atwanehoahyiawɔatemmumu,naɔhyɛɛn’awɛmfosɛ wɔntweHebrifonomubiakobiarankɔhɔnawɔnhyɛwɔn mawonnimprakonamnenneɛmaawɔdemaabosom afɔre;nasɛobipowsɛɔdenneɛmaaɛhontewbɛguneho fĩa,naɛsɛsɛɔyɛwɔnayayadenaokumwɔn.
37Nabereawɔdeahoɔdenkyereennipabebreeno,wɔde ɔbarimabiakoaodikanfikuwnomubaaAntiochus, HebrinibianedindeEleasar,ɔsɔfofiawomu,awɔatete nowɔmmarahonimdeɛmu,ɔbarimaanemfeakɔanimna otirimɔdenfoahemfienomufopiinimnoyiyewɔne nyansapɛhonoanim
38NaAntiochushwɛɛnonokaasɛ:‘Ansanamɛmakwan amaayayadeɛnoahyɛaseɛamawo,Onipanipano,mɛma woafotuoyi,sɛdimprakonambinagyewonkwa;ɛfirisɛ mebuwomfeɛnewotinhwiaɛyɛfitaano,ɛwomsɛsɛ woahyɛberetentensaa,namedasoarabataYudafosom hode,nansoɛmamisusuwsɛwonyɛnyansapɛfo 39EfisɛneaeyesenbiaraneaboayinamaAbɔdefi ayamyemudeamayɛn,naadɛnntinaɛsɛsɛmoyɛakyide?
Nokwaremno,ɛyɛnkwaseasɛmsɛworennyaanigyedea ɛhonniasɛm,naɛyɛmfomsosɛwobɛpoAbɔdeadom
40Nansoɛbɛyɛnkwaseasɛmkɛseɛ,mesususɛmofamsɛ modenokorɛhoahurututuoaɛnyɛhweebɛkɔsoatiame mpoamamoankasaasotwe
41Soworennyanemfiwonyansapɛaɛyɛnkwaseasɛmno mu?Soworentowwoakontaabumunkwaseasɛmnongu na,woafaadwenefoforoaɛfatawomfeaɛhoakokwawno atom,asuanokwarenyansapɛaɛfamfasoho,nesɛnea wobɛmam’adɔeafotu,nawoahuw’ankasawomfeawobu nommɔbɔ?
42Efisɛsusuweyinsohosɛ,sɛTumibiwɔhɔan’anida mosomyisompoa,ɔdebɛkyɛmoberenyinaawɔ mmaratobiawoayɛwɔnhyɛsoaseho’
43bɔsaotirimɔdenfonohyɛɛnosɛonnninamaɛhontew wɔɔkwanammarammahokwansono,Eleasarsrɛɛkwan sɛɔbɛkasa;naogyeeno,ofiinekasaasewɔasɛnnibeano animsɛneaedidisoyi:
44‘Yɛn,OAntiochus,ayɛagyeƆsoroMmaranoatomsɛ yɛnmanMmarano,yennyennisɛwɔdeahiadeɛbiaraa emuyɛdenatoyɛnsosenesɛyɛdiMmaranoso.
45Entiakyinnyebiarannihosɛyebunosɛɛnteɛɔkwan biarasodebuMmaranoso
46Nananso,sɛyɛnMmarano,sɛdeɛmohyɛnyansano, ɛnyɛɔsorodeɛampa,berɛayɛgyediikwasɛɛyɛɔsoroa, ankaɛnyɛsaamposɛyɛbɛsɛeyɛndinwɔnyamesompaho
47Enti,munnsusuwsɛbɔneketewaabiayɛbɛyɛsɛyebedi adeaɛhontewno,efisɛMmaranosobu,sɛɛyɛnneɛma nketenketeanaaakɛseno,yɛakyidesaaara;efisɛwɔtebea abiennonyinaamuno,wobuMmaranoanimtiaapɛpɛɛpɛ
48Nawodiyɛnnyansapɛhofɛw,tesɛneayɛteasewɔ ɔkwanaɛnenteasebɔabiraso
49Ɛntesaa,efisɛMmaranokyerɛkyerɛyɛnahosodi,ma entiyɛyɛyɛnanigyedeneyɛnakɔnnɔnyinaawuranomna wɔateteyɛnyiyewɔmmarimayɛmusɛneaɛbɛyɛa yebetumiagyinayawnyinaaano;naɛkyerɛkyerɛ atɛntrenee,maentiyɛdeyɛnsubanahorownyinaayɛade pɛpɛɛpɛ,naɛkyerɛkyerɛtrenee,maentiyɛdeobuaɛfata somOnyankopɔnaɔwɔhɔnonkutoo
50Entiyɛnniaduaneaɛhontewbiara;efisɛyegyedisɛ yɛnMmaranoyɛneaOnyankopɔndeamano,yenimnso sɛwiaseBɔfono,sɛMmarahyɛfono,ɔtenkamayɛnsɛnea yɛnsute
51Wahyɛyɛnsɛyenninneɛmaaɛbɛboayɛnakra,na wabarayɛnsɛyenninamaankaɛnenobɔabira.
52Nansoɛyɛotirimɔdenfoɔadeyɛsɛɛnsɛsɛwohyɛyɛnsɛ yɛmmuMmaranosonko,nammomwobɛmayɛadiwɔ ɔkwanbisonsoamamoadifɛreɛwɔ’efĩaɛyɛakyide koraamayɛnyiho
53Nansoɛnsɛsɛwodimehofɛwsaa,nameremmu m’agyanomntamkronkronsɛwobediMmaranoso,mpo sɛwotetewm’aninawobɔm’anom
54Mennyɛobiampanyinyɛnnimsaanammomsɛtrenee daasianemuammeranteberemuahoɔdensankɔme Nteaseɛmu
55Entitwitwiwwonkukuomudenneennennabɔwo fononoonohyewM’aninnyemempanyinyɛhoaraama mebum’agyanomMmarasowɔm’ankasamenipasumu
56Merennyewonni,OMmaraawoyɛɛmekyerɛkyerɛfo; Merennyawwo,Oahosodiawodɔno;Meremfawoaniwu, ONteaseɛaɔdɔnyansa,namerempowo,Oasɔfodiea wɔbunoneMmaranohonimdeɛ.
57Saaaransonangumempanyinyɛanoaɛhotewneme nkwannanyinaaamedediMmaranohofĩM’agyanom begyemeahotew,awonsurow’ayayadekosiowumu.
58Ɛfirisɛampaarawobɛtumiayɛatirimɔdenfoɔwɔnnipa awɔnteneɛso,nansoɛnsɛsɛwodimegyinaesiewɔ teneneehoasɛmnomudenamwonsɛmanaawonneyɛeɛ so’
TI3.NKYERƐKYERƐMU
Eleasar,akwakoraaaɔwɔhonhomaodwonodaahoɔden adiaraamabereayɛkenkannsɛmyiwɔmfe2000akyi mpono,ɛtesɛogyaawontuminnum
1NansobereaEleasarbuaaatirimɔdenfonoafotunoyiye saano,awɛmfoawɔatwanehoahyianotweeno denneennenkɔɔbaabiawɔyɛɛayayadeno
2Nawodiikanyiiakwakoraaawɔdekronkronyɛfɛfɛɛfɛ asiesienonoatadeɛ.
3Afeiwɔkyekyereenensawɔafãabiennonyinaa,wɔbɔɔ no,naɔbɔfobigyinahɔteɛteɛɛmtiaanosɛ,‘Diɔhene ahyɛdeso!
4Nansoonipaaɔwɔɔkrakɛseɛnaɔyɛɔdehyeɛno,nokorɛ muno,naɔyɛEleasarno,nan’adweneannhawnobiosene sɛwɔreyɛnoayayadeɛwɔdaeɛmu;aane,akwakoraanoa ɔman’anisopintinnkɔɔsoronomaanehonamyɛɛtom wɔmpirenomukɔsiisɛwɔdemogyaaguareenonan’afã bɛyɛɛakurukɛseɛ;nampobereaɔhweefamesianesɛne nipaduantuminnyinaɛyawnoanobiontimponaɔdaso aramaneNteasenogyinahɔnaentuminsakra.
5Afeiawɛmfoatirimɔdenfonomubiakobereaɔhweease nodenenanbɔɔnoatirimɔdensowɔnkyɛnsɛneaɛbɛyɛa ɔbɛsɔre
6Nansoɔgyinaaawerɛhoɔnoano,naobuunhyɛsoɔno animtiaa,naɔgyinaaayayadeɛnoase,natesɛogumadifoɔ kokodurufoɔaɔregyeasotweɛno,akwakoraanohyɛɛ n’ayayadeɛnoso
7Fifirinogyinaan’anim,naɔdeahomegyeɛaanoyɛden tweenehomekɔsiisɛnekraaɔyɛanuonyamnogyee n’ayayadeɛnoankasaanigyeɛ
8Ɛnoakyino,nempanyinyɛhommɔbɔfãbi,wɔnadamfo nohotema,nen’akokodurunohoanigyefãbi,ɔheneno ahemfiempanyimfonobikɔɔnenkyɛnkɔkaasɛ:
9‘OEleasar,adɛnntinawodeabɔdamfosɛewohowɔ amanehunuyimu?Yɛdenamawɔayamnobibɛbrɛwo, nansoyɛwohosɛworedimprakonamnkoara,nasaana gyewohonkwa.’
10NaEleasarteɛɛmdenneennentesɛneawɔnafotunode kan’ayayadenohokɛsesɛ:‘DabiƐmmrasɛyɛnayɛyɛ Abrahammmanorennyaadwenebɔnetesɛneayɛdekoma aɛyɛmmerɛwbɛyɛatorodawɔɔfãbiaɛmfatayɛnho.
11NeaɛneNteasebɔabirano,ampa,sonaɛyɛyɛn,berea yɛtraaasekɔɔnokwarenomukosiinkwakoraabere,na yɛdemmarakwansoahwɛyiyeabɔdinaɛnesɛyɛtease saanoakyino,afeisɛyɛbɛsesanayɛabɛyɛnhwɛsowɔyɛn ankasamuamammabunawonnyanyamesompa,akosi awieiaɛsɛsɛyɛhyɛwɔnnkuranmawodinamaɛhontew
12Naɛyɛaniwusɛyɛbɛtraaseakyɛkakra,wɔsaaberea nnipanyinaadiiyɛnhofɛwkakraabiwɔahufoho,nabere aotirimɔdenfonobuyɛnanimtiaasɛwɔnyɛɔbarimano, antumianbɔƆsoroMmaranohobanakosiowumu
13Ɛnonti,OAbrahammma,treneentimowuwu anuonyammu;namode,Ootirimɔdenfoɔasomfo,adɛnnti namogyinakakrawɔmoadwumamu?’
14Entibereawohuunosɛwadinkonimsaawɔayayade nosonan’akumkumfonommɔborohunumpoanhinhimno, wɔtweenokɔɔogyanoho
15Ɛhɔnawɔtownoguuso,nawɔdeatirimɔdenanifere hyewno,nawohwieensuaɛyɛhuamguunehwenemu
16Nansobereaogyanoduunennompemudedawna ɔrebɛgyaehonhomno,ɔmaan’anisokyerɛɛOnyankopɔn kaasɛ:
17‘OOnyankopɔn,wunimsɛ,sɛmetumiagyemehoa, merewuwɔogyaayayademuesianewoMmaranti.Yɛ mmɔborɔhunumawonkurɔfoɔ,namayɛnasotweɛnyɛ abotɔyammmawɔnMamemogyanyɛwɔnahotew,nafa mekramfannyewɔnkra,,
18Nasaansɛmyinaonipakronkronnodeanimuonyam denehonhommaeɛwɔayayadeɛInoaseneMmaraa ɛnamneNteaseɛsodetiaaayayadeɛaɛkɔsiowuomumpo nonti
19EntiakyinnyebiarannihosɛNteaseaefihonhommu nodiakɔnnɔahorowso;ɛfirisɛsɛn’akɔnnɔanaa amanehunudiineNteaseɛsoaankayɛbɛmawɔntumia ɛkorɔnhoadanseɛyi
20NansoafeibereaneNteaseadin’akɔnnɔsonkonimno, yɛdetumiaɛdehyɛwɔnnomasɛneaɛfata
21NaɛteɛsɛyɛgyetomsɛtuminodaNteaseɛso,wɔnsɛm aanyɛyiekoraanoɛdiɛyawaɛfiriyɛnankasaakyibano sonkonim;ɛfirisɛnaɛyɛfɛwdisɛwɔbɛpo
22NaɛnyɛsɛNteaseɛkorɔnsenɛyawnkonam’adansedie nokataso,nammomnekorɔnsenanigyeɛnso;saaaranso naɛmfanehommawɔn
TI4.NKYERƐKYERƐMU
Ebiaeyiawɔfrɛno"NteaseMfe"yibɛkenkanwɔsaatiyi musɛNteaseNyansapɛnoadimfe2000Mmabarima baasonnewɔnmaamehoasɛm
1EfisɛyɛnagyaEleasarNtease,tesɛɔkwankyerɛfopaa ɔrekyerɛkronkronyɛhyɛnnokwanwɔakɔnnɔposo,ɛwom sɛotirimɔdenfonoahunahunabɔɔnonaayayadeasorɔkye aɛrehurunopopaanode,nansowansakrakronkronyɛ kwankyerɛfonoberetiaabimpokosiisɛɔdeposohyɛn kɔɔowusonkonimdiguankɔbeahɔ
2Kurowbiarannihɔawɔdemfiripiineaniferemfiriatwa nehobanyiyetesɛsaaonipakronkronnobereawɔde ɔhawnerackneogyaframatowhyɛɛnekrakronkronnoso no,naɔnamneNteaseanaɛyɛkronkronyɛkyɛmnoso kanyanwɔnanawɔrekanekrahobanno.
3EfisɛyɛnpapaEleazar,aɔden’adwenesiihɔsɛɛpomu ɔbotanaɛyɛnwansenano,bubuuakɔnnɔahorowa ɛrehuruwnomfiaseaɛyɛagyimisɛmno.
4Oɔsɔfoaɔfataw’asɔfodi,woanguwosẽkronkronnoho fi,nawoamfaaduanaɛhontewanguwoyafunuanaɛwɔ baabimanyamesompaneahotewnko
5OMmaranokafoneƆsoroasetrahonyansapɛfo!Ɛsɛsɛ wɔnawɔnadwumanesɛwɔbɛsomMmaranonawɔde wɔnankasamogyanefifirianidiwomabɔhobanwɔ amanehunuaɛkɔowumunoyɛsaa
6Wo,Oagya,wonamwopintinnsohyɛɛyɛnnokwaredi maMmaranomudenmaaanimuonyam;naberea woakasadeahyɛkronkronyɛanuonyamno,woannyewo kasanoanni,nawodewonneyɛesiiɔsoronyansapɛnsɛm nosodua,Oakwakoraaanawohoyɛdensenayayade ahorowno
7Oɔpanyinawobunoanehoayɛdensenogyaframa,wo ɔhenekɛseaɔhwɛakɔnnɔso,Eleasar
8NasɛneayɛnagyaAaronaokuraaduhuamkotokunotuu mmirikafaaasafoakuwakuwnomutiaaɔbɔfoaogya rehyewnonaodiinosonkonimno,saaaranaAaronba Eleasaraogyahyewaɛrewosownosɛeenono, wanhinhimwɔneNteasemu.
9Nanansoneaɛyɛnwonwasennenyinaano,ɔno,esiane sɛnaɔyɛakwakoraa,ananenipaduantiniahorownoayɛ mmerɛwnanentiniahorowayɛmmerɛwnanentini ahorowayɛmmerɛwno,onyiniiaberantebibiowɔne NteasehonhommunaɔdeNteaseaɛtesɛIsakdanee ayayadeawɔdehydratiayɛnomaɛbɛyɛɛtumiaentumi nyɛadwuma
10Omfeawɔahyiraso,Otifitaaawobuno,Oasetraa ɛyɛnokwaremaMmaranonawɔdeowunsɔanoayɛpɛ!
11Entiampaarasɛ,sɛakwakoraabibuuayayadeawɔde kɔowumunoanimtiaaesianetreneentiaɛsɛsɛwogye tomsɛNteaseawɔdehonhomkaanonotumikyerɛ akɔnnɔahorownokwan
12Nansoebiaebinombebuasɛɛnyɛnnipanyinaanawɔyɛ akɔnnɔwuranomefisɛɛnyɛnnipanyinaanawɔnNteaseno adaadi
13Nansododoɔnoaraawɔdewɔnakomanyinaade teneneeyɛwɔnadweneaɛdikanno,yeinomnkoarana wɔtumidihonammmerɛyɛso,nawɔgyedisɛOnyankopɔn famnawɔnwu,sɛdeɛyɛnagyanommpaninfoɔ,Abraham neIsakneYakob,anwu,nammomwɔteaseɛma Onyankopɔn
14Entibiribiarannihɔaɛbɔabirawɔnnipabinomawɔda noadisɛwɔyɛnkoamaakɔnnɔesianewɔnNteaseno mmerɛwyɛnti
15Nahwanwɔhɔasɛɔyɛnyansapɛfoɔaɔdinyansapɛ mmaranyinaaakyitrenee,naɔdenehotoOnyankopɔnso, naɔnimsɛɛyɛnhyiraadeɛsɛɔbɛgyinapintinnnyinaaano esianepapayɛnti,ɔrennin’akɔnnɔsonkonimwɔtreneenti?
16Efisɛonyansafoneahosodifonkutooneakɔnnɔsodifo akokodurufo
17Aane,ɛnamsaakwanyisompommarimaankumaa,a wɔyɛnyansapɛfoɔɛnamNteaseɛaɛneteneneeteɛnti, wɔadinkonimwɔayayadeɛaɛyɛdenbioso
18Efisɛbereaotirimɔdenfonohuisɛwadinkogukɛsewɔ nemmɔdenbɔaedikannomu,naonnitumisɛɔbɛhyɛ akwakoraabimawadinamaɛhontewno,afeinokwarem no,ɔdeabufuwaemuyɛdenhyɛɛawɛmfonosɛwɔmfa
Hebrifommerantenomuafoforommra,nasɛwɔpɛsɛ wodinamaɛhontewa,wonnyaewɔnbereawɔadiakyi, nansosɛwɔmpenesoa,wɔnyɛwɔnayayadekɛsebio
19Nawɔsaaotirimɔdenfoɔnoahyɛdeɛyiaseno,wɔde anuanombaasonnewɔnmaameanemfeɛakɔanimbaa n’animsɛnneduafoɔ,wɔnnyinaahoyɛfɛ,nawɔbrɛwɔn hoase,nawɔawowɔnyie,--nawɔnnyinaayɛfɛ
20Naberɛaotirimɔdenfoɔnohunuuwɔnsɛwɔgyinagyina hɔtesɛafahyɛnnwontofoɔkuoawɔnmaamewɔwɔn mfimfinino,ɔhyɛɛwɔnnsow,nawɔnanuonyamne animuonyamnobɔɔwɔnno,ɔserewkyerɛɛwɔn,naɔfrɛɛ wɔnbɛnwɔnkaasɛ:
21‘Ommeranteɛ,mepɛmomubiarayie,nam’anigyemo ahoɔfɛho,namehyɛanuanomakuokɛseɛsaaanuonyam kɛseɛ;entiɛnyɛsɛmetumofosɛmonnkɔsonkurasaa akwakoraaawahuamanededawnoagyimisɛmmunko,na mmommesrɛmomposɛmommrɛmohommamena monyɛm’adamfofanomukyɛfa.
22Nasɛdeɛmetumiatwewɔnawɔdim’ahyɛdeɛsoasono, saaaranametumiamawɔnawɔtiemenoakɔanim
23Afeinyaawerɛhyemsɛwɔbɛmamodibeaaɛhohiane tumiwɔmesommusɛmopowmonananommmaraaɛfa moamammuisɛmhoa
24FaHelafoabrabɔmukyɛfa,nanantewɔkwanfoforoso, nanyaanigyekakrawɔwommeranteberemu;ɛfirisɛsɛ modemoasoɔdenmamebofuwa,mobɛhyɛmemamakɔ asotweɛaɛyɛhusonamakummomubiaradenam ayayadeɛso
25Entimonhumohommɔbɔ,moame,moamenemo sɔretiafoɔmpo,mommɔbɔwɔmommeranteberɛnemo ahoɔfɛho
26Somorensusuwasɛmyihosɛmonyɛasoɔdenmmame a,biribiarannimoanimgyeowuwɔayayademu?’
27Ɔdesaansɛmyihyɛesɛwɔmfaayayadennwinnadeno mmrasɛneaɛbɛyɛawɔdeehubɛdaadaawɔnmawɔadi namaɛhontew.
28Nansoɛberɛaawɛmfoɔnoyɛɛntwahonan,nenkwaaa ɛpaapae,nenkukuo,nennompetwitwa,neatuo,nenkukuo, nehyeɛ,nensateaankrantɛ,nedadeɛnsateaa,nentomane dadeɛawɔdehyɛagyiraeɛno,otirimɔdenfoɔnokasabio kaasɛ:
29'Ankaɛbɛyɛpapasɛmobɛteehunka,memmarimaa,na atɛntreneeamosomnobɛkyɛmommaratoamompɛ'
30Nansowɔn,bereawɔteenensusuwiiahorow,nawohuu nemfiriaɛyɛhuno,ɛnyɛsɛwɔankyerɛehubiarankona mmomwɔhyehyɛɛwɔnnyansapɛankasadesɔretiaa otirimɔdenfono,nawɔnamwɔnNteaseaɛfatasobrɛɛ n’atirimɔdensɛmase.
31Nanansosusuwho;sɛyɛfanosɛnawɔnmubinomyɛ wɔnawɔnkomaatunawɔyɛahufoa,kasabɛnnaanka wɔdebedidwuma?soankaɛrenyɛsaa?
32‘Ampa!abɔdemmɔbɔmmɔbɔayɛyɛnayɛyɛnkwaseafo aɛboroso!Sɛɔhenenotonsafrɛyɛnnaɔdeadesrɛfrɛyɛn wɔayamyemua,soyɛrentieno?
33Adɛnntinayɛdeakɔnnɔhunuhyɛyɛnhonkuranna yɛdeakokoduruyɛasoɔdenaɛbɛmayɛahwereyɛnnkwa? Soyɛrensuro,Ommarimamenuanom,nayɛrensuro nnwinnadeaɛyɛhunonayɛnkarin’ahunahunaaɛfa
ayayadehonoyiye,nayɛannyaesaaahohoahoahunuyine ahohoahoaaediawuyi?
34Mommayɛnhunuyɛnmmabaabereɛmmɔbɔnayɛnhunu yɛnmaamemfeɛhommɔbɔ;namommayɛmfanhyɛyɛn komamsɛsɛyɛyɛasoɔdenayɛbɛwuwu.
35Nampoɔsoroatɛnteneneebɛhunuyɛnmmɔbɔ,sɛɛhia sɛyɛhyɛyɛnhomaɔhenenowɔehumuDɛnntinaɛsɛsɛ yɛtowasetraayɛdɔyifiyɛnnkyɛnnayɛwiawiaseaɛyɛdɛ yi?
36Mommmayɛmmfaawerɛhyemntonsamfrɛyɛn ayayade
37Mmaranoankasampomfinepɛmummuyɛnkumfɔ, naehuakayɛnwɔnnwinnadeawɔdeyɛayayadeho.
38Adɛnntinaakasakasaaɛtesaamayɛnhohyehyeyɛn naatirimɔdensɛmaediawunyayɛnanimdom,berea yebetumianyaasomdwoeasetradenamosetieayebediso amaɔheneno?’
39Nansonsɛmaɛtesaabiaraankwatisaammeranteɛyi wɔayayadeɛnohoanidasoɔmu,nasaaaransonansusuiɛ aɛtesaaanhyɛnwɔnadwenemu
40Nawɔyɛahonhonsɛmdifoanimtiaaneɛyawso wuranom.
TI5.NKYERƐKYERƐMU
Tiaɛyɛhuneayayadeaɛdateteatirimɔdensɛmadiwɔne atirimɔdensɛmaɛsenbiaramuNkyekyem26yɛnokwarea emudɔ.
1Naseinaotirimɔdenfoɔnowieenenhyɛsoɔaɔdemaa wɔnsɛwɔnninamaɛhontewnowieeɛno,nawɔnnyinaa dennebaako,nesɛɔkrabaakokakyerɛɛnosɛ: 2‘Adɛnntinawotwentwɛnwonanase,Ootirimɔdenfo? Yɛasiesieyɛnhosɛyɛbɛwusenesɛyɛbɛtoyɛnagyanom mmaransɛmso.
3NasɛyɛanantewmmaranosonayɛannyeMosesɛyɛn fotufoɔa,ankaɛsɛsɛyɛhyɛyɛnnananomaniwuo
4OotirimɔdenfoaotuyɛnfosɛyemmuMmaranosono, nnyɛyɛnmmɔbɔntrayɛnho
5Nayebuwommɔborɔhunu,naɔmayɛnnkwadetua Mmaranosobu,adeaɛyɛdensɛyɛbɛsoasenowuankasa.
6Wodewoowuoahunahunawɔayayadeɛasebɛbɔyɛnhu, tesɛneaberetiaabiaatwamno,wunsuaahweemfirii Eleasarhɔ.
7NansosɛHebrifoɔmpaninfoɔnogyinaaayayadeɛnoano ɛnamteneneenti,aane,kɔsiisɛwɔwuwuiɛa,ɛmfatayiesɛ yɛnmmeranteɛbɛwuwuayɛrebuwonhyɛsoɔayayadeɛ animtiaa,ayɛnkyerɛkyerɛfoɔawabɔakwakoraansodiiso nkonim.
8Entisɔ,OotirimɔdenfoNaseteneneentinawogyeyen kraa,nnsususewodew'ayayadeeapirayen
9Ɛfirisɛyɛnamyeisonayɛnadesrɛbɔneneyɛnboasetɔ bɛnyaabrabɔpasonkonimboɔ;nansowowɔyɛnawudi atirimɔdensonohono,wubehuamanewɔɔsoroatɛntrenee nsamaogyaayayadeaɛdɔɔsodaa’
10Mmabunnonsɛmyimaaotirimɔdenfonoabufuw mmɔhoabien,ɛnyɛwɔnasoɔdennkutoohonammomnea obuunosɛɛyɛwɔnanisɔawonnino.
11Entiɛnamn’ahyɛdeɛsompirefoɔnodewɔnmupanin nobaaanimnawɔyiin’atadeɛfiriineho,nawɔdeahama kyekyereenensanenensawɔn’afãmmienu.
12Nansobereawɔhweenokosiisɛwɔbrɛe,nawɔannya hweeno,wɔtownoguuntwahonannoso
13Naɛnosonawɔkyekyereeaberanteɛaɔyɛɔdehyeno kosiisɛnennompefiriinenkwaamu.Nabereankwaa akyinkwaagyaeekwanno,ɔdensɛmyikasatiaa otirimɔdenfonosɛ:
14‘Ootirimɔdenfoakyidefo,ɔsoroatɛntreneetamfone mogyahwiegufo,woyɛmeayayadesaakwanyisoɛnyɛ nnipakumanaasɛnyamesomaminninti,nammomesiane sɛmebɔOnyankopɔnMmarahobannti.’
15Nabereaawɛmfonokakyerɛɛnosɛ,‘Mpenesodidi, naamawɔagyaewoafimoayayademu’no,ɔkakyerɛɛ wɔnsɛ,‘Moasomfommɔbɔmmɔbɔ,mokwannomunyɛ densɛɛbɛfameNteasenodommumTwitwameakwaa, nahyemehonam,natwitwamenkwaa;ɛnamayayadeɛ nyinaasomɛkyerɛmosɛsubanpantinaHebrifoɔmma nkoaranniwɔnsonkonim’
16Bereaɔrekasaano,wɔdefangoaɛyɛhyewguuneso kaho,naayayadenomuyɛɛdenmaanoyɛɛdenkɛsewɔ ntwahonannoso
17Nanemogyasrantwahonannonyinaaso,nafangoa wɔaboaboaanonodumwɔnenipaduamuaseresɛma ɛrekɔfamnoso,nanamaatetewnotuummirikatwaaafiri noagyanhohyiae.
18Nanehonamduaaabubudadano,saaaberanteɛaɔwɔ ɔkrakɛseɛyi,tesɛAbrahambanokorɛno,ansiapinikoraa; nammomtesɛneaɔrehuamanewɔogyamunsakraeɛmu abɛyɛneaɛnporɔno,ɔdeanimuonyamgyinaaayayadeɛno anokaasɛ:
19‘Anuanom,munnimenhwɛsoakyi.Mmannyaemedaa, nannkayɛnnuayɛhontamwɔɔkramuanuonyammu
20Ɔkokronkronnenidimuɔkomatrenee,aɛnamsoma Ɔhwɛfoɔaɔteneneeaɔhwɛɛyɛnagyanomsonobɛhunune nkurɔfoɔmmɔbɔnawatɔotirimɔdenfoɔawɔadomenono soka’
21Nasaansɛmyinaaberanteɛkronkronnodehonhomno maeɛ
22Nansobereanawɔnnyinaahodwiriwwɔnwɔnekraa ɛtrahɔdaanohono,awɛmfonodeneaɔtosoabienawadi mfemmabarima,nawɔdedadensaaanoyɛnnambɔɔno dekyekyereenowɔenginenecatapultnoho
23Nansobereawɔteenebotaepaaɔdebuaawɔn asɛmmisaaɛnesɛ,‘Soobedidimmomsensɛɔbɛyɛ ayayade?’nosaammoaawɔtesɛakramanyidedade nsateaatetewnentinimu,nawɔtetewnamnyinaafiine hweneso,nawɔtetewnetihowere
24Nansoɔgyinaasaayawyianopintinnkaasɛ,‘Yɛn agyanomtreneentiowuobiarayɛdɛ!
25Naɔkakyerɛɛotirimɔdenfoɔnosɛ,‘Oatirimɔdenfoɔa wɔyɛatirimɔdenfoɔpaa,ɛntesɛsaaberɛyinawoarawohu amaneayayadeɛaɛyɛbɔnesenemedeɛwɔsɛdeɛwohunu sɛwoatirimɔdenfoɔahantanadwenenoadisonkonimwɔ meboasetɔamedeteneneenti?
26Naanigyeɛaɛnamsubanpasobanonaɛboamewɔ ɛyawase,nawonsowowɔayayadeɛmuberɛawohoahoa wohowɔwonyamesompamu;saaaransonaworenkwati, Ootirimɔdenfoakyidefosenbiara,ɔsoroabufuwasotwe’
27Naberɛaɔdeakokoɔdurohyiaan’animuonyamwuono, wɔdeɔbabarimaaɔtɔsommiɛnsanobaaanimnannipa bebreesrɛɛnoanibereɛsɛɔnsɔnhwɛnasaaaranaɔgyene honkwa
29Menkaonuayɛhamaaɛkorɔnnohontam 30Entisɛmowɔayayadeɛmfiribia,momfannime nipaduayiso;ɛfirisɛmekrantuminkɔ,ɛnyɛsɛmopɛa.’
31Nansowɔnbofuwiikɛseɛwɔɔbarimanokasaaɛyɛ akokoɔduronoho,nawɔdewɔnengineaɛbubuuno twitwaanensanenenan,nawɔtweenensanen’akwaafiri wɔnnnyinasoɔmu,nawɔyiihama;nawɔkyinkyiniine nsateaa,nenensa,nenenan,nenensateaankwaaho
32Nawɔantumianmenenehonhomno,wɔyiinehonam ani,nawɔfaanensateaaano,nawɔtetewnetinhwinomu wɔSkitefokwanso,nawɔdenobaantwahonannoho ntɛmara
33Nayeisonawɔkyinkyimn’akyiberɛmokɔsiisɛɔhunuu sɛn’ankasahonamsɛnnwansenamunamogyaaɛretufirii nedwensɔtwaamu
34Naowuomunoɔkaasɛ,‘Yɛn,Ootirimɔdenfoɔaɔyɛ akyiwadeɛpaa,yehuamanesaawɔyɛnnteteeɛneyɛn subanpaaɛfiriOnyankopɔnhɔnti;nawonyamesurone w’atirimɔdensɛmntiwobɛgyinaayayadeɛaenniawieiano’
35Nabereasaaɔbarimayiwuisɛneaɛfatanenuanomno, wɔdeneaɔtosoanannobae,nawɔkakyerɛɛnosɛ:‘Mma wonsommɔdamsɛwonuanom,nammomtieɔhenena gyewohonkwa.’
36Nansoɔkakyerɛɛwɔnsɛ,‘Medeɛ,monniogyaaɛyɛ hyeɛaɛbɛtumiamamayɛohufoɔ
37Ɛnammenuanomwuoanhyirawomso,ɛnam otirimɔdenfoɔnodaaɔsɛeɛso,neɔtreneenianuonyam asetenanti,merempomenuayɛaɛyɛanimuonyam
38Faayayadeɛyɛayayadeɛ,Ootirimɔdenfoɔ,sɛdeɛɛbɛyɛ awobɛfasoahunusɛmeyɛwɔnawɔayɛwɔnayayadeɛ dadanonua’
39Bereaɔteeeyino,Antiochusamogyahosukɔmdeno, awudifoneakyidekoraanohyɛɛwɔnsɛwontwane tɛkrɛma
40Nansoɔkaasɛ,‘Sɛwoyimekasaakwaampoa, Onyankopɔnyɛwɔnawɔnkasansotiefoɔ
41Hwɛ,madummetɛkrɛmaamasiesiemeho:twano, ɛfirisɛworenfasommameNteaseɛnonyɛkomm.
42Yɛdeanigyeɛmayɛnnipaduaakwaamawɔtwitwayɛn howɔOnyankopɔnasɛmnti
43NansoOnyankopɔnbediw’akyintɛm;ɛfirisɛwotwitwa tɛkrɛmaaɛtooayeyinnwommanono’
44Nansobereawɔdeayayadenokumsaaɔbarimayinso yawno,neaɔtosoanumnohuruwkaasɛ,‘Ootirimɔdenfo, mentwemehomfiayayadenoamɛhwehwɛnohoesiane papayɛnti.
45Aane,mearamenamebam’anim,sɛdeɛɛbɛyɛa, wokummenso,wobɛtumiafannwumabɔnepiisoama asotweɛawodemaƆsoroatɛnteneneenoakɔsoro
46Osubanpatamfoneonipatamfo,bɔnebɛnnawosɛe yɛnwɔsaakwanyiso?
47SoɛyɛwobɔnesɛyɛsomobiaraBɔfonayɛtraasesɛnea neMmarapanote?
48Nansosaanneɛmayifataanimuonyamaɛnyɛayayadeɛ, sɛwotennipaapɛdeɛasenawowɔnkwagyeɛhoanidasoɔ wɔOnyankopɔnanima
49Hwɛ,afeiwoyɛOnyankopɔntamfonawonewɔna wɔsomOnyankopɔnnoko.’
28Nansoɔdennekɛseɛbuaasɛ,‘Monimsɛagyakorɔno aranaɔwoomenemenuanomawɔawuwu,naɛnakorɔno aranaɔwooyɛn,nankyerɛkyerɛkorɔnoaramunawɔtetee me?
50Bereaɔrekasasaano,awɛmfonokyekyereenodeno baaatuonoanim;nawɔkyekyereenowɔnenkotodweso,
nawɔdedadenhamakyekyereenowɔhɔ,nawɔdesafe kyekyereen’asenwɔ‘akwan’aɛrehuruhuruwnosoma ɔbobɔwn’akyikoraatesɛakɔrenankwaabiaramu apaapae.
51Nasaanaɔhomehoahokyerenenipaduamuyawa emuyɛdenmunoɔteɛɛmsɛ,‘Anuonyam,Ootirimɔdenfo, anuonyamaɛnew’apɛdenhyianeadomawodemame,na ɛmametumideayayadeaɛyɛnidikɛsedamenokwaredi adimaMmarano’
52Nasaaɔbarimayinsowuiɛno,wɔdedeɛɔtɔsonsiano baeɛ,abarimaabiaɔreyɛmmuaeɛwɔotirimɔdenfoɔno bisabisaanosɛɔwɔɔpɛsɛɔdidinawɔgyaenono,ɔkaasɛ: 53‘Mfemunnyiniitesɛmenuanom,nammommabɔ akwakoraawɔadwenemuEfisɛwɔwooyɛnnawɔtetee yɛnwɔatirimpɔwkoronoarahonawɔakyekyereyɛnsaa aransosɛyebewuwɔadekoronoaraho;entisɛwopawsɛ wobɛyɛyɛnayayadeesianesɛyɛanninamaɛhontewntia, yɛayayade’
54Bereaɔrekasaansɛmyinowɔdenobaantwahonanno ho,nawɔdeahwɛyiyeteɛɛnomunawɔpaapaeen’akyi nnompenawɔdeogyatoon’ase
55Nawɔyɛɛntɛteaaanoyɛnnamaɛyɛkɔkɔɔdetuu mmirikaguun’akyi,nawɔhyɛɛn’afãno,wɔhyewne dwensɔtwaanso
56Nansoɔteaamuwɔn’ayayadeɛnomfimfinisɛ,‘O akansiaɛfataahotefoɔ,ayɛnanuanommubebree,wɔ teneneekwanmu,wɔhyɛneemumaaakansiwɔayayadeɛ mu,nawɔanninkonim!
57Nanteaseɛtenenee,Ootirimɔdenfoɔ,ntuminniso nkonim
58Wɔsubanpaakodeɛmunamekɔkɔkamenuanomho wɔowuomu,namedeaweredifoɔanehoyɛdenbaako bɛkamehobiodeatwew’aso,Oayayadeɛhonhyehyɛɛne ateneneefoɔampanotamfoɔ.
59Yɛnmmabunbaanumnayɛatuwoatirimɔdensɛmno agu‘EfisɛsotumiawunnisɛwobɛsesayɛnNteaseanaasɛ wobɛhyɛyɛnmayɛadinamaɛhontewnonyɛɔsɛemma wo?
60Wogyayɛnwinimayɛn,woengineahorowaɛyɛ ayayadenyɛayayade,naw’abasayɛnyɛden.
61Naawɛmfoɔnoayɛahwɛfoɔamayɛn,ɛnyɛ otirimɔdenfoɔbi,nammomƆsoroMmarano;naɛnonti yɛanyayɛnNteaseɛnoayennyanniisonkonim.’
TI6.NKYERƐKYERƐMU
Onuamuabusuabɔneɛnadɔ
1Nabereaoyinsowuisɛowuanhyirawom,awɔtowno guukuruwanomuno,ɔbabarimaaɔtosonsonaɔyɛwɔn nyinaamuakumaanobae
2Nansootirimɔdenfono,ɛwomsɛnenuanombofuwii denneennende,nansoohuuabarimaanommɔbɔ,naberea ohuisɛwɔakyekyerenowɔhɔdedawno,ɔmaawɔdeno baahɔ,naɔhwehwɛɛsɛɔbɛdaadaano,naɔkaesɛ:‘Woahu wonuanomnkwaseasɛmawiei;ɛfirisɛɛnamwɔnasoɔden sonawɔabɔwɔnhobanakosiowuomuWonso,sɛ woantiea,wɔbɛyɛwohonsoayayadeayayadenawɔakum woansanawobereadu;nansosɛwotiea,wobɛyɛ m’adamfo,nawobɛkɔanimakɔdibeaaɛkorɔnwɔahenni nomuadwumamu.’
4Naberɛaɔretoadesrɛakyerɛnosaanoɔsomakɔfrɛɛ abarimaanomaame,sɛdeɛɛbɛyɛaɛnamn’awerɛhoɔwɔ
mmammarimabebreeawahwerenohonomuno,ɔbɛhyɛ deɛɔnyaanetididiimunosɛɔnyɛosetienawɔgyeno nkwa
5NansoɛnanorekasawɔHebrikasamu,sɛneamɛka akyiriyino,hyɛɛabarimaanonkuran,naɔkakyerɛɛ awɛmfonosɛ:‘Monnyaeme,namenkasaakyerɛɔheneno nenennamfoawɔnenowɔnyinaa
6Nawɔnanigyeiwɔabarimaanoadesrɛnoho,nawɔyɛɛ ntɛmgyaeeno
7Naotuummirikakɔɔbrazieranehoyɛkɔkɔɔnonkyɛn sɛ,‘Ootirimɔdenfoaonninyamesompa,’ɔteɛɛmsɛ,‘na nnebɔneyɛfonyinaamuaonsuroOnyankopɔn,soɛnyɛwo aniwusɛwubegyewonhyiranew’ahenniwɔOnyankopɔn nsam,nawoakumnenkoanawoayɛtreneeakyidifo ayayade?
8Ɛnontinaɔsoroatɛntreneedewomaogyaaɛyɛntɛmna enniawieineayayadeaɛrennyawwomunkɔsidaanyina ara
9Soɛnyɛwoaniwuo,sɛwoyɛonipa,Oɔbɔnefoɔawowɔ wuramaboaakoma,sɛwobɛfannipaawɔwɔatenkaaɛte saaara,awɔdenneɛmakorɔnoaraayɛ,nawoatetewwɔn tɛkrɛma,nawoabɔwɔnmpirenawoayɛwɔnayayadeɛwɔ saakwanyiso?
10NansobereawoadiwonteneneeawodiwoNyankopon animnohodwumawowonowuoanimuonyammuno, wodeawerɛhoɔteɛmsɛ"Annue"wɔwokumaɛntenea woakumabrabɔpahoakannifoɔnoho'
11Naafeiɔgyinaaowuoanonoɔkaasɛ,‘Menyɛɔwaefoɔ mmaadanseɛamenuanomdino
12Namefrɛm’agyanomNyankopɔnsɛɔnyɛ mmɔborɔhunummameman.
13Naɔbɛtwew’asowɔmpremprennkwayimuneɛno akyino,woawu’
14Naɔdempaebɔyitownehoguukɔbereaɛyɛkɔkɔɔno mu,nasaanaɔdehonhomnogyaee
15Entisɛanuanombaasonnobuuayayadenoanimtiaa kosiiowumumpoa,wɔadanoadiwɔamansannyinaamu sɛNteaseawɔdehonhomkaanonoyɛawuradeaɔkorɔn senakɔnnɔahorowno
16Nasɛwɔgyaawɔnhomumaawɔnakɔnnɔanaa amanehununawɔdiiaduaneaɛhontewa,ankayɛbɛkasɛ ɛnamsoadiwɔnsonkonim
17Nansokamyimunonaɛntesaa;neaɛnenobɔabirano, wɔnNteaseawɔkamfoonowɔOnyankopɔnanisono, wɔsɔrekɔɔsorosenwɔnakɔnnɔ
18Naɛrentuminyɛyiesɛyɛbɛpoadwenenokorɔn;ɛfirisɛ wɔdiinkonimwɔwɔnakɔnnɔnewɔnyawmu
19Yɛbɛyɛdɛnayɛbiribifoforoaɛnyɛsɛyegyetomsɛ Nteaseaɛteɛnotumiwɔakɔnnɔsowɔsaammarimayia wɔantwewɔnhoansanaɔhyewhoyawdirebanoho?
20Nasɛneaabantentenaɛwɔhyɛngyinabea-nwansenaso powasorɔkyentuanaɛmawɔnawɔhyɛnguankɔbeahɔno kwanaɛyɛkommno,saaarananifasoabantentenason Nteaseammerantenemmabaanobɔtreneeguankɔbeaho bannaɛpamakɔnnɔahorownoahum
21Wɔhyehyɛɛtreneennwontofokuwkronkronberea wɔrebɔwɔnhowɔnhonkuransɛ:
22‘Anuanom,mommayɛnwusɛanuanom,Mmaranonti 23MommayensuasuaMmofraBaasaanawɔwɔAsiria ahemfieawobuufononoomuamanehunukoroyiara animtiaano
24Mommmayɛmmmayɛnndaneakɔnnɔnnitreneeho adanseɛanim.’
25Naobiakokaasɛ,‘Onua,mawobontɔwoyam,’na ɔfoforonsokaasɛ,‘Gyenoanimuonyam’;naɔfoforonso kaeneaatwamnosɛ,‘Monkaeneamoyɛ,natreneentiIsak denehomaesɛɔbɛyɛafɔrewɔn’agyansamuno’
26Nawɔnmubiaranewɔnnyinaaboomhwɛɛwɔnho wɔnhoanifereɛneakokoɔdurokɛseɛkaasɛ,‘Yɛdeakoma nyinaabɛhyirayɛnhoamaOnyankopɔnaɔdeyɛnkramaa yɛnno,namommayɛmfayɛnnipaduafɛmMmaranoso
27Mommmayennsurodeɛɔsususɛɔkumnnipano;ɛfirisɛ ɔkranomuaperepereɛkɛseɛneasianeretwɛnwɔnawɔto Onyankopɔnahyɛdeɛsonowɔdaaayayadeɛmu.
28AfeimommayɛmfaɔsoroNteasetumiaɛwɔakɔnnɔ ahorownosonomfaakodenhyɛyɛnho
29Yɛnamanehunuyiakyino,Abraham,IsakneYakob begyeyɛn,nayɛnagyanomnyinaaakamfoyɛn’
30Naanuanomnomubiaraawɔatewwɔnhono,berea wɔretwewɔnakɔno,wɔnanawɔnkwandasoararebano kakyerɛɛwɔnsɛ,‘Onua,nguyɛnanimase,nannniatoro nkyerɛyɛnnuanomawɔawuwudedawno”
31Munnimanuanomdɔ,aɔsoronenyansanyinaamu Nhwɛsoɔdeagyapadeɛamawɔnawɔawowɔndeɛɛwom sɛwɔnagyanom,deduaawɔnmumpoɛnanoyafunumu; emunaanuanomtesaaberɛaɛtesaaaramu,nawɔfawɔn suwɔberɛkorɔnoaramu,nawɔmawɔnaduanefimogya korɔnoaramu,nawɔmawɔnnkwawɔɔkrakorɔnoara mu,nawɔdewɔnbawiasewɔahunmukorɔnoaraakyi,na wɔtwenufusuofiriasuburakorɔnoaramu,naɛnamsoma wɔnnuanomakrabomnufuwɔabasamuwɔnufunoho; nawɔnamnteteeɛnedabiaradafekubɔnenkyerɛkyerɛ foforɔso,neyɛnnteɛsoɔayɛdemawɔOnyankopɔn Mmaraasenosoabɔwɔnhoban
32Esianesɛonuadɔhoatenkanomuyɛdenfiawosumu nti,anuanombaasonnomaawɔnhowɔnhontam ayɔnkofayɛɛdenbioEsianesɛwɔteteewɔnwɔMmara koromu,nawɔteɛwɔnsowɔsubanpakoronoaramu,na wɔteteewɔnboomwɔasetraaɛteɛmunti,wɔdɔwɔnho wɔnhokɛseNsianawɔbomyɛwɔabrabɔmuahoɔfɛne papayɛhonomaawɔnntambiakoyɛyɛɛkɛse,efisɛnea ɛkawɔnnyamesompahono,ɛmaawɔnnuadɔnomuyɛɛ denkɛse
33Nansoɛwomsɛabɔdeɛ,fekubɔ,newɔnsubanpamaa wɔnnuadɔnomuhyewyɛɛkɛseɛdeɛ,nanso mmammarimaawɔdasoteaseɛnonamwɔnsomsoboaa wɔnnuanomanawɔwɔracknosoawɔreyɛwɔnayayadeɛ akosiowuomunoanim;dabibio,wɔhyɛɛwɔnnkuranmpo sɛwonhyiaɛyawno,sɛneaɛbɛyɛaɛnyɛsɛwobebuwɔn ankasaayayadenko,nammomwobediwɔnonuadɔho akɔnnɔawɔwɔmawɔnnuanomnosonkonimnso
34Oadweneawosusuwnneɛmaho,awɔyɛahenesen ahene,senahofadifoawɔdewɔnho,anuanombaasonno biakoyɛho,awɔyɛkronkronnawɔayɛwɔnhoyiyema onyamesompahoasɛmtitiriwno!
35Mmabunbaasonnomubiaraandanohufo,obiaraantwe nehowɔowuanim,nammomwɔnnyinaadeahoperekɔɔ owumudenamayayadesotesɛneawɔretummirikaakɔ nkwaaenwudamu
36Ɛfirisɛsɛdeɛnsaneananneɔkrankannyanhyiano,saa aranasaammeranteɛkronkronno,tesɛneanyamesomkra aenwudanaɛkanyanwɔnno,kɔɔowuomuwɔahyiaeɛ muɛnamnenti
37Oanuanomfekubɔaɛyɛkronkronnyinaawɔbiakoyɛ mu!
38Nasɛdeɛwiasebɔeɛnnansonnomanyamesomnya nkɔsoɔno,saaaranammabunawɔtesɛnnwontofoɔkuo nomaawɔnfekubɔmmɔhonsonnoyɛɛadwuma,na wɔmaaayayadeɛnohoehunoyɛɛhwee
39Afeisɛyɛtesaammabunnoamanehunuhoasɛma,yɛn hopopo;nansoɛnyɛsɛwɔdewɔnanihuunonko,anaasɛ wɔteeahunahunaawɔkaeaɛrebanoarakwa,nammom wɔteeɛyawnonkaankasano,wogyinaaano;naɛnomu ayayadeawɔdeogyayɛnomu,aɛyawkɛsebɛnna wobetumiahuasensaa?
40Naogyatumiyɛnnamnaɛyɛden,naɛdewɔnnipadua guintɛmntɛm
41Namonsususɛɛnyɛnwonwasɛwɔnesaammarimano
Nteaseɛdiinkonimwɔayayadeɛnoso,berɛaɔbaakra mpobuuɛyawahodoɔaɛkyɛnsonoanimtiaa;efisɛ mmerantebaasonnomaamegyinaaayayadeawɔdebaane mmanomubiarasonoano.
42Nansosusuwsɛneaɛnakomamuakɔnnɔdɔɔso,maenti n’asefohonkatebɛyɛnewiasenyinaamfinimfini;naampa ara,.
hano,mmoaawonninteasempowɔɔdɔneɔdɔaɛtesɛ mmarimademawɔnmma
43Sɛnhwɛsoɔno,wɔnnomaamuno,wɔnawɔtetewɔna wɔabɔwɔnhobanwɔyɛnadanatifinobɔwɔnmmaho ban;nawɔnawɔyɛwɔnberebuwwɔmmepɔwatifi,ne abotanmumpaapaemu,nennuantokurumu,nenkorabata mu,nawɔtowwɔnmmawɔhɔnonsopamneaɔhyɛnmu no
44Naafei,sɛwɔantumianpamnoa,wɔhuruhuruwtwa nkokoaanohohyiawɔɔdɔmu,frɛwɔnwɔwɔnankasa kasamu,nawɔboawɔnmmawɔɔkwanbiaraawɔbɛtumi so.
45Naɛdɛnnaɛhiayɛnsɛnhwɛsoɔaɛfaɔdɔaɛwɔmmaho wɔmmoaawɔnninteaseɛmu,berɛantɛteampo,bɛyɛberɛ awɔdeyɛakuturukuno,siwwɔnawɔhyɛnmu,nawɔde wɔnnkrantɛsekanwɔnawɔbɛnwɔnmma,nawɔkotia wɔnkɔsiowuompo?
46Nansoɔnoaɔyɛsaammeranteɛnomaameaɔwɔɔkrate sɛAbrahamno,ɔdɔaɔwɔmanemmanoankanyan n’atirimpɔw
TI7.NKYEKYƐMU
Ɛnaneagyadɔhontotoho,wɔsaatiyimuno,mmepɔw atifibiaɛyɛkasapawɔhɔ
1Mmabarimanontease,akɔnnɔsowura!Onyamesom, ɛnonaɛnanodɔnosennemma!
2Ɛnano,anaɔwɔakwanmmienuaɔbɛpawwɔn’anim, nyamesomneseeseiagyenemmabarimabaasonnkwa sɛdeɛotirimɔdenfoɔnobɔhyɛteɛno,ɔdɔɔnyamesom mmom,aɛgyenkwakɔdaankwamusɛdeɛOnyankopɔn teɛ
3Omɛyɛdɛnadaɔdɔaɛyɛanigyeaawofowɔmammofra noadi?Yɛdeyɛnkraneyɛnnsusuwiinsɛsonwonwasobi hyɛabofranosuaɛyɛbrɛoonoso,naneaɛsennenyinaa no,ɛnanoayamhyehyeaɔwɔmanemmanomudɔsen agyanodenoso
4Ɛfirisɛmmaakrabrɛoosenemmarima,nadodoɔawɔwo mmadodoɔnoaranawɔndɔdɔɔsomawɔn
5Nanso,ɛnanomnyinaaramuno,mmabarimabaasonno muɔdɔdɔɔsosennkaeɛno,ɔhunuusɛ,ɛnaawomma baasonmuno,ɔteeɛnaayamyeɛnkawɔneyafunumuaba ho,naɛnamɛyawbebreeaɔwoowɔnmubiarawɔɔdɔa emuyɛdenmunti,nansoɔnamOnyankopɔnsurosopoo nemmaahobanbɔaɛwɔhɔseeseino
6Ay,naneaɛsensaano,ɛnamnemmabarimanoabrabɔ muahoɔfɛnepapayɛnewɔnosetieawɔyɛmaaMmarano nti,ɔdɔaɔwɔmawɔnsɛɛnanomnomuyɛɛden
7Nawɔyɛateneneefoɔ,nawɔdwo,nawɔyɛakokoɔdurone akrakɛseɛ,nawɔdɔwɔnhowɔnhonewɔnmaamemaenti wɔdiinosowɔMmaranosokɔsiiowuomu
8Nansonenyinaamuno,ɛwomsɛnaɔwɔsɔhwɛpiisɛ obegyaenehomuamaneɛnasuahorowde,nansowɔ asɛmbiakopɛmuno,ayayadeahorowaɛyɛhunoantumi ansakraneNtease;nansoɛnanohyɛɛɔbabarimabiara nkuransɛwɔatewneho,nawɔnnyinaaabom,sɛonwu mmawɔnsom
9Osukronkron,neawofoɔdɔ,neawofoɔakɔnnɔsɛ wɔbɛnyamma,nenufuakatua,neɛnanomdɔaɛnniso nkonim!
10Ɛnanohuuwɔnmmiakommiakosɛwɔabɔwɔnhoban nawɔahyewwɔnno,nyamesomnti,wanhinhimwɔnekra mu
11Ohuunemmabarimanamsɛogyarehyew,nawɔnnsa newɔnnananoapetefam,nanamnkatasoawɔatetewafi wɔntisoakosiwɔnanimpɛɛ,apetesɛakatawia
12Oɛna,aafeinawonimɛyawaanoyɛnnamsenawo yaw!Oɔbaa,ɔnonkoarawɔmmaamu,aneyafunumu abayɛnyamesomaɛyɛpɛ!
13W’abakanaɔdehonhomnomaeɛnoansesawo gyinaesieno,anaawodeɛɔtɔsommienuno,ɔde mmɔborɔhunuanihwɛɛwowɔn’ayayadeɛase,anaawo deɛɔtɔsommiɛnsano,ɔhomenehonhom.
14Nawoansunsoberɛawohunuuobiaraaniwɔayayadeɛ nomudeakokoɔdurohwɛɛawerɛhoɔkorɔnoara,na wohunuunsɛnkyerɛnneɛaɛkyerɛsɛowuorebɛnwɔwɔn hweneaɛwosownomu
15Sɛwohunusɛwɔretwitwaɔbabaakonamwɔɔfoforo namakyi,nawɔatwitwansaakyinsa,nawɔatwitwatiakyi, nawɔatowfunuagufunuso,nawommaayayadeɛnti ahwɛfoɔahyɛhɔmaa,woanhwienusuompo
16Ɛnyɛsirenennwomanaanwansenannwomaɛyɛdɛna ɛtwetweotiefonoaso,sɛneammabarimanonnebɔe,bere awɔrekasaakyerɛɛnanofiayayadenomuno
17Hwɛsɛneanaayayadeawɔdeyɛɛɛnanoayayadebere awɔderackneogyaayayadereyɛnemmabarimaayayade nodɔɔsonaɛsõ!
18NansoInspiredReasondeɔbarimaahoɔdenfɛmne komawɔn’amanehunuhoakɔnnɔase,naɔmaanososɛ ɔremmuɛna-dɔhoakɔnnɔaɛwɔhɔmpremprennoho akontaa.
19Naɛwomsɛɔhunuunemmabaasonnosɛeɛnewɔn ayayadeɛahodoɔbebreeneahodoɔnodeɛ,nansoɛna animuonyamfoɔnofinepɛmudewɔnmaeɛdenam Onyankopɔnmugyidieso
20Ɛfirisɛɔhunuuwɔn’ankasaadwenemu,mposɛdeɛna ɛyɛanifereɛakamfofoɔwɔagyinatukuo-danmu,abɔdeɛ, neawofoɔyɛ,neɛna-dɔ,nenemmawɔracknoso,naɛte sɛneaɔno,ɛnano,wɔhokwansɛɔpawabatoɔmmienuwɔ nemmaasɛmnomu,baakomawɔnwuonabaakonso bɛgyewɔnnkwamu,ɛnoakyino,ɔmmunosɛnemma
baasonnonkwagyeɛwɔberɛtiawabimu,nammom,sɛ,sɛ Abrahambabeaankasa,kaeen’akokoduruanaosuro Onyankopɔnno
21Ommirikatufoɔɛna,yɛnMmaranobemfoɔ,yɛnsom hobanbɔfoɔ,nenkonimdifoɔwɔaperepereɛaɛwɔwomu nomu!
22Oɔbaa,ɔyɛɔhotefoɔaɔsɔretiasenennipa,naɔyɛ akokoɔduroseneakofoɔsɛɔbɛgyinamu!
23NasɛneaNoaAdakanonewiaseaɛteasenyinaasɛ n’adesoawɔNsuyiriaɛhyɛɛwiasenyinaasono,gyinaa asorɔkyeaanoyɛdenanono,saaaranawo,Mmarano sohwɛfo,aakɔnnɔasorɔkyeaɛrehuruhuruwabɔwowɔ afanunyinaa,nawommaayayadeaɛyɛdentesɛneaɛpae denneennenno,wugyinaaahumaɛtowhyɛɛwosoesiane nyamesomdentinoanonti
24Enti,sɛobiaɔyɛɔbeananemfeakɔanim,naɔyɛ mmabarimabaasonɛna,gyinaanemmaayayademaowui anoa,ɛsɛsɛNteaseaWɔdeHonhomnokanoyɛsodifoa ɔkorɔnsenakɔnnɔahorowno.
25Madanoadi,sɛdeɛɛteɛno,sɛɛnyɛmmarimankoarana wɔadiwɔnamanehunusonkonim,nammomɔbaansoabu ayayadeɛaɛyɛhupaa.
26NaagyataawɔatwaDanielhoahyianonyɛdensaa,na Misaelfononooaɛredɛwnonyɛhyewsaa,sɛneaɛhyee ɛnayɛhonkatewɔnemubereaohuisɛwɔreyɛne mmabarimabaasonayayadeno
27NansoɛnanonamneNteaseanyamesomkyerɛno kwansodumn’akɔnnɔ,ɛmfahosɛnaɛdɔɔsonaemuyɛ denno
28Naeyinsowɔhɔaɛsɛsɛyesusuwhosɛ,sɛɔbeanoyɛɛ mmerɛwwɔhonhommu,ɛmfahosɛnaɔyɛɛnaa,anka obesuwɔnho,naebiaɔbɛkasaa
29‘Ah,memmɔbɔmprɛnsa,naɛboromprɛnsa!Mawo mmabaasonnaakameaminnimma!
30Ɔkwanamefaanyinsɛnmpɛnason,namfasobiaranni m’adesoaamedeasramdunosoampɛnason,naabaa entumimmamenufu,naawerɛhowmmamenufu.
31Omemma,monkoaranamegyinaaadwumayɛmu yawbebree,nemonteteehodadwenaemuyɛdenkɛseno ano.
32Awerɛhosɛmnesɛ,memmammarimano,naebinom nnyanwaree,nawɔnawɔawarenonwomma;Merenhu wommada,nawɔremfananadinmfrɛme.
33Ahmeanamewɔmmaawɔnhoyɛfɛbebree,nameyɛ okunafoɔneamamfõwɔm’amanehunumu!Saaaransona ɔbabarimabiararensiemebereamawuno!’
34NansoɛnakronkronnaosuroOnyankopɔnnoamfasaa kwadwomyiansuwɔnmubiaraho,nawansrɛobiarasɛ ɔnkwatiowuo,nawanniawerɛhoɔwɔwɔnhosɛnnipaa wɔrewuwu;nanso,tesɛneaɔwɔɔkraaɛyɛpintinnnaɔde nemmabarimadodowreba,nemprenuso,akɔasetraa enwudamuno,ɔsrɛɛwɔnmmomnaɔsrɛɛwɔnsɛwonwu esianenyamesomnti
35Oɛna,Onyankopɔnkofoɔwɔnyamesommu, akwakoraaneɔbaa,wommienunyinaanamwoboasetɔso diiotirimɔdenfoɔnosonkonim,nawɔhunuuwosɛwoho yɛdenseneɔbarima,wɔnnwumanensɛmmu.
36Ampaara,bereawɔdewonewommanotooafiaseno, wugyinaahɔhuusɛwɔreyɛEleasarayayade,nawokasa kyerɛɛwommanoHebrikasamu.
37‘Memma,ɔkonoyɛanimuonyam;namomfrɛmosɛ mommɛdiadansemmayɛnmanno,momfansiyɛnkowɔ mummayɛnagyanomMmarano
38Nasɛakwakoraayigyinaayawmuwɔnyamesomnti, moamoyɛmmeranteɛno,motweemohoansanaɛyawno rebaa,ɛbɛyɛaniwuo
39MonkaesɛOnyankopɔnntinamoabawiase,namoanya asetenamuanigyeɛ,naɛnontimodeOnyankopɔnkasɛ mobɛgyinaɛyawnyinaaraanoɛnamnenti;ɔnonayɛn agyaAbrahamnsoyɛɛntɛmdenebaIsakaɔyɛyɛnman nanabɔɔafɔreɛ;naIsakhunuusɛn’agyansaremasekan nosoatianono,wantweneho
40NawɔtooDanielaɔyɛɔtreneeninoguuagyatano nkyɛn,nawɔtowAnania,AsarianeMisaelguuogya fononoomu,naOnyankopɔnntiwogyinaamu
41Namonso,mowɔgyediekorɔnoaramaOnyankopɔn no,mommmamonnhawmoho;ɛfirisɛnaɛneNteaseɛ nhyiasɛmoamonimtreneeɛno,ɛnsɛsɛmogyinaɛyawno ano.’
42Saansɛmyimaabaasonnomaamehyɛɛne mmammarimanomubiarankuransɛonwusenesɛɔbɛto Onyankopɔnahyɛdeɛso;wɔnankasansonimyiyesɛnnipa awowuwumaOnyankopɔnteasemaOnyankopɔn,sɛnea AbrahamneIsakneYakobneagyanommpanyimfonyinaa teaseno.
TI8.NKYERƐKYERƐMU
"TreneeAgumadifo"awɔagyedinnoƐhanaakokoduru hoasɛmawɔfrɛnoMaccabeefoNhomaaƐtosoAnanno baawiei.
1Awɛmfoɔnobikaasɛ,berɛanawɔrebɛkyereɔnonso akumnono,ɔtoonehoguugyanososɛdeɛɛbɛyɛaonipa biaramfanensankanefunu.
2Oɛna,sɛwonewommabarimabaasonnoboombubuu otirimɔdenfoɔnotumi,nawomaan’adwenebɔnenoyɛɛ kwa,nawodegyidieanuonyamhonhwɛsoɔmaeɛ.
3Wodeanimuonyamsiiwommanoatifisɛadum,na ayayadeɛnoasasewosownoanwosowwokoraa
4Enti,ɛnaawohotew,diahurisie,nawoboasetɔho anidasoɔwɔOnyankopɔnnsam
5Ɔsramnnyihɔwɔnsorommamuwɔɔsoroanuonyamte sɛwo,awoahyerɛnwommabaasonawɔtesɛnsoromma kwanakɔtreneemuno,wugyinaOnyankopɔnanimnidi mu;nawɔdewoasiwɔnnkyɛnwɔɔsoro 6Naw’awofiAbrahambamu.
7Nasɛɛyɛmmarasɛyɛyɛmfonini,sɛdeɛadwumfobi betumiayɛ,wonyamesompahoasɛmnoa,soanka ahwɛfoɔnorempopowɔmmammarimabaasonɛnaaɔrehu amanewɔtreneentiayayadeɛbebreekɔsiowuompoho?
8Naampaaranaɛfatasɛyɛtwerɛsaansɛmyiwɔwɔn homebeaso,nayɛkasadenkaeyɛnnkurɔfoɔawoɔ ntoatoasoɔaɛbɛbadaakyeno ƆSƆFOBIANENKWAADAHAA NEƆBEAAMFEAƆYƐMMƆE NENEMMAABASON
ƐDEnamATIRIMFOBIAWƆYƐABASANYƐESO ƆPƐSƐWƆSƐEHEBRUAMANNO
WƆDIHOKWANAYƐNNNIPAWƆMU WƆHWƐONYANKOPƆNNAWOBETUMI AYAYADEƐAWƆYƐKOSIOWUPO
9Ɛfirisɛampaaranaɛyɛɔkokronkronawɔnnawɔkoeɛ Nasaadano,subanpanamboasetɔsosɔwɔnhwɛde nkonimdinkonimboaɛnporɔwwɔdaankwamunosiwɔn anim.
10NansoneaodikanwɔɔkonomuneEleasar,na mmabarimabaasonnomaamediinefamde,naanuanom noko
11Naotirimɔdenfononewɔntamfonawiaseneonipa asetrayɛwɔnawɔhwɛ
12Natreneediinkonimnaɔdeabotirinomaa n’agumadifoɔHenanagyeenokwareMmaranomu agumadifonohodwiriwno?
13Henanomnawɔnhoanyɛwɔnnwonwa?Otirimɔdenfo noankasanen’agyinatukuwnonyinaaanigyeewɔn boasetɔnoho,aɛnamsompremprenwɔnbaanunyinaa GyinaOnyankopɔnahenguanonkyɛnnawɔtraasewɔ nhyiraberenomu
14NaMosese,‘Wɔnawɔatewɔnhonyinaansowɔwo nsaase.
15Naɛnonti,saammarimayi,awɔatewɔnhohoama Onyankopɔnnti,ɛnyɛsaanidiyinkoaranawɔanya,na mmomanimuonyamaɛnamwɔnsonaɔtamfononnitumi biowɔyɛnnkurɔfoɔso,naotirimɔdenfoɔnohuuasotweɛ, nayɛnmannohotew,nawɔnabɛyɛagyedeɛamayɛnman bɔnenonso;naɛnamsaammarimaatreneefoɔyimogyane wɔnwuompatasono,ɔsoroNhwɛsoɔgyeeIsraelakanno nawɔsrɛsrɛnobɔneno
16EfisɛbereaotirimɔdenfoAntiochushuuwɔnsubanpa noakokoduru,newɔnboasetɔwɔayayadeaseno,ɔdewɔn boasetɔnotooguawɔbaguamkyerɛɛn’asraafosɛnhwɛso; naɔnamsaayɛsodenidineakokoduruhoadwenekanyan nemmarimanowɔɔkoafuwmuneadwumadenawɔde kaawɔnhohyɛɛmunomu,maentiɔfown’atamfonyinaa naotuuwɔngui.
17OIsraelfoɔ,mmaaAbrahamasefoɔawowɔn,montie Mmarayi,namonyɛateneneefoɔwɔakwannyinaaraso, monhunusɛNteaseɛawɔdehonhomkaanoyɛawurawɔ akɔnnɔdeɛso,neɛyawso,ɛnyɛyɛnmunko,nammomyɛn ankasaakyi;ɛnosonasaammarimano,awɔdewɔn nipaduamaaayayadeesianetreneentino,ɛnyɛsɛwonyaa adesammaanigyenko,nammomwobuuwɔnsɛwɔfata ɔsoroagyapade
18Nawɔnamwɔnsonyaaasomdwoeɛnawɔsande Mmaranosodiewɔyɛnmanmunoagyekuropɔnnoafiri atamfonsam
19NaawerediadiotirimɔdenfoɔAntiochusakyiwɔasase so,naowuomunoɔhunuasotwe
20ƐfirisɛberɛawantumianhyɛYerusalemfoɔnosɛ wɔntenaasesɛAmanamanmufoɔnawɔannyaeyɛn agyanomamanneɛno,ɔfiriiYerusalemkɔkotiaaPersiafoɔ 21Afeiyeinomnensɛmammabarimabaasonnomaame, ɔbaatreneenokakyerɛɛnemmano.
22‘Námeyɛababaakronkron,namannyaem’agyafie,na mewɛnmparowawɔkyekyereeHawano
23Anhweatamsoɔdaadaafoɔbiaranewuramnnaadaafoɔ biaraansɛeme;saaaransonaƆwɔaɔyɛatoro,ɔdaadaafo noansɛem’ababaaberemuahotew;Menemekunutenaa memmeranteberemunyinaa;nansomemmayinyiniino, wɔnagyawui
24Anigyeɛneno;ɛfirisɛɔbɔɔbraawɔdemmaahyirano, nanaɔnnimɛyawaɛwɔwɔnawɔahwerenomuda
25Ɔnonaɔdasowɔyɛnnkyɛnno,ɔkyerɛkyerɛɛmo Mmaraneadiyifoɔno.ƆkenkanHabelaKainkumno,ne Isakawɔdenobɔɔɔhyeɛafɔdeɛ,neYosefhoasɛmkyerɛɛ yɛnwɔafiasehɔ.
26NaɔkaaFineas,ɔsɔfonsiyɛfoɔnohoasɛmkyerɛɛyɛn, naɔkyerɛɛmoAnania,AsarianeMisaeldwomwɔogya mu
27NaɔhyɛɛDanielanuonyamnsowɔgyataamenamu,na ɔhyiraano;naɔkaeeYesaiaasɛmno,
28"Aanesɛwofaogyamumpoa,ogyaframanorempira wo"
29ƆtoodwomodwontofoDawidnsɛmkyerɛɛyɛnsɛ: “Atreneefoamanehunubebree.”
30ƆfaaSalomobɛnokakyerɛɛyɛnsɛ,“Ɔyɛnkwaduama wɔnawɔyɛn’apɛdenyinaa”
31ƆmaaHesekielasɛmnosiisoduasɛ,“Sonnompea ayowyibɛtenaaseanaa?”Efisɛnewerɛamfidwoma Mosekyerɛkyerɛeaɛkyerɛkyerɛsɛ,"Mɛkumnamɛma nkwa.Eyinewonkwanewonnamunhyira."'
32Ah,naatirimɔdensɛmnedano,nanansoɛnyɛ atirimɔdensɛm,bereaHelafootirimɔdenfoatirimɔdenfono deogyaaɛrehyewmaanebrazifoawɔyɛatirimɔdenfono, naɔden’akɔnnɔaɛrefɔwnodeAbrahambabea mmabarimabaasonnobaaayayadenomunaɔsanbaa n’ayayademubio,naɔfaawɔnaniwamu,naotwitwaawɔn tɛkrɛma,naɔdeahorowpiikumwɔnayayade
33ƐnontinaOnyankopɔnatemmuodiiɔbɔnefoɔa wɔadomenonoakyi.
34NansoAbrahammmanewɔnnaaodinkonimno, wɔaboaboawɔnhoanoakɔwɔnnananomatrae,nawɔanya akraaɛhotewnaenwudafiOnyankopɔnhɔ,aanuonyam nkanodaadaa