Welsh - Ecclesiasticus

1RhaglunDoethinebIesuMabSirachTraymaellawer amawrionwedieutraddodiinitrwyygyfraitha'r prophwydi,achaneraillyrhaiaddilynasanteucamrau hwynt,amypethauydylidcanmolIsraelamddysga doethineb;aco'rhynymaeynrhaidnidynunigi'r darllenwyrddyfodynfedruseuhunain,ondhefydyrhai afynnantddysgu,alluelwayrhaisyddoddiallan,trwy lefaruacysgrifenu:fynhad-cuIesu,wediiddoymroi llaweriddarlleniadygyfraith.,a'rproffwydi,allyfrau erailleintadau,acwedicaelbarnddaynddynt,a dynnwydarnoeihunhefydiysgrifennurhywbethyn ymwneudâdysgadoethineb;i'rbwriadybyddaii'rrhai sy'nchwennychdysgu,acyngaethi'rpethauhyn,elwa llawermwymewnbywynôlygyfraith.Amhynny gadawerimierfynarnochi'wddarllengydaffafrasylw, aci'npardduo,lleygallomymddangosynbrinorai geiriau,yrhaiyrydymwedillafurioi'wdehongli.Canys yrunpethaualefarwydynHebraeg,acagyfieithwydi dafodarall,nidydyntyrungrymynddynt:acnidyn unigypethauhyn,ondygyfraitheihun,a’rproffwydi, a’rrhanarallo’rllyfrau,nidoesfawrwahaniaeth,pan maentyncaeleusiaradyneuhiaitheuhunainCanysyn yrwythfedflwyddynarbymthegarhugainoddyfodiad i'rAipht,panoeddEuergetesynfrenin,acynparhau ynobethamser,miagefaislyfrnidbychanoddysg:am hynnymiadybiaisynfwyafanghenrheidiolimiroddi pethdiwydrwyddallafuri'wddehongli;ganddefnyddio gwyliadwriaethamedrusrwyddmawrynygofodhwnw iddwynyllyfriderfyniad,a'iosodallaniddynthwythau hefyd,yrhaisyddmewngwladddieithrynbarodi ddysgu,yncaeleuparotoio'rblaenmewnmoesauifyw ynolygyfraithYmaepobdoethinebyndyfododdi wrthyrArglwydd,acsyddgydagefyndragywydd

2Pwyaddichonrifotywodymôr,adiferiongwlaw,a dyddiautragwyddoldeb?

3Pwyaallganfoduchderynef,alledyddaear,a'r dyfnder,adoethineb?

4Doethinebagrewydoflaenpobpeth,adeallpwyllo dragywyddoldeb

5GairDuwgoruchafywffynnondoethineb;a'iffyrdd syddorchymyniontragywyddol.

6Ibwyydatguddiwydgwreiddyndoethineb?neupwya wybueichynghoriondoethhi?

7Ibwyyramlygwydgwybodaethdoethineb?aphwya ddealloddeiphrofiadmawrhi?

8Ymaeundoethadirfawri'wofni,yrArglwyddyn eisteddareiorsedd-faingc.

9Efea'icreoddhi,aca'igwelodd,aca'irhifoddhi,aca'i tywalltoddhiareihollweithredoedd.

10Hisyddâphobcnawdynôleiddawn,acefea'i rhoddeshii'rrhaia'icarantef.

11OfnyrArglwyddsyddanrhydedd,agogoniant,a llawenydd,achorongorfoledd.

12OfnyrArglwyddawnagalonlawen,acarydd lawenydd,agorfoledd,ahiroes.

13YnebaofnoyrArglwydd,daagaiffo'rdiwedd,ac efeagaiffffafrynnyddeifarwolaeth.

14OfniyrArglwyddywdechreuaddoethineb:acefea grewydgydâ'rffyddloniaidynygroth.

15Hiaadeiladoddsylfaendragwyddolgydâdynion,a hiabarhâgydâ'uhâdhwynt.

16OfnyrArglwyddsyddgyflawnderdoethineb,acyn llenwidynionâ'iffrwyth.

17Ymaehiynllenwieuholldŷâphethaudymunol,a'r casglwyrâ'ichynydd.

18OfnyrArglwyddsyddgorondoethineb,ynperii heddwchaciechydperffaithlewyrchu;illdausydd roddionDuw:acymaeynhelaethueugorfoleddyrhai a'icarantef.

19Doethinebsyddynbwrwmedragwybodaethdeall ynsefyll,acyndyrchafuyrhaisy'neidalhi.

20GwreiddyndoethinebywofniyrArglwydd,ahiroes yweichanghennau.

21OfnyrArglwyddsyddyngyrruymaithbechodau:a lleymaeynbresennol,ymaeyntroidigofaintymaith 22Niellircyfiawnhaudyncynddeiriog;canysdylanwad eilideffyddeiddinistref.

23Byddclafynrhwygoamamser,acwedihynnybydd llawenyddyncodiiddo

24Efeaguddiaeieiriaudrosamser,agwefusaullawer afyneganteiddoethineb

25Damhegiongwybodaethsyddynnhrysorau doethineb:ondduwioldebsyddffiaiddganbechadur

26Osmynniddoethineb,cadwygorchmynion,a'r Arglwydda'irhyddhiiti

27CanysofnyrArglwyddywdoethineba chyfarwyddyd:affyddacaddfwynderyweihyfrydwch

28PaidagymddiriedynofnyrArglwyddpanfyddidi'n dlawd:acnaddodatoâchalonddwbl

29Nafyddragrithiwryngngolwgdynion,agofalabeth yrwytyneilefaru

30Paidâ'thddyrchafu,rhagitisyrthio,adwyngwarth ardyenaid,acfellyydatguddiaDuwdygyfrinachau, a'thfwrwilawryngnghanolygynulleidfa,oherwyddni ddaethostmewngwirioneddiofnyrArglwydd,ondi'th galonynllawnodwyll

PENNOD2

1Fymab,osdawiwasanaethu'rArglwydd,paratoady enaididemtasiwn.

2Gosoddygalonynuniawn,agoddefynwastadol,ac nafrysiaynamsertrallod.

3Glynawrtho,acnathroymaith,felyramlhaerdiyn dyddiwedddiweddaf.

4Bethbynnagaddygirarnat,cymerynsiriol,abydd amyneddgarpannewidierdiigyflwrisel.

5Canysaurabrofwydynytân,agwŷrcymmwysyn ffwrnadfyd.

6Credynddo,acefea'thgynnorthwya;trefndyffordd yniawn,acymddiriedynddo.

7YrhaiydychynofniyrArglwydd,disgwyliwchwrth eidrugareddef;acnacewcho'rneilltu,rhagichwi syrthio.

8YrhaiydychynofniyrArglwydd,credwchef;a'ch gwobrniphalla.

9ChwychwiaofnwchyrArglwydd,gobeith-iwcham ddaioni,acamorfoleddtragywyddol,athrugaredd.

10Edrychwcharycenedlaethaugynt,agwelwch;a ymddiriedodderioedynyrArglwydd,aca waradwyddwyd?neuaarhosoddnebyneiofn,aca adawyd?neupwyaddirmygoddefeerioed,yrhwna alwoddarno?

11CanysyrArglwyddsyddlawnodosturiathrugaredd, ynhir-ymaros,acyndrugarogiawn,acynmaddeu pechodau,acynachubynamsercystudd.

12Gwaegalonnauofnus,adwylogwan,a'rpechadur sy'nmynedddwyffordd!

13Gwae'rgwangalon!canysnidywyncredu;am hynnynidamddiffynniref.

14Gwaechwiyrhaiagollasantamynedd!aphabetha wnewchpanymweloyrArglwyddâchwi?

15YrhaiaofnantyrArglwydd,nidanufuddhânti'wAir; a'rrhaia'icarantefagadwanteiffyrddef

16YrhaiaofnantyrArglwyddageisiantyrhynsydd dda,ynrhynguboddiddo;a'rrhaia'icarantef,a ddigoniro'rgyfraith

17Byddyrhaisy'nofni'rArglwyddynparatoieu calonnau,acyndarostwngeuheneidiauyneiolwg, 18Ganddywedyd,SyrthiwniddwylawyrArglwydd,ac nididdwylawdynion:canysmegisymaeeifawreddef, fellyymaeeidrugareddef

PENNOD3

1Gwrandewchfi,eichtad,blant,agwnewchwedi hynny,felybyddochddiogel

2CanysyrArglwyddaroddesi'rtadanrhydeddary plant,acagadarnhaoddawdurdodyfamarymeibion

3Ymae'rsawlsy'nanrhydeddueidadyngwneud cymodameibechodau:

4A'rhwnsyddynanrhydeddueifam,syddfelunyn gosodtrysor

5Ynebaanrhydeddoeidad,agaifflawenyddo'iblant eihun;aphanygwnaefeeiweddi,efeawrandewir

6Ynebaanrhydeddoeidad,agaiffhiroes;a'rhwna fyddoufuddi'rArglwydd,afyddyngysuri'wfam

7YnebaofnoyrArglwydd,aanrhydeddaeidad,aca wasanaethai'wrieni,megisi'wfeistriaid.

8Anrhydeddadydada'thfammewngairagweithred, felydelobenditharnatoddiwrthynt.

9Canysbendithytadsyddynsefydlutaiplant;ond melltithyfamsyddyngwreiddioallansylfeini.

10Naogoniantynamarchdydad;canysnidyw gwaradwydddydadynogoniantiti.

11Canysgogoniantdynsyddoddiwrthanrhydeddei dad;acymaemammewngwaradwyddi'rplant.

12Fymab,cynnorthwyadydadyneioedran,acnaflina eftrafyddobyw.

13Acosyweiddeallynmethu,byddamyneddagef;ac naddirmygaefpanfyddityndygyflawnnerth.

14Canysnidanghofirrhyddhaddydad:acynlle pechodauychwanegiri'thadeiladudi.

15Ynnydddygystuddycofier;dybechodauhefyda doddantymaith,felyrhewynytywyddcynnesteg.

16Yrhwnaymadawoâ'idad,syddmegiscablwr;a'r hwnsyddyndigioeifam,syddfelltigedig:oDduw.

17Fymab,dosymlaenâ'thfusnesmewnaddfwynder; fellyybyddianwylganyrhwnsyddgymmeradwy.

18Pofwyafybyddi,gostyngafdyhun,athiageiffafr gerbronyrArglwydd.

19Llawersydduchel,acofri:onddirgeliona ddatguddiri'rrhaiaddfwyn.

20CanysmawrywgalluyrArglwydd,acanrhydeddir efganyrhaigostyngedig.

21Nachaisbethaurhygalediti,acnachwiliwchy pethausydduwchlawdynerth.

22Ondyrhynaorchmynnwyditi,meddwlarnogyda pharch,canysnidrhaiditiweledâ'thlygaidypethau syddynydirgel.

23Paidâchwilfrydeddmewnpethaudiangen:canys mwyobethauafynegiritinagaddeallodynion.

24Canysllaweradwyllwydganeubarnofereuhunain; acamheuaethddrwgaddymchweloddeubarnhwynt.

25Heblygaidybyddieisiaugoleuni:naphroffesa wybodaethnadoesgennyt

26Calonystyfnigawnaddrwgo'rdiwedd;a'rhwna garoberygl,addifethirynddi

27Calonystyfnigalwythogoofidiau;a'rdrygionusa bentyrrantbechodarbechod

28Cospedigaethybeilchionnidoesiachâd;canys planigyndrygioniawreiddioddynddoef

29Calonydarbodusaddeallddameg;achlustastudyw dymuniaddyndoeth

30Bydddwfryndiffoddtânfflamllyd;acelusenaua wnagymoddrosbechodau

31A'rhwnsyddyntalutroionda,syddynmeddwlyr hynaddawohynymlaen;aphansyrthio,efeagaiff arosiad

PENNOD4

1Fymab,paidâthwyllotlodieifywoliaeth,acnawnai lygaidanghenusddisgwylynhir

2Nawnafenaidnewynogynloes;nachythruddodyn yneigyfyngder

3Nachwanegafwyogyfyngderigalonflinedig;acna ohiriwchroddii'rhwnsyddmewnangen.

4Nawrthodymbilycystuddiedig;nathroymaithdy wyneboddiwrthddyntlawd.

5Paidâthroiymaithdylygadoddiwrthyranghenus,ac naryddiddoddimachlysuri'thfelltithio.

6Canysosefeafelltithiadiynchwerwdereienaid,ei weddiawrendyaryrhwna'igwnaethef.

7Caelcariadygynulleidfa,aphlygdybeniŵrmawr.

8Naflinoitiymgrymudyglustatytlawd,arhoddiiddo atebcyfeillgaragaddfwynder.

9Gwaredyrhwnaddioddefogamolawygorthrymwr; acnafyddwangalonpaneisteddychmewnbarn.

10Byddfeltadi'ramddifaid,acynllegwri'wmam: fellyybyddifelmabyGoruchaf,acefea'thgârdiyn fwynagawnadyfam.

11Doethinebsyddyndyrchafueiphlant,acyncydioyn yrhaia'iceisiant.

12Yrhwnsyddyneicharuhi,syddyncarubywyd;a'r rhaiageisianthiynforeaddigonirolawenydd.

13Yneba'idalohi,aetifeddaogoniant;aphalebynnag yrelohiimewn,yrArglwyddafendithia.

14Yrhaia'igwasanaethanthi,awasanaethanti'rSanct: a'rrhaia'icaranthi,yrArglwydda'icarant.

15Ynebawrandawoarnihi,afarnycenhedloedd:a'r neba'igofalohi,adrigynddiogel.

16Osymrodddyneihuniddi,efea'ihetifeddahi;a'i genhedlaethefa'idalhimewnmeddiant.

17Canysarycyntafhiarodiagydagefynffyrddcam, acaddwgarnoofnacofn,aca’ipoenydiaefâ’i disgyblaeth,hydoniymddiriedoyneienaidef,a’ibrofi wrtheichyfreithiauhi.

18Ynaydychwelhiynunionattoef,aca'icysuraef,ac afynegaiddoeichyfrinachau.

19Ondosefeaâo'ile,hia'igadawef,aca'irhoddes i'wadfaileihun

20Sylwcharycyfleusdra,agochelrhagdrwg;aphaidâ chywilyddiopanfyddoamdyenaid.

21Canysgwarthsyddyndwynpechod;acymae gwarthsyddogoniantagras

22Nachymernebynerbyndyenaid,acnaadibarch nebberiitisyrthio

23Acnacymatalâllefaru,panfyddoachlysuri wneuthurdaioni,acnachuddiadyddoethinebynei phrydferthwch

24Canystrwylefaruyradnabyddirdoethineb:adysg trwyairytafod

25Naddywedynerbynygwirionedd;ond gwaradwydderamgyfeiliornaddyanwybodaeth

26Nafyddedcywilyddcyffesudybechodau;acna orfodicwrsyrafon

27Paidâgwneuddyhunynwaelodiddynffôl;na derbynpersonycedyrn

28Ymdrechaamygwirioneddhydangau,a'rArglwydd aymladdtrosot

29Nafrysiayndydafod,acyndyweithredoeddllaca diofal

30Nafyddfelllewyndydŷ,nagwylltinebymhlithdy weision

31Naestyndylawidderbyn,achaupanfyddo'ntalu.

PENNOD5

1Naosoddygalonardyeiddo;acnaddywed,Ymae gennyfddigoni'mbywyd.

2Naddilyndyfeddwldyhuna'thnerth,irodioyn ffyrdddygalon:

3Acnaddywed,Pwya'mllywodraethaiamfy ngweithredoedd?canysyrArglwyddynddiauaddialdy falchderdi.

4Naddywed,Pechais,aphaniwedawnaethimi? canyshirymarosyw'rArglwydd,ni'thollyngaefe ymaith.

5Oranaberthauaberth,nafyddohebofnychwanegu pechodatbechod:

6AcnaddywedEidrugareddefsyddfawr;efea heddychiroachosamldrafymhechodau:canysoddi

wrthoefymaetrugareddadigofaint,a’iddicteryn gorffwysarbechaduriaid.

7PaidagoediidroiatyrArglwydd,acnacymadoo ddyddiddydd:canysynddisymwthydawdigofaintyr Arglwyddallan,acyndyddiogelwchdiy'thddifethir, acaddifethirynnydddial.

8Paidâgosoddygalonarnwyddauagafwydyn anghyfiawn,oherwyddniwnântelwitiynnyddtrallod.

9Paidâgwguâphobgwynt,acnacewchibobffordd: canysfellyypechadursyddâthafoddwbl.

10Byddgadarnyndyddeall;abyddeddyairdiyrun.

11Byddwchyngyflymiglywed;abyddeddyfywydyn ddiffuant;achydagamyneddrhowchateb.

12Osdeallsyddgennyt,atebdygymydog;onide, gosoddylawardyenau.

13Anrhydeddagwarthsyddmewnsiarad:athafoddyn yweigwymp.

14Paidâ'thalwynsibrwd,acnaddywedowrthdy dafod,canysgwarthaflansyddarylleidr,a chondemniaddrwgarytafoddwbl.

15Paidâbodynanwybodusoddimmewnmatermawr neufach

PENNOD6

1Ynllecyfaillpaidâdodynelyn;canystrwyhynnyyr etifeddienwdrwg,gwarth,agwaradwydd:fellyhefydy pechadurachanddodafoddwbl

2Naddyrchafayngnghyngordygalondyhun;rhagi'th enaidgaeleirwygofeltarwyncrwydroynunig

3Ceifwytadyddail,achollidyffrwyth,agadaeldy hunfelsych-bren

4Enaiddrygionusaddinistriayrhwnsyddganddo,ac a'igwneloynwawdi'welynion

5Byddiaithfelysynamlhaucyfeillion:athafodtegyn amlhaucyfarchioncaredig

6Byddwchmewnheddwchâllawer:erhynnynidoes onduncynghorwrofil

7Osbyddidi'ncaelcyfaill,profwchefyngyntaf,a phaidâbrysioi'wgydnabod

8Canyscyfaillywrhywddyni'wachlysureihun,acni erysynnydddygyfyngder.

9Acymaecyfaill,yrhwnwedieidroiynelyniaeth,ac ymrysonaddatguddiadywaradwydd.

10Drachefn,ymaerhywgyfaillyngydymaithwrthy bwrdd,acnipharhaynnydddygystudd.

11Ondyndylewyrchdiybyddefefeltidyhun,aca fyddynfeiddgardrosdyweision.

12Osgostyngirdi,efeafyddi'therbyn,acaymguddia rhagdywyneb.

13Ymwahanaoddiwrthdyelynion,agofalarhagdy gyfeillion.

14Ymaecyfaillffyddlonynamddiffynfagadarn:a'r hwnagafoddycyfrywun,agafodddrysor.

15Nidoesdimyngwrthwneudcyfaillffyddlon,a'i ardderchowgrwyddefynamhrisiadwy.

16Cyfaillffyddlonywmeddyginiaethybywyd;a'rrhai aofnantyrArglwydda'icanfyddantef.

17YnebaofnayrArglwydd,agyfarwyddaei gyfeillachynuniawn:canysmegisymaeefe,felly hefydybyddeigymmydog

18Fymab,codaddysgo'thieuenctidifyny:fellyycei ddoethinebhyddyhenaint.

19Tyredatihifelunynaredigacynhau,adisgwylam eiffrwythdahi:canysnilafurilawerwrthlafurioo'i hamgylch,eithrbwytewcho'iffrwythhiynfuan.

20Anhyfrydiawnywhii’rannysgedig:yrhwnsydd hebddeall,nidarhosogydâhi.

21Hiaorweddarnofelmaencadarnprawf;acefea'i bwrianthioddiwrthoefcynhir.

22Canysdoethinebsyddynôleihenw,acnidywhiyn amlwgilawer.

23Gwrando,fymab,derbynfynghyngor,aphaidâ gwrthodfynghyngor,

24Arhodydraedyneillyffetheiriauhi,a'thwddfynei chadwynhi

25Crymmadyysgwydd,adyghi,acnaflinaâ'i rhwymauhi.

26Tyredatihiâ'thhollgalon,achadweiffyrddhiâ'th hollallu

27Chwiliwch,achwiliwch,ahiahysbysiriti:aphan gaffochafaelynddi,nacadhi

28Canyso'rdiweddtiageieigorffwysfahi,ahwnnwa droiri'thlawenydddi

29Ynabyddeillyffetheiriauynamddiffynfagadarniti, a'ichadwynauynfantelloogoniant

30Canysarnihiymaeaddurnaur,a'irhwymauynles porffor

31Gwisghiynwisganrhydedd,agwisghiamdanatyn gorongorfoledd

32Fymab,osewyllysi,tiaddysgir:acoscymhwysdy feddwl,byddddarbodus

33Oscârglywed,tiageiddeall:acosplygidyglust, doethfyddi

34Sefwchynlliawsyrhenuriaid;aglynuwrthyrhwn syddddoeth

35Parodiwrandopobduwiolymddyddan;acnaadi ddamhegiondeallddiancrhagot

36Acosgweliŵrdeallgar,dosattoefynddidrugaredd, agwisgdydroedwrthrisiaueiddrwsef.

37ByddeddyfeddwlarordinhadauyrArglwydd,a myfyriaynwastadolyneiorchmynionef:efeasicrha dygalon,acarydditiddoethinebwrthdyddymuniad.

PENNOD7

1Nawnaddrwg,fellyniddawniwediti.

2Ciliaoddiwrthyranghyfiawn,acanwireddadryoddi wrthyt.

3Fymab,nachauarrhychanghyfiawnder,acnafedi hwyntseithwaith.

4NacheisiwchganyrArglwyddoruchafiaeth,na'r breninyseddanrhydedd.

5NachyfiawnhadyhungerbronyrArglwydd;acnac ymffrostiedo'thddoethinebgerbronybrenin.

6Nacheisiwchfodynfarnwr,heballutynnuymaith anwiredd;rhagofnitiunamserŵrycedyrn,ynfaen tramgwyddynffordddyuniondeb

7Paidâthrosedduynerbynlliawsdinas,acynana fwrwdyhunilawrymhlithybobloedd.

8Narwymoynaillbechodaryllall;canysmewnunni byddidigosp.

9Naddywed,Duwaedrycharamlderfyoffrymau,a phanoffrymwyfi'rDuwgoruchaf,efea'iderbynia.

10Paidâgwangalonpanwneidyweddi,acnac esgeulusaroddielusen.

11Nachwarddanebiwawdioynchwerwdereienaid: canysymaeunyndarostwngacyndyrchafu.

12Naddyfeisiogelwyddynerbyndyfrawd;nagwneud ycyffelybi'thgyfaill.

13Nawnaddimcelwydd:canysnidyweiarferiadyn dda.

14Paidâdefnyddiollaweroeiriaumewnlliawso henuriaid,aphaidâgwneudllaweroflinderwrth weddïo.

15Nachaswchwaithllafurus,nahwsmonaeth,yrhwna ordeinioddyGoruchaf.

16Paidâ'thgyfrifymhlithylliawsobechaduriaid,ond cofianafydddigofaintynarosynhir

17Darostyngwchynddirfawr:canystânallyngyryw dialeddyrannuwiol

18Nachyfnewidiwchgyfaillerdimllesogwbl;na brawdffyddlonamaurOffir

19Naadiwraigddoethada:canyseigrassydd goruwchaur

20Traymaedywasyngweithioynwir,naerfynarno ddrygioni,na'rcyflogsy'neiroieihunyngyfangwbli ti

21Cârdyenaidwasda,acnathwylloeforyddid

22Aoesgennytanifeiliaid?gwyliwchhwynt:acoser dylesybyddont,cadwhwyntgydathi

23Aoesgennychblant?cyfarwyddahwynt,ac ymgrymueugwddfo'uhieuenctid

24Aoesgennytferched?gofalaameucyrph,acna ddangosdyhunynsirioltuagatynt

25Priodadyferch,acfellyygwneibwysmawr:ond dyrohiiŵrdeallgar

26Aoesgennytwraigynôldyfeddwl?paidâ'igadael hi:ondnaddyrodyhuniwraigysgafn

27Anrhydeddadydadâ'thhollgalon,acnacanghofia ofidiaudyfam.

28Cofiamaiohonynthwyy'thgenhedlwyd;aphafodd ygellididaluiddyntypethauawnaethantiti?

29OfnayrArglwyddâ'thhollenaid,apharchaei offeiriaid.

30Câryrhwna'thwnaethostâ'thhollnerth,acna adawoâ'iweinidogion.

31OfnwchyrArglwydd,acanrhydeddwchyroffeiriad; adyroiddoeiranef,felygorchmynniriti;y blaenffrwyth,a'roffrwmdrosgamwedd,arhoddyr ysgwyddau,acaberthsancteiddhad,ablaenffrwythy pethausanctaidd.

32Acestyndylawatytlawd,felyperffeithierdy fendith.

33Rhoddsyddrasyngngolwgpobdynbyw;aci'r meirwna'idalier.

34Paidâbodgyda'rrhaisy'nwylo,agalarugyda'rrhai sy'ngalaru

35Nafyddarafiymweledâ'rclaf:canyshynya'thwna ynanwyl.

36Bethbynnagagymeromewnllaw,cofiaydiwedd, acnibyddobythynanghywir.

PENNOD8

1Paidagymrysonâ'rgalluog,rhagitisyrthioi'w ddwylo.

2Paidaganghydfodâ'rcyfoethog,rhagiddody orphwysodi:canysauraddifethoddlawer,acawyrodd galonnaubrenhinoedd.

3Nacymrysonâdynllawntafod,acnacymrysonâ phrenareidân.

4Paidâdigiowrthddynanfoesgar,rhagi'thhynafiaid warth.

5Paidâcheryddu'rsawlsy'ntroioddiwrthbechod,ond cofiaeinbodniigydynhaedducosb

6Paidagamharchudynyneihenaint:canysymaerhai ohonomniynheneiddio.

7Paidâllawenhauamfoddyelynpennafwedimarw, ondcofiaeinbodniigydynmarw

8Paidâdirmyguymddiddanydoethion,eithr ymgyfarwyddoâ'udiarhebion:canysganddynthwyy dysgiaddysg,asutiwasanaethugwŷrmawrynrhwydd

9Nachollwchymddiddanyrhenuriaid:canyshwy hefydaddysgasantganeutadau,acohonynthwya ddysgiddeall,aciroddiattebynôlyrangen

10Paidâchynnauglopechadur,rhagitilosgiâfflamei dân

11Paidâchyfodimewndicteryngngŵyddrhywun niweidiol,rhagiddoorweddi'thddalyndyeiriau

12Paidârhoibenthygi'runsy'ngryfachnathidyhun; canysosrhoddwchfenthygiddo,cyfrifwchondcolledig

13Nafyddfeichiauuwchlawdyallu:canysos meichnïwrfyddi,gofalaeidalu

14Naddosigyfraithgydabarnwr;canysbarnantdrosto ynoleianrhydedd

15Natheithioarhydyfforddgydâgwrdewr,rhagiddo flinoarnat:canysynôleiewyllyseihunygwnaefe,a thiaddifethirgydageftrwyeiffolineb

16Nacymrysonâgŵrdig,acnacymrysonagefile unig:canysgwaedsyddfeldimyneiolwgef,allenid oescymorth,efea’thddymchwel.

17Nacymgynghoraâffôl;canysniallefegadwcyngor.

18Paidâgwneuddimdirgeloflaendieithryn;canysni wyddostbetharyddefeallan.

19Nacagordygalonibobun,rhagiddodalutrocraffi ti.

PENNOD9

1Paidâchenfigennuwrthwraigdyfynwes,acnaddysg iddiwersddrwgi'therbyndyhun.

2Naddyrodyenaidiwraig,iosodeithroedardy sylwedd.

3Nachwrddâphuteiniwr,rhagsyrthioi'wmaglauhi.

4Paidâgwneudllawerogwmnigwraigsy'ngantores, rhagdygymrydgyda'ihymdrechion.

5Nasylluarforwyn,rhagitisyrthiotrwyypethau gwerthfawrsyddynddi.

6Naddyrodyenaidibuteiniaid,felnachollerdy etifeddiaeth.

7Nacedrycho'thamgylchynheolyddyddinas,acnac ymdroiyneilleunig.

8Troymaithdylygadoddiwrthwraighardd,acnac edrycharharddwcharall;canysllaweradwyllwydgan brydferthwchgwraig;canysymaymaecariadyn cynnaufeltân.

9Naceisteddgydâgwraiggŵrarall,acnaceisteddgyd âhiyndyfreichiau,acnaceisteddgydahiwrthygwin; rhagi'thgalonostynguatihi,acfellytrwydy ddymuniaddisyrthioiddistryw.

10Nawrthodhengyfaill;canysnidywynewyddyn gyffelybiddo:cyfaillnewyddsyddfelgwinnewydd; panheneiddio,tia'ihyfedâphleser.

11Nachenfigennaogoniantpechadur:canysni wyddostbethfyddeiddiweddef.

12Nacymhyfryduynypethymae'rannuwiolyncael pleserynddo;ondcofianadântynddigospi'wbedd

13Cadwymhelloddiwrthydynsydda'rgalluiladd; fellynacamheuaofnangau:acosdawato,nawnafai, rhagiddoddwyndyeinioesynbresenol:cofiamaiyng nghanolmaglauyrwytynmyned,acynrhodioar furfylchoeddyddinas

14Cynagosedagygallo,dyfaldygymydog,ac ymgynghoraâ'rdoethion

15Byddeddyymddiddanâ'rdoethion,a'thholl ymadroddyngnghyfraithyGoruchaf

16Abyddediddyniongyfiawnfwytaacyfedgydâthi; abyddeddyogoniantynofnyrArglwydd

17Ilawycrefftwrycymeradwyirygwaith:a llywodraethwrdoethyboblameiymadrodd

18Peryglusywgŵrâthafoddrwgyneiddinas;a'rhwn syddfrechyneiymddyddan,agaseir

PENNOD10

1Barnwrdoethagyfarwyddoeibobl;acymae llywodraethgwrpwyllogyndrefnus

2Felymaebarnwrybobloeddeihun,fellyhefydei swyddogion;apharywddynywtywysogyddinas,felly yrhaiollsyddyntrigoynddi.

3Ymaebreninannoethyndifethaeibobl;ondtrwy ddoethinebyrhaisyddmewnawdurdodycyfanneddiry ddinas.

4GalluyddaearsyddynllawyrArglwydd,acmewn amserpriodolefeaosoddrostiunbuddiol.

5YnllawDuwymaeffyniantdyn:acarbersonyr ysgrifennyddygosodedeianrhydedd.

6Paidâchasinebi'thgymydogambobcam;agwneyd dimogwbltrwyarferionniweidiol.

7BalchdersyddatgasgerbronDuwadyn:athrwyy ddauygwnaunanwiredd.

8Oherwyddgweithredoeddanghyfiawn,niwed,a chyfoethtrwydwyll,ymae'rdeyrnasyncaeleithrosio'r naillbobli'rllall.

9Pahamymaedaearalludwynfalch?Nidoesdim mwydrygionusnagŵrcybyddlyd:canysycyfrywsydd

yngosodeienaideihunarwerth;oherwyddtrabywy maeefeynbwrwymaitheiymysgaroedd.

10Ymae'rmeddygyntorriymaithglefydhir;a'rhwn syddhydheddywynfrenin,afyddfarw.

11Canyspanfyddodynynfarw,efeaetifedda ymlusgiaid,anifeiliaid,amwydod.

12Dechreubalchderywpanfyddounynciliooddiwrth Dduw,a'igalonyntroioddiwrtheiWneuthurwr.

13Canysdechreuadpechodywbalchder,a’rhwnsydd ganddo,adywalltffieidd-dra:acamhynnyyrArglwydd addugarnyntddrygionidieithr,aca’udistrywiodd hwyntynllwyr.

14YrArglwyddafwrioddilawrorseddautywysogion balch,acaosododdifynyyrhaiaddfwynyneulle.

15YrArglwyddadynnoddwreiddiauycenhedloedd balch,acablannoddyrhaigostyngedigyneulle.

16YrArglwyddaddymchweloddwledyddy cenhedloedd,aca'udistrywioddhwynthydseiliauy ddaear.

17Efeadynnoddraiohonynt,aca'udistrywioddhwynt, acaddarfui'wcoffadwriaethddarfododdiaryddaear

18Niwnaedbalchderiwŷr,nadictercynddeiriogi'r rhaiaanedowraig

19YrhaiaofnantyrArglwydd,hadsicrydynt,a'rrhai a'icarantefynblanhigynanrhydeddus:yrhainidydynt ynystyriedygyfraith,hadgwaradwyddus;hedyn twyllodrusywyrhaiadroseddantygorchymynion

20Ymmysgbrodyrymaeypenafynanrhydeddus; fellyhefydyrhaiaofnantyrArglwyddyneiolwgef

21OfnyrArglwyddsyddynmynedoflaenderbyn awdurdod:ondgarwderabalchderyweucolled 22Paunbynnagaicyfoethog,bonheddig,aitlawd,ofn yrArglwyddyweugogoniant

23Nidcyfaddasiddirmyguytlawdsyddganddoddeall; nidcyfleusychwaithifawrhaudynpechadurus

24Gwŷrmawr,abarnwyr,anerthwyraanrhydeddir; etonidoesunohonyntmwyna'rhwnsyddynofniyr Arglwydd

25I'rgwasdoethygwna'rrhyddionwasanaeth:a'rhwn syddganddowybodaethniflinapanddiwygieref

26Paidâbodynddoethwrthwneuddyfusnes;acnac ymffrostiedynamserdygyfyngder.

27Gwellyw'rhwnsyddynllafurio,acynhelaethym mhobpeth,na'rhwnsyddynymffrostio,acsyddeisiau bara.

28Fymab,gogoneddadyenaidmewnaddfwynder,a dyroiddoanrhydeddynôleiurddas.

29Pwyagyfiawnhayrhwnabechoynerbyneienaidei hun?aphwyaanrhydeddayrhwnaddiystyraeieinioes eihun?

30Ytlawdaanrhydeddirameifedr,a'rcyfoethoga anrhydeddirameigyfoeth.

31Yrhwnaanrhydeddirmewntlodi,pafaintmwy mewncyfoeth?a'rhwnsyddamharchusmewncyfoeth, pafaintmwymewntlodi?

PENNOD11

1Doethinebsyddyndyrchafupenyruniselradd,acyn periiddoeisteddymmysggwŷrmawr

2Namolwchddynameibrydferthwch;acnaffieiddia ddynameiolwgallanol.

3Ychydigyw'rwenynenymmysgypryf;ondei ffrwythhiywypenafobethaumelys.

4Paidagymffrostioo'thddillada'thddillad,acna ddyrchafadyhunynnyddanrhydedd:canysrhyfeddol ywgweithredoeddyrArglwydd,achuddiedigywei weithredoeddefymhlithdynion.

5Brenhinoeddlaweraeisteddasantarlawr;acunna feddyliwydamdano,awisgoddygoron.

6Llawerowŷrcedyrnawarthwydynddirfawr;a'r anrhydeddusyncaeleidraddodiiddwylodynioneraill.

7Paidâbeiocynarchwilio'rgwirionedd:deallyngyntaf, acynacerydd.

8Nacatebcynitiglywedyrachos:acnacymyrrwchâ dynionyngnghanoleuhymddiddan.

9Paidagymrysonmewnmaternidywynperthyniti; acnaceisteddmewnbarngydaphechaduriaid

10Fymab,nacymyrraâllawerobethau:canysos ymyrrilawer,nibyddiddieuog;acoscanlyndi,nichei, acnicheidihangfatrwyffoi

11Ymaeunynllafurio,acyncymrydpoenau,acyn prysuro,acsyddynfwyolawerareihôlhi

12Drachefn,ymaeunarallynaraf,acarnoangen cymorth,yneisiaugallu,acynllawnodlodi;etollygad yrArglwyddaedrychoddarnoerdaioni,aca'icododd o'idirisel,

13Acaddyrchafoddeibenoddiwrthdrallod;fely rhyfeddoddllawero'rrhaia'igweloddef

14O'rArglwyddydawffyniantacadfyd,bywydac angau,tlodiachyfoeth

15Doethineb,gwybodaeth,adeallygyfraith,syddo'r Arglwydd:oddiwrthoefymaecariad,affordd gweithredoeddda

16Budechreuadcyfeiliorniathywyllwchgyda phechaduriaid:adrwgaheneiddiagydâ'rrhaia ogoniantynddo

17YmaedawnyrArglwyddynarosgyda'rduwiol,a'i ffafrefalwyddabyth

18Ymae'rhwnsy'ncyfoethogitrwyeiwyliadwriaeth a'ibinsio,adymaeirano'iwobr:

19Traymaeefeyndywedyd,Cefaislonyddwch,acyn awrmiafwyttâfynwastadolo'mheiddo;acettoniwyr efepaamseraddawarno,abodynrhaididdoadaely pethauhynnyieraill,amarw.

20Byddgadarnyndygyfamod,abyddyngyfarwydd ynddo,aheneiddiayndywaith.

21Paidârhyfedduatweithredoeddpechaduriaid;eithr ymddiriedynyrArglwydd,acarosyndylafur:canys pethhawddyngngolwgyrArglwyddynddisymwthyw gwneuthurtlawdyngyfoethog.

22BendithyrArglwyddsyddyngngwobryduwiol,ac ynddisymwthygwnai'wfendithffynnu.

23Naddywed,Palessyddo'mgwasanaethi?apha bethaudafyddgennyfwedihyn?

24Drachefn,naddywed,Ymaegennyffiddigon,aca feddwnlawerobethau,aphaddrwgagafwedihyn?

25Ynnyddffyniantymaeanghofoorthrymder:acyn nyddcystuddnidoesmwycoffadwriaethamffyniant.

26Canyspethhawddywi'rArglwyddynnyddangau dâliddynynôleiffyrdd.

27Cystuddawrawnaiddynanghofiopleser:acynei ddiweddefaddarganfuwydeiweithredoedd.

28Nifendithiafarnwrcyneifarwolaeth:canys adnabyddirgŵryneiblant.

29Naddygbobdyni'thdŷ:canysllawerodrenausydd i'rtwyllodrus.

30Felpetrisagymmeriracagedwidmewncawell,felly hefydcalonybalch;acfelysbïwr,ymaeefeyngwylio amdygwymp:

31Canysymaeefeyncynllwyn,acyntroidaynddrwg, acmewnpethauteilwngybyddclodynrhoibaiarnat.

32Owreichionenodânyrenynnirpentwrolo:a'r pechadurusawyloamwaed.

33Gochelŵrdrygionus,canysefeaweithiaddrygioni; rhagiddoddwynarnatddichelliontragwyddol.

34Derbynddieithryni'thdŷ,acefea'thaflonyddu,ac a'thdryallano'theiddodyhun.

PENNOD12

1Panwneiddagwybyddibwyyrwytyneiwneuthur; fellyydiolchiritiamdyfanteision

2Gwnaddai'rduwiolŵr,athiageidâl;acosnadoddi wrthoef,ettooddiwrthyGoruchaf

3Niddichondaioniddyfodi'rhwnafeddiennirbob amsermewndrygioni,naci'rhwnnidywynrhoddi elusen

4Dyroi'rduwiolddyn,acnachymmorthpechadur

5Gwnaddai'rgostyngedig,ondnaddyroi'rannuwiol: daldyfaraynol,acnaddyroiddoef,rhagiddody feistrolitrwyhynny:canysaralltiadderbynddwywaith cymaintoddrwgamyrhollddaafyddogennytgwneud iddo

6CanysyGoruchafagasabechaduriaid,acadâl ddialeddi'rannuwiol,aca'uceidwynerbyndydd nertholeucosbedigaeth

7Dyroi'rda,acnachymmorthypechadur

8Niddichoncyfaillgaeleiadnabodmewnffyniant:a gelynniellireiguddiomewnadfyd

9Ynllwyddiantdynygofidiagelynion:ondynei adfydyciliacyfaill.

10Nacymddiriedyndyelynbyth:canysmegishaearn ynrhydu,fellyymaeeiddrygioni.

11Ereifodynymostwng,acynmynedigwrcwd,etto cymerwyliadwriaethdda,agwyliadwriaethohono,a byddiiddofelpebuasitwedisychugwydryn,athiagei wybodnadyweirwdefwedieisychuynllwyr.

12Naosodefgerdyfrondi,rhagiddo,wediiddody ddymchwel,sefyllyndyle;acnaceisteddardy ddeheulaw,rhagiddogeisioeistedd,athithauo'rdiwedd igofiofyngeiriau,achaeldybigoâhwynt.

13Pwyadosturiawrthswynwrafrathwydâsarff,neu wrthbwystfilodgwylltionagos?

14Fellyyrhwnsyddynmynedatbechadur,acwediei halogigydâgefyneibechodau,pwyadosturia?

15Byddefynarosgydathiamychydig,ondosbyddi'n dechraucwympo,nidyw'naros.

16Ymaegelynynllefaru'nberaiddâ'iwefusau,ondyn eigalonymae'ndychmygusuti'thdafluibydew:efea wyloâ'ilygaid,ondoscaiffgyfle,nichaifffoddloniâ gwaed.

17Osadfydaddawarnat,tia'iceiynoyngyntaf;acer eifodynesgusi'thgynorthwyo,ettoefea'thdanseiliant. 18Efeaysgwydeiben,acaglapioeiddwylo,aca sibrwdlawer,acanewidiaeiwyneb.

PENNOD13

1Yrhwnagyffyrddoâphig,ahalogirganddo;a'rhwn syddganddogyfeillachâgwrbalch,afyddgyffelyb iddo.

2Nafaichuwchdyallutrafyddobyw;acnafydded gymundebaguncryfachachyfoethocachnathidyhun: canyspafoddycytunaytegella'rcrochanpridd?canys ostaroynaillynerbynyllall,efeaddryllir

3Ygoludogawnaethgam,acettoefeafygythia:y tlawdagam,arhaididdoerfynhefyd.

4Osereielwybyddi,efea'thddefnyddiadi:ondod oesdimgennyt,efea'thwrthoda

5Osbyddgennytddim,efeafyddbywgydâthi:ie,efe a’thwnaynnoeth,acnibyddedifaro’iherwydd

6Osbyddarnoangenamdanat,efea'thdwylla,aca wenaarnat,aca'thosodamewngobaith;efealefara wrthytyndeg,acaddywed,Bethsyddeisiauarnat?

7Acefea'thgywilyddiawrtheiymborth,nesiddody dynnuynsychddwywaithneudeirgwaith,aco'rdiwedd efea'thchwarddynwawdwedihynny;panweloefedi, efea'thwrthoda,acaysgwydeibenarnat

8Gochelrhagdydwylloa'thddwynilawryndy lawenydd

9Osgwahoddirtioddiwrthŵrnerthol,tyndyhun,a mwyolawerygwahoddefedi

10Paidâphwysoarno,rhagdyattal;paidymhell,rhag itigaeldyanghofio

11Paidâchaeldywneudyngyfartalagefmewnsiarad, acnachredeieiriaulawer:canysâllawerogyfathrebu ytemtirefedi,achanwenuarnattiaryddallandy gyfrinachau

12Ondyngreulonyrhyddefedyeiriau,acnidarbedai wneuthurniwediti,aci'thgarcharu.

13Sylwa,achymerofal,canysyrwytynrhodiomewn peryglo'thddymchweliad:panglywoypethauhyn, deffroyndygwsg.

14CâryrArglwydddyholloes,agalwarnoamdy iachawdwriaeth.

15Ymaepobanifailyncarueigyffelyb,aphobunyn carueigymydog.

16Ymaepobcnawdyncydmaruynôleiryw,adyna lynowrtheigyffelyb.

17Pagymdeithassyddrhwngyblaidda'roen?fellyy pechadurgyda'rduwiol.

18Pagytundebsyddrhwngyrhyenaachi?apha heddwchrhwngycyfoethoga'rtlawd?

19Felyrasyngwylltynysglyfaethllewynyranialwch: fellyycyfoethogsy'nbwyta'rtlawd.

20Felybalchyncasaugostyngeiddrwydd:fellyy goludogaffieiddiaytlawd

21Ymae'rcyfoethogyndechrausyrthioganei gyfeillion,ondytlawdyncaeleiwthioilawrganei gyfeillion

22Pansyrthiantycyfoethog,ymaeganddo gynnorthwywyrlawer:ymaeefeynllefarupethaunid ywi'wllefaru,acettodyniona'icyfiawnha:ytlawda lithrodd,acettohwya'iceryddasantefhefyd;llefarodd ynddoeth,acniallaigaellle.

23Panlefaroycyfoethog,ymaepobunyndaleidafod, ac,wele,yrhynaddywed,ymaentyneiddyrchafui'r cymylau:ondosytlawdalefaro,hwyaddywedant,Pa gymrawdywhwn?acosbagluefe,hwya gynnorthwyanti'wddymchwel.

24Ymaecyfoethynddai'rhwnnidoesganddobechod, athlodisyddddrwgyngngenauyrannuwiol.

25Calondynanewidiaeiwyneb,paunbynnagaierda aidrwg:achalonlawenawnawyneprydsiriol.

26Gweddsiriolsyddarwyddcalonsyddmewnffyniant; acymaedarganfoddamhegionynllafurblinedigy meddwl.

PENNOD14

1Gwyneifydydynnilithroddâ'ienau,acni'ipigoâ lliawspechodau

2Gwyneifydyrhwnnichondemnioddeigydwybodef, a'rhwnnisyrthiantoddiwrtheiobaithynyrArglwydd

3Nidywcyfoethyngymmwysiniggar:abethawna gŵrcenfigennusagarian?

4Ymae'rhwnsy'ncasglutrwydwylleienaideihun,yn casgluateraill,acyngwario'ieiddoynderfysglyd

5Yrhwnsyddddrwgiddoeihun,ibwyybyddoyndda? nichaiffbleseryneinwyddau

6Nidoesgwaethna'rhwna'icenfigenoeihun;adyma ad-daliado'iddrygioni

7Acosdaawnaefe,ynanfoddlonymaeefeynei wneuthur;aco'rdiweddefeafynegaeiddrygioni

8Ymaellygaddrygionusi'rcenfigenus;ymaeyntroiei wynebymaith,acyndirmygudynion

9Llygadtrachwantusniddiwallaeiran;acanwireddyr annuwiolsyddynsychueienaid

10Ymaellygaddrygionusyncenfigennuwrtheifara, acynllygadwrtheifwrdd.

11Fymab,ynôldyallu,gwnaddaitidyhun,adyroi'r Arglwyddeioffrwmdyledus.

12Cofianabyddmarwolaethynhirarddyfod,acna ddatguddircyfamodybedditi.

13Gwnaddai'thgyfaillcynmarw,acynôldyallu estyndylaw,adyroiddo.

14Nathwyllodyhuno'rdyddda,acnaadiran dymuniaddafyneddrosot.

15Oniadewidylafuriarall?a'thlafuri'wrannuwrth goelbren?

16Dyro,achymer,asancteiddiadyenaid;canysnidoes ymofynamddanteithionynybedd.

17Ymaepobcnawdynheneiddiofeldilledyn:canysy cyfamodo'rdechreuadyw,Tiafyddimarwangau.

18O'rdailgwyrddionarbrentew,rhaiynsyrthio,arhai yntyfu;fellyhefydygenhedlaethognawdagwaed,un yndodiben,acarallyncaeleieni

19Ymaepobgwaithynpydruacyndarfod,a'iweithrediadynmynedymaith.

20Gwyneifydydynsy'nmyfyrioarbethaudamewn doethineb,acynymresymuambethausanctaiddtrwyei ddeall.

21Ynebaystyrioeiffyrddhiyneigalon,agaiffddeall hefydyneichyfrinachauhi.

22Dosareihôlhifelunynolrheinio,agorweddyn gynllwynyneiffyrdd.

23Yrhwnsyddynoffeiriaduwrtheiffenestri,awrendy hefydwrtheidrysauhi.

24Yrhwnalettyaynagosi'wthŷhi,hefydagaeefe binyneimuriauhi.

25Efeaosodeibabellynagosati,acalettyamewn lletyymaepethauda.

26Efeaosodeiblantdaneillocheshi,acaletyadanei changhennauhi.

27Trwyddihiygorchuddireferhaggwres,acynei gogonianthiypreswylia.

PENNOD15

1YnebaofnoyrArglwydd,awnadda,a'rhwnsydd ganddowybodaethygyfraith,a'icaiffhi

2Acfelmamycyfarfyddohiagef,aca'iderbyniefyn wraigbriodoforwyn

3Abaradeallyporthahief,acaroddesiddoddwfr doethinebi'wyfed

4Efeaarhosirarni,acnisymudir;acaddibynnaarni, acniwaradwyddir

5Dyrchafahiefuwchlaweigymdogion,acyngnghanol ygynulleidfayragorydeienau

6Efeagaifflawenyddachoronoorfoledd,ahiawna iddoetifedduenwtragwyddol

7Ondgwŷrffôlnichyrhaeddantati,aphechaduriaid ni'sgwelanthi

8Canyspellywhioddiwrthfalchder,agwŷr celwyddogniddichoneichofiohi

9Nidywmawlynymddangosyngngenaupechadur, canysnidoddiwrthyrArglwyddydanfonwydef

10Canysmoliantadraethirmewndoethineb,a'r Arglwydda'illwyddahi.

11Naddyweddi,TrwyyrArglwyddysyrthiaisi:canys niddylechwneuthurypethausyddgasganddo.

12Naddyweddi,Efeabaroddimigyfeiliorni:canys nidoesarnoangenydynpechadurus.

13CasganyrArglwyddbobffieidd-dra;a'rrhaia ofnantDduwnidydyntyneigaru.

14Efeeihunawnaethddyno'rdechreuad,aca'i gadawoddefynllaweigyngor;

15Osmyn,cadwygorchymynion,achyflawni ffyddlondebcymeradwy.

16Efeaosododddânadwfro’thflaendi:estyndylaw i’rafynni.

17Oflaendynymaebywydacangau;aphaunbynnag aicyffelybaroddiriddo.

18CanysmawrywdoethinebyrArglwydd,anerthol ywefemewngallu,acymaeyngweledpobpeth:

19A'ilygaidsyddaryrhaia'ihofnantef,acefeaŵyr hollwaithdyn

20Niorchmynnoddinebwneuthurdrygionus,acni roddodddrwyddedinebbechu.

PENNOD16

1Nachwennychlliawsoblantanfuddiol,acna ymhyfrydamewnmeibionannuwiol.

2Eriddyntamlhau,nalawenychantynddynt,onibyddo ofnyrArglwyddgydahwynt.

3Nacymddiriedyneubywyd,acnapharchaeulliaws: canysgwellywuncyfiawnnamil;agwellywmarw hebblant,nachaelyrhaiannuwiol.

4Canysganydeallgaryradlenwiryddinas:ond tylwythydrygionusaddisynirarfyrder.

5Llawerobethauo'rfathawelaisâ'mllygaid,achlyw fynghlustbethaumwyna'rrhaihyn.

6Yngnghynnulleidfa'rannuwiolyrenynnirtân;ac mewncenedlwrthryfelgarymaedigofaintyncaeleiroi ardân.

7Nilonyddwydefi'rhengewri,yrhaiasyrthiasant ymaithynnertheuffolineb

8NiarbedoddychwaithylleyroeddLotynaros,ond ffieiddioddhwyntoherwyddeubalchder

9Nithrugarhaoddefewrthyboblddirfawr,yrhaia gymerwydymaithyneupechodau:

10Nachwechanmilowŷrtraed,yrhaiaymgasglasant ynnghadernideucalon

11Acosbyddunystyfnigymmhlithybobl,rhyfeddos diancefeynddigosp:canystrugareddadigofaintsydd gydagef;ymaeynnertholifaddeu,acidywalltanfodd

12Felymaeeidrugareddynfawr,fellyymaeei gywiriadhefyd:ymaeefeynbarnudynynôlei weithredoedd

13Niddiangcypechadurâ'iyspail:acnibydd rhwystredigamyneddyduwiol

14Gwnafforddibobgwaithtrugaredd:canyspobdyn agaiffynôleiweithredoedd

15YrArglwyddagaledoddPharo,felnadadwaenaiefe ef,felybyddaieiweithredoeddnertholynhysbysi'r byd

16Eidrugareddsyddamlwgibobcreadur;acefea wahanoddeioleunioddiwrthytywyllwchagadamant.

17Naddywed,miaymguddiafrhagyrArglwydd:a gofianebfioddiuchod?Nichofirfiymhlithcynifero bobl:canysbethywfyenaidymhlithyfathnifer anfeidrologreaduriaid?

18Wele,ynef,anefynefoedd,ydyfnder,a'rddaear,a'r hynollsyddynddi,asymudirpanymwelo.

19Ymynyddoeddhefydaseiliauyddaearaysgwyd gangrynu,panedrychoyrArglwyddarnynt.

20Niddichoncalonfeddwlamypethauhynyndeilwng: aphwyaddichongenhedlueiffyrddef?

21Tymmestlywyrhonniddichonnebeigweled:canys cuddiedigywyrhanfwyafo'iweithredoeddef.

22Pwyaddichonfynegigweithredoeddeigyfiawnder ef?neupwyalleugoddef?canyspellyweigyfammod ef,aphrawfpobpethsyddynydiwedd.

23Ynebsyddeisiaudeall,afeddyliaambethauofer:a'r ffôlyncyfeiliorniaddychymygaffôl.

24Fymab,gwrandofi,adysgwybodaeth,anodfy ngeiriauâ'thgalon.

25Amlygafddysgeidiaethmewnpwys,amynegafei wybodaethynunion.

26GweithredoeddyrArglwyddawnaethpwydmewn barno'rdechreuad:aco'ramserygwnaethefehwynt, efeawaredoddeirhannau.

27Efeaaddurnoddeiweithredoeddefyndragywydd, acyneilawefymaeypennafohonynthydyrholl genhedloedd:nidydyntynllafurio,acniflinant,acni phallaoddiwrtheugweithredoedd.

28Nidoesyrunohonyntynrhwystrorhywunarall,ac nidydyntbythynanufuddi'wairef.

29WedihynyrArglwyddaedrychoddaryddaear,ac a'illanwoddâ'ifendithion.

30Aphobrhywbethaubywygorchuddioddefeei wyneb;ahwyaddychwelantimewniddidrachefn.

PENNOD17

1YrArglwyddagreoddŵryddaear,aca’itroddef drachefniddi

2Ychydigddyddiau,acamserbyr,aroddesiddynt,a galluhefydarypethausyddynddo

3Efea'ucynysgaeddoddhwyntânerth,aca'ugwnaeth hwyntynôleiddelwef,

4Acaroddesofndynarbobcnawd,acaroddesiddo arglwyddiaethuarfwystfilodacehediaid

5Hwyadderbyniasantddefnyddobumgweithredyr Arglwydd,acynychwechedlleefearoddesiddynt ddeall,acynyseithfedymadrodd,dehonglyddo'i gocheliadau

6Cynghor,athafod,allygaid,clustiau,achalon,a roddesiddyntddeall

7Acefea'ullanwoddhwyntâgwybodaethdeall,aca ddangosoddiddyntddaadrwg

8Efeaosododdeilygadareucalonnauhwynt,fely dangosaiiddyntfawreddeiweithredoedd

9Efea'urhoddesiogoniantyneiryfeddodauefyn dragywydd,felymynegonteiweithredoeddefyn ddeallus

10A'retholedigionafoliannanteienwsanctaiddef.

11Heblawhynefearoddesiddyntwybodaeth,a chyfraithbywydynetifeddiaeth.

12Efeawnaethgyfamodtragwyddolâhwynt,aca ddangosoddiddynteifarnedigaethau.

13Eullygaidawelsantfawreddeiogoniantef,a'u clustiauaglywsanteilaisgogoneddusef.

14Acefeaddywedoddwrthynt,Gochelwchrhagpob anghyfiawnder;acefearoddesorchymynibobunamei gymydog.

15Euffyrddsyddo'iflaenefyndragywydd,acni chuddirrhageilygaidef.

16Pobdyno'iieuenctydaroddiriddrygioni;acni allentwneudiddynteuhunaingalonnaucnawdolam garegog.

17Canysynrhaniadcenhedloeddyrhollddaeary gosododdefelywodraetharbobpobl;ondIsraelyw rhanyrArglwydd:

18Yrhwn,acyntauyngyntaf-anedig,ymaeefeynei faethuâdysgyblaeth,acnidywynrhoddigoleuniei gariadiddoef

19Amhynnyeuhollweithredoeddsyddfelyrhaulo'i flaenef,a'ilygaidefynwastadolareuffyrdd.

20Nidoesdimo'ugweithredoeddanghyfiawnyn guddiedigrhagddo,ondymaeeuhollbechodaugerbron yrArglwydd

21OndyrArglwyddganfodyndrugarog,acyn gwybodeiwaith,niadawoddacniadawoddhwynt,ond efea'uhachubodd.

22Acelusenaudynsyddfelarwyddagef,acefea geidwweithredoedddadynfelafalyllygad,acarydd edifeirwchi'wfeibiona'iferched.

23Wedihynnyefeagyfyd,acadâliddynt,acadâleu tâlareupennau.

24Ondi'rrhaisy'nedifarhau,efearoddoddiddynt ddychwelyd,acagysuroddyrhaiafethoddmewn amynedd.

25DychwelatyrArglwydd,agwrthoddybechodau, gwnadyweddioflaeneiwynebef,aphechullai

26TrodrachefnatyGoruchaf,athrooddiwrth anwiredd:canysefea'tharwaindiallano'rtywyllwchi oleuniiechyd,aca'thgasaynffiaidd

27Pwyafoli'rGoruchafynybedd,ynlle'rrhaisy'n bywacyndiolch?

28Diolchgarwchaddifethiroddiwrthymeirw,megis oddiwrthyrunnidyw:ybywachadarnogalona foliannantyrArglwydd

29MorfawrywcaredigrwyddyrArglwyddeinDuw,a'i dosturiaethauwrthyrhaiadroantatomewn sancteiddrwydd!

30Canysniddichonpobpethfodmewndynion,amnad ywmabydynynanfarwol

31Bethsy'nddisglairachna'rhaul?etoymaeeioleuni ynpallu;achnawdagwaedaddychymygantddrwg

32Mae'nedrycharalluuchelderynef;acnidywpawb onddaearalludw

PENNOD18

1Yrhwnsyddynbywyndragywydd,Agreoddbob pethyngyffredinol.

2YrArglwyddynunigsyddgyfiawn,acnidoesarall ondefe,

3Yrhwnsyddynllywodraethuybydâchledreilaw,a phobpethynufyddhaui'wewyllysef:canysBrenin pawbywefe,trwyeialluynrhannupethausanctaiddyn euplithoddiwrthhalogedig.

4Ibwyyrhoddoddefeawdurdodifynegiei weithredoedd?aphwyagaffoallaneiweithredoedd pendefigaiddef?

5Pwyarifonertheifawreddef?aphwyhefydafynega eidrugareddauef?

6AmweithredoeddrhyfeddolyrArglwydd,niddichon dimgaeleiddwynoddiarnynt,acniellirrhoddidim iddynt,acniellircaelallaneutirhwynt.

7Panddelodyn,ynaymaeefeyndechreu;aphan ymadawoefe,ynaybyddynamheus.

8Bethywdyn,aphaleygwasanaethaefe?bethywei dda,abethyweiddrwg?

9Nifermwyafdyddiaudynywcanmlynedd

10Feldiferyndwfrhydymôr,acharreggraeanmewn cymhariaethytywod;fellyhefydfiloflynyddoeddi ddyddiautragywyddoldeb.

11AmhynnyymaeDuwynamyneddgargydâhwynt, acyntywallteidrugareddarnynt.

12Gwelodd,acfeweloddeudiweddynddrwg;am hynnyefeaamlhaoddeidosturi.

13Trugaredddynsyddtuagateigymydog;ond trugareddyrArglwyddsyddarbobcnawd:efesyddyn ceryddu,acynmeithrin,acyndysguacyndwyn eilwaith,felbugaileibraidd.

14Efeadrugarhawrthyrhaiadderbyniant ddysgyblaeth,acageisiantynddyfaleifarnedigaethau ef.

15Fymab,naddifethadyweithredoeddda,acnacarfer eiriauanghysuruspanroddodim.

16Oniladdygwlithygwres?fellyymaegairynwell naganrheg

17Wele,onidgwellgairnaganrheg?ondymaeyddau gydadyngrasol

18Ymae'rffôlyncynhyrfu'nlân,arhoddycenfigenus yndifa'rllygaid

19Dysgcynllefaru,acarfercorph,neuglafbyth

20Cynbarn,craffadyhun,acynnyddyrymweliadcei drugaredd

21Ymddarostyngwchcynbodynglaf,acynamser pechodauedifeirwch

22Peidieddimâ'thrwystroidaludyaddunedmewn pryd,acnacoedahydangaui'wcyfiawnhau

23Cyngweddio,paratoadyhun;acnafyddofelunyn temtioyrArglwydd

24Meddyliwchamydigofaintafyddoynydiwedd,a'r amserdialedd,pandryymaitheiwyneb

25Panfyddogennytddigon,cofiaamsernewyn:aphan gyfoethogo,meddwlardlodiacangen

26Oforeuhydyrhwyrynewidiryramser,achynhiry gwneirpobpethgerbronyrArglwydd

27Ydoethaofnaymmhobpeth,acynnyddpechuefe awylorhagtramgwydd:ondnibyddyffôlyncadw amser.

28Pobdyndeallgaraŵyrddoethineb,amolianti'rhwn a'icafoddhi.

29Daethyrhaideallusmewnymadroddionhefydyn ddoetheuhunain,athywalltdamhegioncoeth.

30Paidâdilyndychwantau,ondymatalrhagdy archwaeth.

31Osrhoddii'thenaidychwantausyddyneirhynguhi, hia'thwnayngyfrinfachwerthini'thelyniona'th waradwyddant.

32Paidagymhyfrydumewnllawerosirioldeb,acna fyddoynghlwmwrtheidraul.

33Nawneleryngardotyntrwywleddarfenthyca,pan nabyddogennytddimyndybwrs:canystiaorweddi amdyeinioesdyhun,acalefarir.

1GwrllafurusyrhoddirAifeddwdod,nibydd gyfoethog:a'rhwnaddirmygopethaubychain,asyrth oychydigacychydig.

2Gwinagwrageddawnaiwŷrdeallgarsyrthioymaith: a'rhwnalynowrthbuteiniaid,addawynddirmygus.

3Gwyfynodallyngyra'ietifeddiaeth,agŵrdewra dynnirymaith.

4Ymae'runbrysiogiroiclodynysgafn;a'rhwnsydd ynpechu,adroseddaynerbyneienaideihun.

5Ymae'runsy'nymhyfrydumewndrygioniyncaelei gondemnio:ondysawlsy'ngwrthwynebupleserau,yn coronieieinioes.

6Ynebaddichonlywodraethueidafod,afyddbywheb ymryson;a'rnebagasaofaban,agaifflaioddrwg.

7Paidagymarferiarallyrhynaddywediriti,acni lwyddabythergwaeth

8Paunbynnagaiwrthgyfaillaigelyn,nasoniwcham fywydaudynioneraill;acosgellidihebdrosedd,na ddatguddiahwynt

9Canysefea’thglywoddaca’thwylodd,aphanddaw amserefea’thgasadi

10Osclywaistair,byddfarwgydâthi;abyddyn feiddgar,nifyddyntorriarnat

11Ymaeffôlynllafurioâgair,felgwraigynesgorar blentyn

12Felsaethynglynuyngnghlundyn,fellyymaegairo fewnbolffôl

13Cerwchgyfaill,feallainadywefeyneiwneuthur:ac osefea'igwnaeth,felnawnamwyach

14Ceradygyfaill,feddichonnaddywedoddefe:acod oesganddo,nalefaraefeeilwaith

15Ceryddagyfaill:canysathrodlawergwaith,acna chredwchbobchwedl

16Ymaeunynllithroyneiymadrodd,ondnido'igalon; aphwyywyrhwnnithramgwyddoddâ'idafod?

17Ceryddadygymmydogcyneifygwthef;achebfod ynddig,rhoddwchleigyfraithyGoruchaf

18OfnyrArglwyddyw'rcamcyntafi'wdderbyn ganddo,adoethinebagaiffeigariadef

19GwybodaethgorchymynionyrArglwyddyw athrawiaethybywyd:a'rrhaisyddyngwneuthurpethau a'irhyngant,adderbyniantffrwythprenyranfarwoldeb.

20OfnyrArglwyddywpobdoethineb;acymmhob doethinebymaeperfformiadygyfraith,agwybodaeth eihollalluogrwydd.

21Osdywedgwaswrtheifeistr,Niwnaffelymynni; erwedihynnyymaeefeyneiwneuthur,ymaeefeyn digioyrhwnsyddyneifaethu.

22Niddoethinebywgwybodaethdrygioni,nachyngor doethinebpechaduriaid.

23Ymaedrygioni,a'runpethffieidd-dra;acymae ynfydeisiaumewndoethineb.

24Yrhwnsyddbychanganddoddeall,acsyddynofni Duw,syddwellna'runsyddganddolaweroddoethineb, acadroseddagyfraithyGoruchaf.

25Ymaecynnildebcoeth,a'runpethynanghyfiawn;ac ymaeunyntroio'rneilltuiberiifarnymddangos;acy maedyndoethyncyfiawnhaumewnbarn

26Gwrannuwiolagrogieibenyndrist;ondo'rtu mewnymaeynllawntwyll,

27Ganfwrwilawreiwyneprydef,agwneuthurmegis penachlywefe:lleniwyddys,efeawnaitiddrwgcyn gwy∣bod.

28Acosoherwydddiffygnerthyrhwystrirefrhag pechu,ettopangaiffgyfle,efeawnaddrwg.

29Byddedadnaboddynwrtheiolwg,adeallwrthei wynepryd,pangyfarfyddodiagef.

30Gwisgdyn,achwerthiniadgormodol,acherddediad, dangoswchbethydyw.

PENNOD20

1Ymaeceryddhebfodynddedwydd:eto,ymaerhyw ddynyndaleidafod,acefesyddddoeth.

2Gwellolawerywceryddu,nadigioynddirgel:a'r hwnagyffesoeifai,syddgadwedigrhagniwed.

3Mordda,pangerydderdi,edifeirwch!canysfellyy dihangirhagpechodbwriadol.

4Megisymaechwanteunuchiddistrywiogwyryf;felly hefydyrhwnsyddyngwneuthurbarnâthrais

5Ymaeunyndistaw,acagaiffddoeth:acunarall trwylaweroeniweynatgas.

6Ymaerhywddynyndaleidafod,amnadoesganddo iatteb:aphethaddistaw,ganwybodeiamser

7Byddydoethyndaleidafod,nesiddoweldcyfle,ond nifyddybachgena'rffôlynystyriedamser

8Ynebaarferolaweroeiriau,affieiddia;a'rhwna gymmeroiddoeihunawdurdodynddi,agaseir

9Ymaepechaduryncaelllwyddiantdamewnpethau drwg;acymaeenillyntroiigolled

10Ymaerhoddnibyddelwiti;acymaerhoddymae eidâlynddwbl

11Ymaegostyngeiddrwyddoherwyddgogoniant;acy maeyrhwnsyddyndyrchafueibenoddiarystadisel 12Ymae'rsawlsy'nprynullaweramychydig,acynei dalu'nseithwaith

13Ydoethwrtheieiriaua'igwnaynanwyl:ondgrasau ffyliaidadywalltir

14Rhoddffôlniwnaitiddaionipanfyddogennyt;nac ettoo'rcenfigenusameiangenrheidrwydd:canysymae efeynedrychidderbynllawerobethauamun

15Ychydigymaeefeyneiroddi,acynedliwllawer;y maeynagorydeienaufelcriwr;Ymaeefeheddiwyn rhoibenthyg,acyforyfe’igofynnadrachefn:ycyfryw syddi’wgasáuganDduwadyn.

16Ymae'rynfydyndywedyd,Nidoesgennyf gyfeillion,nidoesgennyfddiolchamfyholl weithredoeddda,a'rrhaisy'nbwytafybaraaddywedant ddrwgamdanaf.

17Pamoraml,acofaintychwerthiniref!canysniwyr yniawnbethsyddi'wgael;acymaeycwblynuniddo felpenabyddaiganddo.

18Gwellllithroarbalmantnallithroâ'rtafod:fellyar fyrderydawcwympydrygionus.

19Chwedlanamserolfyddbobamseryngngenau'r annoeth.

20Dedfrydddoethawrthodirpanddeloallanoenau ffôl;canysnilefaraefehiyneibryd.

21Ymaeyrhwnarwystrirrhagpechutrwyeisiau:a phangymmeroefelonyddwch,nithralloder.

22Ymae'rhwnsy'ndifethaeienaideihuntrwyofid,a thrwydderbynpoblyneiddymchweleihun.

23Ymaeyrhynsy'naddunedui'wgyfaill,acynei wneudynelyniddoynddim.

24Ymaecelwyddynaflanmewndyn,acetoyng ngenau'rannysgedigymaeynwastadol.

25Gwellywlleidrnagŵrsyddwediarferdweud celwydd:onddinistrietifeddiaethyddauohonynt.

26Ymaetueddfrydcelwyddogynwaradwyddus,a'i druenisyddgydagef.

27Ydoetha'idyrchafaeihunianrhydeddâ'ieiriau:a'r deallwrafoddlonawŷrmawr.

28Ynebalynoeidir,aamlhaeigarn:a'rhwnahoffo wŷrmawr,agaifffaddeuantamanwiredd.

29Ymaeanrhegionarhoddionyndallullygaidydoeth, acyncaueienauifynyfelnaallefeeigeryddu

30Doethinebguddiedig,athrysorwedieigelu,pales syddynddyntilldau?

31Gwellyw'rhwnaguddiaeiffolinebna'rnebaguddia eiddoethineb

32Gwellywamyneddwrthgeisio'rArglwyddna'run sy'narwaineieinioeshebarweiniad

PENNOD21

1Fymab,awyttiwedipechu?paidâgwneudhynny mwyach,ondgofynbardwnamdybechodaublaenorol

2Ffooddiwrthbechodfeloddiwrthwynebsarph: canysosnesâuato,hia'thfrathu:eiddanneddsyddfel danneddllew,ynlladdeneidiaudynion

3Ymaepobanwireddfelcleddyfdaufiniog,niellir iachaueiglwyfau

4Dychrynagwneuthurcamaddifethagolud:felhyny gwneirtŷbalchynanghyfannedd

5YmaegweddioenautlawdyncyrraeddclustiauDuw, a'ifarnefyndyfodynebrwydd

6Yrhwnsyddyncasâucerydd,syddynffordd pechaduriaid:ondynebaofnoyrArglwydd,aedifarha o'igalon

7Adwaenirgŵrhuawdlymhellacagos;ondgŵr deallgaraŵyrpabrydyllithrefe.

8Yrhwnsyddynadeiladueidŷagariangwŷreraill, syddfelunyncasgluiddoeihungerrigifeddei gladdedigaeth.

9Cynulleidfayrannuwiolsyddfeltynfawedieihamgylchu:adiweddyrhaiydyntynfflamdâni'wdifetha.

10Fforddpechaduriaidaeglurwydâcherrig,ondynei diweddhiymaepydewuffern.

11YrhwnsyddyncadwcyfraithyrArglwyddsyddyn caeleideallhi:apherffeithrwyddofnyrArglwyddsydd ddoethineb.

12Yrhwnnidywdoeth,niddysgir:onddoethinebsydd ynamlhauchwerwder.

13Byddgwybodaethydoethynhelaethfeldilyw:a'i gyngorsyddfelffynnonburfywyd.

14Felllestrdrylliedigymaemewnolyffôl,acniddeil wybodaethtrafyddobyw.

15Osclywdynmedrusairdoeth,efea'icymeradwya, aca'ichwanega:ondcyngyntedagybyddoundi-ddeall yneiglywed,ymaeyneiddirmygu,acyneifwrwo'rtu ôli'wgefn.

16Ymaesiaradffôlfelbaichynyffordd:ondgrasa geiryngngwefusau'rdoeth.

17Ymholantyngngenau'rdoethynygynulleidfa,a meddylianteieiriauyneucalon.

18Felymaetŷaddinistriwyd,fellyymaedoethinebi ynfyd:agwybodaethyrannoethsyddmegissiaradheb synnwyr.

19Ymaeathrawiaethiffyliaidfelllyffetheiriauardraed, acfelmanaclauaryllawddeau.

20Ymaeffôlyncodieilefâchwerthin;ondganny maedyndoethyngwenuychydig.

21Dysgi'rdoethfeladdurnaur,acfelbreichledarei fraichddeau.

22Cynbohirymaetroedffôlynnhŷeigymydog:ond gŵrprofiadolsyddâchywilyddohono.

23Yffôlasipimewnwrthydrwsi'rtŷ:ondyrhwn syddwedieifeithrinyndda,asaifoddiallan

24Anfoesoldebgŵrywgwrandowrthydrws:ondgŵr doethagaiffwarth

25Gwefusau'rrhaisy'nsiaradaddywedantbethaunid ydyntynperthyniddynt:ondgeiriauyrhaisyddâdeall abwysirynyfantol

26Calonffyliaidsyddyneugenau:ondgenauy doethionsyddyneucalon

27PanfelltithioyrannuwiolSatan,ymaeefeyn melltithioeienaideihun

28Ymaesibrwdynhalogieienaideihun,acyncaelei gasáullebynnagymae'ntrigo

PENNOD22

1Ymaedyndiogyncaeleigymharuâmaenbudron,a byddpobunyneiwasgui'wwarth

2Gŵrdiogagymherirâbudreddidom:pobuna’icodo, aysgydwireilaw

3Gwrdrwgywgwaradwyddeidadyrhwna'i cenhedloddef:amerchffôlaeniri'wgolled

4Merchddoethaddwedetifeddiaethi’wgŵr:ondyr honsyddynbywynanonest,trymdereithad.

5Ymae'reofnynamharchueithada'igŵr,ondbyddant illdauyneidirmygu.

6Ymaechwedlallanodymorfelcerddoriaethmewn galar:ondnidywstreipiauachywirdebdoethinebbyth allanoamser.

7Ymae'runsy'ndysgu'rffôlfelunsy'ncyd-lynu'r crochan,a'runsy'ndeffroogwsgcadarn.

8Ymae'rhwnsy'ndweudchwedli'rffôl,ynllefaru wrthunmewnhunlle:wediiddoadroddeihanes,efea ddywed,Bethsy'nbod?

9Osbyddplantbywynonest,achaelyrhynsydd ganddynt,ymaentiorchuddiogwaelodioneurhieni.

10Ondymaeplant,ganeubodynuchel,trwyddirmyg adiffygmagwraethynllyffetheiriouchelwyreucenedl. 11Llefwchamymeirw,canysefeagolloddygoleuni: acwylwchamyrynfyd,canysymaearnoeisiaudeall:

ychydigwyloamymeirw,canysymaeefeyngorffwys: ondgwaethywbywydyffôlnagangau.

12Saithniwrnodygalaradynionamyrhwnafufarw; ondamynfydacannuwiolhollddyddiaueioes.

13Paidsiaradllawerâ'rffôl,acnaddosatyrhwnnid oesganddoddeall:gochelef,rhagitigyfyngder,ac na'thhalogirbythâ'iynfydionef:dosoddiwrtho,athia gewchorffwystra,acnabyddobyth.anesmwythâ gwallgofrwydd.

14Bethsy'ndrymachnaphlwm?abethyweienw,ond ffôl?

15Tywod,ahalen,amâsohaiarn,syddhawddachiw ddwyn,nadynhebddeall.

16Megisnaddichonwregysbren,a'irhwymomewn adeilad,gaeleiddatodganysgwyd:fellynidofnadim amserarygalonagadarnheirtrwygyngor.

17Ymaecalonwedieigosodarfeddylfryddeallfel plethiadtegarfuroriel

18Nisaifgwelwauarleuchelbythynerbynygwynt: fellyniallcalonofnusynnychymygyffôlsefyllyn erbyndimofn

19Yrhwnsyddynpigollygad,awnaddagrauisyrthio: a'rhwnabigo'rgalon,syddynperiiddiddangosei gwybodaeth

20Ymae'rsawlsy'nbwrwcarregatyradaryneu rhwygoymaith;

21Eritidynnucleddyfatdygyfaill,paidaganobeithio: oherwyddfeallfoddychweliadiffafr

22Osagoraistdyenauynerbyndygyfaill,nacofna; canysgallfodcymod:oddieithrgwaradwydd,neu falchder,neuddatguddiadcyfrinion,neuglwyf bradwrus:canysamypethauhynyciliapobcyfaill

23Byddffyddloni'thgymydogyneidlodi,fely gorfoleddechyneiffyniant:glynwchyngadarnwrtho ynamsereigyfyngder,felybyddochetifedduagefyn eietifeddiaeth:canysnidywystâdgymedroli'w dirmygubobamser:na'rcyfoethogsyddynfydi'wgael mewnedmygedd

24Felymaeanweddamwgffwrnaisynmynedoflaen ytân;morddirmygusoflaengwaed

25Nibyddarnafgywilyddamddiffyncyfaill;acni chuddiaffyhunrhagddo.

26Acosdigwydddrwgimitrwyddoef,pobuna'ra'i clywoawyloohono.

27Pwyaosodowyliadwriaethoflaenfyngenau,asel doethinebarfyngwefusau,felnasyrthiwyfyn ddisymwthtrwyddynt,acnaddifethafynhafodfi?

PENNOD23

1OArglwydd,TadaLlywodraethwrfyhollfywyd, paidâ'mgadaeli'wcynghorion,acnaadimisyrthio trwyddynt.

2Pwyaryddffrewyllarfymeddyliau,adisgyblaeth doethinebarfynghalon?felnadarbedantfioherwydd fyanwybodaeth,acnadântheibioi'mpechodau: 3Rhagi'mhanwybodaethgynnyddu,a'mpechodau luosogi'mdinistr,asyrthiooflaenfyngwrthwynebwyr, a'mgelynynllawenhauo'mhachos,yrhwnsyddymhell oddiwrthdydrugaredd

4OArglwydd,DadaDuwfymywyd,naddyroimi olwgbalch,ondtroioddiwrthdyweisionbobamser feddwluchel

5Troymaithoddiwrthyfoferobeithionagoddefgarwch, adalifynyyrhwnsyddewyllysgarbobamseri'th wasanaethu.

6Nafyddedidrachwantybol,Nachwantycnawd gydioynof;acnaddyrodrosofi'thwasifeddwlannoeth.

7Clywch,blant,ddisgyblaethygenau:yrhwna'iceidw, nichymerirbythyneiwefusau.

8Ypechaduraadewiryneiynfydrwydd:ysiaradwr drwga'rbalchasyrthtrwyhynny.

9Naarferdyenauidyngu;nacarferdyhunienw'r Sanctaidd.

10Canysmegisgwasagurirynwastadol,nibyddoheb nodglas:fellyyrhwnsyddyntynguacynenwiDuwyn wastadol,nibyddodi-fai.

11Gŵrawnelollawerodyngu,alenwiraganwiredd, a’rplanichiliabytho’idŷ:ostroseddaefe,eibechoda fyddarnoef:aconichydnabyddoefeeibechod,efea wnadrosedddwbl:aostynguynofer,nibyddddieuog, ondbyddeidŷynllawnodrychinebau

12Ymaegairwedieiwisgoâmarwolaeth:caniatâDuw nacheirefynetifeddiaethJacob;canyspellfyddopob petho'rfathoddiwrthyduwiol,acniphallantyneu pechodau

13Paidâdefnyddiodyenauidyngurhegfeydd, oherwyddynddoymaegairpechod

14Cofiadydada'thfam,paneisteddychymmhlith gwŷrmawrPaidaganghofioo'ublaenhwynt,acfelly yrwyttrwydyarferiadynffôl,acyndymunona chawsitdyeni,amelltithiantddydddyeni

15Nichaiffydynsy'ngyfarwyddâgeiriau gwaradwydduseiddiwygiobythhollddyddiaueifywyd 16Ymaedaufathoddynynamlhaupechod,a'rtrydydd yndwyndigofaint:meddwlpoethsyddfeltânynllosgi, niddiffoddirefbythneseiddifa;tân

17Ymaepobbaraynfelysi'rpleidiwr,niadefeymaith nesmarw

18Gŵradorrobriodas,ganddywedydfelhynynei galon,Pwysyddynfyngweld?Amgylchynwydfiâ thywyllwch,ymuriaua'mgorchuddiodd,acnidyw corffynfyngweld;bethsyddangenimieiofni?ni chofia'rGoruchaffymhechodau:

19Ycyfrywynunigsyddynofnillygaiddynion,acni ŵyrfodllygaidyrArglwyddddengmiloweithiauyn ddisgleiriachna'rhaul,ynedrycharhollffyrdddynion, acynystyriedyrhannaudirgelaf.

20Efeawyddaibobpetherioedycrewydhwynt;felly hefydwedieuperffeithioefeaedrychoddarnyntoll.

21Cospirydynhwnynheolyddyddinas,allena amheuoefeaddelir.

22Felhynybyddhefydgyda'rwraigaadawoeigŵr,ac addwgimewnetifeddtrwyunarall.

23Canysyngyntaf,hiaanufuddhaoddigyfraithy Goruchaf;acynail,hiadroseddoddynerbyneigŵrei hun;acyndrydydd,hiachwareuoddybutainmewn godineb,acaddugblanttrwyddynarall.

24Dygirhiallani'rgynulleidfa,acymofynâ'iphlant.

25Eiphlanthiniwreiddia,a'ichanghennauhiniddwg ffrwyth.

26Hiaadaweichofynfelldigedig,acniddileirei gwaradwydd.

27A'rrhaisyddarôl,agântwybodnadoesdimgwell nagofnyrArglwydd,acnadoesdimmelysachna gwyliadwriaetharorchymynionyrArglwydd.

28GogoniantmawrywdilynyrArglwydd,ahiroesi'w dderbynganddo.

PENNOD24

1Doethineba'imoliannanteihun,acaymogoneddaym mysceiphobl.

2YngnghynulleidfayGoruchafyragoroeisafn,aca orfoleddaoflaeneialluef.

3Deuthumallanoenau'rGoruchaf,agorchuddioddy ddaearfelcwmwl

4Preswyliaismewnuchelfeydd,a'mgorsedd-faingc syddmewncolofngymylog.

5Myfiynunigaamgylchaisgylchynef,acagerddais yngngwaelodydyfnder

6Ynnhonnau'rmôr,acynyrhollddaear,acymmhob poblachenedlycefaisfeddiant

7Gyda'rrhaihynollyceisiaislonyddwch:acyn etifeddiaethpwyyrarhosaf?

8FellyCreawdwrpobpetharoddesorchymynimi,a'r hwna'mgwnaethabaroddi'mtabernaclorffwystra,aca ddywedodd,ByddeddydrigfaynJacob,a'thetifeddiaeth ynIsrael

9Efea'mcreoddo'rdechreuadoflaenybyd,acni phallafbyth

10Ynytabernaclsanctaiddygwasanaethaisgereifron ef;acfellyysefydlwydfiynSion

11Yrunmoddynyddinasannwylyrhoddoddefe orffwystraimi,acynIerusalemybufynerth

12Agwreiddiaismewnpoblanrhydeddus,sefynrhan etifeddiaethyrArglwydd

13DyrchafwydfifelcedrwyddynLibanus,acfel cypreswyddenarfynyddoeddHermon

14DyrchafwydfifelpalmwyddenynEn-gaddi,acfel planhigynrhosynynJericho,felolewyddendegmewn maesdymunol,athyfaisfelplanedenarlanydŵr.

15Rhoddaisaroglperaiddfelsinamonacaspalathus,a rhoddaisarogldymunolfelymyrrgorau,felgalbanum, aconycs,astoracsperaidd,acfelmygdarththusyny tabernacl.

16Felprentyrpentanyrestynnaisfynghanghennau,a'm canghennauynganghennauanrhydeddagras.

17Felywinwyddenydygaisaroglhyfryd,a'mblodau syddffrwythanrhydeddachyfoeth.

18Myfiywmamcariadteg,acofn,agwybodaeth,a gobaithsanctaidd:myfiganhynny,yndragwyddol,a roddiri'mhollblantyrhaiaenwirganddo.

19Deuwchataffi,bawba'mhoffo,allanwcheich hunainâ'mffrwythau.

20Canysmelysachywfynghoffadwriaethnamêl,a'm hetifeddiaethna'rdiliaumêl.

21Yrhaia'mbwyttaanti,anewynantetto,a'rrhaia'm diodanti,asychedanteto

22Yrhwnsyddynufuddhauimi,niwaradwyddirbyth, a'rrhaiaweithianttrwoffiniwnantgam.

23YpethauhynollywllyfrcyfamodyDuwgoruchaf, sefygyfraithaorchmynnoddMosesynetifeddiaethi gynulleidfaoeddJacob.

24PaidâbodyngryfynyrArglwydd;felycadarnhao efechwi,glynwchwrtho:canysyrArglwyddhollalluog syddDduw,acnidoesWaredwrarallyneiymyl.

25Ymaeefeynllenwipobpethâ'iddoethineb,fel Phison,acfelTigrisynamseryffrwythaunewydd.

26Efeawnai'rdeallamlhaufelEwffrates,acfelyr Iorddonenynamserycynhaeaf.

27Ymaeefeynperiiathrawiaethgwybodaeth ymddangosfelygoleuni,acfelGeonynamservr vnwaith.

28Nidadnabuygŵrcyntafhiynberffaith:nichaiffyr olafhimwyach.

29Canysymaeeimeddyliauhiynfwyna'rmôr,a'i chynghorionynddyfnachna'rdyfndermawr.

30Deuthumhefydallanfelnantoafon,acfelsianeli ardd

31Dywedais,dyfrhaffyngarddorau,adyfrhafyn helaethfyngwelygardd:acwele,fynantaaethynafon, a'mhafonaaethynfôr

32Gwnafetoiathrawiaethddisgleiriofelybore,ac anfonafeigoleunihiobell

33Tywalltafetoathrawiaethynbrophwydoliaeth,a'i gadaeliboboesyndragywydd

34Welenalafuriaisimifyhunynunig,onddrosyrhai ollageisiantddoethineb

PENNOD25

1Mewntriphethy'mharddwyd,acasafaisynhardd gerbronDuwadynion:undodbrodyr,cariad cymmydogion,gwragwraigyncydgytuno

2Trimathowŷrymaefyenaidyneucasáu,amawryn peritramgwyddimiameubywyd:tlawdynfalch,yn gyfoethogyngelwyddog,ahenodinebwryngwneuthur

3Onichasglaistddimyndyieuengctid,pafoddycei dimyndyoes?

4Omorhyfrydywbarniflewllwyd,aciddynion hynafolwybodcyngor!

5Morhyfrydywdoethinebhenddynion,adealla chyngoriwŷrofri.

6Profiadhelaethywcoronhenddynion,acofnDuwyw eugogoniant.

7Nawpethafarnaisynfynghalonynddedwydd,a'r degfedalefarafâ'mtafod:Gŵrafyddollawenyddei blant;a'rhwnsyddynbywiweledcwympeielyn:

8Dayw'rhwnsyddyntrigogydâgwraigddeallus,ac nilithroddâ'idafod,acniwasanaethoddŵrynfwy annheilwngnagefeihun:

9Dayw'rhwnagafoddddoethineb,a'rhwnsyddyn llefaruyngnghlustiau'rrhaiaglywo:

10Omorfawryw'runsy'ncaeldoethineb!etonidoes uwchlawyrhwnsyddynofniyrArglwydd.

11OndcariadyrArglwyddsyddynmynedheibioibob pethergoleuni:yrhwnsyddyneiddal,ibabethy cyffelybiref?

12OfnyrArglwyddywdechreuadeigariadef:affydd ywdechreuadglynuwrtho.

13Rhoimiddimpla,ondplaygalon:adimdrygioni, onddrygionigwraig.

14A'runrhywgystudd,eithrycystuddoddiwrthyrhai a'mcasânt:adialeddbynnag,eithrdialgelynion.

15Nidoespenuwchbensarph;acnidoesdigofaint uwchlawdigofaintgelyn.

16Gwelloeddgennyfdrigogydâllewadraig,na chadwtŷgydâgwraigddrwg.

17Ymaedrygionigwraigynnewideihwyneb,acyn tywyllueihwynebfelsachliain.

18Eigu373?raeisteddymhlitheigymdogion;aphan glywoefeaochenaidynchwerw.

19Nidywpobdrygioniondychydigiddrygionigwraig: disgynnedcyfranpechadurarni.

20Felymaedringoffordddywodlydidraedyrhenoed, fellyymaegwraigynllawngeiriauiŵrtawel

21Paidâbagluarbrydferthwchgwraig,acna chwennychhiermwynpleser.

22Gwraig,oscynhaliahieigŵr,syddlawno ddicllonedd,oanfoesgarwch,allawerowaradwydd

23Gwraigddrygionusaleiddiaddewrder,awna wynepryddromachalonglwyfus:gwraignichysuraei gŵrmewncyfyngderawnaddwylogwanagliniau gwan

24O'rwraigydaethdechreuadpechod,athrwyddihiyr ydymniollynmarw

25Naddyroi'rdwfrdramwy;narhyddidgwraig ddrygionusifynddramor

26Onidelohifelymynnithi,torhiymaitho'thgnawd, arhodderiddibilysgar,agollyng∣thhi

PENNOD26

1Gwyneifydygŵrsyddganddowraigrinweddol, canysdwblfyddrhifedieiddyddiau

2Gwraigrinweddolalawenychaeigŵr,acefea gyflawnaflynyddoeddeieinioesmewnheddwch

3Rhanddaywgwraigdda,yrhonaroddirynrhany rhaiaofnantyrArglwydd

4Paunbynnagaicyfoethogaitlawd,afyddoganddo galonddatuagatyrArglwydd,efealawenychabob amserâsiriolwyneb

5Triphethymaefynghalonynofni;acamy pedweryddydychrynaisynddirfawr:athroddinas, cynnulltyrfaafreolus,achyhuddiadcelwyddog:yrhai hynollsyddwaethnamarwolaeth.

6Ondgalarcalonathristwchywgwraigyneiddigeddus droswraigarall,afflangellyncyfathrachuâphawb.

7Gwraigddrwgsyddiauaysgydwirynôlacymlaen:y nebaddalioynddi,syddfelpebuasaiyndalsgorpion.

8Ymaegwraigfeddwa'rgorlanynperidictermawr,ac nichuddiahieigwartheihun.

9Gallputeindragwraiggaeleihadnabodyneigolwg arswydusa'ihamrantau.

10Osbydddyferchynddigywilydd,cadwhiyngyfyng, rhagiddigam-drineihuntrwyormodoryddid.

11Gwyliaarlygaddall:aphaidârhyfedduosbyddhi yncamweddi'therbyn.

12Hiaagorydeisafn,felymdeithyddsychedigwedi iddogaelffynnon,acayfobobdwfryneihymyl:wrth bobclawddyreistedd,acyragoroeigrynfawrthbob saeth.

13Ymaegrasgwraigynymhyfryduyneigu373?r,a'i doethinebynpesgieiesgyrn.

14GwraigddistawachariadusywrhoddyrArglwydd; acnidoesdimcymaintowerthameddwlwediei gyfarwyddoyndda.

15Grasdwblywgwraiggywilyddusaffyddlon,acni ellirprisioeimeddwlcyfandirol.

16Felyrhaulpangyfodoynynefoeddfry;fellyhefyd harddwchgwraigddaynnhrefniadeithŷ.

17Felymaeygoleunieglurarycanhwyllbren sanctaidd;fellyhefydharddwchyrwynebmewnoedran aeddfed.

18Felycolofnauaurarymortaisarian;fellyhefydy traedtegâchalongyson

19Fymab,cadwflodeuyndyoesyngadarn;acna ddyrodynerthiddieithriaid.

20Panfyddogennytfeddiantffrwythlontrwy'rhollfaes, hauâ'thhaddyhun,ganymddiriedyndaionidystoc

21Fellyymawrhêirdyrâsyrhonaadewi,ganhyderu eudisgyniaddahwynt

22Cyfrifirputainynbigfain;ondymaegwraigbriodyn twrynerbynmarwolaethi'wgwr

23Gwraigddrygionusaroddiryngyfraniŵrdrygionus: ondgwraigdduwiolaroddiri’rnebaofnoyrArglwydd 24Gwraiganonestaddiystyragywilydd:ondgwraig onestabarchanteigŵr

25Gwraigddigywilyddagyfrifirfelci;ondyrhona gywilyddiraofnayrArglwydd

26Gwraigaanrhydeddoeigŵr,afernirynddoethgan bawb;ondyneba'idirmygaefyneibalchder,agyfrifir ynannuwiolobawb

27Ceisirgwraiguchelynllefain,agwarchae,iyrru ymaithygelynion

28Daubethsyddyngofidiofynghalon;a'rtrydydda'm digio:gŵrrhyfeladdioddefadlodi;adyniondeallnad ydyntwedieugosodgan;acunyndychwelydoddi wrthgyfiawnderatbechod;yrArglwyddsyddyn paratoiycyfrywuni'rcleddyf.

29Prinyceidwmarsiandwrrhaggwneuthurcam;acni ryddhucksteroddiwrthbechod.

PENNOD27

1Llawerabechasanterbychander;a'rhwnageisiant helaethrwydd,adryeilygaidymaith.

2Felhoelenynglynurhwnguniadau'rcerrig;fellyy maepechodynglynuynagosrhwngprynuagwerthu.

3Onibaiiddynddaleihunynddyfalynofnyr Arglwydd,eidŷefaddymchwelirynfuan.

4Felpanhidlaunârhidyll,ymaeygwastradynaros; fellybudreddidynyneiymddyddan.

5Yffwrnaisabrofalestri'rcrochenydd;fellyymae prawfdynyneiymresymiad.

6Yffrwythafynegaosgwisgwydypren;fellyhefyd ymadrodddirnadaethyngnghalondyn.

7Molwchnebcynitieiglywedynllefaru;canyshyn ywprawfdynion.

8Osdilynigyfiawnder,tia'iceihi,aca'igwisgi,fel mantellhirogoneddus.

9Byddyradaryntroiateucyffelyb;fellyydychwel gwirioneddatyrhaisy'nymarferynddi.

10Felygorweddyrlesuamyrysglyfaeth;fellypechod drosyrhaiaweithiantanwiredd.

11Ymaeymddiddangŵrduwiolbobamserâdoethineb; ondyffôlanewidiafelylleuad.

12Osbyddiymysgyrhaiannoeth,cadwyramser;eithr bodynwastadolynmysgdyniondeallgar.

13Anrhygywymddiddanffyliaid,adiffygpechodyw eucamp.

14Ymaesiaradyrhwnsyddyntyngullawerynperii'r gwalltsefyllynuniawn;acymaeeuffrwgwdynperi i'wglustiauunatal.

15Tywalltgwaedywcynnenybeilchion,a'u gwaradwyddsyddflini'rglust.

16Ymae'runsy'ndarganfoddirgelionyncollieiglod; acnichaiffbythgyfailli'wfeddwl

17Cârdygyfaill,abyddffyddloniddo:ondosbradychi eigyfrinionef,naddilynmwyachareiôlef

18Canysmegisgŵraddifethoddeielyn;fellyycollaist gariaddygymydog

19Felunyngollwngaderynallano'ilaw,fellyy gollyngaistdygymydog,acni'sceidrachefn

20Nacherwchareiolefmwyach,canysrhybellywefe; ymaefeliwrchwedidianco'rfagl

21Amarcholl,gellireirwymoifynu;acwedidialedd ybyddocymod:ondyrhwnsyddynbradychu cyfrinachau,syddhebobaith

22Ynebawingoâ'rllygaid,syddyngwneuthurdrwg: a'rhwna'ihadwaen,agiliaoddiwrtho

23Panfyddoynbresenol,efealefaraynberaidd,aca edmygadyeiriau:ondo'rdiweddefeaysgrythureienau, acaathroddyymadroddion

24Casaislawerobethau,onddimbydtebygiddo; canysyrArglwydda'icasaef

25Ymae'rsawlsy'nbwrwcarregynuchelyneifwrw areibeneihun;athrwsttwyllodrusawnaarchollion

26Ynebagloddiabydew,asyrthynddo:a'rhwna osodofagl,agymmerirynddi.

27Yrhwnsyddyngwneuthurdrygioni,asyrtharno,ac niŵyrobaleydelo.

28Gwawdagwaradwyddsyddoddiwrthybeilchion; onddialedd,felllew,aorweddynddisgwylamdanynt.

29Yrhaialawenychantargwympycyfiawn,addygir ynyfagl;acinga'uhysoddhwyntcynmarw.

30Malaisadigofaint,ffieidd-draywyrhaihyn;a'rdyn pechadurusa'ucaffohwyntilldau.

PENNOD28

1YnebaddialagaiffddialoddiwrthyrArglwydd,ac efeageidwynddiaueibechodaumewncof.

2Maddaui'thgymmydogyniwedawnaethefeiti,felly hefydymaddeuirdybechodaupanweddïech.

3Ymaeunyndwyncasinebynerbynarall,acageisia faddeuantganyrArglwydd?

4Nidywefeyndangostrugareddiddyn,yrhwnsydd gyffelybiddoeihun:acaymofynâmaddeuanto’i bechodaueihun?

5Osyw'runsy'ngnawdynmeithrincasineb,pwya erfynamfaddeuanto'ibechodau?

6Cofiadyddiwedd,adarfyddedgelyniaeth;cofia lygredigaethamarwolaeth,acarhoswchyny gorchmynion.

7Cofia'rgorchymynion,acnaddwgfalaisi'th gymmydog:cofiagyfamodyGoruchaf,allescar anwybodaeth.

8Atalrhagcynnen,alleihadybechodau:canysgŵr cynddeiriogaenynnoddymryson,

9Ymae'rpechadurusynperigofidigyfeillion,acyn dadlauymmysgyrhaisy'nheddychlon.

10Felymaematerytân,fellyymaeynllosgi:acmegis ymaenerthdyn,fellyymaeeiddigofaint;acynolei gyfoethycyfydeiddig;aphogryfafydyntyrhaia ymrysonant,mwyafollybyddantynllidus.

11Cynnenbrysiogagyneuadân:acymladdfafrysioga dywalltgwaed

12Oschwythywreichionen,hialosg:ospoeriarni,hi addiffoddir:a'rddauhynaddeuantallano'thenau

13Melltitharysibrwda'rdwydafodiaith:canysy cyfrywaddifethoddlaweryrhaioeddmewnheddwch

14Tafodderfysglydagythruddoddlawer,aca'ugyrodd hwyntogenedligenedl:dinasoeddcryfiona ddinistriodd,acaddymchwelodddaigwŷrmawr

15Tafodtafodusafwrioddallanwrageddrhinweddol, aca'uhamddifadoddhwynto'ullafur

16Ynebawrandawoarno,nichaifflonyddwchbyth,ac nithrigyndawel

17Trawiadychwipawnafarciauynycnawd:ond trawiadytafodaddrylliayresgyrn

18Llawerasyrthiasanttrwyfinycleddyf:ondnid cynniferagasyrthiasanttrwyytafod

19Dayw'rhwnaamddiffynnirtrwyeiwenwyn;yrhwn nithynnoddeiiau,acnirwymwydyneirhwymauhi

20Canyseiiausyddiauhaiarn,a'irhwymauyn rhwymaupres

21Angaudrwgyweifarwolaeth,gwelloeddybeddnag ef.

22Nichaifflywodraetharyrhaisy'nofniDuw,acni'u llosgirâ'ifflam.

23YrhaiymadawedigasyrthyrArglwyddiddo;a llosgedynddynt,acniddiffoddir;anfonirarnyntfelllew, a'iysafelllewpard.

24Edrychfelyclawdddyfeddiantâdrain,arhwymdy ariana'thaur,

25Aphwysdyeiriauynglorian,agwnaddrwsabari'th enau.

26Gochelrhagllithroo'iflaen,rhagsyrthiooflaeny sawlsy'ngorwedd.

PENNOD29

1Ymae'rtrugarogynrhoibenthygi'wgymydog;a'r hwnsyddynnerthueilaw,syddyncadwy gorchymynion.

2Rhofenthygi'thgymydogynamsereiangen,athalu i'thgymydogdrachefnyneibryd.

3Cadwdyair,adelynffyddlonagef,athiageibob amserypethsyddangenrheidioliti.

4Llawer,panroddwydbenthygpethiddynt,a gyfrifasanteifodwedieigael,aca'urhoddasanthwyi gyfyngderyrhwna'ucynnorthwyasant.

5Hydonidderbynefe,efeagusanalawdyn;acam arianeigymydogefealefaraynddarostyngedig:ond panytalo,efeaestynyramser,acaddychweleiriau galar,acaachwynayramser.

6Osefeaorchfyga,prinycaiffefeyrhanner,acefea gyfriffelpecawsaiefe:onibai,efea’ihamddifadodd o’iarian,acefea’icafoddynelynhebachos:efea’i taloddiddoâmelltithionacrheiliau;aceranrhydeddy talefewarthiddo.

7Ymaellawerfellywedigwrthodrhoibenthyger mwyncamymddwynganddynioneraill,ganofnicaeleu twyllo.

8Etobydditiamyneddwrthddyntlawd,acnacoedai ddangostrugareddiddo

9Cynnorthwyaytlawdermwynygorchymyn,acna throymaithoherwyddeidlodi 10Colldyariandrosdyfrawda'thgyfaill,acnaadiddo rydudanfaeni'wgolli

11GosoddydrysorynôlgorchymynyGoruchaf,a bydditifwyoelwnagaur

12Cauelusenyndyystordai:ahia'thwaredrhagpob gorthrymder

13Byddynrhyfelatrosotynerbyndyelynionynwell nathariangadarnagwaywffongref

14Gŵrgonestsyddfeichiaudroseigymydog:ondy sawlsy’nannoetha’igadawoef

15Nacanghofiagyfeillachdyfeichiau,canystrosottiy rhoddoddefeeieinioes

16Ymaepechaduryndymchwelydystadddaei feichiau:

17A'rhwnsyddddi-ddiolch,a'igadawomewnperyglyr hwna'igwaredoddef

18Mechnïaethaddadwneudllaweroeiddoda,aca'u hysgydwoddhwyntfeltonymôr:gwŷrcedyrnayrrodd o'utai,felycrwydrasantymysgcenhedloedddieithr.

19YdrygionusadroseddaorchymynionyrArglwydd,a syrthifeichnïaeth:a'rhwnaymgymeroacaddilyno fusnesgwŷreraillerelw,asyrthiwŷr.

20Cynnorthwyadygymmydogynoldyallu,agochel rhagsyrthioi'runpeth.

21Ypethpennafifywydywdwfr,abara,adillad,athŷ iguddiogwarth.

22Gwellywbywyddyntlawdmewnbwthyn cymwynasgar,nabywydtynerynnhŷdynarall.

23Boedychydigneulawer,byddynfodlon,rhagiti glywedgwaradwydddydŷ.

24Canysbywydtruenusywmynedodŷidŷ:canyslle dieithr,nifeiddiaagoryddyenau.

25Byddi'ndiddanu,acyngwledda,hebddiolch:hefyd geiriauchwerwaglywi.

26Tyred,wrdieithr,adodrefnubwrdd,aphorthifio'r hynsyddbarod.

27Rhole,tiddieithr,iŵranrhydeddus;ymaefymrawd yndyfodiletty,acymaearnafangenfynhŷ.

28Ypethauhynsyddfliniddyndeall;gwaradwydd ystafellytŷ,agwaradwyddybenthyciwr.

PENNOD30

1Ymae'rsawlsy'ncarueifabynperiiddodeimlo'r wialenynaml,ermwyniddogaelllawenyddohonoyny diwedd.

2Ynebagosboeifab,alawenychaynddo,aca lawenychao'iblegidefymhlitheigydnabod.

3Ynebaddysgoeifab,aflinaygelyn:acherbronei gyfeillionyllawenychaefeo’iblegidef.

4Ermarweidad,ymaefelpenabyddaiefefeirw: canysefeaadawoddareiôlunsyddgyffelybiddoei hun.

5Trabuefebyw,efeaganfu,acalawenychoddynddo: aphanfuefefarw,nibudrist.

6Gadawoddareiôlddialeddynerbyneielynion,acun afyddyngaredigwrtheigyfeillion

7Ynebawnaormodo'ifab,arwymoeiarchollion;a'i ymysgaroeddadrallodirarbobcri

8Ymaemarchnithorrwydynben:aphlentynaadewir iddoeihunafyddewyllysgar

9Ceiliogdyblentyn,acefea'thofna:chwaraeagef,ac efea'thddwgidrymder

10Nachwerthingydagef,rhagitidristaugydagef,ac rhagitiysgyrnygudyddanneddynydiwedd

11Paidârhoirhyddididdoyneiieuenctid,acnawingo wrtheiffyliaid

12Crymmaeiwddftraynifanc,achuroefarystlysau traynblentyn,rhagiddofyndynystyfnig,abodyn anufudditi,acfellydwyngofidi'thgalon

13Cerysdyfab,adalefilafurio,rhagi'wymddygiad anlladfodyndramgwydditi

14Gwellyw'rtlawd,ganeifodyngadarnacyngryfei gyfansoddiad,na'rcyfoethogyneigorff

15Iechydacystâdddaogorffsyddgoruwchpobaur,a chorffcryfuwchlawcyfoethanfeidrol

16Nidoesgoluduwchlawcorffcadarn,acnidoes llawenydduwchlawllawenyddygalon.

17Gwellywmarwolaethnabywydchwerw,neu afiechydparhaus.

18Ymaedanteithionwedieutywalltargegwedieucau ifynyfelbawogigwedieiosodarfedd.

19Paddaioniawnayroffrwmieilun?canysniall fwytanacarogli:fellyymaeyrhwnaerlidiwydganyr Arglwydd.

20Ymaeefeyngweledâ'ilygaidacyngriddfan,fel eunuchyncofleidiogwyryfacynocheneidio.

21Naddyrodrosdyfeddwlidrymder,acnachystudd yndygyngordyhun.

22Gorfoleddcalonywbywyddyn,allawenydddyn syddynestyneiddyddiau.

23Cârdyenaiddyhun,achysuradygalon,cilymhell oddiwrthyt:canystristwchaladdoddlawer,acnidoes elwynddo.

24Ymaecenfigenadigofaintynbyrhau'rbywyd,acy maegofalusynheneiddiocynyramser

25Byddgangalonsirioladaofalameiymbortha'i ymborth.

PENNOD31

1Gwylioamgyfoethaddifa'rcnawd,a'iofalyngyrru cwsgiffwrdd.

2Niadiwyliadwriaethwyliadwriaethgwympo,fely torroddafiechyddolurusigwsg, 3Ymae'rcyfoethogynllafurio'nfawrigasglucyfoeth; aphanorffwyso,efealenwirâ'idanteithion.

4Ytlawdsyddynllafurioyneigyflwrtlawd;aphan ymadawoefe,ymaeynanghenusohyd.

5Ynebagaroaur,nichyfiawnheir,a'rhwnaddilyno lygredigaeth,agaiffddigonohono.

6Aurafuynadfailllawer,a'udinistroeddbresennol.

7Tramgwyddywi'rrhaiaaberthantiddi,aphobynfyd agymmerirgydâgef

8Gwyneifydycyfoethogageirhebnam,acnidaethar ôlaur.

9Pwyydye?ania'igalwnefynfendigedig:canys rhyfeddolbethauawnaethefeymhlitheibobl

10Pwyabrofwydtrwyhyn,acagafwydynberffaith? ynagadewchiddoogoniantPwyaddichondroseddu,ac nithramgwyddodd?neuwedigwneuthurdrwg,achebei wneuthur?

11Eieiddoefasicrheir,a'rgynulleidfaafynegaei elusen

12Oseisteddiwrthfwrddhael,nafyddfarusarno,acna ddywed,Ymaellawerogigarno

13Cofiamaipethdrwgywllygaddrygionus:aphabeth agreirynfwydrygionusnallygad?amhynnyymaeyn wyloarbobachlysur

14Paidagestyndylawibalebynnagymae'nedrych,a phaidâthafluhii'rddysgl

15Paidâbarnudygymydogohonotdyhun:abydd bwyllogymmhobpeth

16Bwytafelydelodyn,ypethauaosodwydgerdyfron; adifa,rhagdygasáu

17Gadymaithyngyntafermwynmoes;acnafydd anfoddlawn,rhagitidroseddu

18Paneisteddechymmysgllawer,nacestyndylaw allanyngyntafoll.

19Ychydigiawnsyddddigonoliddynwedieifeithrin yndda,acnidywynestyneiwyntynfyrareiwely.

20Ofwytacymhedrolymaecwsgiachyndyfod:yn fore,ymaeeiwŷr,a'iwiscoeddgydagef:ondpoeny gwyliadwriaeth,a'rgoler,a'rbol,syddgydadyn anniwall.

21Acosgorfodirdiifwyta,cyfod,dosallan,cyfog,a thiagaifforffwystra.

22Fymab,gwrandofi,acnaddirmygafi,aco'rdiwedd ceifelydywedaisiti:yndyhollweithredoeddbydd gyflym,felnaddawafiechydarnat.

23Yrhwnsyddryddfrydigo'iymborth,dyniona lefarantynddaamdano;achrediryradroddiado'igadw tŷda.

24Ondynerbynyrhwnsyddniggaro'iymborth,yrholl ddinasagrwgnachant;acnidamheuirtystiol-aethauei niggardness

25Naddangosdyddewrdermewngwin;canysgwina ddifethoddlawer.

26Yffwrnaisabrofa'rymyltrwydrochi:fellyygwin calonnauybeilchiontrwyfeddwdod.

27Ymaegwincystalabywydiddyn,osmeddwiyn gymhedrol:pafywydganhynnysyddiddynhebwin? canysefeawnaethpwydiwneuddynionynllawen.

28Ymaegwin,ynfesuradwy,ynfeddw,acyneidymor yndodâllawenyddygalon,asirioldebmeddwl.

29Eithrgwinafeddwantâgormodeddawna chwerwdermeddwl,ynghydâffrwgwdachweryla.

30Ymaemeddwdodynamlhaucynddareddffôl,nesy tramgwyddo:ymaeynlleihaucryfder,acyngwneud archollion.

31Nacheryddadygymydogwrthygwin,acna ddirmygaefyneihyfrydwch:paidârhoiiddoeiriau erwin,acnaphwysarnoi'wannogiyfed.

PENNOD32

1Osgwnelerdiynfeistrgŵyl,naddyrchadyhun,eithr byddyneuplithfeluno'rlleill;cymerwchofaldiwyd amdanynt,acfellyeisteddwch

2Acwedigwneuthurdyhollswydd,cymmerle,fely bydditlawengydâhwynt,aderbyngoroni'th drefniadaetho'rŵyl

3Llefara,tiyrhynaf,canysymaeyndyfoditi,ondâ barngadarn;acynrhwystronidmusick

4Nathywallteiriaulleymaecerddor,acnaddengys ddoethineballanoamser

5Maecyngerddogerddoriaethmewngwleddowinfel arwyddogarbunclewedi'iosodmewnaur

6Felarwyddoemralltwedieiosodmewngwaithaur, fellyymaemelusdercerddagwindymunol

7Llefara,wrieuanc,osbyddeisieugennyt:acettoyn brinpanofynirdiddwywaith

8Byrfydddyymadrodd,ganddeallllawermewn ychydigeiriau;byddwchfelunsy'ngwybodacetoyn daleidafod

9Osbyddiymysgmawrion,nawnadyhunyngydradd âhwynt;aphanfyddohenddynionyneulle,na arferwchlaweroeiriau.

10Cyni'rtaranaufynedmellt;acoflaendyn gwaradwyddusagaiffffafr.

11Cyfodynhwyrfrydig,acnafyddyrolaf;onddos adrefynddioed.

12Ynocymmerdyddifyrrwch,agwnayrhynafynni: ondnaphechatrwylefarubalch.

13Acamypethauhynbendithiayrhwna'thwnaethost, aca'thadgyfododdâ'ibethauda.

14YnebaofnayrArglwydd,adderbyneiddysgyblaeth; a'rrhaia'iceisiantefynforeagântffafr.

15Ynebageisiantygyfraith,alenwirâhi:ondy rhagrithiwradramgwyddiryno.

16YrhaiaofnantyrArglwyddagântfarn,aca enynnoddgyfiawnderfelgoleuni.

17Nicheryddirypechadurus,eithrefeagaiffesgusyn ôleiewyllys.

18Gŵrcynghorafyddystyriol;ondnidywdyndieithr abalchyncaeleiddychrynganofn,eriddowneud ohono'ihunhebgyngor

19Nawnaddimhebgyngor;aphanybyddochunwaith, nacedifarha.

20Naddosmewnfforddyrhonysyrthiaist,acnafaglu ymysgycerrig.

21Peidiwchâbodynhyderusmewnfforddblaen. 22Agochelrhagdyblantdyhun.

23Ymmhobgweithredddaymddiriedi'thenaiddyhun; canyshynywcadwygorchymynion.

24YrhwnsyddyncreduynyrArglwydd,syddyn gofaluygorchymyn;a'rnebaymddiriedoynddo,ni waethbyth.

PENNOD33

1Niddigwydddrwgi'rnebaofnoyrArglwydd;ond mewntemtasiwnetoefea'igwaredef.

2Nidyw'rdoethyncasáu'rgyfraith;ondymaeyrhwn syddynrhagrithiwrynddofelllongmewnystorm

3Gŵrdeallgaraymddiriedoynyddeddf;a'rgyfraith syddffyddloniddo,feloracl

4Paratowchyrhynaddywedo,acfellyy'thwrandewir: arhwymaddysg,acynaateb

5Calonyffôlsyddfelolwyngert;acymaeeifeddyliau felecheldreiglol

6Ymarchmarchsyddfelcyfaillgwatwar,ymaeefeyn cymmwysibobunsyddyneisteddarno

7Pahamymaeundyddynrhagoriarddiwrnodarall,fel ymaeholloleunipobdyddynyflwyddyno'rhaul?

8TrwywybodaethyrArglwyddygwahaniaethwyd hwynt:acefeanewidiodddymhorauagwyliau

9Rhaiohonyntawnaethefeddyddiauuchel,aca'u sancteiddioddhwynt,arhaiohonyntawnaethefe ddyddiaucyffredin

10Acymaepawbo'rddaear,aco'rddaearycrewyd Adda:

11MewnllawerowybodaethyrhannoddyrArglwydd hwynt,acaamlhaoddeuffyrdd

12Efeafendithioddacaddyrchafoddrhaiohonynt,a rhaiohonyntaymsancteiddiodd,acaymnesodd:ond rhaiohonyntafelltithiasantacaiselhaodd,acadrodd o'ulle.

13Felymae'rclaiynllaw'rcrochenydd,i'wluniowrth eifodd:fellyymaedynynllaw'rhwna'igwnaethef,i dalui'rrhaisy'neihoffiorau.

14Gosodirdaynerbyndrwg,abywydynerbynangau: fellyymaeyduwiolynerbynypechadur,a'rpechadur ynerbynyduwiol.

15EdrychfellyarhollweithredoeddyGoruchaf;acy maedauadau,ynaillynerbynyllall.

16Ynddiweddafolldeffrais,felunyncasgluarôly grawnwin:trwyfendithyrArglwyddybumynelwa,ac ynsathrufyngwin-prwyddenfelcasglwrgrawnwin.

17Ystyriwchnalafuriaisifyhunynunig,onddros bawbsy'nceisiodysg.

18Gwrandewcharnaf,chwifawrionybobl,a gwrandewchâ'chclustiau,llywodraethwyrygynulleidfa.

19Naddyroi'thfaba'thwraig,dyfrawda'thgyfaill, awdurdodarnattrafyddobyw,acnaddyrodyeiddoi arall:rhagedifarhauwrthyt,acerfynohonotdrachefn

20Trabyddobywacanadlynot,naddyrodyhunineb.

21Canysgwellywi'thblantgeisioattat,nasefylli'w cwrteisi.

22Yndyhollweithredoeddcadwiti'roruchafiaeth; paidâgadaelstaenyndyanrhydedd.

23Yramseryterfynodyddyddiau,acyterfynody einioes,rhannadyetifeddiaeth.

24Porthiant,hudlath,abeichiausyddi'rasyn;abara, cywiriad,agwaith,iwas.

25Osgosodidywasilafurio,tiageiorffwystra:ondos gollyngiefynsegur,efeageisiaryddid.

26Ymaeiauacholerynplygu'rgwddf:fellyhefyd artaithaphoenydi'rgwasdrwg.

27Anfonefilafur,rhagiddofodynsegur;oherwyddy maesegurdodyndysgullaweroddrwg

28Gosodefiweithio,felybyddoweddusiddo:oni byddufudd,gwisgwchlyffetheiriautrymion.

29Ondpaidâbodynormodoltuagatneb;aheb ddisgresiwnyngwneuddim

30Odoesgennytwas,byddedefeitimegistidyhun, amitieibrynuefâphris

31Osbyddgennytwas,ymbilarnofelbrawd:canysy maearnateiangenef,megiso'thenaiddyhun:osdrwg awnaiefeiddo,acefearedoddiwrthyt,pafforddyrei dii'wgeisioef?

PENNOD34

1Oferagauywgobeithiongŵrdirdynnol:a breuddwydionaddyrchafaffyliaid

2Ymae'rsawlsy'nystyriedbreuddwydionyndebygi'r unsy'ndalcysgod,acyndilynygwynt

3Ymaegweledigaethbreuddwydionyndebygi'rnaill betha'rllall,felcyffelybiaethwynebiwyneb

4Obethaflanbethaellireilanhau?aco'rpethsydd anwir,pawirioneddaallddyfod?

5Oferywdewiniaethau,aswynion,abreuddwydion:a'r galonsyddynffansio,felcalongwraigmewnllafur

6OnianfonirhwyntoddiwrthyGoruchafyndy ymweliad,naosoddygalonarnynt.

7Canysbreuddwydionadwyllasantlawer,aca fethasantyrhaiaymddiriedasantynddynt.

8Ygyfraithageirynberffaithhebgelwydd:a doethinebsyddberffeithrwyddienauffyddlon.

9Gŵradeithiodd,aŵyrlawerobethau;a'rhwnsydd ganddolawerobrofiad,afynegaddoethineb.

10Ychydigaŵyryrhwnnidoesganddobrofiad:ondyr hwnadeithioddsyddlawnoddoethineb.

11Wrthdeithio,miawelaislawerobethau;acyrwyf yndeallmwynagygallafeifynegi.

12Yroeddwnynfynychmewnperyglangau:etoo herwyddypethauhyny'mgwaredwyd.

13YsbrydyrhaiaofnantyrArglwyddafyddbyw; canyseugobaithsyddynyrhwnsyddyneuhachub hwynt.

14YnebaofnayrArglwydd,nidofnaacnidofna; canysefeyweiobaith

15GwyneifydenaidynebaofnoyrArglwydd:arbwy yredrychefe?aphwyyweinerth?

16CanysllygaidyrArglwyddsyddaryrhaia'icarantef, efeyweunoddednerthola'uharosiadcryfhwynt,yn amddiffynfarhaggwres,acynorchuddrhagyrhaul ganoldydd,yngadwedigaethrhagtramgwydd,acyn gymorthrhagsyrthio.

17Efesyddyncyfodiyrenaid,acyngoleuoyllygaid: ynrhoddiiechyd,bywyd,abendith.

18Yrhwnaaberthoobethargam,eioffrwmsydd wawdlyd;acnidderbynirrhoddiondynionanghyfiawn.

19Nidyw'rGoruchafynfodlonaroffrymau'rdrygionus; nidywychwaithwedieidaweludrosbechodgany lliawsoaberthau.

20Ymae'runsy'ndodagoffrwmoeiddo'rtlawdyn gwneudfelunsy'nlladdymaboflaenllygaideidad.

21Barayranghenusyweubywyd:yrhwna'itwylloef, syddddynowaed

22Ymae'rsawlsy'ncymrydbywoliaetheigymydogyn eiladd;a'rhwnsyddyntwylloygweithiwro'igyflog, sydddywalltwrgwaed

23Panfyddounynadeiladu,acunarallyntynnuilawr, palesganhynnysyddiddyntondllafur?

24Panweddoynaill,a'rllallfelymelltithio,llaispwya wrendyyrArglwydd?

25Yrhwnsyddyngolchieihunwedicyffwrddcorph marw,oscyffyrddoefeagefdrachefn,betharyddei olchief?

26Fellyymaehigydâgŵrsyddynymprydioamei bechodau,acynmyneddrachefn,acyngwneuthuryrun peth:pwyawrendyareiweddief?neubethsyddlesi'w ostyngeiddrwyddef?

PENNOD35

1Yrhwnsyddyncadwygyfraith,syddyndwyndigon ooffrymau:yrhwnawrendyarygorchymyn,syddyn offrymuhedd-offrwm

2Ymae'runsy'ntaluamarianynoffrymublawdmân; a'rhwnsyddynrhoddielusen,syddynaberthumawl

3Ymaeciliooddiwrthddrygioniynbethdymunoli'r Arglwydd;acymaecefnuaranghyfiawnderynaberth.

4NacymddangoswchynwaggerbronyrArglwydd.

5Canysypethauhynollsyddi'wgwneuthuroachosy gorchymyn.

6Offrwmycyfiawnawna'ralloryndew,a'iarogl peraiddoflaenyGoruchaf.

7Aberthycyfiawnsyddgymeradwy.acnianghofirei goffadwriaethbyth.

8Rhofrainti'rArglwyddâllygadda,acnaleiha flaenffrwythdyddwylo.

9Yndyhollddoniaugwnawynebsiriol,achysegrady ddegymauâllawenydd.

10Dyroi'rGoruchaf,felycyfoethogoddefedi;acfely cawsoch,dyroâllygadsiriol.

11CanysyrArglwyddadâl,acarydditiseithwaith cymaint.

12Nafeddwllygruârhoddion;amycyfrywnichaiff: acnaymddiriediebyrthanghyfiawn;canysyr

Arglwyddsyddfarnwr,achydagefnidoesparchi bersonau.

13Nidderbynefenebynerbynytlawd,eithr gwrandawedweddiygorthrymedig.

14Niddiystyraefeddeisyfiadyramddifad;na'rweddw, pandywalltohieichwyn.

15Onidyw'rdagrau'nrhedegilawrgruddiau'rweddw? aconideigwaeddhiynerbynyrhwnsyddynperi iddyntsyrthio?

16Ynebawasanaetho'rArglwyddagymeradwyir,a'i weddiagyrhaeddhydycymylau.

17Ymaegweddi'rgostyngedigyntrywanu'rcymylau: achydnesydelo,nichaiffgysur;acnichili,hydoni ddelo'rGoruchafifarnuyngyfiawn,agweithredubarn.

18CanysnibyddyrArglwyddynllac,acnibyddy C∣wersynynamyneddgarwrthynt,hydonitharoefe lwynau'rdi-drugaredd,acytaloddialeddi'rcenhedloedd; nestynnuymaithluoeddybeilchion,athorri teyrnwialenyranghyfiawn;

19Hydonidâlefeibobunynôleiweithredoedd,aci weithredoedddynionynôleudyfeisiau;nesiddofarnu achoseibobl,agwneudiddyntlawenhauynei drugaredd.

20Ymaetrugareddynamsercystudd,felcymylauo wlawynamsersychder

PENNOD36

1Trugarhawrthym,OArglwyddDduwpawb,acedrych arnom:

2Acanfondyofnaryrhollgenhedloeddnidydyntyn ceisioardyôl

3Dyrchadylawynerbynycenhedloedddieithr,a gwelantdyallu

4Megisy'thsancteiddiwydynomnigereubronhwynt: fellyymawrhâerdiyneuplithhwyntgereinbronni

5Ahysbysantdi,felyradnabuomdi,nadoesDuwond tydi,ODduw

6Gwnaarwyddionnewydd,agwnaryfeddodaudieithr: gogoneddadylawa'thfraichddeau,felygosodontallan dyryfeddodau

7Cyfoddiddig,athywalltdigofaint:tynymaithy gelyn,adistrywiaygelyn

8Byramser,cofia'rcyfamod,amynegantdy ryfeddodau

9Ynebaddihango,addifethirgangynddareddytân;a derfyddamyrhaiaorthrymantybobl.

10Trawwchbennaullywodraethwyrycenhedloeddsy'n dweud,"Nidoesarallondnyni."

11CesglhefydholllwythauJacob,acetifeddidihwynt, megiso'rdechreuad.

12OArglwydd,trugarhâwrthyboblaalwydardyenw, acarIsrael,yrhaiaenwaistdygyntaf-anedig.

13BydddrugarogwrthJerwsalem,dyddinassanctaidd, lledyorffwysfa.

14LlanwSionâ'thoraclauannhraethol,a'thboblâ'th ogoniant:

15Dyrodystiolaethi'rrhaiafedd-ianto'rdechreuad,a chyfodprophwydiyrhaiafuontyndyenwdi.

16Gwobrwyayrhaisyddyndisgwylamdanat,a byddedffyddloni'thbroffwydi.

17OArglwydd,gwrandoweddidyweision,ynôl bendithAaronardybobl,felygwypopawbsyddyn trigoaryddaearmaitydiywyrArglwydd,yDuw tragwyddol.

18Ybolsyddynbwytapobymborth,acymaeuncig ynwellnagunarall.

19Felymaeydaflodynblasuamrywfathauogigcarw: fellyhefydcalonddeallymadroddioncelwyddog.

20Calonwylltawnadrymder:ondgŵrprofiadoladâl iddo.

21Gwraigadderbynbobgŵr,acetoymaeunferchyn wellnagunarall.

22Ymaeprydferthwchgwraigynsirioli'rwyneb,acnid ywdynyncarudimgwell.

23Osbyddcaredigrwydd,addfwynder,adiddanwch,yn eithafod,ynanidyweigwrfelgwŷreraill

24Ymae'runsy'ncaelgwraig,yndechrauarfeddiant, yngyffelybiddo'ihun,acyngolofngorffwys.

25Llenabyddoperth,ynoymaeymeddiantwediei ysbeilio:a'rhwnnidoesganddowraig,agrwydraifyny acilawrganalar

26Pwyaymddiriedomewnlleidrwedi'ibenodi'ndda, sy'nneidiooddinasiddinas?fellypwyagrediddyn hebdŷ,acaletypalebynnagymynnoefe?

PENNOD37

1Ymaepobcyfaillyndywedyd,Myfiyweigyfaill hefyd:eithrymaecyfaill,yrhwnnidywondcyfaill mewnenw

2Onidywynalarhydangau,pandroircyfaillachyfaill ynelyn?

3Oddychymygdrygionus,obleydaethostimewni guddio'rddaearâthwyll?

4Ymaecydymaith,yrhwnalawenychaynffyniant cyfaill,ondynamsertrallodafyddyneierbynef

5Ymaecyfaill,yrhwnagynnorthwyoeigyfailli'rbol, acagynnorthwyoybwclynerbynygelyn

6Nacanghofiadygyfaillyndyfeddwl,acnaddiystyra ohonoefyndygyfoeth.

7Pobcynghoraddyrchafagyngor;ondymaerhaiyn cynghoridrostoeihun.

8Gochelgynghorwr,agwybyddpaangensyddarno; canysefeagynghoriddoeihun;rhagiddofwrw'r coelbrenarnat,

9Adywedwrthyt,Daywdyffordd:acwedihynnyefe asaifo'rtuarall,iweledbethaddigwydditi.

10Nacymgynghoraâ'rneba'thamheuo:achuddiady gyngorrhagyrhaiagenfigennant.

11Nacymgynghorwchâgwraigymaehiynei chyffwrddâhi;nacâllwfrgimewnmaterionrhyfel;nac ychwaithâmasnachwrynghylchcyfnewid;nachyda phrynwrowerthu;nacâdyncenfigenuso ddiolchgarwch;nacâdynanfoesgaryncyffwrddâ charedigrwydd;nacychwaithynddiogamunrhyw waith;nachyflogiamflwyddynoorffengwaith;nacâ gwassegurolawerofusnes:nawrandewcharyrhai hynmewndimogyngor

12Ondbyddynwastadolgydâgŵrduwiol,yrhwna wyddosteifodyncadwgorchmynionyrArglwydd,yr hwnsyddynmeddwlynôldyfeddwl,acyntristwch gydathi,oserthylu.

13Asaifcyngordygalondyhun:canysnidoesneb ffyddlonachitinagef.

14Canysnifyddmeddwldynrywbrydyndywedyd wrthofwynasaithowylwyr,yrhaisyddyneisteddfry mewntŵruchel.

15AcuwchlawhynollgweddïaaryGoruchaf,ariddo gyfarwyddodyfforddynygwirionedd.

16Aedymresymiadoflaenpobmenter,achyngorcyn pobgweithred.

17Mae'rwynebynarwyddonewidcalon.

18Pedairdullobethauaymddengys:daadrwg,bywyd amarwolaeth:ondytafodsyddynllywodraethuarnynt ynwastadol.

19Ymaeundoeth,acsyddyndysgullawer,acetosydd anfuddioliddo'ihun.

20Ymaeunyngwneuthurdoethinebmewngeiriau,ac yngas:efeafyddynamddifadobobbwyd

21Canysgrasniroddir,efoddiwrthyrArglwydd,am eifodynamddifadobobdoethineb

22Unarallsyddddoethiddoeihun;affrwythydeall syddgymeradwyyneienau

23Ydoethsyddyncyfarwyddoeibobl;acnidyw ffrwytheiddeallynmethu

24Ydoethalenwirofendith;aphawba'igwelantefa'i cyfrifantefynddedwydd

25Dyddiaueinioesaddichoneurhifo:onddyddiau Israelsyddaneirif

26Ydoethaetifeddaogoniantymhlitheibobl,a'ienwa fyddbyth

27Fymab,profadyenaidyndyfywyd,agwêlbeth syddddrwgo'iherwydd,acnaddyrohynnyiddo

28Canyspobpethnidywfuddiolibobdyn,acnidywi bobenaidymmhobpeth

29Paidâbodynanniwallarunrhywbethblasus,acna fyddynfarusiawnarfwydydd:

30Canysgormodeddogigoeddaddawafiechyd,a syrffedadryyngoler

31Trwysyrffioydifethwydllawer;ondymae'runsy'n dalsylwynestyneieinioes.

PENNOD38

1Anrhydeddwchymeddygâ'ranrhydeddsy'nddyledus iddoamydefnyddaallochohono:canysyrArglwydd a'icreoddef.

2Canyso'rGoruchafydawiachâd,acefeagaiff anrhydeddganybrenin.

3MedryPhysygwraddyrchafaeiben:acyngngolwg gwŷrmawrybyddmewnedmygedd.

4YrArglwyddagreoddfoddiono'rddaear;a'rhwn syddddoeth,niffieiddiahwynt.

5Oniwnaethpwydydu373?rynfelysobren,ermwyn gwybodeirinwedd?

6Acefearoddoddfedrusrwyddiddynion,felyr anrhydeddidefyneiryfeddodau.

7Gyda'rcyfrywymaeefeyniachaudynion,acyn tynnuymaitheupoenauhwynt.

8O'rcyfrywygwna'rapothecarigyffaith;acarei weithredoeddnidoesdiwedd;acoddiwrthoefymae heddwchdrosyrhollddaear, 9Fymab,yndywaeleddnafyddesgeulus:eithr gweddiaaryrArglwydd,acefea'thiachâ.

10Ciloddiwrthbechod,trefndyddwyloynuniawn,a glanhadygalonoddiwrthbobdrygioni.

11Rhoaroglperaidd,achoffadwriaethobeilliaid;a gwnaynboethoffrwm,felhebfod.

12Ynadyrolei'rphysygwr,canysyrArglwydda'i creoddef:naâdefeoddiwrthyt,canysymaearnatei angenef.

13Maeamserpanfollwyddiantdayneudwylo.

14CanyshwyaweddïanthefydaryrArglwydd,ar iddolwyddoyrhynaroddanteresmwythâda meddyginiaethiestyneinioes

15YrhwnsyddynpechuoflaeneiWneuthurwr,syrthi lawymeddyg.

16Fymab,disgyndagraudrosymeirw,adechreualaru, felpebuasitwedidyoddefniwedmawritidyhun;ac ynagorchuddioeigorphynolyrarfer,acnacesgeulusa eigladdedigaeth

17wyloynchwerw,agwnaachwynmawr,agorfoledd, felymaeefeyndeilwng,aboddyddneuddau,rhagiti ddywedyddrwgamdanat:acynacysuradyhunamdy drymder

18Canysodrymderydawangau,athrymdercalona ddryllianerth

19Mewngorthrymderhefydymaetristwchynaros:a bywydytlawdywmelltithcalon

20Nachymerdrymdercalon:gyrhiymaith,acaelody diwedddiweddaf

21Nacanghofia,canysnidoestroeilwaith:nawnadda iddo,eithrniweditidyhun

22Cofiafymarni:canysfellyhefydybyddi;ddoeimi, aciddydditi

23Panfyddoymeirwynllonydd,gorphwysedei goffadwriaeth;abyddgysuriddo,panymadawoei Ysbrydoddiwrtho

24Trwygyfleustrahamddenydawdoethinebgŵr dysgedig:a'rhwnnidoesganddofawrofusnes,addaw ynddoeth.

25Pafoddygallefegaeldoethinebyrhwnsyddyndal yraradr,acynymogonedduynygaer,yngyrruychen, acynllafurioyneullafur,acymaeeisiaradamfustych?

26Efearyddeifrydarwneuthurrhychau;acynddiwyd iroddiymborthi'rgwartheg.

27Fellypobsaeragweithwr,syddynllafurionosa dydd:a'rrhaisyddyntorriacynbeddwchseliau,acyn ddiwydiwneuthuramrywiaethmawr,acynymroii ddelwauffug,acyngwylioiorffengwaith.

28Ygofhefydyneisteddwrthyreinion,acynystyried ygwaithhaearn,anweddytânyngwastraffueignawd, acefeaymladdâgwresyffwrnais:sŵnymorthwyla'r einionsyddyneiglustiauef,a'i.llygaidynllonyddar batrwmypethymae'neiwneud;ymaeyngosodei feddwliorpheneiwaith,acyngwylioi'wloywiyn berffaith

29Fellyymae'rcrochenyddyneisteddwrtheiwaith,ac yntroi'rolwynâ'idraed,syddbobamserynofaluswrth eiwaith,acyngwneudeihollwaithynrhif;

30Ymaeefeynllunio'rclaiâ'ifraich,acynymgrymuo flaeneidraed;cymhwysaeihuni'wharwaindrosodd; acymaeynddiwydilanhauyffwrnais:

31Yrhaihynollaymddiriedanti'wdwylaw:aphobun syddddoethyneiwaith.

32Hebyrhaihynniellircyfanheddudinas:acni thrigantlleymynnant,acniadifynyacilawr.

33Nicheisirhwyntmewncyngorcyhoeddus,acni eisteddantynuchelynygynulleidfa:nideisteddantar eisteddleybarnwyr,acniddeallantddedfrydbarn:ni allantfynegicyfiawnderabarn;acnicheirhwyntliey llefarirdamhegion.

34Eithrhwyagadwantgyflwrybyd,a'uholl ddymuniadsyddyngngwaitheucrefft.

PENNOD39

1OndynebaroddoeifrydargyfraithyGoruchaf,aca heddychiryneimyfyrdod,ageisiaddoethinebyrholl hynafiaid,acafeddiannamewnproffwydoliaethau

2Efeageidwymadroddionygwŷrclodwiw:alley byddodamhegiontanbaid,efeafyddynohefyd

3Efeachwiliaddirgelbrawddegaubedd,acaddeallaar ddamhegiontywyll

4Efeawasanaethaymmysggwŷrmawr,aca ymddangosgerbrontywysogion:efeadeithiatrwy wledydddieithr;canysefeabrofoddydaa'rdrwg ymhlithdynion

5EfearyddeigalonidroiynforeatyrArglwyddyr hwna'igwnaeth,acaweddîaoflaenyGoruchaf,aca agoroeienaumewngweddi,acaymbiliadrosei bechodau

6PanewyllysioyrArglwyddmawr,efealenwirag yspryddeall:efeadywalltfrawddegaudoeth,aca ddiolchi'rArglwyddyneiweddi

7Efeagyfarwyddaeigyngora'iwybodaeth,acynei ddirgeledigaethauymyfyria

8Efeaddengysyrhynaddysgodd,acaymogonedda yngnghyfraithcyfammodyrArglwydd.

9Llaweraganmolanteiddeall;achyhydagyperyy byd,niddileiref;nidâ'igoffadwriaethymaith,a'ienwa fyddbywogenhedlaethigenhedlaeth.

10Ycenhedloeddafyneganteiddoethineb,a'r gynulleidfaafynegaeifoliant.

11Osbyddefemarw,efeaadawenwmwynâmil:ac osbywefe,efea'icynydda.

12Etoymaegennyfychwanegi'wddywedyd,yrhwna feddyliais;canysllenwirfifelylloerarylàn.

13Gwrandewcharnaf,blantsanctaidd,ablagurynfel rhosynyntyfuwrthnantymaes:

14Arhoddwchichwiaroglperaiddfelthus,ablodeua fellili,anfonwcharogl,achanwchgânmawl, bendithiwchyrArglwyddyneihollweithredoedd.

15Mawrhewcheienw,amynegwcheifawlâchaniadau eichgwefusau,acâthelynau,acwrtheifoliannuefy dywedwchfelhyn:

16YmaehollweithredoeddyrArglwyddynddadros ben,a'rhynaorchymynoefeagyflawniryneibryd.

17Acniddichonnebddywedyd,Bethywhyn?pahamy maehyny?canysaramsercyfleusyceisirhwyntoll: wrtheiorchymynefysafaiydyfroeddfelpentwr,ac wrtheiriaueienauefycynwysyddiondyfroedd.

18Wrtheiorchymynefygwneiryrhynafynno;acni allneblesteirio,panfyddoynachub.

19Gweithredoeddpobcnawdsyddgereifronef,acni alldimguddiooddiwrtheilygaid.

20Ymaeefeyngweledodragywyddoldebhyd dragywyddoldeb;acnidoesdimrhyfeddolgereifron ef.

21Niraididdynddywedyd,Bethywhyn?pahamy maehyny?canysereudefnyddhwyntygwnaethefe bobpeth.

22Eifendithaorchuddioddysychdirfelafon,aca'i dyfrhaoddfeldilyw

23Felytroddefeydyfroeddynhalltrwydd:fellyy cenhedloeddaetifeddanteiddigofaint.

24Felymaeeiffyrddefynegluri'rsanctaidd;fellyy maentynfaentramgwyddi'rdrygionus

25Canyspethaudaagrewydo'rdechreuad:felly pethaudrwgibechaduriaid

26Yprifbethauargyferhollddefnyddbywyddynyw dŵr,tân,haearn,ahalen,blawdgwenith,mêl,llaeth,a gwaedygrawnwin,acolew,adillad

27Ypethauhynollsydderdaionii'rduwiol:fellyi bechaduriaidymaentyncaeleutroiynddrwg

28Ymaeysbrydionwedieucreuiddialedd,yrhaiyn eucynddareddaorweddantarddoluriau;ynamser dinistrymaentyntywallteugrym,acyndyhuddo digofaintyrhwna'ugwnaeth

29Tân,achenllysg,anewyn,acangau,yrhaihynolla grewyderdialedd;

30Danneddbwystfilodgwylltion,acysgorpionau,seirff, a'rcleddyfyncosbi'rdrygionusiddistryw

31Llawenychantyneiorchymynef,abyddantbarodar yddaear,panfyddoangen;aphanddeloeuhamser,ni throseddanteiairef

32Amhynnymiabenderfynaiso'rdechreuad,aca feddyliaisamypethauhyn,acaadawaishwyntyn ysgrifenedig.

33DaywhollweithredoeddyrArglwydd:acefearydd bobpethanghenrheidiolyneibryd.

34Felnaddichondynddywedyd,Gwaethywhynna hynny:canysymhenamserbyddantollyngymeradwy iawn.

35AcamhynnyclodforwchyrArglwyddâ'chholl galonacâ'chhollgenau,abendithiwchenwyr Arglwydd.

PENNOD40

1Trallodmawragreiribobdyn,aciaudromsyddar feibionAdda,o'rdyddyrelantallanogrotheumam, hydydyddydychwelantatfampobpeth.

2Ymaeeudychymygambethauiddyfod,adydd angau,yncynhyrfueumeddyliau,acynperiofncalon;

3Oddiwrthyrhwnsyddyneisteddarorsedd-faingc,i'r hwnaddarostyngwydmewnpriddalludw;

4Oddiwrthyrhwnsyddyngwisgoporfforachoron,i'r hwnsyddwedieiwisgoâlliain.

5Digofaint,achenfigen,trallod,acanfoesgarwch,ofn angau,adicter,acymryson,acynamsergorffwysarei welyeigwsgnos,ynnewideiwybodaeth.

6Ychydigneuddimyweiorffwysfa,acwedihynnyy maeyneigwsg,megismewndyddcadw gwyliadwriaeth,yngythryblusyngngolwgeigalon,fel pebai'ndiancofrwydr.

7Panfyddopopethynddiogel,ymaeyndeffro,acyn rhyfeddunadoeddyrofnynddim.

8Ymaepethaufelhynyndigwyddibobcnawd,yn ddynacynanifail,ahynnyynseithwaithynfwyi bechaduriaid.

9Marwolaeth,athywalltgwaed,cynnen,achleddyf, trychinebau,newyn,gorthrymder,affrewyll;

10Ypethauhynagrewydermwynydrygionus,acer eumwynhwyydaethydilyw.

11Pobpethsyddo'rddaearadryi'rddaeardrachefn:a'r hynsyddo'rdyfroeddaddychweli'rmôr

12Dileirpobllwgrwobrwyaethacanghyfiawnder:ond gwirweithredaberyyndragywydd

13Sychanteiddo'ranghyfiawnfelafon,adiflannantgan sŵn,feltaranaumawrmewnglaw

14Trayragoroefeeilawefealawenycha:fellyni ddawtroseddwyriddim

15Plantyrannuwiolniddygantallanlawero ganghennau:eithrmegisgwreiddiauaflanargraiggaled 16Ychwynsy'ntyfuarbobdŵraglanafon,adynniri fynyoflaenpobglaswelltyn

17Ymaehaelionifelgarddffrwythloniawn,a thrugareddsyddyndragywydd

18Ilafurio,abodlonaryrhynsyddganddyn,sydd einioesfelys:ondyrhwnsyddyncaeltrysor,sydd uwchlawiddyntilldau

19Plant,acadeiladaethdinas,ywenwgŵr:ondgwraig ddi-faiagyfrifiruwcheupennauilldau

20Gwinacherddalawenychaygalon:ondcariad doethinebsyddgoruwchhwyntilldau

21Ybibella'rnablawnantberaiddfelus:ondymae tafoddymunolynuwchnahwyntilldau.

22Dylygadafynnoffafraharddwch:ondmwyna'r ddauŷdtrafyddoynwyrdd.

23Nidywcyfaillachydymaithbythyncyfarfodyn ddrwg:onduwchlaw'rddauymaegwraiggyda'igŵr.

24Brodyrachymmorthsyddynerbynamsertrallod: ondelusenawaredynfwynahwyntilldau.

25Auracarianasicrhaytroed:ondymaecyngoryn caeleibarchuuwchlawyddauohonynt.

26Ymaecyfoethanerthyndyrchafuygalon:ondofn yrArglwyddsyddgoruwchhwyntilldau:nidoeseisiau ynofnyrArglwydd,acnidrhaididdogeisiocymmorth.

27OfnyrArglwyddsyddarddffrwythlon,aca'i gorchuddiaefgoruwchpobgogoniant.

28Fymab,nacarwaineinioescardotyn;canysgwellyw marwnagerfyn.

29Nidyweinioesyrhwnsyddynymddibynuarfwrdd dynaralli'wgyfrifamfywyd;canysymaeefeynei

halogieihunâbwydpobleraill:ondgŵrdoethwediei feithrinynddaawyloohono.

30Melysywcardotayngngenauydigywilydd:ondyn eifolyllosgadân.

PENNOD41

1Oangau,morchwerwywdygoffadwriaethi'rhwn syddynbywynddisymmwthyneieiddo,i'rnebnidoes ganddoddimi'wboeni,acsyddâffyniantymmhobpeth: ie,i'rhwnsyddetoynablidderbyn.cig!

2Oangau,cymmeradwyywdyddedfrydi'ranghenus, aci'rhwnymaeeinerthynpallu,yrhwnsyddynawr ynyroesddiwethaf,acynflinedigâphobpeth,aci'r hwnsyddynanobeithio,acyncolliamynedd!

3Nacofnaddedfrydangau,cofia'rrhaiafuo'thflaendi, a'rrhaisyddarôl;canyshynywdedfrydyrArglwyddar bobcnawd

4AphahamyrwytynerbynpleseryGoruchaf?nidoes ymholiadynybedd,paunafuosttifywamddeg,ai cant,aimiloflynyddoedd

5Plantffiaiddywplantpechaduriaid,a'rrhaihyddysg ynnhrigfayrannuwiol

6Etifeddiaethplantpechaduriaidaddifethir,a'u hiliogaethagaiffwaradwyddbyth

7Yplantaachwynantardadannuwiol,ameu gwaradwyddoereifwynef

8Gwaechwi,raiannuwiol,yrhaiawrthodasant gyfraithyDuwgoruchaf!oherwyddoscynyddwch,fe fyddi'chdinistr:

9Acosgenirchwi,ifelldithy'chganed:acosmelltith afyddoichwifeirw

10Yrhaiollo'rddaearadryi'rddaeardrachefn:felly yrannuwiolaântofelldithiddistryw

11Galardynionsyddameucyrph:onddrwg-enw pechaduriaidaddileir

12Edrychardyenw;amhynyabarhagydathiuwch lawmilodrysoraumawrionoaur

13Ychydigddyddiausyddganeinioesdda:ondenwda syddyndragywydd

14Fymhlant,cadwchddysgyblaethmewnheddwch: canysdoethinebsyddguddiedig,athrysorniwelir,pa lessyddynddyntilldau?

15Gwellywdynaguddiaeiynfydrwyddna'rneba guddiaeiddoethineb.

16Amhynnygwaradwyddirynôlfyngair:canysnidda cadwpobgwarth;nidywychwaithyngwblgymeradwy ymmhobpeth.

17Cywilyddierobutteindraoflaentadamam:aco gelwyddoflaentywysogachadarn; 18Tramgwyddoflaenbarnwrallywodraethwr;o anwireddoflaencynulleidfaaphobl;oddelio anghyfiawnoflaendybartnera'thffrind;

19Acoladradoranylleyrwytynaros,acoran gwirioneddDuwa'igyfamod;acibwysoâ'thbenelinar ycig;acowawdiroddiachymeryd; 20Acoddistawrwyddgerbronyrhaia'thgyfarchant; aciedrycharbutain; 21Athroidywyneboddiwrthdygeraint;neuigymryd ymaithgyfranneuanrheg;neuisylluarwraigdynarall

22Neubodynor-brysurgyda'iforwyn,acnaddodyn agosateigwely;neuareithiaumawloflaencyfeillion; acwediitiroddi,naedliw; 23Neuoailadroddallefarudrachefnyrhynaglywaist; acamddatgelucyfrinachau.

24Fellyybyddiwirgywilyddus,acageiffafroflaen pawb.

PENNOD42

1O'rpethauhynnafyddedcywilyddarnat,acna dderbynnebibechutrwyhynny:

2OgyfraithyGoruchaf,a'igyfammod;acofarni gyfiawnhauyrannuwiol;

3Cyfrifâ'thbartneriaida'thdeithwyr;neuoroddo etifeddiaethcyfeillion;

4Ogywirdebcydbwyseddaphwysau;neuogaelllawer neuychydig;

5Acamwerthudifatermarsiandwyr;olawerogywiro plant;aciwneuthurystlysgwasdrwgiwaedu.

6Daywcadw,llemaegwraigddrwg;achauifynu,lie ymaedwylawlawer

7Gwaredwchbobpethmewnrhifaphwys;arhoddwch ycwblynysgrifenedigyrydychyneiroddiallan,neu yneidderbynimewn

8Nafyddedcywilyddhysbysuyrannoetha'rynfyd,a'r henafolaymrysonâ'rrhaiieuainc:felhynybyddiyn wirddysgedig,acyngymeradwyganbobdynbyw

9Ytadaddihunoamyferch,pannaŵyrneb;a'rgofal amdanisyddyntynucwsg:panieuanc,rhagiddifyned heibioiflodeuyneihoedl;achaniddibriodi,rhagiddi gaeleichasáu:

10Yneimorwyndod,rhagiddigaeleihalogia'igeni'n feichiogynnhŷeithad;achaelgŵr,rhagiddi gamymddwyneihun;aphanbriodohi,rhagiddifodyn ddiffrwyth

11Cadwwyliadwriaethddigywilyddarferch ddigywilydd,rhagiddidywneuthuryngyffroi'th elynion,acynorthrwmynyddinas,acynwaradwydd ymhlithybobloedd,acynpericywilyddarnatgerbrony dyrfa

12Nacedrycharbrydferthwchpobcorff,acnaceistedd yngnghanolgwragedd.

13Canysoddilladydawgwyfyn,acoddiwrthwragedd drygioni.

14Gwellywgornestrwyddgŵrnagwraigfoneddigaidd, gwraig,meddaf,sy'ndwyngwarthagwaradwydd.

15CofiafynawrweithredoeddyrArglwydd,amynegaf ypethauawelais:YngngeiriauyrArglwyddymaeei weithredoeddef.

16Yrhaulsyddynrhoigoleuni,syddynedrycharbob peth,a'iwaithynllawnoogoniantyrArglwydd.

17NiroddesyrArglwyddawdurdodi'rsaintifynegiei hollryfeddodauef,yrhaiaosododdyrArglwydd hollalluog,felysicrhaeri'wogoniantef.

18Ymaeefeynceisioydyfnder,a'rgalon,acyn ystyriedeudyfeisiadaucrefftushwynt:canysyr Arglwyddaŵyrycwbladdichon,acymaeefeyn gweledarwyddionybyd.

19Ymaeefeynmyneguypethauafu,acyndyfod,ac yndatguddiocamraupethaucuddiedig.

20Nidoesmeddwlyndiancrhagddo,acnidywgairyn guddiedigrhagddo.

21Efeaaddurnoddragorolweithredoeddeiddoethineb, acymaeefeodragywyddoldebhyddragywyddoldeb: atoefnichwanegirdim,acni'slleiheir,acnidoesarno angennebcynghor.

22Omorddymunolyweihollweithredoedd!acfely gwelodynhydynoediwreichionen.

23Ypethauhynollsyddynbywacynarosyn dragywyddibobdefnydd,acymaentollynufudd.

24Pobpethsyddddwblynaillynerbyneigilydd:acni wnaethefeddimamherffaith.

25Unpethasicrhaddaionineubetharall:aphwya ddigoniriweledeiogoniantef?

PENNOD43

1Balchderuchder,ffurfafenglir,Prydferthwchnef,â'i ogonedduswedd;

2Yrhaulpanymddangoso,yndatganareigyfodiad offerynrhyfeddol,gwaithyGoruchaf:

3Arhannerdyddymae'ncrasu'rwlad,aphwyaall gadweigwrestanbaid?

4Ymaedynynchwythuffwrnaismewngwaithgwres, ondymae'rhaulynllosgi'rmynyddoedddeirgwaithyn fwy;gananadluallananweddautanllyd,acanfonallan drawstiaullachar,ymaeynpylu'rllygaid

5Mawryw'rArglwydda'igwnaeth;acwrthei orchymynefyrhedarfrys

6Gwnaethhefydi'rlleuadwasanaethuyneithymorhi, ynddatganyramseroedd,acynarwyddo'rbyd

7O'rlleuadymaearwyddgwleddoedd,goleunisy'n lleihauyneipherffeithrwydd

8Ymisaelwirareihenw,yncynydduynrhyfeddolyn eichyfnewidiad,ynofferyni'rbyddinoeddfry,yn llewyrchuynffurfafenynef;

9Prydferthwchynef,gogon-iantyser,addurnyn goleuoyngoruchafleoeddyrArglwydd

10ArorchymynyrSanctaiddysafantyneutrefn,acni lew∣antbythyneugwyliadwriaeth

11Edrycharyrenfys,achlodforwchyrhwna'igwnaeth; harddiawnymaeyneiddisgleirdeb

12Ymae'namgylchu'rnefâchylchgogoneddus,a dwylo'rGoruchafa'iplygodd.

13Trwyeiorchymynefymaeefeynperii'reira gwympo,acynanfonyngyflymfellteifarn.

14Trwyhynyragorirytrysorau:achymylauaehedant allanfelehediaid.

15Trwyeifawralluygwnaefeycymylauyngadarn, a'rcenllysgadorrirynfychan.

16O'iolwgefymae'rmynyddoeddynysgwyd,acwrth eiewyllysefymaegwyntydeynchwythu.

17Twmytaranauawnai'rddaeargrynu:fellyystorm ogleddola'rcorwynt:feladarynehedegygwasgaryr eira,a'iddisgyniadsyddfelgoleu∣deryceiliog.

18Ymae'rllygadynrhyfedduatbrydferthwchei wynder,a'rgalonynsynnuwrtheiglawio.

19Yllwydfroshefydfelhalenymaeefeyneidywallt aryddaear,acwedieigorseddu,ymaeyngorweddar benpolionllymion

20Panfyddogwyntoerygogleddynchwythu,a'r du373?ryncenhedluirew,ymaeynarosarbob crynhoadoddwfr,acyngwisgoydwfrmegisâ dwyfronneg.

21Ymae'ndifa'rmynyddoedd,acynllosgi'ranialwch, acynysu'rglaswelltynfeltân.

22Moddionpresenolibawbywtarthyndyfodarfrys,a gwlithyndyfodarolgwresynadfywio.

23Trwyeigyngorefymaeefeynhardduydyfnder,ac ynplanuynysoeddynddo.

24Yrhaisy'nhwylioarymôraddywedanteiberygl;a phanglywsomefâ'nclustiau,rhyfeddwnyno.

25Canysynoybyddogweithredoeddrhyfedda rhyfeddol,amrywiaethobobmathofwystfiloda morfilodwedieucreu

26Trwyddoefymaeeudiweddhwyntynllwyddoyn llewyrchus,athrwyeiairefymaepobpethyncynnwys.

27Gallwnlefarullawer,acettoynfyrr:amhynny mewnswm,efeywycwbl

28Pafoddygallwnnieifawrhauef?canysmawryw efeuwchlaweihollweithredoedd

29OfnadwyywyrArglwyddamawriawn,arhyfeddol yweiallu

30PanogoneddwchyrArglwydd,dyrchefwchef gymaintagafedrwch;canysetoefearagorirolawer:a phanddyrchefwchef,estynnwcheichhollnerth,acna flino;canysniellwchbythfynedynddigonpell

31Pwya'igweloddef,felymynegasaiefeini?aphwy addichoneifawrhaueffelymae?

32Ymaeetobethaucuddiedigmwyna'rrhain, oherwyddniwelsomondychydigo'iweithredoeddef

33CanysyrArglwyddawnaethbobpeth;aci'rduwiol yrhoddesefeddoethineb

PENNOD44

1Moliannwnynawrwŷrenwog,a'ntadauyrhaia'n cenhedlodd

2YrArglwyddawnaethogoniantmawrtrwyddynt, trwyeifawralluefo'rdechreuad.

3Yrhaialywodraethasantyneuteyrnasoedd,gwŷr enwogameugallu,yncynghoritrwyeudeall,acyn datganproffwydoliaethau:

4Arweinwyryboblwrtheucyngor,athrwyeu gwybodaethoddysgyncyfarfodi'rbobl,doetha huawdlyweucyfarwyddiadau:

5Megisaddarganfuwydtonaucerdd,acadrodd penillionmewnysgrifen:

6Gwyrcyfoethogwedieudodrefnuâgallu,ynbywyn heddychlonyneutrigfannau:

7Yrhaihynollaanrhydeddwydyneucenedlaethau,ac afuontogonianteuhamseroedd.

8Ymaerhaiaadawsantenwareuhôl,felyradroddid eumawl.

9Arhaisyddhebgoffadwriaeth;yrhaisyddwedi darfod,felpenabuonterioed;acyndodfelpenabaent erioedwedicaeleugeni;a'uplantareuhol

10Eithrdyniontrugarogoeddyrhaihyn,yrhainid anghofiwydeucyfiawnder.

11Byddedi'whadynetifeddiaethddaynwastadol,a'u plantofewnycyfamod.

12Euhiliogaethasafantyngadarn,a'uplantereu mwyn.

13Euhadaerysyndragywydd,a'ugogoniantniddileir.

14Eucyrffagladdwydmewnheddwch;ondymaeeu henwynbywyndragywydd.

15Mynegedyboblameudoethineb,a'rgynulleidfaa fyneganteumawl.

16BodlonoddEnochyrArglwydd,acagyfieithwyd,yn siampliedifeirwchi'rhollgenhedlaethau.

17Noaagafwydynberffaithacyngyfiawn;ynamser digofaintcymerwydefyngyfnewidamybyd;am hynnyygadawydefynweddilli'rddaear,panddaethy dilyw.

18Cyfamodtragywyddolawnaedagef,felna dderfyddopobcnawdmwyachganydilyw.

19Abrahamoedddadmawribobloeddlawer:mewn gogoniantnidoeddnebcyffelybiddo;

20YrhwnagadwoddgyfraithyGoruchaf,acafu mewncyfammodagef:efeasicrhaoddycyfamodynei gnawd;aphanbrofwydef,fe'icafwydynffyddlon

21Amhynnyefea’isicrhaoddeftrwylw,y bendithiasaiefeycenhedloeddyneihad,acyamlhaent effelllwchyddaear,acydyrchafaieihadeffelysêr, acyperiiddyntetifedduofôrifôr,aco'rafonhyd eithafywlad

22AcIsaacysicrhaoddefeyrunmoddermwyneidad Abraham,fendithpawboll,a'rcyfamod,aca orphwysoddarbenJacobCydnabuefyneifendith,a rhoddoddetifeddiaethiddo,arhannoddeiddognau; ymhlithydeuddegllwythyrhannoddefehwynt

PENNOD45

1Acefeaddugallanohonoŵrtrugarog,yrhwna gafoddffafryngngolwgpobcnawd,sefMoses,anwyl ganDduwagwŷr,ymaeeigoffadwriaethynfendigedig 2Gwnaethefyngyffelybi'rsaintgogoneddus,aca'i mawrhaoddef,felysafaieielynionyneiofnef.

3Trwyeieiriauydarfuiryfeddodau,aca'igwnaethef ynogoneddusyngngolwgbrenhinoedd,acaroddes iddoorchymyni'wbobl,acaddangosoddiddorano'i ogoniant.

4Efea'isancteiddioddefyneiffyddlondeba'i addfwynder,aca'idewisoddefoblithpawb.

5Efeabaroddiddoglywedeilef,aca'idugi'rcwmwl tywyll,acaroddesiddoorchymynionoflaeneiwyneb, sefcyfraithbywydagwybodaeth,felydysgaiefeei gyfammodauiJacob,acIsraeleifarnedigaethau.

6DyrchafoddAaron,ddynsanctaiddtebygiddo,sefei frawd,olwythLefi.

7Cyfamodtragwyddolawnaethefeagef,acaroddes iddooffeiriadaethymhlithybobl;harddoddefag addurniadauprydferth,a'iwisgoâgwisgoogoniant.

8Rhoesarnoogoniantperffaith;aca’inerthoddefâ gwisgoeddcyfoethog,âllodrau,âgwisghir,a’reffod.

9Acefea'ihamgylchoddâphomgranadau,acâ chlychauaurlawero'iamgylch,felybyddai,wrthfyned rhagddo,sain,asŵnaglywidynydeml,yn goffadwriaethifeibioneibobl;

10Agwisgsanctaidd,agaur,asidanglas,aphorffor,o waithybrodwaith,âdwyfronnegbarn,acagUrima Thummim;

11Agysgarladtroellog,gwaithygweithiwrcyfrwys,â meinigwerthfawrwedieucerfiofelseliau,acwedieu gosodmewnaur,gwaithygemydd,agysgrifenwediei hysgythruyngoffadwriaeth,ynôlrhifedillwythauIsrael.

12Efeaosododdgoronoaurarymeitr,ynyrhonyr ysgrífenwydSancteiddrwydd,ynaddurnanrhydedd,yn waithcostus,ynchwantaullygaid,ynddaacynhardd.

13O'iflaenefnidoeddycyfryw,acni'sgwisgoddneb dieithrhwynt,ondynunigeiblantefaphlanteiblantyn wastadol.

14Euhebyrthafwyteirbobdyddddwywaithyn wastadol.

15Mosesa'icysegroddef,aca'iheneinioddagolew cysegredig:hwnaosodwydiddotrwygyfamod tragwyddol,aci'whad,hydyrerysynefoedd,iweini iddo,agweithreduswyddyroffeiriadaeth,a bendithiwchyboblyneienwef

16Efea'idewisoddefobobdynbywioffrymuebyrth i'rArglwydd,arogl-darth,aaroglperaidd,yn goffadwriaeth,igymoddroseibobl

17Efearoddesiddoeiorchymynion,acawdurdodyn neddfaubarnedigaethau,iddysguytystiolaethauiJacob, acihysbysuIsraelyneigyfreithiau

18Dieithriaidagynllwynasantyneierbyn,aca'i gwaradasantefynyranialwch,sefygwŷroeddoystlys DathanacAbiron,achynulleidfaCore,âllidallid

19HynaweloddyrArglwydd,aca'idigioddef,acynei ddigofaintdigofusydifawydhwynt:efeawnaeth ryfeddodau,i'wdifaâ'rfflamdanllyd

20OndefeawnaethAaronynfwyanrhydeddus,aca roddesiddoetifeddiaeth,acarannoddiddoflaenffrwyth ycynnydd;ynenwedigefeabaratôddynhelaeth: 21CanysbwytasantoebyrthyrArglwydd,yrhaia roddesefeiddoefaci'whad

22Erhynnynidoeddganddoyngngwladybobloedd etifeddiaeth,acnidoeddiddoranymhlithybobloedd: canysyrArglwyddeihunyweirana'ietifeddiaeth.

23YtrydyddmewngogoniantywPhineesmabEleasar, ameifodynselogynofnyrArglwydd,acynsefylli fynuynwrologalon:panddychweloddybobl,a gwneuthurcymoddrosIsrael.

24Amhynnyygwnaedcyfamodtangnefeddagef,ifod ynbenarycysegra'ibobl,acybyddaiiddoefa'i ddisgynyddionurddasyroffeiriadaethambyth:

25YnôlycyfamodawnaedâDafyddmabJesse,o lwythJwda,i'wddisgynyddionynunigybyddai etifeddiaethybrenin:fellyhefydetifeddiaethAaroni'w hadef.

26Duwaroddoitiddoethinebyndygalon,ifarnuei boblmewncyfiawnder,felnaddileereupethauda hwynt,acfelyparhaoeugogoniantyndragywydd.

1YrIesumabCorffafuddewrynyrhyfeloedd,acyn olynyddiMosesmewnproffwydoliaethau,yrhwnynôl eienwawnaethpwydynfawrerachubiaeth etholedigionDuw,acaddialarygelynionagyfodasant yneuherbyn,felygosodaiefeIsraelyneuhetifeddiaeth hwynt.

2Morfawrogoniantagafodd,panddyrchafoddefeei ddwylo,acestynnoddeigleddyfynerbynydinasoedd!

3Pwyo'iflaenefasafoddfellyiddo?canysyr Arglwyddeihunaddugeielynionatto.

4Oniaethyrhaulynôltrwyeifodd?acnidoeddun diwrnodcyhydadau?

5GalwoddaryrArglwyddgoruchaf,panbwysoddy gelynionarnobobtu;a'rArglwyddmawra'iclybuef.

6Acâcherrigcenllysgnertholygwnaethefei'rfrwydr syrthioynffyrnigarycenhedloedd,acyndisgyniad Beth-horonydistrywioddefeyrhaioeddyn gwrthwynebu,ermwyni'rcenhedloeddwybodeuholl nerth,amiddoymladdyngngolwgyrArglwydd,a dilynoddyrUnMighty

7YnamserMoseshefydygwnaethefewaithtrugaredd, efeaCalebmabJeffunne,amiddyntwrthsefylly gynulleidfa,acatalyboblrhagpechu,achyhuddoyrhai drygionusâgrwgnach

8Acochwechanmilowu375?rtraed,yddaua gadwwydi'wdwynimewni'retifeddiaeth,i'rwladsy'n llifoolaethamêl

9RhoddoddyrArglwyddnerthhefydiCaleb,yrhwna barhaoddgydagefhydeihenaint:felyraethefei uchelfeyddywlad,a'ihada'icafoddynetifeddiaeth

10FelygwelohollfeibionIsraelmaidaywdilynyr Arglwydd

11Acamybarnwyr,pobunwrtheienw,yrhwnnid aethobutainogalon,acnichilioddoddiwrthyr Arglwydd,bendithireucofhwynt

12Byddedeuhesgyrnflodeuogo'ulle,abyddedenw'r rhaiaanrhydeddwydareuplant

13Samuel,proffwydyrArglwydd,annwylganei Arglwydd,agadarnhaoddfrenhiniaeth,acaeneiniodd dywysogionareibobl.

14TrwygyfraithyrArglwyddybarnoddefey gynulleidfa,a'rArglwyddabarchoddiJacob.

15Trwyeiffyddlondebefycafwydefynwirbroffwyd, athrwyeiairygwyddyseifodynffyddlonmewn gweledigaeth.

16EfeaalwoddaryrArglwyddcedyrn,panoeddei elynionynpwysoarnoobobtu,panoffrymoddefeyr oensugno.

17A'rArglwyddadaranoddo'rnef,acâthwrfmawra wnaethi'wlefgaeleiglywed.

18AcefeaddinistrioddbenaethiaidyTyriaid,aholl dywysogionyPhilistiaid.

19Achyneihirgwsgefeawnaethwrthdystiadauyng ngolwgyrArglwydda'ieneiniog,Nichymmeraiseiddo neb,cymmaintagesgid:acnichyhuddoddnebef.

20Acwedieifarwolaethefeabrophwydodd,aca fynegoddi'rbrenineiddiwedd,acaddyrchafoddeilef

oddiaryddaearmewnproffwydoliaeth,iddileu drygioniybobl.

PENNOD47

1AcareiôlefycyfododdNathanibroffwydoynamser Dafydd.

2Felybrasteradynnwydoddiwrthyrheddoffrwm, fellyydewiswydDafyddoblithyrIsraeliaid.

3Chwaraeoddgydallewodfelplant,aceirthfelŵyn.

4Oniladdoddefegawr,acyntauetoondifanc?aconi chymeroddefewaradwyddoddiwrthybobl,pan gododdefeeilawâ'rmaenynyffon,acaguroddilawr ymffrostGoliath?

5CanysefeaalwoddaryrArglwyddgoruchaf;aca roddesiddonerthyneiddeheulawiladdyrhyfelwr nertholhwnnw,acaosododdifynygorneibobl.

6Fellyybobla'ihanrhydeddasantefâdengmyrddiwn, aca'imolianasantefymmendithionyrArglwydd,am roddiiddogorongogoniant.

7Canysefeaddinistrioddygelynionobobtu,aca ddugyPhilistiaideielynionynddirmygus,acadorrodd eucornynswynolhydydyddhwn

8Yneihollweithredoeddmoliannai'rSanctoruchafâ geiriaugogoniant;â'ihollgaloncanoddganiadau,a charoddyrhwna'igwnaeth

9Gosododdgantorionhefydoflaenyrallor,fely gwnaentberaiddalawtrwyeulleisiau,achanumawl beunyddyneucaniadau

10Acefeaharddoddeugwyliauhwynt,acaosododd mewntrefnyramseroeddgogoneddushydydiwedd,i foliannueienwsanctaiddef,acfelyseinioydemlo fore

11YrArglwyddadynnoddymaitheibechodau,aca ddyrchafoddeigornyndragywydd:efearoddesiddo gyfammodbrenhinoedd,agorsedd-faingcgogoniantyn Israel

12Areiôlefycyfododdfabdoeth,acereifwynefy trigoddynhelaeth

13TeyrnasoddSolomonmewnamserheddychlon,aca anrhydeddwyd;oherwyddtaweloddDuwbawbo'i amgylch,ermwynadeiladutŷyneienwef,apharatoiei gysegrambyth.

14Morddoethoeddityndyieuenctidac,feldilyw,yn llawndeall!

15Gorchuddiodddyenaidyrhollddaear,allanwaisthi âdamhegiontywyll.

16Aethdyenwymhelli'rynysoedd;acerdyheddwch yroedditynanwyl.

17Ygwledyddaryfeddasantattatamdyganiadau,a'th ddiarhebion,a'thddamhegion,a'thddehongliadau.

18WrthenwyrArglwyddDduw,yrhwnaelwir ArglwyddDduwIsrael,tiagasglasaistaurfeltin,aca amlheaistarianynblwm.

19Plygaistdylwynauiwragedd,athrwydygorffy'th ddarostyngwyd.

20Lliniaistdyanrhydedd,allygrudyhad:felydygaist ddigofaintardyblant,acy'thflinaistamdyffolineb.

21Fellyrhannwydyfrenhiniaeth,acoEffraimy teyrnasoddfrenhiniaethwrthryfelgar

22OndniadawyrArglwyddbythoddiareidrugaredd, acniddifethirdimo'iweithredoedd,acniddileefe hiliogaetheietholedigion,ahadyrhwnsyddyneigaru nichymerymaith:amhynnyefearoddesweddilli Jacob.,acallanohonowreiddyniDdafydd.

23FelhynygorffwysoddSolomongyda'idadau,aco'i hadefaadawoddareiôlefRoboam,sefffolinebybobl, acunhebddeall,adroddyboblymaithtrwyeigyngor. YroeddhefydJeroboammabNebat,yrhwnabaroddi Israelbechu,acaddangosoddfforddpechodiEffraim: 24A'upechodauaamlhaoddynddirfawr,felygyrrwyd hwyntallano'rwlad.

25Canyshwyageisiasantbobdrygioni,hydoniddaeth dialeddarnynt.

PENNOD48

1YnacododdEliasyproffwydfeltân,allosgoddeiair fellamp.

2Daethnewynmawrarnynt,athrwyeifrwdfrydeddef ygostyngoddeunifer

3TrwyairyrArglwyddefeagaeoddynef,achefyd deirgwaithaddygodddânilawr

4OElias,pafoddy'thanrhydeddwydyndyryfeddodau! aphwyaogoneddafeltydi!

5Yrhwnagyfodaistŵrmarwofarwolaeth,a’ienaido leymeirw,trwyairyGoruchaf:

6Yrhwnaddugfrenhinoeddiddistryw,agwŷr anrhydedduso'ugwelyau:

7PwyaglywoddgeryddyrArglwyddynSinai,acyn Horebfarndialedd:

8Yrhwnaeneinioddfrenhinoeddiddial,aphrophwydi ilwyddoareiôlef:

9Yrhwnagymerwydifynymewncorwyntodân,ac mewncerbydofeirchtanllyd:

10Yrhwnaordeiniwyderceryddyneuhamser,i heddychudigofaintbarnyrArglwydd,cyniddidorri allanilid,acidroicalonytadatymab,aciadferu llwythauJacob

11Gwyneubydyrhaiawelsantdi,acahunasantmewn cariad;canysynddiauybyddwnfyw

12Eliasydoedd,yrhwnaorchuddiwydâchorwynt:ac Eliseusalanwydo’iysbryd:trafuefebyw,ni chynhyrfoddefeyngngŵyddnebtywysog,acniallai nebeiddarostwng.

13Niallaigaireiorchfyguef;acwedieifarwolaethefa brophwydodd.

14Gwnaethryfeddodauyneifywyd,acareifarwolaeth efyroeddeiweithredoeddynrhyfeddol.

15Erhynollnidedifarhaoddybobl,acnichiliasant oddiwrtheupechodau,neseuhysbeilio,a'udwynallan o'ugwlad,a'ugwasgarutrwyyrhollddaear:ettoyroedd poblfechan,allywodraethwrynnhŷDafydd.

16O'rrhaiyroeddrhaiyngwneuthuryrhynoedd gymeradwyganDduw,arhaiynamlhaupechodau.

17Eseciasagadarnhaoddeiddinas,acaddugimewn du373?ri'wchanolhi:efeagloddioddygraiggaledâ haearn,acawnaethffynhonnauiddyfroedd.

18YneiamserefydaethSenacheribifynu,aca anfonoddRabsaces,acaddyrchafoddeilawynerbyn Sion,acaymffrostiaynfalch

19Ynaycrynasanteucalonnaua'udwylo,acyr oeddyntmewnpoen,felgwrageddmewnllafur.

20EithrhwyaalwasantaryrArglwyddsydddrugarog, acaestynnoddeudwylawtuagato:acynebrwyddy Sanctaidda’uclybuhwynto’rnef,aca’utraddododd hwynttrwyweinidogaethEsay.

21TrawoddluyrAsyriaid,a'iangela'udifaoddhwynt.

22CanysEseciasawnaethaiypethahoffoddyr Arglwydd,acafugadarnynffyrddeidadDafydd,fely gorchmynnoddEsayyproffwyd,yrhwnoeddfawra ffyddlonyneiweledigaeth,iddo.

23Yneiamserefyraethyrhaulynôl,acaestynodd oesybrenin.

24Acefeaweloddoysbrydrhagorolbethaddigwyddai o'rdiwedd,acagysuroddyrhaioeddyngalaruynSion 25Efeaddangosoddbethaddigwyddoyndragywydd,a phethaudirgel,neubythydeuant.

PENNOD49

1YmaecoffadwriaethJosiasyndebygigyfansoddiady peraroglawneirtrwygelfyddydyrapothecari:ymaeyn felysfelmêlymmhobgenau,acfelcerddoriaethmewn gwleddowin

2Efeaymddygoddynuniawnynnhröedigaethybobl, acadynnoddymaithffieidd-draanwiredd

3EfeagyfarwyddoddeigalonatyrArglwydd,acyn amseryrannuwiolefeasicrhaoddaddoliadDuw

4YroeddpawbheblawDafyddacEsecias,aJoseias,yn ddiffygiol:canysgwrthodasantgyfraithyGoruchaf, brenhinoeddJwdaafethodd

5Amhynnyefearoddeseugalluhwyntieraill,a'u gogoniantigenedlddieithr

6Hwyalosgasantddewis-ddinasycyssegr,aca wnaethantyrheolyddynanghyfannedd,ynôl proffwydoliaethIeremi

7Canyshwyaattolygasantiddoddrygionus,yrhwn oedderhynnyynbrophwyd,wedieisancteiddioyng nghrotheifam,iddiwreiddioallan,acigorthrymu,aci ddifetha;acfelyradeil-aiefehefyd,acyplannai.

8Esecielaweloddyweledigaethogoneddus,a ddangoswydiddoargerbydycerwbiaid.

9Canysefeagrybwylloddygelyniondanlunyglaw, acagyfarwyddoddyrhaioeddynmynedynuniawn.

10Aco'rdeuddegprophwydbendigedigfyddoy coffadwriaeth,acaflodeuaeuhesgyrndrachefno'ulle hwynt:canyshwyagysurasantJacob,aca'igwaredasant trwyobaithsicr.

11PafoddymawrhêwnSorobabel?yroeddefefel arwyddaryllawddeau:

12FellyyrIesumabIosedec:yrhwnyneuhamserhwy aadeiladoddytŷ,acaosododdifynudemlsanctaiddi'r Arglwydd,yrhonabaratowydiogonianttragywyddol.

13AcymhlithyretholedigionyroeddNeemias,yrhwn syddfawreifri,yrhwnagyfododdiniymuriaua syrthiasant,acaosododdifynyypyrtha'rbarrau,aca gyfododdeinhadfeilionnidrachefn

14OndaryddaearnichrewydnebfelEnoch;canysefe agymerwydoddiaryddaear.

15AcnianedychwaithŵrieuancmegisIoseph,yn rhaglaweifrodyr,ynarosiado'rbobl,yrhaiycyfrifid euhesgyrnganyrArglwydd.

16YroeddSemaSethmewnbrimawrymhlithdynion, acfellyAddauwchlawpobpethbywynygreadigaeth.

PENNOD50

1Simonyrarchoffeiriad,mabOnias,yrhwnynei einioesaatgyweirioddytŷdrachefn,acyneiddyddiau efagadarnhaoddydeml:

2Athrwyddoefyradeiladwydo'rsylfaenuchderdwbl, amddiffynfauchelymuroamgylchydeml:

3Yneiddyddiauefyroeddypydewidderbyndwfr,yn eiamgylchiadfelymôr,wedieiorchuddioâllechau pres:

4Gofaloddamydemlrhagiddisyrthio,achadarnhaodd yddinasrhaggwarchae:

5Pafoddyranrhydeddwydefyngnghanolyboblynei ddyfodiadallano'rcysegr!

6Yroeddfelserenforeyngnghanolcwmwl,acfely lleuadarylàn:

7FelyrhaulyntywynnuardemlyGoruchaf,acfelyr enfysyngoleuoynycymylaullachar:

8Acfelblodeuynyrhosodynngwanwynyflwyddyn, fellilïauwrthyrafonydddyfroedd,acfelcangaupreny thusynamseryrhaf:

9Feltânacarogldarthynytuser,acfelllestroaurwedi eiguroâphobmathofeinigwerthfawr:

10Acfelolewyddendegynblaguroffrwyth,acfel cypreswyddenyntyfuhydycymylau

11Panwisgoddefeyfantellanrhydedd,a'iwisgoâ pherffeithrwyddgogoniant,wediiddofynedifynyatyr allorsanctaidd,efeawnaethwisgsancteiddrwyddyn anrhydeddus

12Pangymeroddefeycyfrannauoddwylo'roffeiriaid, efeeihunasafaiwrthaelwydyrallor,wedieiamgylchu, felcedrwyddieuancynLibanus;acfelpalmwyddyr amgylchasantefoamgylch

13FellyyroeddhollfeibionAaronyneugogoniant,ac offrymauyrArglwyddyneudwylohwynt,oflaenholl gynulleidfaIsrael.

14Agorffenygwasanaethwrthyrallor,iaddurno offrwmyrHollalluoggoruchaf, 15Efeaestynnoddeilawatycwpan,acadywalltoddo waedygrawnwin,efeadywalltoddwrthdroedyrallor aroglperaiddi'rgoruchafFreninoll.

16YnameibionAaronafloeddiasant,acautganasantyr utgyrnarian,acawnaethantsŵnmawri'wglywed,er coffadwriaethgerbronyGoruchaf.

17Ynayrhollboblafrysiasant,acasyrthiasantilawr areuhwynebauiaddolieuHarglwyddDduwHollalluog, yGoruchaf.

18Yroeddycantorionhefydyncanumawlâ'ulleisiau, acamrywiaethmawrosynauoeddynoynberaiddalaw.

19A'rboblaattolygasantaryrArglwydd,yGoruchaf, trwyweddigerbronyrhwnsydddrugarog,hydoni

ddarfyddouchelderyrArglwydd,acygorphenasantei wasanaethef.

20Ynaefeaaethiwaered,acaddyrchafoddeiddwylo arhollgynulleidfameibionIsrael,iroddibendithyr Arglwyddâ'iwefusau,acilawenhauyneienwef.

21Ahwyaymgrymasantiaddoliyrailwaith,fely caentfendithganyGoruchaf.

22YnawrganhynnybendithiwchDduwpawb,yrhwn ynunigsyddyngwneuthurrhyfeddodauymmhobman, yrhwnsyddyndyrchafueindyddiaunio'rgroth,acyn gwneuthuriniynôleidrugareddef.

23Efearoddesinnilawenyddcalon,acfelybyddo tangnefeddyneindyddiauniynIsraelambyth:

24Felycadarnhaoefeeidrugareddefâni,acy gwaredainiyneiamseref!

25Ymaedwygenedlyrhaiymaefynghalonyneu ffieiddio,a'rdrydeddhebfodyngenedl:

26Yrhaisy'neisteddarfynyddSamaria,a'rrhaisy'n trigoymmysgyPhilistiaid,a'rboblffôlhynnysy'ntrigo ynSichem.

27YrIesumabSirachoIerusalemaysgrifennoddyny llyfrhwn,addysgdeallagwybodaeth,yrhwno'igalona dywalltoddddoethineb

28Gwyneifydyrhwnaarferoynypethauhyn;a'r hwna'ugosodohwyntyneigalon,addawynddoeth

29Canysosgwnaefehwynt,efeafyddgadarnibob peth:canysgoleuniyrArglwyddsyddyneiarwainef, yrhwnsyddynrhoddidoethinebi’rduwiolBendigedig fyddoenw'rArglwyddambythAmen,Amen

PENNOD51

1GweddiIesumabSirachDiolchafiti,OArglwydda Brenin,achlodforafdi,ODduwfyNgwaredwr:moliant dyenw:

2Canystiywfyamddiffynydda'mcynorthwywr,aca gadwoddfynghorffrhagdinistr,acofaglytafod enllibus,acoddiwrthygwefusausy'nffugiocelwydd, acafu'ngynorthwywrimiynerbynfy ngwrthwynebwyr

3Agwaredaistfi,ynôllliawsytrugareddauamawredd dyenw,oddiwrthddanneddyrhaiparodi'mhysodd,ac oddwylo'rrhaiyceisiasantfyeinioes,acoddiwrthy gorthrymderaulluosogafu.cefais;

4Odagutânobobtu,acoganolytânni'mcynneuais; 5Oddyfnderboluffern,oddiwrthdafodaflan,acoddi wrtheiriaucelwyddog.

6Trwygyhuddiadodafodanghyfiawni'rbrenin, nesaoddfyenaidhydangau,acagosoeddfymywydi'r uffernisod.

7Amgylchynasantfiobobtu,acnidoeddnebi'm cynnorthwyo:edrychaisamymgeledddynion,ondnid oedd.

8Ynaymeddyliaisamdydrugaredd,OArglwydd,acar dyweithredoeddgynt,pafoddygwaredaistyrhaisy'n disgwylwrthyt,acyrachubaisthwyntoddwylo'r gelynion.

9Ynacodaisfyneisyfiadauoddiaryddaear,a gweddïaisamymwaredrhagangau.

10GelwaisaryrArglwydd,TadfyArglwydd,felna adawaiefefiynnyddiaufynghyfyngder,acynamsery beilchion,pannadoeddcymorth

11Clodforafdyenwynwastadol,achanaffawlâdiolch; acfellyygwrandawydfyngweddi:

12Canysgwaredaistfirhagdinistr,agwaredaistfirhag yramserdrwg:amhynnydiolchaf,achlodforafdi,a bendithiafeuhenwau,OArglwydd.

13Panoeddwneto'nifanc,neu'nmyndi'rbyd, dymunaisddoethinebynagoredynfyngweddi.

14Miaweddiaisdrostioflaenydeml,aca'iceisiafhi hydydiwedd.

15O'rblodeuynhydygrawnwinafwynhaoddfy nghalonynddi:fynhroedaaethyffordduniawn,o'm hieuenctidifynyyceisiaisareihôlhi.

16Plygaisfynghlustychydig,aderbyniaishi,achefais laweroddysg.

17Miaelwaisyno,amhynnyyrhoddafogonianti'r hwnsyddynrhoddidoethinebimi.

18Canysmiafwriadaiswneuthurareihôlhi,aco ddifrifdilynaisyrhynsydddda;fellyni'm gwaradwyddir

19Fyenaidaymrysonoddâhi,acynfyngweithredoedd ybûmynfanwl:estynaisfynwyloi'rnefoeddfry,ac wylaisfyanwybodaetho'iherwydd

20Cyfeiriaisfyenaidatihi,achefaishimewnpurdeb: cyssylltaisfynghalonâhio'rdechreuad,amhynnyni'm gwrthodir

21Cythryblwydfynghalonwrtheicheisiohi:amhynny miagefaisfeddiantda

22YrArglwyddaroddesimidafodynwobr,a moliannafefagef

23Neswchataffi,chwiannysgedig,aphreswyliwchyn nhŷdysg

24Amhynnyyrydychynaraf,abethyrydychynei ddywedydwrthypethauhyn,ganfodeicheneidiauyn sychedigiawn?

25Miaagoraisfyngenau,acaddywedais,Prynwchhii chwieichhunainhebarian

26Rhodywddfdanyriau,abyddedi'thenaiddderbyn addysg:caledywhiwrtheichanfod

27Edrychwchâ'chllygaid,felnadoesgennyfond ychydigolafur,acycefaislaweroorffwystra.

28Caeldysguâswmmawroarian,achaelaurlawer ganddi.

29Llawenycheddyenaidyneidrugaredd,acna chywilyddierwrtheifoliantef.

30Gwnadywaithynddedwydd,acyneiamserefa rydditidywobr.