Onze internationale oriëntatie is verrijkend voor ICK én Amsterdam’ ICK Amsterdam blijft investeren in internationalisering. Na een intensieve samenwerking met Ballet National de Marseille, worden nu de eerste contacten gelegd in bijvoorbeeld Italië.

De aandacht en waardering van Frankrijk voor educatie heeft als voorbeeld gediend voor het academy-programma in Amsterdam, zoals openbare repetities en programma’s op scholen. Met internationale gezelschappen wordt vergaande artistieke samenwerking gezocht met buitenlandse choreografen en zijn er nieuwe mogelijkheden voor internationale optredens.

Le Corps du Ballet — Foto: Alwin Poiana

‘Nimus reptatecum venimin corest dis de dolorro volore'

25, 26 & 27 OKTOBER 2019 Fotografie — Alwin Poiana

ICK Amsterdam en huistheater de Meervaart presenteren voor de derde keer het ICKFEST in Nieuw-West: een weekend met zowel grootste als intieme dansvoorstellingen, installaties, een fototentoonstelling, workshops, en nog veel meer.

Regisseur Marcus Azzini van Toneelgroep Oostpool en choreografen Emio Greco en Pieter C. Scholten van ICK trappen vrijdag af met de wereldpremière van All Over – Acts of Love, een flirt tussen twee theaterdisciplines.

Dansers en spelers geven zich over aan de liefde in tijden van klimaatverandering. Deze voorstelling is ook te zien op zaterdagavond.

In de Blauwe Zaal duiken op de tweede avond van het ICKFEST Greco en Scholten in hun eigen repertoire en presenteren SCHAAMTELOOS, een Back to the Future voorstelling met danser Victor Callens en DJ PC. Daarna sluit choreograaf Moreno Perna, die deel uitmaakt van ICK’s Artist Space, de avond af met zijn performance AURA en luidt de afterparty in.

Op zondag wordt de Meervaart over­genomen door jong geweld en levenskrachtige senioren. Onder het motto What’s Cooking at ICK? presenteren makers uit de Artist Space spannende schetsen van hun voorstellingen. Met o.a. werk van Amos Ben-Tal, CHRONOS, Chris Guerematchi, Karel Tuytschaever, Elisa Zupinni en Dance Connects, het danscollectief voor 60-plussers. Ook zal een Italiaanse maker die door de jury, waaronder Emio Greco, van het New Italian Dance Platform verkozen wordt, werk tonen tijdens ICK’s blik in de keuken.

‘Vooral doorgaan! Het is elke keer een feestje’ — bezoeker van het vorige ICKFEST Meer info, programma updates en tickets: www.meervaart.nl

ICK DANS MAGAZINE — 22 — EVENEMENT

ICK DANS MAGAZINE — 24 — INTERVIEW

INTERVIEW

MARCUS AZZINI Tekst — Haroon Ali Fotografie — Bas de Brouwer

Het lijkt wel of de activist is ontwaakt in theaterregisseur Marcus Azzini (47), ontdekken we op het dakterras van Internationaal Theater Amsterdam (ITA). Azzini maakte deze zomer de voorstelling Small Town Boy, samen met ITA, gebaseerd op het gelijknamige gay anthem van Bronski Beat, speciaal voor de Amsterdamse Pride. Het stuk ging, net als het beroemde jarentachtignummer, over een homojongen die het platteland ontvlucht en zijn geluk zoekt in de grote stad. ‘Het is mijn eerste voorstelling die specifiek is gemaakt voor de LHBTI-gemeenschap’, erkent Azzini.

‘Het is belangrijk dat we deze verhalen blijven vertellen’, vertelt de BraziliaansNederlandse artistiek directeur van Toneelgroep Oostpool. ‘Totdat we niet meer worden gezien als minderheden.

Die term alleen al; ‘minderheden’. We zijn duidelijk op zoek naar een nieuw vocabulaire voor de discussies die nu spelen. Waarom is het ‘bijzonder’ dat ik als homoseksuele man een zoon van 12 heb? Ik pleit er ook voor dat niemand meer ‘uit de kast’ hoeft te komen. Want het impliceert dat er eerst een schaamte moet worden overwonnen, voordat het echte leven kan beginnen.’

Na Small Town Boy begonnen de repe­ tities voor All Over – Acts of Love, een unieke samenwerking tussen Toneelgroep Oostpool, dat is gebaseerd in Arnhem, en hedendaags dansplatform ICK Amsterdam.

‘Deze voorstelling gaat over twee mensen die voor elkaar vallen – en toevallig man­ nen zijn.’ Weer een roze thema dus. ‘Ik wil niet op de barricades springen, maar na gesprekken met choreografen Emio Greco en Pieter C. Scholten en schrijfster Hannah van Wieringen besefte ik dat dit een positief stuk moet worden, waarin de mannenliefde een keer niet wordt geprob­ lematiseerd. Ik word er zo moe van om te worden gezien als ‘anders’, alleen omdat ik het bed deel met mannen. Met All Over – Acts of Love wil ik gewoon een mooi liefdesverhaal vertellen.’

Wat onderscheidt deze romance van andere liefdesverhalen?

‘Op het eerste gezicht zijn het gewoon

twee mannen van begin dertig die leven in een metropool. Maar al snel wordt duidelijk dat ze leven in onze tijd, waarin de klimaatverandering aanhoudend in onze nek hijgt. Hoe leef je daar nu mee?

Wat betekent dat voor hun liefde? Wat doet dat met hen? Het is dus liefde in tijden van klimaatverandering.’

Wat zegt de titel All Over – Acts of Love?

‘Het eerste deel wil zeggen: wat als alles voorbij is en de wereld echt op is?

Maar het betekent ook zoiets als all over each other zijn. Acts of love verwijst naar liefde als een serie handelingen. Liefde is iets wat je doet, misschien nog wel meer dan iets dat je voelt. Dat kan ook raken aan de psychologie van een stel dat lang bij elkaar is. Wat doet het met je om een heel leven met één iemand door te brengen, wat doet het met je lichaam om vijftig jaar naast dezelfde persoon in bed te liggen? Daar kunnen we ons bijna geen voorstelling meer van maken.

Ik ben nu negen jaar met mijn man – en dat vind ik al bijzonder.’

Blijven jullie de rest van jullie leven bij elkaar?

‘De wens is er wel. Mattijs (van Bergen, modeontwerper, red.) was vorig jaar negen maanden in Londen. Toen kwam ik erachter dat ik beter slaap en oplaad als hij naast me in bed ligt. Hij is dus een soort batterij, mijn liefdesbatterij. Het is toch gek dat mijn lichaam zijn lichaam zo nodig heeft? Niet eens vanwege de romantiek, maar echt het fysieke aspect van de liefde.’

ICK DANS MAGAZINE — 25 — INTERVIEW

Ben jij iemand die altijd in relaties zit?

‘Toevallig heb ik meerdere lange relaties gehad. Eerst elf jaar, toen vijf jaar single, nu weer negen jaar. Omdat ik liefde zie als iets dat je kunt doen of maken, kun je ook in het theater liefde creëren. Als ik speel dat ik van jou houd en jij ervaart dat als liefde, ook al weet je dat ik een rol speel, dan is dat liefde. Je moet het als een spel blijven zien. Als je na al die jaren zo met elkaar bent versmolten, is het leuk om elkaar te blijven verrassen en je steeds weer af te vragen: wie wil ik nu zijn? Die versmelting en het bespelen van de liefde staat centraal in deze voorstelling.’

‘Ik wil kijken wat er gebeurt als acteurs en dansers naast en door elkaar hun eigen discipline beoefenen.’

Hoe ben jij eigenlijk bij dit project betrokken?

‘ICK heeft mij benaderd. Ik heb in 2011 met Ann van den Broek de voorstelling LIstEn & See (LIES) gemaakt, waarbij we ook acteurs en dansers samenbrachten.

Ik focus vaak op het lichamelijke aspect van toneelspelen en wil het hoofd en lichaam met elkaar verbinden. Dus ik begrijp wel waarom ICK bij mij uitkwam – en ik wilde gelijk de uitdaging aan­ gaan. Zo is het balletje gaan rollen.

Ik heb Theun Mosk erbij gehaald, een scenograaf met wie ik graag werk, en Hannah van Wieringen, die de tekst schrijft. Zij bedenkt altijd sterke dialogen, die heel erg van nu zijn.

Ze weet mooi te vangen hoe echte mensen met elkaar praten, maar beschrijft het net wat poëtischer.’

‘Met All Over – Acts of Love wil ik gewoon een mooi liefdesverhaal vertellen.’

Hoe stelde je de cast samen?

‘Het stuk volgt de vier seizoenen, gespeeld door Ludwig Bindervoet en Kendrick Etmon. Ik heb voor hen gekozen omdat ze allebei krachtige en inspirerende acteurs zijn, die midden in de wereld staan en een open blik hebben.

Ze hebben ook een goede chemie. Het zijn twee vurige mannen, die liefde, kwetsbaarheid maar ook seks uitstralen.

De cast van dansers bestaat onder anderen uit Beatrice Cardone, Denis Bruno, Arad Inbar, Edward Lloyd, Isaiah Wilsson en Siva Canbazoglu.’

Is een cross-over van de twee disciplines niet spannender?

‘Dans en toneel zijn niet voor niets zo gescheiden, je moet een discipline namelijk verdomd goed beheersen. Het heeft dus niet veel zin om ze uit hun

comfort zone te halen. Er zijn acteurs die goed kunnen bewegen, maar ze zullen nooit dansen op het niveau van ICK. En een danser die moet gaan praten wordt een slechtere danser, omdat hij zich minder goed kan focussen op zijn eigen talent.

Ik gebruik dus ook niet het woord crossover, maar zie het als een ontmoeting. Ik wil kijken wat er gebeurt als acteurs en dansers naast en door elkaar hun eigen discipline beoefenen. Ik had eerst het wilde idee om de acteurs helemaal niet te laten zien, maar alleen te horen, als een soort hoorspel. Maar het is toch spannender om de lichamen van de acteurs te zien bewegen tussen de dansers.’

Welke rol speelt dans dan in de voorstelling?

‘Ik heb lang met Emio en Pieter gediscussieerd over de choreografie.

Ik vroeg of ik hun hele oeuvre mocht gebruiken om een nieuwe danstaal te creëren. Regisseurs pakken vaak ook een stuk van Shakespeare en doen ermee wat ze willen. Ze waren eerst wat huiverig, want een choreografie is een kunstwerk dat tot in de puntjes is geperfectioneerd.

Als je daaraan gaat zitten klooien, gaat het niet goed. Toen we er nog langer over doorpraatte, kwamen ze op het idee om samen met de dansers een choreografie te maken, speciaal voor mij, als een cadeau met een strikje eromheen. Het is aan mij of ik de hele choreografie gebruik of maar een klein stukje. Het is wel een

Foto: Dim Balsem

De vragen op de schrijftafel van Hannah van Wieringen All over is een romantische komedie anno nu. Twee mensen vallen voor elkaar. Tegelijk leven ze in onze tijd, waar die onmogelijke vraag over ons heen hangt: Hoe moeten we omgaan met de beschadigingen van de aarde? Wat kunnen we doen om het tij van de klimaatverandering te keren?

Nu is voelen in mijn beleving ook een vorm van denken. En voelen doe je met je lichaam. Zou er geen sleutel kunnen liggen voor een nieuwe, oude wereld in voelend denken, denkend voelen? Misschien wel zoals planten, of de octopus. In ieder geval als een wezen, dat zichzelf minder centraal maakt op de aarde. Maar hoe kun je jezelf in hemelsnaam minder centraal maken, als je halsoverkop verliefd wordt? Dát zijn een paar van de vrolijke vragen die op de schrijftafel lagen. Een vriendin omschreef de tekst van All Over als volgt: ‘Ja, Han, volgens mij is het een maatschappij/menskritische, utopische, science­ fiction romcom. Bestaan die al? Als niet: nu dus wel.’

dialoog hoor. In de repetities komt alles samen, dan zie ik wat het beste werkt.’

Hebben Pieter en Emio nog invloed op de voorstelling of houd je ze buiten de deur?

Lachend: ‘Ik probeer ze zo veel mogelijk te verbannen. Nee, dat niet, maar ze zullen zich er niet mee bemoeien. Ik heb wel een repetitor die de techniek van de dansbewegingen in de gaten houdt, dat iedere teen wordt neergezet zoals het moet. Het zal wennen zijn voor alle partijen, maar Emio, Pieter en ik kennen elkaar gelukkig al jaren, dus we hebben alle vertrouwen in elkaar. We hebben ook zo’n goed team samengesteld, dus het voelt als een creatieve speeltuin.’

‘Ik zie het ook echt als een dansvoorstelling waarin wordt gesproken.

Met hele goede dansers.’

Is deze cross-over – sorry, ontmoeting – tussen dans en toneel een nieuwe trend?

‘Dat weet ik niet. Sommige mensen zijn bang voor cross-overs, omdat ze denken dat het de kunstvormen verzwakt. De podiumkunsten blijven vernieuwen, maar dat kan soms verwarrend zijn voor het publiek. Daarom zeg ik duidelijk tegen iedereen dat All Over – Acts of Love een dansvoorstelling is, om het helder te houden.

— FRAGMENT —

EL: Wil je, wil je eigenlijk liever verder lezen, zal ik, zal ik daar gaan zitten? Ik wil je niet— Kay: Ja. Nee, ik zat na te denken, ik dacht, zullen we, misschien kunnen we iets afspreken?

EL: Ja! Koffie? Wijn? Film? Morgen? Vanavond? Zeg het maar. Of mee naar je ouders, doe ik ook, een bank verhuizen, op je hond passen, je kamerlinde, zeg maar.

Kay: Nee, nee, doe nou even rustig aan joh jij.

EL: Ik vind je leuk.

Kay: Ssht. Het is, ik wil iets anders. Iets onmogelijks.

EL: Nog beter! Ik ben een sucker voor onmogelijk.

Kay: Ik dacht, zullen we afspreken dat we elkaar over een uur in het Rijks zien en dat we dan doen of we elkaar niet kennen?

EL: Eh? Wat? Je bedoelt, wat bedoel je?

Kay: Ik bedoel, ik weet niet wat ik bedoel, jawel, ik wil je iets laten zien. Ik wil verder, praten. Maar ik wil niet. Ik wil niet. (kijkt naar boek op zijn schoot) Geen vluchtauto’s.

Niet weg van de wereld—. Geen eh— EL: Geen vluchtauto’s.

Kay: Dus in dat kader. Dacht ik. Misschien, dat we vreemden kunnen blijven?

EL: Vreemden?

Kay: Ja, kunnen we vreemdblijven?

EL: Vreemdblijven?

Kay: Hallo, zit er een echo op? (zacht) Je bent mooi en droevig.

EL: Jij bent zelf mooi en droevig.

Hannah van Wieringen schrijft, vertaalt en bewerkt toneel, proza en poëzie. Ze werkt vaak samen met Toneelgroep Oostpool en schrijft voor All Over - Acts of Love een nieuwe zintuiglijke en fysieke theatertekst.

ICK DANS MAGAZINE — 26 — INTERVIEW

Makers

Voorstelling

Première

MARCUS AZZINI EMIO GRECO PIETER C SCHOLTEN

ALL OVER – ACTS OF LOVE

25.10.2019 De Meervaart, Amsterdam

ALL OVER – ACTS OF LOVE

Foto: Henri Verhoef

DANS EN TAAL VINDEN ELKAAR IN DE ZOEKTOCHT NAAR LIEFDE In All Over – Acts of Love, een samenwerking met Toneelgroep Oostpool, geven dansers en spelers zich over aan de bewegingen van de liefde. Hannah van Wieringen schrijft dialogen waarin wordt afgetast, gedacht en gevoeld. Emio Greco en Pieter C. Scholten creëren een choreografie. Regisseur Marcus Azzini brengt alles samen in een door Theun Mosk ontworpen ruimte, waarin lichaam en taal elkaar vinden zonder voor elkaar onder te doen. Beiden gaan ver in hun drift tot totale overgave.

Voor credits en speeldata zie www.ickamsterdam.nl

ICK DANS MAGAZINE — 28 — BOEIENDE BANEN

BOEIENDE BANEN

SOHRAB BAYAT COMMUNITY MANAGER Sinds 2018 heeft ICK Amsterdam een community manager. Een titel die nogal wat vragen oproept.

Sohrab Bayat, de man in functie, legt uit.

Waarom heb je JA gezegd op zo’n ‘vage’ baan als community manager?

‘Deze match kwam voor mij precies op het juiste moment. Vanuit mijn achtergrond als beeldend kunstenaar was ik al langer bezig met de vraag hoe je kunst behapbaar en uitnodigend kunt maken voor publiek dat er niet mee is opgegroeid. Wat me aansprak was dat het hier juist ging om het creëren van gemeenschappen in de buurt en in het land, heel concreet en offline. Het gaat dus niet alleen om online communities.

Dat ICK zich twee jaar geleden in Amsterdam Nieuw-West vestigde was voor mij een pré, omdat dit stadsdeel bruist van nieuwe energie waardoor nog veel (alles) mogelijk is. Ik voel me daar goed bij, ook om die energie richting het theater en de kunsten te krijgen.

Het mooie is dat ICK niet alleen een dansgezelschap is maar ook andere kunstenaars om zich heen verzamelt en educatie activiteiten aanbiedt. Een schat aan mogelijkheden om ‘communities’ te stichten. En dat ik de vrijheid kreeg om deze ‘boeiende baan’ zelf inhoud en vorm te geven gaf bij mij de ultieme doorslag.’

Hoe ga je te werk? Kun je een concreet voorbeeld geven?

‘Ik ben vooral heel veel persoonlijke contacten aan het leggen. In de buurt, de stad, en de rest van het land.

Met bewoners, scholen, directies en marketingmedewerkers van theaters, kunstenaars en galeries. Ik kijk per productie naar mogelijke connecties. De voorstelling SOMETHING (out of nothing) van beeldend kunstenaar/theatermaker/ choreograaf Kris Verdonck, bijvoorbeeld, sluit behalve bij een regulier publiek, ook aan bij mensen die meer in beeldende kunst zijn geïnteresseerd.

Die kan ik dan vinden door samen te werken met kunstinstellingen. Voor de voorstelling Hoe ik talent voor het leven kreeg wil ik een maatschappelijk betrokken publiek bereiken dat open staat voor het vluchtelingenvraagstuk.

Die voorstelling maken we samen met alle huisgezelschappen van de

Meervaart. Dat we zo’n nauwe band hebben met een theater dat enorm in de buurt is geworteld maakt mijn werk er makkelijker op en geeft een enorme verbreding van ons bereik. We proberen steeds vaker speciale programma’s te maken voor specifieke groepen. Door de contacten die ik heb gelegd heb ik een goed beeld van wat aansluit.’

‘Deze grootstedelijke ruwe diamant, buiten de ring van Amsterdam, heeft een energie die aanstekelijk werkt.’

Wat was je grootste succes/ voldoening tot nu toe?

‘Ik word gelukkig als ik een groter en meer divers publiek in contact kan brengen met de activiteiten van ICK. Dit magazine, alweer de tweede editie, helpt enorm om een nieuw publiek te informeren over onze activiteiten en al wat ICK fascineert.

Het afgelopen jaar ben ik bij veel voorstellingen geweest om onze bezoekers te ontmoeten en om het magazine persoonlijk uit te delen aan publiek. Ik vind het fantastisch als bezoekers na de voorstelling bij mij langskomen om te praten over de voorstelling en hun ervaringen met mij delen. Ik heb gemerkt dat bezoekers hier enorm behoefte aan hebben, ook om meer achterliggende informatie te verkrijgen. Zo vertelde iemand mij na de voorstelling ZIEL|ROUH (een samenwerking met het Amsterdams Andalusisch Orkest) in Almere, dat hij uit Eindhoven was gekomen om de voorstelling voor de tweede keer te zien, nadat hij deze al in Amsterdam tijdens het Over het IJ festival had gezien. Ik denk dat hij het net zo leuk vond om dit met mij te delen als dat ik dat vond om te horen. Dat zijn mooie connecties met onze bezoekers, die voldoening geven. Uiteindelijk zijn ICK DANS MAGAZINE — 29 — BOEIENDE BANEN

Tekst —Maritska Witte Fotografie — Bos&Lanting tevreden bezoekers onze grootste ambassadeurs om anderen te moti­ veren en ook kennis te laten maken met al het moois dat wij maken.’

Hoe werk je met mensen in Nieuw West?

‘Ik maak gebruik van ICK’s rijkdom: prachtige voorstellingen, educatie­ projecten voor alle soorten scholen, er zijn academici en researchers in huis, er zijn internationale samenwerkingen en er worden gratis dansworkshops gegeven. Sowieso wordt er ontzettend veel samengewerkt met lokale, nationale en internationale culturele partners.

Veel komt samen tijdens het jaarlijkse ICKFEST in de Meervaart. Bovendien runt ICK ook nog eens een residentie­ programma waarin talenten studioruimte wordt geboden, maar ze ook inhoudelijk en zakelijk begeleid worden bij de eerste stappen van hun professionele carrière in het culturele werkveld.’

‘Na een jaar in mijn rol als community manager ben ik echt fan geworden van deze buurt. Deze grootstedelijke ruwe diamant, buiten de ring van Amsterdam, heeft een energie die aanstekelijk werkt. Hier is nog ruimte voor betaalbare atelierruimte voor onafhankelijke creatievelingen, project­ ruimten voor presentaties, maak- en experimenteerplekken met ruimte voor het excentrieke, en de buurt ademt vernieuwing en durf!’

‘We hebben al enkele samenwerkingen gepland en dat zullen er ongetwijfeld meer worden. Er wordt dan ook veel bedacht en gemaakt hier in Nieuw-West en het krioelt er van de kunstenaars en broed- en maakplaatsen. De diversiteit van makers en van dat wat gemaakt wordt is heel groot.

Sohrab Bayat is geboren in Iran. Kwam met zijn ouders in 1988 naar Nederland. Hij studeerde af als beeldend kunstenaar aan de Rietveld academie in 2009 en deed zijn Master beeldende kunst aan Central Saint Martins in London. Sinds 2012 is hij terug in Amsterdam en werkte hij als kunstenaar en acteur en cultureel ondernemer. Sinds mei 2018 werkt hij als community manager bij ICK.

REPORTAGE

KUNSTENAARS IN NIEUW-WEST Nieuw-West staat bij steeds meer Amsterdammers op de radar en vooral culturele ondernemers en kunstenaars hebben hun weg naar dit stadsdeel gevonden. Ze verzamelen zich in de talrijke broedplaatsen waar nog ruimte, mogelijkheden en betaalbare werkplekken zijn.

ICK verhuisde eind 2016 van het centrum naar Het Talentenhuis op enkele meters van Theater de Meervaart. Het afgelopen jaar is er actief gewerkt aan de positionering in Nieuw-West en is een solide band met de Meervaart opgebouwd.

In Nieuw-West is een groot artistiek potentieel aanwezig met een grote diversiteit aan kunstzinnige en culturele initiatieven. Community manager Sohrab Bayat van ICK sprak enkele kunstenaars en cultureel ondernemers over hun werk en hun band met het stadsdeel.

Tekst — Sohrab Bayat Fotografie — Bos&Lanting

ICK DANS MAGAZINE — 30 — REPORTAGE

FOUAD LAKBIR —V ERHALENVERTELLER EN INITIATOR SHOKKIN GROUP NL ‘In mijn professionele praktijk ben ik een verhalenverteller in beeld en woord. Met storytelling verbind ik mensen en communities over de hele wereld. Daarnaast ben ik mede-initiator van stichting Shokkin Group Nederland, een organisatie die creativiteit stimuleert onder jongeren en due actief is in 17 landen in Europa. We organiseren bijvoorbeeld workshops en creatieve uitwisselingsprojecten zoals The Power of Art samen met jongeren in het buitenland. Voor veel jongeren uit deze buurt zijn dergelijke kansen en inzichten niet vanzelfsprekend. Ik weet waar ik het over heb, ik ben geboren en getogen in de Kolenkitbuurt en ik wil hier ook mijn hele leven blijven wonen. Dit is een gebied in ontwikkeling en dit wordt in rap tempo het nieuwe hart van de stad, het hart van de mogelijkheden, het hart waarin ondernemende jongeren gaan rocken en grote stappen zullen gaan maken. Dit wordt het hart van de creativiteit van deze stad en zal worden geleid door de jongeren van hier.

Eigenlijk is dit proces al in gang, maar de komende tijd zal dit naar mijn mening nog meer gaan versnellen.’

ICK DANS MAGAZINE — 31 — REPORTAGE

FREDERIKE TOP — PRODUCTONTWERPER EN AFDELINGSHOOFD PRODUCT DESIGN OP DE WILLEM DE KOONING ACADEMIE ‘Zowel voor interieur als voor de openbare ruimte werk ik vaak met licht. Dat kunnen door mij ontworpen lampen zijn, installaties met licht, of zelfs een installatie met zonlicht, dus zonder dat ik de lichtbron zelf aanlever. De afgelopen tijd werk ik vaker voor de openbare ruimte, dat vind ik erg interessant omdat ik gebruik kan maken van de al levende componenten van een plek waarvoor ik ontwerp. In Zuidoost heb ik zo'n project net afgerond met stadsdichter Gershwin Bonevacia en in de Vespuccistraat heb ik een installatie gemaakt samen met de sociale buurtonderneming MidWest. Hier hangt in lichtgevende letters boven de straat onder andere: “Vespucci wat ben je mooi”. Dit fleurt de buurt op, maar brengt tegelijk buurtbewoners in contact met elkaar door samen ideeën te bedenken voor het project, hierover te praten en iets gezamenlijks te delen. Hier in de buurt zie ik veel plekken in de openbare ruimte die een creatieve invulling kunnen gebruiken om het leuker en mooier te maken. Nieuw-West is een bijzondere buurt met typische dingen van hier zoals de Marokkaanse restaurants en nieuwe hippe tenten. Ik hoop dat de mix in deze buurt blijft bestaan, misschien kunnen mooie creatieve scheppingen in de publieke ruimte het nog sfeervoller maken.’

ICK DANS MAGAZINE — 32 — REPORTAGE

BORIS POSTMA — FOTOGRAAF EN BEELDEND KUNSTENAAR ‘Identiteit en subculturen zijn de voornaamste thema’s in mijn werk, waarbij ik een grote voorkeur heb voor gabber. Mijn beeldende werk en de presentatie ervan zijn meestal multidisciplinair. Dat kan video zijn, in combinatie met geluid, foto’s en een ruimtelijke presentatievorm dat onderdeel is van het totaal hiervan. Ik ben deels hier in de buurt opgegroeid. Het is een fijne plek met veel ruimte en veel verschillende culturen.

Het voelt grootstedelijk, door de architectuur en de mensen die je tegenkomt. Hier in Broedplaats Lely kun je wonen en werken en dat is uitzonderlijk. We ontbijten samen en praten veel over elkaars werk, het is heel vruchtbaar om te kunnen sparren met andere makers over elkaars ideeën. De buurt wordt steeds aantrekkelijker en dat is goed voor de leefbaarheid van de buurt, maar misschien gaat dat een beetje ten koste van de leven­ digheid. Met alle nieuwbouw worden de creatievelingen en oorspronkelijke bewoners naar buiten geduwd. In Amsterdam-Noord is eenzelfde beweging voorgekomen. Ik ben benieuwd hoe lang we het nog financieel kunnen permitteren om onderdeel te zijn van de positieve veranderingen in dit stadsdeel. Als het aan mij ligt in ieder geval nog zo lang mogelijk.’

ICK DANS MAGAZINE — 33 — REPORTAGE

LIES ARIS — SCHRIJVER EN BEELDEND KUNSTENAAR ‘Toen ik achttien was wilde ik naar de Gerrit Rietveld Academie, maar ik moest van mijn ouders naar de universiteit.

Dat was niet mijn keuze en ik heb dan ook eindeloos gedaan over mijn studie. Ik wil dingen maken. Uiteindelijk heb ik een schrijf­opleiding afgerond, maar dat ging alleen als ik daarnaast kon beeldhouwen. Dat doe ik nog steeds allebei tegelijk.

Verder heb ik als cultureel ondernemer projecten opgezet voor jongeren: Nowhere en Poetry Circle in Amsterdam-Oost.

Ik was van plan om van buurt naar buurt te trekken om verhalen te verzamelen en te onderzoeken wat de ziel van die buurt is. Nu ben ik eigenlijk blijven plakken in Nieuw-West, hier gebeurt het echt. Bovendien ben ik hier nu al vier jaar, omdat ik zo’n fijne plek heb waar ik in alle rust kan boren en hakken.’

ICK DANS MAGAZINE — 34 — REPORTAGE

GOLEB Christina (RU) — filmmaker, achtergrond in choreografie & performance Artemise (FR) — choreograaf Hee-Seung (VS) — beeldend kunstenaar Maya (DK) — dansfilmmaker Josje (NL) — beeldend kunstenaar ‘Goleb is een door kunstenaars geïnitieerde ruimte. Niet zozeer een collectief, maar eerder een gemeenschap van individuele kunstenaars die samen Goleb leiden. Op de tweede verdieping van broedplaats De Vlugt bevinden zich ateliers, een grote projectruimte en een gast-studio. De (internationale) gastkunstenaar krijgt een werkperiode van 3 tot 6 maanden en wordt onderdeel van de Goleb gemeenschap. Daarnaast worden in de projectruimte exposities, evenementen, screenings, lezingen, voorstellingen en een dansfilm-lab georga­niseerd in samenwerking met tal van partners buiten Goleb. De publieke evenementen zijn gratis toegankelijk. Momenteel zijn er in Nieuw-West nog betaalbare ateliers waar je kunt werken in een studio waarvan de omvang niet je werk beperkt. Nieuw-West verandert echter snel en hoe lang het nog mogelijk is hier te blijven werken, is onduidelijk. Het cliché van de gentrificatie die kunstenaars uit de stad drijft vindt plaats onder onze ogen.

Het is een kwestie van tijd voordat een dergelijke creatieve werkplek ook hier, in een buurt aan de rand van de stad, niet langer betaalbaar is. Maar wie weet, misschien is het centrumover een paar jaar vrijwel onbewoond met alleen nog toeristen en worden kunstenaars weer opgetrommeld om naar het centrum te verhuizen om het populair te maken. Laten we het hopen want Amsterdam verliest nu zijn culturele karakter.’

ICK DANS MAGAZINE — 35 — REPORTAGE

— ADVERTENTIE —

STREET ART MUSEUM AMSTERDAM ‘Anna Stoliyarova is managing director van dit openluchtmuseum met een collectie van meer dan 300 werken, variërend van kleine werken tot gigantische monumentale muurschilderingen. Het museum is opgezet om positieve aandacht te genereren voor Nieuw-West en voor street art, en ook om het stigma te doorbreken dat er buiten de ring van Amsterdam niks te zien of beleven zou zijn. We zijn naast een publiek toegankelijke collectie ook een researchlab. We onderzoeken onder andere de ethiek en de juridische complexiteit van eigendom binnen het domein van de straatkunst. Als het werk van een kunstenaar bijvoorbeeld door een stad wordt gebruikt voor city marketing, dan ontvangt de kunstenaar in dit geval geen inkomsten hieruit en heeft ook geen eigendomsrecht. Wij beschermen als stichting de vrijheid en de rechten van de kunstenaars. Voor de mensen hier in de wijk betekent onze aanwezigheid dat ze allemaal wonen in een museum. Iedereen is welkom om met onze museumgidsen, vluchtelingen, werkloze moeders uit de buurt of internationale studenten die hier wonen, een museumtour bij ons te boeken om de werken te bewonderen.’

ICK DANS MAGAZINE — 36 — REPORTAGE

— ADVERTENTIE —

SENSORIUM

TOOLKIT VOOR DANS

HELPT (DANS)DOCENTEN OM HUN LEERLINGEN – VIA ZINTUIGELIJKE ERVARINGEN – AAN TE ZETTEN TOT DANS EN BEWEGING Een makkelijk te gebruiken gereedschapskist vol geuren, geluiden, texturen en een kaartspel.

Interesse in de toolkit, een workshop of een kennismaking? Neem contact op via: info@ickamsterdam.nl / 020 – 616 72 40

WWW.ICKAMSTERDAM.NL

ICK DANS MAGAZINE — 38 — INTERVIEW

INTERVIEW

FLORIS VAN DELFT

HOE IK TALENT VOOR HET LEVEN KREEG Tekst — Casper Sikkema Fotografie — Marlissa Hilkmann, Mohammad Alzoabi

Hoe ik talent voor het leven kreeg wordt een grootse voorstelling over wachten in een AZC, gebaseerd op het boek van Rodaan Al Galidi. Dat boek houdt ons, Nederlanders, een spiegel voor: Nederland wordt erin bezien door de ogen van nieuwkomers.

Deze voorstelling, een samenwerking tussen WAT WE DOEN, ICK Amsterdam, George en Eran producties, Het Amsterdams Andalusisch Orkest en Theater de Meervaart, waarin een massa mensen op het podium zal staan, zal op eenzelfde manier een spiegel zijn én een ontmoeting: tussen theatermakers, choreografen en musici en tussen de wereld van het AZC en de Nederlandse samenleving.

Bekroond regisseur Floris van Delft, die met zijn eigen theaterorganisatie WAT WE DOEN maatschappelijk actuele voorstellingen maakt, hoopt dat deze voorstelling mensen dichter bij elkaar zal brengen: ‘De voorstelling laat bezoekers zich opnieuw emotioneel verhouden tot de wereld om ons heen, en dan niet via een krantenartikel, maar door te beseffen dat het gaat om echte mensen.'

Hoe ik talent voor het leven kreeg is een boek. Jij maakt daar een voorstelling van waarvoor in februari 2020 60 mensen op het podium zullen staan.

Hoe gaat zo’n proces in zijn werk?

‘Het idee begon met het boek van Rodaan. Maar ik wist ook gelijk: wanneer we hier een voorstelling van gaan maken moet het meer zijn dan alleen maar een mooie boekbewerking.

Ik wil dat het ook een ontmoeting wordt,

en daarvoor zullen we in de wereld van het AZC moeten duiken: we moeten de complexiteit van die situatie tackelen, en ook het onvermogen benoemen van zowel de mensen die er zitten als van de mensen die hen zo goed mogelijk proberen te helpen. En moeten we het onbegrip tonen. Rodaan schrijft: ‘Het AZC is een groot misverstand.’

Een misverstand dat ondermeer wordt vergroot door taal, door de impliciete betekenis van taal, maar ook door de letterlijke betekenis van taal.’

'Een AZC is een heel vreemd, weggestopt, dorp.’

Een voorstelling over negen jaar wachten in een asielzoekerscentrum.

Hoe houd je dat ook choreografisch spannend?

‘Bij wachten denken mensen aan stilstand. Maar wachten is veel meer.

Je hebt passief wachten, dat is stil­ vallen. De mens heeft een enorme behoefte om dat niet te doen, om toch de regie te pakken door iets te ondernemen. Zelfs als niet helemaal duidelijk is of het zin heeft. Ik heb voorstellingen van ICK gezien, en ICK DANS MAGAZINE — 39 — INTERVIEW

daar zat dat ook in: dat conflict tussen stilvallen en niet willen opgeven, een mooie spanning. We willen in deze voorstelling het wachten niet alleen laten zien, maar ook echt laten voelen.

De hoofdpersoon komt binnen en is strijdbaar. Hij wil dingen gaan doen: Nederlands leren, werken, mensen ontmoeten, maar ook hij verliest de regie. Rodaan zat negen jaar in een AZC. Je wacht, maar je weet niet hoe lang nog, en waarop.

Die combinatie is killing.’

‘We willen in deze voorstelling het wachten niet alleen laten zien, maar ook echt laten voelen.’

Wat is de rol van ICK in deze voorstelling?

‘ICK maakt een choreografie van het wachten. Het is echt prachtig om te zien hoe Emio Greco en Pieter C. Scholten dat vormgeven. Ik vind het als theatermaker bijzonder om juist voor dit onderwerp samen te werken met ICK, omdat beweging heel goed dat actieve en passieve wachten kan laten zien. De frustratie, het even vergeten dat je aan het wachten was en dan er weer ingezogen worden. De combinatie van de choreografie met theater en de muziek van het Amsterdams Andalusisch Orkest is iets om naar uit te kijken. We houden nu audities om de spelersgroep te werven. We zoeken een kerngroep van vijfentwintig nieuwkomers die alle voorstellingen met ons meegaan, aangevuld met nog eens vijfentwintig mensen per speelplek. Voor de selectie maken we onder andere gebruik van de trainingsmethode van Emio en Pieter, Double Skin / Double

Mind, die op een heel laagdrempelige manier peilt of mensen zich kunnen openstellen voor beweging. Daarna gaat ICK in verschillende weekenden met hen aan de slag waarbij we ook beroep willen doen op input van de diverse spelers uit de groep: hoe beweeg je? Wat is de impact van het leven in het AZC op je lichaam en bewegingen?

Wat is je dans?’

Je werkt in deze voorstelling niet alleen met ICK, George en Eran en het Amsterdams Andalusisch orkest, maar ook nog eens met die grote groep statushouders. Jij bent dus eigenlijk de regisseur van hun verhaal. Voelt dat als een verantwoordelijkheid?

‘De auditieavonden vind ik heel spannend. Naast de Double Skin / Double Mind workshop maak ik met hen simpele beelden die op zich al heel inspirerend zijn. Ik zeg dan ook: ik ga nu uitleggen wat mijn beeld is van een AZC, maar vul me aan, corrigeer me. Zo vroeg ik aan het einde van een auditieavond wat de groep ervan vond.

Iemand vertelde toen dat een bepaalde oefening hem heel erg deed denken aan jongens die doordraaien in een AZC, jongens die binnen een paar seconden van 0 naar 100 kunnen gaan. Je bouwt daar zoveel spanning op, dat moet er uit. En dat wordt dan soms vechten.

We deden ook een oefening waarbij ze steeds dichter op elkaar moesten lopen op een steeds kleiner stukje van het toneel. Dat deed iemand heel erg denken aan het kamp in Turkije, wat daar gebeurde als er eten kwam.

Uiteraard vraag ik het ook expliciet: zijn er dingen die je niet herkent? We hebben ook veel onderzoek gedaan: we baseren ons op het boek, we spraken hulpverleners, nieuwkomers. Door al die invalshoeken begonnen de verhalen als cirkels steeds meer te overlappen. Dan weet je dat je grip hebt, en dat het niet incidenteel is wat je vertelt.’

ICK DANS MAGAZINE — 40 — INTERVIEW

Wat vertelt deze voorstelling over Nederland?

‘Het gaat over mensen die aan de grenzen van ons land staan te wachten en naar binnen kijken. Door hun verhaal beseffen we hoe wij, die al binnen zijn, daarop reageren en kunnen we ons ook afvragen of we dat wel zo willen. Een AZC is een heel vreemd, weggestopt, dorp. De inwoners die er permanent zijn hebben niks te zeggen, de mensen die er veel te zeggen hebben, slapen er niet. Er zijn veel goede bedoelingen, maar er is ook vreselijk veel leed.

Doordat we de hekken om Europa heen steeds hoger maken, komen mensen ook steeds meer getraumatiseerd hier.

De voorstelling laat bezoekers zich opnieuw emotioneel verhouden tot die realiteit, niet via een krantenartikel, maar door te beseffen dat het gaat om echte mensen. Ik hoop dat dat besef uiteindelijk gaat over wat het betekent om mens te zijn en over hoe belangrijk het is dat je omgeving je ook mens laat zijn.’

‘Ik hoop dat dat besef uiteindelijk gaat over wat het betekent om mens te zijn en over hoe belangrijk het is dat je omgeving je ook mens laat zijn.’

Voelt door de deelname van de asielzoekers de hiërarchie soms vreemd?

‘Als iemand uit de groep een beter idee heeft, doen we dat, en dat geldt zowel op het toneel als achter de schermen. Want er werken ook zes nieuwkomers mee achter de schermen. Tamer Al-Sadat uit Syrië gaat iedereen in het juiste kostuum hijsen op tournee, kostuumontwerper Farhad Vilkiji komt uit Iran, Mohammad Alzoabi, ook uit Syrië, maakt de foto’s en is productieassistent. Want als we het over diversiteit en inclusiviteit hebben, moeten we ons daar zelf ook aan houden. Het is eigenlijk alsof je een soort hele grote dramaturg bij je hebt, bestaande uit meer dan vijfentwintig man die allemaal het verhaal kennen en allemaal kunnen zeggen of het waarachtig is of niet. Spectaculair is een verkeerd woord, maar dat wordt het wel. Er zullen in februari ongeveer zestig man op het podium staan.

Wanneer zie je dat ooit?

Regisseur

Voorstelling

Première

FLORIS VAN DELFT

HOE IK TALENT VOOR HET LEVEN KREEG

14.02.2020 ITA, Amsterdam

HOE IK TALENT VOOR HET LEVEN KREEG

RODAAN AL GALIDI ZAT NEGEN JAAR IN EEN AZC EN SCHREEF DAAROVER HET VEELGEPREZEN BOEK HOE IK TALENT VOOR HET LEVEN KREEG, OVER SEMMIER KARIEM DIE DROOMT VAN EEN NIEUW LEVEN MAAR EINDELOOS MOET WACHTEN. WAT WE DOEN, het Amsterdams Andalusisch Orkest, George & Eran Producties, De Meervaart en ICK Amsterdam bundelen hun krachten en maken er een groots opgezet spektakel van. Ze zetten het AZC als een dorp met eigen wetten en regels op het toneel. Theater, muziek en dans komen samen in een humoristische en indringende voorstelling, gespeeld door een cast van acteurs, musici en tientallen statushouders. Zij nemen het publiek mee in de soms bizarre levens van de mensen die in het AZC wonen en werken en die hopeloos verstrikt raken in het systeem. www.ickamsterdam.nl www.talentvoorhetleven.nl

BEELDREPORTAGE

ALWIN POIANA Fotograaf Alwin Poiana werd geboren in Roemenië, groeide op in Duitsland en woont alweer 10 jaar in Amsterdam. Na zijn Master Economie begon hij als autodidact met het portretteren van de Amsterdamse underground club- en fashionscene.

Foto: Allard Honigh

Sinds 2013 is hij huisfotograaf van ICK en schiet hij de voorstellingen en campagne­beelden.

Met zijn eigenzinnige en rauwe stijl weet hij de essentie van het lichaam en de mens erachter met scherpte vast te leggen. Het zijn stilstaande beelden waarbij het lijf zichtbaar doorademt.

Speciaal voor Lichaam in Opstand Magazine #2 presenteert hij enkele van zijn favoriete werken.

‘De innerlijke kracht en sensualiteit van het menselijk lichaam hebben me altijd geïnspireerd.

Door samen te werken met ICK raakte ik gefascineerd door de noodzaak van beweging. Emio Greco en Pieter C. Scholten namen me, via hun danswerk, mee op een fysieke en mentale trip.

Een van hun zeven artistieke principes is ook leidend geworden in mijn werk: “I have to tell you that I am abandoning you and that I am leaving you my statue”.’

ICK DANS MAGAZINE — 42 — BEELDRAPPORTAGE

Rocca (2018)

Disappearance (2019)

Extremalism (2015)

Extremalism (2015)

Circle of Dance (2015)

Campagne concept (2019)

ICK DANS MAGAZINE — 50 — EDUCATIE

EDUCATIE

DE VELE TOEPASSINGEN VAN EEN BIJZONDERE DANSMETHODE Tekst — Barbara Meneses, Ruben Theunissen, Suzan Tunca, Jesse Vanhoeck Fotografie — Mohammad Alzoabi

‘Double Skin/Double Mind (DS/DM) is a way of preparing the body for dance that is inherent in your thinking and your imagination. It needs a connection with your own choices, also during improvisation with other elements and materials. The experience creates a condition and an opening, it is not something fixed by rules that say: this is how you should dance. It is rather the opposite, you use it, and then you contrast it in an open field of intervention and manipulation’ — Emio Greco

WAT IS DOUBLE SKIN/DOUBLE MIND? DS/DM is een door Emio Greco en Pieter C. Scholten ontwikkelde dansmethode om de taal van het eigen lichaam mee te leren (her)kennen in al zijn kracht en kwetsbaarheid. Vervolgens werd DS/DM ook een methode om het professionele danserslichaam voor te bereiden op de specifieke dans van Greco en Scholten.

DS/DM gaat uit van vier opeenvolgende basisprincipes: Breathing, Jumping, Expanding en Reducing. Elk onderdeel gaat gepaard met meerdere oefeningen die organisch in elkaar overlopen, veelal gestimuleerd door geluid en muziek.

De DS/DM methode wordt aangeboden in de vorm van masterclasses, trainingen en workshops voor zowel professionals als amateurs, voor jong en oud. Het ervaren van de methode leidt tot een nieuw lichamelijk en mentaal bewustzijn.

ICK DANS MAGAZINE — 51 — EDUCATIE

“DS/DM conditions the body in a way that can bring bodies together.”

–A rad Inbar, danser ICK “Voor mij als danser is het meer dan louter een methode, het is een bewegingsfilosofie. Het openstellen van het lichaam gaat niet zonder het openstellen van de geest. Dat zit ook in de naam Double Skin/Double Mind.”

–A lejandro Longines, danser

DOUBLE SKIN/DOUBLE MIND TEACHER TRAINING

DOUBLE SKIN/DOUBLE MIND EN HET OUDERE LICHAAM

In 2017 is ICK begonnen met het opzetten van de DS/DM Teacher Training. Na het volgen en afronden van de opleiding krijgen de docenten een certificaat en zijn ze gekwalificeerd om de DS/DM te doceren. Zo wordt de kwaliteit van de docenten, en dus ook de lessen, gewaarborgd. Het huidige docentenbestand bestaat met name uit voormalig dansers van het gezelschap. Met de Teacher Training wil ICK zich ook richten op docenten die niet aan ICK verbonden zijn, maar die wel interesse hebben in het aanleren en overbrengen van de methode. Als voorproefje stelt ICK de jaarlijkse DS/DM Intensive Workshop open voor potentiële docenten om wederzijds een indruk te kunnen krijgen voordat het eigenlijke leertraject in gaan. Deze intensive vindt dit jaar plaats tussen 11 en 15 november 2019. Heb je interesse om een gecertificeerd DS/DM docent te worden? Neem dan contact op via info@ickamsterdam.nl.

Afgelopen seizoen gaf Barbara Meneses, voormalig ICK-danser en nu coördinator van de ICK Academie, DS/DM aan senioren (60+) via Dance Connects, een organisatie die danslessen aanbiedt aan ouderen. Na de eerste kennismaking volgde een reeks workshops waarbij Meneses de basisprincipes van DS/DM meer ging toepassen op de individuele mogelijkheden van de deelnemers. Een volgende stap is om met deze groep toe te werken naar een presentatie (ICKFEST 2019) en later zelfs een voorstelling.

Voormalig ICK-danser Kelly Hirina nam deel aan de eerste Teacher Training. Daarna trok ze naar de Verenigde Staten, waar ze in de zomer van 2019 afstudeerde als Master of Fine Arts bij de Universiteit van Michigan. DS/DM maakte een belangrijk onderdeel uit van haar studie: “Samen met tien bachelorstudenten van de Universiteit van Michigan trainde ik één tot twee keer per week met de DS/DM methode. Voor mijn scriptie onderzocht ik hoe de methode kan bijdragen aan de fysieke kwalitatieve verbetering van dansers. De praktijk van DS/DM verhoogt de concentratie waarbij de danser zowel mentaal als fysiek wordt gestimuleerd om in het moment te blijven. Tijdens dit proces van acht maanden was een enorme groei te zien bij de studenten.”

– Kelly Hirina, gecertificeerd DS/DM docent in de VS

“Het ouder worden brengt beperkingen mee die voor iedereen verschillend zijn. Toch kan iedereen deze workshop volgen. In onze groep werd zoveel mogelijk naar eigen kunnen meegedaan.

Zelf vond ik de workshop goed te volgen. Het prikkelde me ook om een stapje verder te gaan dan ik voor mogelijk had gehouden.

Bij Jumping zat ik ineens in een flow waardoor ik heel lang door kon gaan.”

– Lidwien Berkhout, deelnemer Dance Connects “Ouder worden betekent dat je geconfronteerd wordt met steeds meer en nieuwe beperkingen van het lichaam. Het is ook een acceptatieproces. Iedereen gaat hier anders mee om.

Maar stuk voor stuk hadden de deelnemers, logischerwijs, ook een hoop meer levenservaring dan andere groepen (amateur) dansers met wie ik eerder werkte. Dat is een enorme rijkdom tijdens creatieve oefeningen en improvisaties: meer herinneringen, referenties, kennis.”

– Barbara Meneses, docent ICK

Foto: Kirk Donaldson

ICK DANS MAGAZINE — 52 — EDUCATIE

DOUBLE SKIN/DOUBLE MIND EN HET VOORTGEZET ONDERWIJS DS/DM wordt jaarlijks onderwezen op dansopleidingen in Nederland. Het contact met telkens nieuwe generaties dansstudenten is belangrijk voor de ontwikkeling en het fris houden van de methode. Omgekeerd biedt de DS/DM dansstudenten een andere ingang in beweging en lichaamsbewustzijn. Er zijn nauwe banden met de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Codarts en ArtEZ, maar ook andere opleidingen hebben hun weg naar de DS/DM gevonden. Zo worden workshops georganiseerd bij Theaterwetenschap – Universiteit van Amsterdam (UVA).

De ervaring leert de studenten hoe het lichaam kan worden ingezet in de vertaalslag van concept naar voorstelling.

“Ik vind DS/DM een uniek instrument dat ervaring in kinesthesie en lichaamsbewustzijn biedt voor mensen die geen specifieke danstraining en -praktijk hebben. Deze ervaringen hebben mij geïnspireerd tot het ontwikkelen van een onderzoeksprojectvoorstel genaamd 360º, dat kennis en expertise op het gebied van dans en robotica samen wil brengen, met als doel een kunstwerk te ontwikkelen dat reflecteert op de subtiele, fysieke ruimte die een danser creëert en, breder gezien, het continue lichaam in beweging. De eerste resultaten van het lopende onderzoek kunnen worden verwacht tijdens het symposium van de Design Group van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag op 6 december 2019.”

– Lindsey Housden, tutor Interactive/Media/Design aan de KABK [Lindsey werkt voor dit project samen met ICK-danser Arad Inbar]

Voor de module Filosofisch Practicum aan de Universiteit van Amsterdam namen afgelopen collegejaar filosofiestudenten deel aan de DS/DM workshop. Ook kregen zij een lezing over hoe ICK het intuïtieve lichaam beschouwt als vertrekpunt voor discussie en reflectie. Studenten kregen inzicht in de wisselwerking tussen de kunstpraktijk en de filosofie en betekenis van het lichaam in verschillende filosofische stromingen. Voor ICK verrijkt dit filosofisch perspectief de maatschappelijke reikwijdte van de dansmethode DS/DM.

In Den Haag gaven ICK dansers een workshop aan de opleiding Interactive/Media/Design van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in het kader van de cursus Fluid Body - Embodiment in the Digital Age.

Foto: Nina & Nikki

“De effecten van de DS/DM danslessen zijn bewegingen die je afwisselend terugbrengen in een soort primitieve toestand en je doen uitstrekken boven en buiten je eigen grenzen. Je aandacht verplaatst zich buiten jezelf, naar de grond waar je op staat, de grond onder je voeten, en naar de ruimte boven je hoofd, en dan wordt je aandacht na verloop van tijd een stromende beweging, een vloeibaarheid die bindt en ontbindt, die pijn doet en lust geeft. Alsof je een trilling bent voor je geboorte en na je dood, buiten de grenzen die je kent, los van jezelf, het bezit van je zelf loslatend. De aanhoudende puls van het dansen synchroniseert na verloop van tijd je geest en je lichaam, twee toestanden die buiten elkaar en om elkaar heen bewegen, van en naar extremen die de ledematen en de organen van je lijf losmaken, die je heen- en weer slingeren tussen lichaam en bewustzijn. Zo ervaar je dat dans niet een werk is gericht op vorm maar het mogelijke resultaat van een voortgaande cadans, een ca-dans, die vormt, transformeert en ook in staat is om zich van zichzelf te ontdoen, ontvormend. Je geeft alles wat je hebt en wat je niet hebt. Kristallisatie en vernietiging van vorm, herstellend en ontstellend, in- en ontspannend. Je aandacht beweegt je lichaam, en andersom: je lichaam beweegt je aandacht, een vrije kracht die zich steeds herhaalt tot je buiten adem bent, buiten de ademhaling die je als individu hebt en die door je heen gaat terwijl je anderen hoort hijgen, zuchten, snuiven, in en uit, soms een ritme, soms een ruis. Je ervaart het dansende lichaam niet als een ding, het beweegt en wordt bewogen, het doorkruist en herhaalt zich, je beleeft je lijf omgeven door de grens van je huid en het ongrijpbare weefsel tussen jouw huid en de huid van anderen.”

– Sybrandt van Keulen, docent filosofie van de kunst aan de UvA.

DS/DM & NEUROWETENSCHAP: SYNCHRON(ICIT)Y Kunnen we de essentie van menselijke verbondenheid vastleggen; het ongrijpbare gevoel van 'eenheid' dat boven en buiten de fysieke aanwezigheid van een ander menselijk lichaam ligt?

In HARMONIC DISSONANCE – SYNCHRON(ICIT)Y werken neurowetenschapper Suzanne Dikker (New York University en Universiteit Utrecht), interactive media

ICK DANS MAGAZINE — 53 — EDUCATIE

artist Matthias Oostrik en geluidsontwerper/componist Arnoud Traa samen met ICK om synchroniciteit vanuit zowel artistiek als wetenschappelijk perspectief te duiden en voor het voetlicht te brengen. Dansers en bezoekers dragen EEG-apparaten die hun hersengolven meten terwijl ze interageren met audiovisuele reflecties van hun bewegingen. Dit stelt het onderzoeksteam in staat na te gaan hoe bewegingssynchronie (coördinatie, spiegeling, unisono, anticipatie, resonantie, spel, enz.) kan leiden tot een gevoel van saamhorigheid, tot synchroniciteit van de geest.

dansers met een nieuwe visie op artistieke kernbegrippen van de DS/DM methode, terwijl het perspectief van de ICK dansers vanuit onverwachte invalshoeken de neurowetenschap kan bevragen.

“Naast experimenten met de EEG-apparaten, werkten we in de studio ook zonder de technologie aan hoe lichamen connectie maken. Er is een sterke bewustzijn van de ander voor nodig. Als de intentie goed zit, komt de synchronie van zelf.”

– Maxine van Lishout, danser ICK

Fragmenten uit het repertoire van ICK en kernbegrippen van het notatie onderzoek rondom DS/DM en de PreChoreographic Elements (dansmateriaal dat vooraf gaat aan een choreografie) van Emio Greco & Pieter C. Scholten worden op experimentele wijze in dialoog gebracht met de concepten uit de neurowetenschap en de technologie van Dikker en Oostrik.

“Het project nodigt de dansers uit te onderzoeken hoe bewegings­ synchronisatie (coördinatie, spiegeling, eenstemmigheid, anticipatie, resonantie, spel, etc.) kan leiden tot een gevoel van saamhorigheid, tot synchroniciteit van de geest (....) Kunst en wetenschap kunnen van elkaar leren zonder elkaar te overschaduwen. Er is een artistieke en wetenschappelijke uitkomst, die los van elkaar kunnen bestaan.

Het gaat om de communicatie.”

– Suzanne Dikker, neurowetenschapper

In 2018 en 2019 hebben twee intensieve workshops plaats gevonden. Het perspectief en de vragen die vanuit de neurowetenschap gesteld worden, verrijken de ICK

Dit project wordt ook besproken in een onlangs verschenen artikel: Dikker S., Montgomery S., Tunca S. (2019) Using Synchrony-Based Neurofeedback in Search of Human Connectedness. In: Nijholt A. (eds) Brain Art. Springer, Cham.

Foto: Mohammad Alzoabi

DS/DM VOOR IEDEREEN DS/DM is een danstraining die gemakkelijk is aan te passen aan de noden van de groep, van kinderen tot senioren, dansliefhebbers tot bedrijfsleiders, iedereen kan meedoen. ICK opent dan ook regelmatig de studio in Amsterdam NieuwWest voor gratis lessen. Deze zijn toegankelijk voor iedereen en worden goed bezocht door buurtbewoners, collega’s en iedereen die interesse heeft om fysiek bezig te zijn. Interesse om mee te doen? Houd onze website en Facebook pagina in het oog voor de juiste data.

ICK DANS MAGAZINE — 54 — EDUCATIE

— ADVERTENTIE —

DE MEERVAART IS HET TROTSE HUISTHEATER VAN ICK 25 T/M 27 OKTOBER

ICKFEST IN NIEUW-WEST

10 JANUARI

SOMETHING (OUT OF NOTHING) KRIS VERDONCK/ A TWO DOGS COMPANY

25 & 26 OKTOBER

ALL OVER – ACTS OF LOVE

MARCUS AZINNI & EMIO GRECO | PIETER C SCHOLTEN I.S.M. TONEELGROEP OOSTPOOL

18 APRIL

60

AMOS BEN-TAL/OFFPROJECTS 17 T/M 19 APRIL

26 OKTOBER

SCHAAMTELOOS

EMIO GRECO | PIETER C SCHOLTEN 27 OKTOBER

WHAT’S COOKING AT ICK?

HOE IK TALENT VOOR HET LEVEN KREEG

I.S.M. WAT WE DOEN, AMSTERDAMS ANDALUSISCH ORKEST, GEORGE & ERAN PRODUCTIES, DE MEERVAART

VOORSTELLINGEN VAN DIVERSE MAKERS UIT DE ARTIST SPACE

WWW.ICKAMSTERDAM.NL

ICK DANS MAGAZINE — 56 — ANALYSE

ANALYSE

KRIS VERDONCK

PERFORMANCE OP DE RAND VAN HET BESTAAN Tekst — Kristof van Baarle Fotografie — Alwin Poiana

Het is deze situatie, deze staat van zijn, waar Kris Verdonck in SOMETHING (out of nothing) vorm aan tracht te geven. Een situatie die we zelf nog niet helemaal begrijpen, die het begrip wellicht te boven gaat, en die we meer op het gevoel, op de tast moeten verkennen.

‘Wat we ook doen of uitvinden, op de lange termijn is de enige optie minder doen, stoppen.’

Het werk van Kris Verdonck is bijzonder consequent: telkens weer buigt het zich over de relatie tussen de mens zijn omgeving, in installaties, choreografieën en performances die alle naar een nulgraad van het theater peilen. Sinds de industriële revolutie in de 18e eeuw is die omgeving zich steeds meer beginnen te vullen met technologie, tot op het punt dat ze er op de dag van vandaag nagenoeg volledig door bepaald wordt. Dankzij de ontwikkelingen van technologieën zijn we erin geslaagd het landschap, de lucht en de bodem waarin en waarop we leven, fundamenteel te veranderen. Dat noopt ons om te leren omgaan met eindes: het einde van het bestaan van bepaalde soorten en landschappen, van levenswijzen, maar ook een omgaan met de zich steeds duidelijker aftekenende horizon van het einde van de mens, en bij uitbreiding: het einde van ons eigen individuele leven.

Kristof van Baarle

Onlangs veranderde de Britse krant The Guardian haar taalbeleid met betrekking tot het veranderende klimaat.

Klimaatverandering, werd klimaatnoodtoestand en in plaats van opwarming van de aarde, staat er nu: verhitting van de aarde.

De krant doet dat om de urgentie duidelijk te maken en om gewenning – ook een catastrofe went – te doorbreken. En de urgentie is groot: wetenschappers stellen niet alleen steeds meer tipping points en points of no return vast, ze worden zelf verrast door de snelheid waarmee gletsjers en ijsvlakten smelten, en misschien nog het meest door de actieve ontkenning ervan door een aantal van de machtigste wereldleiders. Een onderdeel van de klimaatnoodtoestand is de alarmerende zogenaamde ‘zesde massa extinctie’ die zich op dit moment afspeelt. Dat betekent dat in de 4,5 miljard jaar lange geschiedenis van de planeet Aarde, er nog maar vijf andere periodes zijn geweest waarin er zoveel soorten uitgestorven zijn. De dubieuze hoofdrolspeler in dit verhaal, zien we in de spiegel: de mens. Het zijn onze levenswijzen, onze uitstoot, onze eetgewoonten, onze drang naar groei en expansie die de planeet op een zekere weg richting uitputting en extinctie duwen. De oplossingen die we bedenken, meestal met veel hoop gevestigd op technologie, maken de situatie alleen maar erger. Wat we ook doen of uitvinden, op de lange termijn is de enige optie minder doen, stoppen. We zijn in een soort patstelling aanbeland, waarbinnen we al met één voet in de ondergang staan.

Die verschuiving in de wereld is ook weerspiegeld in het oeuvre van Kris Verdonck. Waar in de eerdere werken vaak menselijke performers in constellaties met machines werden geplaatst – zoals de danseressen in I/II/III/IIII dat in 2017 door ICK hernomen werd – richten de meer recente performances zich op de relatie tussen ‘vrije’ lichamen en de omgeving van het theaterapparaat. Dat lijkt eenvoudiger, maar het tegenovergestelde is waar. Waar de danseressen in I/II/III/IIII in harnassen hingen en op en neer, en van links naar rechts konden zweven, en zo iets vertelden over de relatie tussen schoonheid, technologie en catastrofe, is de context voor de dansers in SOMETHING (out of nothing) meer open. Op een meestal leeg toneel, met een ‘open’ licht, verschijnen

ICK DANS MAGAZINE — 57 — ANALYSE

vier figuren. Hun gezichten achter maskers, hun lichamen gehuld in zwarte velvet bodysuits, lijkt het alsof ze er al bijna niet meer zijn. Er is geen enkele reden om iets te doen: er is geen verhaal, er is geen machine die hen voortdrijft. En toch proberen ze nog wat, eenvoudige bewegingen, een sprongetje, een draai, wat rondkruipen, twee bewegingen aan elkaar koppelen, elkaar volgen: iets doen om niet niets te doen, maar wel om het niets waarin ze zich bevinden, te performen.

De leegte, de wanhoop, de verveling, de zinloosheid van de situatie te laten voelen, te laten ‘gebeuren’ in plaats van te tonen. SOMETHING is een zoektocht naar hoe choreografie een performance kan worden, en niet zozeer een geschreven beweging die een begin en een einde heeft. Er moet ‘iets’ gebeuren, namelijk niets. In SOMETHING (out of nothing) zoekt Kris Verdonck naar de performance van de dunne lijn tussen aan- en afwezigheid, naar die staat van zijn waarin je er misschien fysiek nog wel bent, maar waar je bestaan geen enkele impact meer heeft omdat jouw rol al uitgespeeld is.

Hoe performen, wat te dansen, nadat alles al voorbij is?

Wat is een choreografie, na het einde?

‘Hoe performen, wat te dansen, nadat alles al voorbij is?

Wat is een choreografie, na het einde?’

Deze voorstelling is een volgende stap in wat intussen een reeks voorstellingen wordt, die het nakende einde van de mens op het (wereld)toneel verkennen. Wat begon met UNTITLED (2014), een voorstelling voor een performer in een mascottepak, waarin we het ‘niets’ ontdekten als iets dat performed kan worden, kreeg in 2017 zijn vervolg in Conversations (at the end of the world). In deze theatervoorstelling gebaseerd op het werk van de Russische schrijver Daniil Charms, bevonden we ons in een ruimte na het einde van het theater. Vijf mensen zaten samen op het toneel en vertelden elkaar nog een aantal verhalen die nergens heen leidden, probeerden nog met veel verbeelding de wereld en de dood te begrijpen, om tenslotte te verdwijnen in de bergen grijze sneeuw die zich gevormd hadden op het podium. SOMETHING (out of nothing) is een zoektocht naar een stap verder. Na het drama, na de woorden, rest er nog enkel het lichaam, de fysieke aanwezigheid. En in tijden van extinctie en klimaatnoodtoestand, begint ook die aanwezigheid te tanen. Wat nog te doen nadat alles al gedaan en gezegd is? Welke bewegingen zijn nog gepast? Het gaat hier werkelijk over een plek en een tijd die we niet kennen, niet kunnen kennen, omdat het voorbij de limiet van het leven gaat – de dood en het einde in. Het is daarom dat we te rade zijn gegaan bij de Japanse Noh-theater traditie, waarin een spook telkens het hoofdpersonage is. Om het lijden van dit personage te performen, te laten gebeuren op toneel, worden muziek, taal, kostuum, licht, scenografie en dans ingezet. Het verhaal wordt drie keer verteld, en elke keer verschuift het perspectief naar een meer innerlijke beleving, elke keer wordt het intenser. De laatste scène is een dans op muziek en tekst, een ritueel waarin de herinnering aan het lijden samenvalt met herbeleven ervan. Die structuur volgen we ook in SOMETHING (out of nothing), om zo diep mogelijk door te dringen in de donkerte van de ecologische catastrofe.

Gek genoeg leidt dat af en toe tot komische momenten.

Dat mag misschien geen verrassing zijn, omdat we naast Noh ook naar het werk van Samuel Beckett hebben gekeken.

De zinloosheid van het bestaan en de kwellingen die daaruit voortkomen, hadden bij Beckett ook theatrale gevolgen: acteurs en actrices werden in een strakke regie geplaatst, waarin licht en scenografie een belangrijke rol spelen, en natuurlijk de continue herhaling. Niet alleen in Wachten op Godot, maar ook in kortere stukken zoals Act Without Words I en II, leidde dat tot een soort donkere humor, een absurditeit die een diepe existentiële crisis verraadt. Het is misschien die inspiratie uit Beckett die ook een opening laat voor klein lichtpuntje in de duisternis. Geen hoop, maar meer een vaststelling: ze zullen doorgaan, ook al kunnen ze niet: I can’t go on, I will go on. De vraag is hoe we ons bestaan richting het einde invullen. Wat weerhoudt ons er nog van in tijden van vernietiging, om te verhinderen dat mensen leven waar ze willen leven? Wat weerhoudt ons er nog van, in deze noodtoestand, om de mantra van groei van ons af te werpen en gewoon ‘minder’ te doen? Als we het niet voor onszelf doen, doen we het op zijn minst voor de generaties mensen en andere dieren, planten – wie weet wel machines – die na ons komen. De komende generatie draagt de gevolgen van de daden van de huidige en vorige generaties. We moeten leren sterven in deze tijden, en ons afvragen hoe we dat op een verantwoordelijke manier kunnen doen. Een eerste stap is vorm te geven aan de donkerte die deze tijden kenmerkt.

‘Het gaat hier werkelijk over een plek en een tijd die we niet kennen, niet kunnen kennen, omdat het voorbij de limiet van het leven gaat – de dood en het einde in.’

Kristof van Baarle is dramaturg en onderzoeker. Hij behaalde in 2018 zijn doctoraat in kunstwetenschappen aan de Universiteit Gent en doceert in 2018-2019 aan de UGent en Universiteit Antwerpen, waar hij ook als doctor-assistent aan verder onderzoek werkt.

Als dramaturg is Kristof vast verbonden aan Kris Verdonck / A TwoDogs Company, en werkte / werkt hij met Michiel Vandevelde, Heike Langsdorf, Thomas Ryckewaert en Alexander Vantournhout. Sinds 2015 is Kristof ook lid van de kernredactie van Etcetera.

ICK DANS MAGAZINE — 58 — ANALYSE

Maker

Voorstelling

Tournee vanaf

KRIS VERDONCK

SOMETHING (OUT OF NOTING)

10.01.2020

SOMETHING (OUT OF NOTHING) Onverbiddelijke winstlogica en technologische ontwikkelingen hebben de mens reeds gereduceerd tot wegwerpobject.

De volgende stap is het onbewoonbaar maken van onze leefwereld. De nieuwe voorstelling van Kris Verdonk verkent onze fysieke en psychische staat van zijn in het licht van een naderende uitsterving. De dansers zijn vaak niet meer dan schaduwen in een landschap van opblaassculpturen en cello-noise.

Voor credits en speeldata zie www.ickamsterdam.nl

PORTRETTEN

Tekst — Jesse Vanhoeck

In de ARTIST SPACE geeft ICK veelzijdige choreografen de ruimte om te creëren en ze waar nodig artistiek en zakelijk te coachen.

Deze makers hebben met elkaar en ICK gemeen dat ze werken vanuit het lichaam als inspiratie- en krachtbron. Met Dansmakers Amsterdam biedt ICK jaarlijks een aantal makers een residentieprogramma aan: New Adventures. Benieuwd naar hun werk? Kom naar What’s Cooking at ICK tijdens het ICKFEST op 27 oktober. Hieronder stelt een aantal van de makers uit de ARTIST SPACE zich voor.

ICK DANS MAGAZINE — 60 — PORTRETTEN

CHRISTIAN GUEREMATCHI Christian Guerematchi groeide op in Slovenië, waar hij zijn ballet­ opleiding voltooide en lid werd van het Nationale Ballet. In 2006 kwam hij naar Nederland waar hij werkte met choreografen als Stephen Shropshire, Emio Greco | Pieter C. Scholten en Nicole Beutler. Hij combineert zijn dans­carrière met het maken van eigen werk.

MET WELKE DRIE WOORDEN ZOU JE ICK OMSCHRIJVEN?

‘Gefocust, innovatief, fysiek.’

WAT IS DE GROOTSTE UITDAGING VOOR JOU ALS OPKOMEND MAKER?

‘De bureaucratie bij een subsidie­aan­ vraag. Je moet echt mensen (instituties, theaters etc.) achter je hebben staan die je willen helpen. Ook de nadruk op de bezoekers­aantallen vind ik lastig.’

WAT MAAKT JOU NIEUWSGIERIG?

HOE ZOU JE JE EIGEN WERK OMSCHRIJVEN?

‘Het individuele lichaam als samenvatting van maatschappe­lijke machtsverhoudingen staat in mijn werk centraal. De strijd van het individu om zich ondanks de invloeden van buiten af te manifesteren, fascineert me. Hoe zie je dat in het lichaam terug? Mijn thema's zijn: huidskleur, seksuele oriëntatie en gender. In mijn laatste voorstelling White Noise analyseerde ik met spoken word artiest Guillermo Blinker (OTION) aan de hand van intieme gesprekken onze eigen black experience om inzicht te krijgen in hoe zelfhaat en zelfliefde ontstaan en op welke manieren ze worden geuit.’

WAT IS DE ROL VAN HET LICHAAM IN JE WERK?

‘Het lichaam is het bewustzijn van de mens en de representatie van de maatschappij. In White Noise was ik onder andere op zoek naar de weerspiegeling van de Black Lives Matter beweging. In de voorstelling wordt het lichaam door de ander als dood materiaal gezien en gebruikt.

Maar achter dat materiaal zit een persoonlijkheid. Die manifesteert zich in zijn eigen tempo ondanks het geweld dat op het lichaam afkomt.’

‘Mij boeit het menselijke bestaan en de sociale structuren die erbij komen kijken. Door mijn huidskleur en seksuele oriëntatie heb ik mijn uiterlijk en gedrag altijd als een politiek statement ervaren. Ik kom uit Slovenië en daar speelde dit nog veel meer.

Maar ik zie dat het ook in Nederland nog aan de hand is: de klassieke machtsverhouding waarbij het zwarte lichaam (en de connotaties die het met zich meebrengt) ondergeschikt is aan de witte mens. Hoe het zwarte lichaam in onze maatschappij verbeeld wordt laat me niet los. Als maker vraag ik me af hoe ik deze verbeelding kan oprekken.’

Portretfoto: Christian Guerematchi White Noise — Foto: Jean van Lingen

ICK DANS MAGAZINE — 61 — PORTRETTEN

CHRONOS CHRONOS is een jong Amsterdams danscollectief bestaande uit Charlotte Mathiessen, Coralie Merle, Vera Goetzee en Sarah Soethoudt, allen afgestudeerd aan de opleiding Moderne Theater Dans aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

Chronos volgde in 2019 het New Adventures traject met Dansmakers.

HOE ZOU JE JE EIGEN WERK OMSCHRIJVEN?

‘Wij verhouden ons altijd tot thema’s die spelen in de samenleving en onderzoeken manieren om met het lichaam daarop te reageren. Ons werk is fysiek, theatraal en poëtisch en gaat nooit uit van een conventionele theatersetting. In onze nieuwe voor­ stelling The sea is where you think it is verkennen we door middel van improvisatie en een speelse aanpak met het publiek het hier en nu.’

MET WELKE DRIE WOORDEN ZOU JE ICK OMSCHRIJVEN?

‘Fysiek, onderzoekend, glamoreus.’

WAT IS DE GROOTSTE UITDAGING VOOR JULLIE ALS OPKOMEND COLLECTIEF?

‘Op dit moment is de grootste uitdaging te kunnen groeien, zowel als dansers als op het gebied van productie en marketing. We doen namelijk alles zelf. Daarnaast zijn we nog steeds bezig met het vormen van ons dansvocabulaire en vergt het verduidelijken daarvan nog veel onderzoek en tijd.’

WAT IS DE ROL VAN HET LICHAAM IN JULLIE WERK?

‘Het lichaam zien wij als het instrument voor expressie. De kern van beweging komt altijd eerst daar vandaan. Sensitiviteit en verbinding met de ruimte spelen in het maken van onze choreografieën een grote rol. Omdat wij collectief werken is ons bewegingsmateriaal sterk gevormd door het delen van ervaringen en het benoemen van bewegingskwaliteiten.’

WAT MAAKT JULLIE NIEUWSGIERIG?

‘Wij zijn nieuwsgierig naar de verhouding tussen performer en publiek en vinden het heel belangrijk dat ons werk dicht bij het publiek komt, zowel letterlijk als figuurlijk. Ook zijn we in het maakproces benieuwd naar alle aspecten van het onderwerp waar­ mee we werken en hoe verschillende mensen hierover denken en op reageren.’

Portretfoto: Matija Pekić The sea is where you think it is — Foto: Thomas Lenden

ICK DANS MAGAZINE — 62 — PORTRETTEN

KAREL TUYTSCHAEVER Karel Tuytschaever volgde een acteursopleiding in Antwerpen.

Hij hecht veel belang aan de wisselwerking tussen zijn uitvoerend werk als speler, zijn onderzoekstraject, zijn eigen werk als maker en zijn docentschap. In 2015 richtte hij het platform BARRY op waarbinnen hij als maker opereert. Karel volgde in 2019 het New Adventures traject met Dansmakers.

HOE ZOU JE JE EIGEN WERK OMSCHRIJVEN?

‘Lichaam, ziel en transparantie.’

WAT IS DE GROOTSTE UITDAGING VOOR JOU ALS OPKOMEND MAKER?

‘Ik kom oorspronkelijk uit het (tekst-) theater, voordat ik dans ben gaan maken.

De uitdaging is hoe ik woorden in mijn voorstellingen zo kan gebruiken dat ze het lichaam in het hier en nu houden, en niet in relatie stellen tot verleden of toekomst, waardoor de lichamen hun kracht zouden kunnen verliezen en ze louter als personages geïnter­ preteerd zouden kunnen worden.’

WAT IS DE ROL VAN HET LICHAAM IN JE WERK?

‘Het lichaam verbindt: op inter- en transdisciplinair vlak is het lichaam belangrijk, het lichaam als uniek en tegelijk universeel baken. Ik zie het lichaam als onderzoeks- en creatie­ methode én medium tegelijkertijd. Elke creatie vertrekt uit een aspect van het lichamelijke, en krijgt het presentatiekader dat de inhoud van dat lichaam het helderste tot zijn recht laat komen en communiceert. Vandaar dat ik naast voorstellingen ook publicaties, films en installaties maak.’

STRANGER — Foto: Alwin Poiana

Portretfoto: Renate Beense

‘Het nadenken over en uitwerken van projecten waarbij het kijken naar lichamen en lichamelijkheid centraal staan. Het menselijke lichaam verbindt alles wat we verlangen en alles wat ons het meeste angst inboezemt. Het is de bron van onze diepste geneugten, onze volledige beleving van de wereld als mens is bepaald door hoe we onze lichamen ervaren. In het project STRANGER onderzoek ik verschillende perspectieven op man-zijn, vanuit een en hetzelfde mannelijk lichaam.’

MET WELKE DRIE WOORDEN ZOU JE ICK OMSCHRIJVEN?

ICK DANS MAGAZINE — 63 — PORTRETTEN

WAT MAAKT JOU NIEUWSGIERIG?

‘Ik ben benieuwd naar wat op termijn de impact van technologie en digita­ lisering zal zijn op onze relatie met ons eigen lichaam, naar het effect daarvan op de verbinding met andere lichamen en naar de functie en vorm van de podiumkunsten binnen de samenleving.’

MORENO PERNA Moreno Perna is een Italiaanse performer en choreograaf. Na zijn studie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, werkte hij bij Jan Fabre (20142018). Momenteel legt hij zich met name toe op zijn ontwikkeling als choreograaf en werkt hij in het nachtleven als performer onder de naam Vortex X. Moreno volgde in 2018 het New Adventures traject met Dansmakers.

HOE ZOU JE JE EIGEN WERK OMSCHRIJVEN?

‘Als Postmoderne Pop Barok. In mijn werk flirt ik met multimediale technieken, symboliek en beeldende kunst om het publiek te provoceren, te hypnotiseren en te verleiden.

Inhoudelijk richt ik me op identiteit als culturele constructie en op hoe ik door middel van beweging en spiritueel onderzoek het intrinsiek menselijke achter de sociale maskers kan vinden.

Met mijn laatste werk AURA onderzoek

Dans is voor ons allen het perfecte medium om ons bewust te worden van deze eenheid en ons te verbinden met elkaar en met het universum.’

MET WELKE DRIE WOORDEN ZOU JE ICK OMSCHRIJVEN?

‘Openheid, nieuwsgierig, vooruitkijkend.’

ik de relatie tussen holistische praktijken en beweging: hoe dans de taal van de ziel kan zijn en hoe ik me kan verbinden met de aura’s van het publiek en zo een gemeen­ schaps­gevoel kan creëren door middel van een hedendaags sjamanistisch techno-ritueel op het podium.’

WAT IS DE ROL VAN HET LICHAAM IN JE WERK?

‘In mijn werk is het lichaam zowel een symbool van de mensheid, van kwetsbaarheid en kracht, als een vat van energieën. Ik zie het lichaam als onderdeel van een geest-lichaam-ziel eenheid, waar de ziel, de Aura, ver voorbij de grenzen van onze huid reikt.

WAT IS DE GROOTSTE UITDAGING VOOR JOU ALS OPKOMEND MAKER?

‘Eerlijk gezegd is de grootste uitdaging mijn behoefte aan artistiek onderzoek in evenwicht te brengen met het vinden van middelen om dat te kunnen doen en geld om van te leven.’

WAT MAAKT JOU NIEUWSGIERIG?

‘Ik ben voortdurend nieuwsgierig naar hoe dans kan communiceren met de sensaties en het onderbewustzijn van het publiek. Ik ben benieuwd welke paden er in de toekomst voor me open liggen en waar mijn artistiek onderzoek me zal brengen. Ik wil verschillende gebieden die het bewegende lichaam bestuderen met elkaar verbinden.

En ik ben benieuwd naar wat de toekomst van de dans zal zijn.’

Portretfoto: Alwin Poiana AURA — Foto: Alwin Poiana

ICK DANS MAGAZINE — 64 — PORTRETTEN

ELISA ZUPPINI De Italiaanse performer en choreograaf heeft een achtergrond in zowel erg technische als experimentele dans. Ze studeerde vorig jaar af aan de SNDO (School voor Nieuwe Dansontwikkeling, onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten).

MET WELKE DRIE WOORDEN ZOU JE ICK OMSCHRIJVEN?

‘Belichaming, verkennend, beweegbaar.’

WAT IS DE GROOTSTE UITDAGING VOOR JOU ALS OPKOMEND MAKER?

‘Als net afgestudeerde maker ben ik vooralsnog bezorgd over hoe ik het werk fris, experimenteel en onderzoek­ end kan houden. Daarvoor is ruimte, tijd en ondersteuning nodig. Als jonge maker heb je die middelen niet altijd. Gelukkig vind ik bij ICK de vrijheid en het vertrou­ wen, iets wat ik op dit moment nodig heb voor mijn ontwikkeling.’

HOE ZOU JE JE EIGEN WERK OMSCHRIJVEN?

WAT MAAKT JOU NIEUWSGIERIG?

WAT IS DE ROL VAN HET LICHAAM IN JE WERK?

‘Ik benader het lichaam als een gedecentraliseerd micro-organisme, denk aan een amoebe bijvoorbeeld, en tegelijkertijd als een reusachtige entiteit om zo de perceptie te verschuiven van micro naar macro. Ik ben geïnteresseerd in hoe de performer een hogere en gespleten staat van bewustzijn kan ontwikkelen en zich kan openstellen voor de waarneming van bijna onmerkbare veranderingen in het lichaam. In de studio werk ik vaak met verschillende objecten, maar in de uiteindelijke voorstelling is het lichaam meestal alleen.

LIIL — Foto: Matija Lukić

Portretfoto: Nellie de Boer

‘Wat bewegen we als we bewegen, en door wat worden we bewogen?

Dit zijn fundamentele vragen die de leidraad zijn in mijn werk. Tijdens mijn studie ben ik enerzijds gaan proberen om de materialiteit van het menselijk lichaam op een andere manier te benaderen en ben mij anderzijds gaan verdiepen in niet-menselijke invloeden zoals omgeving, objecten en sensaties. Dit komt samen in de bewegingspraktijk die ik aan het ontwikkelen ben De.sy.ré (decentralized systems of relation - desire – Desiree) waarbij een voortdurend veranderend en hypersensitief lichaam in contact staat met invloeden van binnen en buitenaf. In de solo waar ik nu aan werk beweegt danseres Federica DallaPozza in een hybride ruimte van geologische landschappen, sculpturen en ruïnes, ergens tussen het digitale en het organische.’

ICK DANS MAGAZINE — 65 — PORTRETTEN

Ik ben nieuwsgierig naar geologie, aardbevingen, dj’s en de club context (de ontmoeting tussen lichaam en elektronische muziek). In de Italiaanse regio waar ik vandaan kom, hebben aardbevingen veel steden verwoest.

Dit heeft een impact gehad op mijn artistieke onderzoek en heeft mijn interesse gewekt voor de manier waarop we ons verhouden tot grote krachten en het proces van vernietiging en wederopbouw. Ik heb ook een grote passie voor mixen en dj’en. Het is voor mij een levenspraktijk waarin op een bepaald moment de ene waarneming de andere kruist, waarin tendensen zich heroriënteren en onze aandacht verschuift. Ik wil dit idee ook graag vertalen naar choreografie.’

DERECK CAYLA Dereck Cayla, geboren in Frankrijk studeerde in 2008 af als danser aan de Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse in Parijs. Een jaar later vervoegt hij zich bij het dansensemble van ICK waar hij werkt met choreografen als Emio Greco | Pieter C. Scholten, Nicole Beutler en Robyn Orlin.

In 2015 verlaat hij ICK om zich toe te leggen op zijn werk als choreograaf.

HOE ZOU JE JE EIGEN WERK OMSCHRIJVEN?

‘Het begint met een fascinatie voor dans: de kracht om een vibratie te veroorzaken. Ik geloof dat we in onze cellen herinneringen aan onze evolutie als levend wezen vasthouden en ik vraag me af of het mogelijk is om die vervlogen lichame­lijk­heid op te roepen.

Is het mogelijk om te bewegen zoals de vis, de slang of de aap die we ooit waren? En hoe krijg je toegang tot die

en de natuur? Met filmmaker Pierre Bessette reisden we naar Patagonië (Chili) voor de road movie Mermaids on a way to dance. Twee dansers en het weidse landschap: een zoektocht naar hoe de relatie met onze omgeving te veranderen door onze positie erin te bevragen.’

MET WELKE DRIE WOORDEN ZOU JE ICK OMSCHRIJVEN?

‘Brug, wortel, ondersteuning.’ herinneringen? In mijn eerste werk MERMAIDS proberen we (danser Victor Callens en ik) ons lichaam in een hoge energetische staat te brengen, voorbij de vorm. Dit geeft ons toegang tot nieuwe bewegingsbronnen en van­­daar­uit ben ik begonnen met het choreograferen van het stuk.’

WAT IS DE ROL VAN HET LICHAAM IN JE WERK?

‘Het lichaam is een bron van onbegrensde kennis en onontdekt potentieel en in mijn werk stel ik mij de vraag hoe we met ons lichaam de wereld tegemoet treden.

Wat is de invloed van onze omgeving

WAT IS DE GROOTSTE UITDAGING VOOR JOU ALS OPKOMEND MAKER?

‘Een gezonde balans vinden tussen het maken van werk en het dagelijkse leven. Dichtbij de artistieke noodzaak blijven en een goede timing vinden.

Mensen inspireren en enthousiasmeren om deel te nemen aan een zeer persoonlijk project.’

WAT MAAKT JOU NIEUWSGIERIG?

‘Wat heeft een danserslichaam te zeggen, welke plaats kan het tegen­ woordig in de wereld innemen, hoe kan het bestaande structuren uitdagen?’

Portretfoto:: Alwin Poiana Mermaids — Foto: Ton van Til

ICK DANS MAGAZINE — 66 — PORTRETTEN

— ADVERTENTIE —

DOUBLE SKIN DOUBLE MIND OPEN CLASSES

ADVERTENTIE MAP TO THE STARS -advertentieEen applicatie voor docenten als hulpmiddel om meer dans en beweging in het lesprogramma te integreren!

Stimuleer de creativiteit van kinderen door meer dans en beweging in de klas.

Download nu de applicatie!

QR code of foto?

WWW.MAPTOTHESTARS.EU Logo ICK Logo EU

— WHEN THURSDAYS 19.30 – 21.00 SEPTEMBER 12, 26 OCTOBER 10, 24 NOVEMBER 7, 21 DECEMBER 5, 19

Foto: Bas de Brouwer

— WHERE ICK STUDIO, HET TALENTENHUIS, MEER EN VAART 290, 1068 LE, AMSTERDAM — RSVP SANNE@ICKAMSTERDAM.NL MORE INFORMATION: WWW.ICKAMSTERDAM.NL

EA TWIC TH MON

FREE

CLAS

SES

BELLEVUE LUNCHTHEATER

SWEET LIKE A CHOCOLATE Foto: Anna van Kooij

Emio Greco | Pieter C Scholten in december te zien in Bellevue

In Sweet Like a Chocolate danst een vrouw met haar schaduwen, alter ego, metgezel en voyeur. Het volgt haar, begeleidt haar, danst en vecht met haar. Het is een dubbelganger, danspartner, minnaar en tegenstander, het is vertrouwd en gevaarlijk. Balancerend tussen liefde, vertrouwen, vrouwelijke seksualiteit en geweld leggen dansers Victor Callens en Maria Ribas existentiële vragen bloot.

Te zien van dinsdag 17 december tot en met zaterdag 28 december 2019 tijdens het Bellevue Lunchtheater.

De dansvoorstelling Sweet Like a Chocolate is een intiem spektakel met de Vijfde Symfonie van Beethoven als open einde.

Tickets — www.theaterbellevue.nl

ICK DANS MAGAZINE — 68 — VOORSTELLING

Choreografie

Voorstelling

Première

EMIO GRECO PIETER C SCHOLTEN

SWEET LIKE A CHOCOLATE

17.12.2019 Theater Bellevue, Amsterdam

ICK DANS MAGAZINE — 70 — RESEARCH

RESEARCH

HET DOCUMENTEREN VAN DANS Een belangrijk onderdeel van de onderzoeksactiviteiten van ICK is het annoteren (letterlijk: het beschrijven) van maakprocessen.

Maar wat houdt dat dan precies in? Julée Al-Bayaty de Ridder is stagiaire onderzoek bij ICK en annoteert het creatieproces van choreograaf Amos Ben-Tal, 60. Zij beantwoordt enkele veelgestelde vragen over annotatie.

Tekst — Julée Al-Bayaty de Ridder Fotografie — Bas de Brouwer

Wat is annotatie?

‘Wanneer je een tekst leest met een pen in de hand en aantekeningen maakt, dan annoteer je de tekst. Annoteren is een vorm van actief lezen.

Hetzelfde geldt ook voor de tekst van een lichaam dat danst.

Om choreografieën door de tijd heen te kunnen bewaren, worden er vaak video-opnames gemaakt. Het tweedimensionale beeld van een videoregistratie is echter niet voldoende om de intenties van de choreografie te kunnen lezen. Door de combinatie van geschreven tekst en beelden van een videoregistratie, kunnen er meer perspectieven worden geboden op de dans, voorbij wat zichtbaar is op de video. De computersoftware Piecemaker3 is speciaal ontworpen voor het annoteren van dans door Motion Bank, dat digitale tools ontwikkelt om choreografieën mee te kunnen documenteren. Mot5ion Bank werd geïnitieerd door The Forsythe Company en later ondergebracht bij de Hochschule Mainz, en is op dit gebied ICK’s belangrijkste partner.

Met deze software kan je op een exact punt binnen de tijdslijn van een videoregistratie aantekeningen toevoegen.’

‘De binnenkant van de dans kan hierdoor als het ware (gedeeltelijk) naar buiten gekeerd worden. Terwijl dans-notatie (vergelijkbaar met muzieknotatie) op zoek is naar een universele taal die dans kan weergeven, probeert dans-annotatie juist elke danstaal in haar eigen termen te omschrijven. Elke choreograaf binnen de hedendaagse dans heeft immers een andere manier van werken waar een andere taal bij past. ICK focust hierbij op het vocabulaire dat in de studio ontstaat tijdens het creatieproces waarbij een choreograaf zijn intenties en ideeën aan de danser overdraagt zodat deze via de taal van het dansende lichaam het publiek kunnen bereiken.’

Waarom is annotatie voor ICK belangrijk?

‘Dans is geen object dat door de tijd ICK DANS MAGAZINE — 71 — RESEARCH

heen blijft bestaan - zoals een schilderij of een sculptuur. Het is eigen aan de natuur van dans, dat het meteen weer verdwijnt nadat het is verschenen. Om dans een blijvend bestaan door de tijd heen te kunnen geven, doet ICK sinds 2005 onderzoek naar dans (an)notatie, documentatie en kennisoverdracht. ICK Amsterdam is een hedendaags repertoiregezelschap, wat betekent dat we graag teruggaan naar eerder gemaakt werk om dat opnieuw te bevragen in een nieuwe tijd. Als je dan het maakproces hebt gedocumenteerd, kan een maker vanuit de betekenis werken, en niet alleen vanuit de vorm die dat heeft opgeleverd. Om met de tijd mee te gaan, is het belangrijk om steeds nieuwe vormen te ontwikkelen die meegaan met de meest recente ontwikkelingen in de dans. Er gaat bijvoorbeeld steeds meer aandacht uit naar het ontstaansproces van een choreografie, naar de wissel­ werkingen tussen de dansers en de choreografen en de maatschappelijke thematiek waarmee de choreografie in dialoog wil gaan. Daarom richt ICK zich in het onderzoek nu meer op creatieve processen dan op het uiteindelijke resultaat dat door het publiek op het toneel kan worden genoten.’

Waar gaat de creatie van Amos Ben-Tal over en hoe wordt er geannoteerd?

‘Hoewel wij tijd universeel meten, ervaren we haar op verschillende, unieke manieren. Een minuut kan een eeuwigheid duren en jaren kunnen voorbij vliegen als in een oogopslag. Er is dus een objectieve en een subjectieve tijd.

De ruimte tussen objectieve en subjectieve tijd is wat choreograaf Amos Ben-Tal onderzoekt in zijn nieuwste werk 60. Tijdens de repetities documenteert ICK het creatieve proces van Ben-Tal, net als de interactie tussen dansers en choreograaf. Dit om te kijken hoe zijn artistieke intenties overgebracht worden aan de dansers, en uiteindelijk via de dansers aan het publiek. Het eindproduct van de documentatie zal een Online Score (een specifieke website voor het documenteren van dans) worden met daarin informatie over de choreografie, intentie, bewe­ gings­taal en filosofie van Ben-Tal.’ ‘Door het annoteren ontstaat er een ‘archief’ dat een toekomstige herneming van 60 kan ondersteunen met achtergrondinformatie over hoe de bewegingen en artistieke keuzes tot stand zijn gekomen. Zo blijkt dat Ben-Tal het vaak heeft over het bewustzijn en hoe dat zich toont in het maken van beslissingen. Tijdens de meer improvisatorische stukken van de choreografie vraagt Ben-Tal aan de dansers om zich zeer bewust te zijn van de dansers om hen heen. Dit is niet alleen om veiligheidsredenen (om botsingen te vermijd Checklist en), maar ook om af en toe dezelfde bewegingen of intenties van de dichtstbijzijnde dansers over te nemen. Of juist niet: door zich bewust te zijn van de acties van anderen, kan de danser ook precies het tegenovergestelde doen om diversiteit van ritme, visie en intentie te creëren. Verder beschrijft Ben-Tal bewegingen die extended (verlengd), spread (verspreid), en collapsed (ingestort) zijn. Deze termen, die sterke visuele beelden creëren in de verbeelding van de danser, zijn ook een poging om de intentie van een beweging in woorden te vatten.’

in de toekomst dan ook zoeken op verschillende termen die gebruikt worden.’

Wat hebben Amos of het publiek aan deze annotatie?

‘De Online Score geeft het publiek de mogelijkheid een kijkje te nemen in de studio. De dans kan anders worden ‘ge­ lezen’ als men informatie heeft over de achterliggende principes en kernideeën van de choreograaf en hoe deze in de dans gecommuniceerd worden. Mees­ tal worden slechts enkele aspecten van creatieve processen opgeschreven in persoonlijke notitie­boekjes en worden deze nooit openbaar gemaakt. Zij zijn vaak ook niet leesbaar voor iemand die het niet zelf heeft geschreven. Op deze manier kan de Online Score ook nieuwe kennis en perspectieven op een voorstel­ ling creëren. Waar normaliter een creatief proces weinig tijd overlaat voor terugblik en reflectie, en nergens wordt opgesla­ gen, kan de Online Score ook voor Amos een instrument worden om zijn choreo­ grafisch werk verder te ontwikkelen.

Maar waarom moet dans per se via digitale media opgenomen worden?

‘Dansonderzoeker David Rittershaus van Motion Bank legt uit dat de hermetische vorm van een gefilmde dansregistratie doorbroken wordt door annotaties aan specifieke momenten van de registratie toe te voegen. Het is wonderbaarlijk dat via deze software zo veel informatie die in de studio gepresenteerd wordt opgeslagen en gedeeld kan worden.

Het opgebouwde ‘archief’ van het creatieproces geeft toegang tot een grote hoeveelheid complex materiaal.

Juist het digitale aspect van een Online Score maakt het mogelijk veel informatie over de voorstelling op te slaan, beter te begrijpen en toegankelijk te maken. Als geïnteresseerde kan je

Wordt de documentatie beïnvloed door het perspectief van de annotator?

‘Door Ben-Tal eerst te interviewen, komt degene die de annotatie doet in aanraking met de onderliggende ideeën in zijn werk. Tijdens het annotatie proces wordt de annotator zich meer bewust van die essentiële, onderliggende thema’s en kan dit bewustzijn ook overgebracht worden naar de uiteindelijke lezer van de Online Score.’

‘Het is de taak van degene die annoteert en documenteert om waardevolle informatie te selecteren. De annotatie is dus subjectief doordat de annotator keuzes maakt over wat belangrijke aspecten van de repetitie zijn.

Tegelijkertijd wordt ernaar gestreefd de intenties van de choreograaf zoals deze tijdens het repetitieproces naar voren komen, zo objectief mogelijk weer te geven. In deze zin overlapt het documentatieonderzoek met de thematiek van 60 die gaat over de frictie tussen de objectieve en subjectieve beleving.’

Waarvoor kan de documentatie nog meer gebruikt worden?

‘Voor het maken van het educatieprogramma’s van ICK (de Young projecten), als lesmateriaal in professionele dans- en choreografie opleidingen. Het kan ook nieuwe inzichten geven in bijvoorbeeld dansen bewegingstherapie, antropologie, filosofie, theaterwetenschap en het onderzoek naar het ontstaan van bewegingstalen. Idealiter ontstaat er een Online Score bibliotheek, waarin de kennis van de hedendaagse en toekomstige dans kan worden “gelezen”.’

Binnenkort is de Online Score van 60 te bekijken, gratis toegankelijk voor iedereen die meer wil weten over de intenties, ideeën, bewegingstaal en dansfilosofie van Ben-Tal.

DANS RESEARCH BIJ ICK: Documentatie, (An)notatie, kennisoverdracht, Mouvement language research Al sinds het begin van hun samenwerking leggen Emio Greco en Pieter C. Scholten de nadruk op onderzoek, reflectie en overdracht binnen en buiten de dans. Het dansonderzoek bij ICK wordt geleid door researcher Suzan Tunca en focust zich op het expliciet maken, praktiseren, bevragen en vooruitbrengen van de kennis over dans, het duurzaam maken en archiveren van dans en bruggen bouwen tussen dans en maatschappij. Waar de research oorspronkelijk vertrok uit de artistieke praktijk van Greco en Scholten, met name de Double Skin / Double Mind en Pre-Choreographic elements richt het onderzoek zich de laatste jaren meer op het werk van makers betrokken bij ICK, die hun eigen fascinatie en kennis inbrengen.

ICK DANS MAGAZINE — 72 — RESEARCH

Voorstelling

Tournee vanaf

AMOS BEN-TAL

60

05.03.2020

Foto: Alwin Poiana

Choreografie

60 60 is een unieke samenwerking tussen choreograaf Amos Ben-Tal, zijn dansers-collectief OFFprojects en ICK. Zij nemen het publiek mee in een meditatieve ervaring over de sociale aspecten en persoonlijke beleving van tijd.

In 60 minuten trekken Ben-Tal en de dansers, met een stortvloed aan beweging, geluid, licht en woorden, het begrip 'tijd' vakkundig uit elkaar.

Voor credits en speeldata zie www.ickamsterdam.nl

— ADVERTENTIE —

EEN ONLINE MAGAZINE OVER HET LICHAAM IN DANS, KUNST, MEDIA, POLITIEK EN WETENSCHAP

Foto: Alwin Poiana

PORTRETTEN

HET DANSENSEMBLE VAN ICK GEPORTRETTEERD DOOR RUBEN TIMMAN

Ter ere van 10 jaar ICK en 25 jaar Emio Greco | Pieter C. Scholten maakte portretfotograaf Ruben Timman foto’s van de dansers gekleed in kostuums uit het rijke repertoire van Greco en Scholten.

Tekst — Jesse Vanhoeck Fotografie — Ruben Timman Kostuums — Clifford Portier

Het dansensemble van ICK geeft het gezelschap een gezicht en een lichaam. Het is een veelzijdige groep dansers die techniek en virtuositeit combineren met een sterke persoonlijkheid en podium presence. De dansers gebruiken de Double Skin / Double Mind methode om zich voor te bereiden op de uiteenlopende signaturen van de makers bij ICK, van Emio Greco| Pieter C. Scholten tot Kris Verdonck en Marcus Azzini. Bij het ensemble hoort ook de junior company ICK NEXT, bestaande uit jonge gedreven dansers die naast het opbouwen van eigen repertoire, deel uitmaken van de grote producties en die ook worden ingezet voor onderzoeks- en educatieprojecten.

Timman, die voor de vorige editie van het ICK magazine de bewoners van Nieuw-West fotografeerde, is de bezieler van het Museum of Humanity in Zaandam en van het gelijknamige fotoboek waarvoor hij mensen van over de hele wereld portretteert.

ICK DANS MAGAZINE — 75 — PORTRETTEN

ARAD INBAR Israël,1989

Kostuum uit [purgatorio] POPOPERA (2008)

MAXINE VAN LISHOUT België, 1998

Kostuum uit Rimasto Orfano (2002)

DENIS BRUNO Italië, 1988

Kostuum uit Bianco (1996)

BEATRICE CARDONE Italië, 1995

Kostuum uit HELL (2006)

EDWARD LLOYD

Groot – Brittannië, 1991 Kostuum uit [purgatorio] IN VISIONE (2008)

SOPHIA DINKEL Zwitserland, 1995

Kostuum (naakt) uit HELL (2006)

HIROKI NUNOGAKI Japan, 1998

Kostuum uit One (1998)

MARIA RIBAS Portugal, 1997

Kostuum uit you PARA|DISO (2010)

ŞIVA CANBAZOĞLU Turkije, 1998

Kostuum uit Conjunto di Nero (2001)

ISAIAH WILSON Luxemburg, 1997

Kostuum uit Conjunto di Nero (2001)

— ADVERTENTIE —

VICTOR CALLENS Frankrijk, 1989

Kostuum uit Beyond Seoul (2009)

— ADVERTENTIE —

Foto: Eric Minh Cuong Castaing

MAP TO THE STARS

EEN APPLICATIE VOOR DOCENTEN ALS HULPMIDDEL OM MEER DANS EN BEWEGING IN HET LESPROGRAMMA TE INTEGREREN! Stimuleer de creativiteit van kinderen door meer dans en beweging in de klas.

Download nu de applicatie!

WWW.MAPTOTHESTARS.EU

Co-funded by the Creative Europe Programme of the European Union

ON TOUR ‘19–‘20 www.ickamsterdam.nl voor speeldata

60

ALL OVER – ACTS OF LOVE

SWEET LIKE A CHOCOLATE

SOMETHING (OUT OF NOTHING)

COLOFON — contact ICK Amsterdam Meer en Vaart 290 1068 LE Amsterdam 020-6167240

Voor vragen, suggesties en ideeën neem contact met ons op: magazine@ickamsterdam.nl

— volg ons op:

— hoofdredactie Pieter C. Scholten — eindredactie Pieter van Cleef art direction Clifford Portier — tekst Haroon Ali, Sohrab Bayat, Kristof van Baarle, Mirjam van der Linden, Barbara Meneses, Julée Al-Bayaty de Ridder, Casper Sikkema, Ruben Theunissen, Suzan Tunca, Jesse Vanhoeck, Maritska Witte — fotografie Mohammad Alzoabi, Sean Mac Andrew, Caterine Ashmore, Dim Balsem, Renate Beense, Nellie de Boer, Bos&Lanting, Bas de Brouwer, Chris van der Burght, Eric Minh Cuong Castaing, Ernst van Deursen, Kirk Donaldson, Christian Guerematchi, Marlissa Hilkmann, Anna van Kooij, Thomas Lenden, Jean van Lingen, Matija Lukić, Nina & Nikki, Agostino Osio, Matija Pekić, Alwin Poiana, Leonie Ravenstein, Jean-Pierre Stoop, Ruben Timman, Ton van Til, Henri Verhoef, Laurent Ziegler — cover Isaiah Wilson, Şiva Canbazoğlu (dansers) Clifford Portier (styling) Alwin Poiana (fotografie) Yo-kaw Pat (haar & make up) — grafisch ontwerp Katja van Stiphout — druk Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam — uitgave ICK, oplage 4000 — speciale dank aan Mai-Marie Choon Dijksma, Giacomo Della marina, Annet Huizing, Chantal Mooij

ICK is een platform voor hedendaagse dans onder leiding van Emio Greco en Pieter C. Scholten.

ICK is stadsgezelschap dans van Amsterdam en wordt ondersteund door het Fonds Podiumkunsten, de Gemeente Amsterdam en EU Cultuur. © 2019, ICK Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaand akkoord van de uitgever.

De redactie heeft alle rechthebbenden gecontacteerd om toestemming te krijgen voor het gebruikte materiaal. Mocht je menen de rechten te hebben op materiaal dat in dit magazine is gepubliceerd, neem dan contact op met ICK Amsterdam (magazine@ickamsterdam.nl).

WWW.ICKAMSTERDAM.NL