Western Frisian - The Book of Deuteronomy

Deuteronomium

HAADSTIK1

1Ditbinnedewirdendy’tMozesspritsenhattahiele Israëloan’eoarekantfan’eJordaanyn’ewoastenije, yn’eflaktetsjinoerdeReadeSee,twiskenParan,enTofel, enLaban,enHazeroth,enDizahab

2(DerbinnealvedagenreisfenHoreboerdeweifen'e berchSeïrneiKades-Barneata.)

3Enitbardeynitfjirtichstejier,yn’ealftemoanne,op’e earstedeifen’emoanne,datMozesspriektaIsraëlsbern, neffensalleshwetdeHearehimhjarrengebeanhie;

4Nei’terSihon,dekeningfen’eAmoriten,dy’twenneto Hesbon,enOg,dekeningfenBasan,dy’twenneto AstarothtoEdrei,deadienhie.

5OandizzekantdeJordaan,ynitlânfenMoäb,bigoun Mozesdizzewettoforkundigjen,sizzende:

6DeHeareúsGodspriektaústoHoreb,sizzende:Jimme hawwelanggenôchwenneopdizzeberch;

7Keardyom,enreizgje,engeanneideberchfen’e Amoriten,enneialleplakkendêr’tittichtebyleit,yn’e flakte,yn’eheuvels,enyn’edelling,enynitsuden,en oan’esee,neiitlânfen’eKanaäniten,enneideLibanon ta,oan’egrutterivier,derivierdeEufraat.

8Sjuch,Ikhawitlânfoarjimmeoantlitset:geanynen ervjeitlândatdeHearejimmeâffearsAbraham,Izaäken Jakobswardhat,omhjarrenenhjarsiedneihjarrentojaen.

9Enikspriektsjindydestiidstsjinjimme,sizzende:Ikbin netbysteatomjimmeselsnettodragen;

10DeHearejimmeGodhatjimmeformannichfâldige,en sjuch,jimmebinnehjoedasdestjerrenfen’ehimelyn mannichte

11(DeHeare,deGodfenjimmeâffears,meitsjejimme tûzenkearsafollemearasjimme,enseingjejimme,lykas Erjimmetaseinhat!)

12Hoscoeikjinslastenjinslêstenjinsskeelallinne drage?

13Nimjimmewizenenforstân,enbekendûnderjimme stammen,enIkscilhjaroerjimmemeitsje.

14Enjimmeantwirdenmyenseine:Hwetjimmesein hawwe,isúsgoedtodwaen

15Eniknaemdeoerstenfenjimmestammen,wizenen bekenden,ensteldehjarrenoerjimme,oerstenoertûzenen, enoerstenoerhûndert,enoerstenoerfyftich,enoersten oertsienen,enoffisierenûnderjimmestammen.

16Enikbifoeljimmerjuchtersdestiids,sizzende:Harkje neideoarsakentwiskenjimmebroerren,enoardielje rjuchtfeardichtuskenelkensynbroer,endefrjemdling dy’tbyhimis

17Jimmescilledepersoanenynitrjuchtnetoansjen;mar jimmescilleitlytseasitgreatehearre;jimmescillenet bangwêzefoaritoantlitfen'eminske;hwentitoardielis Gods,endesaakdy'tjimmetoswieris,bringittamy,en ikscilithearre.

18Enikgebeajimmedestiidsalleshwetjimmedwaen scoene.

19Endo’twyteagenfenHoreb,gongenwytrochaldy grutteenfreeslikewoastenije,dy’tjimmeseagenop’ewei fen’eberchfen’eAmoriten,lykasdeHeareúsGodús gebeanhat;enwykamentoKades-barnea

20Enikseitsjinjimme:Jimmebinnekommenop’eberch fen’eAmoriten,dy’tdeHeareúsGodúsjaensil

21Sjuch,deHearedynGodhatitlânfoardynoantlitset; eangjenet,enwêsnetûntmoedige

22Enjimmekamentamy,elkfenjimme,enseine:Wy scillemannenfoarúsútstjûre,enhjascilleúsitlân forsizze,enúsbitsjuttebringeophokkerweiwyoptsjen scille,enynhokkerstêddenwykommescille

23Enitwirdfoelmygoed:eniknaemtoalvemannenfen jimme,ienfeninstam:

24Enhjakeardenomengyngendeberchop,enkamen yn’edellingEskol,enûndersochtendy.

25Enhjanamenfen’efruchtfenitlânyn’ehannen,en brochtendytaúsdel,enhjabrochtenitúswerenseine:It isingoedlândatdeHeare,úsGod,úsjaensil.

26Marjimmewoenennetoptein,marbinneynopstân tsjinitgeboddesHearejimmeGod:

27Enjimmemurkenynjimmetinten,enseine:Om’tde Heareúshate,hatHyúsútEgyptelânlitten,omúsyn’e hânfen’eAmoritentojaen,omústofordylgjen

28Hwerscillewyopgean?úsbruorrenhawweúshert ûntmoedige,sizzende:Itfolkisgrutterenhegeraswy;de stêddenbinnegrutenommuorreoantdehimelta;en boppedathawwewydêrdesoannenfen'eEnakitensjoen.

29Doseiiktsjinjimme:Eangjenet,eneangjenetfoarhjar

30DeHearedynGod,dy’tfoarjimmeoantlitútgiet,Hy scilfoarjimmestride,neffensalleshwetErjimmedienhat ynEgyptefoarjimmeeagen;

31Enyn’ewoastenije,dêr’tstûsjoenhasthoe’tdeHeare dynGoddybernehat,lykasinmansynsoanbaart,op’e hieleweidy’tjimmeteagenbinne,oantjimmeopditplak kommenbinne.

32DochynditdingleaudenjimmedeHearejimmeGod net,

33Dy’tfoarjimmeop’eweigyng,omjimmeinplakto sykjenomjimmetintenynopteslaan,nachtsynfjûr,om jimmeoantotoanenophokkerweijimmegeanmoatte,en deisyninwolk.

34EndeHeareheardedestimfenjinswirden,enhy waerdlilk,enswarde,sizzende:

35Wiswier,d'rscilnetienfendizzemannenfendit kweadeslachtedatgoedelânsjen,datIkswardhawjimme âffearstejaen,

36FerlosKaleb,desoanfenJefunne;hyscilitsjen,enoan himscilIkitlânjaendêr'teroptreaunis,enoansynbern, om'terdeHearealhielfolgeis

37EkwierdeHearelilkopmyomjimmewille,sizzende: Dûscilstdêreknetyngean

38MarJozua,desoanfenNun,dy’tfoardystiet,dyscil dêryngean;

39Fierdersscillejimmelytsen,dy’tjimmeseinhawwe,ta inproaiwêzemoatte,enjimmesoannen,dy’tdydeisgjin kennishienentuskengoedenkwea,hjascilledêryngean, enhjarrenscilIkitjaen,enhjascilleitervje

40Marwatjimmeoanbelanget,keardyom,enreizgjede woastenijeynop’eweifen’eReadeSee.

41Doantwirdenjimmeenseinetsjinmy:Wyhawwe sûndigetsjindeHeare,wyscilleoptsjenenstride,neffens alleshwetdeHeareúsGodúsgebeanhat.Endo'tjimme elksynoarlochswapensomgordhiene,wiernejimmeklear omdeheuveloptogean

42EndeHeareseitsjinmy:Siztsjinhjar:Geannetopen fjochtsjenet;hwentikbinnetûnderjimme;datjimmenet sleinwirdefoarjimmefijannen

43Saspriekiktajimme;enjimmewoenenitnethearre, marjimmekamenynopstântsjinitgeboddesHeare,en gyngenformoedlikdeheuvelop

44EndeAmoriten,dy’topdyberchwennen,teagenút tsjinjimme,enefterfolgendy,lykasbijendogge,en fordylgedytoSeïr,oanHormata

45Enjimmekamenweromenskriemdenfoaritoantlitdes Heare;mardeHearewoenetharkjeneijinsstim,nochnei jimmeharkje

46SableauwenjimmeinprottedagentoKades,neffensde dagendatjimmedêrwennen

HAADSTIK2

1Dokeardenwyomenreizgendewoastenijeyn,op’e weifen’eReadeSee,lykasdeHearetamyspritsenhat;

2EndeHearespriektamy,sizzende:

3Jimmehawwedizzeberchlanggenôchomsingele:keare jimmeneiitnoarden.

4Engebeadûitfolk,sizzende:Jimmescilletrochitlân fenjimmebroerren,Ezausbern,dy’ttoSeïrwenje;enhja scillebangwêzefoarjimme;

5Ferjitnetmeihjar;hwentIksciljimmefenhjarlânnet jaen,né,netsasearasinfoetbreed;hwentikhawdeberch SeïroanEzaujowntainerfskip.

6Jimmescillefenhjarrenforjildkeapje,datjimmeite meije;enjimmescilleekwetterfenhjarkeapjefoarjild, datjimmedrinkemeije.

7HwentdeHearedynGodhatdyseingeynalitwirkfen dynhân;dohastneattekoart

8Endo’twytrochúsbroerren,Ezau’sbern,dy’tynSeïr wennen,trochdeweifen’eflakteweifenElathenfen Eziongaberwei,keardenwyomengongentrochdewei fen’ewoastenijefenMoäb.

9EndeHeareseitsjinmy:SteldeMoäbitennetynnoed, enstridenetmeihjaryn’estriid,hwentIkscildyfenhjar lânnettainerfskipjaen;hwentIkhawAroanLotsbern jowntainerfskip

10EndeEmitenwennendêreartiidsyn,infolkgreaten mannichenheech,lykasdeEnakiten; 11dy’tektareuzenrekkenewaarden,lykasdeEnakiten; mardeMoäbitenneameseEmims

12EkwennendeHorimenfoarhinnetoSeïr;marEzau's bernfolgenharrenop,do'thjahjarfoarhjaroantlit fordylgehiene,enwennenynhjarplak;lykasIsraeldien hatoanitlânfensynbisit,datdeHearehjarrenjownhat 13Komnouoerein,seiik,enheljedyoerdebeekSered EnwygongenoerdebeekZered 14Enderomtedêr’twyynkommenbinnefenKadesBarnea,oantwyoerdebeekSeredkommenwierne,wier achtentritichjier;oantalitslachtefen'ekriichsljue forwoastewierneûnderitleger,lykasdeHearehjarsward hat 15HwentdehândesHearewiertsjinhjar,omhjarto fordylgjenûnderitleger,oanthjafortardwierne 16Enitbardedo’taldekriichsljufortardwierneendea wierneûnderitfolk, 17DatdeHearetsjinmyspriek,sizzende: 18DûscilsthjoedtrochAr,dekustfenMoäb,oergean;

19EnastûtsjindebernfenAmmonkomt,scilhjarnet eangje,nochmeihjarbemuoie,hwentIkscildygjin erfskipjaenútitlânfenAmmonsbern;hwentikhawitde bernfenLotjowntainerfskip.

20(Datwaerdekrekkenetainlânfenreuzen:reuzen wennendêrynâldetiden,endeAmmonitenneamese Samsummieten;

21Infolkgrutenmannichenheech,lykasdeEnakiten; mardeHearefordylgehjarfoarhjaroantlit;enhjafolgen harrenop,enwennenynhjarplak

22lykaserEzau’sberndienhat,dy’ttoSeïrwennen,do’t erdeHorimenfoarhjaroantlitfordylge;enhjafolgen harrenopenwennenynhjarplakoanthjoeddedeita.

23EndeAvimendy’tynHazerimwennen,oantAzata,de Kaftorimen,dy’tútKaftorútkamen,fordylgehjar,en wennenynhjarplak.

24Geanoerein,reizgjeengeanoerderivierdeArnon; sjuch,IkhawSihon,deAmorit,dekeningfenHesbon,en synlânynjohânjûn;

25HjoedscilIkbigjinnedeeangstfendyendeeangstfen dytosettenop’eheidenendy’tûnder’ehielehimelbinne, dy’titgeruchtfendyhearrescilleenbibberjeenyn’e eangstwêzeomdy

26Enikstjûrdeboadenút’ewoastenijefenKedemotta Sihon,dekeningfenHesbon,meifredeswurden,sizzende:

27Litmytrochjinslângean:ikscilop’ehegeweigean, ikscilmynetrjochtsnochloftskeare

28Fleisscilstûmyforjildferkeapje,datikitemei;enjou mywetterfoarjild,datikdrinkemei;allinnesilikopmyn foettentrochgean;

29LykasdebernfenEzau,dy’ttoSeïrwenje,ende Moäbitendy’tynArwenje,mydienhawwe;

30MarSihon,dekeningfenHesbon,woeúsnetbyhim lânsgeanlitte,hwentdeHearedynGodhatsyngeast ferhurdeensynhertferset,datErhimyndynhânjaenscoe, lykashjoeddeisblykt

31EndeHeareseitsjinmy:Sjuch,IkbinbigounSihonen synlânfoardynoantlittojaen:bigjintoervjen,datstûsyn lânervjemeist

32DokaemSihonúttsjinús,hyenalsynfolk,omto stridenbyJahas

33EndeHeareúsGodjoechhimfoarúsoantlit;enwy sloegenhimensynsoannenensynhielefolk.

34Enwyhawwedestiidsalsynstêddenynnommen,ende manlju,endefrouljuendelytsenfenallestêdenfordylgje, wylietengjinienoerbliuwe;

35Allinneitfénamenwyústainbút,endebútfen’e stêddendy’twyynnommenhawwe.

36FenAroërôf,datoan’eiggefen’erivierdeArnonleit, enfen’estêddy’toan’erivieris,oantGileädta,wiernet ienstêdústosterk:deHeareúsGodhatúsallegearre oerlevere.

37AllinneynitlânfenAmmonsbernbinnedûnet kommen,nochyninplakfen’erivierdeJabbok,noch yn’estêdenop’ebergen,nochtahwetdeHeareúsGodús forbeanhat

HAADSTIK3

1Dokeardenwyomengyngenop’eweineiBazan,enOg, dekeningfenBazan,kaemtsjinúsút,hyenalsynfolk, omtostridenbyEdrei

2EndeHeareseitsjinmy:Eangjehimnet,hwentIkscil himensynhielefolkensynlânyndynhânjaen;endû scilsthimdwaenlykastoSihon,dekeningfen'eAmoriten, dy'ttoHesbonwennen,dienhawwe.

3DojoechdeHeareúsGodekOg,dekeningfenBasan, ensynhielefolkynúshannen;

4Enwynamendestiidsalsynstêddenyn,derwiegjinstêd dy’twynetfanhjarôfnommenhawwe,sechstichstêdden, ithielegebietfenArgob,itkeninkrykfenOgtoBasan

5Aldystêddenwierneomheindmeihegemuorren, poartenenlatten;njonkennetommuorrestêdeninprotte

6Enwyfordylgehjarren,lykaswydienhawweoanSihon, dekeningfenHesbon,enforneagjedemanlju,frouljuen bernfenallestêden

7Maralitfé,endebútfen’estêden,namenwyústain bút.

8Enwynamendestiidsút’ehânfen’ebeidekeningen fen’eAmoritenitlândatoan’eoarekantfandeJordaan wier,fen’erivierdeArnonôfoantdeberchHermonta; 9(dy'tHermondeSidoniërsSirionneame;endeAmoriten neameitShenir;)

10Aldestêddenfen’eflakte,enhieleGileäd,enhiele Bazan,oantSalchaenEdreita,stêddenfenitkeninkryk fenOgynBazan

11HwentOg,dekeningfenBazan,bleauallinneoerfenit oerbliuwselfendereuzen;sjuch,synbedsteewieinbêdste fanizer;isitnetynRabbatfenAmmonsbern?njoggen jelnewiesynlingte,enfjouwerjelnedebreedtederfan,nei dejelnefaninman

12Enditlân,datwydestiidsynbesithienen,fenAroërôf, datoan’erivierdeArnonleit,endehealeberchGileäd,en synstêdden,hawikdeRubenitenendeGaditenjown

13EnitoarefenGileädenhieleBazan,datitkeninkryk fenOgwier,jowikoan’ehealestamfenManasse;ithiele lânfanArgob,meihieleBasan,datitlânfandereuzen neamdwaard

14EnJaïr,desoanfenManasse,naemithielelânfen Argobtaoan’ekustenfenGesûrienMaachathi;en neamdeseneisynnamme,Basanhavothjair,oanthjoedde dei.

15EnikjoechGileädoanMakir

16EndeRubenitenendeGaditenjowikfenGileädôf oantderivierdeArnondeheltedellingta,endegrins oan’erivierdeJabbokta,datdegrinsisfenAmmonsbern; 17ekdeflakte,endeJordaen,ensynkust,fenKinnereth ôfoantdeséfen’eflakte,deSâltesé,ûnderAsdot-Pisga oaniteastenta

18Enikgebeanjimmedestiids,sizzende:DeHearejimme Godhatjimmeditlânjown,omittoervjen;

19Marjimmefrouljueenjimmebernenjimmefé,hwent ikwit,datjimmeinprotteféhawwe,scillebliuweyn jimmestêdden,dy'tIkjimmejownhaw;

20OantdeHearejimmebroerrenasjimmerêstjownhat, enoanthjaekitlânynbesithawwedatdeHearejimme GodhjarjownhatoerdeJordaen;

21EnikgebeaJozuayndytiid,sizzende:Dyneagen hawwesjoenalleshwetdeHearedynGodoandizzebeide keningendienhat;

22Jimmescillehjarneteangje:hwentdeHearejimme GodscilHyforjimmestride.

23EnikbeadeHearedestiids,sizzende:

24OHeareHeare,Jobinnebegûnjinstsjinstfeintjins greatheitenjinsmachtigehântotoanen,hwenthwetGod isdêryn’ehimelofop’eierde,dy’tdwaenkinneffens jinswirkenenneffensjinsmacht?

25Litmydochsoergeanenitgoedelânsjendatoerde Jordaenis,dymoaieberchendeLibanon

26MardeHearewierlilkopmyomjimmewille,enwoe mynetharkje;endeHeareseitsjinmy:Lititdygenôch wêze;sprekmynetmearoerdizzesaak

27Geanopop’etopfenPisga,ensjitdyneagenopneiit westen,enneiitnoarden,enneiitsudenenneiiteasten, ensjuchitmeidyneagen,hwentdûscilstnetoerdizze Jordaangean.

28MarjouJozuaoanenbimoedigjehimenforsterkjehim, hwenthyscilfoarditfolkoergean,enhyscilhjaritlân datstûsjenscilstervjelitte.

29Enwybleauwenyn’edellingtsjinBet-Peoroan

HAADSTIK4

1Harkjedennou,oIsraël,neideynsettingenenneide rjuchten,dy’tikjimmelear,omsetodwaen,datjimme libjemeije,enyngeanenitlânervjedatdeHeare,deGod fenjimmeâffearsjimmejownhat

2Jimmescillenettaheakkeoanitwirddatikjimmegebied, endûscillederneatfenforminske,datjimmedegeboaden fen’eHearejimmeGodhâldemeije,dy’tikjimmegebied 3JimmeeagenhawwesjoenhwetdeHearedienhatom Baäl-Peor:hwentaldemannendy’tBaäl-Peorfolgen,de HearedynGodhathjarútjimmeformiddenfordylge 4Marjimmedy’tdeHearejimmeGodoankleefdhawwe, binnehjoedelkfenjimmeynlibben

5Sjuch,ikhawjimmeynsettingenenrjuchtenleard,lykas deHeare,mynGod,myhjittenhat,datjimmesoksdwaen scoeynitlândêr’tjimmehinnegeaneomittoervjen 6Hâlddêromendochhjar;hwentditisjinswiisheiden jinsforstânyn'eeagenfen'efolken,dy'taldizze ynsettingenharkjescilleensizze:Wiswier,ditgreatefolk isinwiisenforstannichfolk

7Hwenthwetfolkisdêrsagreat,hwa'tGodhjarsaticht hat,lykasdeHeareúsGodisynallesdêr'twyHimom oanroppe?

8Enhokfolkisdêrsagreat,datsarjuchtfeardige ynsettingenenrjuchtenhatasdizzehielewet,dy’tikhjoed foarjimmesethaw?

9Pasmaropdysels,enhâlddynsielemeiwarberens, datstûnetferjittehwetdyneagensjoenhawwe,endathja aldedagenfendynlibbennetútdynhertgeane;marlear hjardynsoannenendynsoannen;

10BysûnderdedeisdatstûfoaritoantlitdesHearedyn GodstiesttoHoreb,do’tdeHearetsjinmysei:Komitfolk byinoar,enIkscilhjarmynwirdenhearrelitte,dathja leareomMytofreze,aldedagendathjaop’eierdelibje scille,endathjahjarbernlearemeije

11Enjimmekamentichterbyenstieneûnderdeberch;en deberchbaarndemeifjûrmiddenyn'ehimelta,mei tsjusterens,wolkenendikketsjusternis.

12EndeHearespriektajimmemiddenynitfjûr;allinne jimheardeninstim

13EnHyforkundigejimmesynforboun,datErjimme gebeanhietohâlden,detsiengeboaden;enhyskreauseop twastiennentafels

14EndeHearegebeanmydestiidsomjimmeynsettingen enrjuchtentolearen,datjimmesedwaenscoeynitlân dêr’tjimmehinnegeaneomittoervjen

15Nimdêromgoedachtopjimmesels;hwentjimme seagengjingelikensensopdedeisdatdeHearetajimme spriektoHorebmiddenynitfjûr

16Datjimmejimmeselsnetfordreagjeenjimmeinsnien byldmeitsje,degelikensensfenelkefiguer,delikenisfen manlikoffroulik,

17Delikenisfenelkbistdatop’eierdeis,delikenisfen allewjukkenfûgeltsjesdy’tyn’eloftfljocht,

18Degelikensensfanallesdatop’eierdekrûpt,delikenis fenallefiskendy’tynitwetterûnderdeierdebinne:

19Endûscilstûjinseagennetopslaanneidehimel,en astûdesinne,endemoanneendestjerrensjogge,ja,it hielelegerfen’ehimel,scilstfordreaunwirdeomhjarto oanbiddenenhjartotsjinjen,dy’tdeHearedynGod fordieldhatûnderallefolkenûnderdehielehimel

20MardeHearehatjimmenommenenjimmeút’eizeren ovenútEgyptefierd,omHiminerflikfolktowêzen,lyk asjimmehjoedbinne

21FierderwierdeHearelilkopmyomjimmewille,enhy swardedatiknetoerdeJordaengeanscoe,endatiknet yngeansoeyndatgoedelân,datdeHearedynGoddytain erfskipjowt.

22Marikscilstjerreynditlân,ikscilnetoerdeJordaen gean,marjimmescilleoergeanendatgoedelânervje

23Sjochfoarjimmesels,datjimmeitforbounfen’eHeare jimmeGod,datErmeijimmemakkehat,netforjitteen jimmeinsnienbyldmeitsje,ofdelikenisfenhwetde HearedynGoddyforbeanhat.

24HwentdeHearedynGodisinfortærjendfjûr,in jaloerskGod

25Hwennearstûbernenbernsbernkrijescille,enjimme scillelangynitlânbleaunwêze,enjimmescillejimme fordjerre,enscilleinsnienbyldmeitsje,ofdelikenisfen hwet,endwaenscilledatkweaisyn'eeagendesHeare dynGod,omHimtagrimeoptewekken;

26Ikrophjoeddedeidehimelendeierdetatsjûgenis tsjinjimme,datjimmemeikoartenomkommescilleútit lândêr’tjimmeoerdeJordaenhinnegeane,omittoervjen; dûscilstdedagendêropnetforlingje,mardûscilst fordylgewirde.

27EndeHearesciljimmeforspriedeûnderdeheidenen, enjimmescilleminyntaloerbliuweûnderdeheidenen, dêr’tdeHearejimmeliedescil.

28Endêrscillejimmegoadentsjinje,itwirkfen’e minskehannen,houtenstien,dy’tnetsjogge,nochhearre, nochite,nochrûke

29MarastodêrweideHearedynGodsiikjescille,den scillestHimfine,astoHimsiikjemeidynhielehertenmei dynhielesiele.

30Hwennearstûyn’eferdrukkingbist,enaldydingenoer dykomme,ekyn’elêstedagen,astûhimtadeHearedyn Godbekearstensynstimharkjescilst;

31(HwentdeHearedynGodisinbarmhertichGod;)Hy scildynetforlitte,nochfordylgje,nochitforbounfendyn âffearsferjitte,datErhjarrenswardhat

32Hwentfreegjenouneidedagendy’tfoarbybinne,dy’t foardywesthawwe,sûntdedeisdatGoddeminskeop’e ierdeskepenhat,enfreegjefan’eienekantfan’ehimel

oantdeoare,oftdersoksoartedingwesthatasditgrutte dingis,ofislikegoedheard?

33HawweitfolkoaitdestimfenGodheard,sprekkenútit fjûr,lykasjoitheardhawwe,enlibje?

34OfhatGodbisochttogeanenhiminfolktoheljenútit middenfaninoarfolk,trochfersikingen,trochteikensen trochwûnders,entrochoarloch,entrochinsterkehân,en trochinútstutsenearmentrochgrutteeangsten,neffens alleswatdeHearedynGodfoarjimmedienhatynEgypte foarjimmeeagen?

35Itisdytoand,datstûwittesoestdatdeHeareGodis;der isnimmenoarsneisthim

36Ut’ehimelhatErdysynstimmetohearrenlitten,dat Erdyûnderwizemocht;endûheardensynwirdenmidden ynitfjûr

37Enom’terjinsâffearsleafhie,dêromkeasErhjarsied neihjarren,enbrochtdyfoarsynoantlitútmeisyn machtigemachtútEgypte;

38Omheidenenfoardynoantlitúttofordriuwen,greater enmachtigerasdûbist,omdyyntobringen,omdyhjar lântainerfskiptojaen,lykasithjoedis

39Witdenhjoeddeisenbisinkityndynhert,datdeHeare Godisyn’ehimelboppeenop’eierdeûnder:deris gjinienmear

40Denscilstûsynynsettingenensyngeboadenhâlde,dy’t ikdyhjoedgebied,datitdygoedgeanmeienmeidyn soannenneidy,endatstûdyndagenforlingjemeistop’e ierde,dy’tdeHearedynGoddyjowt,oantynivichheit.

41DoskiedeMozestrijestêddenoandizzekantfande Jordaan,tsjin’esinneop;

42Datdediederdêrhinneflechtsjemocht,dy’tsynneiste ûnbewustdeadzjescoe,enhimynitferlinenethate;enom neiienfandizzestêdenteflechtsjen,soeerlibje

43NammentlikBezeryn’ewoastenije,yn’eflakte,fen’e Rubeniten;enRamothynGileäd,fen'eGaditen;enGolan ynBasan,fen'eManassiten

44Enditisdewetdy’tMozesfoaritoantlitfenIsraëls bernsethat:

45Ditbinnedetsjûgenissen,endeynsettingenende oardielen,dy’tMozesspritsenhattaIsraëlsbern,nei’thja útEgypteteagenbinne;

46OandizzekantdeJordaen,yn’edellingtsjinBet-Peor, ynitlânfenSihon,dekeningfen’eAmoriten,dy’twenne toHesbon,dy’tMozesenIsraëlsbernsloegen,nei’thjaút Egypteútgienwierne

47Enhjanamensynlânynbesit,enitlânfenOg,de keningfenBazan,twakeningenfen’eAmoriten,dy’t oan’eoarekantfan’eJordaanwiernetsjin’esinne;

48FenAroërôf,datoan’eiggefen’erivierdeArnonleit, oantdeberchSionta,datisHermon;

49EndehieleflakteoandizzekantfandeJordaan,neiit eastenta,oan’eséfen’eflakteta,ûnderdeboarnenfen Pisga

HAADSTIK5

1EnMozesrôphieleIsraël,enseitsjinhjar:Harkje,o Israël,deynsettingenenrjuchtendy’tikhjoedfoarjimme earensprekke,datjimmeseleare,enhâldeendoggese 2DeHeareúsGodmakkeinforbounmeiústoHoreb. 3DeHearehatditforbounnetmakkemeiúsâffears,mar meiús,selsús,dy’túshjirhjoedynitlibbenbinne

4DeHearespriekmeijimmeoantlittaoantlitop’eberch middenynitfjûr,

5(IkstiedestiidstwiskendeHeareenjimme,omjimmeit wirddesHearetofortsjinjen,hwentjimmewiernebangfen itfjûr,engyngdeberchnetop,sizzende:

6IkbindeHearedynGod,dy’tdyútEgyptelânbrochthat, útitslavehûs

7Dûscilstgjinoaregoadenhawwefoarmynoantlit.

8Dûscilstdygjingesnedenbyldmeitsje,nochienofoare gelikensensfanhwatyn'ehimelboppe,ofdatûnder'e ierdeis,ofdatyn'ewettersûnderdeierdeis:

9Dûscilstdyfoarhjarnetbûge,nochhjartsjinje:hwentIk, deHearedynGod,bininoergeunstichGod,dy’tde ûngerjuchtichheitfen’eâffearsbisiketoan’ebern,oantit treddeenitfjirdeslachtefenhjarrendy’tMyhaatsje;

10Enbarmhertichheiddochtoantûzenenfendyjingendy’t myleafhawweenmyngeboadenhâlde

11Dûscilstdenammefen’eHearedynGodnetomdôch nimme;

12Hâlddesabbatdeiomdytohilligjen,lykasdeHeare dynGoddyhjittenhat

13Seisdagenscilstûarbeidzjeenaldynwirkdwaen; 14Mardesaundedeisisdesabbatfen’eHearedynGod: dêrynscilstûgjinwirkdwaen,dû,nochdynsoan,nochdyn dochter,nochdyntsjinstfeint,nochdyntsjinstfaem,noch dynokse,nochdynezel,nochaldynfédatyndynpoarten is;datjinsfeintenjinstsjinstfaemrêstemeielikegoedas dû.

15EntinkoandatstûintsjinstfeintbistûynEgyptelân,en datdeHearedynGoddydêrweiútbrochthattrochin sterkehânentrochinútstutsenearm;dêromhatdeHeare dynGoddygebeandesabbattehâlden

16Earjedynheitendynmem,lykasdeHearedynGoddy hjittenhat;datdyndagenferlingdwurdemeieenitdy goedgeanmeiynitlândatdeHearedynGoddyjowt

17Dûscilstnetdeadzje

18Endûscilstgjinoerhoerdwaen.

19Dûscilsteknetstelle

20Endûscilstgjinfalsktsjûgenisstelletsjindynneiste

21Endûscilstdefroufanjinsneistenetbegeare,enjins neisteshûs,synfjild,ofsynfeint,ofsyntsjinstfaem,syn okseofsynezel,ofallesdatdynneisteis,netbegeare

22DizzewirdenspriekdeHearetajimmehielegemeinte op’eberchút’emiddenfenitfjûr,fen’ewolkenfen’e dikketsjusternis,meiingreatestim;Enhyskreauseop twastiennentafels,enjoechseoanmy.

23Enitbardedo’tjimmedestimmeút’etsjusternis hearden,(hwentdeberchbaarndemeifjûr),datjimmeta mykamen,aldehollenfenjimmestammenenjimme âldsten;

24Enjimmeseine:Sjuch,deHeareúsGodhatússyn hearlikheitensyngreatheittoand,enwyhawwesynstim heardútitfjûr;

25Hweromscillewynoustjerre?hwentditgreatefjûrscil úsfordjerre:aswydestimfen'eHeare,úsGodmear hearre,denscillewystjerre

26Hwenthwaisderfenalleflêsk,dy’tdestimfen’e libbeneGodsprekkenheardhatútitmiddenfenitfjûr,lyk aswy,enlibbe?

27GeantichtenharkjeneialleshwetdeHeare,úsGod, sizzescil;enwysilleithearreenitdwaan

28EndeHeareheardedestimfenjimmewirden,do’t jimmetamysprieken;endeHeareseitsjinmy:Ikhawde stimheardfen'ewirdenfenditfolk,dy'thjatadyspritsen hawwe:hjahawwegoedseinalleshwethjaspritsen hawwe.

29O,datdersa'nhertynhjarwier,dathjamyfrezescoene enalmyngeboadenaltydhâlde,datithjarrenenhjarbern foaraltydgoedgeansoe!

30Geanhinneensistsjinhjar:Geanjimmewerynjimme tinten

31Mardy,bliuwhjirbymy,enIksciltadysprekkealde geboadenendeynsettingenenderjuchten,dy’tsthjarren learescilst,dathjasedwaenmeijeynitlândatIkhjarjaen omittoervjen

32JimmescilledêromachtsjetodwaenlykasdeHeare jimmeGodjimmehjittenhat:dûscillenetôfwike,rjochts nochlofts

33Jimmescillerinneynaldewegendy’tdeHearejimme Godjimmehjittenhat,datjimmelibjemeije,endatit jimmegoedgeanmei,enjimmedagenforlingjemeijeynit lândatjimmeervjescille

HAADSTIK6

1Ditbinnenoudegeboaden,deynsettingenenderjuchten, dy’tdeHearejimmeGodhjittenhatomjimmetolearen, datjimmesedwaenscoeynitlândêr’tjimmehinnegeane omittoervjen:

2datstûdeHearedynGodfrezescoe,omalsyn ynsettingenensyngeboadentehâlden,dy’tikdygebiede, dûendynsoanendynsoansoan,aldedagenfendyn libben;endatjinsdagenlangerwirdemeie

3Harkjeden,oIsraël,enwêsfoarsichtichomittedwaan; datitdygoedgeanmei,endatjimmemachtichtanimme meije,lykasdeHeare,deGodfendynâffears,dytasein hat,ynitlândatstreamtfanmolkeenhunich

4Harkje,oIsrael:DeHeareúsGodisienHeare:

5EndûscilstdeHearedynGodleafhawwemeidynhiele hertenmeidynhielesielenmeialdynmacht

6Endizzewirden,dy’tikdyhjoedgebied,scilleyndyn hertwêze:

7Endûscilstsejinssoannenmeiwarberensleare,endû scilstoerhjarsprekkeastûynjinshûssitte,enastû ûnderweisrint,enastûleitstûenastûopstean

8Endûscilstsebinetainteikenopjinshân,enhjascille wêzeasfoarholletuskendyneagen.

9Endûscilstseskriuweop’epostenfenjinshûsenop jinspoarten.

10EnitscilwêzeasdeHearedynGoddybrochthatynit lândatErdynâffearsswardhat,Abraham,IzaäkenJakob, omdygrutteenmoaiestêdentejaen,dy’tstûnetboudhast; 11Enhuzenfolmeialitgoede,datstûnetfoldienhast,en groevenputten,dystûnetgroevenhast,wyngerdsen olivebeammen,dystûnetplantehast;astûitenhastenfol bist;

12DenhoechstdydenHearenetforjitte,dy’tdyút Egyptelân,útitslavehûs,útbrochthat.

13DûscilstdeHearedynGodfreezje,enHimtsjinje,en bysynnammescilledûswarre

14Jimmescillegjinoaregoadenefterneije,fen’egoaden fenitfolkdatomjimmehinneis;

15(HwentdeHearedynGodisinoergeunstichGodûnder jimme),datdegrimefen’eHearedynGodnettsjindy oplôge,endyfordylgjefen’eierde

16JimmescilledeHearejimmeGodnetforsiikje,lykas jimmeHimforsochthawwetoMassa.

17Jimmescilledegeboadenfen’eHearejimmeGod,en syntsjûgenissenensynynsettingen,dy’tErdyhjittenhat, meiwarberenshâlde.

18Endûscilstdwaenhwetrjuchtengoedisyn’eeagen desHeare:datitdygoedgeanmei,endatstûyngeanenit goedelânervjemeistdatdeHearedynâffearsswardhat 19omaljinsfijannenfoarjooantlitúttofordriuwen,lyk asdeHearespritsenhat.

20Enhwennear’tjinssoandyyn’ekommendetiidfreget, sizzende:Hwetbinnedetsjûgenissen,endeynsettingenen deoardielen,dy’tdeHeareúsGoddygebiedenhat?

21Denscilstûtsjindynsoansizze:WywieneFarao's tsjinstfeintenynEgypte;endeHearebrochtúsútEgypte meiinsterkehân:

22EndeHearedietekensenwûnders,greatensear,oer Egypte,oanFaraoenoersynhielehúshâlding,foarús eagen.

23EnHyhatúsdêrweibrocht,datErúsbinnenbringescoe, omúsitlântojaendatErúsâffearsswardhat

24EndeHearegebeaúsaldizzeynsettingentodwaen,om deHeare,úsGod,tofreezjen,forúsaltydgoed,datErús ynitlibbenbiwarjescoe,lykasithjoedis

25Enitscilúsgerjuchtichheitwêze,aswyachtsjeto dwaenaldizzegeboadenfoaritoantlitdesHeareúsGod, lykasErúsgebeanhat

HAADSTIK7

1Hwennear’tdeHearedynGoddybringescilynitlân dêr’tstûhinnegiestomitynerfskiptohawwen,enin prottefolkenfoardyfordreaunhat,deHetiten,ende Girgasiten,endeAmoriten,endeKanaäniten,ende Fereziten,endeHeviten,endeJebusiten,saunfolken, grutterenmachtigeras;

2EnasdeHearedynGodhjarfoardynoantlitforlost;dû scilstseslaanensemeidebanfordylgje;dûscilstgjin forbounmeihjarmeitsjeenhjargjingenededwaen;

3Ekscilstûmeihjarnettrouwe;jinsdochterscilstûsyn soannetjaen,ensyndochterscilstûjinssoannetnimme

4Hwenthjascillejinssoanôfkearefenmyefternei,dathja oaregoadentsjinjemeije;

5Marsascillejimmehjardwaen;hjaraltersscillejimme fordjerre,enhjarbyldenôfbrekke,enhjarboskjesôfkappe, enhjarsnienbyldenmeifjûrforbaerne

6HwentdûbistinhillichfolkfoardeHearedynGod:de HearedynGodhatdyútkardtainbysûnderfolkfoar Himsels,boppeallefolkendy’top’eierdebinne.

7DeHearehatsynljeafdeoerjimmenetdien,enjimme netútkard,om’tjimmemearwieneasallefolken;want jimmewienedeminstefanalleminsken:

8Marom’tdeHearejimmeljeafhie,enom’tErdeeed hâldescoedy’tErjimmeâffearsswardhie,hatdeHeare jimmeútbrochtmeiinsterkehân,endyforlostútithûs fen’etsjinstfeinten,út’ehânfenFarao,dekeningfen Egypte.

9Witdenden,datdeHearedynGod,HyisGod,de trouweGod,dy’tforbounenbarmhertichheidhâldtmei

dyjingendy’tHimleafhawweensyngeboadenhâlde,oant tûzenslachten;

10Enforjildthjarrendy’thimhaatsjeoanthjaroantlit,om hjartofordjergjen; 11Denscilstûdegeboadenendeynsettingenende rjuchtenhâlde,dy’tikdyhjoedgebied,omsetodwaen 12Dêromscilitbarre,asjimmeneidizzeoardielenharkje enhjarhâldeendogge,datdeHearedynGoddyhâldescil itforbounendegenededy’tErjinsâffearsswardhat 13Enhyscildyleafhawweendyseingje,endy formannichfâldigje:Hyscilekseingjedefruchtfendyn skirte,endefruchtfendynlân,dynnôt,endynwynendyn oalje,deopbringstfendynkijendekeppelsfendynskiep, ynitlândaterdynâffearsswardhatdytejaan

14Seingescilstûwêzeboppeallefolken:derscilgjinman ofwyfkeûnfruchtberwêzeûnderjimme,nochûnderdynfé. 15EndeHearescildyallesykteweinimme,engjinien fen’ekweadesyktenfenEgypte,dy’tstûwitte,opdysette; marscilselizzeopallegearredy'tdyhaatsje.

16EndûscilstfortearjealitfolkdatdeHearedynGoddy rêdescil;jinseachscilgjinmeilijenoerhjarhawwe,en hjargoadenscilstûnettsjinje;hwentdatscildyinstrik wêze

17Astûyndynhertseit:Dizzeheidenenbinnemearasik; hoekinikseûntdwaan?

18Dûscilstnetbangwêzefoarhjar,marscilstgoedtinke oanhwetdeHearedynGodoanFaraoenoanhieleEgypte dienhat;

19Degruttebesikingendy’tdyneagenseagen,ende teikens,endewûnders,endemachtigehânendeútstutsen earm,dêr’tdeHearedynGoddytrochútbrochthat:sascil deHearedynGoddwaenoanalitfolkdêrstûbangfoar bist

20EndeHearedynGodscildehoarnûnderhjarrenstjûre, oanthjaroerbleaunbinneenhjarfordyfordûgje,fordylge wirde

21Dûscilstfoarhjarnetkjelwirde,hwentdeHearedyn Godisynjimmeformidden,inmachtigeenfreeslikeGod 22EndeHearedynGodscildyheidenenstadichoanen bytsjefoardyfordriuwe;

23MardeHearedynGodscilhjaroandyjaen,enhjar fordjerremeiinmachtigefordjer,oanthjafordylgewirde

24Enhyscilhjarkeningenyndynhânjaen,enhjar nammescilstûfordylgjeûnderdehimel;

25Desnienbyldenfenhjargoadenscillejimmemeifjûr forbaerne:dûscilstnetbegeareneiitsulverenitgouddat dêropis,endûscilstitdynetnimme,datstûdêrnetyn strikewirde;hwentitisdeHearedynGodingrouwel.

26Endûscilstgjingrouwelynjinshûsbringe,datstûnet inferfloktdingwêzesoksawat;hwentitisinferfloktding

HAADSTIK8

1Aldegeboadendy’tikdyhjoedgebied,scillejimme achtsjetodwaen,datjimmelibjeenformannichfâldigje,en yngeanenitlânervjedatdeHearejimmeâffearsswardhat 2Endûscilstoantinkenoandehieleweidy’tdeHearedyn Goddyfjirtichjieryn’ewoastenijeliedenhat,omdyte fornederjenenomdyteprobearjen,omtewittenhwetyn dynhertwier,oftstûsyngeboadenhâldewoest,ofnet.

3Enhyfornederedy,enlietdyhongerje,enspriededy meimanna,datstûnetwistenendynâffearsnetwisten;dat

erdywittescoedatdeminskenetallinnelibbetfanbrea, marfanelkwirddatút'emûledesHeareútgiet,libbetde minske

4Dynkleanwaerddyfjirtichjiernetâld,nochswoldyn foetnet.

5Ekscilstûyndynhertbisykje,datlykasinmansynsoan tuchtet,satuchtetdeHearedynGoddy 6DêromscilstûdegeboadendesHearedynGodhâlde,om ynsynwegentokuierjenenHimtofreze

7HwentdeHearedynGodhatdybrochtyningoedlân,in lânfenbekenfenwetter,fenboarnenendjiptendy’t ûntspringeútdellingenenheuvels;

8inlânfenweet,enkoarst,enwynstokken,en figebeammen,engranaatappels;inlânfanoaljeoaljeen huning;

9Inlândêr’tstûbreaynitescilstsûnderkrapte,derscilst neatynûntbrekke;inlânhwaensstiennenizerbinne,en hwaensheuvelsdûkopergravemeist

10Astûitenhastenfolbist,denscilstûdeHearedynGod priizgjeomitgoedelândatErdyjownhat

11Wêsfoarsichtich,datstûdeHearedynGodnetferjitte, trochsyngeboaden,ensynrjuchtenensynynsettingen, dy’tikdyhjoedgebean,nettehâlden;

12Datstûnetitenhastenfolbist,enmoaiehuzenboud hastendêrynwennehast;

13Enasjinskijenjinsskiepformannichfâldigje,enjins silverenjinsgoudformannichfâldigewirde,enalhwetjo hawwe;

14Denscildynhertforhegewirde,endûfergeatdeHeare dynGod,dy’tdyútEgyptelân,útitslavehûs,fierdhat;

15Dy’tdybrochthattrochdygrutteenfreeslike woastenije,dêr’tfûleslangenenskorpioenenendroechte ynwierne,dêr’tgjinwetterwie;dy'tdywetterút'e stiennenrotsbrochthat;

16Dy’tdyyn’ewoastenijefiedseldemeimanna,datdyn âffearsnetwisten,omdytefornederjeendyteprobearjen, omdygoedtedwaanoandynlêsteein;

17Endûseiynjinshert:Mynmachtendemachtfenmyn hânhawwemydizzerykdombrocht

18MardûscilsttinkeoandeHearedynGod,hwentHyis itdy’tdymachtjowtomrykdomtokrijen,datErsyn forbounbifêstigjemei,datErdynâffearsswardhat,lykas ithjoedis.

19Enitscilbarre,astûdeHearedynGodalhielforgetten, enoaregoadenefterfolgjeenhjartsjinjeenhjaroanbidde, dantsjûgjeikhjoedtsjinjimme,datjimmegrifomkomme scille

20Lykasdeheidenendy’tdeHearefoarjimmeoantlit fordjerret,sascillejimmeomkomme;hwentjimme woenendestimfen'eHearejimmeGodnethearrichwirde

HAADSTIK9

1Harkje,oIsraël,dûscilsthjoeddedeioerdeJordaan gean,omyntegeanomheidenentebesitten,greateren machtigerasdysels,greatestêddenenomheindtadehimel ta,

2Ingrutenheechfolk,debernfen’eEnakiten,dy’tstû kenst,endêr’tstûsizzenfenheardhast:Hwakinsteanfoar itoantlitfen’eEnakensbern!

3Begrypdêromhjoeddedei,datdeHearedynGoddeis dy’tfoardynoantlitoergiet;asinfortærendfjûrscilerse

fordylgje,enhyscilsefoarjinsoantlitdelbringe;sascilstû seútdriuweenhjargaufordylgje,lykasdeHearetsjindy seinhat

4Spreknetyndynhert,nei’tdeHearedynGodhjarfoar dynoantlitfordreaunhat,sizzende:Ommyn gerjuchtichheithatdeHearemyynbrochtomditlânto ervjen,marom’ekweafandizzefolkenscildeHearehjar foardynoantlitfordriuwe.

5Netomjinsgerjuchtichheit,nochom’eoprjuchtheitfen jinshert,scilstûgeanomhjarlântoervjen,marom’e goddeleazefendizzeheidenenfordreaitdeHearedynGod hjarfoardynoantlit,enomitwirdfolbringemeidatde Hearedynâffears,Abraham,IzaäkenJakob,swardhat.

6Begrypden,datdeHearedynGoddyditgoedelânnet jowtomittoervjenomjinsgerjuchtichheit;hwentdûbist instiifnekkefolk.

7Betink,enforjitnet,hoe’tstûdeHearedynGodgrime hastyn’ewoastenije:fen’edeisôfdatstûútEgyptelân gienhast,oantjimmeopditplakkommenbinne,hawwe jimmeopstannichwesttsjindeHeare

8EkmakkenjimmedeHearetoHorebtagrimetagrime, datdeHearelilkwieropjimme,omjimmetofordylgjen.

9Do’tikop’eberchgyng,omdestiennentafelsto ûntfangen,detafelsfenitforboundy’tdeHearemeijimme makke,dobleauikfjirtichdagenenfjirtichnachtenop’e berch,enikietgjinbreanochdronkikwetter;

10EndeHearejoechmytwastiennentafels,biskreaun meiGodsfinger;enophjarwaerdbiskreaunneffensalde wirden,dy'tdeHearededeifen'egearkomstmeijimme spritsenhatop'eberchmiddenynitfjûr

11Enitbardeoan’eeinfenfjirtichdagenenfjirtich nachten,datdeHearemydebeidestiennentafelsjoech,de tafelsfenitforboun

12EndeHeareseitsjinmy:Komoerein,komgaudel dêrwei;hwentdynfolk,datstûútEgyptelittenhast,hat hjarfordjerre;hjawurdegauôfwiisdfan'eweidy'tIkhjar gebeanhaw;hjahawweharingettenbyldmakke.

13FierderspriekdeHearetamy,sizzende:Ikhawditfolk sjoen,ensjuch,itisinstiifnekkefolk;

14Litmystean,datikhjarfordylgjemeienhjarnamme ûnderdehimeldelsette,enIkscildyinfolkmeitsje, machtigerengreaterashjar

15Dokeardeikmyomenkaemfen’eberchdel,ende berchforbaerndemeifjûr:endebeidetafelsfenitforboun wierneynmynbeidehannen

16Enikseach,ensjuch,jimmehienesûndigetsjin’e HearejimmeGod,enjimmehienejimmeingettenkeal makke;

17Eniknaemdebeidetafels,ensmietseútmynbeide hannen,enbrieksefoarjimmeeagen

18EnikfoeldelfoaritoantlitdesHeare,lykasdeearsten, fjirtichdagenenfjirtichnachten:ikietgjinbrea,noch drinkewetter,fanwegenaljimmesûnden,dy’tjimme sûndigehawwe,trochkweatedwaanyn’eeagendes Heare,omHimtagrimeoptewekken

19Hwentikwiebangfoardegrimeendehitegrime,dêr’t deHearegrimeopdywieromdytofordjerren.Marde Heareharkeekdestiidsneimy

20EndeHearewiertigelilkopAäron,daterhimfordylge hie;

21Eniknaemjimmesûnde,itkealdatjimmemakkehiene, enforbaerndeitmeifjûr,enstampteit,enmaalittigelyts, oantitsalytswieasstof;

22EntoTabera,entoMassa,entoKibrothattaävahawwe jimmedeHearegrimetagrime.

23Allyksado’tdeHearedystjûrdefenKades-Barnea, sizzende:GeanopenervjeitlândatIkdyjownhaw;do binnejimmeynopstânkommentsjinitgeboddesHeare jimmeGod,enjimmeleaudenHimnet,enjimmehawwe netharkeneisynstim

24JimmehawweopstannichwesttsjindeHearefen’edeis ôfdatikjimmeken

25SafoelikfoaritoantlitdesHearefjirtichdagenen fjirtichnachten,lykasikynitearstoanfoel;hwentde Hearehieseindaterdyfordylgjesoe

26DenbidiktadeHeare,ensei:HeareHeare,fordylgje jinsfolkenjinserfskipnet,datstûforlosthasttrochjins greatheit,dy’tstûútEgypteútbrochthastmeiinsterkehân

27Tinkoanjinstsjinstfeinten,Abraham,IzaäkenJakob; sjochnetneideeigensinnigensfanditfolk,nochneihar kwea,nochneiharsûnde

28Datitlândêr’tstûúsweiútbrochten,netsizzesoe:Om’t deHearehjarnetbringekoeynitlândatErhjarrentasein hie,enom’tErhjarhate,hatErhjarútbrochtomhjarto deadzjenyn’ewoastenije.

29Marhjabinnejinsfolkenjinserfskip,datstûútbrocht hasttrochjinsmachtigemachtentrochjinsútstutsenearm

HAADSTIK10

1DestiidsseideHearetsjinmy:Houkdytwastiennen tafelslykasdeearste,enkomsttamyopdeberch,en meitsjedyinarkefenhout

2Enikscilop’etafelsdewirdenskriuwedy’top’eearste tafelsstiene,dy’tstûforbrutsenhawwe,endûscilstseyn’e arkesette

3Enikmakkeinarkefansittimhout,enhouwetwa stiennentafelslykasdeearste,engyngdeberchop,mei debeidetafelsynmynhân

4Enhyskreauop’etafels,neffensitearsteskrift,detsien geboaden,dy’tdeHearetajimmespritsenhatop’eberch middenynitfjûrop’edeifen’egearkomst:endeHeare joechsemy.

5Enikkeardemyomenkaemfen’eberchdel,ensettede tafelsyn’earke,dy’tikmakkehie;endêrbinnese,lykas deHearemygebeanhat.

6EnIsraëlsbernreizgenfenBeërothfenJaäkansbernnei Mosera;dêrstoarAäron,enhywaerddêrbegroeven;en synsoanEleasartsjinneynsynplakitpreesterampt

7DêrteagenhjaôfneiGudgoda;enfanGudgodaoant Jotbath,inlânfanrivierenfanwetter

8DestiidsskeidedeHearedestamfenLeviôf,omdearke fenitforboundesHearetodragen,omfoaritoantlitdes Hearetostean,omhimtotsjinjenenynsynnammete seingjen,oanthjoeddedei

9DêromhatLevigjindielnocherfskipmeisynbroerren; deHeareissynerfskip,lykasdeHearedynGodhim taseinhat

10Enikbleauop’eberch,neffensdeearstekear,fjirtich dagenenfjirtichnachten;endeHeareharkeekyndytiid neimy,endeHearescildynetfordylgje

11EndeHeareseitsjinmy:Geanoerein,reizgjefoarit oantlitfanitfolk,dathjayngeanenitlânervjemeije,dat Ikhjarâffearsswarrehjarrentojaen

12Ennou,Israël,watfregetdeHearedynGodfandy,oars asdeHearedynGodtofreezjen,ynalsynwegento kuierjenenHimleaftehawwenendeHearedynGodte tsjinjenmeidynhielehertenmeidynhielesiel, 13omdegeboadendesHeareensynynsettingentohâlden, dy’tikdyhjoedgebiedetadyngoed?

14Sjuch,dehimelendehimelfen’ehimelisdynGoddes Heare,ekdeierdemeialleshwetdêrynis

15AllinnedeHearehiewilleynjinsâffearsomhjarleafte hawwen,enHyhathjarsiedneihjarrenútkard,jimmeút allefolken,lykasithjoedis

16Besnijdêromdefoarhûdfendynhert,enwêsnetmear stiifnekke.

17HwentdeHearedynGodisdeGodfengoaden,ende Hearederhearen,ingreateGod,inmachticheninfreeslik, dy'tgjinpersoanenoansjenengjinleannimt;

18Hydochtitrjuchtfen’eweesendewiddo,enhatde frjemdlingleaf,trochhimitenenkleantojaen

19Denhâldjimmedefrjemdlingleaf,hwentjimmewiene frjemdlingenynEgyptelân

20DûscilstdeHearedynGodfreezje;Himscilstûtsjinje, enhimscilstûoanhingjeenbysynnammeswarre.

21Hyisjinslof,enHyisjinsGod,dy’tdygreateen freeslikedingenoandydienhat,dy’tjinseagensjoen hawwe.

22DynâffearsteagendelneiEgyptemeitsjienen sechstichpersoanen;ennohatdeHearedynGoddymakke asdestjerrenfan'ehimelynmannichte.

HAADSTIK11

1DêromscilstûdeHearedynGodleafhawwe,ensyn plicht,ensynynsettingen,ensynrjuchtenensyngeboaden, altydhâlde.

2Enkennejimmehjoed,hwentikspreknetmeijimme soannen,dy’tdestraffen’eHearejimmeGod,syn greatheit,synmachtigehânensynútstutsenearmnetsjoen hawwe,

3Ensynwûndersensyndieden,dy’terynitmiddenfen EgyptedienhatoanFarao,dekeningfenEgypte,ensyn hielelân;

4EnhweterdienhatoanitlegerfenEgypte,oanhjar hyndersenoanhjarweinen;hoe'tHyitwetterfan'eReade Seeoerharmakkehatdoe'tsejoefterneije,enhoe'tde Heareseoanthjoeddedeiferneatigehat;

5Enhweterjimmedienhatyn’ewoastenije,oantjimme opditplakkamen;

6EnhweterDatanenAbiram,desoannenfenEliab,de soanfenRuben,dienhat:hoe’tdeierdehjarmûleiepene enhjaropslokte,enhjarhúshâldings,enhjartinten,enalit goeddathjarbisitwier,middenynhieleIsraël

7Marjimmeeagenhawwesjoenaldegreatediedendes Heare,dy’tErdienhat

8Dêromscillejimmealdegeboadenhâldedy’tikjimme hjoedgebied,datjimmesterkwêzemeije,enyngeanenit lândêr’tjimmehinnegeaneomitervjetoervjen;

9Endatjimmejimmedagenforlingjemeijeynitlân,dat deHearejimmeâffearsswardhathjarrenenhjarsiedto jaen,inlândatoerrintfanmolkeenhunich

10Hwentitlân,dêr’tstûyntinkstomittoervjen,isnetlyk asitlânfenEgypte,dêr’tjimmeútkamen,dêr’tstûjinssied siedstenmeidynfoetwetterstûhast,asinkrûdtún;

11Maritlân,dêr’tjimmehinnegeaneomittoervjen,isin lânfenheuvelsendellingen,endrinktwetterfen’erein fen’ehimel;

12Inlândêr’tdeHearedynGodfoarsoarget:deeagendes HearedynGodbinnederaltydop,fanitbigjinfenitjier oantiteinfenitjier

13Enitscilbarre,asjimmeearlikharkjescilleneimyn geboaden,dy’tikjimmehjoedgebied,omdeHearejimme GodtoleafhawweenHimtetsjinjenmeidynhieleherten meidynhielesiel;

14datIkdydereinfendynlânjaenscilopsyntiid,de earstereinendelêsterein,datstûjinsnôtenjinswynen jinsoaljesammeljemeist.

15EnIkscilgersynjinsfjildenstjûreforjinsfee,datstû iteenfolwirdemeist

16Sjochfoarjimmesels,datjimmehertnetferrifelewirde, enjimmeôfkeare,entsjinjeoaregoaden,enoanbiddehjar;

17EndenwaerddegrimedesHearetsjinjimme oanstutsen,enHybislettendehimel,datdergjinreinis,en datitlânhjarfruchtnetjowt;endatjimmenetgau omkommeútitgoedelândatdeHearejimmejowt

18Dêromscilstûdizzemynwirdenyndynhertenyndyn sieloplizze,enhjarbinetaintekenopdynhân,dathjaas frontblêdenwêzemeietuskenjimmeeagen

19Endûscilsthjarrendynbernleare,ensprektoerhjar astûyndynhûssittestenastûûnderweisrint,astodelstû leitstenastûopsteanst

20Endûscilstseskriuweop'edoarpostenfanjinshûsen opjinspoarten:

21datjimmedagenformannichfâldigewirdemeie,ende dagenfenjimmebern,ynitlândatdeHearedynâffears swardhathjarrentojaen,lykasdedagenfen’ehimel op’eierde

22Hwentasjimmealdizzegeboaden,dy’tikjimme gebiede,meiwarberenshâlde,omsetedwaan,omde HearejimmeGodleaftehawwen,ynalsynwegente kuierjenenHimoantekleien;

23DenscildeHearealdizzefolkenfoarjimmeoantlit fordriuwe,enjimmescillegreaterheidenenenmachtiger erfjeasjimmesels.

24Elkplakdêr’tdynfoetsoalenoptreaiescille,scil jimmeswêze:fen’ewoastenijeen’eLibanonôf,fen’e rivierôf,derivierdeEufraat,oant’euterstesétascildyn kustgebietwêze

25Gjinminskescilfoarjimmeoantlitsteanstean:hwent deHearejimmeGodscildeeangstfenjimmeendeeangst fenjimmelizzeoerithielelândêr'tjimmeoptreppescille, lykasErjimmeseinhat

26Sjuch,ikjouhjoedfoarjimmeinseiningeninflok;

27Inseining,asjimmedegeboadenfen’eHearejimme Godharkje,dy’tikjimmehjoedgebied:

28Eninflok,asjimmedegeboadenfen’eHearejimme Godnethearrewolle,marôfwykjefen’eweidy’tik jimmehjoedgebied,omoaregoadenachterneitogean, dy’tjimmenetkenne

29Enitscilbarrehwennear’tdeHearedynGoddyynit lânbrochthatdêr’tstûhinnegyngomitynerfskiptokrijen, datstûdesegenlizzescilstûop’eberchGerizim,endeflok op’eberchEbal

30Binnehjanetoan’eoarekantdeJordaen,oan’ewei dêr’tdesinneûndergiet,ynitlânfen’eKanaäniten,dy’t wenjeyn’estriidtsjinGilgaloan,bydeflaktenfenMore?

31HwentjimmescilleoerdeJordaenhinnegean,omynto kommenomitlântoervjendatdeHearejimmeGod jimmejowt,enjimmescilleitervjeendêrynwenje

32Enjimmescilleachtsjetodwaenaldeynsettingenende rjuchtendy’tIkjimmehjoedset.

HAADSTIK12

1Ditbinnedeynsettingenenderjuchten,dy’tjimme achtsjescilletodwaenynitlân,datdeHeare,deGodfen jimmeâffears,dyjowtomittoervjen,aldedagendat jimmeop’eierdelibje

2Jimmescillealdeplakkendêr’tdeheidenendy’tjimme hawwescillehargoadentsjinnehawwe,op’ehegebergen enop’eheuvelsenûnderallegrienebeam,

3Enjimmescillehjaraltersomkeare,enhjarpylders brekke,enhjarboskjesmeifjûrforbaerne;endûscilstde snienbyldenfenhjargoadenomhakje,enhjarnammenút datplakfordjerre.

4SoksscillejimmedeHearejimmeGodnetdwaen

5MarneiitplakdatdeHearejimmeGodkiezescilútal jimmestammen,omdêrsynnammetosetten,oantsyn wenplakta,endêrscillejimmekomme;

6Endêrscillejimmejimmebrânoffersenjimme slachtoffersbringe,enjimmetsjienden,enjinshânoffers, enjimmebiloften,enjimmefrijwillichoffer,ende earstlingenfenjimmekijenfenjimmeskiep;

7EndêrscillejimmeitefoaritoantlitdesHearejimme God,enjimmescillejubeljeoeralleshwetjimmejimme hântastekke,jimmeenjimmehúshâldings,dêr’tdeHeare jimmeGoddyseingeynhat.

8Neialhwetwyhjirhjoeddwaenscillejimmenetdwaen, elkhwetrjuchtisynsyneigeneagen

9Hwentjimmebinnenochnetkommentaderêstentait erfskip,datdeHearejimmeGodjimmejowt

10MarasjimmeoerdeJordaengeaneenwenjeynitlân datdeHearejimmeGodjimmetaervjejowt,enasEr jimmerêstjowtfenaljimmefijannenrûnom,datjimmeyn feilichwenjen;

11DenscilderinplakwêzedatdeHearedynGodútkarre scil,omsynnammedêrtowenjentolitten;dêrscille jimmeallesbringewatikjimmegebied;jimmebrânoffers enjimmeslachtoffers,jimmetsiendenenithefofferfen jimmehân,enaljimmeútkardebiloften,dy'tjimmede Hearebilofte:

12EnjimmescillejubeljefoaritoantlitdesHearejimme God,jimmeenjimmesoannen,enjimmedochters,en jimmetsjinstfeinten,enjimmetsjinstfeinten,endeLevyt dy’tynjimmepoartenis;om'tergjindielnocherfskipmei dyhat

13Pasopdysels,datstûjinsbrânoffersnetofferstopelk plakdatstûsjochst;

14MaropitplakdatdeHeareútkiezescilynienfenjins stammen,dêrscilstûjinsbrânoffersofferje,endêrscilstû dwaenalleshwetIkdygebiede

15Mardûscilstynaldynpoartenflêskdeadzjeenite, hwatdynsielebegeret,neffensdeseiningdesHearedyn God,dy’tErdyjownhat:deûnreinenendereinenmeie derfanite,asfen’ereebokenasfen’ehert

16Allinnichscillejimmeitbloednetite;jimmescilleit oerdeierdeútgietaswetter.

17Dûmeistnetiteyndynpoartendetsjiendefenjinsnôt, nochfenjinswyn,offenjinsoalje,nochdeearstlingenfen jinskijoffenjinskeppel,nochfenjinsbiloftendy'tst bilofte,nochdynfrijwillichoffer,nochdynhânoffer

18MardûscilstseitefoaritoantlitdesHearedynGodop itplakdatdeHearedynGodútkarrescil,dûendynsoan, endyndochter,endyntsjinstfeint,endyntsjinstfaem,en deLevytdy’tyndynpoartenis;

19Sjochfoardysels,datstûdeLevytnetforlitte, salang’tstûop’eierdelibbet

20Hwennear’tdeHearedynGoddyngrinsútwreidzjescil, lykasErdytaseinhat,endûsizzescilstûsizze:Ikscil flêskite,om’tdynsieleflêskite;dûmeistflêskite,hwet dynsieleneibegeert.

21AsitplakdatdeHearedynGodútkardhatomsyn nammedêrtofierenis,denscilstûdeadzjefendynkijen dynskiep,datdeHearedyjownhat,lykasIkdyhjitten haw,endûscilstiteyndynpoartenhwetdynsielebegeret 22Lykasdereebokendehertitenwirde,sascilstûseite; 23Wêsdermarwisfan,datstûitbloednetytst,hwentit bloedisitlibben;endûmeistitlibbennetitemeiitflêsk 24Dûscilstitnetite;dûscilstitoerdeierdeútgieteas wetter.

25Dûscilstitnetite;datitdyendynsoannenneidygoed geanmei,astûdwaenscillehwatrjochtisyn'eeagendes Heare.

26Allinnedynhilligedingendy’tsthast,endynbiloften, scilstûnimme,engeanneiitplakdatdeHeareútkiezescil 27Endûscilstjinsbrânoffersofferje,itflêskenitbloed, opitalterfen’eHearedynGod;

28Observearjeenhearaldizzewirden,dy’tikdygebied, datitdyendynsoannenneidygoedgeanmeiynivichheit, astûdochthwetgoedenrjuchtisyn’eeagendesHeare dynGod

29Hwennear’tdeHearedynGoddeheidenenútfoardyn oantlitútroegescil,dêr’tstûhinnegyngomhjarteervjen, endûhjaropfolgjeenynhjarlânwennest;

30Sjochfoardysels,datstûnetstrikewirdetrochhjarrente folgjen,nei’thjafoardynoantlitfordylgewirde;endatstû hjargoadennetfreegje,sizzende:Hoehawwedizzefolken hjargoadentsjinne?eksascilikekdwaen.

31DûscilstdeHearedynGodnetdwaen;hwenthjar soannenenhjardochtershawwehjahjargoadenynitfjûr forbaernd.

32Hwetikdygebiede,hâldderoptodwaen;

HAADSTIK13

1Asderûnderjimmeinprofeetopkomt,ofindreamerfan dreamen,endyjowtintekenofinwûnder, 2Enitteikenofitwûnderbardedêr’terdyoerspritsenhie, sizzende:Litúsefteroaregoadengean,dy’tstûnetkend hast,enlitúshjartsjinje;

3Dûscilstnetharkjeneidewirdenfendyprofeet,ofdy dreamerfandreamen:hwentdeHearedynGodbiwiistdy, omtowittenoftjimmedeHearedynGodleafhawwemei dynhielehertenmeidynhielesiel

4JimmescilledeHearejimmeGodefterfolgje,enHim eangje,ensyngeboadenhâlde,ensynstimharkje,enHim tsjinjeenHimoanhingje

5Endyprofeet,ofdydreamerfandreamenscildeade wirde;om'thyspritsenhatomdyôftekearenfan'eHeare dynGod,dy'tdyútEgyptelânbrochthatendyútit slavehûsferlosthat,omdyút'eweitefordriuwendêr'tde HearedynGoddygebeanhatomtekuierjen.

6Asdynbroer,desoanfendynmem,ofdynsoan,ofdyn dochter,ofdefroufendynboezem,ofdynfreon,dy’tlyk asdyneigensiele,dyynitgeheimferliede,sizzende:Lit úsgeanentsjinjeoaregoaden,dy’tstûnetkenne,donoch dynâffears;

7Nammentlikfen’egoadenfen’efolkendy’tomjimme hinnebinne,tichtbydy,offierfendyôf,fenitieneein fen’eierdeoantitoareeinfen’eierde;

8Dûscilstnetmeihimynstimme,nochneihimharkje;en jinseachscilsthimnetmeilijen,enscilstûnetsparje,noch himferbergje;

9Mardûscilsthimwisdeadzje;jinshânscilearsttsjin himwêzeomhimtodeadzjen,endêrneidehânfenalit folk.

10Endûscilsthimstienigjemeistiennen,daterstjert; hwenthyhatsochtomdyfordriuwetelittenfan'eHeare dynGod,dy'tdyútEgyptelân,útitslavehûsbrochthat.

11EnhieleIsraëlscilithearreeneangje,ennetmear dwaensokkegoddeleazenasditbyjimmeis

12Astûhearrescilstûsizzenynienfendynstêdden,dy’t deHearedynGoddyjownhatomdêrtowenjen,sizzende: 13Guonmannen,debernfenBelial,binneútjimme formiddenútgien,enhjahawwedebiwennersfenhjarstêd weromlutsen,sizzende:Litúsgeanenoaregoadentsjinje, dy’tjimmenetkenne;

14Denscilstûbisiikjeenûndersiikje,endûscilstûfreegje; ensjuch,asitwieris,enitdingiswis,datsa'ngrouwel ûnderjimmedienis;

15Dûscilstdebiwennersfendystêdwisslachtsjemeide skerptefenitswird,meideskerptefenitswirdmeideban, enalhwetdêrynis,enitféderfan

16Endûscilstaldebútderfansammeljemiddenop’e strjitte,endûscilstdestêdmeifjûrferbaarne,meialhjar bút,fordeHearedynGod;itscilnetwerboudwirde

17End’rscilneatfenitferflokteoanjinshânoankleie,dat deHearehimôfkearescilfan’egleonensfensyngrime,en dybarmhertichwêzemeienmeilijenmeidyhawwe,endy formannichfâldigje,lykasErjinsâffearsswardhat;

18AstûharkjescilstûneidestimdesHearedynGod,om alsyngeboadentohâldendy’tikdyhjoedgebied,omto dwaenhwetrjuchtisyn’eeagendesHearedynGod.

HAADSTIK14

1Jimmebinnedebernfen’eHearejimmeGod:jimme scillejimmenetsnije,nochgjinkealemeitsjetusken jimmeeagenfoardedeaden.

2HwentdûbistinhillichfolkfoardeHearedynGod,en deHearehatdyútkardtaineigenfolkfoarHimsels,boppe aldefolkendy’top’eierdebinne

3Dûscilstgjingrouwelite

4Ditbinneitbeestendatjimmeitescille:deokse,deskiep endebok,

5Dehert,endereebok,endedamherten,endewyldegeit, endepygarg,endewyldeokse,endegems.

6Enalitbeestdatdeklauwendielt,endespleetyntwa klauwenspjaltet,enithertkauetûnderitfé,datscille jimmeite

7Dochsscillejimmeditnetitefen’ekôgje,nochfen’e spjalteklauwen;lykasdekamielendehazzeendekegel, hwenthjakôgjedehert,mardieledeklauwnet;dêrom binnehjajimmeûnrein

8Enitswijn,om’titdeklauwendielt,marithertnet kauwt,itisjimmeûnrein:jimmescillenetitefenhjarflêsk, enhjardeadelykscillejimmenetite

9Ditscillejimmeitefenalhwetynitwetteris:allegearre hwetfinnenenskubbehat,scillejimmeite: 10Enhwetgjinfinnenenskubbehat,meiejimmenetite; itisjimmeûnrein

11Fenallereinefûgelsscillejimmeite

12Marditbinneitdêr’tjimmenetfenitescille:deearn, endeossifreage,endeospray, 13Endefreugde,endekite,endegierneisynsoarte, 14Enelkeravenneisynsoarte, 15Endeûle,endenachthawk,endekoekoek,endehauk neisynsoarte;

16Delytseûleendegrutteûleendeswan, 17endepelikaan,endegier-earn,endeaalscholver, 18Endeooievaar,endereigerneihjarsoarte,endekibbe endeflearmûs.

19Enalitkrûpenddatfljocht,isjimmeûnrein:hjascille netitenwirde

20Marfenallereinefûgeltsjesmeijejimmeite.

21Jimmescillenetitefenallesdatúthimselsstjert:dû scilstitjaenoandefrjemdlingdy’tyndynpoartenis,dat erititemei;ofdûscilstitferkeapjeoaninfrjemdling, hwentdûbistinhillichfolkfoardeHearedynGodDû scilstitbernnetynsynmemmemolkesjen

22Wierlikscilstûaldeopbringstfenjinssied,datitfjild jieropjieropbringt,tsjinne

23EndûscilstitefoaritoantlitdesHearedynGod,opit plakdatErútkarrescilomsynnammedêrtopleatsen,de tsjiendenfenjinsnôt,fenjinswynenfenjinsoalje,ende earstlingenfenjinskijenfenjinsskiep;datstûlearstde HearedynGodaltitentefrezen.

24Enasdeweidytolangis,datstûdynetdragekinst;of asitplaktefierfandyis,datdeHearedynGodútkeaze scilomsynnammedêrtesetten,asdeHearedynGoddy seingehat

25Denscilstûitynjildferoarje,enitjildyndynhânbine, endûscilstgeanneiitplakdatdeHearedynGodútkeare scil;

26Endûscilstdatjildskinkefoarhwetdynsielenei begeert,foarkij,offoarskiep,offoarwyn,offoarsterke drank,offoarhwetdynsielemarekwol;

27EndeLevytdy’tbinnendynpoartenis;dûscilsthim netforlitte;hwenthyhatgjindielnocherfskipmeidy.

28Oan’eeinfentrijejierscilstûdatseldejieralde tsjiendenfendynopbringstbringe,endûscilstitbinnen dynpoartensette;

29EndeLevyt,hwenthyhatgjindielnocherfskipmeidy, endefrjemdling,endewees,endewiddo,dy’tyndyn poartenbinne,scillekomme,enhjascilleiteensêdwirde; datdeHearedynGoddyseingjemeiynalitwirkfendyn hândatstûdocht.

HAADSTIK15

1Neiallesânjierscilstûinfrijlittingmeitsje

2Enditisdewizefen’efrijlitting:Elkeskuldeaskerdy’t synneistegoedlient,scilitloslitte;hyscilitneteaskjefen synneiste,nochfensynbroer;hwentithjitdefrijlittingfan deHeare

3Feninfrjemdlingscilstûitweropeaskje;marhwetdynis meidynbroer,scildynhânloslitte;

4Besparjeasdergjinearmeûnderjimmewêzescil;hwent deHearescildytigeseingjeynitlândatdeHearedynGod dytainerfskipjowtomittoervjen

5Allinneastûgoedharkjeneidestimfen’eHearedyn God,omachtsjetodwaenaldizzegeboadendy’tikdy hjoedgebied

6HwentdeHearedynGodseingetdy,lykasErdytasein hat;endûscilstregearjeoerinprotteheidenen,marhja scillenetoerdyregearje

7Asderûnderjimmeinearmeisfenienfenjinsbroerren binnenienfenjinspoartenyndynlân,datdeHearedyn Goddyjowt,dûscilstdynhertnetferhurde,nochdynhân ôfslutefoardynearmebroer;

8Mardûscilstjinshânwiidfoarhimiepenje,enscilsthim grifgenôchlienefoarsynneed,ynhweterwol

9Pasop,datdergjingedachteisynjinsgoddeleazehert, sizzende:Itsaundejier,itjierfenfrijlitting,isfoarby;en wêskweadyneachtsjindynearmebroer,endojowsthim neat;enhyrôptsjindytadeHeare,enitwiersûndefoar dy

10Dûscilsthimgrifjaen,enjinshertscilnetfortrietlik wirdeastûhimjowst,hwentomditdingdeHearedynGod dyseingjescilynaldynwirkenenynalleshwetstûdyn hânoanstekst

11Hwentdeearmescilneaophâldeútitlân:dêromgebea ikdy,sizzende:Dûscilstdynhânwiidiepenjefoarjins broer,foarjinsearmenenfoarjinsbehoeftigenynjinslân

12Enasdynbroer,inHebrieuskeofinHebrieuskefrou, oandyferkochtwirde,endytsjinjeseisjier;denscilstû himynitsaundejierfrijfendygeanlitte

13Enastûhimfrijfandyútstjûrst,scilstûhimnetleech fuortgeanlitte;

14Dûscilsthimreedlikfoarsjenútjinskeppelenútjins flierenútjinswynperse;

15Endûscilstoantinkendatstûintsjinstfeintweststyn Egyptelân,endeHearedynGoddyforlosthat;dêrom gebiedikdyhjoedditding.

16Enitscilwêzeasertsjindyseit:Ikscilnetfandy ôfgean;om'terdyendynhûsleafhat,om'titmeidygoed is;

17Denscilstûinaulnimmeendytrochsynearstekketa dedoarta,enhysciljinstsjinstfeintwêzeynivichheitEn ekjinstsjinstfaemscilstûekdwaen.

18Itscildynetswierwêzeastûhimfrijfandyfuortstjûrst; hwenthyhatdyindûbelehiertsjinstwurdichwest,omdy seisjiertotsjinjen,endeHearedynGodscildyseingjeyn alleswatstûdocht

19Alitearstbernemantsjedatútdynkijendynskiep komt,scilstûdeHearedynGodhilligje; 20DûscilstitjierneijieritefoaritoantlitdesHearedyn God,opitplakdatdeHeareútkarrescil,dûendyn húshâlding

21Enasd’rinsmetdêrynis,lykasitkreupelofblynis,of inkweasmethat,scilstûitdeHearedynGodnetofferje.

22Dûscilstititebinnendynpoarten:deûnreineende reinescilleititelykasinreebokenasinhert.

23Allinneitbloedscilstûnetite;dûscilstitoerdeierde útgieteaswetter

HAADSTIK16

1ObservearjedemoanneAbib,enhâlddeHearedynGod itPeaske,hwentyndemoanneAbibhatdeHearedynGod dybynachtútEgyptefierd

2DenscilstûdeHearedynGoditPeaskeofferje,fenit skiepenitkij,opitplakdatdeHeareútkarrescilomsyn nammedêrtopleatsen

3Dûscilstgjinsûrrebreaderbyite;saundagenscilstûdêr ûnsûrrebreaiteite,itbreafenellinde;hwentdûbistûút Egyptelânútgienynhasten,datstûdedeioantinkenmeist dostûútEgyptelânútkaemst,aldynlibbensdagen.

4Ensaundagenscilderbydygjinsûrrebreasjoenwirde yndynhielelângebiet;ekscilderneatfenitflêsk,datstû deearstedeitsjindejûnofferehast,dehielenacht oerbliuweoantdemoarn

5DûscilstitPeaskenetslagjeynienfendynpoarten,dy’t deHearedynGoddyjowt;

6Maropitplakdêr’tdeHearedynGodútkarrescilom synnammeoptopleatsen,dêrscilstûitPeaskeofferjetsjin dejûn,byitûndergeanfan’esinne,opitstuitdatstûút Egypteútgienbinne

7EndûscilstitbriedeeniteopitplakdatdeHearedyn Godútkarrescil;

8Seisdagenscilstûûnsûrrebreaite,endesaundedeisscil deHearedynGodinfeestlikegearkomstwêze:dûscilst dêrgjinwurkdwaen.

9Sânwikenscilstûdytelle:bigjintotellendesaunwiken fen’etiiddatstûbigountodwaendesikkelopitnôt

10EndûscilstdeHearedynGoditfeestfen’ewiken hâldemeiinskattingfeninfrijwillichofferfendynhân, datstûdeHearedynGodjaenscilst,lykasdeHearedyn Goddyseingehat.

11EndûscilstbliidwêzefoaritoantlitdesHearedynGod, dûendynsoan,endyndochter,endyntsjinstfeint,endyn tsjinstfaem,endeLevytdy’tyndynpoartenis,ende frjemdling,endewees,endewiddody’tûnderjimme binne,opitplakdatdeHeare,dynGod,dêrsynnamme útkardhat.

12Endûscilstyntinkedatstûintsjinstfeintweststyn Egypte;

13Dûscilstsaundagenithuttefeesthâlde,nei’tstûjinsnôt enjinswynsammelehast;

14Endûscilstbliidwêzeopdynfeest,dû,endynsoan,en dyndochter,endynfeint,endyntsjinstfaem,endeLevyt, defrjemdling,endewees,endewiddo,dy’tyndyn poartenbinne

15SândagenscilstûdeHearedynGodinfeestlikfeest hâldeopitplakdatdeHeareútkarrescil:hwentdeHeare dynGodscildyseingjeynaldynopbringstenynalit wurkfendynhannen,dêromscilstûgrifjubelje

16Trijekearynitjierscilaldynmantsjesferskinefoarit oantlitdesHearedynGodopitplakdatErútkiezescil;op itfeestfan'eûnsûrrebrea,enopitfeestfan'ewiken,enop itfeestfan'etabernakels;

17Elksciljaensa’terkin,neffensdeseiningdesHeare dynGod,dy’tErdyjownhat.

18Rjochtersenoffisierenscilstûdyoanstelleynaldyn poarten,dy’tdeHearedynGoddyjowt,yndynstammen; 19Dûscilstitoardielnetwrakselje;dûscilstgjin persoanenrespektearje,nochingeskinknimme:hwentin geskinkmakketdeeagenfen'ewizenblyn,endewirden fen'erjuchtfeardigefordraaie.

20Hwetalhielrjochtfeardichis,scilstûneijeie,datstûlibje enitlânervjemeistdatdeHearedynGoddyjowt 21Dûscilstdygjinboskplantefenallebeammenbyit alterfen’eHearedynGod,datstûdymeitsjescilst 22Endûscilstdygjinbyldopsette;dy'tdeHearedynGod hatet

HAADSTIK17

1DûscilstdeHearedynGodgjinbolleofskiepofferje, dêr’tinsmetynis,ofhokkerkwea,hwentdatisdeHeare dynGodingrouwel

2Asderûnderjimmefûnwirdeynienfenjinspoarten, dy’tdeHearedynGoddyjowt,manasfrou,dy’tkwea dienhatyn’eeagenfan’eHearedynGod,trochsyn forbounteoertrêdzjen,

3Enhygynghinneentsjinneoaregoaden,enoanbeahjar, ofdesinne,asdemoanne,asienútitlegerfen’ehimel, datiknetgebeanhaw;

4Enitscildyforteldwirde,endûhastderfanheard,endû hastûnderfrege,ensjuch,itiswier,enitdingiswis,dat sa’ngrouwelynIsraëldienis:

5Denscilstûdymanofdyfrou,dy’tdatkweadienhawwe, neidynpoartenbringe,dymanofdyfrou,endûscilstse meistiennenstiennenoanthjastjerre

6Op’emûlefentwatsjûgen,oftrijetsjûgen,scilhwa’tde deawurdichis,deadewirde;marop'emûlefanientsjûge scilernetdeadewirde

7Dehannenfen’etsjûgenscilhimasearstewêzeomhim todeadzjen,endêrneidehannenfenithielefolkSascilstû itkweaûnderjimmeweisette

8Hwennear’tderinkwestjedy’ttoswierisfoardyynit oardiel,tuskenbloedenbloed,tuskenpleitensmeek,en tuskenslachenslach,dy’ttwiskenbinneyndynpoarten, denscilstûopsteanenopkommeneiitplakdatdeHeare dynGodútkearescil;

9Endûscilstkommetadepreesters,deLeviten,entade rjochterdy’tyndydagenwêzescil,enbifreegje;enhja scilledyitsinfenitoardielsjenlitte:

10Endûscilstdwaenneffensitoardiel,dathjadyfendat plak,datdeHeareútkiezescil,dysjenlittescille;endû scilstachtsjetodwaenneffensalleshwethjadymelde: 11Neffensdeútspraakfen’ewet,dy’thjadylearescille, enneffensitoardieldathjadysizzescille,dûscilstdwaen: dûscilstnetôfwikefenitsindathjadydwaenscille, rjochtsnochlofts

12Endemandy’tformoedlikdwaenscilennetharkjescil neidepreesterdy’tdêrstietomdêrtotsjinjenfoaritoantlit desHearedynGod,ofneiderjochter,dymanscilstjerre; 13Enalitfolkscilithearreeneangje,ennetmeardwaen 14HwennearstûynitlânkommenbistdatdeHearedyn Goddyjowt,enitervjescille,endêrynwenjescilstûsizze: Ikscilinkeningoermysette,lykasaldeheidenendy’tom mybinne;

15Dûscilsthimynallegefallenkeningoerdysette,dy’t deHearedynGodútkarrescil:ienútdynbroerrenscilstû keningoerdysette:dûmeistgjinfrjemdlingoerdysette, dy’tdynbroernetis.

16Marhyscilhimgjinhyndersformannichfâldigje,enhy scilitfolknetwerombringeneiEgypte,taiteindater hyndersformannichfâldigjescil,om’tdeHearetsjinjimme seinhat:Jimmescilledyweinounetmearweromkomme.

17Enerscilhimgjinfrouljueformannichfâldigje,datsyn hertnetôfkeare,ensulverengoudscilernet formannichfâldigje

18Enitscilwêzeaserop’etroanfensynkeninkryksit, daterhiminôfskriftfendizzewetskriuwescilyninboek útdatdatfoardepreesters,deLeviten,stiet;

19Enitscilbyhimwêze,enhyscildêrynlêzealdedagen fensynlibben,daterlearemeideHeare,synGod,to freezjen,omaldewirdenfendizzewetendizze ynsettingentohâlden,omsetodwaen

20Datsynhertnetferhevenwirdeboppesynbroerren,en daternetôfwykefanitgebod,rjochtsoflofts,taiteindat ersyndagenynsynkeninkrykforlingjemei,hyensyn bernynitformiddenfenIsraël.

HAADSTIK18

1Depreesters,deLeviten,endehielestamfenLeviscille gjindielnocherfskiphawwemeiIsraël:hjascilleit fjûrofferdesHeareiteensynerfskip.

2Dêromscillehjagjinerfskiphawweûnderhjarbroerren: deHeareishjarerfskip,lykasErtsjinhjarseinhat 3Enditscildepreestersynskuldwêzefenitfolk,fen hjarrendy’tinofferofferje,itisokseasskiep;enhjascille depreesteritskouderjaen,endebeidewangenendemûs 4Ekscilstûhimjaendeearstefruchtfenjinsnôt,fenjins wynenfenjinsoalje,enitearstefen’tvliesfenjinsskiep 5HwentdeHearedynGodhathimútkardútaldyn stammen,omsteantotsjinjenyn’enammedesHeare,him ensynsoannenfoaraltyd

6EnasderinLevytkomtútienfenjinspoartenúthiele Israël,dêr’terasfrjemdlingtatahâldenhat,enkomtmeial synwinskneiitplakdatdeHeareútkearescil;

7Denscilertsjinjeyn’enammedesHeare,synGod,lyk asalsynbroerren,deLeviten,dy’tdêrfoaritoantlitdes Hearesteane

8Hjascillelyksoartigepartenteitenhawwe,neisthwetder komtfen’eferkeapfensynerfskip.

9HwennearstûynitlânkommenbistdatdeHearedyn Goddyjowt,dûscilstnetlearetodwaenneidegrouwels fendyfolken

10Derscilnetienûnderjimmefûnwirde,dy’tsynsoanof syndochtertrochitfjûrlittogean,ofdy’twiersizzerij brûkt,nochinbiswarger,ofintovener,ofinheks;

11Ofintsjoender,ofinriedsmanmeifertroudegeasten,of intsjoender,ofinnecromancer

12Hwentallegearredy’tdizzedingendogge,binnede Heareingrouwel;

13DûscilstfolsleinwêzebydeHearedynGod.

14Hwentdizzeheidenen,dy’tstûervjescille,harkenneide waarnimmersfandetidenenneidewaarsizzers:mardy, deHearedynGodhatdynettalittensatodwaen.

15DeHearedynGodscildyinprofeetopwekkeútdyn formidden,útdynbroerren,lykasik;neihimscillejimme harkje;

16NeffensalleshwetstûdeHearedynGodbisochthastde deifen’egearkomsttoHoreb,sizzende:Litmydestim fen’eHeare,mynGod,netwerhearre,enlitmyditgreate fjûrnetmearsjen,datiknetstjer

17EndeHeareseitsjinmy:Hjahawwegoedseinhwethja spritsenhawwe

18Ikscilhjarreninprofeetopwekkeúthjarbroerren,lyk asdy,enmynwirdenynsynmûlelizze;enalleshwetik himgebiedescil,scilertahjarsprekke

19Enitscilbarre,dathwa’tnetharkjescilneimynwirden, dy’terynmynnammesprekkescil,Ikscilitfenhim easkje

20Mardeprofeet,dy’titoanhaldescilinwirdynmyn nammetosprekken,dêr’tIkhimnettosprekkenhaw,of dy’tyn’enammefenoaregoadensprekkescil,selsdy profeetscilstjerre.

21Enastûyndynhertseit:Hoescillewyitwirdwittedat deHearenetspritsenhat?

22Hwennear’tinprofeetsprektyn’enammedesHeare,as itdingnetfolgetennetkomt,datisitdingdatdeHearenet spritsenhat,mardeprofeethatitoermoedichsprutsen:dû scilstnetbangwêzefoarhim.

HAADSTIK19

1Hwennear’tdeHearedynGoddeheidenenútroegehat, hwaenslândeHearedynGoddyjowt,endûhjaropfolgest, enwennestynhjarstêddenenynhjarhuzen;

2Dûscilstdytrijestêddenskiedemiddenyndynlân,dat deHearedynGoddyjowtomittoervjen

3Dûscilstdyinweireemeitsje,endegrinzenfendynlân, dy’tdeHearedynGoddyjowttoervjen,yntrijedielen ferdiele,datallediedersderhinneflechtsjemeie

4Enditisitgefalfen’edeaslachter,dy’tderhinne flechtsjescil,daterlibjescil:hwa’tsynneisteûnwittend deadet,dy’tereartiidsnethate;

5lykasinmanmeisynbuormanyn’twâldgietomhout tokapjen,ensynhâninslachmeidebilehelletomde beamomtokapjen,endeholleglydtfen’ehelmenslacht opsynneiste,daterstjert;neiienfandystêdensciler flechtsjeenlibje;

6Datdewrekerfenitbloeddedeaslachternetefterfolgje, wylstsynhertwaarmis,enhimynhelje,om’tdeweilang is,endeadehim;wylsthydedeanetwurdichwie,om'ter himnetyn'tferlinehate.

7Dêromgebiedikdy,sizzende:Dûscilstdytrijestêdden skiede

8EnasdeHearedynGoddyngrinsútwreidet,lykasEr dynâffearsswardhat,endyjowtithielelândatErtasein hatdynâffearstejaen;

9Astûaldizzegeboadenhâldescilstû,omhjartodwaen, dy’tikdyhjoedgebied,omdeHearedynGodleafto hâldenenivichynsynwegentokuierjen;denscilstûnoch trijestêddenfoardytaheakje,neistdizzetrije:

10Datûnskuldichbloednetfergettenwirdeyndynlân,dat deHearedynGoddytainerfskipjowt,ensabloedoerdy komme.

11Marasimmensynneistehaatsje,enophimleit,entsjin himopstean,enhimdeaslacht,daterstjert,enflechtetyn ienfendizzestêden;

12Denscilledeâldstenfensynstêdstjûreenhimdêrwei bringe,enhimjaenyn’ehânfen’ebloedwreker,dater stjerremei

13Dyneachscilhimnetmeilijen,mardûscilstdeskuld fenitûnskuldichbloedútIsraëlôfsmite,datitdygoed geanmei

14Dûscilstitlânmerkfanjinsneiste,dathjafenâldetiden sethawweynjinserfskip,datstûervjescilleynitlândatde HearedynGoddyjowtomittoervjennetforsmite

15Derscilnetientsjûgetsjininmanopstean,fanwegen gjinûngerjuchtichheitoffoarhokkersûnde,ynelkesûnde dy’tersûndiget;

16Asderinfalsktsjûgetsjinienopstean,omtsjinhimto tsjûgjenhwetûnrjochtis;

17Denscilledebeidemannendêr’titskeelis,steanfoarit oantlitdesHeare,foaritoantlitfen’epreestersenfoarde rjuchters,dy’tyndydagenwêzescil;

18Enderjuchtersscilledriuwendûndersykje,ensjuch,as detsjûgeinfalsketsjûgeisenfalsktsjûgehattsjinsyn broer;

19Denscillejimmehimdwaen,lykasertochthiesyn broerdientehawwen:sascilstûitkweaútjimme formiddenweisette

20Endy’toerbleaunbinne,scilleharkjeeneangje,en teneinetmearsokkweaûnderjimmedwaen.

21Enjinseachscilnetmeilijen;maritlibbensilgeanfoar itlibben,eachomeach,toskomtosk,hânfoarhân,foet foarfoet.

HAADSTIK20

1Astûútgiettadestriidtsjinjinsfijannen,enhyndersen weineneninfolkmearasdûsjochst,eangjehjarnet,hwent deHearedynGodismeidy,dy’tdyútEgyptelânopbrocht hat

2Enitscilbarre,asjimmedestriidtichtbinne,denscilde preesterkommeentaitfolksprekke,

3Ensciltsjinhjarsizze:Harkje,oIsraël,jimmekommen hjoedtadestriidtsjinjimmefijannen;

4HwentdeHearedynGodisitdy’tmeidygiet,omfoar dytostridentsjindynfijannen,omdyterêden

5Endebisittersscilletaitfolksprekke,sizzende:Hwa manisdêr,dy’tinnijhûsboudhatendatnetwijdhat?lit himgeanenweromneisynhûs,daternetstjerreyn'e striid,eninoaremanitynwijde.

6Enhwamanisit,dy’tinwyngertplantehatendernoch netfenitenhat?literekgeanenweromneisynhûs,dater netstjerreyn'estriid,eninoaremanitederfan

7Enhwamanisit,dy’tinfrouforlovehat,enhjarnet nommenhat?lithimgeanenweromneisynhûs,daternet stjerreyn'estriid,eninoaremanharnimme

8Endebisittersscillefierdertaitfolksprekke,enhja scillesizze:Hwamanisdêr,dy’teangstenmoedichis?lit himgeanenweromgeanneisynhûs,datithertfansyn broerrennetassynhertflauwekin

9Enitscilbarre,hwennear’tdeofsierenineinhawwemei itsprekkentaitfolk,denscillehjaoerstenfen’elegers meitsjeomitfolktolieden

10Hwennearstûbyinstêdkomtomdertsjintofjochtsjen, rophjarfredeút.

11Enitscilbarre,asitdyfenfredeantwirdtendy iepenmakket,denscilitbarredatalitfolkdatdêryntofûn is,scildybisjildwêze,enhjascilledytsjinje.

12Enasitgjinfredemeidymeitsjescil,maroarlochtsjin dymeitsjescil,denscilstûitbelegere;

13EnasdeHearedynGodityndynhannenjownhat, scilstûallemantsjesslaanmeideskerptefenitswird;

14Mardefrouljuendelytsen,enitfé,enalhwetyn’e stêdis,dehielebútdêrfanscilstûfoardynimme;endû scilstdebútfenjinsfijannenite,dy'tdeHearedynGoddy jownhat.

15Sascilstûdwaenmeialdestêddendy’ttigefierfendy lizze,dy’tnettadestêddenfendizzefolkenbinne

16Marfen’estêddenfenditfolk,dy’tdeHearedynGod dyjaensciltainerfskip,scilstûneatynitlibbenrêdedat ademet;

17Mardûscilstsefordylgje;nammentlikdeHetiten,ende Amoriten,deKanaäniten,endeFerezyten,deHevitenen deJebusiten;lykasdeHearedynGoddyhjittenhat:

18Dathjajimmelearenettodwaenneialhjar grouweltsjes,dy’thjahjargoadendienhawwe;sascille jimmesûndigjetsjindeHearejimmeGod

19Astûinstêdinlangetiidbelegerescille,omhjaryn striidtomeitsjenomhjaryntenimmen,scilstûhar beammennetfordjerretrochhjarinbileoantetwingen;

20Allinnedebeammendêr’tstûwitstdatsegjinbeammen taspizebinne,scilstûfordylgjeenomkapje;endûscilst bolwurkenbouwetsjin'estêddy'toarlochmeidyfiert, oanthjaûnderwurpenis.

HAADSTIK21

1AsiendeafounwirdeynitlândatdeHearedynGoddy jowtomittoervjen,lizzendynitfjild,enitwirdtnet bekendhwa’thimsleinhat;

2Denscillejinsâldstenenjinsrjuchtersútkomme,enhja scillemjitteoan’estêddendy’tomhimdeadebinne:

3Enitscilbarredatdestêddy’tneistdedeadeis,ekde âldstenfendystêdscilleinkefirnimme,dêr’tnetmei bewurkeis,endy’tnetynitjoklutsenis;

4Endeâldstenfendystêdscilledekealdelbringeynin rûgedelling,dêr'tnetearennochsieddwurdt,enhjascille dêryn'edellingdenekkefan'ekefirôfslaan;

5Endepreesters,desoannenfenLevi,scilleoankomme; hwenthjarhatdeHearedynGodútkardomHimtotsjinjen entesegenjenyn'enammedesHeare;entrochhjarwird scilalleskeelenalleslachbisochtwirde:

6Enaldeâldstenfendystêd,dy’tneistdedeadebinne, scillehjarhannenwaskjeoerdekealdy’tyn’edelling ûnthoofdis;

7Enhjascilleantwirdzjeensizze:Ushannenhawwedit bloednetforgetten,enúseagenhawweitnetsjoen

8Wêsbarmhertich,oHeare,tsjinjinsfolkIsrael,datstû forlosthast,enjoujinsfolkIsraëlsplichtnetûnskuldich bloed.Enitbloedscilhjarrenforjownwirde.

9Sascilstûdeskuldfenitûnskuldichbloedútjimme formiddenweilitte,hwetstûdwaenscilstûrjuchtisyn’e eagendesHeare.

10Hwennearstûútgietyndeoarlochtsjinjinsfijannen,en deHearedynGodhjaryndynhannenjownhat,endûhjar finzennommenhast, 11Ensjuchûnderdefinzeneninmoaijefrou,enhiein winsktahjar,datstûhjartadynfrouhawwewoest; 12Denscilsthjarthúsbringeyndynhûs;enhjascilhjar holleskeareenhjarneilenskuorre;

13Enhjascildekleanfenhjarballingskipfenhjarôfsette, enhjascilyndynhûsbliuwe,enhjascilhjarheitenhjar meminhielemoanneklagje;

14Enitscilwêze,astûgjinwilleynhjarhast,denscilstû hjargeanlittedêr’thjawol;mardûscilsthjarhielendalnet forjildforkeapje,dûscilstgjinhannelfanhjarmeitsje, hwentdûhasthjarfornedere

15Asinmantwafrouljuhat,ienleafsteeninoarehate,en hjahawwehimbernberne,sawoldeleafsteasdehate;en asdeearstbernesoanharis,dy'thatewie:

16Denscilitwêzeasersynsoannenlitervjehweterhat, daterdesoanfen’eleafsteearstbernenetmeitsjemeifoar desoanfen’ehate,dy’twierdeearstberneis;

17Marhyscildesoanfen’ehatebikennefoarde earstberne,trochhimindûbeldparttojaenfenalhweter hat:hwenthyisitbigjinfensynkrêft;itrjochtfen'e earstberneissyn

18Asimmenineigensinnigeenopstannigesoanhat,dy’t destimfensynheit,nochdestimfensynmemnetharkje scil,endy’t,ashjahimtuchtichbinne,netneihjarharkje scil;

19Denscillesynheitensynmemhimgripe,enhim útbringetadeâldstenfensynstêdentadepoartefensyn plak;

20Enhjascilletsjindeâldstenfensynstêdsizze:Dyús soaniseigenwiisenopstannich,hyscilússtimmenet harkje;hyisinfroastenindronkaard.

21Enaldemannenfensynstêdscillehimmeistiennen stiennigje,daterstjerre;enhieleIsraelscilhearreen eangje.

22Enasimmeninsûndedienhatdy’tdedeawurdichis, enhyscildeadewirde,endûhingjehimoaninbeam:

23Synlichemscilnetdehielenachtoan’ebeambliuwe, mardûscilsthimdydeisyngjingefalbigrave;(hwentdy't ophongenis,istrochGodferflokt;)datjinslânnet ûntreinigjewirde,datdeHearedynGoddyjowttain erfskip

HAADSTIK22

1Dûscilstdeoksefandynbroerensynskiepnetdwalen sjenendyforhjarforbergje;dûscilstseynallegefallen werombringetadynbroer

2Enasdynbroerdynetneistis,ofastûhimnetkenst,den scilstityndynhûsbringe,enitscilbydywêzeoantdyn broeritsiket,endûscilstithimwerweromjaan

3Sascilstûdwaenmeisynezel;ensascilstûdwaenmei synklean;enmeialitforlernfandynbroer,daterforlern isendûfûnhast,scilstûekdwaen:dûmeistdyselsnet ferbergje.

4Dûscilstdeezelfandynbroerofsynokseûnderweis delfallenetsjen,endûscilstdyfoarhjarferbergje; 5Defrouscilnetdragehwatinmanis,eninmanscilgjin frouljuskleanoanmeitsje,hwentalhwatdatdocht,isde HearedynGodingrouwel

6Asinfûgelnêstdekânshatomfoardyop’eweite wêzenyninbeamofop’egrûn,oftitjongenbinne,as aaien,endedaamsitop’ejongenofop’eaaien,dûscilst dedaamnetmeidejongennimme;

7Mardûscilstynallegefallendedaamgeanlitte,ende jongenneidynimme;datitdygoedgeanmei,endatstû dyndagenforlingjemeist

8Hwennearstûinnijhûsboutst,denscilstûinslach meitsjefoardyndak,datstûgjinbloedoerdynhûsbringst, asimmendêrweifalt

9Dûscilstjinswyngertnetsiedemeiferskatesieden,dat defruchtfenjinssied,datstûsiedehast,endefruchtfen jinswyngertnetûnreinwirde.

10Dûscilstnetploegemeiinokseeninezelbyinoar

11Dûscilstgjinkleeddragefenallerhandesoarten,lykas wolenlinnenbyinoar.

12Dûscilstdyfranjesmeitsjeoan’efjouwerkantenfen jinskleed,dêr’tstdymeiomskotst

13Asimmeninfrounimtenbyhjaryngiet,enhjarhaatsje, 14Enlithjaroanliedingentasprekke,enbringinkweade nammeoerhjar,ensiz:Ikhawdizzefrounaem,endo'tik byhjarkaem,founikhjargjinfaam;

15Denscildeheitfen’ejonkfrouenhjarmemdetoanen fen’ejonkfroufen’efamkenimmeenútbringetade âldstenfen’estêdyn’epoarte;

16Endeheitfandefamkessciltsjindeâldstensizze:Ik hawmyndochteroandizzemantafroujown,enhyhat hjar;

17Ensjuch,hyhatoanliedingenfenhjarsprutsen, sizzende:Ikfounjinsdochtergjinfaam;endochsbinnedit detekensfanmyndochtersynjongfammesteat.Enhja scilleitkleedútspriedefoardeâldstenfen'estêd 18Endeâldstenfendystêdscilledymannimmeenhim tuchtigje;

19Enhjascillehimfortsjinjemeihûndertsikkelsilver,en hjascilledyjaenoan’eheitfen’efamke,om’terin kweadenammeopbrochthatoerinfaamfenIsraël,enhja scilsynfrouwêze;hymeiharalsyndagennetforlizze 20Marasditwieris,endetoanenfen'ejongfammesteat netfûnwirdefoardejonkfrou:

21Denscillehjadejonkfrouútbringetadedoarfenhjar heitehûs,endemannenfenhjarstêdscillehjarmei stiennenstiennigje,dathjastjert;

22Asinmanfûnwirdelizzendbyinfrou,dy’tmeiinman troudis,denscillehjabeidestjerre,sawoldemandy’tby defroulei,asdefrou;

23Asinfamkedy’tinfaemis,forlovewirdtmeiinman, eninmanfynthjaryn’estêdenleibyhjar;

24Denscilstûsebeideútbringeneidepoartefendystêd, endûscilstsestienigjemeistiennen,dathjastjerre;de famke,om'tsenetrôp,wylstseyn'estêdwie;endeman, om'terdefroufansynneistefernederehat.

25Marasimmeninferloofdejonkfroufyntynitfjild,en demantwingtharenleibyhar:denscildemanallinne dy’tbyhjarlei,stjerre;

26Mardejonkfrouscilstûneatdwaen;d'risgjinsûndeyn 'efamkedy'tdedeawurdichis:hwentlykasinmanopstiet tsjinsynneisteenhimslacht,saisdizzesaak

27Hwenthyfounhjarynitfjild,endeferloofdefamke rôp,enderwiegjiniendy’thjarrêdde.

28Asimmeninjonkfroufynt,dy’tnetforloveis,enhjar oangryptenbyhjarlei,enhjawirdefûn;

29Denscildemandy’tbyhjarlei,deheitfanitfamke fyftichsikkelsilverjaen,enhjascilsynfrouwêze;om'ter hjarfornederehat,scilerhjaralsyndagennetforlitte

30Inmanscilsynheitefrounetnimme,ensynheiterok netûntdekke.

HAADSTIK23

1Hwa’toan’estiennenferwûneis,ofdy’tsyngeheimelid ôfsnienis,scilnetyn’egemeintedesHearekomme

2Derscilgjinbasteryn’egemeintedesHearekomme;ek oansyntsjiendeslachtescilernetkommeyn'egemeinte desHeare.

3InAmmonitofMoäbitscilnetyn’egemeintedesHeare komme;oanthjartsjiendeslachtescillehjanetyn'e gemeintedesHearekommefoarivich.

4Hwenthjamoetejimmenetmeibreaenmeiwetterop’e wei,do’tjimmeútEgyptekamen;enom'thjaBileäm,de soanfenBeor,fenPetor,fenMesopotaamje,tsjindy hierden,omdytoforflokken

5DochswoedeHearedynGodnetneiBileämharkje;mar deHearedynGodferoaredydeflokyninseining,om'tde HearedynGoddyleafhie

6Dûscilsthjarfredeenhjarfoarspoednetsiikje,aldyn dagenynivichheit.

7DûscilstinEdomytnetôfkeare;hwenthyisdynbroer; om'tjoinfrjemdlingwieneynsynlân

8Endeberndy’tfenhjarrenbernebinne,scilleyn’e gemeintedesHearekomme,ynhjartreddeslachte

9Hwennear’titlegerútgiettsjinjinsfijannen,hâlddydan foarallekweadedingen.

10Asderienûnderjimmeis,dy’tnetreinistroch ûnreinheit,dy’thimnachtstafallichis,denscilerbûtenit legergean,hyscilnetynitlegerkomme;

11Maritscilwêze,asdejounoankomt,denscilerhim waskjemeiwetter;

12Ekscilstûinplakhawwebûtenitleger,dêrstûútgean scille;

13Endûscilstinrântsjeopdynwapenhawwe;enitscil wêze,astûdyynitbûtenlânrêstichhast,dûscilstdêrmei graveenweromkeareenbedekkehwetfandykomt

14HwentdeHearedynGodswalketmiddenyndynleger, omdytorêddenendynfijannenfoardynoantlitoertojaen; dêromscildynlegerhillichwêze,datergjinûnreinding yndysjochtenhimfandyôfkear

15Dûscilstdetsjinstfeint,dy’tfensynhearûntkommenis, oandynetoerjaanoansynhear;

16Hyscilbydywenje,ûnderjimme,opdatplakdater útkiezescilynienfenjinspoarten,dêr’tithimitbêsteliket: dûscilsthimnetûnderdrukke

17DerscilgjinhoerwêzefenIsraëlsdochters,nochin sodomytfenIsraëlssoannen.

18Dûscilstitleanfeninhoer,nochdepriisfeninhûn,yn ithûsdesHearedynGodnetbringefoarinbilofte,hwent dybeidebinnedeHearedynGodingrouwel

19Dûscilstjinsbroergjinwoekerliene;woekerfanjild, woekerfanleefberens,woekerfanallesdatopwoeker liendewurdt:

20Infrjemdlingscilstûlienetsjinwoeker;marjinsbroer scilstûnetlieneopwoeker,datdeHearedynGoddy seingjemeiynalleshwerstûdynhânoanstektynitlân dêrstûhinnegiestomitteervjen

21HwennearstûdeHearedynGodinbiloftebiloftescille, scilstûnetûntspanneomdytobeteljen;enitsoesûndeyn dywêze

22Marastûitnetlittescilstebilofte,scilitgjinsûndeyn dywêze.

23Hwetfendynlippenútgienis,scilstûbewarjeendwaen; selsinfrijwillichoffer,lykasjodeHearejoGodbilofte hawwe,datstûmeidynmûletaseinhast.

24Hwennearstûyndynneistesynwyngertkomt,den meistûdruvenite,neidynwille;mardûscilstneatyndyn reekdwaen

25Hwennearstûynitsteandenôtfendynneistekomt,den scilstûmeidynhândeearenôfskuorre;mardûscilstgjin sikkelneidynneistesynnêstennôtbringe

HAADSTIK24

1Hwennear’tinmaninfrounommenhatenhjartroudhat, enitbardedathjagjingenedeynsyneagenfoun,om’ter watûnreinheitynhjarfounhat,literharinskiedsbrief skriuweendyynharhânjaen,enhjarútsynhûsstjûre

2Enashjaútsynhûsweiis,scilhjageaneninoareman synfrouwirde

3Enasdylêstemanhjarhaat,enhjarinskiedsbrief skriuwt,endyynhjarhânjout,enhjarútsynhûsstjûrt;of asdelêstemanstjert,dy'thartasynfrounaam; 4Hjareardereman,dy’thjarfuortstjoerdhat,scilhjarnet wernimmetasynfrou,nei’thjaûnreinis;hwentdatisin grouwelfoaritoantlitdesHeare,endûscilstitlânnet sûndigje,datdeHearedynGoddytainerfskipjowt 5Hwennear’tinmaninnijefrounommenhat,densciler netyn’eoarlochútgean,enhimscilgjinoardieloplein wirde;

6Nimmenscildeûndersteofdeboppestemûnestien nimmetapân,hwenthynimtinmansynlibbentapân

7Hwennear’tinmanbitroffenwirde,dy’tienfensyn broerrenútIsraëlsbernstellenwirde,enhimhannel makketofhimforkeapet;denscildydiefstjerre;endû scilstitkweaûnderjimmeweisette

8Pasopfoardepleachfen’emelaetskheit,datstûeefkes waarnimme,endochneffensalleshwetdepreesters,de Levitenjimmelearescille:lykasIkhjargebeanhaw,sa scillejimmeachtsjetodwaen.

9TinkoanhwetdeHearedynGodoanMirjamdienhat op’ewei,nei’tjimmeútEgypteútgienwierne

10Astûdynbroerhwetlienst,scilstûnetynsynhûsgean omsynpântoheljen

11Dûscilstbûtenlânstean,endeman,hwa’tstûlienescille, scildyitpânbûtenlânútbringe

12Enasdemanearmis,scilstûnetsliepemeisynpân; 13Ynallegefallenscilstûhimitpânwerjaenasdesinne ûndergiet,daterynsyneigenkleansliepemeiendy seingje,enitscildygerjochtichheidwêzefoaritoantlitdes HearedynGod

14Dûscilstinhiermandy’tearmenbehoeftichisnet ûnderdrukke,ofterútdynbroerrenis,ofútdyn frjemdlingendy’tyndynlânbinnebinnendynpoarten; 15Opsyndeiscilstûhimsynleanjaen,endesinnescilder netoerûndergean;hwenthyisearm,enhysetsynhert derop,daternettsjindytadeHeareroppe,enitissûnde foardy

16Deâffearsscillenetdeadewirdefordesoannen,ende bernscillenetdeadewirdefordeâffears:elkscildeade wirdeomsyneigensûnde

17Dûscilstitrjuchtfen’efrjemdlingenfen’eweesnet fordraaie;ennimgjinkleanfaninwiddoomtepânjen:

18Mardûscilstoantinkendatstûintsjinstfeintweststyn Egypte,endeHearedynGoddydêrweiforlost;dêrom gebiedikdyditdingtodwaen.

19Hwennearstûjinsrispingeynjinsfjildôfsnienst,enin tsjerynitfjildforgettenhast,scilstûnetwerhinnegeanom dytoheljen;

20Astûjinsolivebeamslachst,scilstûnetweroerdetûken gean:itscilwêzefoardefrjemdling,foardeweesenfoar dewiddo

21Hwennearstûdedruvenfenjinswyngertsammele, scilstûsedêrneinetrimpe:itscilwêzefoardefrjemdling, foardeweesenfoardewiddo

22Endûscilstoantinkendatstûintsjinstfeintweststyn Egyptelân:dêromgebiedikdyditdingtodwaen.

HAADSTIK25

1Asderinskeelistuskendeminsken,enhjakommetait oardiel,datderjuchtershjaroardieljemeie;denscillehja derjuchtfeardigerjochtfeardigjeendegoddeleaze feroardielje

2Enitscilbarre,asdegoddeleazemanweardichisom sleintowirden,denscilderjochterhimdellizzelitteen foarsynoantlitsleinwirde,neffenssynskuld,meiin bepaaldtal

3Fjirtichstrepenscilerhimjaen,ennetmear,dat,aser himboppedizzemeiinprottestrepenslacht,datjinsbroer dynetscillykje

4Dûscilstdeoksenetmûbeljeaseritnôttreait.

5Asbruorrenbyinoarwenje,enienfenhjarrenstjert,en hatgjinbern,denscildefroufen’edeadenetsûnderin frjemdlingtrouwe:debroerfanharmanscilbyhjar yngeanenhjartahimtafrounimme,endeplichtfenin mansynbroertsjinhjarútfiere

6Enitscilbarre,datdeearstbernedy’thjabernehat,yn’e nammefensynforstoarnebroerslagjescil,datsynnamme netútIsraëlfordobbewirde

7Enasdemandefroufansynbroernetmeinimmewol, denlitsynbroersfrouopgeanneidepoartetadeâldsten, ensiz:Mynmansbroerwegeretsynbroerinnammeopte wekkenynIsrael,hyscildeplichtfenmynmansynbroer netfolbringe

8Denscilledeâldstenfensynstêdhimroppeentahim sprekke;

9Denscilsynbroersfroutahimkommefoaritoantlit fen’eâldsten,ensynskuonfen’efoetlosmeitsje,enhim ynitoantlitspuije,enantwirdeensizze:Sascilitdien wirdemeidymandy’tsynbroershûsnetopbouwescil

10EnsynnammescilynIsraëlneamdwirde:ithûsfen dy’tsynskoechlosmakkehat

11Hwennear’tdeminskenmei-inoarstride,endefroufen deienekomttichterbyomharmantorêddenút’ehânfen dy’thimslacht,enhjastektdehânútennimthimbyde geheimen;

12Denscilstûhjardehânôfsnije,jinseachscilhjarnet meilijen

13Dûscilstgjinferskategewichtenyndyntashawwe, greatenlyts.

14Dûscilstnetynjinshûsferskatematenhawwe,ingrutte eninlytse.

15Mardûscilstinfolsleinenrjochtfeardichgewicht hawwe,infolsleinenrjuchtfeardichmjittescilstûhawwe: datdyndagenforlingdwirdemeijeynitlândatdeHeare dynGoddyjowt.

16Hwentalhwa’tsoksdochtenalhwa’tûnrjochtdocht,is deHearedynGodingrouwel

17TinkoanhwetAmalekdyop’eweidienhat,do’t jimmeútEgypteteagenbinne;

18Ho’terdyop’eweimoete,endysloechdeachtersten fendy,allegearredy’tswakkensefterdywierne,do’tst moedenwurchwierste;enhyfrezeGodnet

19DêromscilitwêzeasdeHearedynGoddyrêstjown hatfenaldynfijannenrûnom,ynitlândatdeHearedyn Goddytainerfskipjowtomittoervjen,datstûit oantinkenoanAmalekûnderdehimelútdelsettescilstû; dûscilstitnetferjitte

HAADSTIK26

1EnitscilwêzeastûynkommenbistynitlândatdeHeare dynGoddytainerfskipjowst,enitervjeendêrynwenje; 2datstûnimmescilstûfen’eearstefenallefruchtfen’e ierde,dy’tstûbringescilstûútdynlândatdeHearedyn Goddyjowt,endûscilstityninkoersette,engeanneiit plakdatdeHearedynGodútkarrescilomsynnammedêr topleatsen

3Endûscilstgeanneidepreesterdy’tyndydagenwêze scil,ensizzetsjinhim:IkbiliedhjoeddeHearedynGod, datikkommenbinynitlândatdeHeareúsâffearssward hatústejaan.

4Endepreesterscildekoerútdynhânnimmeendy delsettefoaritalterdesHearedynGod

5EndûscilstsprekkeensizzefoaritoantlitdesHearedyn God:MynheitwierinSyriër,dy’tklearwieomto fordjerren,endyteachdelneiEgypte,enwennedêrmeiin pear,enwaerddêrinnaasje,great,machtichenfolklik.

6EndeEgyptnerssmeekenúskwea,enforneagjeús,en leineopúsinhurdeslavernij

7Endo’twytadeHeare,deGodfenúsâffearsrôpen, heardedeHeareússtim,enseachneiúsellindeenús arbeidenúsûnderdrukking

8EndeHearebrochtúsútEgyptemeiinsterkehânenmei inútstutsenearm,enmeigreatefreeslikens,enmeiteikens enmeiwûnders:

9EnHyhatúsopditplakbrocht,enhatúsditlânjown,in lândatstreamtmeimolkeenhunich

10Ennousjuch,ikhawdeearstelingenfenitlânbrocht, datJo,Heare,myjownhawwe.Endûscilstitfoaritoantlit desHearedynGodsette,enfoaritoantlitdesHearedyn Godoanbidde;

11EndûscilstbliidwêzeoeralitgoededatdeHearedyn Goddyendynhûsjownhat,dûendeLevyt,ende frjemdlingdy’tûnderjimmeis.

12Hwennearstûdetsjiendenineinmakkehast,alde tsjiendenfendynopbringst,ittrêddejier,datisitjierfen’e tsjienden,enjowstitoan’eLevyt,defrjemdling,dewees endewiddo,dathjaitemeijeyndynpoartenenfolwirde;

13DenscilstûsizzefoaritoantlitdesHearedynGod:Ik hawdehilligedingenútmynhûsweibrocht,enekhawik seoandeLevytenoandefrjemdling,deweesendewiddo jown,neffensaldyngeboadendy’tstûmyhjittenhast;

14Ikhawdernetietenynmynrouwe,nocheaderfan ôfnommenfoarûnreingebrûk,nocheajownfoarde deaden;

15Sjuchdelútjinshilligewenning,út’ehimel,enseingje jinsfolkIsrael,enitlândatstûúsjownhast,lykasJoús âffearsswardhawwe,inlândatstreamtmeimolkeen hunich

16HjoedhatdeHearedynGoddygebeandizze ynsettingenenrjuchtentodwaen;

17DûhasthjoeddeHearefortsjinnejinsGodtowêzenen ynsynwegentokuierjenensynynsettingenensyn geboadenensynrjuchtentehâlden,enneisynstimte harkjen;

18EndeHearehatdyhjoedfortsjinne,datstûsyneigen folktowêzen,lykasErdytaseinhat,endatstûalsyn geboadenhâldescoe;

19Enomdyheechtemeitsjenboppeallefolkendy’tEr makkehat,ynlofenynnammeenyneare;endatstûde HearedynGodinhillichfolkwêzemeist,lykasHy spritsenhat

HAADSTIK27

1EnMozesmeideâldstenfenIsraëlgebeanitfolk, sizzende:Hâldaldegeboadendy’tikdyhjoedgebied

2Enitscilwêzeop’edeisdatjimmeoerdeJordaangean scilleneiitlândatdeHearedynGoddyjowt,datstûdy greatestiennenopsettescilstensemeipleisterpleisterje;

3Endûscilstophjarskriuwealdewirdenfendizzewet, hwennear’tstûoergienbist,datstûyngeanmeisteynitlân datdeHearedynGoddyjowt,inlândatstreamtmei molkeenhunich;lykasdeHeare,deGodfendynâffears, dytaseinhat.

4DêromscilitwêzeasjimmeoerdeJordaengienbinne, datjimmedizzestiennen,dy’tikjimmehjoedgebied,op’e berchEbalopsettescille,endûscilstsemeipleister bepleisterje

5EndêrscilstûdeHearedynGodinalterbouwe,inalter fenstiennen;

6DûscilstitalterdesHearedynGodbouwefenhiele stiennen,endûscilstderdeHearedynGodbrânoffersop offerje;

7Endûscilsttankoffersofferje,endûscilstdêriteenbliid wêzefoaritoantlitdesHearedynGod.

8Endûscilstop’estiennenaldewirdenfendizzewettige dúdlikskriuwe

9DospriekenMozesendeLevitenpreesterstahieleIsraël, sizzende:Sjochopenharkje,oIsrael!hjoedbistitfolkfan 'eHearedynGodwurden

10Denscilstûharkjeneidestimfen’eHearedynGod,en dwaensyngeboadenensynynsettingen,dy’tikdyhjoed gebied

11EnMozesbefoelitfolkdyseldedeis,sizzende: 12Dyscillesteanop’eberchGerizim,omitfolkto seingjen,asjimmeoerdeJordaenkommenbinne;Simeon, enLevi,enJuda,enIssaskar,enJozef,enBenjamin: 13Endyscillesteanop’eberchEbalomtoflokken; Ruben,Gad,enAser,enSebulon,Dan,enNaftali

14EndeLevitenscillespriekenensizzetsjinaldemannen fenIsraëlmeiinlûdestim:

15Forfloktsijdeman,dy’telksnienofgettenbyldmakket, ingrouweldeHeare,itwirkfen’ehannenfen’e ambachtsman,enityninferburgenplakset.Enalitfolk scilantwirdzjeensizze:Amen

16Forfloktsijdy’titljochtforljochtettrochsynheitofsyn mem.Enalitfolkscilsizze:Amen.

17Forfloktsijhydy’tsynneistesynlânmerkfordjiptEn alitfolkscilsizze:Amen

18Forfloktishydy’tdeblinenút’eweiswalketEnalit folkscilsizze:Amen

19Forfloktishydy’titrjuchtfen’efrjemdling,deweesen dewiddoforkeartEnalitfolkscilsizze:Amen

20Forfloktsijdy’tmeisynheitefrouleit;hwenthy ûntdektsynheiterok.Enalitfolkscilsizze:Amen.

21Forfloktsijdy’tmeiallebeestenleitEnalitfolkscil sizze:Amen

22Forfloktisdy’tmeisynsisterleit,dedochterfensyn heit,ofdedochterfensynmemEnalitfolkscilsizze: Amen

23Forfloktisdy’tbysynskoanmemleit.Enalitfolkscil sizze:Amen

24Forfloktsijdy’tsynneisteynitgeheimslachtEnalit folkscilsizze:Amen.

25Forfloktsijdy’tleannimtominûnskuldichminsketo deadzjenEnalitfolkscilsizze:Amen

26Forfloktsijhy,dy’taldewirdenfendizzewetnet bifêstigetomhjartodwaenEnalitfolkscilsizze:Amen

HAADSTIK28

1Enitscilbarre,astûynsichtichharkjescilstûneidestim fen’eHearedynGod,omalsyngeboadentehâldenento dwaen,dy’tikdyhjoedgebea,datdeHearedynGoddy yn’ehichtesettescilboppeallefolkenfen’eierde

2Enaldyseiningenscilleoerdykommeendyynhelje, astoharkjescilleneidestimfen’eHearedynGod

3Seingescilstûwêzeyn’estêd,enseingescilstûwêzeyn itfjild.

4Sillichscilwêzedefruchtfenjinsliif,endefruchtfen jinsierd,endefruchtfenjinsfee,deopbringstfenjinskij, endekeppelfenjinsskiep.

5Seingesciljinskoerenjinsfoarriewêze

6Seingescilstûwêzeastûynkomt,enseingescilstûwêze astûútgiet.

7DeHearesciljinsfijannen,dy’ttsjindyopsteane,foar jinsoantlitsleinwurde:hjascilleopienkanttsjindy útgeanensaunwegenfoardynoantlitflechtsje

8DeHearescildydeseininggebiedeynjinsskathuzenen ynalleshwerstûjinshântastekt;enhyscildyseingjeynit lândatdeHearedynGoddyjowt.

9DeHearescildyforHimselsinhillichfolkmeitsje,lyk asErdyswardhat,astûdegeboadendesHearedynGod hâldescilstenynsynwegenrinne

10Enallefolkenfen’eierdescillesjendatdenammedes Hearedûneamdbist;enhjascilleeangjefoardy.

11EndeHearescildyoerfloedichmeitsjeyngoed,yn’e fruchtfendynliifenyn’efruchtfendynféenyn’efrucht fendynlân,ynitlândatdeHearedynâffearsswardhatdy tejaen

12DeHearescildysyngoedeskatiepenje,dehimel,om jinslânreintejaenopsyntiid,enomalitwirkfenjinshân toseingje,endûscilstlieneoaninprottefolken,endû scilstnetliene.

13EndeHearescildydekopmeitsjeennetdesturt;endû scilstallinneboppewêze,endûscilstnetûnderwêze;asjo harkjeneidegeboadenfan'eHearedynGod,dy'tikdy hjoedgebea,omsetehâldenentedwaan.

14Endûscilstnetôfwikefenienfen’ewirdendy’tikdy hjoedgebied,rjochtsoflofts,omoaregoadenachterneito geanomhjartotsjinjen

15Maritscilbarre,astûnetharkjescilleneidestimfen’e HearedynGod,omachtsjetodwaenalsyngeboadenen synynsettingendy’tikdyhjoedgebied;dataldizze flokkenoerdykommeendyynhelje;

16Forfloktscilstûwêzeyn’estêd,enforfloktscilstûwêze ynitfjild

17Forfloktsciljinskoerenjinsfoarriewêze

18Forfloktscildefruchtfenjinsliifwêze,endefruchtfen jinslân,deopbringstfenjinskij,endekeppelfenjins skiep

19Forfloktscilstûwêzeastûynkomt,enforfloktscilstû wêzeastûútgiet

20DeHearescilflok,argewaasjeenrjuchtoerdystjoere, ynalleshwerstûdynhântatedwaen,oantdûfordylgebist enoanthastomkomme;fanwegendegoddeleazefenjins dieden,dêr'tstûmymeiforlittenhast

21DeHearescildepestdyoanhingje,oantErdyfortarre hatútitlândêr’tstûhinnegyngomiterfskiptohawwen

22DeHearescildyslachtsjemeiforbrûk,enmeikoarts, enmeiinûntstekking,enmeiinuterstebrân,enmeiit swird,enmeiblaasenmeiskimmel;enhjascilledy efterfolgjeoantjoomkomme

23Endynhimeldy’tboppedynholleis,scilkoperwêze, endeierdedy’tûnderdyisscilizerwêze

24DeHearescildereinfenjinslânpoeierenstofmeitsje;

25DeHearescildysleinwurdefoaritoantlitfenjins fijannen:dûscilstienkanttsjinhjaroanútgean,ensaun wegenfoarhjaroantlitflechtsje,enscilstforsetwirdeyn allekeninkrikenfen’eierde.

26Enjinslykscilspitwirdeforallefûgeltsjesfen’ehimel enfoaritbistfen’eierde,engjinminskescilhjarforslitte

27DeHearescildyslaanmeideslachfenEgypte,enmei desjarken,enmeideskurfteenmeidejeuk,dêr’tstnetfen genêzenscilst

28DeHearescildyslaanmeidwylsinnigensenblinensen ferwûnderingdesherts;

29Endûscilstdemiddeitaastje,lykasdeblinenynit tsjustertaast,endûscilstnetfoarspoedichwêzeynjins wegen;

30Dûscilstinfrouforlove,eninoaremanscilmeihjar lizze:dûscilstinhûsbouweendûscilstnetynwenje;

31Dynoksescilslachtwirdefoarjinseagen,endûscilst dernetitefanite;

32Dynsoannenenjinsdochtersscilleoaninoarfolkjown wirde,enjinseagenscillesjen,enhjascilledehieledei ûntbrekkefanlangstme,enderscilgjinmachtynjinshân wêze

33Defruchtfenjinslânenaljinsarbeidscilinfolk opfrettedatstûnetkenst;endûscilstaltydmarûnderdrukt enferpletterdwirde:

34Endûscilstgekwirdeomitoansjenfenjinseagen, datstûsjenscilst.

35DeHearescildyslaanop’eknibbelsenyn’eskonken, meiinseareslachdy’tnetgenêzenwurdekin,fan’e foetsoalôfoant’eboppekantfan’eholle.

36DeHearescildyendynkening,dy’tstoerdysettescilst, bringetainfolkdatnochdûnochdynâffearsbekend hawwe;endêrscilstûoaregoadentsjinje,houtenstien.

37Endûscilstinforwûndering,insprekwurdeninspot wirdeûnderallefolkendêr’tdeHearedyliedescil

38Inprottesiedscilstûitfjildyndrage,endûscilstmar minynsammelje;hwentdesprinkhaanscilitfortarre

39Dûscilstwynbergenplantsjeenseôfmeitsje,mardû scilstdewynnetdrinke,nochdedruvensammelje;hwent dewjirmsscillehjarite

40Oliebeammenscilstûhawweynaldynlânskippen,mar dûscilstdynetsalvjemeideoalje;hwentjinsolivjescil synfruchtsmite

41Soannenendochtersscilstûwinne,mardûscilstnet genietsje;hwenthjascilleynballingskipgean

42Aljinsbeammenenaljinsfruchtenfenjinslânscilde sprinkhaanfortarre.

43Defrjemdlingdy’tyndyis,sciltigeheechboppedy opkomme;endûscilsttigeleechdelkomme

44Hyscildyliene,endûscilsthimnetliene:hyscilde kopwêze,endûscilstdesturtwêze

45Enaldyflokkenscilleoerdykomme,enhjascilledy efterfolgjeendyynhelje,oantdûfordylgewirde;om'tjo netharkehawweneidestimfan'eHearedynGod,omsyn geboadenensynynsettingentehâldendy'tErdyhjittenhat

46Enhjascilleopdywêzetaintekenentainwûnder,en opdynsiedfoaraltyd

47Om’tstûdeHearedynGodnettsjinnehastmeiblydskip enmeiblydskipdesherts,oerdeoerfloedfenalledingen;

48Dêromscilstûjinsfijannentsjinje,dy’tdeHearetsjin dystjûrescil,ynhongerenyntoarst,enynneakenensen bygebrekoanalles;

49DeHearescilinfolktsjindybringefenfierren,fen’e einfen’eierde,safluchasdeearnfleant;infolkwaans tongejonetfersteansille;

50Infolkmeifûleindichoansjen,datdepersoanfande âldennetoansjenscil,endejongesgjingenededocht;

51Enhyscildefruchtfenjinsfeeendefruchtfenjinslân ite,oantdûfordylgewirde;hwetscildyekgjinnôt,noch wyn,nochoalje,nochitoanbringenfenjinskij,noch keppelsfenjinsskiepoerlitte,oanterdyfordylgehat.

52Enhyscildybelegereynaldynpoarten,oantdynhege enomheindemuorrendelkomme,dêrstûopfertroust,yn dynhielelân;

53Endûscilstdefruchtfendynliifite,itflêskfendyn soannenendyndochters,datdeHearedynGoddyjown hat,ynitbelisenyn’ebenaudensdêr’tjinsfijannendy meibenearjenscille

54Datdemandy’ttearisûnderjimmeentigefyn,syn eachscilkweawêzefoarsynbroerentsjindefroufensyn boezem,entsjinitoerbliuwselfensynsoannen,dater oerlittescil;

55Datergjinienfenhjarrenjaenscilfenitflêskfensyn soannen,dy’teritescil,hwenthyhathimneatoerlitten yn’ebelegeringenyn’ebenaudensdêr’tjinsfijannendy meibenearjenscilleynaljinspoarten

56Deteareentearefrouûnderjimme,dy’tharfoetsoalnet op’eierdestellewoeomwilleensêftens,hjareachscil kweawêzefoardemanfenhjarboezem,entsjinhjarsoan entsjinhjardochter;

57Entsjinhjarjonkjedy’ttuskenhjarfoettenútkomt,en tsjinhjarsoannendy’thjabaarnescil:hwenthjascilhjar bygebrekoanallesyn’egeheimeiteyn’ebelegeringen yn’ebenaudensdêr’tjinsfijândymeiynjinspoarten benearjenscil

58Hwennearstûnetophâldstomaldewirdenfendizze wettodwaen,dy’tynditboekbiskreaunsteane,datstû freezjemeistfoardizzehearlikeenfreeslikenamme,de HearedynGod;

59DenscildeHearejinspleagenwûnderlikmeitsje,ende pleagenfenjinssied,ja,greatepleagen,enfenlange oanhâldende,enslimmesykten,enfenlangeoanhâld.

60EnhysciloerdybringealdesyktenfenEgypte, dêr’tstûkjelfoarhiest;enhjascilledyoanhingje

61Ekallesykteenallepleach,dy’tnetbiskreaunisynit boekfendizzewet,dyscildeHeareoerdybringe,oantjo fordylgjewirde

62Enjimmescilleminyntaloerbliuwe,wylstjimmeyn mannichtewierneasdestjerrenfen'ehimel;hwentdû woestnetharkjeneidestimfen'eHearedynGod

63Enitscilbarre,lykasdeHearehimbliidhatoerdy,om dygoedtodwaenendytoformannichfâldigjen;sascilde Heareoerdyforbliidzje,omdytofordjerrenendyto fordylgjen;enjimmescilleútitlânrutsenwirdedêr't jimmehinnegeaneomittoervjen

64EndeHearescildyferspriedeûnderallefolken,fanit ieneeinfen’eierdeoantitoare;endêrscilstûoaregoaden tsjinje,dy'tdûnochdynâffearsnetbekendhawwe,houten stien

65Enûnderdizzeheidenenscilstûgjingerêstfine,endyn foetsoalscilstûgjinrêsthawwe:mardeHearescildydêrin bibberjendhertjaen,enwankeleeagen,enfertrietfengeast; 66Enjinslibbenscilfoardyyntwivelhingje;endûscilst deiennachtfreze,engjinwissichheidhawweoerdyn libben

67Moarnsscilstûsizze:SoeGoditekwêze!enbyjoun scilstûsizze:SoeGoditmoarnwêze!omdeeangstfendyn hert,dêr'tstmeieangjescille,enomitoansjenfendyn eagen,datstûsjenscilst.

68EndeHearescildywerombringeynEgyptemei skippen,op’eweidêr’tiktsjindyoerspritsenhaw:Dû scilstitnetmearsjen;

HAADSTIK29

1Ditbinnedewirdenfenitforboun,datdeHeareMozes gebeanhieteslutenmeiIsraëlsbernynitlânfenMoäb, neistitforboundatErmeihjarmakkehattoHoreb.

2EnMozesrôphieleIsraëlenseitsjinhjar:Jimmehawwe sjoenalleshwetdeHearefoarjimmeeagendienhatyn EgyptelânoanFaraoenoanalsyntsjinstfeintenensyn hielelân;

3Degruttebesikingendy'tdyneagensjoenhawwe,de teikensendygruttewûnders:

4DochshatdeHearejimmegjinhertjownomtosjen,en eagenomtosjen,enearenomtohearren,oanthjoeddedei.

5Enikhawdyfjirtichjieryn’ewoastenijebrocht:dyn kleanbinneoandynetâldwurden,endynskoechisnetâld oandynfoet

6Jimmehawwegjinbreaiten,nochwynofsterkedrank dronken,datjimmewittemochtendatIkdeHearejimme Godbin

7Endo’tjimmeopditplakkamen,kamenSihon,de keningfenHesbon,enOg,dekeningfenBasan,tsjinúsút tadestriid,enwysloegenhjar

8Enwynamenhjarlân,enjoegenittainerfskipoan’e Rubeniten,enoan’eGaditen,enoan’ehealestamfen Manasse

9Hâlddêromdewirdenfenditforbounendochse,dat jimmefoarspoedichmeijeynalleshwetjimmedogge

10JimmesteanhjoedallegearrefoaritoantlitdesHeare jimmeGod;dynoerstenfendynstammen,dynâldstenen dynoffisieren,meialdemannenfenIsraël,

11jinsberntsjes,jinsfrouljueenjinsfrjemdlingdy’tyn jinslegeris,fen’ehoutkapperôfoantdeskuorfenjins wetterta;

12datstûinforbounoangeanscilstûmeideHearedynGod, enynsyneed,dy’tdeHearedynGodhjoedmeidy sljochtst;

13DatErdyhjoedforhimbifêstigjemeitainfolk,endat ErdyinGodwêzemei,lykasErdyseinhat,enlykasEr jinsâffearsswardhat,Abraham,IzaäkenJakob 14Ekmeijimmeallinnemeitsjeikditforbounendizze eednet;

15Marmeidy’thjoedbyúshjirstietfoaritoantlitdes HeareúsGod,enekmeidy’thjoednetbyúsis:

16(Hwentjimmewitte,hoe'twywennehawweyn Egyptelân,enhoe'twybinnekommentrochdeheidenen dêr'tjimmefoarbygienbinne;

17Enjimmehawwehjargrouweltsjessjoen,enhjar ôfgoaden,houtenstien,sulverengoud,dy’tynhjarren wiene

18Datd’rûnderjimmegjinman,offrou,offamyljeof stamwêzescoe,hwaensherthjoedôfkeartfan’eHeare,ús God,omtegeanendegoadenfendizzefolkentetsjinjen; datdernetûnderjimmeinwoartelwêzesoedy'tgalen asemdraacht;

19Enitbardedo’terdewirdenfendizzeflokhearde,dat erhimselsynsynhertseinge,sizzende:Ikscilfredeha,al rinikyn’eferbyldingfanmynhert,omdronkenskipta toarsttatefoegjen;

20DeHearescilhimnetsparje,mardenscildegrimedes Heareensynjaloerskheittsjindymanrûke,enalde flokkendy’tynditboekskreaunbinnescilophimlizze,en deHearescilsynnammeûnderdehimeldelsette

21EndeHearescilhimtaitkweadeôfskiedeútalle stammenfenIsraël,neffensaldeflokkenfenitforboun, dy’tbiskreaunbinneynditwetboek:

22Sascilitkommendeslachtefendynsoannen,datneidy opsteanscil,endefrjemdlingdy’tútinfierlânkommescil sizze,ashjadepleagenfendatlânsjoggeendekranken dy’tdeHearederopleinhat;

23Endatithielelândêrswavelensâltenbaarnendis,dat itnetsieddennetdraacht,engjingersdêryngroeit,lykas deomkearingfenSodomenGomorra,AdmaenSeboim, dy’tdeHeareomkeardhatynsyngrimeenynsyngrime.

24Ekscilleallefolkensizze:HweromhatdeHeareditlân sadien?watbetsjutdewaarmtefandizzegruttegrime?

25Denscilledeminskensizze:Om’thjaitforbounfen’e Heare,deGodfenhjarâffears,ferlittenhawwe,datErmei hjarmakkehatdo’tErhjarútEgyptelânfierdhat 26Hwenthjagongenhinneentsjinnenoaregoaden,en oanbeaenhjar,goadendy’thjanetwisten,endy’ter hjarrennetjownhie

27EndegrimedesHearewaerdopsmitentsjinditlân,om deroertobringenaldeflokkendy’tynditboekbiskreaun steane:

28EndeHeareforwoartehjarúthjarlânyngrimeenyn grimeenyngruttegrime,ensmiethjaryninoarlân,lykas ithjoedis

29DeferburgendingenbinnedeHeareúsGod,marde dingendy’tiepenbierrebinne,binneúsenúsbernfoar ivich,datwyaldewirdenfendizzewetdwaenmeije

HAADSTIK30

1Enitscilbarreasaldizzedingenoerdykommenbinne, deseiningendeflok,dy’tIkfoardysethaw,endûscilst hjaryn’egeastheljeûnderaldefolkendêr’tdeHearedyn Goddyfordreaunhat,

2EnscilweromkommetadeHearedynGod,ensynstim harkjeneffensalleshwetikdyhjoedgebied,dûendyn bern,meidynhielehertenmeidynhielesiel;

3DatdendeHearedynGoddynballingskipkearescilen meilijenoerdyhawwe,enweromkommescilendy forgearjeútallefolkendêr’tdeHearedynGoddyforstruid hat

4Asienfendynfordreaunwirdttaituterstefen’ehimel, dêrscildeHearedynGoddyforgearje,endêrweiscilEr dyhelje;

5EndeHearedynGodscildybringeynitlândatdyn âffearsbesittenhawwe,endûscilstitervje;enhyscildy goeddwaenendyformannichfâldigjeboppedynâffears

6EndeHearedynGodscildynhertenithertfendynsied bisnije,omdeHearedynGodleaftohawwenmeidyn hielehertenmeidynhielesiele,datstûlibjemeist

7EndeHearedynGodscilaldyflokkenstelleoerjins fijannenenoerdyhatersdy’tdyforfolgehawwe.

8Endûscilstweromkommeenharkjeneidestimdes Heare,endwaenalsyngeboadendy’tikdyhjoedgebied

9EndeHearedynGodscildyoerfloedichmeitsjeynalle wirkfendynhân,yn’efruchtfendynliifenyn’efrucht fendynfee,enyn’efruchtfendynlân,tagoed; 10Astûharkjescilstûneidestimfen’eHearedynGod, omsyngeboadenensynynsettingentohâldendy’t biskreaunbinneynditwetboek,enastûtadeHearedyn Godbekearstmeidynhielehertenmeidynhielesiel

11Hwentditgeboddatikdyhjoedgebied,itisfoardynet ferburgen,enitisnetfierfuort

12Itisnetyn’ehimel,datstûsizzescilstûsizze:Hwascil foarúsneidehimelopgeanenittaúsbringe,datwyit hearreenitdwaenmeije?

13Enitisnetoerdesé,datstûsizzescilstûsizze:Hwascil foarúsoerdeségeanendytaúsbringe,datwyithearre enitdwaenmeije?

14Maritwirdisdytigeticht,yndynmûleenyndynhert, datstûitdwaenmeist

15Sjuch,ikhawhjoeditlibbenenitgoede,endedeaenit kweafoarjosteld;

16HwentikgebeadyhjoeddeHearedynGodleafte hawwen,ynsynwegentekuierjen,ensyngeboadenensyn ynsettingenensynrjuchtentehâlden,datstûlibjeen formannichfâldigjemeist;

17Marasjinshertôfkeart,datstûnetharkjesilst,mar fuortlutsenwirde,enoaregoadenoanbiddeenhjartsjinje; 18Ikforseijimmehjoeddedei,datjimmegrifomkomme scille,endatjimmejimmedagennetforlingjescilleynit lân,dêr’tstûoerdeJordaenhinnegieststomittoervjen

19Ikropdehimelendeierdeomdizzedeitsjindyto bitekenjen,datIkdynlibbenendea,seiningenflokfoar jimmesethaw;

20DatstûdeHearedynGodljeafstûmeist,ensynstim harkjemeistenhimoanhingje;hwentHyisdynlibbenen delingtefendyndagen,datstûwenjemeistynitlândatde Hearedynâffearsswardhat,Abraham,IzaäkenJakob,om hjartojaen

HAADSTIK31

1EnMozesgynghinneenspriekdizzewirdentahiele Israël.

2Enhyseitsjinhjar:Ikbinhjoedhûndertentweintichjier âld;Ikkinnetmearútgeanenynkomme;ekhatdeHeare tsjinmysein:DûscilstnetoerdizzeJordaangean.

3DeHearedynGod,Hyscilfoardynoantlitoergean,en Hyscildizzefolkenfoardynoantlitfordylgje,endûscilst seervje;enJozua,hyscilfoardynoantlitoergean,lykas deHeareseinhat

4EndeHearescilhjarrendwaenlykasErSihonenOg,de keningenfen’eAmoriten,enoanitlânfenhjarren,dy’tEr fordylgehat,dienhat

5EndeHearescilhjarrenfoarjimmeoantlitjaen,dat jimmehjardwaenmeijeneffensaldegeboadendy’tIk jimmehjittenhaw

6Wêssterkenmoedich,eangjeneteneangjenetfoarhjar: hwentdeHearedynGodisitdy'tmeidygiet;hyscildy netûntbrekkeendynetforlitte

7DorôpMozesJozuaenseitsjinhimfoardeeagenfen hieleIsraël:Wêssterkenmoedich,hwentdûscilstgean meiditfolkneiitlândatdeHearehjarâffearsswardhat, hjarrentojaen;endûscilsthjarrenitervjelitte

8EndeHeare,itisitdy’tfoardynoantlitgeanscil;hyscil bydywêze,hyscildynetûntbrekkeendynetforlitte;

9EnMozesskreaudizzewet,enjoechseoan’epreesters, desoannenfenLevi,dy’tdearkefenitforboundesHeare droegen,enoanaldeâldstenfenIsraël

10EnMozesgebeahjarren,sizzende:Oan’eeinfenalle saunjier,op’eplechtichheidfenitjierfen’efrijlitting,op itfeestfen’etabernakels;

11Hwennear’thieleIsraëlkomtomtoforskinefoarit oantlitdesHearedynGodopitplakdatErútkiezescil,dû scilstdizzewetlêzefoaritoantlitfenhieleIsraël,foarhjar harken

12Sammeljeitfolkbyinoar,manljuenfroulju,enbern,en jinsfrjemdlingdy’tbinnendynpoartenis,dathjaharkje meijeenleareendeHearedynGodfreezjemeije,en achtsjeomaldewirdenfendizzewettodwaen

13Endathjarbern,dy’tneatwittenhawwe,ithearreen learedeHearejimmeGodtofreezjen,salang’tjimme wenjeynitlândêr’tjimmeoerdeJordaenhinnegeaneom ittoervjen

14EndeHeareseitsjinMozes:Sjuch,dyndagenkomme oan,datstûstjerremoatst;EnMozesenJozuagongen hinne,ensteldenharyn'etintefen'egearkomst

15EndeHeareforskyndeyn’etabernakelynin wolkkolom,endewolkkolomstieboppedeyngongfen’e tabernakel

16EndeHeareseitsjinMozes:Sjuch,dûscilstsliepemei dynâffears;enditfolksciloereinkommeendegoadenfen 'efrjemdlingenfanitlânoanhoerelje,dêr'thjahinnegeane omûnderhjartowêzen,enscilmyforlitteenmynforboun brekke,datIkmeihjarmakkehaw

17Denscilmyngrimeopdydeistsjinhjarrenoanstutsen wirde,enIkscilhjarforlitte,enmynoantlitforhjar forbergje,enhjascillefortardwirde,eninprottekweaen binearingenscilhjarkomme;dathjadydeissizzescille: Binnedizzekwea'snetoerúskommen,om'túsGodnet ûnderúsis?

18Enikscilmynoantlityndydeiswisforbergje,om’tal itkweadathjadienhawwescil,dathjahartaoaregoaden keardbinne

19Skriuwdennouditlietforjimme,enlearitIsraëlsbern: setithjaryn’emûle,datditlietmytaintsjûgewêzemei tsjinIsraëlsbern

20HwentasIkhjarbringescilynitlândatIkhjarâffears swardhat,datoerrintfanmolkeenhunich;enhjascille itenhawweenhjarfolmeitsje,enfetwirde;denscillehja hartaoaregoadenkeare,enhjartsjinje,enhjarremyoan enbrekkemynforboun.

21Enitscilbarre,ashjarinprottekweaenbinearingen oerkomme,datditliettsjinhjartsjûgjescilasintsjûge; hwentitscilnetforgettenwirdeút'emûlefenhjarsied: hwentIkkenhjarforbyldingdêr'thjahinnegeane,ekno, ear'tIkhjarbrochthawynitlândatIkswardhaw

22DoskreauMozesditlietdyseldedeis,enleardeit Israëlsbern

23EnhyjoechJozua,desoanfenNun,inbefel,ensei: Wêssterkenmoedich,hwentdûscilstIsraëlsbernbringe ynitlândatIkhjarswardhat,enIkscilmeidywêze

24Enitbardedo’tMozesineinmakkehiedewirdenfen dizzewetyninboektoskriuwen,oanthjaklearwierne, 25DogebeaMozesdeLeviten,dy’tdearkefenitforboun desHearedroegen,sizzende:

26Nimditwetboekensetitoan’ekantfen’earkefenit forboundesHearejimmeGod,datitdêrtaintsjûgetsjin dywêzemei

27Hwentikkendynopstânendynstivenekke;en hoefollemearneimyndea?

28Sammeljetamyaldeâldstenfenjinsstammen,enjins amtners,datikdizzewirdenfoarhjarearensprekkescil,en dehimelendeierderôpomhjartobitekenjen

29Hwentikwit,datjimmejimmeselsneimyndeafolslein fordjerrescille,enôfwikescillefen’eweidy’tIkjimme gebeanhaw;enitkweasiljooerkommeyn'elêstedagen; hwentjimmescilledwaendatkweaisyn'eeagendes Heare,omHimtagrimeoptewekkentrochitwirkfen jimmehannen

30EnMozesspriekfoardeearenfen’ehielegemeintefen Israëldewirdenfenditliet,oanthjarwierne

HAADSTIK32

1Harkje,ohimelen,enikscilprate;enhear,oierde,de wurdenfenmynmûle.

2Mynlearscilfalleasderein,mynspraakscildistilleas dedauwe,asdelytsereinopitsêftekrûd,enasdebuien opitgers:

3HwentikscildenammedesHearepublisearje:skriuw greatensoanúsGod

4HyisdeRots,synwurkisfolmakke:hwentalsynwegen binneoardiel:inGodfenwierheitensûnder ûngerjuchtichheit,rjuchtenrjuchtisHy

5Hjahawwehjarfordjerre,hjarplakisdeflekfensyn soannennet:hjabinneinforkeardenkrûmdslachte

6SillejimmedeHearesaforjown,odwaesfolken ûnferstân?isitnetdynheitdy'tdykochthat?haterdynet makkeendynetfêstige?

7Tinkoandeâldedagen,tinkoandejierrenfenmannich slachten:freegjejinsheit,enhyscildysjenlitte;dyn âldsten,enhjasilleitdysizze

8Do’tdeAllerheechstehjarerfskipûnderdeheidenen dielde,do’terAdamssoannenskiede,steldeerdegrinzen fenitfolkneffensittalfenIsraëlsbern

9HwentitdieldesHeareissynfolk;Jakobisitlotfansyn erfskip.

10EnHyfounhimyninwoastenijelânenyn’e woastenijejankendewoastenije;hybrochthimom,hy leardehim,hyhâldehimasineachappel.

11Lykasinearnharnêstopwekt,oerharjongenfladdert, harwjukkenútspraat,senimt,draachtseopharwjukken 12EndeHeareallinneliethimliede,enderwiergjin frjemdegodbyhim

13Hyliethimrideop’ehichtenfen’eierde,daterde opbringstfen’efjildenitemocht;enhyliethimhuningút 'erotssûgje,enoaljeút'estiennenrots; 14bûterfenkij,enmolkefenskiep,meiitfetfenlammen, enrammenfenitrasfenBasan,engeiten,meiitfetfen’e nierenfenweet;endûhastitsuverebloedfen’edruif dronken

15MarJezurunwaerdfetenskopte:dûbistdikwurden,dû bistdikwurden,dûbistmeifetbedutsen;doeforlieter God,dy'thimmakke,enachtelichtdeRotsfensynheil 16Enhjamakkenhimoergeunstichmeifrjemdegoaden, meigrouweltsjesweagenhjahimtagrime

17Hjaofferenoandeduvels,netoanGod;oangoadendy't senetkoenen,oannijegoadendy'top'enijopkommen binne,dy'tjinsâffearsnetfreze

18Fan’eRotsdy’tdybernehat,bistûnbewust,enhast Godfergettendy’tdyfoarmehat

19Endo’tdeHeareitseach,hieErinôfgriisfanhjar,om’t synsoannenensyndochtersergerje

20Enhysei:Ikscilmynoantlitfenhjarrenferbergje,Ik scilsjenhwethjareinwirdescil;

21HjahawwemyoergeunstichmakkemeihwetGodnetis; hjahawweMymeihjaridelhedentagrimeopwekke,enIk scilhjartajaloerskensmeitsjemeidyjingendy'tgjinfolk binne;Ikscilhjaroproppemeiindwaesfolk.

22Hwentinfjûrisoanstutsenynmyngrime,enscilbrâne oantdeleechstehelta,enscildeierdefortarremeihjar opbringst,enyn’ebrânstekkedefûnemintenfen’ebergen. 23Ikscilûnheiloerhjarheapje;Ikscilmynpylkenophar besteegje

24Hjascilleforbaerndwirdefenhonger,enfortardwirde fenbaarnendehjitteenmeibitterefordjerring:Ikscilekde toskenfenbeestenophjarstjûre,meiitgiffenslangenfen itstof.

25Itswirdfanbûten,endeskrikfanbinnen,scilde jongfeintendefaemfordylgje,ekdesoendemeideman fen’egrizehier

26Iksei:Ikscoeseyn'ehoekenferspriede,Ikscoehjar oantinkenút'eminskenophâlde;

27Wieitnetdatikfreesdefoardegrimefen’efijân,dat hjarfijannenhjarnetfrjemdforgeanscoene,endathjanet sizzesoene:Ushânisheech,endeHearehatditallesnet dien.

28Hwenthjabinneinfolksûnderrie,enderisgjinforstân ynhjar

29Och,dathjawiiswiene,dathjadatbigrepen,dathjahar lêsteeinbitochtscoene!

30Hwetscoeientûzenefterfolgjeentwatsientûzen flechtsje,ashjarrotshjarforkochthie,endeHearehjar opslettenhie?

31Hwenthjarrotsisnetasúsrots,ekúsfijannenbinne rjuchters.

32Hwenthjarwynstôkisfen’ewynstôkfenSodomen fen’efjildenfenGomorra:hjardruvenbinnedruvenfen gal,hjartrossenbinnebitter;

33Harwynisitgiffendraken,enitwredegiffenaspen

34Isditnetbymyopsleinenforsegeleûndermynskatten?

35Myiswraekenferjilding;hjarfoetscilop'etiidglide, hwentdedeifenhjarrampisoan'eslach,endedingendy't oerhjarkommescilhastichmeitsje

36HwentdeHearescilsynfolkrjuchtsje,enHyscilhim bikeareoersyntsjinstfeinten,hwennear’tErsjuchtdathjar machtferdwûnis,enderisgjinienopslettenofoerbleaun

37Enhyscilsizze:Hwerbinnehjargoaden,hjarrotsdêr't hjaopfortrouden,

38Hwaietitfetfenhjarslachtoffers,endronkendewyn fenhjardrankoffers?litseoereinkommeenjohelpe,enjo beskermingwêze

39Sjuchnou,datikitbin,endatdergjingodbymyis:ik deadzjeenmeitsjelibben;Ikferwûneenikgenêze:ekis dergjiniendy'tútmynhânrêdekin

40Hwentikhefmynhânopneidehimel,ensis:Iklibbet ynivichheit.

41Asikmynglinsterjendswirdslypje,enmynhânit rjuchtgrypt;Ikscilmynfijannenwraakwreke,enmyn haatsjescilIkbeleanje.

42Ikscilmynpylkendronkenmeitsjefanbloed,enmyn swirdscilflêskfortearje;endatmeiitbloedfan'edeaden enfan'efinzenen,fanitbegjinfan'ewraakop'efijân

43Wêsbliid,ofolken,meisynfolk,hwentHyscilwrake itbloedfensyntsjinstfeinten,enscilwraakwrekeoansyn fijannen,enscilsynlânensynfolkbarmhertichwêze.

44DokaemMozesenspriekaldewirdenfenditlietfoar deearenfenitfolk,hyenHoséa,desoanfenNun

45EnMozesmakkeineinaldizzewirdentosprekkenta hieleIsraël:

46Enhyseitsjinhjar:Steljimmeherttaaldewirden,dy’t ikhjoedûnderjimmetsjûgje,dy’tjimmejimmebern gebiedescilletoachtsjentodwaen,aldewirdenfendizze wet.

47Hwentitisjimmenetidel;hwentitisjimmelibben,en trochditdingscillejimmejimmedagenforlingjeynitlân dêr'tjimmeoerdeJordaengeaneomittoervjen

48EndeHearespriekdyseldedeistaMozes,sizzende:

49GeanopopdizzeberchAbarim,neideberchNebo, dy’tynitlânfenMoäbis,dattsjinJerichooanis;ensjuch, itlânKanaän,datIkdebernfenIsraëltainerfskipjow

50Enstjerreop’eberchdêr’tstûopgiest,enwirde forgearretadynfolk;lykasdynbroerAäronstoarop'e berchHor,enforgearretasynfolk

51HwentjimmehawweoertsjûgetsjinMyûnderdebern fenIsraël,bydewettersfenMeriba-Kades,yn’e woastenijeSin;hwentjimmehawweMynethilligeynit formiddenfenIsraëlsbern

52Dochsscilstûitlânfoardynoantlitsjen;mardûscilst dêrnetgeanneiitlândatIkIsraëlsbernjow.

HAADSTIK33

1Enditisdeseiningdêr’tMozes,demanGods,Israëls bernmeiseingehatfoarsyndea

2Enhysei:DeHeareiskommenfenSinaï,enisopstien fenSeïrtahjarren;hyskyndeút'eberchParan,enhykaem meitsientûzenenhilligen:útsynrjochterhângyngin fjoerigewetfoarharren.

3Ja,hyhieitfolkleaf;alsynhilligenbinneyndynhân; elkscilfenjinswirdenûntfange

4Mozeshatúsinwetgebean,iterfskipfenJakobs gemeinte

5EnhywierkeningtoJesurun,do’tdehollenfenitfolken destammenfenIsraëlbyinoarkamen.

6LitRubenlibje,ennetstjerre;enlitsynmannennetmin wêze

7EnditisdesegenfenJuda:enhysei:Harkje,Heare,de stimfenJuda,enbringhimtasynfolk;litsynhannenhim genôchwêze;enwêshiminhelpfansynfijannen

8EnfenLeviseier:LitjinsTummimenjinsUrimwêze meijinshillige,dy'tstûbisochthasttoMassa,enhwa'tstû meistridenhastbyitwetterfenMeriba;

9dy’ttsjinsynheitentsjinsynmemsei:Ikhawhimnet sjoen;ensynbruorrenerkendeernet,nochkoeersyn eigenbern,hwenthjahawwejinswirdhâldenenjins forbounhâlden.

10HjascilleJakobjinsoardielenleare,enIsraëljinswet; 11Seingje,Heare,syngoed,enakseptearjeitwirkfensyn hannen:slatrochdeheupenfen’edy’ttsjinhimopsteanen fen’ehimhaatsje,dathjanetweropstean

12EnfenBenjaminseier:DeleafstedesHearescilfeilich byhimwenje;endeHearescilhimdehieledeibedekke, enhysciltuskensynskouderswenje

13EnfenJozefseier:SeingedeHearesijsynlân,omde kostberhedenfen’ehimel,om’edauweenom’edjipte dy’tderûnderbedarret;

14Enfoardekostberefruchtendy'ttrochdesinnebrocht binne,enfoardekostberedingendy'ttrochdemoanne útbrochtbinne,

15Enomdewichtichstedingenfan'eâldebergen,enom' ekostberedingenfan'ebliuwendeheuvels,

16Enomdekostberhedenfen’eierdeendefolheitderfan, enom’egoedewilfen’edy’tyn’eboskwenne:litde seiningkommeoerJozefsholleenoer’ehollefenHim dy’tôfskiedenwierfansynbroerren

17Syngloarjeisasdeearstbernefensynbolle,ensyn hoarnenbinneasdehoarnenfenienhoarnen:dêrmeisciler itfolkbyinoardriuweoan’eúteinenfen’eierde,enit binnedetsientûzenenfenEfraïm,enitbinnedetûzenen fenManasse.

18EnfenSebulonseier:Wêzbliid,Sebulon,oerdyn útgong;enIssaskar,ynjinstinten

19Hjascilleitfolkop’eberchroppe;dêrscillehjaoffers fangerjuchtichheitbringe:hwenthjascillesûgjefen'e oerfloedfen'eseeenfenskattendy'tyn'tsânforburgen binne

20EnfenGadseier:Seingemeidejingedy’tGad fergruttet;hywennetasinliuw,entearretdeearmmeide kroanfen’eholle

21Enhyjoechhimitearstediel,hwenthysietdêr,ynin partfen’ewetgever;enhykaemmeidehollenfenitfolk, hydiederjuchtdesHeareensynrjuchtenmeiIsraël

22EnfenDanseier:Danisinliuwkewolp;hyscil springeútBasan.

23EnfenNaftaliseier:ONaftali,sêdfangenedeenfol meideseiningdesHeare:besititwestenenitsuden

24EnfenAserseier:LitAserseingewirdemeibern;liter synbroerrenwolkomwêze,enlitersynfoetynoaljedippe

25Dynskuonscilleizerenkoperwêze;enlykasdyn dagen,sascildynkrêftwêze.

26DerisgjinienlykasdeGodfenJesjorun,dy’top’e himelrydtynjinshelpenynsynheechheidop’ehimel

27DeivigeGodisdyntaflecht,enûnderbinnedeivige earms,enHyscildefijânfoardyfordriuwe;enscilsizze: Fordylgjehjar

28DenscilIsraëlallinnefeilichwenjenwenje:deboarne fenJakobscilwêzeopinlânfennôtenwyn;eksynhimel scildauwedelfalle

29Lokkichbisto,oIsraël,hwaisdylyk,ofolkdatforlost istrochdeHeare,itskyldfenjinshelp,enhwaisitswird fenjinsheechheit!enjinsfijannenscilledyligersfûn wurde;endûscilstophjarhichtentraapje.

HAADSTIK34

1EnMozesteachopút’eflaktenfenMoäbneideberch fenNebo,neidetopfenPisga,dattsjinJerichooanleitEn deHeareliethimithielelânGileädsjenoanDan, 2EnhieleNaftali,enitlânfenEfraïm,enManasse,enit hielelânfenJuda,oan’eutersteséta;

3Enitsudenendeflaktefen’edellingJericho,de palmstêd,oantSoarta

4EndeHeareseitsjinhim:DitisitlândatIkAbraham, IzaäkenJakobswardhat,sizzende:Ikscilitdynsiedjaen; 5DostoarMozes,detsjinstfeintdesHearedêrynitlânfen Moäb,neffensitwirddesHeare

6EnhybegroevenhimynindellingynitlânfenMoäb, tsjinBet-Peor,margjinienwitfensyngrêfoanthjoedde dei

7EnMozeswierhûndertentweintichjierâlddo’terstoar: syneachwienettsjuster,ensynnatuerlikekrêftwienet minder.

8EndebernfenIsraëlskriemdenomMozesyn’eflakten fenMoäbtritichdagen;

9EnJozua,desoanfenNun,wierfolfen’egeastfen wysheit;hwentMozeshiesynhannenophimlein,en

Israëlsbernharkenneihim,endienelykasdeHeare Mozeshjittenhie.

10EnderisgjinprofeetopstiensûntynIsraellykas Mozes,dy’tdeHeareoantlittaoantlitkoe, 11Byaldeteikensendewûnders,dy’tdeHearehim stjûrdhieomynitlânfenEgyptetodwaenoanFaraoen oanalsyntsjinstfeintenensynhielelân, 12Enynaldymachtigehân,enynaldegrutteskrikdy’t MozesdienhatfoardeeagenfenhieleIsraël