Diarhebion
PENNOD1
1DiarhebionSolomonmabDafydd,breninIsrael; 2Iwyboddoethinebachyfarwyddyd;iddirnadgeiriau deall;
3Idderbynaddysgdoethineb,cyfiawnder,abarn,ac uniondeb;
4Rhoddwchgynnili'rsyml,i'rllancwybodaetha doethineb.
5Ydoethawrendy,acagynyddaddysg;agŵrdeallgara gyrchagyngordoeth:
6Iddealldihareb,a'rdehongliad;geiriauydoethion,a'u dywediadautywyll
7OfnyrARGLWYDDywdechreuadgwybodaeth:ond ffyliaidaddiystyrantddoethinebadysg.
8Fymab,gwrandogyfarwyddyddydad,aphaidâgadael cyfraithdyfam:
9Canysbyddantynaddurngrasi'thben,acyngadwynau amdywddf
10Fymab,osywpechaduriaidyndyhudo,paidâ chydsynio.
11Osdywedant,Deuwchgydani,disgwyliwnamwaed, llechuwnynddirgelamydiniwedhebachos:
12Llyncwnhwyntynfywfelybedd;acyngyfan,fely rhaisy'ndisgyni'rpwll:
13Cawnbobsylweddgwerthfawr,llanwwneintaiag ysbail:
14Bwryndygoelbrenyneinplithni;gadewchinniigyd gaelunpwrs:
15Fymab,narodiaaryfforddgydahwynt;ymataldy droedoddiwrtheullwybr:
16Canyseutraedhwyntaredantatddrwg,acafrysianti dywalltgwaed.
17Ynoferytaeniryrhwydyngngolwgunrhywaderyn
18Ahwyaorweddasantameugwaedeuhunain;maentyn llechuynbreifatameubywydaueuhunain.
19Fellyhefydffyrddpobunsy'ntrachwantusennill;yr hwnsyddyndwynymaitheinioeseipherchenogion
20Doethinebsyddynllefainoddiallan;hialefeillaisyn yrheolydd:
21Ymaehiynllefainynylleblaenaf,ynagoriadauy pyrth:ynyddinasymaehiynllefarueigeiriau,gan ddywedyd,
22Ambahyd,chwiraisyml,ycarwchsymledd?a'r gwatwarwyrynymhyfryduyneugwatwar,affyliaidyn casaugwybodaeth?
23Trowchatfyngherydd:wele,tywalltaffyysbrydichwi, gwnafynhysbysfyngeiriauichwi
24Amimialw,achwithauwrthod;Estynnaisfyllaw,ac nidoeddnebynystyried;
25Eithrchwiaosodasochfyhollgyngor,acnifynnaidim o'mcerydd:
26Chwarddaffinnauhefydameichdrygfyd;Gwnaf watwarpanddelodyofn;
27Panddeloeichofnfelanrhaith,a'chdinistrfelcorwynt; panddawtrallodacingarnoch.
28Ynaygalwantarnaf,ondnidattebaf;ceisiantfiynfore, ondni'mcewch:
29Amhynnyycasasantwybodaeth,acniddewisasantofn yrARGLWYDD:
30Nifynnentddimo'mcyngor:dirmygasantfyholl gerydd
31Amhynnyhwyafwyttântoffrwytheufforddeuhunain, acalenwirâ'udyfeisiaueuhunain
32Canystroedigaethyrhaisymla'illaddanthwynt,a ffyniantffyliaida'udifethahwynt.
33Ondynebawrandawoarnaf,abreswyliaynddiogel,ac afydddawelrhagofndrwg
PENNOD2
1Fymab,osderbynidifyngeiriau,achuddiofy ngorchmyniontuâthi;
2Felyrostyngidyglustatddoethineb,achymhwysody galonatddeall;
3Ie,osarôlgwybodaethyllefai,adyrchafudyleferdeall;
4Osceisihifelarian,achwiliwchamdanifelamdrysorau cudd;
5YnayceiddeallofnyrARGLWYDD,achael gwybodaethDuw
6CanysyrArglwyddaryddddoethineb:o'ienauefydaw gwybodaethadeall
7Ymaeefeyngosoddoethinebcadarni'rcyfiawn:yn bwcledi'rrhaiarodiantynuniawn.
8Ymaeefeyncadwllwybraubarn,acyncadwfforddei saint
9Ynayceiddeallcyfiawnder,abarn,acuniondeb;ie,pob llwybrda
10Panddelodoethinebi'thgalon,agwybodaethsydd hyfrydi'thenaid;
11Disgresiwna'thgeidw,dealla'thgeidw:
12I'thwareduoddiwrthfforddydyndrwg,oddiwrthy dynsy'ndweudpethaugwrthun;
13Yrhwnsyddyngadaelllwybrauuniondeb,irodioyn ffyrddytywyllwch;
14Yrhaisy'nllawenhauamwneuthurdrwg,acyn ymhyfryduyngngwirioneddydrygionus;
15Ymaeeuffyrddyngam,acynymdroiyneullwybrau:
16I'thwaredoddiwrthywraigddieithr,rhagydieithrsy'n gwenuwrtheigeiriau;
17Yrhonaadawoarweiniadeihieuenctid,acaanghofia gyfamodeiDuw
18Canyseithŷhiadueddaiangau,a'illwybrauaty meirw.
19Nidyw'runsy'nmyndatihiyndychwelydeto,acnid ydyntyndalllwybraubywyd
20Felyrhodiochynffordddynionda,achadwllwybrauy cyfiawn
21Canysyruniawnadrigynywlad,a'rperffaithaerys ynddi.
22Ondydrygionusadorrirymaithoddiaryddaear,a'r troseddwyraddiwreiddirohoni
PENNOD3
1Fymab,nacanghofiafynghyfraith;ondcadwdygalon fyngorchmynion:
2Hydddyddiau,ahiroes,ahedd,achwanegantattat 3Naadtrugareddagwirionedditi:rhwymhwyntamdy wddf;ysgrifennahwyntarlechdygalon: 4FellyyceiffafradealldayngngolwgDuwadyn 5YmddiriedynyrARGLWYDDâ'thhollgalon;acna bwysawrthdyddealldyhun
6Yndyhollffyrddcydnabyddaef,acefeagyfarwyddady lwybrau.
7Nafyddddoethyndyolwgdyhun:ofnayr ARGLWYDD,achiliaoddiwrthddrwg.
8Byddiachi'thfogail,amêri'thesgyrn.
9Anrhydedda'rARGLWYDDâ'thsylwedd,acâ blaenffrwythdyhollgynydd
10Fellydyysguboriaualenwirâdigonedd,a'thwasaua blygantâgwinnewydd
11Fymab,naddiystyrageryddyrARGLWYDD;nablino areigywiriadef:
12Yrhwnymae'rARGLWYDDyneigaruymae'nei gywiro;feltadymabymaeynymhyfryduynddo.
13Gwyneifydygŵragaffoddoethineb,a'rgŵragaiff ddeall
14Canysgwellyweimarsiandïaethna'imarsiandïaetho arian,a'ihennillhinagaurcoeth
15Gwerthfawrocachywhinarhuddemau:a'rhollbethaua ellidieuheisiau,nidydynti'wcymharuâhi.
16Hyddyddiausyddyneideheulaw;acyneillawchwith goludacanrhydedd
17Eiffyrddsyddffyrddhyfrydwch,a'iholllwybrauhi syddheddwch
18Prenybywydywhii'rrhaisyddyngafaelynddi:a dedwyddywpobuna'idalo.
19YrARGLWYDDtrwyddoethinebaseilioddyddaear; trwyddeallysefydloddefeynefoedd
20Trwyeiwybodaethefydryllirydyfnder,a'rcymylaua ollyngantygwlith
21Fymab,naadiddyntgiliooddiwrthdylygaid:cadw ddoethinebadoethinebgadarn.
22Fellyybyddontfywydi'thenaid,agrasi'thwddf
23Ynayrhodiayndyfforddynddiogel,acnithraidy droed.
24Panorweddech,nacofna:ie,tiaorweddi,a'thgwsga fyddfelys
25Nacofnarhagofndisymwth,nadiffeithwchyr annuwiol,panddelo
26CanysyrARGLWYDDfydddyhyder,acageidwdy droedrhagcaeleiddal.
27Paidagataldaionioddiwrthyrhaisy'nddyledus,pan fyddoyndylawi'wwneud
28Naddywedwrthdygymmydog,Dos,athyreddrachefn, acyforymiaroddaf;panfyddogennytti
29Paidâlluniodrwgynerbyndygymydog,ganeifodyn trigoynddiogelyndyymyl.
30Nacymrysonâdynhebachos,osniwnaethefeniwedi ti.
31Nachenfigennawrthygorthrymwr,acnaddewisyrun o'iffyrddef
32CanysffiaiddganyrArglwyddywygwrthgiliwr:ond eigyfrinachsyddgyda'rcyfiawn.
33MelltithyrARGLWYDDsyddynnhŷyrannuwiol:ond efeafendithiadrigfaycyfiawn
34Ynddiauefeawatwarygwatwarwyr:ondymaeefe ynrhoddigrasi'rgostyngedig
35Ydoethaetifeddantogoniant:ondgwarthfydd dyrchafiadffyliaid
PENNOD4
1Clywch,blant,addysgtad,agofalwchwyboddeall
2Canysyrwyfynrhoddiichwiathrawiaethdda,na wrthodwchfynghyfraith.
3Canysmabfynhadoeddwn,tyneracanwylynunigyng ngolwgfymam.
4Efea'mdysgoddhefyd,acaddywedoddwrthyf,Cadwed dygalonfyngeiriau:cadwfyngorchmynion,abyddfyw 5Caeldoethineb,caeldeall:nacanghofiahi;acna ddirywiaoddiwrtheiriaufyngenau.
6Nawrthodhi,ahia'thgadwodi:cârhi,ahia'thgeidw
7Doethinebywyprifbeth;amhynnycafddoethineb:a chyda'thhollgael,caddeall
8Dyrchefwchhi,ahia'thddyrchafa:hia'thddyrydii anrhydedd,pangofleididihi.
9Hiaryddi’thbenaddurngras:corongogoniantaryddi ti
10Gwrando,fymab,aderbynfyymadroddion;a blynyddoedddyeinioesfyddlawer
11Dysgaisdiynffordddoethineb;Arweiniaisdiar lwybrauuniawn.
12Panelych,nichyfyngirdygamrau;aphanredo,na thrafferth
13Cymerwchafaelargyfarwyddyd;paidâhi:cadwhi; canysdyeinioesdiywhi
14Naddosilwybrydrygionus,acnacewcharhydffordd yrhaidrwg.
15Osgowchhi,nacewchheibio,trowchoddiwrthi,ac ewchheibio
16Canysnichysgant,oddieithriddyntwneuthurdrygioni; a'ucwsgadynnirymaith,oddieithriddyntberiiraisyrthio
17Canysymaentynbwytabaradrygioni,acynyfedgwin trais.
18Ondymaellwybrycyfiawnfelygoleunigloyw,yr hwnsyddynllewyrchufwyfwyhydydyddperffaith 19Fforddydrygionussyddfeltywyllwch:niwyddantpa bethymaentynbaglu
20Fymab,gofalafyngeiriau;gogwyddadyglustatfy ymadroddion.
21Naciliahwyntoddiwrthdylygaid;cadwhwyntyng nghanoldygalon
22Canysbywydydynti'rrhaia'ucaffohwynt,aciechyd i'whollgnawdhwynt
23Cadwdygalonâphobdiwydrwydd;canysallanohono ymaematerionbywyd.
24Rhoiffwrddoddiwrthytgegwyllt,agwefusau gwrthnysigaestynnantoddiwrthyt
25Edrycheddylygaidynuniawn,acedrycheddy amrantauynuniono'thflaen
26Myfyrialwybrdydraed,asicrhadyhollffyrdd.
27Nathroaryllawddeaunacaryraswy:gwareddy droedoddiwrthddrwg
PENNOD5
1Fymab,gofalafynoethineb,aphlygdyglustatfyneall: 2Felybyddoitiystyrieddoethineb,aci'thwefusaugadw gwybodaeth
3Canysymaegwefusaugwraigddieithryndisgynfel diliaumêl,a’igenauynllyfnachnagolew: 4Ondymaeeidiweddhiynchwerwfelywermod,yn llymfelcleddyfdaufiniog.
5Eithraedaddisgynnantifarwolaeth;maeeichamrauyn gafaelynuffern
6Rhagitifyfyrioarlwybrbywyd,eiffyrddhisydd symudol,felnaellidieuhadnabod.
7Clywchfiynawrganhynny,Oblant,acnachiliooddi wrtheiriaufyngenau.
8Ciliadyfforddoddiwrthi,acnanesâatddrwseithŷ:
9Rhagitiroidyanrhydeddieraill,a'thflynyddoeddi'r creulon:
10Rhagiddieithriaidgaeleullenwiâ'thgyfoeth;a'thlafur fyddoynnhŷdieithr;
11Athithau'ngalaruo'rdiwedd,wedidarfoddygnawd a'thgorph,
12Adywed,Pafoddycasâfaddysg,a'mcalona ddirmygoddgerydd;
13Acnawrandawsocharlaisfyathrawon,acnaostyngais fynghlustatyrhaia'mcyfarwyddodd
14Yroeddwnbronymmhobdrwgyngnghanoly gynulleidfaa'rgynulleidfa
15Yfddyfroeddo'thbydewdyhun,adyfroeddrhedegog o'thbydewdyhun.
16Gwasgarerdyffynhonnau,acafonydddyfroeddynyr heolydd
17Byddedhwyntynunigeiddotti,acniddieithriaidgydâ thi
18Bendigedigfyddodyffynnon:allawenychedâgwraig dyieuenctid.
19Byddedhifelewiggariadusaciwrchdymunol;bydded eibronnauyndyfodlonibobamser;abyddyndreisgar bobamsergyda'ichariad.
20Aphahamyrydwytti,fymab,ynymrithioâgwraig ddieithr,acyncofleidiomynwesdieithryn?
21Oherwyddymaeffyrdddynoflaenllygaidyr ARGLWYDD,acymae'nystyriedeihollweithrediadau
22Eianwireddaueihunagymerydrygionuseihun,acefe addelirârhaffaueibechodau.
23Efeafyddfarwhebgyfarwyddyd;acynmawreddei ffolinebefeaâargyfeiliorn
PENNOD6
1Fymab,osbyddi'nfeichiaudrosdygyfaill,ostrawaist dylawâdieithryn,
2Yrwytwedidyfagluâgeiriaudyenau,wedidyddalâ geiriaudyenau.
3Gwnahynynawr,fymab,agwareddyhun,panddelych ilawdygyfaill;dos,darostwngdyhun,asicrhadygyfaill
4Naddyrogwsgi'thlygaid,acnalesgeddi'thamrantau.
5Gwareddyhunfeliwrcholaw'rheliwr,acfeladeryno law'radar.
6Dosatymorgrugyn,tiwlithog;ystyriwcheiffyrddhi,a byddwchddoeth:
7Yrhwnnidoesganddoarweinydd,nagoruchwylydd,na phrenmesur,
8Yndarparueibwydynyrhaf,acyncasglueibwydyny cynhaeaf
9Pahydycwsgdi,Owlithog?pabrydycyfodaisto'th gwsg?
10Etoychydigogwsg,ychydigogysgu,ychydigoblygu dwyloigysgu:
11Fellyydawdydlodifelunynteithio,a'thddiffygfel gŵrarfog.
12Gŵrdrwg,drygionus,arodiaâgenaucyndyn
13Efeawincioâ'ilygaid,efealefaraâ'idraed,efeaddysg â'ifysedd;
14Gwroldebsyddyneigalon,efeaddyfeisiadrygioniyn wastadol;ymaeynhauanghytgord.
15Amhynnyydaweiddrygioniynddisymwth;yn ddisymwthydryllirefhebfeddyginiaeth
16Ychwephethhynymae'rARGLWYDDyneucasáu: ie,ymaesaithynffiaiddganddo:
17Golwgfalch,tafodcelwyddog,adwylosy'ntywallt gwaeddieuog,
18Calonsy'ndyfeisiodychymygdrygionus,traedcyflym ynrhedegiddrygioni,
19Tystcelwyddogsyddyndywedydcelwydd,a'rhwn syddynhauanghytgordymhlithbrodyr
20Fymab,cadworchymyndydad,acnaadâchyfraithdy fam:
21Rhwymhwyntynwastadolardygalon,arhwymhwynt amdywddf
22Panelo,efea'tharwain;pangysgi,fe'thgeidw;aphan ddeffrôi,byddynymddiddanâthi
23Canyslampywygorchymyn;agoleuniywyddeddf;a cheryddonaddysgywfforddybywyd:
24I'thgadwrhagywraigddrwg,rhaggweniaithtafod gwraigddieithr
25Nachwantareiphrydferthwchyndygalon;acnaallhi dygymryddiâ'iamrantau
26Canystrwywraigbutainydygirgŵriddernynofara: a’rodinebwraigahelaamybywydgwerthfawr.
27Addichondyngymrydtânyneifynwes,a'iddilladheb losgi?
28Addichonnebfynedarlopoethion,a'idraedheblosgi?
29Fellyyrhwnsyddynmynedimewnatwraigei gymmydog;pwybynnagagyffyrddoâhi,nibyddddieuog 30Nidywdynionyndirmygulleidr,osbyddyndwyni fodlonieienaidpanfyddynnewynog; 31Ondosceiref,efeaadferaseithwaith;efearyddholl sylweddeidŷ.
32Ondyrhwnsyddyngodinebuâgwraig,syddddiffyg deall:yrhwnsyddyneiwneuthursyddyndifethaeienaid eihun.
33Glwyfagwarthagaiff;acnisychireiwaradwyddef 34Canyscenfigenywcynddaredddyn:amhynnynid arbedefeynnydddialedd.
35Nidyw'nystyrieddimpridwerth;acniorphwysaefe,er rhoddillaweroroddion
PENNOD7
1Fymab,cadwfyngeiriau,agosodfyngorchmynion gydathi
2Cadwfyngorchymynion,abywfyddo;a'mcyfraithfel afaldylygad.
3Rhwymhwyntardyfysedd,ysgrifennahwyntarlechdy galon
4Dywedwrthddoethineb,Fychwaerwytti;agalwdy berthynasiddeall:
5Fely'thgadwantrhagywraigddieithr,rhagydieithra'i gwatwarantâ'igeiriau
6Canyswrthffenestrfynhŷyredrychaistrwyfynghâs, 7Acweleymysgyrhaisyml,miawelaisymhlithy llanciau,llancdi-ddealltwriaeth,
8Ynmyndtrwy'rheolgereichongl;acefeaaethyffordd i'wthŷ, 9Ynycyfnos,gyda'rhwyr,ynynosdduathywyll: 10Acwele,gwraigagyfarfuagef,yngwisgogwisg puteinwraig,acynystwytheichalon.
11(Ymaehiynuchelacystyfnig;nidyweithraedynaros yneithŷ:
12Ymaehiynawrytuallan,ynawrynyrheolydd,acy maeyndisgwylarbobcongl)
13Fellyhia'idalioddef,aca'icusanoddef,acâgwyneb annoethaddywedoddwrtho, 14Ymaegennyfhedd-offrymaugydâmi;ydyddhwnyr wyfweditalufyaddunedau.
15Amhynnyydeuthumallani'thgyfarfoddi,ynddyfali geisiodywyneb,amia'thgefais
16Gwisgaisfyngwelyâgorchuddionowaithcerfiedig,a lliainmainyrAipht
17Persawraisfyngwelyâmyrr,aloes,asinamon
18Deuwch,cymerwneinllanwogariadhydyboreu: ymlonyddwnâchariadau
19Canysnidywygŵrdagartref,ymaewedimyneddaith faith:
20Efeagymmerthsachoariangydagef,acaddawadref arydyddgosodedig
21A'illaweroymadroddteghiabaroddiddoildio,â gweniaitheigwefusauhia'igorfododdef
22Ymaeefeynmynedareihôlhiynebrwydd,felychyn mynedi'rlladdfa,neufelynfydigyweirio'rcyffion;
23Nestarobicelltrwyeiiau;feladerynynprysuroi'rfagl, acniwyrmaiameieinioesymae
24Gwrandewcharnafynawrganhynny,Oblant,a gofalwcheiriaufyngenau
25Nathroeddygalonateiffyrddhi,nachyfeiliorniynei llwybrau.
26Canyshiafwrwilawrlaweroarchollion:ie,llawero wŷrcryfionaladdwydganddi
27Eithŷhiywyfforddiuffern,ynmynediwaeredi ystafelloeddmarwolaeth
PENNOD8
1Onidywdoethinebynllefain?adeallaestynnoddeillais?
2Ymaehiynsefyllarbenyruchelfeydd,aryfforddyny llwybrau
3Ymaehiynllefainwrthypyrth,wrthfynediadyddinas, wrthddyfodiadimewnwrthydrysau.
4Arnoch,wŷr,galwaf;a'mllaisisyddatfeibiondyn
5Chwychwisymol,deallwchddoethineb:a,ffyliaid, byddwchogalonddeallus
6Clywch;canysmialefarafambethaurhagorol;ac agoriadfyngwefusauynbethauuniawn
7Canysfyngenauadraethawirionedd;acymaedrygioni ynffiaiddganfyngwefusau
8Holleiriaufyngenausyddmewncyfiawnder;nidoes dimgwrthnysignagwrthnysigynddynt
9Ymaentollynegluri'rnebaddeallo,acynuniawni'r rhaiagaffowybodaeth.
10Derbynfynghyfarwyddyd,acnidarian;agwybodaeth ynhytrachnagaurdewis
11Canysgwellywdoethinebnarhuddemau;acnidywyr hollbethauaddymuniri'wcymharuagef
12Yrydwyffiyntrigoynddoethineb,acyncael gwybodaethamddyfeisiadauffraeth.
13OfnyrARGLWYDDywcasáudrygioni:balchder,a haerllugrwydd,a'rfforddddrwg,a'rgenaucyndyn,sydd gasgennyf.
14Eiddoffi,adoethinebgadarn:deallydwyffi;Maegeni gryfder
15Trwoffiymaebrenhinoeddynteyrnasu,athywysogion yndyfarnucyfiawnder
16Trwoffiymaetywysogionynllywodraethu,acyn bendefigion,sefhollfarnwyryddaear
17Yrwyfyncaruyrhaia'mcarant;a'rrhaia'mceisiantyn fore,a'mcaffo.
18Ymaecyfoethacanrhydeddgydami;ie,goludgwydn achyfiawnder
19Gwellywfyffrwythnagaur,ie,nagaurcoeth;a'm refeniwnagariandewis
20Yrwyfynarwainfforddcyfiawnder,yngnghanol llwybraubarn:
21Felyperii'rrhaia'mcarantetifeddusylwedd;allanwaf eutrysorauhwynt
22YrARGLWYDDa'mmeddiannoddynnechrauei ffordd,oflaeneiweithredoeddgynt
23Fe'mgosodwydifynuodragywyddoldeb,o'rdechreuad, neubythybuyddaear.
24Pannadoedddyfnder,fe'mdygwydallan;pannadoedd ffynhonnauynllawndwfr
25Cyni'rmynyddoeddgyfanheddu,cyni'rbryniaugaeleu dwynallan:
26Trahydynhynniwnaethefeyddaear,na'rmeysydd, na'rrhanuchafolwchybyd.
27Panbaratôddefeynefoedd,miafûmyno:pan osododdefegwmpasarwynebydyfnder:
28Pangadarnhaoddefeycymylauuchod:pangryfhaodd ffynonauydyfnder:
29Panroddoddefeeiorchymyni'rmôr,felnathramwyoy dyfroeddeiorchymynef:panosododdefesylfeiniy ddaear:
30Ynayroeddwnyneiymylef,felunwedieifagugyd agef:aminnauynfeunyddioloeddeihyfrydwchef,yn llawenychubobamsergereifronef;
31Yngorfoledduynyrhangyfanheddolo'iddaear;a'm hyfrydwchoeddgydameibiondynion.
32Ynawrganhynnygwrandewcharnaffi,Oblant:canys gwyneubydyrhaiagadwantfyffyrdd
33Gwrandoaddysg,abyddddoeth,aphaidâ'igwrthod.
34Gwyneifydygwra'mgwrandawo,yngwyliobeunydd wrthfymhyrth,yndisgwylwrthbystfynrysau.
35Oherwyddymae'runsy'nfynghaeliyncaelbywyd,ac yncaelffafrganyrARGLWYDD
36Ondyrhwnsyddynpechui'mherbyn,syddyn gwneuthurcamâ'ienaideihun:yrhaiolla'mcasânta ydyntyncaruangau
PENNOD9
1Doethinebaadeiladoddeithŷ,hianaddueisaithcolofn: 2Hialaddoddeibwystfilod;hiagymysgoddeigwin;hi hefydaddodrefnoddeibwrdd
3Hiaanfonoddeimorynion:ymaehiynllefainar oruchafoeddyddinas,
4Yrhwnsyddsyml,troedimewnyma:amyrhwnsydd eisiaudeall,hiaddywedoddwrtho, 5Tyred,bwytao'mbara,acyfo'rgwinagymysgais 6Gollwngyrynfyd,abywfyddi;amynedynfforddy deall.
7Ymae'rhwnsy'nceryddugwatwarwryncaelgwarth arno'ihun:a'rhwnsy'nceryddu'rdrygionus,yneiddile 8Nacheryddawatwarwr,rhagiddodygasáudi:cerydda ŵrdoeth,acefea’thgârdi
9Dyroaddysgi'rdoeth,acefeafyddddoethach:dysgŵr cyfiawn,acefeagynnyddamewndysg
10DechreuaddoethinebywofnyrARGLWYDD:a gwybodaethysanctaiddywdeall.
11Canystrwoffiyramlhadyddyddiau,ablynyddoedddy einioesaamlhânt
12Osdoethfyddi,doethfyddiitidyhun:ondos gwatwarus,tiynuniga'idyg
13Gwraigffôlsyddgloew:symlywhi,hebwyboddim 14Canysymaehiyneisteddwrthddrwseithŷ,ar eisteddleynuchelfannauyddinas, 15Ialwteithwyrsy’nmyndynsythareuffyrdd: 16Yrhwnsyddsyml,troedimewnyma:a'rhwnsydd eisiaudeall,hiaddywedoddwrtho, 17Ymaedyfroeddwedieudwynynfelys,a'rbaraa fwyteirynydirgelynhyfryd.
18Eithrniwyrefefodymeirwyno;abodeigwesteionyn nyfnderuffern
PENNOD10
1DiarhebionSolomon.Mabdoethawnadadllawen:ond mabffôlywtrymdereifam
2Nidoesbuddidrysoraudrygioni:ondcyfiawndersydd yngwaredurhagangau.
3NiadyrArglwyddienaidycyfiawnnewyn:ondymae efeynbwrwymaithsylweddydrygionus
4Efeaddawyndlawdynllawllac:ondllawydiwyda gyfoethoga
5Mabdoethywyrhwnsyddyncasgluynyrhaf:ondyr hwnagysgoynycynhaeaf,mabagywilyddier.
6Bendithionsyddarbenycyfiawn:ondtraisaorchuddia genauydrygionus
7Bendigedigywcofycyfiawn:ondenwydrygionusa byder
8Ydoethogalonadderbynorchym-mynion:ondy ynfydpruddasyrth.
9Ynebarodioynuniawn,syddynrhodioynddiau:ondy nebawyroeiffyrdd,aadnabyddir.
10Ymae'runsy'nwincioâ'rllygadynperitristwch,ondy ffŵlsy'ngwgu
11Ffynnonbywydywgenauycyfiawn:ondtraissyddyn gorchuddiogenau'rdrygionus.
12Casinebagyffroaymrysonau:ondcariadsyddyn cuddiopobpechod
13Yngngwefusau'rdeallgaryceirdoethineb:ondgwialen syddargyfercefnyrunsy'nddi-ddeall
14Ydoethionagyfodantwybodaeth:ondymaegenauy ffôlynagosatddistryw
15Cyfoethycyfoethogyweiddinasgadarn:dinistry tlawdyweutlodi.
16Llafurycyfiawnsyddyntuedduatfywyd:ffrwythy drygionusibechod
17Efesyddarfforddybywydsyddyncadwaddysg:ond yrhwnsyddyngwrthodceryddsyddyncyfeiliorni.
18Ynebaguddiagasinebâgwefusaucelwyddog,a'rhwn adraethoathrod,syddynfyd.
19Mewnlliawsgeiriaunidoeseisiaupechu:ondyneba attaleiwefusausyddddoeth
20Ymaetafodycyfiawnfelariandewis:calony drygionusywychydigwerth.
21Gwefusauycyfiawnynporthillawer:ondffyliaidyn marwoddiffygdoethineb
22BendithyrARGLWYDDagyfoethoga,acnidywyn ychwanegutristwch
23Ymaefelcampi'rynfydiwneuthurdrygioni:ondgŵr deallussyddâdoethineb
24Ofnydrygionusaddawarno:onddymuniadycyfiawn agaiff.
25Felyreloycorwynt,fellynidywyrannuwiolmwyach: ondycyfiawnsyddsylfaendragwyddol
26Felfinegri'rdannedd,acfelmwgi'rllygaid,fellyy mae'rllesgi'rrhaisy'neianfon
27OfnyrARGLWYDDaestyndyddiau:ond blynyddoeddydrygionusafyrheir.
28Gorfoleddfyddgobaithycyfiawn:onddisgwyliady drygionusaddifethir
29FforddyrARGLWYDDsyddnerthi'runiawn:ond dinistrfyddiweithredwyranwiredd
30Nisymudirycyfiawnbyth:ondyrannuwiolni phreswyliantyddaear.
31Genauycyfiawnsyddyndwyndoethineballan:ond tafodcynddeiriogadorrirallan
32Gwefusauycyfiawnawyrbethsyddgymeradwy:ond genauydrygionusalefarawylltineb
PENNOD11
1FfiaiddganyrARGLWYDDywclorian:ondpwys cyfiawnyweihyfrydwch.
2Panddelobalchder,ynaydawgwarth:ondgyda'r gostyngedigymaedoethineb
3Cywirdebyruniawna'uharwainhwynt:onddrygfydy troseddwyra'udinistriahwynt
4Nidynnydddigofaintymaegoludynelwa:ond cyfiawndersyddyngwaredurhagangau.
5Cyfiawnderyperffaithagyfarwyddaeiffordd:ondyr annuwiolasyrthtrwyeiddrygionieihun
6Cyfiawnderyruniawna'ugwaredhwynt:ondtroseddwyr addygiryneudrygionieuhunain
7Panfyddomarwdyndrygionus,eiddisgwyliada ddifethir:agobaithanghyfiawnaddifethir
8Gwaredirycyfiawnogyfyngder,adaw'rdrygionusynei le
9Rhagrithiwrâ'ienauaddifethaeigymydog:ondtrwy wybodaethygwaredirycyfiawn
10Panddarfyddoynddai'rcyfiawn,yddinasalawenycha: aphandderfyddydrygionus,ybyddobloedd
11Trwyfendithyruniawnydyrchefiryddinas:ondtrwy enauydrygionusydymchwelirhi.
12Ymae'rgwagdoethinebyndirmygueigymydog:ond gŵrdeallusagadwoeiheddwch
13Ymaechwedleuwryndatguddiodirgelion:ondyrhwn syddoysbrydffyddlonaguddiaypeth
14Llenadoescyngor,yboblsy'nsyrthio:ondynylliaws ogynghorwyrymaediogelwch.
15Ynebafyddomeichiaudieithr,aglywoddamdano:a'r hwnagasaofeichnïaeth,syddsicr.
16Gwraigrasolageidwanrhydedd:agwŷrcryfiona geidwgyfoeth
17Ytrugarogawnaddai'wenaideihun:ondyrhwn syddgreulonadrallodedeignawdeihun.
18Yrannuwiolaweithiawaithtwyllodrus:ondi'rhwn syddynhaucyfiawnder,gwobrsicr
19Felymaecyfiawnderyntuedduifywyd:fellyyrhwn syddynerliddrwg,syddyneierlidi'wfarwolaetheihun
20FfiaiddganyrARGLWYDDywyrhaigwrol,ondy rhaiuniawnyneufforddsyddwrtheifodd
21Erilawgyduno,nibyddydrygionusynddigosp:ond hadycyfiawnawaredir.
22Felgemaurmewntrwynmoch,fellyymaegwraigdêg hebddewis
23Dymuniadycyfiawnynunigsydddda:onddisgwyliad ydrygionussyddddigofaint
24Ymaeyrhwnsyddyngwasgaru,acetoynamlhau;acy maeyrhwnsyddynattalmwynagsyddgyfaddas,ondy maeyntuedduatdlodi
25Yrenaidrhyddfrydigawneiryndew:a'rhwnaddyfrha, addyfrheirhefydiddoeihun.
26Yboblawrthodoŷd,ybobla'imelltithiaef:ond bendithfyddarbenyrhwna'igwertho
27Ynebageisiantddaioniynddyfal,syddyncaffaelffafr: ondynebageisiantddrygioni,addawatoef
28Ynebaymddiriedoyneigyfoeth,asyrth:ondy cyfiawnaflodeuafelcangen.
29Ynebadrallodoeidŷeihun,aetifeddaygwynt:a'r ynfydafyddwasi'rdoethogalon
30Ffrwythycyfiawnywprenybywyd;a'rhwnsyddyn ennilleneidiau,syddddoeth
31Wele,ycyfiawnadâlynyddaear:mwyolaweri'r drygionusa'rpechadur.
PENNOD12
1Ymae'rhwnsy'ncaruaddysgyncarugwybodaeth:ond yrhwnsy'ncasáucerydd,syddgreulon
2GŵrdaagaiffffafrganyrArglwydd:ondgŵrdrygionus a’icondemnia
3Nisicrheirdyntrwyddrygioni:ondgwreiddynycyfiawn nisymudir.
4Gwraigrinweddolsyddgoroni'wgŵr:ondyneba gywilyddiosyddfelpydreddyneiesgyrn.
5Meddyliauycyfiawnsydduniawn:ondcynghoriony drygionussydddwyll
6Geiriauyrannuwiolsyddigynllwynamwaed:ond genauyruniawna'ugwaredhwynt.
7Ydrygionusaddymchwelir,acnidydynt:ondtŷy cyfiawnasaif
8Cymmeradwyirdynynôleiddoethineb:ondyrhwn syddogalonwrthnysig,addirmygir
9Gwellyw'rhwnaddirmygir,acsyddganddowas,na'r hwna'ihanrhydeddoeihun,acsyddhebfara
10Ymae'rcyfiawnynystyriedbywydeianifail,ondy maetrugareddau'rdrygionusyngreulon.
11Yrhwnsyddyntrineidir,addigonirâbara:ondyneb addilynooferion,syddddi-ddealltwriaeth
12Ydrygionusaddeisyfrhwydyrhaidrwg:ond gwreiddynycyfiawnaryddffrwyth.
13Ydrygionusafaglirgangamweddeiwefusau:ondy cyfiawnaddawallanogyfyngder.
14Trwyffrwytheienauydigonirdynâdaioni:athelir iddoefdâldwylogŵr
15Fforddyffôlsydduniawnyneiolwgeihun:ondyneb awrandawoargyngor,syddddoeth.
16Ymaedigofaintffôlynhysbys:ondycallaorchuddia warth
17Yrhwnsyddyndywedydgwirionedd,syddyn gwneuthurcyfiawnder:ondgau-dyst,twyll
18Ymaeyrhwnalefarafeltannaucleddyf:ondtafody doethsyddiechyd
19Gwefusygwirioneddasicrhayndragywydd:ondtafod celwyddogywennyd.
20Twyllsyddyngnghalonyrhaiaddychmygantddrwg: ondigynghorwyrtangnefeddymaellawenydd
21Niddigwydddrwgi'rcyfiawn:ondydrygionusalenwir âdrygioni
22GwefusaucelwyddogsyddffiaiddganyrARGLWYDD: ondyrhaiawnântynwiryweihyfrydwchef.
23Gŵrcallaguddiawybodaeth:ondcalonffyliaida gyhoeddaffolineb
24Llawydiwydalywodraetha:ondydiogfydddan deyrnged
25Trymdercalondynawnaiddoblygu:ondgairdaa’i llawenha.
26Rhagorachywycyfiawnna'igymydog:ondfforddy drygionusa'ihudohwynt
27Nidyw'rdiogynrhostio'rhynagymeroddwrthhela, ondymaesylweddydyndiwydynwerthfawr
28Ynfforddcyfiawnderymaebywyd;acyneillwybrnid oesmarwolaeth.
PENNOD13
1Mabdoethawrendyaddysgeidad:ondgwatwarwrni wrendygerydd
2Trwyffrwytheienauybwyttyda:ondenaidy troseddwyrafwytântdrais
3Ynebageidweienau,ageidweieinioes:ondyneba agoroeiwefusau,addinistr.
4Ymaeenaidydiogynchwennych,acnidoesganddo ddim:ondenaidydiwydafynnant
5Ycyfiawnagasagelwydd:ondydrygionussyddgas,ac addawigywilydd
6Cyfiawnderageidwyruniawnynyffordd:onddrygioni addymchwelypechadur
7Ymae'rhwnsy'neiwneudeihunyngyfoethog,acnid oesganddoddim:ymae'runsy'neiwneudeihunyn dlawd,acymaeganddogyfoethmawr.
8Pridwertheinioesdynyweigyfoeth:ondytlawdni wrendygerydd
9Goleuniycyfiawnalawenycha:ondlampydrygionusa ddiffoddir
10Trwyfalchderynunigydawcynnen:ondâ'rcynghorus ymaedoethineb
11Gostyngircyfoethtrwyoferedd:ondynebagasgltrwy lafur,agynydda.
12Gobaithgohiriedigawna'rgalonynglaf:ondpan ddelo'rdymuniad,prenybywydydyw
13Ynebaddirmygoygair,addifethir:ondynebaofnoy gorchymyn,awobrwyir.
14Ffynnonbywydywcyfraithydoeth,igilioofaglau angau.
15Dealldaaryddffafr:ondfforddytroseddwyrsydd galed
16Pobcallawnêlwybodaeth:ondyffôlaagorydei ffolineb.
17Ycennaddrygionusasyrthiddrygioni:ondcennad ffyddlonsyddiechyd
18Tlodiagwarthfyddi'rnebawrthodoaddysg:ondyneb aedrychogerydd,aanrhydeddir
19Melysi'renaidyw'rdymuniadagyflawnir:ondffiaidd ganffyliaidywciliooddiwrthddrwg
20Ynebarodiogydâdoethion,afydddoeth:ondcyfaill ffyliaidaddifethir.
21Ymaedrwgynerlidpechaduriaid:ondi'rcyfiawna delirynol
22Gŵrdaaadawoetifeddiaethiblanteiblant:achyfoeth ypechaduragedwidi’rcyfiawn
23Ymaellaweroymborthynnhirytlodion:ondymae yrhwnaddifethiroddiffygbarn.
24Ymae'rhwnsy'narbedeiwialenyncasáueifab;
25Ycyfiawnsyddynbwytaifoddlonrwyddeienaid:ond bolyrannuwiolafyddeisiau.
PENNOD14
1Ymaepobgwraigddoethynadeiladueithŷ:ondyffôl a'itynnilawrâ'idwylo
2Ymae'runsy'nrhodioyneiuniondebynofni'r ARGLWYDD,ondymae'rgwrthnysigyneiddirmygu
3Yngngenau'rffôlymaegwialenbalchder:ond gwefusau'rdoetha'ucadwant.
4Llenadoesychen,glânyw'rpreseb:ondtrwynerthyr ychymaellawerogynnydd
5Tystffyddlonniddywedgelwydd:ondtystcelwyddoga draethagelwydd
6Ymaegwatwarwrynceisiodoethineb,acnidywynei chael:ondgwybodaethsyddhawddi'rdeall.
7Dosoŵyddffôl,pannaddirnadynddowefusau gwybodaeth
8Doethinebydarbodusywdealleifforddef:ondffolineb yffyliaidsydddwyll
9Ymaeffyliaidyngwawdiopechod:ondymysgy cyfiawnymaeffafr.
10Ygalonaedwyneichwerwdereihun;acnidyw dieithrynyncyd-gymysguâ'ilawenydd.
11Tŷyrannuwioladdymchwelir:ondpabellyruniawna flodeua
12Ymaefforddsy'nymddangosynuniawniddyn,ondei diweddhiywffyrddmarwolaeth.
13Mewnchwerthinymae'rgalonyndrist;adiweddy llawenyddhwnnwywtrymder
14Ygwrthgiliwrogalonalenwirâ’iffyrddeihun:agŵr daaddigonirohono’ihun
15Ymae'rsymlyncredupobgair:ondycallaedrychyn ddaateidaith
16Ydoethaofna,acagiliaoddiwrthddrwg:ondymae'r ffôlyncynddeiriog,acynhyderus.
17Yrhwnaddigioynfuanawnaynfyd:agŵrdrygionus agasânt
18Yrhaisymlaetifeddantffolineb:ondyrhaicalla goronirâgwybodaeth.
19Ybwadrwgoflaenyda;a'rdrygionuswrthbyrthy cyfiawn.
20Ytlawdagasânteigymydogeihun:ondycyfoethog syddgyfeillionlawer
21Ynebaddirmygoeigymmydog,syddynpechu:ondyr hwnadrugarhaowrthytlawd,dedwyddyw.
22Onidcyfeiliorniyrhaiaddyfeisiantddrwg?ond trugareddagwirioneddfyddi'rrhaiaddyfeisiantddaioni 23Ymaeelwymmhobllafur:ondatbrinderynunigy maesiaradygwefusau
24Coronogydoethionyweugoludhwynt:ondffolineby ffyliaidywffolineb
25Tystcywirawaredaeneidiau:ondtysttwyllodrusa ddywedgelwydd.
26YnofnyrARGLWYDDymaehydercryf:a’ifeibiona gaiffnoddfa
27OfnyrARGLWYDDsyddffynnonbywyd,igilioo faglauangau
28Ynlliawsyboblymaeanrhydeddybrenin:ondmewn diffygpoblymaedinistrytywysog.
29Yrhwnsyddarafiddigofaintsyddddeallusiawn:ond yrhwnsyddfrysiogynyspryd,syddyndyrchafuffolineb
30Bywydycnawdywcalongadarn:ondcenfigenuat bydreddyresgyrn
31Ynebaorthrymaytlawd,awaradwyddaei Wneuthurwr:ondyneba'ihanrhydeddaefadrugarhawrth ytlawd
32Ydrygionusayrrirymaithyneiddrygioni:ondy cyfiawnaobaithyneifarwolaeth.
33Doethinebsyddyngnghalonyrhwnsyddganddoddeall: ondyrhynsyddyngnghanolyffyliaidawneirynhysbys
34Cyfiawndersyddyndyrchafucenedl:ondpechodsydd waradwyddineb
35Ymaeffafrybrenintuagatwasdoeth:ondei ddigofaintsyddynerbynyrunsy'nperigwarth.
PENNOD15
1Ymaeatebmeddalyntroidigofaintiffwrdd:ondgeiriau blinagyfyddicter
2Ymaetafodydoethynarfergwybodaethyngywir:ond genauyffyliaidadywalltffolineb
3YmaellygaidyrARGLWYDDymmhobman,yn edrycharydrwga'rda.
4Prenybywydywtafodiachus:onddrygfydsyddynddo yndoriadynyrysbryd.
5Ymaeynfydyndirmyguaddysgeidad:ondyneba barchogerydd,syddddoeth
6Ynnhŷycyfiawnymaellawerodrysor:ondynnodded ydrygionusymaecyfyngder.
7Gwefusauydoethawasgarantwybodaeth:ondcalony ffôlniwnafelly
8FfiaiddganyrARGLWYDDywaberthydrygionus:ond gweddiyruniawnyweihyfrydwch
9FfiaiddganyrARGLWYDDywfforddydrygionus,ond ymae'ncaru'runsy'ndilyncyfiawnder
10Cywirdebsydddruenusi'rnebawrthodoyffordd:a'r hwnsyddyncasaucerydd,afyddmarw.
11UffernadinistrsyddgerbronyrARGLWYDD:pafaint mwynachalonnaumeibiondynion?
12Nidywgwatwarwryncaruyneba'iceryddaef:acnidâ efeatydoeth.
13Calonlawenawnawynebsiriol:ondtrwyofidcalony drylliryrysbryd.
14Calonydeallsyddynceisiogwybodaeth:ondgenau ffyliaidsyddynymbortharffolineb
15Drwgywhollddyddiauycystuddiedig:ondynebsydd ogalonlawen,syddwleddwastadol.
16GwellywychydiggydagofnyrARGLWYDDna thrysormawrathrallodagef
17Gwellywcinioolysiaullemaecariad,nagych melltigedigachasinebgydagef
18Ydigofaintagyffroaymryson:ondyrhwnsydd hwyrfrydigiddigofaintaddyryymryson
19Fforddydiogsyddfelclawdddrain:ondfforddy cyfiawnaeglurwyd.
20Mabdoethawnadadllawen:ondyffôladdirmygaei fam
21Gorfoleddywffolinebi'ramddifadoddoethineb:ond gŵrdeallusarodiaynuniawn
22Hebgyngorysiomirdybenion:ondmewnlliawso gynghorwyrymaentwedieusefydlu.
23Ymaeganddynlawenyddtrwyatebeienau:agaira lefarwydyneibryd,morddayw!
24Fforddybywydsyddfryi'rdoeth,felyrymadawo uffernodditanodd
25DistrywiayrARGLWYDDdŷybeilchion:ondefea sicrhaderfynyweddw.
26Ymaemeddyliauydrygionusynffiaiddganyr ARGLWYDD:ondgeiriauypuryneiriaudymunol
27Yrhwnsyddbarusoelw,syddyncynhyrfueidŷeihun; ondyrhwnsyddyncasâurhoddion,bywfyddo
28Calonycyfiawnafyfyriaiateb:ondgenauydrygionus syddyntywalltpethaudrwg.
29PellywyrARGLWYDDoddiwrthydrygionus:ondy maeefeyngwrandogweddiycyfiawn
30Goleuniyllygaidalawenychaygalon:acadroddiadda awnayresgyrnyndew
31Yglustsyddyngwrandoceryddbuchedd,syddynaros ymysgydoethion.
32Ymae'runsy'ngwrthodaddysgyndirmygueienaidei hun:ondysawlsy'ngwrandoargeryddyncaeldeall
33AddysgdoethinebywofnyrARGLWYDD;achyn anrhydeddymaegostyngeiddrwydd
PENNOD16
1Ymaeparatoadaucalondyn,acatebytafod,oddiwrth yrARGLWYDD
2Hollffyrdddynsyddlânyneiolwgeihun;ondyr ARGLWYDDsy'npwyso'rysbrydion
3Traddodidyweithredoeddi'rARGLWYDD,asicrheir dyfeddyliau
4YrARGLWYDDawnaethbobpethiddoeihun:ie,yr annuwiolerdydddrygioni
5FfiaiddganyrARGLWYDDywpobbalchcalon; 6Trwydrugareddagwirioneddyglanheiranwiredd:a thrwyofnyrArglwyddyciliaoddiwrthddrwg
7PanfyddoffyrdddynynrhynguboddyrARGLWYDD, efeawnahydynoedeielynionmewnheddwchagef.
8Gwellywychydigâchyfiawndernachalonfawrheb hawl
9Calondynaddyfeisioeiffordd:ondyrARGLWYDDa gyfarwyddaeigamrau.
10Ymaebrawddegddwyfolyngngwefusau'rbrenin:nid yweienauyntroseddumewnbarn.
11Eiddo'rARGLWYDDywpwysauachydbwysedd:ei waithefywhollbwysau'rbag
12Ffiaiddganfrenhinoeddywgwneuthurdrygioni:canys trwygyfiawnderysicrhawydyrorsedd.
13Gwefusaucyfiawnsyddhyfrydwchbrenhinoedd;acy maentyncaruyrhwnsyddynllefaruuniawn
14Digofaintbreninsyddfelcenhadauangau:ondydoeth a'iheddychu
15Yngngoleunigweddybreninymaebywyd;a'iffafr syddfelcwmwlo'rglawolaf
16Pamorwellywcaeldoethinebnagaur!acigaeldeall ynhytrachifodynddewisolnagarian!
17Fforddyruniawnsyddigiliooddiwrthddrygioni:y nebagadwoeiffordd,syddyncadweienaid
18Ymaebalchderynmynedoflaendinistr,acyspryd drwgoflaencwymp
19Gwellbodynostyngediggyda'rgostyngedig,na rhannu'rysbailâ'rbeilchion.
20Ynebadrinoynddoeth,agaiffdda:a'rhwna ymddiriedoynyrARGLWYDD,gwyneifyd
21Ydoethogalonaelwirynddarbodus:amelystery gwefusauagynyddaddysg
22Ffynnonbywydywdealli'rhwnsyddganddo:ond ffolinebywaddysgffyliaid.
23Calonydoethaddysgeienau,acachwanegaddysgat eiwefusau
24Geiriaudymunolsyddfeldiliaumêl,ynfelysi'renaid, acyniachi'resgyrn
25Ymaefforddsy'nymddangosynuniawniddyn,ondei diweddhiywffyrddmarwolaeth.
26Yrhwnsyddynllafurio,syddynllafurioiddoeihun; canysymaeeienauyndyheuamdano
27Gŵrannuwiolagloddiaddrygioni:acyneiwefusauy maemegistânynllosgi
28Gŵrcyndynsyddynhaucynnen:a’rcybyddyn gwahanucyfeillionpennaf.
29Ymaedyntreisgarynhudoeigymydog,acynei arwainifforddnidywdda
30Efeagaeoddeilygaididdyfeisiopethaugwrthun:gan symudeiwefusauymaeefeyndwyndrwgiben
31Ypenllwgsyddgoronoogoniant,osceirhiynffordd cyfiawnder.
32Gwellyw'runsy'narafiddigiona'rcedyrn;a'rhwn syddynllywodraethueiysprydefna'rhwnagymmero ddinas
33Ycoelbrenafwriri'rglin;ondo'rARGLWYDDymae eihollwared
PENNOD17
1Gwellywtamaidsych,athawelwchagef,nathŷyn llawnoaberthaucynnen
2Ygwasdoethalywodraethaarfabagywilyddier,aca gaiffranoetifeddiaethybrodyr
3Ycrochanariansydd,a'rffwrnaisiaur:ondyr ARGLWYDDsyddynproficalonnau.
4Gwneuthurwrdrygionusawrendyarwefusaucelwyddog; a'rcelwyddogaryddglustidafoddrwg
5Ymae'rhwnawatwaroytlawdyngwaradwyddoei Wneuthurwr:a'rhwnsy'nllawenmewntrychinebau,ni byddynddigosp
6Plantplantywcoronhenwyr;agogoniantplantyweu tadau.
7Nidywymadroddrhagorolynffôl:llaiolawerawna gwefusaucelwyddogyndywysog
8Ymaerhoddfelmaengwerthfawryngngolwgyrhwn syddganddo:palebynnagyrelo,ymaeynllwyddo
9Yrhwnsyddyncuddiocamwedd,syddynceisiocariad; ondymae'rsawlsy'nailadroddmateryngwahanu ffrindiauiawn
10Ymaeceryddynmyndimewni'rdoethynfwynachan streipeni'rffôl
11Gwrdrwgynunigageisiawrthryfel:amhynnycennad creulonaanfoniryneierbynef.
12Cyfarfyddedarthwedieiysbeilioo'igwŷn,ynhytrach naffôlyneiffolineb
13Ynebadaloddrwgamdda,drwgnichilioddiwrthei dŷ
14Dechreucynnensyddmegispanollyngodu373?r:am hynnydeilymaithgynnen,cynymyrydagef.
15Ymae'runsy'ncyfiawnhau'rdrygionus,a'rcyfiawn,yn ffiaiddganyrARGLWYDD
16Amhynnyymaeprisynllawyffôligaeldoethineb, gannadoesganddogalonihynny?
17Ymaecyfaillyncarubobamser,abrawdyncaeleieni iadfyd.
18Ymae'rgwagddeallyntarodwylo,acyndodyn feichiauyngngŵyddeigyfaill
19Ymaeefeyncarucamweddyrhwnsyddyncaru cynnen:a'rhwnaddyrchafaeiborth,syddynceisiodinistr
20Yrhwnsyddâchalonwyllt,nichaiffddaioni:a'rhwn syddâthafodgwrthnysig,asyrthiddrygioni.
21Ynebagenhedloyffôl,i'wofidymae:athadyffôlnid oesllawenydd
22Calonlawenawnaddafelmeddyginiaeth:ondysbryd drylliedigasychyresgyrn
23Ydrygionusagymerroddo'ifynwesiwyrdroiffyrdd barn.
24Doethinebsyddgerbronyrhwnsyddganddoddeall; ondllygaidffôlsyddyngnghyrrau'rddaear
25Mabffôlsyddofidi'wdad,achwerwderi'runa'i esgorodd
26Hefydnidywcosbi'rcyfiawnyndda,natharo tywysogionoachostegwch.
27Yrhwnsyddganddowybodaeth,syddynarbedeieiriau: agŵrdeallgarsyddoysprydrhagorol.
28Yffôl,panfyddoefeynllonydd,agyfrifirynddoeth: a'rhwnsyddyncaueiwefusau,syddbarchedigŵrdeallgar
PENNOD18
1Trwyddymuniadymaedyn,wediymwahanu,ynceisio acynrhyng-gymysgaâphobdoethineb
2Nidywynfydynymhyfrydumewndeall,ondi'wgalon ddarganfodeihun.
3Panddêlyrannuwiol,ynaydawhefydddirmyg,acâ gwaradwyddanwybodus
4Feldyfroedddyfnionymaegeiriaugenaudyn,affynnon doethinebfelnantynllifo
5Niddaderbynpersonydrygionus,iddymchwely cyfiawnmewnbarn.
6Gwefusauffôlaântigynnen,a'ienauyngalwam ergydion.
7Genauffôlyweiddinistr,a'iwefusausyddfagleienaid.
8Felarchollionymaegeiriauchwedleuwr,aca ddisgynnanti'rrhanfwyafo'rbol
9Ymae'rhwnsyddddiogyneiwaithynfrawdi'runsy'n wastraffwrmawr
10TŵrcadarnywenwyrARGLWYDD:ycyfiawnaredi mewniddo,acsyddddiogel
11Cyfoethycyfoethogyweiddinasgadarn,acfelmur uchelyneiolwgeihun.
12Cyndinistrymaecalondynynarswydus,a gostyngeiddrwyddoflaenanrhydedd
13Yrhwnsyddynattebpethcyneiglywed,ffolineba gwarthywiddo
14Byddysbryddynyncynnaleilesgedd;ondysbryd clwyfuspwyaddichonddwyn?
15Calonygochelagaiffwybodaeth;achlustydoethyn ceisiogwybodaeth
16Rhoddgŵrawnaleiddo,aca’idwgefgerbrongwŷr mawr
17Ymae'rcyntafyneiachoseihunynymddangosyn gyfiawn;ondymaeeigymydogyndyfodacyneichwilio ef
18Ymae'rcoelbrenynperiigynnenddarfod,acyn gwahanurhwngycedyrn.
19Anosywbrawdadroseddirnadinasgadarn:a'u hymrafaelsyddfelbarraucastell
20Ffrwytheienauaddigonirboldyn;acâchynyddei wefusauyllenwiref
21Marwolaethabywydsyddynnerthytafod:a'rrhaia'i hoffant,afwytânteiffrwyth.
22Ymae'runsy'ncaelgwraigyncaelpethda,acyncael ffafrganyrARGLWYDD
23Ytlawdaddefnyddiagynllwynion;ondycyfoethoga attebynfras
24Ymaeiŵrachanddogyfeillionfodyngyfeillgar:acy maecyfaillynglynuynnesnabrawd.
PENNOD19
1Gwellyw'rtlawdarodioyneiuniondeb,na'rgwrthnysig yneiwefusau,acsyddynfyd
2Hefyd,i'renaidfodhebwybodaeth,nidywdda;a'rhwn syddynbrysioâ'idraed,syddynpechu
3Ffolinebdynawyroeiffordd:a'igalonaofnaynerbyn yrARGLWYDD
4Cyfoethawnagyfeillionlawer;ondymaeytlawdwedi eiwahanuoddiwrtheigymydog
5Ygau-dystnibyddddigosp,a'rhwnaddywedogelwydd niddihango
6Llaweraewyllysiantffafrytywysog:aphobvnyn gyfailli'rhwnsyddynrhoddirhoddion
7Hollfrodyrytlodiona'icasântef:pafaintmwyymaeei gyfeillionynmynedymhelloddiwrtho?ymaeyneu hymlidâgeiriau,ondymaentyneieisiau
8Yrhwnsyddyncaeldoethineb,syddyncarueienaidei hun:yrhwnsyddyncadwdeall,agaiffddaioni.
9Nibyddtystcelwyddogynddigosp,a'rhwnaddywedo gelwyddaddifethir
10Nidywhyfrydwchi'rynfyd;llawerllaiiwasgael arglwyddiaethuardywysogion.
11Ymaedoethinebdynyngohirioeiddicter;a'iogoniant efsyddifyneddrosgamwedd.
12Felrhuadllewymaedigofaintybrenin;ondeiffafr syddfelgwlitharyglaswelltyn
13Mabffôlywtrallodeidad:achynnengwraigsyddyn ddailparhaus.
14Tŷachyfoethsyddetifeddiaethtadau:agwraig ddarbodussyddoddiwrthyrARGLWYDD
15Ymaediogiynbwrwidrwmgwsg;acenaidsegura ddioddefnewyn
16Yrhwnsyddyncadwygorchymyn,syddyncadwei enaideihun;ondynebaddirmygoeiffyrdd,afyddmarw
17Ymae'rsawladosturioddwrthytlawdynrhoibenthyg i'rARGLWYDD;a'rhynaroddesefeadaloiddodrachefn.
18Cerydddyfabtrabyddogobaith,acnacarbededdy enaidi'wlefain
19Gŵrdigofaintmawraddyoddefcospedigaeth:canysos gwaredief,ettoymaeynrhaiditieiwneuthurdrachefn
20Gwrandogyngor,aderbynaddysg,ifodynddoethyn dyddiweddolaf.
21Ymaedyfeisiaulaweryngnghalondyn;erhynny cyngoryrARGLWYDDasaif
22Dymuniaddynyweigaredigrwydd:agwellywdyn tlawdnachelwyddog
23OfnyrArglwyddsyddyntuedduifywyd:a'rhwnsydd ganddo,agaifffodlon;niymweliragefâdrwg.
24Ymae'rdiogyncuddio'ilawyneifynwes,acnidyw'n dodâhiateienaueto
25Tarogwatwarwr,a'rsymlawylo:acheryddayneb syddganddoddeall,acefeaddeallgwybodaeth
26Yrhwnsyddyngwastraffueidad,acynerlideifam, mabsyddynperigwarth,acyndwyngwaradwydd.
27Paid,fymab,âgwrandoarycyfarwyddydsyddynperi cyfeiliornioddiwrtheiriaugwybodaeth
28Tystannuwiolawatwarafarn:agenauyrannuwiola ysoddanwiredd
29Iwatwarwyryparatoirbarnau,astreipiauigefnffyliaid
PENNOD20
1Gwawdiwrywgwin,diodgadarnsyddgynddeiriog:a phwybynnaga'itwyllonidywdoeth
2Ofnbreninsyddfelrhuadllew:yrhwna'icythruddoefi ddigofaint,syddynpechuynerbyneienaideihun.
3Anrhydeddiddynywpeidioâchynnen:ondpobynfyda ymyrra.
4Nidyw'rdiogynaredigoherwyddoerfel;amhynnyefea erfynynycynhaeaf,acnidoesganddoddim
5Cynghoryngnghalondynsyddfeldwfrdwfn;onddyn deallgara'itynaallan.
6Yrhanfwyafoddynionagyhoeddabobuneiddaioniei hun:ondgwrffyddlonpwyaddichongael?
7Ycyfiawnsyddynrhodioyneiuniondeb:eiblanta fendithirareiolef
8Ymaebreninsy'neisteddarorseddbarnyngwasgaru pobdrwgâ'ilygaid
9Pwyaddichonddywedyd,Miawneuthumfynghalonyn lân,yrwyfynburoddiwrthfymhechod?
10Amrywiopwysau,amesurauamrywiol,ymaentilldau ynffiaiddganyrARGLWYDD
11Ymaehydynoedplentynynhysbyswrthei weithredoedd,ayweiwaithynbur,acaiuniawn.
12Yglustsy'nclywed,a'rllygadsy'ngweld,awnaethyr ARGLWYDDyddauohonynt.
13Nachârgwsg,rhagdyfodidlodi;agordylygaid,athia ddigonirâbara
14Nidyw,nidyw,meddyprynwr:ondwediiddofyndei ffordd,mae'nymffrostio.
15Ymaeaur,alliawsorhuddemau:ondgwefusau gwybodaethsydddrysorgwerthfawr
16Cymereiwisgefsyddfeichiaudrosddieithr:achymer addunedohonoefamwraigddieithr
17Baratwyllsyddfelysiddyn;ondwedihynnyeienaua lenwirâgraean
18Trwygyngorysicrheirpobdiben:acâchyngorda gwnewchryfel.
19Ymae'runsy'nmyndogwmpasfelgwyddoryndatgelu cyfrinachau:amhynnynacymyrraâ'rhwnsy'ngwenuâ'i wefusau.
20Yrhwnafelltithioeidadneueifam,eilampa ddiffoddirmewntywyllwchaneglur
21Arydechreuygellircaeletifeddiaetharfrys;ondni fendithireidiwedd
22Naddywed,Miadalafddrwg;ondarosaryr ARGLWYDD,acefea'thachub.
23YmaeamrywbwysauynffiaiddganyrARGLWYDD; acnidywcydbwyseddffugyndda
24O'rARGLWYDDymaegweithredoedddyn;pafodd ganhynyygalldynddealleifforddeihun?
25Ymaeynfagli'rnebaysayrhynsyddsanctaidd,ac wediadduneduiymholi.
26Ybrenindoethawasgarydrygionus,acaddwgyr olwyndrostynt
27YsbryddynywcannwyllyrARGLWYDD,ynchwilio hollfewnolionybol
28Trugareddagwirioneddagadwantybrenin:a'iorseddfaingcagynnaltrwydrugaredd.
29Gogoniantgwŷrieuaincyweunerth:aharddwchhen wŷrywypenllwyd
30Ymaeglasarchollynglanhaudrwg:fellyhefyd streipiaumewnolybol
PENNOD21
1CalonybreninsyddynllawyrARGLWYDD,felyr afonydddwfr:efea'itryhipalebynnagymyno.
2Pobffordddynsydduniawnyneiolwgeihun:ondyr ARGLWYDDsyddynystyriedycalonnau.
3Ymaegwneudcyfiawnderabarnynfwycymeradwy ganyrARGLWYDDnagaberth
4Golwguchel,achalonfalch,acaredigydrygionus,yw pechod.
5Meddyliau'rdiwydyntuedduathelaethrwyddynunig; ondobobunsyddfrysiogynunigieisiau
6Ofereddadefliratacoddiwrthyrhaisy'nceisioangau ywcaeltrysorautrwydafodcelwydd
7Lladradyrannuwiola'udifethahwynt;ameubodyn gwrthodgwneudbarn
8Gwrarhyfeddywffordddyn:ondypur,cywirywei waith.
9Gwelltrigoyngnghonglpenytŷ,nachydagwraig ffrwgwdmewntŷllydan
10Enaidyrannuwiolachwennychddrwg:eigymydogni chaiffffafryneiolwg.
11Pangosberygwatwarwr,ymae'rsymlynddoeth:a'r doethsyddynderbyngwybodaeth.
12Ycyfiawnaystyriadŷydrygionus:ondDuwa ddymchwelydrygionusameudrygioni
13Yrhwnaatalioeiglustiauwrthlefainytlawd,efehefyd alefaeihun,ondniwrendy.
14Rhoddynydirgelaheddychudicter:agwobryny fynwesddigofaintcryf
15Llawenyddi'rcyfiawnfyddgwneuthurbarn:onddinistr fyddiweithredwyranwiredd
16Ygŵragrwydroofforddydeall,aerysyng nghynulleidfaymeirw
17Ynebagarobleser,afydddlawd:yrhwnagarowinac olew,nibyddgyfoethog.
18Ydrygionusfyddpridwerthdrosycyfiawn,a'r troseddwrdrosyruniawn
19Gwellywtrigoynyranialwch,nachydagwraig gynhennusadig
20Ymaetrysori'wddymunoacolewynnhrigfa'rdoeth; onddynffôla'igwaria.
21Yrhwnsyddyncanlyncyfiawnderathrugaredd,sydd yncaelbywyd,cyfiawnder,acanrhydedd
22Ydoethsy'nesgorarddinasycedyrn,acynbwrwi lawreichadernid
23Yrhwnageidweienau,a'idafod,ageidweienaidrhag cyfyngderau.
24Balchagwatwarwryweienw,yrhwnsyddyn gwneuthurbalchdigofaint
25Ymaedymuniadydiogyneiladd;oherwyddymaeei ddwylo'ngwrthodesgor
26Ymaeefeynchwennychyndrachwantusarhydydydd: ondycyfiawnsyddynrhoddi,acnidarbeda.
27Aberthydrygionussyddffiaidd:pafaintmwy,panddêl efeâmeddwldrygionus?
28Tystcelwyddogaddifethir:ondygŵrsyddyngwrando syddynllefaruynwastadol
29Ydrygionusagaledaeiwyneb:ondyruniawna gyfarwyddaeiffordd.
30Nidoesdoethineb,nadeall,nachyngorynerbynyr ARGLWYDD
31Ymarchabaratowyderbyndyddyfrwydr:ond diogelwchsyddganyrARGLWYDD
PENNOD22
1Ymaeenwdaynwellnachyfoethmawr,affafryn hytrachnagarianacaur
2Ycyfoethoga'rtlawdagydgyfarfyddant:yr ARGLWYDDsyddyneugwneuthuroll
3Gŵrcallaragweledydrwg,aca’icuddiaeihun:ondy rhaisymlaântymlaen,acagosbir
4TrwyostyngeiddrwyddacofnyrARGLWYDDymae cyfoeth,acanrhydedd,abywyd
5Drainamaglausyddynfforddycyndad:yrhwnagadwo eienaid,afyddymhelloddiwrthynt.
6Hyfforddafabanynyfforddyrelo:aphanheneiddio,ni chilioddiwrthi
7Ycyfoethogsyddynllywodraethuarytlawd,a'r benthyciwrynwasi'rbenthyciwr
8Yrhwnsyddynhauanwiredd,afedioferedd:agwialen eiddigaddiffygia.
9Yrhwnsyddganddolygadhael,afendithir;canysymae efeynrhoddio'ifarai'rtlodion.
10Bwrallanygwatwarwr,achynnenaâallan;ie, ymrysonagwaradwyddaddarfyddant
11Yrhwnsyddyncarupurdebcalon,amraseiwefusauy byddybreninyngyfailliddo.
12LlygaidyrARGLWYDDagadwantwybodaeth,acefe addymchweleiriauytroseddwr
13Ymae'rdiogyndweud,"Ymaellewoddiallan,fe'm lleddirynyrheolydd"
14Pwlldwfnywgenaugwragedddieithr:ynebaffieiddia yrARGLWYDDasyrthynddo
15Ynfydrwyddsyddynrhwymyngnghalonplentyn;ond gwialenycywiriada'igyrymhelloddiwrtho.
16Yrhwnaorthrymoytlawdiamlhaueigyfoeth,a'rhwn aroddoi'rcyfoethog,ynddiauaddawieisiau
17Gostyngadyglust,achlyweiriauydoethion,a chymhwysadygalonhydfyngwybodaeth
18Canyspethdymunolywosceidwhwynto'thfewn;yn dywefusauygosodirhwynt.
19FelybyddodyymddiriedynyrARGLWYDD,mia hysbysaisitiheddiw,sefiti
20Onidwyfwediysgrifennuatatbethaurhagorolmewn cyngoragwybodaeth,
21Felygwnelwyfitiwybodsicrwyddgeiriauy gwirionedd;felyratebecheiriaugwirioneddi'rrhaia anfonantatat?
22Naladrataytlawd,ameifodyndlawd:acnaorthryma ycystuddiedigynyporth.
23OherwyddbyddyrARGLWYDDyndadlaueuhachos, acynysbeilioenaidyrhaia'uhysbeiliodd
24Paidâchyfeillachâgŵrdig;acâgŵrcynddeiriognidâi: 25Rhagitiddysgueiffyrddef,achaelmagli'thenaid 26Nafyddedynuno'rrhaisy'ntarodwylo,nacyn feichiaudyledion.
27Osnadoesgennytddimi'wdalu,pahamycymerefe ymaithdywelyoddiamdanat?
28Paidâsymudymaithyrhendirnodaosododddydadau. 29Awelididdyndiwydyneifusnes?efeasaifoflaen brenhinoedd;nisaifoflaendynioncymedrig
PENNOD23
1Panfyddi'neisteddifwytagydallywodraethwr,ystyria'n ddyfalbethsyddo'thflaen:
2Arhogyllellamdywddf,osdynwedieirhoii archwaeth
3Nachwennycheiddanteithionef:canysbwyd twyllodrusydynt
4Llafurnachyfoethog:paidâ'thddoethinebdyhun.
5Aosodidylygaidaryrhynnidyw?canysymaecyfoeth ynsicryngwneydadenyddiddynteuhunain;ehedant ymaithfeleryrtua'rnef
6Paidâbwytabara'rhwnsyddâllygaddrwg,acna chwennycheifwydyddblasusef:
7Canysfelymaeefeynmeddwlyneigalon,fellyymae efe:Bwytaacyf,meddefewrthyt;ondnidyweigalonef gydathi.
8Ytamaidafwyteaist,achwydi,achollidyeiriaumelys
9Nalefarayngnghlustiauffôl:canysefeaddirmyga ddoethinebdyeiriau.
10Paidâthynnu'rhendirnod;acnacewchifeysyddyr amddifaid:
11Canysnertholyweugwaredyddhwynt;efeaerfyneu hachoshwyntâthi
12Cymhwysadygalonataddysg,a'thglustiauateiriau gwybodaeth.
13Paidagatalrhagyplentyn:canysoscurodiefâ'r wialen,nibyddefemarw
14Curwchefâ'rwialen,agwaredeienaidrhaguffern
15Fymab,osdoethfydddygalon,fynghalona lawenycha,seffynghalon.
16Ie,fyawenalawenychant,panlefarodywefusau bethaucywir
17Nachenfigennadygalonwrthbechaduriaid:ond byddedynofnyrARGLWYDDbobdydd
18Canysynddiauymaediwedd;acnithorrymaithdy ddisgwyliad.
19Gwrando,fymab,abyddddoeth,acarwaindygalonyn yffordd
20Nacymmysggwin-wyr;ymhlithbwytawyrterfysglyd cnawd:
21Canysymeddwyna'rglwthaddawidlodi:asyrthnia wisgantddynâcharpiau.
22Gwrandoardydadyrhwna'thgenhedlodd,acna ddirmygadyfampanheneiddio
23Prynwchygwirionedd,acnawerthwchef;hefyd doethineb,achyfarwyddyd,adeall
24Llawenychedtadycyfiawnynddirfawr:a'rhwna genhedloddblentyndoeth,agaifflawenyddohono.
25Byddlawengandydada'thfam,a'rhona'th ymddengya,alawenycha
26Fymab,rhoimidygalon,agadi'thlygaidgadwfy ffyrdd
27Canysffosddofnywputain;aphwllculywgwraig ddieithr.
28Ymaehihefydyncynllwynfelysglyfaeth,acyn amlhautroseddwyrymhlithdynion
29Pwysyddâgwae?pwya'igofid?pwysyddâchynnen? pwysyddâbablo?pwysyddganddoglwyfauhebachos? pwysyddganddogochnillygaid?
30Yrhaiaarhosantynhirwrthygwin;yrhaiaânti ymofynâgwincymysgedig
31Paidagedrycharygwinpanfyddo'ngoch,panfyddo'n rhoieiliwynycwpan,panfyddynsymudyniawn.
32O'rdiweddymaeynbrathufelsarff,acynpigofel gwiber.
33Dylygaidawelantwragedddieithr,a'thgalonadraetha bethaugwrthnysig
34Byddifelyrhwnaorweddoyngnghanolymôr,neufel yrhwnaorweddarbenhwylbren.
35Hwya'mtrawasant,addywedi,acnibûmynglaf; curasantfi,acnitheimlais:pabrydydeffrôf?Byddafynei geisioeto
PENNOD24
1Paidâchenfigenuynerbyndyniondrwg,acna chwennychfodgydahwynt.
2Canysymaeeucalonynastudiodinistr,a'ugwefusauyn sonamddrygioni
3Trwyddoethinebyradeiledirtŷ;athrwyddeallymae wedieisefydlu:
4Athrwywybodaethyllenwiryrystafelloeddâphob goludgwerthfawradymunol.
5Gŵrdoethsyddgadarn;ie,gŵrgwybodaethagynydda nerth
6Canystrwygyngordoethygwneidyryfel:acmewn lliawsogynghorwyrymaediogelwch.
7Rhyuchelywdoethinebiffôl:nidywynagorydeienau ynyporth
8Yrhwnsyddyndyfeisiogwneuthurdrwg,aelwiryn ddireidus
9Meddwlffolinebsyddbechod:a’rgwatwarwrsydd ffiaiddganddynion
10Osllewyguynnyddadfyd,bychanywdynerth 11Osgwrthodiwareduyrhaiadynnirifarwolaeth,a'rrhai parodi'wlladd;
12Osdywedi,Wele,niwyddemni;onidyw'rhwnsy'n ystyriedygalonyneiystyried?a'rhwnsyddyncadwdy enaid,oniwyrefehynny?aconidâlefeibobunynôlei weithredoedd?
13Fymab,bwytafêl,oherwydddayw;a'rdiliausydd felysi'thflasdi:
14Fellyybyddogwybodaethdoethinebi'thenaid:pan gaffo,ynaybyddgwobr,a'thddisgwyliadnithorrymaith. 15Paidâdisgwyl,ydrygionus,ynerbyntrigfa'rcyfiawn; paidagysbeilioeiorffwysfa:
16Canysseithwaithysyrthycyfiawn,acagyfyddrachefn: ondyrannuwiolasyrthiddrygioni
17Paidâllawenhaupansyrthdyelyn,acnalawenychady galonpandramgwyddo:
18Rhagi'rARGLWYDDeiweld,a'iddigio,athroi ymaitheiddigofaintoddiwrtho
19Nacofnaoherwydddyniondrwg,acnachenfigenna wrthydrygionus;
20Canysnibyddgwobri'rdyndrwg;diffoddircanwylly drygionus.
21Fymab,ofnayrARGLWYDDa'rbrenin,acnac ymydiaâ'rrhaiarodderigyfnewid
22Canyseudrygfydagyfydynddisymwth;aphwyaŵyr adfeilionyddau?
23YpethauhynhefydsyddeiddoydoethionNiddacael parchatbersonaumewnbarn.
24Yrhwnsyddyndywedydwrthyrannuwiol,Cyfiawn wytti;melltithia'rbobl,ycenhedloedda'iffieiddiaef:
25Ondi'rrhaia'iceryddantef,hyfrydwch,abendithddaa ddawarnynt
26Byddpobunyncusanueiwefusausy'nrhoiatebcywir.
27Paratoadywaithoddiallan,agwnaynaddasitidyhun ynymaes;acwedihynnyadeiladadydŷ
28Nafydddystynerbyndygymydoghebachos;acna thwyllaâ'thwefusau.
29Naddywed,Gwnaffellyiddofelygwnaethefeimi: talafi'rgŵrynôleiwaith
30Euthumarhydmaesydiog,aciwinllanygŵrdiddealltwriaeth;
31Acwele,yroeddhiollwedityfudrosoddâdrain,a danadlpoethionwedigorchuddioeiwyneb,a'imurcerrig wedieidorriilawr
32Ynamiawelais,aca'ihystyriaisyndda:miaedrychais arno,acagefaisgyfarwyddyd
33Etoychydigogwsg,ychydigogysgu,ychydigoblygu dwyloigysgu:
34Fellyydawdydlodifelunynteithio;a'theisiaufelgwr arfog.
PENNOD25
1DymahefydddiarhebionSolomon,yrhaiagopïodd gwŷrHeseceiabreninJwda
2GogoniantDuwywcelupeth:ondanrhydedd brenhinoeddywchwiliomater
3Ynefoeddynuchder,a'rddaearynddyfnder,achalon brenhinoeddynanchwiliadwy.
4Tynnwchysodro'rarian,adawallanlestri'rmân
5Tynnwchydrygionusoflaenybrenin,asicrheirei orseddmewncyfiawnder.
6Naestyndyhunyngngŵyddybrenin,acnasafynlle gwŷrmawr:
7Canysgwellywdywedydwrthyt,Tyredifynyyma;na'th osodynisyngngŵyddytywysogymaedylygaidwediei weld
8Nacarfrysiymryson,rhagitiwybodbethi'wwneuthur yneiddiwedd,pangywilyddierdygymydog
9Dadleudyachosâ'thgymmydogeihun;aphaidâ darganfodcyfrinachirywunarall:
10Rhagi'rhwnsy'neiglyweddygywilyddio,acnathro dywarth
11Ymaegairsy'ncaeleisiaradynaddasfelafalauaur mewnlluniauarian
12Felclustlysoaur,acaddurnoaurcoeth,fellyymae cerydddoetharglustufudd.
13Feloernieiraynamserycynhaeaf,fellyymaecennad ffyddloni'rrhaia'ihanfonantef:canysymaeefeyn adfywioenaideifeistriaid.
14Ymae'rsawlsy'nymffrostiomewnrhoddffugfel cymylauagwyntheblaw
15Trwyhirymarosyperswadirtywysog,athafodmeddal yntorriasgwrn
16Agawsochfêl?bwytacymaintagsyddddigonoliti, rhagitiddigoni,a'ichwydu.
17Tyndydroedoddiwrthdŷdygymydog;rhagiddoflino arnat,acfellydygasáudi
18Gwraddwggam-dystiolaethynerbyneigymmydog, syddwŷr,achleddyf,asaethlem
19Hydermewndynanffyddlonynamsertrallodsyddfel dantweditorri,athroedallanogymalau.
20Felyrhwnsyddyntynnudilledynardywyddoer,acfel finegrarnitre,fellyymaeyncanucaniadauigalondrom.
21Osbyddnewynardyelyn,rhoiddofarai'wfwyta;ac osbyddarnosyched,rhoddwchiddoddwfri'wyfed
22Oherwyddyrwytibentyrrucoeltânareiben,abyddyr ARGLWYDDyntaluiti.
23Gwyntygogleddayrrglaw:fellyymaewynebdigyn tafodbrawychus
24Gwelltrigoyngnghonglpenytŷ,nachydagwraig ffrwgwd,acmewntŷllydan
25Feldyfroeddoerionienaidsychedig,fellyhefyd newyddiondaowladbell
26Ymae'rcyfiawnynsyrthiooflaenydrygionusfel ffynnongythryblus,affynnonlygredig.
27Niddabwytamêllawer:fellyiddynionchwilioeu gogonianteuhunainnidgogoniant
28Yrhwnnidoesganddolywodraethareiysprydeihun, syddfeldinaswedieidryllio,achebfuriau.
PENNOD26
1Feleiraynyrhaf,acfelglawynycynhaeaf,fellynidyw anrhydeddi'rffôl
2Felyraderynyncrwydro,felywennolynehedeg,felly niddawyfelldithddi-achos
3Chwipi'rmarch,ffrwyni'rasyn,agwialenigefnyffôl
4Nacatebyffôlynôleiffolineb,rhagitihefydfodyn debygiddo
5Atebyffôlynôleiffolineb,rhagiddofodynddoethyn eiystyreihun
6Ymae'runsy'nanfonnegestrwylawffôl,yntorriei draed,acynyfeddrwg.
7Coesauycloffnidydyntgyfartal:fellyymaedamegyng ngenauffyliaid
8Felyrhwnsyddynrhwymomaenmewntaw,fellyymae yrhwnsyddynrhoddianrhydeddiynfyd
9Felymaedrainyncodiilawmeddwyn,fellyymae damegyngngenauffyliaid.
10Ymae'rDuwmawralunioddbobpethynrhoigwobri'r ynfyd,acyntalutroseddwyr
11Felydychwelciateigyfog,fellyymaeynfydyn dychwelydateiffolineb
12Awelididdyndoethyneidybeihun?ymaemwyo obaithffolnagsyddganddo.
13Ymae'rdiogyndweud,"Ymaellewaryffordd;llew syddynyrheolydd
14Felymae'rdrwsyntroiareigolfachau,fellyhefydy diogareiwely
15Ydiogaguddiaeilawyneifynwes;ymaeyneiflino eiddwyndrachefni'wenau.
16Doethachyw'rdiogyneidybeihunnasaithoddynion aallroirheswm
17Yrhwnsyddynmynedheibio,acynymwneydâ chynnennideiddoef,syddfelunyncymerydcitrwyy clustiau
18Feldyngwallgofynbwrwtân,saethau,acangau, 19Fellyymae'rgŵrsy'ntwylloeigymydog,acyn dywedyd,Onidmyfisyddmewnchwaraeon?
20Llenadoespren,ynoymaetânynmynedallan:felly llenadoesgwyddor,ymaeyrymrysonyndarfod
21Felgloilosgiglo,achoedidân;fellyhefydŵrcynnen iennynymryson.
22Ymaegeiriauchwedleuwrfelarchollion,acymaentyn disgyni'rrhanfwyafo'rbol.
23Gwefusaullosgachalonddrwgsyddfelcrochanwedi eigorchuddioâsothacharian
24Ymae'rhwnsy'ncasáuynymleduâ'iwefusau,acyn gosodtwyllynddo;
25Panlefaroefeyndeg,nachredwchef:canyssaith ffieidd-drasyddyneigalon
26Yrhwnycuddiwydeigasinebtrwydwyll,eiddrygioni addatguddirgerbronyrhollgynulleidfa
27Ynebagloddiabydew,asyrthynddo:a'rhwnadreigla faen,addychwelarno
28Tafodcelwyddogagasyrhaia'icystuddiwydganddo;a cheggwenieithusaweithiaadfail.
1Paidagymffrostioo'rfory;canysniwyddostbetharydd dydd.
2Moliannedaralldi,acniddyenaudyhun;dieithr,acnid dywefusaudyhun
3Trwmywcarreg,aphwysyw'rtywod;ondymae digofaintffolyndrymachna'rddau.
4Ymaedigofaintyngreulon,adicterynwarth;ondpwya allsefylloflaencenfigen?
5Gwellywceryddagorednachariadcyfrinachol
6Ffyddlonywclwyfaucyfaill;ondymaecusanaugelyn yndwyllodrus.
7Ymae'renaidllawnyncasaudiliaumêl;ondi'renaid newynogymaepobpethchwerwynfelys
8Feladerynyncrwydroo'inyth,fellyymaedynyn crwydroo'ile
9Ennaintaphersawralawenychaygalon:fellyygwna melystercyfailldyntrwygyngorcalon.
10Dygyfailldyhun,nachyfailldydad,naad;acnaddos idŷdyfrawdynnydddydrychineb:canysgwellyw cymydogagosnabrawdymhell.
11Fymab,byddddoeth,allawenhafynghalon,felyr attebwyfyrhwna'mgwaradwydder
12Gŵrdarbodusaragweledydrwg,aca’icuddiaeihun; ondysymlynpasioymlaen,acyncaeleucosbi
13Cymereiwisgefsyddfeichiaudrosddieithr,achymer addunedohonoamwraigddieithr.
14Yrhwnafendithioeigyfaillâllefuchel,gangodiyn fore,efeagyfrifirynfelltithiddo
15Diferynparhausarddiwrnodglawogiawn,agwraig gynhennusfeleigilydd
16Yneba'icuddiahi,syddyncuddioygwynt,acennaint eiddeheulaw,yrhwna'illygraeihun.
17haearnynhogihaearn;fellyymaedynynhogiwyneb eigyfaill
18Ynebagadwoffigysbren,afwytyeiffrwyth:fellyy nebawyloareifeistr,aanrhydeddir
19Megisagymaewynebdwfrynatebwyneb,fellycalon dyniddyn.
20Bythuffernadinistrynllawn;fellynidywllygaiddyn bythynfodlon
21Felcrochanarian,affwrnaisiaur;fellyymaedyni'w glod
22Eritifrewiffŵlmewnmarworymhlithgwenithâphla, etonichilieiynfydrwyddoddiwrtho.
23Byddddyfaliwybodcyflwrdybraidd,acedrychyn ddaardyfuchesi.
24Canyscyfoethnidywyndragywydd:acaberyygoron ibobcenhedlaeth?
25Ymae'rgwairynymddangos,a'rglaswellttyneryn ymddangos,allysiau'rmynyddoeddyncaeleucasglu.
26Yrŵynsyddamdyddillad,a'rgeifrywprisymaes
27Abyddgennytddigonolaethgafrynfwyd,ynfwydi'th deulu,acyngynhaliaethi'thforynion
PENNOD28
1Ydrygionusaffopannaderlidneb:ondycyfiawnsydd feiddgarfelllew.
2Amgamweddgwladymaellaweryndywysogioniddi: ondtrwyŵrdeallgaragwybodusyrhiraethireichyflwr
3Ytlawdaorthrymaytlawd,syddfelgwlawmawrheb adaeldimbwyd.
4Yrhaiawrthodantygyfraith,canmolantyrannuwiol: ondyrhaiagadwantygyfraithaymrysonantâhwynt.
5Gwŷrdrwgniddeallantfarn:ondyrhaiageisiantyr ARGLWYDDaddeallantbobpeth
6Gwellyw'rtlawdarodioyneiuniondeb,na'rgwrthnysig yneiffyrdd,ereifodyngyfoethog.
7Mabdoethywyrhwnsyddyncadwygyfraith:ondyr hwnsyddgydymaithiwŷrterfysglyd,agywilyddiaeidad 8Ynebagynyddoeiwerthtrwyustusacanghyfiawn,efe a'icasgli'rnebadosturiawrthytlawd
9Yrhwnadryymaitheiglustoddiwrthglywedygyfraith, ffieidd-drafyddeiweddi
10Yrhwnabaroi'rcyfiawnfynedargyfeiliornmewn fforddddrwg,efeasyrthi'wbydeweihun:ondyruniawn agaiffbethaudamewnmeddiant
11Ycyfoethogsyddddoethyneidybeihun;ondytlawd deallussyddyneichwilioefallan.
12Panlawenychoycyfiawn,ymaegogoniantmawr:ond pangyfydydrygionus,ycuddirdyn
13Yrhwnsyddyncuddioeibechodau,nilwydda:ondyr hwnagyffesoaca’icefnohwynt,agaiffdrugaredd 14Gwyneifydynebaofnabobamser:ondynebagaledo eigalon,asyrthiddrygioni.
15Felllewrhuadwy,acarthrhesog;fellyhefyd llywodraethwrdrygionusarybobldlawd
16Ytywysogsyddeisiaudeall,syddorthrymwrmawr hefyd:ondyrhwnagasaogybydd-dod,aestynei ddyddiau
17Ynebawnadraisarwaedneb,affoi'rpydew;nac arhosednebef
18Ynebarodioynuniawn,aachubir:ondyrhwnsydd wrthnysigyneiffyrddasyrtharunwaith.
19Ynebsyddyntrineidir,agaiffddigoneddofara:ond ynebaddilynooferion,agaiffddigonodlodi 20Gŵrffyddlonaamlhaâbendithion:ondyrhwnafrysio igyfoethogi,nibydddieuog
21Niddaparchupersonau:canysamdamaidofaray troseddadyn.
22Yrhwnsyddynprysuroifodyngyfoethog,llygad drwgsyddganddo,acnidyw'nystyriedydawtlodiarno
23Ymae'runsy'nceryddudynwedihynnyyncaelmwyo ffafrna'runsy'ngwenu'rtafod
24Ynebaysbeiliaeidadneueifam,acaddywedo,Nid camweddydyw;yrunywcydymaithdinistr.
25Yrhwnsyddogalonfalch,agyffroaymryson:ondyr hwnaymddiriedoynyrARGLWYDD,adew.
26Ffolywyrhwnaymddiriedoyneigaloneihun:ondyr hwnarodioynddoeth,efeawared
27Ynebaroddoi'rtlawd,nibyddeisiau:ondyneba guddioeilygaid,agaifffelldithlawer.
28Pangyfydydrygionus,yrhaiaymguddiant:ondpan ddifethant,ycynyddycyfiawn
PENNOD29
1Ymae'rhwnsy'ncaeleigeryddu'namlyncaledueiwddf, yncaeleiddinistrio'nddisymwth,ahwnnwheb feddyginiaeth.
2Panfyddoycyfiawnmewnawdurdod,ybobla lawenychant:ondpanly∣wodraethoydrygionus,ybobla alarant
3Ymae'runsy'ncarudoethinebynllawenhaueidad:ond ysawlsy'ncadwputeiniaidyngwarioeisylwedd.
4Ybrenintrwyfarnasicrhaywlad:ondyrhwnsyddyn derbynrhoddiona’idymchwelahi
5Ymae'rsawlsy'ngwenueigymydogyntaenurhwydi'w draed
6Yngnghamwedddyndrwgymaemagl:ondycyfiawna ganantacalawenycha.
7Ymae'rcyfiawnynystyriedachosytlawd,ondnidyw'r drygionusyneiwybod
8Gwŷrgwaradwyddusaddygantddinasynfagl:ond doethionadryymaithddigofaint
9Osymrysonydoethâgŵrffôl,paunbynnagai cynddareddaichwerthin,nidoesllonyddwch.
10Casganygwaedlydyruniawn:ondycyfiawna geisianteienaid
11Yffôladraethaeihollfeddwl:ondydoetha'iceidw hydwedihynny
12Osgwrendytywysogargelwydd,eihollweisionsydd ddrwg.
13Ytlawda'rtwyllodrusagydgyfarfyddant:yr ARGLWYDDaoleuaeudaulygad
14Ybreninafarno'rtlawdynffyddlon,eiorseddfainca sicrheiryndragywydd
15Ywialena'rceryddaryddddoethineb:ondplentyna adawydiddoeihunagywilyddiaeifam
16Panamlhaoydrygionus,yamlhacamwedd:ondy cyfiawnawelanteucwymp.
17Cywirdyfab,acefearydditiorffwystra;ie,efearydd hyfrydwchi'thenaid
18Llenidoesgweledigaeth,ybobladdifethir:ondyrhwn syddyncadwygyfraith,dedwyddywefe
19Nichywirgwastrwyeiriau:canysereiddeallnidatteb
20Awelididdynbrysiogyneieiriau?ymaemwyo obaithffolnagsyddganddo.
21Byddedi'rsawlsy'nmagueiwasofabyndynerddod ynfabiddo.
22Gŵrdigagyffroaymryson,agŵrcynddeiriogaamlha mewncamwedd
23Balchdergŵra’igostyngiref:ondanrhydeddagynnal ygostyngedigoysbryd
24Ymae'runsy'nbartnerileidryncasáueienaideihun: ymae'ngwrandoarfelltithio,acnidyw'neidwyllo.
25Ofndynaddwgfagl:ondyrhwnaymddiriedoynyr ARGLWYDD,afyddddiogel
26Llawersyddynceisioffafrytywysog;ondoddiwrthyr ARGLWYDDydawbarnpawb
27Ffiaiddganycyfiawnyranghyfiawn:a'runiawnary fforddsyddffiaiddganyrannuwiol.
PENNOD30
1GeiriauAgurmabIaceh,sefybroffwydoliaeth:ygŵra lefaroddwrthItiel,wrthIthielacUcal, 2Ynddiauyrwyfynfwycreulonnaneb,acnidoes gennyfddealldyn
3Niddysgaisddoethineb,acnidoesgennyfwybodaethy sanctaidd.
4Pwyaesgynnoddi'rnef,neuaddisgynnodd?pwya gasgloddygwyntyneiddyrnau?pwyarwymoddy dyfroeddmewngwisg?pwyasylfaenoddhollderfynauy ddaear?bethyweienw,abethywenweifab,osgellidi ddweud?
5PobgairDuwsyddbur:tarianywefei'rrhaia ymddiriedantynddo
6Nachwanegaateieiriauef,rhagiddodygeryddu,a'th gaelyngelwyddog
7Daubethaofynnaisgennyt;paidâ'ugwaducynmarw:
8Tynnwchymhelloddiwrthyfwageddachelwydd:na ddyroiminathlodinachyfoeth;porthwchfiâbwydsy'n gyfleusimi:
9Rhagimigyflawnu,a'thwadudi,adywedyd,Pwyywyr ARGLWYDD?neurhagimifodyndlawd,alladrata,a chymrydenwfyNuwynofer.
10Nachyhuddawasi'wfeistr,rhagiddodyfelltithio,a'th gaelyneuog
11Ymaecenhedlaethynmelltithioeutad,acnifendithia eumam
12Ymaecenhedlaethburyneugolwgeuhunain,aceto nidywwedieigolchioddiwrtheubudreddi.
13Ymaecenhedlaeth,Omoruchelyweullygaid!a'u hamrantauaddyrchafwyd
14Ymaecenhedlaetha'idanneddfelcleddyfau,a'i danneddgênfelcyllyll,iddifa'rtlawdoddiaryddaear,a'r anghenusofysgdynion
15Ymarchogsyddddwyferch,ynllefain,Rhoddwch, rhoddwchYmaetriphethnifoddlonirbyth,ie,nidyw pedwarpethyndywedyd,Digonyw: 16Ybedd;a'rgrothdiffrwyth;yddaearnilenwirâdwfr; a'rtânnidywyndywedyd,Digonyw
17Yllygadawatwarowrtheidad,acaddirmygo ufuddhaui'wfam,cigfrainydyffryna'ipigant,a'reryrod ieuaingca'ibwytao
18Triphethsyddormodimi,ie,pedwarniwni:
19Ffordderyrynyrawyr;fforddsarffargraig;ffordd llongynnghanolymôr;affordddynâmorwyn
20Felhynymaefforddgwraigodinebus;ymaehiyn bwyta,acynsychueisafn,acyndywedyd,Niwneuthum ddrygioni
21Amdriphethymae'rddaearynanniddig,acambedwar obethaunaalleudwyn:
22Canysgwaspandeyrnaso;acynfydpanlenwirefo ymborth;
23Canysgwraigatgaspanbrioder;allawforwynyn etifeddeimeistres
24Pedwarpethsyddychydigaryddaear,ondymaentyn hynodddoeth:
25Ymorgrugsyddboblhebfodyngryf,acetomaentyn paratoieubwydynyrhaf;
26Nidyw'rconauondgwerinwan,etogwnanteutaiyny creigiau;
27Nidoesganylocustiaidfrenin,ahwyollynrhwymaua ântallan;
28Yprycopynaymaflyneidwylo,acymaeym mhalasdaibrenhinoedd.
29Triphethsydddda,ie,maepedwarynddedwyddary gweill:
30Llewsyddgryfafymmysganifeiliaid,acnithrymaith amneb;
31Milgi;gafrhefyd;abrenin,ynerbynyrhwnnidoes cyfod.
32Osgwnaethostynfydwrthymddyrchafu,neuos meddyliaistddrwg,gosoddylawardyenau.
33Ynddiauymaecorddilaethyndwynymenyn,a chwythiadytrwynyndwynallanwaed:fellyymaellid digofaintyndwynymryson
PENNOD31
1GeiriauybreninLemuel,ybroffwydoliaethaddysgodd eifamiddo
2Beth,fymab?aphabeth,mabfynghroth?aphabeth, mabfyaddunedau?
3Naddyrodynerthiwragedd,na'thffyrddi'rhwna ddifethabrenhinoedd.
4Nidifrenhinoedd,Lemuel,nidywifrenhinoeddyfed gwin;nacidywysogionddiodgadarn:
5Rhagiddyntyfed,acanghofio'rgyfraith,agwyrdroibarn nebo'rcystuddiedig
6Rhoddwchddiodgadarni'rhwnsyddbarodiddarfod,a gwini'rrhaitrymionogalon.
7Byddediddoyfed,acanghofioeidlodi,acnachofiaei drallodmwyach
8Agordyenaudrosymud,oachospawba'rsyddwedieu gosodiddistryw
9Agordyenau,barnyngyfiawn,adadleuachosytlawd a'ranghenus.
10Pwyallddodohydiwraigrinweddol?canysymaeei phrisymhelluwchlawrhuddemau
11Ymaecaloneigŵrynymddiriedynddi'nddiogel,felna byddoarnoangenysbail
12Gwnahiddaioniacniddrwgiddohollddyddiaueihoes
13Ymaehiynceisiogwlan,allin,acyngweithioyn ewyllysgarâ'idwylo
14Ymaehifelllongau'rmarsiandwyr;ymaehiyndwyn eibwydobell.
15Ymaehihefydyncyfoditraymaehiynnos,acyn rhoddiymborthi'wthylwyth,arhani'wmorynion
16Ymaehiynystyriedmaes,acyneibrynu:âffrwythei dwyloymaehiynplannugwinllan
17Ymaehiyngwregysueillwynauânerth,acyncryfhau eibreichiau.
18Ymaehiyndeallfodeimarsiandïaethhiyndda:ei chanwyllhinidâallanliwnos
19Ymae'ngosodeidwyloarywerthyd,a'idwylo'ndaly rhwystr
20Hiaestyneillawatytlawd;ie,ymaehiynestynei dwyloatyranghenus
21Nidofnayreirai'wthylwyth:canysysgarladsyddei holldylwyth
22Hiawnaiddieihunorchuddionodapestri;sidana phorfforyweidillad
23Adnabyddireigŵrynypyrth,paneisteddoefeym mysghenuriaidywlad
24Hiawnaliainmain,aca'igwertha;acynrhoddi gwregysaui'rmarsiandwr.
25Nerthacanrhydeddyweigwisg;ahialawenycha mewnamseriddyfod
26Ymaehiynagorydeigenauâdoethineb;acynei thafodhiymaecyfraithcaredigrwydd
27Ymaehi'nedrychynddaarffyrddeithylwyth,acnid yw'nbwytabarasegurdod.
28Eiphlantagyfodant,aca'igalwantynfendigedig;ei gwrhefyd,acymaeefeyneichanmolhi.
29Llaweroferchedawnaethostynrhinweddol,ondyr wytynrhagoriarnyntoll
30Twyllywffafr,aphrydferthwchsyddofer:ondgwraig sy'nofni'rARGLWYDD,hiagaiffglod.
31Dyroiddioffrwytheidwylaw;amoliannedei gweithredoeddeihunhiynypyrth