LlythyrauHeroda Philat
LLYTHYRHERODATPILATEY LLYWODRAETHWR.
HerodatPontiusPilat,LlywodraethwrJerwsalem: Heddwch
Yrwyfmewnprydermawr.Yrwyfynysgrifennu'rpethau hynatoch,felpanglywchhwynt,ybyddwchyngalaru amdanafOherwyddfelyroeddfymerchHerodias,yrhon sy'nannwylimi,ynchwaraearbwlloddŵragiâarno, torroddodditani,asyrthioddeihollgorff,athorrwydei pheniffwrddacarhosoddarwynebyriâAcwele,maeei mamyndaleiphenareiphen-gliniauyneiglin,acmaefy holldŷmewngalarmawrOherwyddpanglywaisamy dynIesu,dymunaisddodatoch,ermwynimieiweldefar fymhenfyhun,achlywedeiair,aoeddfelgairmeibion dynionAcmae'nsicr,oherwyddyllawerobethaudrwga wnaedgennyfiIoanFedyddiwr,acoherwyddimiwatwar yCrist,wele,yrwyfynderbyngwobrcyfiawnder, oherwyddtywalltllawerowaedplanteraillaryddaear FellymaebarnauDuwyngyfiawn;oherwyddmaepobdyn ynderbynynôleifeddwlOndganeichbodyndeilwngo weldydynDuwhwnnw,fellymae'nweddusichiweddïo drosoffi.
YmaefymabAsboniushefydyngngofidawrei farwolaeth.
Acyrwyffinnaumewncystuddaphrofedigaethfawr, oherwyddbodydropsiarnaf;acyrwyfmewncyfyngder mawr,oherwyddimierlidyrhwnagyflwynoddfedydd trwyddŵr,sefIoanAmhynny,fymrawd,ymaebarnau Duwyngyfiawn.
Acmaefyngwraig,eto,trwyeihollalarameimerch,wedi myndynddallyneillygadchwith,oherwyddeinbodni wedidymunodalluLlygadcyfiawnderNidoesheddwch i'rrhaisy'ngwneuddrwg,meddyrArglwyddOherwyddy maecystuddmawreisoesyndodaryroffeiriaidacar awduronygyfraith;oherwyddiddyntdrosglwyddo'r CyfiawnitiOherwydddymaddiweddybyd,iddynt gytunoi'rCenhedloeddddodynetifeddion.Oherwydd
bwrirallanblantygoleuni,oherwyddnadydyntwedi cadw'rpethauabregethwydamyrArglwydd,acameiFab Fellygwregysadylwynau,aderbyncyfiawnder,tigyda'th wraigyncofioIesunosadydd;abyddydeyrnasyneiddo ichwi,yCenhedloedd,oherwyddyrydymni,ybobl (etholedig),wedigwawdio'rCyfiawn.
Ynawr,osoesllei'ncais,OPilat,ganeinbodniarun adegmewngrym,claddfynheuluynofalus;oherwyddy mae'niawneincladdugennytti,ynhytrachnachanyr offeiriaid,yrhai,arôlychydigamser,felydywedyr Ysgrythurau,arddyfodiadIesuGrist,ydawdial.
Ffarwelddaiti,gydaProcladywraig
Rwy'nanfonclustdlysaufymercha'mmodrwyfyhunatat, felybyddantyngoffadwriaethitio'mmarwolaeth Oherwyddmaemwydodeisoesyndechraudodallano'm corff,acwele,rwy'nderbynbarnamserol,acrwy'nofni'r farnsyddiddodOherwyddynyddauyrydymynsefyll gerbrongweithredoeddyDuwbyw;ondyfarnhon,sy'n amserol,ywamamser,trabodyrunsyddiddodynfarn ambyth.
DiweddyLlythyratPilatyLlywodraethwr
LLYTHYRPILATEATHEROD.
PilatatHerodyTetrarch:Heddwch
Gwybyddagwêl,ynydyddytraddodaistIesuimi,imi dosturiowrthyffyhun,athystiolaethutrwyolchifynwylo (fymodynddieuog),ynglŷnâ'rhwnagododdo'rbeddar ôltridiau,acagyflawnodddybleserynddo,oherwyddyr oeddityndymunoimifodyngysylltiedigâthiynei groeshoeliad.Ondrwy'ndysguynawrganydienyddwyra chanymilwyrawyliasanteifeddrodeifodwedicodio'r meirw.Acrwyfwedicadarnhau'narbennigyrhyna ddywedwydwrthyf,iddoymddangosyngorfforolyng Ngalilea,i'runffurf,achyda'runllais,achyda'run athrawiaeth,achyda'rdisgyblioncall,hebnewidmewn dim,ondpregethu'nhyfdraeiatgyfodiad,atheyrnas dragwyddol
Acwele,ynefa’rddaearynllawenhau;acwele,ymae Proclafyngwraigyncreduynygweledigaethaua ymddangosoddiddi,pananfonaistimidrosglwyddoIesui boblIsrael,oherwyddydrwgdybiaethoeddganddynt
PanglywoddProcla,fyngwraig,fodIesuwediatgyfodi,ac wediymddangosyngNgalilea,cymeroddgydahi Longinusycanwriadadeuddegmilwr,yrunaoeddwedi gwyliowrthybedd,acaethigyfarchwynebCrist,felpe baimewngolygfafawr,a'iweldgyda'iddisgyblion
Ynawr,traoeddentynsefyll,acynrhyfeddu,acynsyllu arno,efeaedrychoddarnynt,acaddywedoddwrthynt, Bethywhyn?Aydychchwiyncreduynoffi? Cyhoeddwch,gwyddochfodycyfamodaroddoddDuwi'r tadauyncaeleiddywedydydylaipobcorffagollasaifyw trwyfymarwolaethi,yrhonawelsochAcynawr,chwia welwchfymodi'nfyw,yrhwnagroeshoeliasoch.A dioddefaislawer,nesfyrhoiynybeddOndynawr,
gwrandewcharnaf,achredwchynfyNhadNuwsydd ynoffi.Oherwyddrhyddhaaisrwymaumarwolaeth,a thorraisbyrthSheol;abyddfynyfodiadarôlhyn
AphanglywoddProclafyngwraiga'rRhufeiniaidy pethauhyn,daethantadweudwrthyf,ganwylo;oherwydd yroeddenthwythauyneierbyn,pangynlluniasanty drygauawnaethantiddo.Felly,minnauhefydoeddarwely fyngwelymewngofid,agwisgoddwisggalar,achymerais hannercantoRufeinwyrgyda'mgwraig,aceuthumi Galilea
Aphanoeddwnynmyndaryffordd,ytystiolaethaisamy pethauhyn;fodHerodwedigwneudypethauhyntrwoffi, iddogynghorigydami,a'mgorfodiiarfogifynwyloynei erbyn,acifarnu'rhwnsy'nbarnupawb,acifflangellu'rUn Cyfiawn,ArglwyddycyfiawnAphannesasomato,O Herod,clywydllaisuchelo'rnef,atharanauofnadwy,a chrynoddyddaear,acaroddoddaroglmelysallan,na welwydeidebygerioedhydynoedynnhemlJerwsalem Ynawr,traoeddwnynsefyllaryffordd,gweloddein Harglwyddfiwrthiddosefyllacymddiddanâ'i ddisgyblionOndgweddïaisynfynghalon,oherwydd gwyddwnmaiefeadraddodasochimi,maiefeoedd ArglwyddypethauagrewydaChreawdwrycyfan.Ondni, panwelsomef,syrthiasomigydareinhwynebauoflaenei draedAdywedaisâllaisuchel,Pechais,OArglwydd,gan fymodwedieistedda'thfarnudi,yrhwnsy'ndialamy cyfanmewngwirioneddAcwele,miwnmaitiywDuw, MabDuw,agwelaisdyddynoliaethacniddydduwdod OndHerod,gydaphlantIsrael,a’mgorfododdiwneud drwgitiTrugarhawrthyf,felly,ODduwIsrael!
Adywedoddfyngwraig,mewngofidmawr,“Duwnefa daear,DuwIsrael,nawobrwyafiynôlgweithredoedd PontiusPilat,nacynôlewyllysplantIsrael,nacynôl meddwlmeibionyroffeiriaid;ondcofiafyngŵryndy ogoniant!”
YnawrdaetheinHarglwyddynagosa’mcodiia’m gwraig,a’rRhufeiniaid;acedrychaisarnoagwelaisfod creithiaueigroesarnoAdywedodd,Yrhynyroeddyr holldadaucyfiawnyngobeithioeidderbyn,acni welsantyndyamserdiycododdArglwyddAmser,Mab yDyn,MabyGoruchaf,yrhwnsyddambyth,o’rmeirw, acaogoneddwydynuchelganyrhynollagreodd,aca sefydloddambythbythoedd
1YsgrifennoddJustinus,uno'rawduronoeddynnyddiau AugustusaTiberiusaGains,yneidrydyddanerchiad:Nid oeddMairyGalilead,aesgoroddaryCrista groeshoeliwydynJerwsalem,wedibodgydagŵr.Acni adawoddJoseffhi;ondparhaoddJoseffmewn sancteiddrwyddhebwraig,efa'ibummabo'iwraiggynt;a pharhaoddMairhebŵr
2.YsgrifennoddTheodorusatPilatyLlywodraethwr:Pwy oeddydyn,yneierbynyroeddcwyngerdyfron,eifod wedicaeleigroeshoelioganddynionPalesteina?Osoedd ylluyngofynhynyngyfiawn,pamnawnesttigydsynio â'ucyfiawnderhwy?Acosoeddentyngofynhynyn
anghyfiawn,sutytorraistti'rgyfraithagorchymynyrhyn oeddymhellogyfiawnder?
AnfonoddPilatato:Oherwyddiddowneudarwyddion nidoeddwnameigroeshoelio:acoherwyddbodei gyhuddwyrwedidweud,Mae'ngalweihunynfrenin,mi a'icroeshoeliodd
3DywedJosephus:RoeddAgripa,ybrenin,wedi'iwisgo mewngwisgwedi'igwehydduagarian,agweloddysioe yntheatrCesareaPanweloddyboblfodeiddilladyn disgleirio,dywedasantwrtho,Hydynhynyroeddemyndy ofnifeldyn:ohynymlaenyrwytwedidyddyrchafu uwchlawnaturmeidrolionAgweloddangelynsefyll uwcheiben,a'idarofelpebaihydatfarwolaeth
DiweddLlythyrPilatatHerod
EPISTLPONTIUSPILATE,Yrhwnaysgrifennoddat yrYmerawdwrRhufeinigynghylcheinHarglwyddIesu Grist.
PontiusPilatatTiberiusCæsarCyfarch:
ArIesuGrist,yrhwnahysbysaisynllawnitiynfy nghyhoeddiadolaf,ymaecosbchwerwwedi'irhoio'r diweddganewyllysybobl,erfymodynanfodlonacyn bryderus.Mewngwirionedd,nidoesoeserioedwedicael acnifyddganunrhywoesddynmorddaallymOnd gwnaethyboblymdrechryfeddol,achytunoddeuholl ysgrifenyddion,penaethiaidahenuriaidigroeshoelio'r llysgennadgwirioneddhwn,euproffwydieuhunain,fely Sibylaugydani,gangynghori'rgwrthwyneb;aphan gafoddeigrogiymddangosoddarwyddiongoruwchnaturiol, acymmarnathronwyrbygythiasantybydigydâdinistr Maeeiddisgyblionynffynnu,hebwadueumeistrtrwyeu hymddygiada'uhystyriaethbywyd;ie,yneienwmaentyn garedigiawn1Onibaifymodwediofniygallai gwrthryfelgodiymhlithybobl,aoeddbronyngandryll, efallaiybyddai'rdynhwnwedibodynbywgydanieto.Er, ganfymodyncaelfyngorfodiynhytrachganffyddlondeb i'thurddas,nagyncaelfyarwainganfynhueddfyhun,ni ymdrechaisâ'mhollnerthiatalgwerthuadioddefgwaed cyfiawn,ynddieuogobobcyhuddiad,ynanghyfiawn,yn wir,trwyfaleisusrwydddynion,aceto,felmae'r Ysgrythurau'neiddehongli,i'wdinistreuhunain.
Ffarwel.Y5edoGalendrauEbrill.
ADRODDIADPILATYLLYWODWR,Ynglŷnâ'n
HarglwyddIesuGrist;yrhwnaanfonwydatAugustus Cesar,ynRhufain.
Ynydyddiauhynny,pangroeshoeliwydeinHarglwydd IesuGristdanPontiusPilat,llywodraethwrPalestinaa Phoenicia,digwyddoddypethauagofnodwydymayn Jerwsalem,agwnaedhwyganyrIddewonynerbynyr ArglwyddFellyanfonoddPilatyrunpethatGesaryn Rhufain,ynghydâ'iadroddiadpreifat,ganysgrifennufel hyn:
AtyrAugustusCesarmwyafgrymus,urddasol,dwyfolac ofnadwy,Pilat,gweinyddwryDalaithDdwyreiniol:
Rwyfwediderbyngwybodaeth,unragoroliawn,aco ganlyniadrwy'ncaelfynghynhyrfuganofnachryndod. Oherwyddynydalaithhonyrwyfyneigweinyddu,uno'i dinasoeddyncaeleigalw'nJerwsalem,rhoddoddholl dyrfa'rIddewonddyno'renwIesuimi,adaethantâllawer ogyhuddiadauyneierbyn,naallenteuprofitrwy dystiolaethgysonOndfe'icyhuddwydounheresiyn benodol,sef,BodIesuwedidweudnadoeddySabothyn orffwys,naci'wgadwganddyntOherwyddfewnaeth laweroiachâdarydiwrnodhwnnw,agwnaethi'rdeillion weld,a'rcloffiongerdded,atgyfododdymeirw,glanhaodd ygwahanglwyfus,iachaoddyparlysiaidoeddyngwbl analluogisymudeucorffnathrineunerfau,onddimond siaradathrafodaallent,arhoddoddiddyntypŵeri gerddedarhedeg,gangaelgwaredareugwendidtrwyei airynunig.Maegweithredbwerusiawnarallsy'nrhyfedd i'rduwiausyddgennym:fegododdddynaoeddwedibod ynfarwambedwardiwrnod,ganeialwtrwyeiairynunig, panoeddydynmarwwedidechraupydru,a'igorffwedi'i lygruganymwydodaoeddwedi'ubridio,acroeddganddo aroglci;ond,ganeiweldyngorweddynybedd, gorchmynnoddiddoredeg,acnioedoddydynmarwo gwbl,ondfelpriodfaballano'iystafell,fellyyraethallan o'ifeddrod,wedi'ilenwiâphersawrtoreithiogArben hynny,hydynoedyrhaioeddynddieithriaid,acyn amlwgyngythreuliaid,aoeddâ'upreswylfamewn anialwch,acyndifaeucnawdeuhunain,acyncrwydroo gwmpasfelgwarthegaphethausy'nymlusgo,troddyn drigoliondinasoedd,athrwyairgwnaethhwy'nrhesymol, a'uparatoiiddodynddoethacynbwerus,acynenwog, ganfwytaeubwydgydahollelynionyrysbrydionaflan oeddynddinistriolynddynt,acafwrioddefeiddyfndery môr
Ac,eto,yroeddunarallaoeddâllawwywedig,acnidyn unigyllawondynhytrachhannercorffydynoeddfel carreg,acnidoeddganddosiâpdynnachymesureddcorff: efeaiachaoddefeâgairaca'igwnaethyniachAdynes hefyd,aoeddâdiferiongwaedersamsermaith,a'i gwythiennaua'irhydwelïauwediblino,acnadoeddyn dwyncorffdynol,ganfodfelunmarw,acynfudbobdydd, felnadoeddhollfeddygonyrardalyngallueihiacháu, oherwyddnidoeddgobaithbywydarôliddi;ondwrthi Iesufyndheibio,derbynioddnerthynddirgeltrwyi'w gysgodddisgynarni,o'rtuôlcyffyrddoddagymyleiwisg, acarunwaith,ynyrawrhonno,llenwoddnertheihaelodau blinedig,acfelpenabaierioedwedidioddefdim, dechreuoddredegtuagatGapernaum,eidinaseihun,fely cyrhaeddoddhimewntaithchwediwrnod.
Acyrwyfwedihysbysu'rpethauhynaglywaisamdanynt ynddiweddar,a'rrhaiawnaethIesuarySabothA gwnaethwyrthiaueraillmwyna'rrhain,felyrwyfwedi gweldgweithredoeddrhyfeddodaumwywedi'ugwneud ganddoefnachanyduwiauyrydymyneuhaddoli
OndHerodacArchelausaPhilip,AnnasaCaiaffas,gyda'r hollbobl,a'itrosglwyddoddefimi,gangreucynnwrf mawrynfyerbynermwynimieiroiarbrawfAmhynny,
gorchmynnaiseigroeshoelio,arôleifflangelluyngyntaf, ernachefaisunrhywachosynddoi'wgyhuddona'i weithredoedddrwg
Pangafoddeigroeshoelio,butywyllwchdrosyrhollfyd,a chuddiwydyrhaulamhannerdiwrnod,acymddangosodd ysêr,ondniwelwydunrhywlewyrchynddynt;achollodd ylleuadeidisgleirdeb,felpebaiwedi'illiwioâgwaed;a llyncwydbydyrymadawedig;felnaymddangosodd cysegrydemleihun,fely'igelwirganddynt,i'rIddewon euhunainareucwymp,ondcanfuantagendorynyddaear, arholiotaranauolynolAcyngnghanolyrarswydhwn ymddangosoddymeirwyncodieto,felytystioddyr Iddewoneuhunain,adweudmaiAbraham,acIsaac,a Jacob,a'rdeuddegpatriarch,aMoses,aJob,oeddwedi marwo'rblaen,felydywedant,tuathairmilaphumcanto flynyddoeddAcroeddllaweriawnawelaisifyhunyn ymddangosynycorff,agwnaethantalarudrosyrIddewon, oherwyddycamweddagyflawnwydganddynt,ac oherwydddinistryrIddewona'ucyfraith
Apharhaoddbraw’rdaeargryno’rchwechedawro’r paratoadhydynawfedawr;aphanddaethhi’nhwyrary dyddcyntafo’rwythnos,daethsŵno’rnefoedd,adaethy nefoeddsaithgwaithynfwydisglairnagarbobdiwrnod arallAcarydrydeddawro’rnosymddangosoddyrhaul ynfwydisglairnagyroedderioedwedidisgleirio,gan oleuo’rhollhemisffer.Acfelydawmelltallanynsydyn mewnstorm,fellygwelwyddynion,ucheleumaint,a rhagorimewngogoniant,lludirifedi,yngweiddi,a chlywydeullaisfelllaistaranucheliawn,Iesua groeshoeliwydsyddwediatgyfodi:dewchifynyoHades, chwiagaethwaswydyngnghilfachautanddaearolHades Acyroeddyragendorynyddaearfelpenabaiganddo waelod;ondymddangosoddseiliau’rddaear,gyda’rrhaia weiddioddynynefoedd,acagerddoddynycorffymhlith ymeirwaatgyfodwyd.Adywedoddyrhwnaatgyfododd yrhollfeirwarhwymoHades,Dywedwchwrthfy nisgyblioneifodynmyndo’chblaeniGalilea,ynoy gwelwchef.
Athrwy’rnoshonnonipheidioddygoleuniâdisgleirioA bufarwllawero’rIddewonyngnghwmwlyddaear,gan gaeleullyncu,felydrannoethnichafwydhydi’rrhan fwyafo’rrhaioeddwedibodynerbynIesuGwelodderaill ymddangosiaddynionyncodinadoeddyrunohonom erioedwedi’iweldUnsynagogo’rIddewonynuniga adawydynJerwsalemeihun,oherwydddiflannoddpawb ynyradfailhwnnw
Felly,ganfymodwedifysynnuganyrarswydhwnnw,a chanfymodwedifymeddiannuganycryndodmwyaf ofnadwy,ysgrifennaisyrhynawelaisyprydhwnnwa'i anfonatdyogoniant;acrwyfwedimewnosodyrhyna wnaedynerbynIesuganyrIddewon,a'ianfonatdy dduwdod,fyarglwydd
ADRODDIADPONTIUSPILATE,Llywodraethwr Jwdea;YrhwnaanfonwydatTiberiusCaesaryn Rhufain.
I'rAugustusmwyafgrymus,urddasol,ofnadwy,adwyfol, PontiusPilat,gweinyddwryDalaithDdwyreiniol.
Rwyfwediymgymrydâchyfleui'chdaionitrwy'rysgrifen hon,erfymodwedifymeddiannuâllaweroofna chryndod,freninmwyafrhagorol,ysefyllfabresennol,fel ymae'rcanlyniadwedi'idangosOherwyddwrthimi weinyddu'rdalaithhon,fyarglwydd,ynôlgorchymyneich tawelwch,sefunoddinasoeddydwyraino'renw Jerwsalem,llemaetemlcenedlyrIddewonwedi'ichodi, traddododdholldyrfa'rIddewon,wediymgynnull,ddyno'r enwIesuimi,ganddwyncyhuddiadaulaweradiddiwedd yneierbyn;ondniallenteigollfarnumewndim.Ond roeddganddyntunheresiyneierbyn,sefeifodyndweud nadoeddySabothynorffwysfabriodoliddynt
Nawrgwnaethydynhwnnwlawerowelliannaua gweithredoeddda:gwnaethi'rdeillionweld,glanhaoddy gwahanglwyfus,cododdymeirw,iachaoddyparlysiaid,na allentsymudogwbl,onddimondllaisoeddganddynt,a'u hollesgyrnyneulle;arhoddoddnerthiddyntgerddeda rhedeg,ganeiorchymyntrwyeiairynunig.Agwnaeth waitharalleto'nfwynerthol,afu'nrhyfeddhydynoed ymhlitheinduwiauni,cododdo'rmeirwLasarus,afufarw ambedwardiwrnod,ganorchymyntrwyairynunigy dylidcodi'rdynmarw,panoeddeigorffeisoeswedi'ilygru ganbryfedaoeddynbridioyneiglwyfauA gorchmynnoddi'rcorffdrewllyd,aoeddyngorweddyny bedd,redeg,acfelpriodfabo'iystafellfellyaethallano'i fedd,ynllawnpersawrmelysArhaiaoeddwedieu cystuddio'nddifrifolgangythreuliaid,acaoeddâ'u hanheddaumewnlleoeddanialwch,acafwytaoddgnawd euhaelodaueuhunain,acaaethifynyacilawrymhlith ymlusgiaidabwystfilodgwyllt,febaroddiddofywmewn dinasoeddyneutaieuhunain,athrwyairfe'ugwnaethyn rhesymol,apherii'rrhaiaoeddwedieupoenigan ysbrydionaflanddodynddoethacynanrhydeddus,a'r cythreuliaidoeddynddyntefeaanfonoddallanifucheso fochi'rmôra'uboddiEto,unarallaoeddâllawwywedig, acaoeddynbywmewndioddefaint,acnadoeddhydyn oedhannereigorffyniach,fe'ihiachaoddtrwyairynunig Agwraigaoeddâdiferiongwaedamamserhir,fel oherwyddydiferiongwelwydhollgymalaueihesgyrna disgleiriwyddrwyddyntfelgwydr,oherwyddyroeddyr hollfeddygonwedieidiswyddohebobaith,acnidoeddent wedieiglanhau,oherwyddnidoeddynddiunrhywobaitho iechydogwbl;ondunwaith,wrthiIesufyndheibio, cyffyrddoddâlledeiddillado'rtuôl,acynyrawrhonno adferwydcryfdereichorff,agwnaedhi'niach,felpena baiganddiunrhywanhwylder,adechreuoddredegyn gyflymtuagateidinaseihun,PaneasAdigwyddoddy pethauhynfelhyn:ondadroddoddyrIddewonfodIesu wedigwneudypethauhynarySabothAgwelaisfod rhyfeddodaumwywedi'ugwneudganddoefnaggany duwiauyrydymyneuhaddoliYnaefeadraddododd HerodacArchelausaPhilip,acAnnasaCaiaffas,gyda'r hollbobl,i'mrhoii,i'wroiarbrawf.Acoherwyddbod llawerwedicodicynnwrfynfyerbyn,gorchmynnaisei groeshoelio
Pangafoddeigroeshoelio,daethtywyllwchdrosyrholl fyd;cuddiwydyrhaulynllwyr,acymddangosai'rawyryn
dywylltraoeddhieto'nddydd,felbodysêri'wgweld,er bodeullewyrchyndalifodwedi'iguddio,amhynny, rwy'ntybionadyweichardderchogrwyddynymwybodol eubodynybydigydyngoleuoeulampauo'rchweched awrhydyrhwyr.A'rlleuad,aoeddfelgwaed,ni ddisgleiriodddrwy'rnos,ereibodynllawn,agwnaethy sêracOrionalardrosyrIddewon,oherwyddycamwedda gyflawnwydganddynt.
Acarydyddcyntafo'rwythnos,tua'rdrydeddawro'rnos, ymddangosoddyrhaulfelnafuerioedo'rblaen,adaethyr hollnefynddisglairAcfelydawmelltmewnstorm,felly ymddangosoddrhaidynionogorffolaethuchel,mewn gwisghardd,acoogoniantannisgrifiadwy,ynyrawyr,a lludirifedioangylion,yngweiddiacyndweud,Gogoniant iDduwynygoruchaf,acaryddaearheddwch,ewyllysda ymhlithdynion:DewchifynyoHades,chwisyddmewn caethiwedynnyfnderoeddHadesAcwrtheullaishwyy symudwydyrhollfynyddoeddabryniau,arhwygwydy creigiau,agwnaedceunantaumawrionynyddaear,felbod lleoeddydyfnderynweladwy
Acyngnghanolyrarswydgwelwydmeirwyncodieto,fel ydywedoddyrIddewona’igwelsant,GwelsomAbraham acIsaac,aJacob,a’rdeuddegpatriarch,afufarwtuadwy filaphumcantoflynyddoeddynghynt,agwelsomNoayn glirynycorffAcherddoddyrholldyrfaogwmpasa chanuemynauiDduwâllaisuchel,ganddweud,Yr ArglwyddeinDuw,yrhwnagyfododdo’rmeirw,a wnaethyrhollfeirwynfyw,acaddinistrioddalladdodd Hades.
Felly,fyarglwyddfrenin,nipheidioddygolaudrwygydol ynosonhonno.Ondbufarwllawero'rIddewon,a suddwydallyncwydhwyynyceunentyddynosonhonno, felnawelwydhydynoedeucyrffNawrrwy'ngolygu,fod yrhaio'rIddewonalefaroddynerbynIesuwedidioddef. AcunsynagogynunigaarhosoddynJerwsalem, oherwyddgorlethwydyrhollsynagogauafuynerbynIesu
Ganhynny,trwy’rofnhwnnw,ganfysynnua’mgafael mewncryndodmawr,ynyrunionawrhonno, gorchmynnaisysgrifennu’rhynawnaethantoll,acyrwyf wedi’ianfonatdyalludi
TREIALACHONDEMNIADPILAT.
PanddaethyllythyrauiddinasyRhufeiniaid,a’udarlleni Gesar,heblawerynsefyllyno,dychrynwydpawb, oherwyddtrwygamweddPilatyroeddytywyllwcha’r daeargrynwedidigwyddi’rhollfydAphanoeddCesar wedi’ilenwiâdicter,anfonoddfilwyragorchmynnodd ddwynPilatyngarcharor
AphanddygwydefiddinasyRhufeiniaid,aphan glywoddCesareifodwedidod,eisteddoddynnhemly duwiau,uwchlaw’rhollsenedd,achyda’rhollfyddin,a chydaholllueinerth,agorchmynnoddiPilatsefyllyny fynedfaAdywedoddCesarwrtho,Ymwyafdrygionus, panwelaistarwyddionmorfawryncaeleugwneudgany dynhwnnw,pamymeiddioddwneuthurhyn?Trwy
LlythyrauHerodaPhilat feiddiogwneudgweithredddrwgyrwytwedidinistrio’r hollfyd.
AdywedoddPilat,“FreninacUnben,nidwyffi’neuogo’r pethauhyn,ondtyrfa’rIddewonsyddarfrysacyneuog.” AdywedoddCesar,“Aphwyydynthwy?”MeddaiPilat, “Herod,Archelaus,Philip,AnnasaCaiaffas,aholldyrfa’r Iddewon.”MeddaiCesar,“Ambaachosygwnaethochchi eubwriad?”AdywedoddPilat,“Maeeucenedlyn wrthryfelgaracynanufudd,acnidyw’nufuddi’th awdurdod”AdywedoddCesar,“Pandraddodasantefiti, dylettifodwedieisicrhaua’ianfonataffi,acnidoeddetti wedicydsynioiddyntgroeshoeliodyno’rfath,aoeddyn gyfiawnacawnaethwyrthiaumorfawrada,fely dywedaistyndyadroddiad”1Oherwyddtrwywyrthiau o’rfathydatguddiwydIesuifodynGrist,Breninyr Iddewon
AphanddywedoddCesarhyn,acefeihunynenwienw Crist,syrthioddholldyrfa’rduwiaugyda’igilydd,a daethantfelllwchlle’roeddCesaryneisteddgyda’r senedd.AllanwydyrhollboblasafaigerllawCesarâ chryndodoherwyddllefaru’rgairachwympeuduwiau,a chaneubodwedi’ugafaelmewnofn,aethantigydi ffwrdd,pobuna’idŷ,ganryfedduatyrhyna ddigwyddasaiAgorchmynnoddCesargadwPilatyn ddiogel,ermwyniddowybodygwiramIesu
Athrannoeth,panoeddCesaryneisteddynycapitol gyda'rhollsenedd,efeagychwynnoddholiPilatetoA dywedoddCesar,Dywedygwir,unmwyafdrygionus, oherwyddtrwydyweithredddrygionusawnaethostyn erbynIesu,hydynoedymaydatguddiwydgwneuddy weithredoedddrwg,wrthi'rduwiaugaeleudinistrio. Dywedfelly,pwyyw'rhwnagroeshoeliwyd,oherwyddei enwaddinistrioddyrholldduwiau?DywedoddPilat,Ac ynwirmaeeidystiolaethauynwir;oherwyddhydynoed fifyhunaargyhoeddwydganeiweithredoeddeifodyn fwyna'rholldduwiauyrydymyneuhaddoliAdywedodd Cesar,Ambaachos,felly,ygwnaethostgymainto feiddgarwchagweithredoeddyneierbyn,hebfodyn anwybodusohono,nacynsicrogynlluniorhywddrwgi'm llywodraeth?AdywedoddPilat,Gwneuthumhynny oherwyddcamweddatherfysgyrIddewondigyfraithac annuwiol
AllanwydCesarâdicter,achynhalioddgyngorgyda'iholl senedda'iswyddogion,agorchmynnoddysgrifennu gorchymynynerbynyrIddewonfelhyn:
AtLicianussy'ndalyllecyntafynNgwladyDwyrain Cyfarchion:
Rwyfwedicaelgwybodamybeiddgarwchagyflawnwyd ynddiweddariawnganyrIddewonoeddynbywyn Jerwsalema'rdinasoeddo'ucwmpas,a'ugweithredoedd anhrefnus,sutygwnaethonnhworfodiPilatigroeshoelio duwpenodolo'renwIesu,athrwyhynnyytywyllwydy byda'iddinistrioganeucamweddfawrPenderfynwch felly,gydachorffofilwyr,fyndatyntynoarunwaitha chyhoeddieubodynddarostyngedigigaethiwedtrwy'r gorchymynhwnTrwyufuddhauamyndymlaenyneu
herbyn,a'ugwasgaruymmhobcenedl,eucaethiwo,a thrwyyrrueucenedlohollJwdeacyngyntedâphosibl, dangoswch,llebynnagnadywhynwediymddangoseto, eubodynllawndrygioni.
AphanddaethygorchymynhwniWladyDwyrain, ufuddhaoddLicianus,oherwyddofnygorchymyn,aca ddinistrioddhollgenedlyrIddewon,acabaroddi'rrhaia adawydynJwdeafyndyngaethweisiongyda'rrhaia wasgarwydymhlithyCenhedloedd,felybyddai'nhysbysi Gesarfodypethauhynwedi'ugwneudganLicianusyn erbynyrIddewonynNgwladyDwyrain,aci'wblesioef
AphenderfynoddCesaretoholiPilat,agorchmynnoddi gapten,o’renwAlbius,dorripenPilatiffwrdd,gan ddweud,Felygosododdeiddwyloarydyncyfiawna elwirCrist,yntauhefydasyrthynyrunmodd,acnichaiff waredigaeth
AphanddaethPilati'rlle,gweddïoddyndawel,gan ddweud,OArglwydd,naddinistriafigyda'rHebreaid drygionus,oherwyddniddylwnfodwedirhoidwyloarnat ti,onddrosgenedlyrIddewondigyfraith,oherwyddiddynt ysgogigwrthryfelynerbynDuw,ondtiawyddostimiei wneudmewnanwybodaeth.Naddinistriafi,felly,amfy mhechodhwn,acnachofia'rdrwgsyddynoffi,O Arglwydd,acyndywasProclasy'nsefyllgydamiynawr fymarwolaeth,yrhonaddysgaistibroffwydoyrhaiddy hoelioarygroesNachosbahihefydynfymhechod,ond maddauini,achyfrifniynrhandyraicyfiawnAcwele, panorffennoddPilateiweddi,daethllaiso'rnefoedd,gan ddweud,Byddpobcenhedlaethatheuluoeddy Cenhedloeddyndyalw'nfendigedig,oherwyddtanattiy cyflawnwydyrhollbethauhynalefarwydganyproffwydi amdanaf;arhaiditidyhunymddangosfeltystimiynfy ailddyfodiad,panfyddafynbarnudeuddegllwythIsrael, a'rrhainadydyntwedicyffesufyenw.Athorroddy RhaglawbenPilat,acwele,derbynioddangelyrArglwydd efAphanweloddeiwraigProclayrangelyndodacyn derbyneiben,rhoddoddhithauhefyd,wedieillenwiâ llawenydd,yrysbrydarunwaith,achladdwydhigyda'i gŵr
MARWOLAETHPILAT,AGONDEMNIODDIESU.
Ynawr,trabodTiberiusCaesar,ymerawdwryRhufeiniaid, yndioddefoglefyddifrifol,aphanglywoddfodmeddyg ynJerwsalem,o'renwIesu,aiachaibobclefydtrwyeiair ynunig;hebwybodbodyrIddewonaPhilatwedieiladd, gorchmynnoddiuno'iweision,Volusianus,ganddweud, Doscyngyntedagygallwchardrawsymôr,adywedwrth Philat,fyngwasa'mffrind,amanfonymeddyghwnataf i'mhadferi'mhiechydgwreiddiolAVolusianus,wedi clywedgorchymynyrymerawdwr,aaetharunwaith,a daethatPhilat,felygorchmynnwydiddoAcefea ddywedoddwrthyrunPhilatyrhynaymddiriedwydiddo ganTiberiusCaesar,ganddweud,TiberiusCaesar, ymerawdwryRhufeiniaid,dyArglwydd,wediclywedbod meddygynyddinashonsy'niacháuclefydautrwyeiairyn unig,ynerfynyndaerarnati'wanfonatoiiacháueiglefyd. AdychrynwydPhilatynfawrwrthglywedhyn,ganwybod maitrwygenfigenyroeddwediperiiddogaeleiladd
AteboddPilatynegesydd,ganddweudfelhyn,Roeddy dynhwnynddrwgweithredwr,acynddynaddenoddyr hollboblareiôleihun;felly,arôlcyngorganddoethiony ddinas,peraisiddogaeleigroeshoelio.Acwrthi'r negesyddddychwelydi'wlety,cyfarfuâdynesbenodolo'r enwVeronica,aoeddwedibodyngyfarwyddâIesu,a dywedodd,Owraig,yroeddmeddygpenodolynyddinas hon,aiachaoddycleifiontrwyeiairynunig,pamy lladdoddyrIddewonef?Adechreuoddhiwylo,gan ddweud,Afi,fyarglwydd,fyNuwa'mHarglwydda draddododdPilattrwygenfigen,a'igondemnio,a'i orchymyna'igroeshoelioYna,ganalaru'nfawr,dywedodd, Mae'nddrwgiawngennyfnaallafgyflawni'rhynymaefy arglwyddwedifyanfonamdano
DywedoddVeronicawrtho,PanoeddfyArglwyddyn myndogwmpasynpregethu,aminnauwedify amddifadu’nanfodloniawno’ibresenoldeb,roeddwni’n dymunocaeleilunwedi’ibeintioimi,feltraroeddwni wedifyamddifaduo’ibresenoldeb,oleiafygallaiffigurei ddelweddroicysurimiAphanoeddwnynmyndâ’r cynfasatyrarlunyddi’wbeintio,cyfarfufyArglwyddâmi agofynibleroeddwni’nmyndAphanoeddwnwedi hysbysuachosfynhaithiddo,gofynnoddimiamycynfas, a’iroiynôlimiwedi’iargraffuâlluneiwynebparchus. Felly,osbydddyarglwyddynedrychyndduwiolarolwg hyn,byddynmwynhaubuddiechydarunwaith
“Aoesmoddcaeldelwo’rfathagaurneuarian?” gofynnodd“Na,”meddaihi,“ondâtheimladduwiolo ymroddiad.”“Felly,afgydathi,achludafydelwiGesari edrycharno,adychwelaf”
FellydaethVolusianusgydaVeronicaiRufain,a dywedoddwrthTiberiusyrymerawdwr,Iesu,yrhwnyr wyttiwedieiddymunoersamsermaith,maePilata'r Iddewonwediildioifarwolaethanghyfiawn,acogenfigen maentwediglynuwrthbrenygroesFelly,maematron penodolwedidodgydamiganddodâllunyrunIesu,acos wytti'nedrycharno'nddefosiynol,fegeidifudddyiechyd ynfuanFellyparoddCesari'rfforddgaeleilledaenuâ lliainsidan,agorchmynnoddgyflwyno'rportreadiddo;a chyngyntedagygwnaethedrycharno,adenilloddei iechydgwreiddiol
YnadaliwydPontiusPilatarorchymynCesara'iddwyni RufainPanglywoddCesarfodPilatwedidodiRufain, llanwydefâdigofaintmawryneierbyn,apharoddiddo gaeleiddwynatoYnawr,daethPilatagefgôtddi-dor Iesu,a'igwisgoddpanoeddgerbronyrymerawdwrCyn gyntedagygweloddyrymerawdwref,rhoddoddo'rneilltu eihollddicter,acarunwaithcododdato,acniallaisiarad ynllymagefmewnunrhywbeth:a'rhwnaoeddynei absenoldebynymddangosmorofnadwyaffyrnigynawr yneibresenoldeb,mae'ncaeleiganfodyngymharol addfwyn
Aphany’igollyngodd,cynbohiraethynddigofusynei erbyn,ganddatganeihunyndruenus,amnadoeddwedi mynegiiddoddictereifynwes.Acarunwaithfe’igalodd ynôl,gandynguaphrotestioeifodynblentynmarwolaeth, acynanaddasifywaryddaearAphanweloddef,
cyfarchoddefarunwaith,arhoio’rneilltuhollgynddaredd eifeddwl.
Roeddpawbwedisynnu,acroeddefeihunwedisynnu,ei fodmorgandryllynerbynPilattraoeddynabsennol,acna allaiddweuddimwrtho'nsydyntraoeddynbresennolYn ydiwedd,trwyawgrymDwyfol,neuefallaitrwyberswâd rhywGristion,cafoddeiddinistriooddiarygôt,acynfuan ailddechreuoddeigynddareddgwreiddiolyneierbynA phanoeddyrymerawdwrynpendroni'nfawramhyn, dywedasantwrthomaicôtyrArglwyddIesuydoeddYna gorchmynnoddyrymerawdwreigadwynycarcharnesy byddai'nymgynghoriâ'rdoethionbethddylideiwneudag efAcarôlychydigddyddiaurhoddwyddedfrydynerbyn Pilatydylideigondemnioi'rfarwolaethfwyafgwarthus PanglywoddPilathynlladdoddeihunâ'idagereihun,a thrwyfarwolaetho'rfathrhoddoddddiweddareifywyd
PanhysbyswydmarwolaethPilat,dywedoddCesar,Ynwir, bufarwmarwolaethfwyafgwarthus,acniarbedoddeilaw eihunefFellycafoddeiglymuwrthflocmawrogarreg a'isuddoynafonTiber.Ondysbrydiondrygionusacaflan, ganlawenhauyneigorffdrygionusacaflan,asymudasant igydynydŵr,acaachosasantfelltathymhestloedd ofnadwyynyrawyr,taranauachenllysg,felbodofn ofnadwyarbawbAmyrheswmhwnnw,llusgoddy RhufeiniaidefallanoafonTiber,a'igarioiffwrddmewn gwatwariVienne,a'isuddoynafonRhone.Oherwydd ystyrVienneyw,felpetai,FforddGehenna,oherwyddei fodynllemelltithiobrydhynnyAcroeddysbrydiondrwg ynoacyngwneudyrunpethau.
Felly,gannadoeddentyngoddefcaeleupoenicymaint gangythreuliaid,tynnasantyllestrmelltithiooddiwrthynt a'ianfoni'wgladduynnhiriogaethLosaniaOndpan gythryblwydhwy'nfawrganyblinderauuchod,rhoddasant efiffwrddoddiwrthynta'isuddomewnpwllpenodol wedi'iamgylchynuganfynyddoedd,llehydynoedeto,yn ôlcyfrifrhai,dywedirbodamrywddyfeisiaucythreuligyn dodallan.