Quechua - The Book of Genesis

Génesislibropi

1kaqRAKI

1QallariypiqaDiosmihanaqpachatakaypachatapas kamarqan

2Kaypachaqamanaimarikch'ayniyoqmikarqan, ch'usaqmikarqanUkhu-ukhuquyanpintutayaqkasharqan

HinanDiospaEspiritunqaunupatamankuyurirqan

3Diostaqnirqan:–K'anchaykachun,k'anchaymikarqan, nispa.

4Diostaqk'anchaytarikurqan,allinkashaqta,hinanDiosqa k'anchaytatutayaqmantat'aqarqan

5Diosmik'anchaytaP'unchawnispasuticharqan, tutayaqtapasTutanispasuticharqanCh'isipas tutamantanmiñawpaqp'unchaykarqan.

6HinanDiosqanirqan:–Yakuchawpipihukch'usaq kachun,unumantaunumantat'aqachun,nispa

7Diosmich'usaqpachataruwarqan,ch'usaqurapikaq unukunatataqt'aqarqanhanaqpachaqhawanpikaq unukunamanta

8HinaqtinmiDiosqaHanaqpachatasuticharqan.Ch'isiyaq, tutamantaqiskaykaqp'unchaymikarqan

9Diostaqnirqan:–Hanaqpachauranunukunahuk cheqasllapihuñukuchun,ch'akihallp'ataqrikhurimuchun.

10Chaych’akihallp’ataDiosqaPachamamanispa suticharqan;Unukunahuñukusqantataqlamarqochata suticharqan,Diostaqrikurqanallinkasqanta.

11Diostaqnirqan:–Kaypachaqakaypachapi q'omerkunata,muhururuqqorakunata,ruru sach'akunatapasruruchichun.

12Hallp'ataqimaymanamuhukunata,muhururuq sach'akunatapasruruchirqan

13Ch’isiyaq,tutamantankinsap’unchaykarqan.

14Diostaqnirqan:–Hanaqpachapik'anchaykunakachun, p'unchaytatutamantat'aqananpaqChaykunaqa señalkunapaq,pachakunapaq,p'unchawkunapaq, watakunapaqpaskachun

15Hanaqpachapik'anchayhinakachun,kaypachata k'ancharinanpaq.

16Diostaqiskayhatunk'anchaykunataruwarqanaswan hatunk'anchayp'unchawtakamachinanpaq,aswanpisi k'anchaytaqtutatakamachinanpaq.

17Diosmihanaqpachapichaykunatachurarqankay pachatak'ancharichinanpaq

18P'unchaytapastutatapaskamachinanpaq,k'anchayta tutayaqmantat'aqananpaq,Diosqaallinkasqantarikurqan

19Ch'isiyaq,tutamantantawakaqp'unchaymikarqan

20HinanDiosqanirqan:–Unuqaaskhakawsayniyoq kawsaqanimalkunata,hanaqpachapatapiphalaq p'isqokunatapasaskhatahorqochun,nispa.

21Diosmikamarqanhatunballenakunata,llapakawsaq kawsaqkunata,unumantaaskhatahorqomuqanimalkunata, imaymanaraphrayoqp’isqokunatapas.

22HinaqtinmiDiosqapaykunatasamincharqan:–Miraychis,miraychis,lamar-qochapiunutahunt'aychis, kaypachapipisqukunapasaskhayachun,nispa.

23Ch’isiyaq,tutamantanphisqap’unchaykarqan

24HinanDiosqanirqan:–Kaypachaqaimaymana rikch'ayninmanhinakawsaqkunatahorqochun,

uywakunata,qasqonanimalkunata,kaypachapi animalkunatapas

25HinaqtinmiDiosqakaypachapianimalkunata imaymanaanimalkunata,animalkunatapas,kaypachapi llalliqanimalkunatapasimaymanarikch'ayninmanhina kamarqan.

26HinaqtinmiDiosqanirqan:–Noqanchismanrikch'akuq runataruwasun,lamar-qochapichallwakunata, p'isqokunata,uywakunata,kaypachapillapallalliq animalkunatawankamachikuchunku,nispa

27ChayhinatanDiosqarunatakamarqankikinman rikch'akuqta,Diosmanrikch'akuqtankamarqan.qharitapas warmitapaspaymipaykunatakamarqan

28Diosmipaykunatasamincharqan,hinanDiosqa paykunatanirqan:Miraychis,miraychis,kaypachata hunt'aykuychis,kamachiychis,lamar-qochapi challwakunata,hanaqpachap'isqokunata,kaypachapi llapakawsaqkunatawankamachiychis,nispa.

29HinanDiosqanirqan:–Qhawariychis,tukuyhallp'a pachapimuhuyoqqorakunata,muhururuqsach'asach'akunatapasqorqaykichis.qamkunapaqqamikuypaqmi kanqa

30Kaypachapillapaanimalkunaman,phalaq p'isqokunaman,kaypachapillapallalliq animalkunamanpas,tukuyq'omerqorakunatanmikhunata qorqani

31HinaqtinmiDiosqatukuyimaruwasqankunatarikuspa, anchaallinpunikasharanCh'isiyaq,tutamantansoqtakaq p'unchaymikarqan

2kaqRAKI

1Chayhinatanhanaqpachapas,kaypachapas,llapan ejercitokunapastukusqañakarqanku

2Qanchiskaqp'unchaypitaqDiosqaruwasqan llank'aynintatukupurqan.Qanchiskaqp'unchaypitaqtukuy ruwasqanmantasamarqan

3Diosqaqanchiskaqp'unchaytansamincharqan, ch'uyancharqantaq,chayp'unchaypinDiosqatukuy kamasqanmanta,kamasqanmantapassamarirqan

4Kaykunaqakaypachata,kaypachaqmirayninkunan kamasqakasqankup'unchaypi

5Chakrapillapayurakunamanaraqwiñashaqtin,chakrapi llapaqorakunapasmanaraqwiñashaspa,SeñorDiosqa manankaypachamanparachimurqanchu,manataqmipipas karqanchuhallp'atatarpunanpaq

6Ichaqahukphuyuhallp'amantalloqsimuspallapan hallp'ataqarparqan

7DiosTaytaDiosmirunatahallp'ahallp'amantakamarqan, hinaspansinqanmankawsaysamaytasamaykurqan.runaqa kawsaqalmamanmitukupurqan

8DiosTaytaDiosmiEdenllaqtapiintilloqsimuylado huertatatarpurqan.Chaypitaqkamasqanrunatachurarqan.

9AllpamantanDiosTaytaDiosqawiñachirqanllapa sach'akunatawiñachinanpaq,chaysach'akunaqasumaqmi, mikhunapaqpas.huertachawpipikawsaysach'a,allinkaqta manaallinyachaysach'atapas

10Edenmantamayulloqsimurqanhuertataqarpananpaq Chaymantataqt'aqakuspatawaumamantukupurqan.

11ÑawpaqkaqpasutinmiPison,chaymiHavilahallp'ata muyuykushan,chaypinqorikashan

12Chayhallp'aqqoripasallinmi,chaypinkashanbdellium, ónixrumipas

13IskaykaqmayupasutinmiGihón,paymiEtiopía suyuntintamuyuchin.

14KimsakaqmayupasutinmiHiddekel,Asiriapainti lluqsimuyladupiriqmayu.Tawakaqmayuñataqmi Éufrates.

15DiosSeñorDiosqachayrunatahap'ispaEden huertamanchurarqansumaqchananpaq,waqaychananpaq ima.

16SeñorDiosmichayrunatakamachirqan:Huertapillapa sach'akunamantanmanaqolqellapaqmikhunki

17Allintapasmanaallintapasreqsichiqsach'amantan ichaqaamamikhunkichu,chaysach'amantamikhusqayki p'unchaymiwañupunki.

18SeñorDiostaqnirqan:–Mananallinchurunasapallan kasqanqaPaypaqmihukyanapaqhuñunakuytaruwasaq 19AllpamantapachanDiosSeñorDiosqallapasallqa animalkunata,phalaqp'isqokunatapaskamarqanAdanman pusamurqanimasutiwansutichakunantaqhawananpaq, Adantaqllapakawsaqkunatasuticharqan.

20HinaqtinmiAdanqallapauywakunata,p’isqokunata, llapaanimalkunatawansuticharqanAdanpaqqamananima yanapaypastarisqachu.

21SeñorDiosmiAdanmansinchitapuñuchirqan,hinan payqapuñuykurqan,hinaspanhuknincostillantahap'ispa aychantawisq'arqan.

22HinaqtinmiDiosSeñorDiosqarunamantaqechusqan costillantawarmitaruwaspaqharimanpusamurqan

23Adanminirqan:–Kayqatulluypatullunmi,aychaymanta aychapas

24Chayraykunqhariqataytantamamantawansaqespa esposanwank'askakunqa.

25Qaripaswarminpasq'alallakarqanku,manataqmi p'enqakurqankuchu

3RAKI

1Chaymach'aqwayqamach'aqwayqaaswan yuyayniyoqmikaran,DiosTaytaDiosparurasqan animalkunamantapasJesustaqwarmitanirqan:–¿Dioschu niran:Huertapillapasach'a-sach'akunataqamanan mikhunkichischu?

2Warmitaqmach'aqwaytanirqan:Huertapisach'a-sach'a rurunkunatanmikhusunman.

3Huertachawpipisach'aqrurunmantanichaqaDiosqa niran:“Amamikhunkichischu,amataqllaminkichischu, manachayqawañunkichischu”,nispa.

4Mach'aqwaytaqwarmitanirqan:–Manan wañunkichischu.

5Diosqayachanmimijusqaykichisp'unchaypiñawiykichis kicharikunanta,dioskunahinakankichis,allinkaqtamana allinkaqtapasyachaspa

6Warmitaqchaysach’amikhuypaqallinkasqanta, ñawipaqsumaqkashaqta,yachaysapakananpaqmunay sach’akaynintawanrikuspa,chaysach’aruruntahap’ispa mikhurqan,qosanmanpaspaywankuskaqorqan;hinaspan mikhurqan

7Iskayninkuqñawinkukicharikuqtintaqq’alakasqankuta yacharqankuHigosraphikunatataqsiraspadelantalkunata ruwarqanku

8Uyarirqankunp'unchaypiq'oñiriypihuertapipurishaqta, Adanwarminwantaqhuertapisach'a-sach'akunaukhupi pakakurqanku

9ChaymiSeñorDiosqaAdantawaqyaspanirqan:–¿Maypitaqkashanki?

10Paytaqnirqan:Huertapikunkaykitauyarirqani,q'ala kasqayraykutaqmancharikurqani.hinaspapakakurqani.

11HinaqtinmiJesusqaniran:¿Pitaqnisurqankiq’ala kasqaykita?¿Manamikhunaykipaqkamachisqay sach'amantachumikhurqanki?

12Hinaqtinmichayrunaqanirqan:–Ñoqawankanaypaq qowasqaykiwarmiqasach'amantanqowarqan,ñoqataq mikhurqani,nispa

13DiosTaytaDiostaqwarmitanirqan:–¿Imataqkay ruwasqaykiri?Warmitaqnirqan:–Mach'aqwaymi q'otuwarqan,chaymimikhurqani,nispa.

14HinanSeñorDiosqamach'aqwaytanirqan:–Chayta ruwasqaykiraykunllapauywakunamantapas,llapa uywakunamantapasñakasqakanki.Wiksaykimanmirinki, ñut'uallpatataqtukuykawsasqaykip'unchawkunapi mikhunki

15Warmiwan,mirayniykiwanmiraywancheqninakuytan churasaqumaykitak'irisunki,talontapask'irinki,nispa

16Chaywarmitataqnirqan:–Llakikuyniykita, wiksallikuyniykitapasanchatanyapachisaq,nispa. llakikuywanmiwawakunatawachakunki;Munasqaykiqa qosaykipaqmikanqa,paymikamachisunki,nispa 17HinaqtinmiAdantanirqan:Warmiykiqkunkanta uyarisqaykirayku,kamachisqaykisach'amanta mikhusqaykirayku,chaysach'amantataqmikhurqanki: ‘Amasach'amantanmikhunkichischu,nispa.Llakikuypi tukuykawsasqaykip'unchawkunapimikhunki; 18Kichkakunata,cardokunatapasruruchisunkiChakrapi yurakunatataqmikhunki.

19Uyaykiqsudorninwanmit'antatamikhunki,allpaman kutinaykikamañut'uallpamantanhorqosqakanki,ñut'u allpamanmikutipunki,nispa.

20AdanmiwarmintaEvasutiwansuticharqantukuy kawsaqkunapamamankasqanrayku

21AdanpaqpaswarminpaqpasSeñorDiosqaqaramanta p'achakunataruwaspap'achachirqan

22DiosSeñorDiosminirqan:–Runaqanoqanchishinan allinkaqtamanaallinkaqtapasyachananpaqñakapun.

23ChayraykunSeñorDiosqaEdénhuertamanta kachamurqan,maymantachushorqosqakasqanhallp'ata tarpunanpaq.

24ChaymichayrunataqarqorqanEdénhuertapaintipa qespimunanlawninpimchurarqaKerubinkunata,tukuy lawmanmuyukuqninarawraqespadatawan,chaynapi kawsaysachapañannintawaqaychananpaq

4kaqRAKI

1AdanmiwarmintaEvatareqsirqanHinanwiksallikuspa Caintawachakurqan,hinaspannirqan:–SeñorDiosmantan hukqharitahap'irqani,nispa

2HinanwawqenAbeltawakmantawachakurqanAbelqa ovejamichiqmikarqa,Cainñataqmiallpatatarpuq

3TiempopasasqanmanhinanCainqahallp'arurunkunata SeñorDiosmansacrificiotaapamurqan.

4Abelpas,ovejanpapiwiwawankunata,wirakunatapas apamurqanSeñorDiosqaAbelta,ofrendantapas respetarqan.

5CaintapasofrendantapasmananrespetarqanchuCaintaq sinchitaphiñakuspauyanqaurmaykurqan

6SeñorDiostaqCaintanirqan:–¿Imanaqtintaqphiñakunki? ¿Imanasqataquyaykiqaurmarun?

7Allintaruwankichayqa,¿manachuchaskisqakanki? Manaallintachuruwankichayqa,huchaqapunkupin kashan.Paypamunapayasqanmiqanpaqkanqa,qantaq paytakamachinki,nispa

8CaintaqwawqenAbelwanrimarqan,chakrapi kashaqtinkutaqCainwawqenAbelcontrasayarispa wañuchirqan

9SeñorDiostaqCaintanirqan:–¿Maypitaqwawqeyki Abelkashan?Paytaqnirqan:–Mananyachanichu, ¿wawqeypawaqaychaqninchukani?

10HinaqtinmiJesusqaniran:¿Imatanruwaranki? wawqeykiqyawarninpakunkanmihallp'amantawaqawan 11Kunantaqkaypachamantañakasqakanki,wawqeykiq yawarnintamakiykimantachaskinanpaqsimintakichariq; 12Allpatarpuqtiykiqa,manañankallpantaqosunkichu; Kaypachapiqaayqekuq,puriqrunankanki

13ChaymiCainqaSeñorDiostanirqan:–Mana muchuchisqayqaaswanhatunmi,nispa 14Qhawariy,kunanp’unchaymikaypachamanta qarqowarqanki;uyaykimantataqmipakasqakasaq; hinaspataqkaypachapiayqekuq,puriqrunakasaq;Pipas tariwaqniytaqwañuchiwanqa,nispa

15SeñorDiostaqpaytanirqan:–Chayrayku,pipasCainta wañuchiqqaqanchiskutitavengakunqa,nispaSeñor DiosmiCainmanhukseñaltachurarqan,amapipastariq runawañuchinanpaq.

16CaintaqSeñorDiospañawpaqenmantalloqsispaEden llaqtaqintilloqsimuyladonpiNodhallp'apitiyarqan

17Caintaqwarmintareqsirqan.Hinanwiksallikuspa Enoctawachakurqan,hinaspanhukllaqtatahatarichirqan, chayllaqtatataqchurinpasutinwansuticharqanEnocnispa

18EnocpataqIradnacerqan,IradtaqMehujaelta churiyarqan,MehujaeltaqMetusaeltachuriyarqan, MatusaeltaqLamectachuriyarqan

19Lamectaqiskaywarmiwancasarakurqan,hukninpa sutinmikarqanAda,huknintaqZila

20AdataqJabaltawachakurqan,payqakarpakunapitiyaq runakunaq,uywayoqrunakunaqtaytanmikarqan.

21WawqenpasutinmikarqanJubal,payqallapaarpatocaq órganotocaqrunakunaqtaytanmikarqan

22ZilapaswachakurqanmiTubalcainta,payqa broncemantafierromantawanruwaqkunatayachachiqmi karqan,TubalcainpapanantaqNaamákarqan

23Lamectaqwarminkunatanirqan:AdataZilatawan:–Uyariychis,nispaLamecpawarminkuna,uyariychis rimasqayta,hukqharitanwañuchirqanik'irisqakanaypaq, hukwaynatataqk'irisqakanaypaq

24Cainqanchiskutitavengakunqachayqa,qanchischunka qanchisniyoqkutitanLamectavengakunqa

25Adanmiwarmintawakmantareqsirqan.Hinanhukqhari wawatawachakurqan,hinaspansuticharqanSet,nispa, DiosmiCainpawañuchisqanAbelparantinpihukmirayta churawarqan,nispa

26SetpaqpashukqhariwawanacerqanHinanEnos sutiwansuticharqan,chaymantataqrunakunaSeñorDiospa sutintawaqyakuytaqallarirqanku

5CAPÍTULO

1KaylibroqaAdanpamirayninkunamantaqelqanDiosqa runatakamasqanp'unchaypinDiosmanrikch'akuqta ruwarqan.

2Qharitapaswarmitapaskamarqanmi;Samincharqantaq, Adansutiwantaqsuticharqan,kamasqakasqanku p’unchaypi.

3Adanmipachakkinsachunkawatatakawsarqan,payman rikch'akuqqhariwawatawachakurqanPaytasuticharqa Set

4SettanacesqanqhepamanmiAdanpap'unchayninkunaqa pusaqpachakwatakarqan.

5Adanpakawsasqanp'unchaykunanisqonpachakkinsa chunkawatakarqan

6Setqapachakpitsqawatayoqmikaran,Enostataq churirqan

7EnostanacesqanqhepamanmiSetqapusaqpachak qanchisniyoqwatatakawsarqan,churikunatawan ususikunatanchuriyarqan

8Setpakawsasqanqaisqunpachakchunkaiskayniyuq watamkarqa.

9EnosqaisqonchunkawatayoqkaspataqCainán churiyarqan

10CainannacesqanqhepatataqEnosqapusaqpachak chunkaphisqayoqwatatakawsarqan,qhariwawakunata warmiwawakunatapaschuriyarqan

11Enospatukuyp'unchayninkunaqaisqonpachakphisqa watayoqmikarqan

12Cainanqaqanchischunkawatayoqmikarqan,hinaspan churiyarqanMahalaleelta.

13CainanqaMahalaleelnacesqanqhepamanmipusaq pachaktawachunkawatatakawsarqan

14Cainanqaisqonpachakchunkawatayoqmiwañupurqan.

15Mahalaleelqasoqtachunkaphisqayoqwatayoqmi kasharqan,hinaspanchuriyarqanJaredta

16JarednacesqanqhepamantaqMahalaleelqapusaq pachakkinsachunkawatatakawsarqan

17Mahalaleelpatukuyp'unchawninkunaqapusaqpachak isqunchunkapichqayuqwatakarqan.

18Jaredtaqpachaksoqtachunkaiskayniyoqwatata kawsarqan,hinanEnoctachuriyarqan

19EnoctanacesqanqhepamanmiJaredqapusaqpachak watatakawsarqan,qhariwawakunatawarmi wawakunatapaschuriyarqan

20Jaredpallapap'unchayninkunaqaisqonpachaksoqta chunkaiskayniyoqwatayoqmikarqan

21Enocqasoqtachunkaphisqayoqwatayoqmikarqan, hinaspanchuriyarqanMatusalén

22EnocqakinsapachakwatañanMatusalénnacesqan qhepamanDioswankuskapurirqan,churikunatawan ususikunatawanwachakurqan.

23Enocpatukuykawsasqanqakimsapachaksoqtachunka pichqayuqwatamkarqa

24EnoctaqDioswankuskapurirqanDiosmipayta hap'irqan

25Matusalénqapachakpusaqchunkaqanchisniyoqwatata kawsarqan,Lamectachuriyarqan

26LamecnacesqanqhepamanmiMatusalénqaqanchis pachakpusaqchunkaiskayniyoqwatatakawsarqan.

27Matusalénqaisqonpachaksoqtachunkaisqonniyoq watañankaran

28Lamecqapachakpusaqchunkaiskayniyoqwatayoqmi karqan,hukqhariwawatawachakurqan.

29HinaqtinmiNoesutiwansuticharqan:–Paymi sonqochawasunSeñorDiospañakasqanhallp'arayku llank'asqaykumanta,llank'asqaykumantawan,nispa.

30NoenacesqanqhepamanmiLamecqaphisqapachak isqonchunkaphisqayoqwatatakawsarqan,qari wawakunatawanchurirqan.

31Lamecpaqanchispachakqanchischunkaqanchisniyoq watantinmiwañupurqan

32Noeqaphisqapachakwatayoqmikarqan,Noetaq churiyarqanSem,Cam,Jafetima

6RAKI

1Runakunakaypachapiaskhayaytaqallariqtinkun, ususikunanaceqtinku

2Diospachurinkunaqa,runaqususinkunatasumaq rikch'ayniyoqkasqankutarikurqanku.Hinanllapa akllasqankumantawarminkuwancasarakurqanku

3SeñorDiostaqnirqan:–Espirituyqamanansapakutichu runawanmaqanakunqa,paypasaycharunan,ichaqapachak iskaychunkawatayoqmikanqa

4Chayp’unchaykunapinkaypachapihatunkarayrunakuna karan;chayqhepamantaq,Diospachurinkunarunakunaq ususinkunamanhaykuqtinku,paykunamanwawakunata wachakuqtinkutaq,paykunakikinkuñawpaqpachamanta kallpasaparunakunamantukupurqanku,allinreqsisqa runakuna

5Diosmirikurqanrunaqmillayruwayninqakaypachapi hatunkashaqta,sonqonpiyuyaykusqanpassapakuti millayllakashaqta

6SeñorDiosmikaypachapirunatakamasqantakutirirqan, sonqonpipasllakichirqan.

7SeñorDiostaqnirqan:–Kamachasqayrunatankay pachamantach'usaqyachisaq,nispaRunakunapas, uywakunapas,qasquanimalkunapas,hanaqpachapi pisqukunapaspaykunatakamasqaymantanyuyayman kutirimuwan

8NoetaqSeñorDiospakhuyapayakuynintatarirqan.

9KaykunanNoepamirayninkuna:Noeqachaninrunan karqan,mirayninkunapipasmanapantaqrunankarqan, NoetaqDioswankuskapurirqan.

10Noeqakinsachurinkunatanwachakurqan:Sem,Cam, Jafetima

11KaypachapasDiospañawpaqenpiwaqllisqakasharqan, kaypachapassinchimaqanakuywanmihunt'akasharqan

12Diostaqkaypachataqhawarispa,ismusqakashaqta rikurqanKaypachapitukuyrunasñannintawaqllichisqaku

13DiostaqNoetanirqan:–Llaparunaqtukukuyninmi ñawpaqeypichayamurqanimaraykuchuskaypachaqa paykunawanmimaqanakuywanhunt’akashan;Hinaspa, kaypachawankuskapaykunatachinkachisaq,nispa

14Goferk'aspimantahukarcataruwayArcapi cuartokunataruranki,ukunpipashawapipasqatawan takyachinki,nispa

15Kayhinatanruwanki:Arcapalargonqakinsapachak metro,anchonpasphisqachunkametro,altontaqkinsa chunkametro

16Arcamanhukventanataruwanki,hukmetrollapitaq tukunkiArcapapunkuntataqwaqtanmanchurankiaswan uray,iskaykaq,kimsakaqaltoswanmiruwanki

17Hinataq,qhawariychis,ñoqa,ñoqapas,kaypachaman unuqunuhunt’aynintaapamuni,llapanaychata,maypichus kawsaysamaykashan,hanaqpachauranmanta chinkachinaypaq;Kaypachapikaqkunapaswañunqakum. 18Qanwanmiichaqarimanakuyniytatakyachisaq;Chaymi arcamanhaykunki,churiykikunawan,warmiykiwan, churiykikunapawarminkunawanpas

19Llapakawsaqkunamantataq,iskayimaymanataarcaman apamunki,qanwankuskakawsachinaykipaqqariwarmi kanqaku

20Pisqukunamantapas,uywakunamantapas,kaypachapi llapaqasquchakunamantapas,iskaymihamusunkichik kawsachimunankupaq.

21Tukuymikhunatahap'ispahuñunkiChaymiqanpaq, paykunapaqpasmikhunankanqa,nispa

22ChhaynatanNoeqaruwaran;Diospatukuy kamachisqankunamanhinanpayqachhaynataruwarqan

7RAKI

1SeñorDiostaqNoetanirqan:–Qanllapawasiykiwan buquemanhaykumuy.Kaymiraypiqañawpaqeypichanin runatanrikurani,nispa

2Llapach'uyaanimalkunamantanqanchistaqanchista hap'inki,qharitawarmintapas,manach'uya animalkunamantataqqharitawarmintawan

3Pisqukunamantapasqanchiskama,qaripaswarmipaslliw kaypachapimuhutakawsachinanpaq.

4Qanchisp'unchayraqmikaypachamanparachisaqtawa chunkap'unchaytawachunkatutawanKaypachamanta tukuykawsaqkaqkunatachinkachisaq,nispa.

5NoeqaSeñorDiospakamachisqanmanhinanruwarqan 6Noeqasoqtapachakwatayoqmikasharan,unuqmillp’un kaypachamanchayamuqtin.

7HinanNoeqachurinkunawan,warminwan,churinkunaq warminkunapiwanbuquemanhaykurqan,unuqunuq phawasqanwan.

8Ch'uyaanimalkunamanta,manach'uyaanimalkunamanta, p'isqokunamanta,kaypachapitukuyllalliqkunamantawan 9DiospakamachisqanmanhinanNoemaniskay-iskay arcamanhaykurqanku,qharipaswarmipas

10Qanchisp'unchayqhepamanmiunuqunuhallp'a patamanchayarqan.

11Noepasoqtapachakwatakawsashaqtinmi,iskaykaq killapi,chunkaqanchisniyoqp’unchaypi,chay p’unchayllapitaqhatunukhupukyukunaqpukyunkuna p’akisqakarqan,hanaqpachaqventanankunapaskicharisqa karqan.

12Tawachunkap'unchaytawachunkatutataqkay pachamanparamurqan

13Chayp’unchayllapitaqmiNoepachurinkunaNoe,Sem, Cam,Jafet,Noepawarmin,churinkunaqkinsa warminkunapasbuquemanhaykurqanku

14Paykuna,llapaanimalkuna,imaymanauywakuna,kay pachapillapaqasqonkuna,llapapisqukuna,imaymana pisqukunaima

15HinaqtinmipaykunaqaNoemanarcamanhaykurqanku, iskay-iskayaychamanta,chaypinkawsaqsamaypaskashan 16YaykumuqkunaqaDiospakamachisqanmanhinanqariwarmirirqanku.

17Unumillp'uqatawachunkap'unchaymikaypachapi karqan.Chaymiunuqayapakurqan,hinaspanarcata hoqarirqan,hinaspankaypachamantahoqarirqan

18Unukunaatipaspataqkaypachapisinchitayapakurqan. Arcataqunupatamanrirqan.

19Unukunankaypachamansinchitaatiparqan;Hanaq pachapaurayninpikaqaltoorqokunapasqataykusqañam karqa.

20Chunkaphisqayoqmetrowichaymanmiunuqaatiparqan urqukunapasqataykusqañamkarqa

21Kaypachapipuriqanimalkunapas,p'isqokunamanta, uywakunamanta,animalkunamanta,kaypachapiqasq'aq animalkunamantapas,sapankarunapaswañurqankun.

22Llapallanmisinqankupikawsaysamaykashaq,ch'aki hallp'apikaqkunapaswañupurqanku

23Llapakawsaqkunapas,runapas,uywakunapas,llalliq animalkunapas,hanaqpachapipisqukunapasPaykunataq kaypachamantach'usaqyachisqakarqanku,Noella,arcpi paywankaqkunapaskawsasharqanku.

24Unuqapachakpitsqachunkap'unchaymikaypachaman qhaliyarqan

8RAKI

1DiosmiyuyarirqanNoeta,llapakawsaqkunata,buquepi paywankuskakaqllapauywakunatapas

2Ukhupukyukunapas,hanaqpachaqventanankunapas wisq'asqañankasharqan,hanaqpachamantaparapas hark'akurqanmi

3Unuqasapakutillanmihallp'amantakutimurqan,pachak phisqachunkap'unchaytukukuqtintaqunuqapisiyapurqan.

4Qanchiskaqkillapi,chunkaqanchisniyoqp’unchaypi, Araratorqopatapiarcaqasamaykurqan

5Yakuqapisiyasharqanmichunkakaqkillakama,chunka kaqkillapin,killaqallariyp'unchaypiorqokunaq puntankunarikukurqan

6Tawachunkap'unchaytukukuqtintaq,Noeqaruwarqan arcaqventanantakicharirqan

7Hinaspanhukcuervotakacharqan,chaycuervotaqkay pachamantaunuch'akinankama.

8Paymantahukpalomatapaskachamurqan,unu hallp'amantapisiyapunchusichamanachuschayta qhawananpaq.

9Palomataqichaqachakinpawasanpimanasamayta tarirqanchu,hinanarcamankutipurqan,unuhallp'apachapi kasqanrayku.

10Chaymantataqqanchisp'unchaytawanqhepakurqan yapamantataqarcamantaurpitakacharqan; 11Ch'isiyaqmiurpiqapaymanhaykumurqanSiminpin aceitunasraphip'akisqakashasqa,chaymiNoeqa yacharqankaypachamantaunupisiyapushasqanta

12Chaymantataqqanchisp'unchaytawanqhepakurqan. hinaspataqurpitakacharqan;Chaytaqmanañapayman kutimurqanñachu

13Soqtapachakhukniyoqwatapi,qallariykillapi,killa qallariyp'unchaypi,unuch'akipurqan,hinanNoeqaarcaq qatantahorqospaqhawarirqan,hinanhallp'ach'akisqa kasharqan

14Iskaykaqkillapitaqiskaychunkaqanchisniyoq p’unchaypihallp’ach’akipurqan. 15HinaqtinmiDiosqaNoetaniran:

16Arcamantalloqsiy,qanpasesposaykipas, churiykikunapas,churiykikunaqwarminkunapas.

17Qanwankuskallapakawsaqkunata,llapa aychakunatapas,p'isqokunatapas,uywakunatapas,kay pachapillapaqasq'aqanimalkunatapashorqomuy. Chaynapimkaypachapiachkatamiranankupaq, miranankupaqhinaspakaypachapimiranankupaq

18Noeqachurinkunawan,warminwan,churinkunaq warminkunapiwankuskaripurqanku

19Llapaanimalkuna,llapaqasqonkuna,llapapisqukuna, kaypachapillalliqkunapas,imaymanarikch'ayninmanhina, arcamantalloqsimurqanku

20NoetaqSeñorDiospaqaltartaruwarqan.Hinaspanllapa ch'uyaanimalkunata,llapach'uyap'isqokunamantawan hap'ispaaltarpatapiruphachinasacrificiokunata haywarqanku.

21SeñorDiosqamisk'iq'apaytanasnarqanSeñorDiostaq sonqonpinirqan:–Manañanrunaraykuhallp'ata ñakasaqñachu,nispa.runaqsonqonpayuyaykusqanqa waynakayninmantapachanmillay;manañamtukuy kawsaqkunatamaqasaqchu,imaynamrurasqaymanhinaqa 22Kaypachakashaqtinqamanantukunqachutarpuypas, cosechapas,chiripas,chiripas,chiritiempopas,chiri tiempopas,tutapastutapas

9RAKI

1DiosmiNoetachurinkunatawansaminchaspaniran: Miraychis,miraychis,kaypachatahunt'aychis,nispa 2Kaypachapillapaanimalkunaq,llapap’isqokunaq,kay pachapipuriqkunaq,lamar-qochapillapachallwakunaq imamanchakuyniykipas,manchakuyniykipaskanqa makiykimanmientregasqakashanku

3Llapakuyukuqkawsaqkunaqamikhunaykichismikanqa. imaynanq'omerqoratapastukuyimaymanataqoykichis hinata

4Ichaqamananmikhunkichischuaychatakawsayninwan kuska,chayaychaqayawarninmi

5Cheqaqtapuninkawsayniykichismantayawarniykichista mañakusaq;lliwanimalpamakinpinmañakusaq,runaq makinpiwan;saparunaqwawqenpamakinpinrunaq kawsaynintamañakusaq

6Pipasrunaqyawarnintahich'aqqa,runaqyawarninmi hich'asqakanqa,Diosmirunatakamarqan

7Qankunapasmiraychis,miraychis;Kaypachapiaskhata mirachiy,chaypitaqmiray.

8HinaqtinmiDiosqaNoetawanchurinkunatawankhaynata niran.

9Qankunawan,qhepamirayniykikunawanpas rimanakuyniytatakyachishani;

10Qankunawankuskakaqllapakawsaq animalkunawanpas, p'isqokunamantapas, uywakunamantapas,kaypachapillapa animalkunamantapasArcamantalloqsimuqkunamanta, kaypachapillapaanimalkunaman

11Qankunawanrimanakusqaytatakyachisaqnitaqmillapa runapasunuqununqachinkapunqañachu;manataqmi mayupaskanqañachukaypachatachinkachinanpaq

12HinaqtinmiDiosqakhaynataniran:Kaymi qankunawanqankunawanllapakawsaqkunawan,wiñaypaq miraykunawanrimanakusqaypaseñalnin

13Arcoytaphuyupatamanchurani,chaywantaqkay pachawanrimanakuymanrikch'akunqa.

14Kaypachamanphuyutaapamuqtiyqa,phuyuukhupin rikukunqa.

15Yuyarisaqtaqmirimanakuyniyta,chayrimanakuyniyqa ñoqawanqankunawan,llapakawsaqkunawanima unukunapasmanañanunu-unumantukupunqañachullapa runatachinkachinanpaq.

16Arcotaqphuyuukhupikanqachaytataqqhawarisaq, kaypachapikaqllaparunaqllapakawsaqkunawan Dioswanwiñaypaqrimanakuynintayuyarinaypaq

17DiostaqNoetanirqan:–Kayqakaypachapillapa runakunawanrimanakusqaypaseñalninmi,nispa.

18ArcamantalloqsimuqNoepachurinkunankarqanSem, Cam,Jafet,CamtaqCanaánnacionpataytan

19PaykunanNoepakinsantinchurinkunakanku, paykunamantankaypachalliwmast'arisqakarqan

20Noeqachakrallank'aytaqallarirqan,uvaschakratataq tarpurqan.

21HinaqtinmiJesusqavinotaukyaspamachasqakasharan Karpanukhupitaqmanaqatasqakasharqan

22CanaánnacionpataytanCam,taytanpaq'alakayninta rikuspa,hawapiiskayninwawqenkunamanwillarqan

23HinanSemwanJafetwanhukp'achatahap'ispaiskaynin hombronkumanchurarqanku,hinaspanqhepamankutispa taytankuqq'alakaynintataparqankuuyankupas qhepamanmikashasqa,manataqmitaytankupaq'ala kaynintaqarikurqankuchu.

24Noeqavinomantarikch'arispan,sullk'achurinpa ruwasqantayacharqan

25Paytaqnirqan:Canaánñakasqakachun. Wawqenkunapaqqakamachipakamachinmikanqa

26HinaqtinmiJesusqaniran:SempaDiosninSeñor Diostayupaychasqakachun.Canaántaqkamachinkanqa.

27DiosmiJafetahatunyachinqa,Sempakarpankunapitaq yachanqaCanaántaqkamachinkanqa

28Unuhunt'aykusqanqhepamantaqNoeqakinsapachak phisqachunkawatatakawsarqan

29Noepatukuykawsasqanqaisqonpachakphisqachunka watayoqmikarqan.

10RAKI

1Noepa,Sempa,Campa,Jafetpamirayninkunaqa,millp'uq millp'usqanqhepamanmichurinkunanacerqanku

2Jafetpachurinkuna;Gomer,Magog,Madai,Javan,Tubal, Mesec,Tiras

3Gomerpachurinkunapas.Askenaz,Rifat,Togarma llaqtakunapiwan

4JavanpachurinkunapasEliseo,Tarsis,Kitim,Dodanim ima

5Chaykunawanmimanajudíorunakunaqwat'ankuna hallp'ankunapit'aqasqakarqanku;Sapakamam qallunkumanhina,ayllunkumanhina,llaqtankumanhina

6CampachurinkunapasCus,Mizraim,Fut,Canaán

7CuspachurinkunapasSeba,Havila,Sabta,Raama, Sabtecaima.Seba,Dedanpiwan.

8CustaqchuriyarqanNimrodta,paymikaypachapi atiyniyoqkaytaqallarirqan

9PayqaSeñorDiospañawpaqenpianchaatiyniyoq cazaqmikarqan,chaymininku:“SeñorDiospañawpaqenpi atiyniyoqchakuqNimrodhina”,nispa

10PaypaqhapaqsuyunpaqallariyninmikarqanSinar hallp'apiBabel,Erec,Acad,Calne.

11Chayhallp'amantanAsurllaqtalloqsimurqan,hinaspan Nínivellaqtata,Rehobotllaqtata,Calallaqtatawan hatarichirqan.

12NínivewanCalawanchawpipikaqResenllaqtaqahatun llaqtan

13MizraimtaqchuriyarqanLudim,Anamim,Lehabim, Neftuhimta

14Patrusim,Casluhim,(paykunamantanFilistearunakuna hamurqanku),Caftorimrunakunapas

15CanaánphiwichurinSidonta,Hettawanchuriyarqan 16Jebuseorunakuna,amorrunakuna,girgaseo runakunapas

17Hivrunakuna,Arcrunakuna,Sinitarunakunapas

18Arvadrunakuna,Zemarirunakuna,Hamatrunakunapas, chayqhepamantaqCanaánrunakunaqayllunkuna mast'arikurqan

19CanaánrunakunaqlinderonmikarqanSidónllaqtamanta GerarllaqtamanGazallaqtakamaRispaykiqaSodoma, Gomorra,Adma,Zeboim,Lasallaqtakamam

20PaykunanCampachurinkunakanku,ayllunkumanhina, rimasqankumanhina,llaqtankumanhina,suyunkumanhina 21EberpamirayninpataytanSempaskuraqJafetpa wawqenmiwawankunanacerqan.

22Sempamirayninkuna;Elam,Asur,Arfaxad,Lud,Aram ima

23Arampamirayninkunapas.Uz,Hul,Geter,Mash.

24ArfaxadtaqSalahtachuriyarqanSalahtaqEberta wachakurqan

25Eberpaqtaqiskaychurikunanacerqan,hukninpasutinmi karqanPelegPaypap'unchawninkunapimkaypachaqa rakinasqakarqa;WawqenpasutinmikarqanJoctán

26JoctanmichuriyarqanAlmodadta,Selefta, Hazarmavetta,Jerata 27Hadoram,Uzal,Dicla 28Obal,Abimael,Seba.

29Ofir,Havila,Jobabima

30PaykunaqtiyasqankuqaMesallaqtamantankarqan,inti lloqsimuyladoorqoSefarllaqtakama.

31PaykunanSempachurinkuna,ayllunkumanhina, rimasqankumanhina,hallp'ankumanhina,suyunkuman hina.

32PaykunanNoepachurinkunaqmirayninkuna, mirayninkunamanhina,suyunkumanhina,millp'uq millp'usqanqhepamantaqkaypachapisuyukunat'aqasqa karqanku

11RAKI

1Lliwkaypachaqahukrimayllamanta,hukrimayllamanta rimaq.

2Intilloqsimuyladomantarishaspankutaq,Sinarhallp'api hukpampatatarirqankuHinanchaypitiyaranku

3Hinaqtinmipaykunapuraninakuranku:–Riy,ladrillota ruwasunchis,hinaspallapantaruphachisunchis,nispa Rumipaqladrilloyuqmikasqaku,lluq'upasllut'ayuqmi kasqa

4Hinaqtinmipaykunaqanirqanku:–Riychis,hukllaqtata, huktorretawanhatarichisunchis,chaytorreqahanaq pachakamaraqmichayanmansutitachurawasun,kay pachapimanach'eqesqakananchispaq,nispa

5SeñorDiostaquraykamurqanrunakunaqwawankunaq hatarichisqanllaqtata,torretapasqhawaq.

6SeñorDiostaqnirqan:–Runakunaqahukllan,llapankupas hukrimayllapinrimanku.kaytataqruwaytaqallarinku, kunantaqmanañaimapashark'akunqachu, yuyaykusqankumanhinaqa

7Riychis,uraykamusunchis,chaypirimayninkuta p'enqachisun,paykunapuramanaentiendenakunankupaq.

8ChaymiSeñorDiosqapaykunatach'eqechirqanllapa teqsimuyuntinman

9ChayraykunBabelsutiyoqTaytaDiosqatukuyhallp'a runakunaqrimayninkunatanp'enqachirqan, chaymantapachanSeñorDiosqallapanteqsimuyuntinman ch'eqechirqan

10Sempamirayninkunaqakaymi:Semqapachak watayoqmikarqan,unuhunt'aykusqanmantaiskaywata qhepamantaqArfaxadtachuriyarqan

11ArfaxadnacesqanqhepamanmiSemqaphisqapachak watatakawsarqan,qariwawakunatawanwachakurqan.

12Arfaxadqakinsachunkaphisqayoqwatayoqmi kasharqan,Salahtataqchuriyarqan

13SalanacesqanqhepamanmiArfaxadqatawapachak kinsawatatakawsarqan,qhariwawakunatawarmi wawakunatapaschuriyarqan

14SalaqakinsachunkawatayoqkaspataqEberta churiyarqan

15ÉbernacesqanqhepamanmiSalaqatawapachakkinsa watatakawsarqan,qariwawakunatawanwachakurqan.

16Eberqakinsachunkatawayoqwatayoqmikarqan, hinaspanchuriyarqanPelegta

17PelegnacesqanqhepamanmiEberqatawapachakkinsa chunkawatatakawsarqan,qariwawakunatawachakurqan

18Pélegqakinsachunkawatayoqmikarqan,hinaspan churiyarqanReuta.

19ReunacesqanqhepamanmiPelegqaiskaypachak isqonniyoqwatatakawsarqan,qariwawakunata wachakurqan.

20Reuqakinsachunkaiskayniyoqwatayoqmikarqan, hinaspanchuriyarqanSerug

21SerugnacesqanqhepamanmiReuqaiskaypachak qanchisniyoqwatatakawsarqan,qariwawakunatawan churirqan

22Serugqakinsachunkawatayoqmikarqan,hinaspan Nahortachuriyarqan

23NahornacesqanqhepamanmiSerugqaiskaypachak watatakawsarqan,qariwawakunatawanwachakurqan.

24Nahorqaiskaychunkaisqonniyoqwatayoqmikasharqan, paymichuriyarqanTareta.

25TarenacesqanqhepamanmiNahorqapachakchunka isqonniyoqwatatakawsarqan,qariwawakunata wachakurqan

26Tareqaqanchischunkawatayoqmikaran,Abramta, Nahorta,Harántawan

27Tarepamirayninkunaqakaymi:TareqaAbramta, Nahorta,HarántawanchuriyarqanHaranqataqLot-ta wachakurqan

28Urllaqtapi,Caldeaprovincialawpinacesqanhallp'apin HaránwañupurqantaytanTarapañawpaqenpi

29AbramwanNahorwantaqcasarakurqanku,Abrampa warminpasutinmikarqanSarai.Nahorpawarminpa sutinmikarqanMilca,Haranpaususin,Milcapataytan, Iscapataytanpas

30Saraitaqichaqamanawachakuqkaranpayqamanan wawayoqchukarqan.

31TréaqachurinAbramta,churinHaranpachurinLotta, churinAbrampawarminususinSaraitawancasarakurqa. PaykunawankuskataqCaldeasuyuUrllaqtamanta lloqsirqankuCanaánsuyumanrinankupaqHarán llaqtamanchayaspataqchaypitiyarqanku

32Tareqaiskaypachakphisqawatayoqmikarqan,Harán llaqtapitaqTarewañupurqan

12RAKI

1SeñorDiosmiAbramtanirqan:–Ripuyllaqtaykimanta, aylluykimanta,taytaykiqwasinmantawan,willasqayki hallp'aman

2Hatunnaciontaruwasaq,saminchasqayki,sutiykitapas hatunyachisqayki;Saminchasqataqmikanki

3Saminchasqaykikunatansaminchasaq,ñakaqniykitapas ñakasaqmi,kaypachapillapafamiliakunapasqanwanmi saminchasqakanqaku

4ChaymiAbramqaSeñorDiospanisqanmanhinaripurqan Lottaqpaywanrirqan,Abramtaqqanchischunka phisqayoqwatayoqkasharqanHaránllaqtamanta

5AbramtaqwarminSaraita,wawqenpachurinLottawan, Haránllaqtapitukuyimahuñusqankualmakunatawan casarakurqanCanaánhallp’amanrinankupaqtaqrirqanku; Canaánsuyumanmihamurqanku

6Abramtaqchayhallp'atapasaspaSiquemllaqtaman rirqan,MorepampakamaChaypachanCanaánrunaqa chayhallp'apikasharqan

7SeñorDiostaqAbrammanrikhurimuspanirqan:–Mirayniykimanmikayhallp'ataqosaq,chaypinhukaltarta ruwarqanSeñorDiospaq,paymipaymanrikhurimurqan, nispa.

8ChaymantataqBetelpaintilloqsimuyladonpiorqoman rispakarpantasayarichirqan,intihaykuyladonpitaqBetel, intilloqsimuyladopitaqHaillaqta,chaypitaqSeñor Diospaqaltartaruwarqan,hinaspanSeñorDiospasutinta waqyakurqan

9Abramtaqpuririrqanurayladoman.

10Chaysuyupiyarqaykarqan,hinanAbramqaEgiptoman rirqanchaypitiyananpaqChayhallp'apiqasinchimillay yarqaymikarqan.

11Egiptonacionmanhaykunanpaqqayllaykushaqtintaq, warminSaraitanirqan:–Kunanqayachaninqhawanapaq sumaqwarmikasqaykita.

12ChayraykunEgiptorunakunarikuspanisunkiku: “Kayqawarminmi”,nispa.

13Niy,panaymikanki,qanraykuallinkanaypaqalmaytaq qanraykukawsanqa,nispa

14AbramEgiptonacionmanchayaqtinmiEgipto runakunaqachaywarmitarikurankuanchasumaq rikch'ayniyoqkashaqta

15FaraonpaumallinkunapaspaytarikuspaFaraonpa ñawpaqenmanaparqanku

16HinaqtinmiJesusqaAbramtaallintavalekurqan payrayku,ovejakuna,torokuna,asnokuna,kamachikuna, sirvientakuna,asnokuna,camellokunaima

17AbrampawarminSarairaykunSeñorDiosqaFaraonta wasintawanhatunmuchuchiykunatamuchuchirqan.

18FaraontaqAbramtawaqyaspatapuran:–¿Imatataqkay ruwawarqanki?¿Imanasqataqmanawillawarqankichu warmiykikasqanmanta?

19¿Imanasqataqniranki:“Payqapanaymi?”,nispa.Chay hinaqa,warmiykimanmicasarakuymankarqa,kunanqa warmiykitaqaway,hinasparipuy,nispa 20HinanFaraonqarunankunatakamachirqan,hinaspan warminta,llapakaqninkunatapaskacharqanku.

13RAKI

1AbramtaqEgiptomantalloqsirqan,esposanpiwan,llapa kaqninkunapiwan,Lotwankuska,urayladoman.

2Abramqaanchaqhapaqmikarqanuywakunapi,qolqepi, qoripipas

3UrayladomantaBetelkamarirqan,qallariypikarpan kasqancheqasman,BetelwanHaiwanchawpipi

4Ñawpaqtachaypiruwasqaaltarpakasqanmanchayarqan, chaypitaqAbramTaytaDiospasutintawaqyakurqan.

5AbramwanriqLotpasovejakuna,vacakuna, karpakunayoqmikarqan

6Chayhallp'aqamananaguantaytaatirqanchukuska tiyanankupaq

7AbrampauywamichiqninkunawanLotpauywa michiqninkunawanch'aqwaytaqallarirqanku,chaypachataq CanaánrunakunawanFerezrunakunawanchaysuyupi tiyarqanku

8AbramtaqLottanirqan:–Amach'aqwaychukachun ñoqawan,michiqniykunawanmichiqniykikunawanpas Ñoqaykuqawawqe-panakunankayku

9¿Manachullapanhallp'añawpaqeykipikashan? Ñoqamantat'aqakuy,lloq'emakitahap'inkichayqa, pañamanmirisaq;Pañaladomanripunkichayqa,lloq'e ladomanmirisaq,nispa.

10LottaqqhawarirqanJordánmayupampata,maypipas allinunuyoqkashaqta,manaraqSeñorDiosSodoma Gomorrallaqtatathuñichishaqtin,EgiptosuyuhinaSeñor Diospahuertantahina,Zoarllaqtamanchayashaqtiyki

11ChaymantataqLotqaJordánmayupampataakllarqan Lottaqintilloqsimuyladomanripurqan,hinaspan hukninmantahukninmantat'aqakurqanku

12AbramqaCanaánhallp'apintiyaran,Lottaqpampa llaqtakunapitiyaran.

13SodomallaqtapirunakunanichaqaSeñorDiospa ñawpaqenpimillayhuchasaparunakunakarqanku

14Lotpaymantat'aqakusqanqhepamanmiSeñorDiosqa Abramtanirqan:–Qhawariy,maypikasqaykimantawichay ladoman,urayladoman,intilloqsimuyladoman,inti haykuyladomanpas

15Llapanrikusqaykihallp'ataqanmanmiqosaq, mirayniykikunamanwanwiñaypaq

16Mirayniykitapaskaypachahallp'ahinatanruwasaq, pipaskaypachahallp'atayupaytaatinmanchayqa, mirayniykipasyupasqakanqa

17Hatariy,hallp'apalargontaanchonpipuriyÑoqaqa qosqaykin,nispa

18AbramtaqkarpantahoqarispaHebrónllaqtapiMamre pampamantiyaykurqan,chaypitaqSeñorDiospaqaltarta ruwarqan

14RAKI

1SinarreyAmrafel,ElasarreyArioc,Elamrey Quedorlaomer,nacionkunapireyTidalima p'unchaykunapinpasarqan.

2SodomareyBerawan,GomorrareyBirsawan,Admarey Sinabwan,ZeboimreySemeberwan,ZoarBelareywan imamaqanakurqanku.

3LlapallanchaykunaqakachiqochaSidimwayq'opin huñusqakasharqan

4ChunkaiskayniyoqwatañanQuedorlaomertaservirqanku, chunkakinsayoqwatapitaqhatarirqanku

5ChunkatawayoqwatapitaqQuedorlaomerreykunapas hamuspaAsterot-CarnaimllaqtapiRefaimrunakunata, HamllaqtapiZuzimrunakunata,SaveQuiriataimllaqtapi Emimrunakunatawanwañuchirqanku.

6HorerunakunataqSeirorqonkupiElparanllaqtakama, ch'inneqqayllapi

7KutispankutaqEnmispatllaqtamanchayarqanku,chay llaqtaqaCadesllaqtan,hinaspanllapanAmalecrunakunaq suyunta,Hazezontamarllaqtapitiyaqamorrunakunatapas wañuchirqanku.

8Sodomarey,Gomorrarey,Admarey,Zeboimrey,Bela rey(PayqaZoar)reywanmiSidimwayq'opi maqanakurqanku.

9ElamreyQuedorlaomerwan,nacionkunaqreynin Tidalwan,SinarreyAmrafelwan,ElasarreyAriocwanima tawareykunapichqayuq.

10Sidimwayq'otaqq'oñit'oqokunawanhunt'akasharqan SodomaGomorrallaqtakunapireykunaqaayqekuspa chaypiurmaykurqanku.Puchuqkunaqaorqomanmi ayqekurqanku

11HinaspanSodomaGomorrallaqtakunapillapa kaqninkunata,llapamikhunankunatapashap'isparirqanku. 12HinaspanSodomallaqtapitiyaqAbrampawawqen Lotta,kaqninkunatawanapasparipurqanku

13Hukayqekuqrunahamuspa,HebreorunaAbramman willarqanEscolpawawqen,Anerpawawqenamor runakunaqMamrepampapintiyaran

14Abramtaqwawqenpresoapasqakashasqantauyarispa, wasinpinaceqkinsapachakchunkapusaqniyoq kamachinkunataarmaspaDankamaqatiykacharqan

15HinaqtinmiJesusqapaykunawankamachinkunapiwan tutapit’aqanakuspapaykunatamaqaspaqatiykacharqan Damascollaqtaqlloq’eladonpikaqHoballaqtaman

16Llapankaqninkunatakutichimurqan,wawqenLottapas, kaqninkunata,warmikunatapas,runakunatapas kutichimurqan.

17SodomareytaqCedorlaomerta,paywankashaq reykunatapaswañuchisqankumantakutimuspa,Save wayq'oman,reypawayq'unman,paywantupananpaq lloqsirqan.

18SalemllaqtapireyMelquisedecqat'antatavinotapas apamurqan,hinaspanAnchaHatunDiospasacerdoten karqan

19HinaqtinmiJesusqasaminchaspanirqan:–AnchaHatun DiosAbramtasaminchachun,paymihanaqpachatakay pachatapasdueñon

20SaminchasqakachunAnchaHatunDios, awqaykikunatamakiykimanentregaq.Hinaspan llapanmantadiezmotaqorqan

21SodomareytaqAbramtanirqan:–Chayrunakunata qoway,hinaspakapuqniykitaapakuy,nispa.

22AbramtaqSodomareytanirqan:–Makiytahoqarini hanaqpachatakaypachatawanhap'iqSeñorDiosman.

23Manamhukq'aytumantapaszapatowatakamapas apasaqchu,manataqmiimapasqampaqkaqtapas hapisaqchu,amaniwaq:‘Abramtamqhapaqyachirqani’, nispa.

24Aswanqawaynakunamikhusqankullata,Aner,Escol, Mamreima,ñoqawanriqrunakunaqmikusqantawan paykunaqpartenkutaapakuchunku

15RAKI

1ChayqhepatataqSeñorDiosqaAbrammanrijuriypi hamurqan:–Abram,amamanchakuychu,ñoqankani escudoyki,anchahatunpremioykipas,nispa

2Abramtaqnirqan:–SeñorDios,¿imatanqowankimana wawayoqripushaqtiy,wasiypimayordomotaqkay DamascollaqtamantaEliezer?

3Abramtaqnirqan:–Qhawariy,mananmiraytapas qowarqankichu,wasiypinaceqpasherederoymi,nispa.

4SeñorDiosmipaymanhamurqan:–Manankayrunaqa herederoykichukanqa,nispaWiksaykimantalloqsimuqmi ichaqaherederoykikanqa,nispa.

5HinaqtinmiJesusqahawallaqtakunamanpusamuspa nirqan:–Qhawariy,ch'askakunatayupaytaatispaykiqa, nispa.

6PaytaqSeñorDiospiiñirqanChaytataqchaninpaq yuparqan

7HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–ÑoqanSeñorDiosqa kani,CaldeaprovinciapikaqUrllaqtamanta,kayhallp'ata qonaypaq,nispa

8Paytaqnirqan:–SeñorDios,¿imawantaqyachasaq herenciatachaskinayta?

9HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–Apamuwaykinsa watayoqvaquillata,kinsawatayoqwarmicabrata,kinsa watayoqcarnerota,tortugata,palomauñatawan,nispa

10HinaqtinmiJesusqallapachaykunatahap'ispa chawpinmant'aqarqan,sapankat'aqakunatataqhukhukmanchurarqan

11P'isqokunaayakunamanuraykamuqtinkunAbram qarqorqan.

12IntichinkaykuqtintaqAbramtasinchitapuñuykurqan Hinan,anchatutayaqmanchaymanchaypayman urmaykurqan.

13HinaqtinmiAbramtanirqan:–Cheqaqtapuniyachay, mirayniykikunamanapaykunaqhallp'anpiwakllaqtayoq kaspapaykunataservinankutatawapachakwatataq paykunatañak’arichinqaku;

14Chayllaqtatapas,pimanchusservinqaku,chaytan ñoqaqajuzgasaq,chayqhepamantaqaskhaqolqewan lloqsimunqaku

15Ñawpataytaykikunamanmithak-kaypirinkiallin machuyaypip'ampasqakanki

16Tawakaqmiraypinichaqakaymankutimunqaku,amor runakunaqhuchallikusqankuqamanaraqmihunt'asqachu.

17Intichinkaykuqtin,tutayaqtintaq,q'osñihornota,rawraq lamparatawanchayt'aqakunaqchawpintapasashaqta rikurqanku.

18Chayp'unchayllapitaqmiSeñorDiosqaAbramwan rimanakurqan:–Mirayniykimanmikayhallp'ataqorqani, EgiptomayumantahatunmayuÉufratesmayukama

19Cenitarunakuna,Kenezrunakuna,Cadmonita runakunapas.

20Hitrunakuna,ferezrunakuna,refaimrunakunapas 21Amorrunakuna,Canaánrunakuna,Girgaseorunakuna, Jebuseorunakunapas.

16RAKI

1AbrampawarminSaraiqamananwawayoqchukaran, EgiptonacionmantasirvientanAgarsutiyoq.

2HinaqtinmiSaraiqaAbramtanirqan:–SeñorDiosmi hark'awarqanwachakunaypaqichapaspaywan wawakunatatarinaypaq.HinaptinmiAbramqaSaraipa kunkantauyarirqa

3AbrampawarminSaraitaqEgiptonacionmantasirvientan AgartacasarakuspanqosanAbrammanqoykurqanwarmin kananpaq

4HinaspanAgarmanhaykuspawiksallikurqan,wiksallisqa kasqantarikuspataqpatronanpisicharqan.

5HinaqtinmiSaraiqaAbramtanirqan:–Manaallin ruwasqayqaqanmankachunWiksayoqkashasqanta rikuspataqpisichasqakarqani,SeñorDiosmiñoqawan qanwanjuzgawasunki

6AbramtaqSaraitanirqan:–Qhawariy,sirvientaykiqa makiykipinkashan.Munasqaykimanhinaruway. HinaptinmiSaraiqamanasasachakuspallaayqekurqa

7TaytaDiospaangelninmichunniqpiyakupukyupa waqtanpitarirurqa,Surllaqtamanriqpukyupawaqtanpi. 8HinaqtinmiJesusqatapuran:Agar,Saraipasipas, ¿maymantataqhamurqanki?¿Maymantaqrinki?Paytaq nirqan:–PatronaySaraimantaayqekuni,nispa.

9SeñorDiospaangelninmipaytanirqan:–Kutiy patronaykiman,hinaspapaypamakinmankasukuy,nispa 10SeñorDiospaangelninmipaytanirqan:–Mirayniykitaqa anchatanmirachisaq,manayupaychasqakanankupaq, nispa

11SeñorDiospaangelninmipaytanirqan:–Qhawariy, wiksallisqakashanki,hukqhariwawatawachakunki, sutintaqIsmaelnispaSeñorDiosqañak'arisqaykita uyarisqanraykun.

12Sallqarunankanqa;makinqasapankarunacontran kanqa,sapankarunaqmakintaqpaycontrakanqa;Llapa wawqenkunapaqayllanpimyachanqa.

13HinaqtinmipaytarimaqSeñorDiospasutintachuraran: –Diosmirikuwanki,niran:“¿Kaypichuqhawarqani rikuwaqniyta?”,nispa

14ChaymichaypukyutasuticharqankuBeerlahairoinispa CadeswanBeredwanchawpipinkashan

15AgartaqAbramtawachakurqanhukqhariwawata, AgarpawachakusqanchurintataqIsmaelnispasuticharqan 16Abramqasoqtachunkasoqtayoqwatayoqmikasharqan, AgartaqIsmaeltaAbrammanwachakurqan

17RAKI

1Abramisqonchunkaisqonniyoqwatayoqkashaqtintaq SeñorDiosqaAbrammanrikhurimuspanirqan:–Ñoqan kaniTukuy-atiyniyoqDiosqañawpaqeypipuriy,hinaspa hunt'asqakay,nispa

2Hinaqtinminoqawanqanwanrimanakuyniytaruwasaq, llumpaytataqmimirachisqayki.

3Abramtaquyantak'umuykuspa,Diosqapaywan rimapayarqan.

4Ñoqataq,rimanakuyniyqaqanwanmikashan,askha suyukunaqtaytanmikanki

5ManañataqmiAbramsutiykiqakanqañachu,aswanmi Abrahamsutiykikanqa.Askhanacionkunaqtaytanmanmi tukuchirqayki,nispa

6Anchatanmirachisqayki,nacionkunatataqruwasaq, reykunapaslloqsimunqakun

7Noqawanqanwan,qhepamirayniykikunawanpas rimanakuyniytatakyachisaq,wiñaypaqrimanakuyman, qanpaq,qhepamirayniykipaqpasDioskanaypaq

8Qanmanpas,qhepaykipikaqmirayniykikunamanpas, wakllaqtayoqkasqaykihallp’ata,llapanCanaánhallp’ata, wiñaypaqhallp’apaqqosaqPaykunapaDiosninmikasaq, nispa

9DiosmiAbrahantanirqan:–Qanpas, mirayniykikunapiwanrimanakuyniytaqahunt'ankichismi, nispa

10Kaymirimanakuyniyqa,qankunahunt’anaykichikpaq, ñoqawanqankunawanqhepaykichismiraynikikunawan; Qankunaukhupillapaqhariwawasseñalasqakankichis

11Qankunaqaqaraykichispaaychantaseñalankichis. Chayminoqawanqanwanrimanakuypaseñalninkanqa

12Pusaqp'unchayniyoqpasqankunaukhupinseñalasqa kankichis,mirayniykichispiwarmakuna,wasipinaceqpas, manamirayniykichismantawakllaqtayoqrunamanta qolqewanrantisqaykichispas

13Wasiykipinaceqpas,qollqeykiwanrantisqapas señalasqakanan,rimanakuyniyqaaychaykichispin wiñaypaqrimanakuykanqa

14Manaseñalasqawawapas,ñawpaqqaranpaaychan manaseñalasqakaqtinqa,llaqtanmantanwañuchisqakanqa rimanakuyniytap'akirqan

15DiosmiAbrahantanirqan:WarmiykiSaraitaqamanan Saraisutiwanchusutichanki,aswanpasSarasutillankanqa, nispa

16Saminchasaqtaqmi,paymantahukchuritapasqosqayki, ari,saminchasaq,suyukunaqmamanmikanqa; Runakunapareyninkunapaspaymantamkanqa

17HinaqtinmiAbrahamqak'umuykukuspaasirikuspa sonqonpinirqan:–¿Pachakwatayoqwawachunacenqa?

¿IsqonchunkawatayoqSarachuwachakunqa?

18AbrahantaqDiostanirqan:–¡Ismaelñawpaqeykipi kawsanmanchayqa!

19Diostaqnirqan:WarmiykiSaranqhariwawata wachasunki,nispaPaytataqsutichankiIsaacnispa, paywanmirimanakuyniytatakyachisaq,wiñaypaq rimanakuykananpaq,mirayninwanpas,nispa

20Ismaelmantataquyarirqayki:Qhawariy,payta samincharqani,mirachisaqtaq,anchatataqmirachisaq; Chunkaiskayniyoqkamachikuqkunatanpaqarichimunqa, ñoqataqhatunnacionmantukuchisaq

21IchaqaIsaacwanmirimanakuyniytatakyachisaq,chay rimanakuytanSarawachamusunkihamuqwatapi.

22HinaqtinmiJesusqapaywanrimaytasaqepurqan,hinan DiosqaAbrahammantaripurqan

23HinaqtinmiAbrahamqachurinIsmaelta,wasinpillapa naceqkunata,qolqenwanrantisqarunakunatawan, Abrahampawasinmantaqharikunatahap'irqanDiospa

nisqanhina,chayp'unchayllapitaqmiñawpaqqarankupa aychantaseñalarqanku.

24Abrahanqaisqonchunkaisqonniyoqwatayoqmi kasharan,paypaqaranpaaychaqaranwanseñalasqa kashaqtin.

25ChurinIsmaelqachunkakinsayoqwatayoqmikasharan, chaymiqaranpaqaranwanseñalasqakasharan

26Chayp'unchayllapitaqmiAbrahanpaschurinIsmaelpas señalasqakarqanku

27Wasinpinaceq,wakllaqtayoqrunamantaqolqewan rantisqallaparunakunanpaywankuskaseñalasqakarqanku

18RAKI

1MamrepampakunapitaqSeñorDiosqapayman rikhurimurqan,p'unchaypitaqkarpapunkupitiyasharqan.

2HinaqtinmiJesusqañawintahoqarispaqhawarirqan, hinankinsarunakunapaypaladonpisayasharqanku

3Hinaqtinminiran:Señornillay,kunanqanpisumaq sonqokashaqtiyqa,amayásirvienteykimantaqapasaychu

4Mañakuykichik,asllaunutaapamuspachakiykichikta mayllakuychik,hinaspasachapauranpisamaychik.

5Hukt'antataapamuspasonqoykichistasonqochasaqchay qhepamanmipasankichis,chayraykunkamachiykichisman hamushankichis,nispa.Paykunataqnirqanku:–Chayhinata ruway,nisqaykimanhina,nispa

6HinaqtinmiAbrahamqacarpamanusqhayllaSaraman haykuspanirqan:–Usqhayllakinsatupuyallinharinata alistay,chaytamasaspa,ninapatapitortakunataruway, nispa

7ChaymiAbrahamqaovejamanphawaykuspahuktorillota apamuspahukwaynamanqorqanHinanusqhaylla p'achachirqan

8Hinaspanmantequillata,lecheta,torillotawanhoqarispa paykunaqñawpaqenmanchurarqanSach'aurapitaq paykunaqladonpisayasharqan,paykunataqmikhurqanku 9Paykunataqnirqanku:–¿MaypitaqwarmiykiSarari kashan?Paytaqnirqan:–Qhawariy,karpapi,nispa

10HinaqtinmiJesusqanirqan:–Kawsaytiempomanhinan qanmankutimusaq,nispa.WarmiykiSarataqqariwawayoq kanqa,nispaHinanSaraqaqhepanpikaqkarpapunkupi uyarirqan

11AbrahanpasSarapasmachuyasqañankarqanku. WarmikunahinañataqmiSarawanqamanañakarqanñachu 12ChayraykunSaraqasonqonpiasikuspaniran:–¿Machuyapuqtiy,¿kusikusaqchuwiraqochaypas machuyasqañakashaspa?

13SeñorDiostaqAbrahamtanirqan:–¿ImanaqtintaqSara asikuran:“¿Machuñachuwawatawachasaq?”,nispa

14¿ImapassinchisasachuSeñorDiospaq?Kawsay tiempomanhinakutimusaqmi,Saraqahukqariwawayoqmi kanqa,nispa.

15HinaqtinmiSaraqanegakuspanirqan:–Manan asikurqanichumancharikusqanraykuPaytaqnirqan:–Manan!ichaqaasikurqanki

16Hinaqtinmirunakunaqa,chaymantahatarispaSodoma naciontaqhawarirqanku,hinanAbrahamqarirqanñanninta pusamunanpaq

17SeñorDiostaqnirqan:–¿Abrahanmantachupakasaq chayruwasqayta,nispa.

18¿Abrahanhatunatiyniyoqnacionmantukupunqa,kay pachapillapasuyukunapaspaywansaminchasqakanqaku?

19Paytaqareqsinin,wawankunata,qhepanpikaq familiankunatapaskamachinanta,paykunapasSeñor Diospañannintahunt'anqaku,chaninjuzgayta ruwanankupaq.ChaynapimTaytaDiosqaAbrahanman paymantarimasqantaapamunqa,nispa.

20SeñorDiostaqnirqan:–SodomaGomorrallaqtakunapi qaparisqankuqasinchihatunmi,huchankupassinchi millaymi.

21Kunanuraykamusaq,hinaspaqhawasaqsichusllapanta ruwarqankuchuqapariyninmanhinamanachayqa, yachasaqmi

22HinaqtinmirunakunaqauyankutakutirispaSodoma llaqtamanrirqanku,AbrahamtaqSeñorDiospañawpaqenpi sayasharqan

23HinaqtinmiAbrahamqaasuykamuspanirqan:–¿Chanin runatachumillayrunakunawankuskach'usaqyachinki?

24Yaqapaschállaqtaukhupiphisqachunkachanin runakunakanman,¿chaytachuch'usaqyachinki,manataq chayllaqtapiphisqachunkachaninrunakunapaqchu khuyapayawaq?

25Qanmantakarunkayhinataruwanaykipaq,chanin runatamillayrunawanwañuchinaykipaq,chaninrunapas qanmantakarunchakuqmillayrunahinakanan

26SeñorDiostaqnirqan:Sodomallaqtapiphisqachunka chaninrunakunatatarisaqchayqa,paykunaraykunllapa cheqaskunatakhuyapayasaq,nispa

27HinaqtinmiAbrahamqacontestaran:–KunanqaSeñor Dioswanrimanaypaqmichurakuni,ñut'uhallp'a, usphallañankani

28Pichqachunkachaninrunakunamantanpishqa pisiyanman,¿llapallaqtatachuch'usaqyachinkipishqa manakaqtin?Paytaqnirqan:Tawachunkaphisqayoqta tarisaqchayqa,mananch'usaqyasaqchu,nispa

29HinaqtinmiJesusqahuktawanrimapayaran:–Ichapas tawachunkatachaypitarinkuman,nispaPaytaqnirqan:–Manantawachunkarunakunaraykuchuchaytaqaruwasaq, nispa.

30HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–AmaSeñorDios phiñakuchun,ñoqataqrimasaq:Yaqapascháchaypiqakinsa chunkatatarinkuman,nispa.Paytaqnirqan:–Manan ruwasaqchu,chaypikinsachunkatatarisaqchayqa,nispa 31HinaqtinmiJesusqanirqan:–KunanqaSeñorDioswan rimanaypaqmihap'iykurqani,yaqapascháchaypiiskay chunkatatarinkuman,nispaPaytaqnirqan:–Mananiskay chunkarunakunaraykuchuwañuchisaq,nispa

32HinaqtinmiJesusqanirqan:–AmaSeñorDiosqa phiñachunchu,kayllataraqmirimasaq:Ichapaschaypiqa chunkarunakunatarikunman,nispa.Paytaqnirqan:–Mananchunkarunakunaraykuchuch'usaqyachisaq,nispa 33AbrahanwanrimaytasaqeqtinmiSeñorDiosqaripurqan, hinanAbrahamqawasinmankutipurqan

19RAKI

1Ch'isiyaqmiiskayangelkunaSodomallaqtaman hamurqankuLottaqSodomallaqtapunkupitiyasharqan, Lottaqpaykunatarikuspapaykunawantupananpaq sayarirqanHinanuyantapampamank’umuykukuspa; 2HinaqtinmiJesusqaniran:–Señorniykuna, ruegakuykichis,kamachiykichispawasinman,tutantin qhepakuychis,chakiykichistapasmayllakuychis, tutamantanhatarispapurinkichis,nispaPaykunataq

nirqanku:Manan!Ichaqatutantinmicallepi qhepakusaqku.

3Hinanpaykunatasinchitañit’irqan;Paymankutispataq wasinmanhaykurqanku.Hinaspanpaykunamanmikhunata ruwaspamanaqonchuyoqt'antatawayk'urqan,paykunataq mikhurqanku

4Ichaqamanaraqpuñushaspanku,Sodomallaqtapitiyaq runakuna,machurunakunapas,waynakunapas,llapa runakunapas,sapaladomanta,wasitamuyuykurqanku

5HinaspanLottawaqyaspanirqanku:–¿Maypitaqkaytuta qanmanhaykumuqrunakunari?chaykunata horqomuwayku,paykunatareqsinanchispaq

6Lottaqpunkuntalloqsispapunkutawisq'arqan.

7Hinaqtinminiran:–Wawqe-panaykuna,amachhayna millaytaqaruwaychischu,nispa

8Qhawariykunan,iskayususiykunayoqmikani,paykunan manaqharitareqsirqankuchu;valekuyki,paykunata horqomusaq,hinaspaqankunamanallinkasqanmanhina ruwaychis.Chayraykumwasiypallantuyninman haykurqaku

9Paykunataqnirqanku:–Qhepamansayay,nispa Hinaspannirqanku:–Kayrunaqahukllaqtayoqmi haykumurqan,chaymijuezkanqa,kunanmiqanwanqa aswanmillaytaruwasaqku,paykunamantaqa,nispaHinan Lotrunatasinchitañit'ispapunkutap'akinankupaq asuykurqanku

10ChayrunakunanichaqamakinkutahaywarispankuLottawasimanaysaspapunkutawisq'arqanku.

11Hinaqtinmiwasipunkupikashaqrunakunata, huch'uytapashatuntapasñawsahinamaqarqanku,chaymi sayk'uykurqankupunkutatarinankupaq.

12HinaqtinmirunakunaqaLottatapuranku:¿Kaypichu kanki?cuñadoykita,churiykikunata,ususiykikunata, llaqtapiimakapuqniykikunatapaskaymantahorqomuy.

13Kaycheqastaqathuñichisaqku,SeñorDiospa ñawpaqenpipaykunaqqapariyninastawan yapakusqanrayku.TaytaDiosmikachamuwarqanchik chaytachinkachinanchikpaq

14Lottaqlloqsispaususinkunawancasarakuq cuñadonkunatanirqan:–Hatariy,kaymantalloqsimuychis, nispaSeñorDiosmikayllaqtatathuñichinqa,nispaIchaqa churinkunamantaburlakuqrunamanmirikchakurqa

15PaqarinñataqangelkunaLot-tausqhayllanirqanku:–Sayariy,warmiykita,kaypikaqiskayususiykikunatawan casarakuy,nispaLlaqtapamanaallinruwasqanpimana wañurachinaykipaq,nispa.

16Qhepakushaqtintaq,qharikunamakinmanta,warminpa makinmanta,iskayninususinkunaqmakinmantawan hap’iykurqankuSeñorDiosqakhuyapayakuspanmipayta horqomurqanku,hinaspanllaqtamantahawaman churarqanku

17Paykunatahawallaqtakunamanpusamuspankutaq, Jesusqanirqan:–Kawsayniykimantaayqekuy,nispaAma qhepaykitaqhawariychu,amataqtukuypampapi qhepakuychu;orqomanayqekuy,amawañusqakanaykipaq, nispa

18Lottaqpaykunatanirqan:–Señorniy,mananchhaynachu. 19Qhawariykunan,kamachiykiqañawiykipi khuyapayakuytatarirqan,khuyapayakuyniykitataq hatunyachirqanki,kawsayniytaqespichiwasqaykimantataq rikuchiwarqanki;Manataqmiorqomanayqeytaatiymanchu, paqtanimamanaallinpashap'iwaspawañusaq

20Qhawariykunan,kayllaqtaqaayqenapaqqayllapin kashan,huch’uyllataqmi:Ay,chaymanayqekusaq, (manachuhuch’uylla?)almaytaqkawsanqa

21HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–Qhawariy,kay rimasqaykillaqtataamathuñichinaypaq,nispa.

22Usqhaylla,chaymanayqekuyChayman hamunaykikamaqamananimatapasruwaytaatiymanchu, nispa.ChayraykumchayllaqtapasutinqakarqaZoar.

23LotZoarllaqtamanhaykuqtinmiintiqakaypachaman lloqsimurqan

24HinanSeñorDiosqaSodomallaqtamanGomorra llaqtamanpashanaqpachamantaazufreta,ninatapas parachimurqan.

25Chayllaqtakunata,llapapampata,llapallaqtakunapi tiyaqkunata,allpapiwiñaqkunatapasthuñichirqan

26Warminichaqaqhepantaqhawarispakachipilarman tukupurqan

27AbrahanqatutamantanmiSeñorDiospañawpaqenpi sayasqancheqasmanlloqsirqan.

28HinaqtinmiJesusqaSodomallaqtataGomorrallaqtata, llapapampataqhawarispa,hornoqq’osñintahina wicharishaqtarikurqan.

29Diosqapampapillaqtakunatathuñichiqtinmi,Diosqa Abrahamtayuyarispa,Lotpatiyasqanllaqtakunata thuñichimuqtin,thunisqakashasqanmantaLottakacharqan.

30LottaqZoarllaqtamantalloqsispaorqopitiyaran iskayninususinkunapiwanZoarllaqtapitiyayta manchakuspanmiiskayninususinkunapiwanhukmachaypi yacharqa

31Piwichuritaqsullk'atanirqan:Taytaykuqamachuñan, kaypachapiqamanankanchupipaskaypachapihina hamuwananchispaq

32Hamuychis,taytanchistavinotaukyachisunchis,paywan puñusaqku,taytanchispamirayninwaqaychananchispaq.

33Chaytutataqtaytankutavinotaukyachirqanku,phiwi churitaqyaykuspataytanwanpuñuykurqanManataqmi payqamusyakurqanchuwarmipuñushaqtin,nitaq hatariqtinpas

34Paqaristinmiphiwichurisullk'atanirqan:–Qhawariy, qaynatutantaytaywanpuñushani.Yaykuy,hinaspa paywanpuñuy,taytaykupamirayninwaqaychanaykupaq, nispa

35Chaytutapitaqtaytankutavinotaukyachirqanku, sullk'ataqsayarispapaywanpuñuykurqanManataqmi payqamusyakurqanchuwarmipuñushaqtin,nitaq hatariqtinpas.

36ChhaynatanLotpaiskayninususinkunataytankumanta wiksallikurqanku.

37Piwiwawantaqqhariwawatawachakurqan,sutintaq Moabnispa

38Sullk'akaqpashukqhariwawatawachakurqan,paytataq suticharqanBenaminispa.

20RAKI

1ChaymantataqAbrahamqaurayladomanripurqan, hinaspanCadeswanSurwanchawpipitiyarqan,Gerar llaqtapitaqtiyarqan

2HinaqtinmiAbrahamqawarminSaramantanirqan:–Payqapanaymi,chaymiGerarllaqtapireyAbimelec kacharqanSaratahap'inanpaq,nispa

3HinaqtinmiDiosqahuktutamosqoypiAbimelecman hamuspa,paytanirqan:–Qanqawañusqallankanki.Payqa qhariqwarmin,nispa

4Abimelecmiichaqamanaasuykamusqachu,hinaspan nirqan:–Señor,chaninllaqtatachuwañuchinki?

5¿Manachuniwarqan:“Payqañañaymi?”,nispaPaytaq, paykikinpasnirqan:–Payqawawqeymi,sonqoypa hunt'asqakayninwan,makiypamanahuchayoq kasqaywanmikaytaruwarqani,nispa

6HinanDiosqamosqoypipaytanirqan:–Arí,yachanin sonqoykipihunt'asqakaytaruwasqaykita;Ñoqataqmi hark'arqaykicontraypihuchallikunaykipaq,chayraykun manallaminaykitasaqerqanichu.

7KunantaqqharitawarmintakutichipuyProfetapunin, paymiqanpaqmañakunqa,hinankawsanki,manataq kutichipunkichuchayqa,yachaypuniwañunaykita,qanpas llapakaqniykikunapas,nispa

8HinaqtinmiAbimelecqatutamantahatarispallapa kamachinkunatawaqyaspatukuychaykunatawillarqan, chaymirunakunaqasinchitamancharikurqanku

9HinaqtinmiAbimelecqaAbrahantawaqyaspatapuran:–¿Imatanñoqaykuwanruwawarqankiku?¿Imatataq huchallikurqanki,hatunhuchatañoqaman,qhapaq suyuymanpasapamuwasqaykimanta?manaruwanayoq ruwaykunatanñoqapaqruwarqanki,nispa.

10HinaqtinmiAbimelecqaAbrahamtanirqan:–¿Imatan rikurqankikayhinataruwasqaykita?

11HinaqtinmiAbrahamqanirqan:–Cheqaqtapuninkay cheqaspiqaDiostamanchakuyqa,nispayuyaykusqayrayku Hinanwarmiyraykuwañuchiwanqanku,nispa

12Chaywanpascheqaqtapuninpayqapanay;payqa taytaypaususinmi,ichaqamananmamaypaususinchu; Hinanwarmiykapurqan

13Diosmitaytaypawasinmantakaruyachiwaqtin,payta nirqani:“Kaytankhuyapayakuyniykitarikuchiwanki”, nispaMaymanchushamusaqkuchaypiniychis:“Payqa wawqeymi”,nispa.

14HinanAbimelecqaovejakunata,torokunata,qhari kamachikunata,warmikamachikunatawanhap'ispa Abrahammanqorqan,hinaspanwarminSarata kutichipurqan

15HinaqtinmiAbimelecqanirqan:–Qhawariy,hallp'ayqa ñawpaqeykipinkashan,maymunasqaykipitiyay,nispa.

16Saratataqnirqan:–Qhawariy,wawqeykimanmiwaranqa qolqetaqorqani,paymiñawiykitaqatakun,llapaqanwan kaqkunapaqpas,llaparunakunapaqpas,chhaynapinpayqa anyasqakarqan,nispa

17ChaymiAbrahamqaDiosmantamañakurqan,hinan DiosqaAbimelecta,warminta,kamachinkunatapas qhaliyachirqanHinanwawakunatawachakurqanku 18TaytaDiosmiAbimelecpawasinpalliwwiksanta wisq'arqan,AbrahanpawarminSararayku.

21RAKI

1SeñorDiostaqSaratawatukamurqannisqanmanhina, SeñorDiostaqSarataruwarqan.

2SaraqawiksallikuspanAbrahamtamachuyapushaspahuk qhariwawatawachakurqan,Diospanisqantiempopi

3HinaqtinmiAbrahamqaSaraqnacesqanchurintaIsaac nispasuticharqan

4HinaqtinmiAbrahamqachurinIsaactapusaq p’unchayniyoqkashaspa,Diospakamachisqanmanhina señalarqan

5AbrahamqapachakwatayoqmikasharqanchurinIsaac naceqtin.

6Sarataqnirqan:–Diosmiasichiwarqan,llapauyariqkuna ñoqawankuskaasikunankupaq,nispa

7HinaqtinmiJesusqaniran:¿PitaqAbrahantaninman karqan,Sarawawankunatañuñuchinmankarqan?Ñoqaqa yuyaqñakashaspanqhariwawatanacerqani,nispa 8Wawawiñaspataqñuñumantawikch'usqakapurqan, AbrahamtaqhukhatunfiestataruwarqanIsaacñuñumanta wikch'usqakasqanp'unchaypi.

9SaraqarikuranmiAbrahampanacesqanEgiptollaqtayoq Agarpachurinburlakushaqta

10ChayraykunAbrahantanirqan:–Kaykamachiwarmita churintawanqarqoy,kaykamachiwarmiqchurinpasmanan churiywan,Isaacwanherenciatachaskinqachu,nispa

11ChaymiAbrahampasonqonpisinchitallakikurqan churinrayku

12DiosmiAbrahantanirqan:–Amallakichikuychuchay wayna-sipaswarmiykiraykupas,nispa.Sarapatukuyima nisusqaykipi,kunkantauyariyMirayniykiqaIsaacwanmi sutichasqakanqa,nispa

13Kaykamachiwarmiqchurintapashuknaciontan ruwasaq,mirayniykikasqanrayku

14Abrahantaqtutamantahatarispat'antata,hukp'uyñu unutahap'ispa,Agarmanqorqan,hombronmanchuraspa, wawamanwan,hinaspanripurqanBeersebach'inneqpi purispa

15Unuqap’uyñupitukukapurqan,hinanwawatahuknin sach’a-sach’aukhumanwikch’uykurqan

16Hinaqtinmiwarmiqarispa,arcohinakarullapi tiyaykachirqan,nispa.HinanJesuspacontranpi tiyaykuspanwaqarqan

17DiostaqchaywaynaqkunkantauyarirqanHinanDiospa angelqahanaqpachamantaAgartawaqyaspatapuran: Agar,¿imataqonqosunki?amamanchakuychischu;Diosqa maypichuskashasqanwaynaqkunkantauyarirqan,nispa

18Sayariy,waynatahoqarispamakiykipihap’iy.Paytaqa hatunnacionmanmitukuchisaq

19Diosqañawintakicharispanunup'uytutarikurqan Hinanrispachayp'uyñumanunutahunt'achirqan,hinaspan chaywaynamanukyachirqan

20DiostaqchaywaynawankasharqanWiñaspataq ch'inneqpitiyarqan,flechaqtaqkapurqan.

21PaymiParanch'inneqpitiyarqan,mamantaqEgipto suyumantawarmitacasarakurqan.

22ChayratopinAbimelecwanejercitonpaumallin FicolwanAbrahamtaniranku:–Diosmiqanwankashan tukuyimaruwasqaykipipas

23KunantaqkaypiDiospasutinpijuraykuway,ama llullakunaykipaqchu,nitaqchuriyta,nitaqchuriypa churintapas,aswanpasqanwankhuyapayasqaymanhinan ñoqatapas,chaypitiyasqaykihallp'atapasruwanki,nispa

24HinanAbrahamqanirqan:–Jurasaq,nispa

25Abimelecpakamachinkunaunupukyutasinchita qechusqankuraykunAbimelectaanyarqan

26HinaqtinmiAbimelecqanirqan:–Mananyachanichu pichuskayhinataruwaqta,manataqmiwillawarqankichu, nitaquyarirqaniraqchu,kunanp'unchaymi,nispa

27HinaqtinmiAbrahamqaovejakunatatorokunatawan Abimelecmanqorqan.Hinaniskayninkurimanakurqanku.

28HinaqtinmiAbrahamqaovejakunamantaqanchisoveja ovejakunatasapallankumanchuraran.

29AbimelectaqAbrahamtanirqan:–¿Imaninantaqkay qanchisovejaovejakuna?

30HinaqtinmiJesusqanirqan:–Kayqanchisoveja corderokunatanmakiymantahap’iwanki,chhaynapikay p’uytutat’oqosqayta,nispa

31ChayraykunchaycheqastaqaBeersebanispa suticharqanchaypiiskayninkutajurasqankurayku

32ChayhinapinBeerseballaqtapirimanakurqanku,hinan AbimelecpasejercitonpaumallinFicolwankuskaFilistea runakunaqhallp'anmankutipurqanku

33HinanAbrahamqaBeerseballaqtapihuksach'ata tarpurqan,chaypitaqwiñay-wiñayDiosSeñorDiospa sutintawaqyakurqan

34Abrahanqaaskhap’unchaykunanFilistearunakunaq hallp’anpitiyaran.

22RAKI

1ChaykunaqhepatataqDiosqaAbrahantawateqaspa nirqan:–Abraham,nispa

2HinaqtinmiJesusqanirqan:–Chaychuriykita, munakusqaykisapallanchuriykiIsaactapusay,hinaspa Moriahallp'amanriyChaymantataqwillasqayki orqomantahukninorqopiruphachinasacrificiota haywaychis,nispa

3Abrahanmitutamantahatarispaasnontasillaykukuspa iskaywaynachankunatachurinIsaactawanpusaspa ruphachinasacrificiopaqyantakunatakuchuspasayarispa Diospawillasqancheqasmanrirqan

4Kinsap'unchaypitaqAbrahamqañawintahoqarispa, karullapichaycheqastarikurqan

5HinaqtinmiAbrahamqawaynankunatanirqan:–Asnowan kaypiqhepakuychis.Ñoqapaschaywaynapaschayman rispayupaychasaqku,hinaspakutimusaqkuqankunaman, nispa

6Abrahamtaqruphachinasacrificiotahap'ispachurin Isaacmanchurarqanmakinpininata,cuchillotapas hap'irqan;Hinaniskayninkukuskarirqanku

7IsaactaqtaytanAbrahantarimaspanirqan:Taytay,paytaq nirqan:–Kaypinkashanichuriy,nispaHinanJesusqa nirqan:–Qhawariychisninata,yantatapas,¿maypitaq kashanruphachinasacrificiopaqcordero?

8HinaqtinmiAbrahamqanirqan:–Waway,Diosmihuk corderotaruphachinasacrificiotaqonqa,chaymi iskayninkukuskarirqanku,nispa

9DiospawillasqancheqasmanmichayarqankuChaypitaq Abrahamqaaltartaruwaran,k'aspikunatataqallichaspa, churinIsaactawataspa,k'aspipatapialtarpataman churarqan

10HinanAbrahamqamakintahaywarispacuchillota hap'irqanchurintawañuchinanpaq

11SeñorDiospaangelninmihanaqpachamantawaqyaspa nirqan:–Abraham,Abraham,nispa.

12HinaqtinmiJesusqanirqan:–Amamakiykitachay waynamanchuraychu,amataqimatapasruwaychu, kunanqayachaninDiostamanchakusqaykita,sapallan churiykitamanahark'awasqaykirayku,nispa

13HinanAbrahamqañawintahoqarispaqhawarispa qhepantarikurqanhukcarnerowaqrakunamantasach'asach'apihap'isqata,hinanAbrahamqarispacarnerota hap'ispachurinparantinpiruphachinasacrificiota haywarqan.

14Abrahanqachaycheqastansuticharqan“JehovaJire” nispa,kunankamapasnisqankumanhinan:“SeñorDiospa orqopinrikukunqa”,nispa.

15SeñorDiospaangelninmiiskaykaqkutipihanaq pachamantaAbrahantawaqyamurqan

16Hinaqtinminiran:–Ñoqakikillanmantanjurarqani, SeñorDiosminin,kaytaruwaspaykisapallanchuriykita manahark'asqaykirayku.

17Saminchaspasaminchasqayki,mirayniykitapas mirachisaqhanaqpachach'askakunahina,lamar-qocha patapirit'ihina.Miraynikikunamawqankunapapunkunta dueñochakunqaku;

18Mirayniykipinkaypachapillapasuyukunasaminchasqa kanqaku;rimasqaytakasukusqaykirayku.

19HinaqtinmiAbrahamqawayna-sipaskunaman kutipurqan,hinanpaykunaqaBeerseballaqtamanrirqanku AbrahamtaqBeerseballaqtapitiyaran.

20ChaykunaqhepatataqAbrahanmanwillarqanku:Milca, wawqeykiNahorpaqpaswawakunatanwachakurqan

21PiwichurinHuz,wawqinBuz,ArampataytanKemuel.

22Chesed,Hazo,Pildas,Jidlaf,Betuelima

23BetueltaqRebecatachuriyarqan,chaypusaqMilcataq AbrahampawawqenNahortawachakurqan.

24ReumasutiyoqwarminpaswachakurqanmiTebata, Gahamta,Tahasta,Maacatawan

23RAKI

1Saraqapachakiskaychunkaqanchisniyoqwatayoqmi karan

2SaraqaKiryatarballaqtapinwañupurqanCanaánsuyupi Hebrónllaqtan,AbrahamtaqSaramantawaqananpaq hamurqan,waqananpaqpas

3HinaqtinmiAbrahamqawañusqakunaqñawpaqenmanta sayarispaHetpachurinkunatanirqan.

4Ñoqaqawakllaqtayoqmikani,hukllaqtayoqtaqmikani, qankunawankuskap'ampanawasitaqoway, wañusqaykunatamanarikunaypaqp'ampanaypaq.

5HinaqtinmiHetpamirayninkunaqaAbrahantanirqanku: 6Wiraqochay,uyariwayku,qanminoqaykuukhupi atiyniyoqkamachikuqkanki,ayap'ampanaykupi akllasqaykipiwañusqaykikunatap'ampaykuwayManan mayqenniykupasayap'ampanantaqahark'asunkichischu, aswanpaswañusqaykichistap'ampakunaykichispaqmi, nispa

7HinaqtinmiAbrahamqasayarispa,Hetrunakunaq ñawpaqenpik'umuykukurqan.

8HinaqtinmiJesusqapaykunatarimapayaran:Sichus yuyaykunkichismanwañusqaykunatamanarikusqaypi p'ampanaypaqchayqa,nispauyariwaychis,Soharpachurin Efrontarogakuwaychis

9ChayhinapinchakranpatukukuyninpikaqMacpela machaytaqowananpaqImaqolqetapasqowanqaqankuna ukhupip'ampasqakanaypaq,nispa

10EfróntaqHetrunakunaukhupitiyasharqan,Het llaqtayoqEfrontaqllaqtanpapunkunmanhaykuqllapa runakunaquyarisqantauyarispaAbrahamtakutichirqan:

11Manan,wiraqochay,uyariway,chakrataqoyki,chaypi kaqmachaytapasqoyki.Llaqtaypachurinkunapa qayllanpimquyki,wañusqaykikunatapampay,nispa 12HinaqtinmiAbrahamqachaynacionpirunakunaq ñawpaqenpik’umuykukurqan.

13HinaqtinmiJesusqaEfrontaniran:“Qanqaqoyta munaspaykiqauyariway,chakrapaqqolqetaqosqayki, nispa.apakuway,chaypiwañusqaykunatap'ampasaq,nispa. 14EfróntaqAbrahantanirqan: 15Wiraqochay,uyariway,chayhallp'aqatawapachak sicloqolqepaqmi¿imataqchayriñoqawanqanwan? Chayraykuwañusqaykikunatap'ampay,nispa 16AbrahantaqEfrontauyarirqan.HinanAbrahamqa EfronmanpesarqanHetpachurinkunaquyarisqanqolqeta tawapachaksicloqolqeta,qhatuqpaqolqenwan

17MamrellaqtaqñawpaqenpikaqMacpelallaqtapiEfrón chakrata,chaypikaqmachaypas,chakrapikaqllapa sach'akunapas,muyuriqladonpikaqsach'akunapas 18AbrahanmanmiqoyHetpamirayninpaqayllanpi, llaqtanpapunkunpillapallanyaykuqkunapañawpaqenpi 19ChayqhepatataqAbrahamqawarminSaratap'amparqan MamrellaqtaqqayllanpikaqMacpelachakramachaypi. 20Chaychakrata,chaypikaqmachaytapas,Hetpa churinkunap'ampanawasitahap'inankupaq

24RAKI

1Abrahamqamachuyasqañakapurqan,SeñorDiostaq tukuyimapiAbrahamtasamincharqan

2HinaqtinmiAbrahamqallapakaqninkunatakamachikuq wasinpikuraqkamachintanirqan:–Makiykitapiernaypa uranmanchuray

3HanaqpachaqDiosnin,kaypachaqDiosninSeñor Diospasutinpinjurachisqayki,paykunawantiyashaq Canaánrunakunaqususinkunamantawawaytaama casarakunaykipaq

4Qanmiichaqallaqtayman,aylluykunamanpasrispa,churi Isaacwanwarmitacasarakunki

5Hinaqtinmikamachiqapaytanirqan:–Ichapaschay warmiqamanakayhallp'amanqatiwaytamunanmanchu.

6HinaqtinmiAbrahamqapaytanirqan:–Cuidakuy,ama wawaytachaymanpusamunaykipaq,nispa

7HanaqpachaDiosTaytaDiosmitaytaypawasinmanta, aylluypahallp'anmantaqechuwarqan,rimapayawarqan, jurarqantaq:Mirayniykimanmikayhallp'ataqosaq,nispa angelnintamñawpaqnikipikachamusunki,chaymantam churiymanwarmitacasarakunki,nispa

8Warmimanaqatisuytamunaspaqa,kayjuramentoymanta ch'uyanchasqakanki

9KamachiqtaqpatronninAbrahampawasanmanmakinta churaspajurarqan

10Kamachiqmipatronninpacamellonkunamantachunka camellokunatahap'isparipurqanPatronninpallapa kaqninkunamakinpikasqanraykum,sayarispan MesopotamiallaqtamanrirqaNahorllaqtaman

11Ch’isiyaqmicamellonkunatallaqtahawapiunup’uytu qayllapiqonqorichirqan.

12Paytaqnirqan:–SeñorDiosníy,patronniyAbrahanpa Diosnin,kunanp'unchayallintakachamuway,patronniy Abrahamtataqkhuyapayaykuway,nispa.

13Qhawariy,kaypisayashaniunupukyuqayllapi;Chay llaqtapirunakunapaususinkunamyakutatomanankupaq lluqsimunku

14Chaysipascha,pimanchusnisaq:‘Pukllaykita uraykachiy,ukyanaypaq’,nispa.Paytaqninqa:Upyay, camelloykikunamanpasukyachisaq,kamachiykiIsaacpaq churasqaykiwarmikachun,nispaChaywanmiyachasaq patronniymansumaqsonqokasqaykita,nispa.

15ManaraqrimaytatukushaqtinmiRebecalloqsimurqan, payqaAbrahánpawawqenNahorpaesposanMilcapa churinBetuelpachurinmikarqan

16Chaysipaschaqaanchasumaqrikch'ayniyoqmikasqa, manataqmipipasreqsisqachu.

17Hinaqtinmichaykamachiqaphawayllapaywan tupaykuspanirqan:–Amahinakaspa,p'uyñuykimantapisi unutaukyaykuway,nispa.

18HinaqtinmiJesusqanirqan:–Señorniy,ukyay,hinan usqhayllajarrantamakinmanuraykachispaukyachirqan, nispa.

19Hinaqtinmichaywarmiqaukyaykuspaniran: “Camelloykikunapaqpasunuukyachisaqmi ukyanankukama”,nispa.

20Hinaqtinmipayqausqhayllamantontach'usaqyachispa manchamanch'usaqyachirqan,hinaspanpukyuman phawayllaphawayllarirqanunutahorqonanpaq,hinaspataq llapacamellonkunataunuaysarqan

21Hinaqtinmichayrunaqaadmirakuspach’inllakasharan, SeñorDiospaviajasqantaallinchusichamanachuchayta yachananpaq

22Camellokunaukyaqtinkun,chayrunaqakuskansiclo llasaqqoripendientetahap’irqan,chunkasicloqorillasaq iskaypulserakunatawanmakinmanhap’irqan

23Hinaqtinminiran:¿Piqususintaqkanki?niway, mañakuyki,¿kanchutaytaykipawasinpi samapakunaykupaq?

24HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–NoqaqaNahorpa wachakusqanMilcapachurinBetuelpaususinmikani, nispa

25HinaqtinmiJesusqanillarantaq:–Pajapas,mikhunapas, samapakunanchispaqpaskanmi,nispa.

26Chayrunaqak'umuykukuspanSeñorDiosta yupaycharqan

27Paytaqnirqan:–Alabasqakachunpatronniypa AbrahanpaDiosninSeñorDiosqa,paymipatronniypa khuyapayakuyninta,cheqaqkaynintapasmanasaqerqanchu 28Chaysipasmiphawayllamamanpawasinmantawillaran.

29RebecapawawqenmikarqanLabansutiyoq,hinan Labanqachayrunamanphawayllalloqsirqanpozoman.

30Ñañanpamakinpikaqpendienteta,pulserakunatawan rikuspa,pananRebecapanisqankunatauyarispataq:“Chay runaqakayhinatanniwarqan”,nispachayrunaman hamusqanmanta;Paymicamellokunapawaqtanpipukyupa waqtanpisayachkasqa

31Paytaqnirqan:–Yaykuy,SeñorDiospasaminchasqan, nispa¿imaraykutaqhawapisayashanki?Ñoqanwasitapas, camellokunapaqpaswasitapasallicharqani,nispa

32Chayrunaqawasimanhaykuspanmicamellonkunata paskaran,hinaspancamellokunamanpajatamikhunata qorqan,chakintamayllinanpaqunutapas,paywankuska kaqrunakunaqchakintapas.

33HinaqtinmiJesuspañawpaqenpimikhunatachurarqanku mikhunanpaq,paytaqnirqan:–Mananmikhusaqchu,

imachusruwanaytawillanaykama,nispaPaytaqnirqan:–Rimaychis,nispa.

34Paytaqnirqan:–Abrahanpakamachinmikani,nispa 35SeñorDiosmipatronniytaanchatasamincharqan. Hinaspanhatunyapun,ovejakunata,vacakunata,qolqeta, qorita,qharikamachikunata,sipaskunata,camellokunata, asnokunatawanqorqan

36PatronniypawarminSaramachuyaspapatronniyman hukqhariwawatawachakurqan

37Hinaqtinmipatronayqajurachiwarqan:–Ama casarakunkichucasarakunkiCanaánrunakunaq ususinkunamanta

38Qanmiichaqataytaypawasinman,aylluykunamanpas rispa,wawaymanwarmitacasarakunki,nispa

39Hinanpatronniytanirqani:Ichapaschaywarmiqamana qatiwanmanchu,nispa.

40HinaqtinmiJesusqaniwarqan:–ÑoqanpurishaqSeñor Diosmiangelnintakachamusunki,hinaspanallin kawsayniykitaruwasunki,nispa.Hinaptinmiaylluymanta hinaspataytaypawasinmantachuriypaqwarmita casarakunki

41Chhaynaqa,kayjuramentoymantach'uyanchakunki, aylluykunamanchayaspaykiHukllatapasmana qosunkikuchuchayqa,juramentoymantach'uyankanki, nispa.

42Kunanp'unchaymip'uytumanhamuspanirqani:Señor Diosníy,patronniyAbrahampaDiosnin,kunanrisqayñanta allintaruwawaqchayqa.

43Qhawariy,unupukyuqayllapisayashani;Sipassipas unutaukyaqlloqsimuqtintaqpaytanisaq:¡Amahinakaspa, p'uyñuykimantahukchhikanunutaukyanaypaqqoway, nispa

44Paytaqniwan:Qanpasukyaychis,ñoqapas camelloykikunatapasaysasaq,SeñorDiospapatronniypa churinpaqchurasqanwarmipaskachun,nispa

45Manaraqsonqoypirimaytatukushaqtiymi,Rebecaqa hombronpijarrantahap’ispalloqsimusharqan.Pukyuman uraykuspataqunutaukyamurqan,hinanpaytanirqani: ¡Amaykuway,ukyaykuway,nispa

46Hinanusqhayllahombronmantajarrantauraykachispa nirqan:–Umay,camelloykikunamanpasukyachisaq, chaymiñoqaukyarqani,camellokunatapasukyachirqan, nispa.

47Hinantapurqani:¿Piqususintaqkanki?Paytaqnirqan: –MilcapawachakusqanNahorpachurinBetuelpaususinmi, chaymiuyanmanpendientetachurarqani,makinmanpas pulserakunatachurarqani,nispa

48Umaytak'umuykukuspaymiSeñorDiosta yupaycharqani,patronniypawawqenpaususintachurinman pusanaypaqpusawaqniyAbrahampaDiosninSeñorDiosta samincharqani

49Kunantaqpatronniywansumaqsonqowancheqaqta trataytamunankichischayqa,willawaychisPañamakiman otaqlloq'emankutinaypaq

50LabanwanBetuelwantaqnirqanku:–SeñorDiosmantan hamun

51Qhawariy,Rebecaqañawpaqeykipinkashan,payta hap'ispariy,SeñorDiospanisqanmanhinapatronninpa churinpawarminkachun

52HinaqtinmiAbrahampakamachinpaykunaq rimasqankutauyarispa,kaypachamank'umuykukuspa SeñorDiostayupaycharqan

53Hinankamachiqaqolqemantaalhajakunata,qorimanta alhajakunata,p'achakunatawanhorqomuspaRebecaman qorqan,wawqenmanpasmamanmanpasanchachaniyoq kaqkunataqorqan.

54Hinaqtinmipaykunaqa,paywankuskakaqrunakunawan mikhuspaukyarqanku,tutantintaqqhepakurqanku Tutamantahatarispankutaqniran:Patronniyman kachaykuway,nispa.

55Hinanwawqenmamanwannirqanku:–Chaysipasqa chunkap'unchayllapasñoqaykuwanqhepakuchunchay qhepamanmipayqaripunqa

56Jesustaqpaykunatanirqan:–Amahark'awawaychischu, SeñorDiosmiñanniytaallintaruwawarqan,nispa. kachaykuwaypatronniymanrinaypaq,nispa

57Paykunataqnirqanku:–Sipastawaqyaspatapusaqku, nispa.

58HinanRebecatawaqyaspanirqanku:–¿Kayrunawanchu rinki?Paytaqnirqan:–Risaqmi,nispa

59ÑañanRebecata,ñuñuqwarminta,Abrahanpa kamachintapas,runankunatawankacharqanku

60PaykunanRebecatasaminchaspanirqanku:–Qanmi panaykukanki,waranqawaranqarunakunaqmamankay, mirayniykitaqpaykunatacheqnikuqkunaqpunkunta dueñochakuchun,nispa

61HinanRebeca,sipaschankunapiwan,camellokunapi sillaykuspanku,chayrunataqatikurqanku

62IsaactaqLahairoipozoñanmantahamurqanPayqasur lawpimyacharqa.

63Isaactaqch'isiyaqchakrapiyuyaymanaqlloqsirqan, hinaspanñawintaqhawarisparikurqancamellokuna hamushaqta.

64Rebecataqhoqarispa,Isaactarikuspa,camellomanta k'ancharichirqan

65Hinaqtinmichaywarmiqakamachitaniran:“¿Ima runataqkaychakrapipurishaqñoqanchiswantupananpaq?”, nispaHinaqtinmichaykamachiqaniran:“Patroniymi”, nispa.

66HinankamachiqaIsaacmanwillarantukuyima ruwasqanta

67IsaactaqmamanSaraqkarpanmanpusaspaRebecata casarakurqan,hinaspanwarminkapurqanHinanpayta munakurqan,mamanwañupuqtintaqIsaacqa sonqochakurqan.

25RAKI

1HinaqtinmiAbrahamqahuktawancasarakurqan,paypa sutintaqCetura.

2PaymanmiwachakurqanZimranta,Jocsanta,Medanta, Madiánta,Isbacta,Suahtawan

3JocsantaqSebata,DedantawanchuriyarqanDedanpa churinkunamkarqaAsurim,LetusimhinaspaLeumim.

4MadiánpachurinkunapasEfa,Éfer,Hanoc,Abida,Elda LlapallanchaykunaqaKeturapamirayninkunamkarqaku

5HinaqtinmiAbrahamqatukuykaqninkunataIsaacman qorqan

6Abrahampacasarakusqanconcubinakunaq churinkunamanmiAbrahamqaregalokunataqorqan, hinaspanchurinIsaacmantakacharqan,kawsashaqtinraq, intilloqsimuyladointilloqsimuyladoman.

7Abrahampakawsasqanp'unchaykunanpachakchunka soqtayoqchunkaphisqayoqwata

8HinaqtinmiAbrahamqachayespiritutasaqerparispa, machuyaspawañupurqan,machuña,hunt'awatayoqña kashaspahinaspanllaqtanmanhuñusqakarqan

9ChurinIsaacwanIsmaelwantaqMacpelamachaypi p'amparqanku,HetrunaZoharpachurinEfronpachakranpi, Mamreqqayllanpi

10HetpachurinkunamantaAbrahamparantisqanchakrata, chaypimAbrahanp'ampasqakachkasqa,warminSarapas. 11Abrahampawañukusqanqhepamanmi,churinIsaacta DiossamincharqanIsaactaqLahairoipukyuqayllapi tiyaran

12KaymiAbrahampachurinIsmaelpamirayninkuna, paytanAbrahammanwachakurqanEgiptonacionmanta Agar,Saraqkamachin

13Ismaelpachurinkunaqsutinmi,mirayninkumanhina: IsmaelpaphiwichurinNebajot.Cedar,Adbeel,Mibsam ima

14Misma,Duma,Masa, 15Hadar,Tema,Jetur,Nafis,Cedemaima.

16KaykunaqaIsmaelpachurinkunan,sutinkupas, llaqtankumanhina,kastillunkumanhinachunka iskayniyoqkamachikuqkunanacionninkumanhina.

17Ismaelqapachakkinsachunkaqanchisniyoqwatakunan kawsarqanLlaqtanmanhuñusqataqkarqan

18HavilamantapachanEgiptollaqtaqqayllanpikaqSur llaqtakamatiyarqanku,Asirialadomanrishaqtiykitaqllapa wawqenkunaqqayllanpiwañupurqan

19AbrahanpachurinIsaacpamirayninkunaqakaymi: AbrahanmichuriyarqanIsaacta

20IsaacqatawachunkawatayoqmikasharanRebecata casarakunanpaq,payqaPadanaramllaqtamantaSiria llaqtayoqBetuelpaususinmikarqan,Sirianacionmanta Labanpapanan

21HinanIsaacqaSeñorDiostavalekurqanwarminmana wachakuqkasqanrayku,SeñorDiostaqpaytarogakurqan, warminRebecataqwiksallikurqan

22Wawakunaqapayukhupinmaqanakurqanku.Paytaq nirqan:–Chaynakaqtinqa,¿imanaqtintaqchhaynakashani? HinanpayqaSeñorDiostatapuqrirqan

23SeñorDiostaqpaytanirqan:Iskaynacionkunan wiksaykipikashan,iskayrikch'aqrunakunan wiksaykimantat'aqasqakanqakuhukllaqtataqmiaswan kallpasapakanqawakinrunakunamanta;Kuraktaqmi sullk'ataqaservinqa

24Wachakunanp'unchaykunahunt'akuqtintaq,wiksanpi mellizokunakasharqan.

25Ñawpaqkaqmipukalloqsimurqan,chukchasapap'acha hina.HinanEsaúsutiwansuticharqanku.

26Chayqhepatataqwawqenlloqsimurqan,Esaupa talonmantataqmakintahap'irqorqanPaypasutinmikarqan Jacob,Isaactaqsoqtachunkawatayoqkasharqanpaykunata wachakushaqtin.

27Qharikunaqawiñarqankun,Esautaqq'otuchakuq, chakrarunakarqanJacobtaqch'uyarunakarqan, karpakunapitiyaq

28IsaactaqEsautamunakuran,miranaychanta mikhusqanrayku,RebecataqJacobtamunakuran.

29HinaqtinmiJacobqachakramantahamuspapisiyasharan

30EsautaqJacobtanirqan:–Chaypukamankawan mikhuchiway.Sayk'usqañankashani,chayraykunpaypa sutinqaEdomkarqan

31HinaqtinmiJacobqanirqan:–Kunanp'unchaymi ñawpaqkaqderechoykitavendeway,nispa.

32Esautaqnirqan:–Wañunaypaqñakashani,¿ima allinpaqtaqkayñawpaqkaymantakayderechoqa yanapawanman?

33HinaqtinmiJacobqanirqan:–Kunanp'unchayjuraway, nispaPaymanmijurarqan,hinanJacobmanñawpaqkaq derechontavenderqan.

34HinaqtinmiJacobqaEsaumant'antataqorqan lentejakunatawanMikhurqan,ukyarqantaq,sayarispataq ripurqan,chhaynatanEsauqapisicharqanñawpaqkaq kayninta

26RAKI

1Chayhallp'apiqayarqaymikarqan,Abrahampa p'unchawninkunapiñawpaqyarqaymantaHinanIsaacqa FilistearunakunaqreyninAbimelecmanrirqanGerar llaqtaman.

2SeñorDiostaqpaymanrikhurimuspanirqan:–Ama Egiptomanuraykamuychuwillasqaykihallp'apitiyay

3Kayhallp'apitiyay,ñoqataqqanwankasaq, saminchasqaykitaqQanmanmi,miraynikikunamanpaskay llapasuyukunataqosaq,taytaykiAbrahanmanjurasqayta hunt'asaq;

4Mirayniykikunatataqhanaqpachach'askakunahina mirachisaq,mirayniykikunamantaqqosaqllapakay suyukunata.mirayniykipinkaypachapillapasuyukuna saminchasqakanqaku;

5Abrahamqarimasqaytakasukuspa,kamachikuyniykunata, kamachikuyniykunata, kamachikuyniykunata hunt'asqanrayku

6IsaactaqGerarllaqtapitiyaran

7Chayllaqtapiqharikunaqawarmintatapurqanku.Paytaq nirqan:–Payqapanaymi,manchakurqanmi:Warmiymi, niyta,nispaPayminirqa:Rebecaraykuchaylawpi runakunamanawañuchiwanankupaq;qhawarinapaqchanin kasqanrayku

8UnaymantañachaypikashaspanFilistearunakunaq reyninAbimelecqaventanamantaqhawasparikurqanIsaac warminRebecawanpukllashaqta

9HinaqtinmiAbimelecqaIsaactawaqyaspanirqan:–Chay warmiqawarmiykipunin,¿imaynataqniranki:“Paymi?

HinanIsaacqapaytanirqan:–Amapayraykuwañusaq nispanisqayrayku,nispa

10HinaqtinmiAbimelecqatapuran:–¿Imatankay ruwawarqanku?hukninrunaqallamp'ullatanwarmiykiwan hap'ichikunmankarqan,ñoqaykumanmihuchata apamuwaqkarqan

11HinanAbimelecqallapallaqtantakamachirqan:–Pipas kayqharitaotaqwarmintallamiykuqqawañuchinqapunin, nispa.

12HinanIsaacqachayhallp'apitarpurqan,chaywatapitaq pachakkutitachaskirqan,SeñorDiostaqsamincharqan

13Hinaqtinmichayrunaqahatunyaraspañawpaqmanriran, wiñaspataqanchahatunkapunankama

14Payqaovejakunayoq,vacakunayoq,askha kamachinkunayoqmikarqan,chaymiFilistearunakunaqa envidiakurqanku

15Taytanpakamachinkunat'oqosqankup'uytukunataqa, taytanAbrahanpap'unchawninpi,Filistearunakunaqa hark'arqanku,allpawanhunt'achirqanku

16HinaqtinmiAbimelecqaIsaactanirqan:–Ñoqaykumanta ripuy.Qanqanoqaykumantaaswanatiyniyoqmikanki, nispa

17IsaactaqchaymantalloqsispaGerarwayq'opikarpanta sayarichispachaypitiyaran.

18Isaactaqyapamantat'oqorqantaytanAbrahampa p'unchayninkunapit'oqosqankuunup'uytukunata AbrahampawañukusqanqhepamanmiFilistearunakuna hark'arqanku,taytanpasutinwansuticharqan

19Isaacpakamachinkunaqawayq'opit'oqospa,pukyuta pukyutatarirqanku

20GerarllaqtapimichiqkunanIsaacpamichiqninkunawan ch'aqwarqanku:–Unuqañoqaykupaqmi,nispa.Paywan maqanakusqankurayku

21Hukp'uytutat'oqospataqch'aqwarqanku,chay p'uytutataqSitnanispasuticharqan.

22Chaymantataqwakp'uytutat'oqorqanChayraykun manach'aqwarqankuchu,hinaspansuticharqanRehobot nispa.Paytaqnirqan:–KunanqaSeñorDiosmi ch'usaqyachiwanchis,chayhallp'apimirasaqku,nispa

23ChaymantataqBeerseballaqtamanrirqan

24ChaytutallataqSeñorDiosqapaymanrikhurimuspa nirqan:–ÑoqankanitaytaykiqAbrahampaDiosnin,ama manchakuychu,qanwanmikashani,saminchasqaykin, mirayniykitapasaskhayachisaqmikamachiy Abrahamrayku,nispa

25ChaypinhukaltartaruwaspaSeñorDiospasutinta waqyaspakarpantasayarichirqan,chaypinIsaacpa kamachinkunahukp'uytutat'oqorqanku

26HinaqtinmiGerarllaqtamantaAbimelec,huknin amigonAhuzat,soldadonpaumalliqninFicolpiwan paymanrirqanku

27HinaqtinmiIsaacqapaykunatanirqan:–¿Imanaqtintaq ñoqamanhamuwankichis,cheqnikuwaspaykichis, qankunamantakarunchawashaqtiykichis?

28Paykunataqnirqanku:–SeñorDiosqanwankashasqanta rikurqayku,chayminirqayku:“Ñoqaykuwanqanwan juramentotaruwasun,qanwanrimanakusun”,nispa

29Manallamiykusqaykumanhina,manaimamana allintapasruwawasqaykikupaq,allinllataruwasqaykuman hina,thak-kaypikachamusqaykimanhina,kunanqaSeñor Diospasaminchasqankanki

30HinaqtinmiJesusqapaykunamanfiestataruwaran, paykunataqmikhurqanku,ukyarqankuima

31Tutamantahatarispankutaqjuranakurqanku,hinan Isaacqapaykunatakachapurqan,hinaspanthak-kaypi paymantaripurqanku

32Chayp'unchaymiIsaacpakamachinkunahamuspa, p'uytut'oqosqankumantawillarqanku,hinaspannirqanku: Yakutatarirqayku,nispa

33ChayllaqtatansuticharqanSeba,chaymikunankamapas Beersebasutiyoq.

34EsauqatawachunkawatayoqpincasarakurqanHet llaqtayoqBeeriqususinJuditta,HetllaqtayoqElonpa ususinBasemattawan

35ChaymiIsaacpaqRebecapaqpassinchillakisqakarqan

27RAKI

1Isaactaqyuyaqñakashaspa,ñawinpasmanarikunanpaq hinañakashaqtin,kuraqchurinEsautawaqyaspaniran: Waway,paytataqnirqan:–Kaypikashani,nispa

2HinaqtinmiJesusqanirqan:–Kunanqamachuñankani, mananyachanichuwañunayp'unchayta.

3Chaynaqa,amaykichikpaq,armaykichikta,qalluykichikta, arcoykichiktaapakuychik,hinaspachakramanlluqsiychik, hinaspaapamuwaychik.

4Munasqaymisk'imikhunataruwapuway,hinaspa apamuwaymikhunaypaqalmaymanaraqwañuchkaspay saminchasunaykipaq.

5RebecataquyarirqanchurinEsauwanIsaacrimasqanta Esaútaqchakramanrirqanvenenaychatamaskhaq, apamunanpaqima

6RebecataqchurinJacobtanirqan:–Uyarirqanintaytaykita wawqeykiEsauwanrimashaqta.

7Apamuwaymisk'imikhunata,misk'imikhunata ruwapuway,manaraqwañushaqtiySeñorDiospa ñawpaqenpisaminchanaypaq.

8Chhaynaqa,waway,kamachisqaymanhinarimasqayta kasukuy

9Kunanovejakunamanriy,hinaspaiskayallincabrakunata pusamuwayTaytaykipaqsumaqmisk'imikhunataruwasaq

10Chaytataqtaytaykimanapamunkimikhunanpaq, manaraqwañupushaspasaminchasunaykipaqwan.

11HinaqtinmiJacobqamamanRebecatanirqan:–Wawqey Esauqachukchasaparunan,ñoqataqk'aspirunakani

12Yaqapaschátaytayqasientewanqa,paymanqa engañaqmanmirikch’akusaq;ñakaytapasapamusaqmi, manataqsaminchatachu

13Mamantaqpaytanirqan:–Waway,ñakayniykikachun, rimasqaytakasukuy,hinaspapusamuway,nispa

14HinaqtinmiJesusqarispamamanmanapamuspaaparqan, mamantaqtaytanpamunakusqanmisk'imikhunata ruwarqan

15RebecataqkuraqchurinEsaumantasumaqp'achata hap'ispasullk'achurinJacobmanchurakurqan.

16Hinaqtinmipayqacabrakunaqqarantamakinman churarqan,kunkanpallañukunkanmanpas

17HinaqtinmipayqawawanJacobpamakinmanqorqan misk'imikhunatat'antatapas

18Hinantaytanmanrispanirqan:Taytay,hinaspannirqan: Kaypinkashani,nispa.¿Pitaqkankiwaway?

19HinaqtinmiJacobqataytantanirqan:–Ñoqankaniphiwi churiykiEsaúÑoqaqakamachiwasqaykimanhinan ruwarqani,hatariy,tiyaykuy,hinaspamillp'uaychata mikhuy,almaykisaminchawananpaq,nispa

20HinaqtinmiIsaacqachurintanirqan:–Waway, ¿imaynataqchayratollatarirqanki?Paytaqnirqan:–DiosniykiSeñorDiosapamuwasqanrayku,nispa

21HinaqtinmiIsaacqaJacobtanirqan:–Asuykamuy, waway,churiyEsaúkaspapasmanapas,sientenaypaq, nispa

22JacobtaqtaytanIsaacmanasuykurqanHinanpayta sientespanirqan:ChaykunkaqaJacobpakunkanmi, makinkunataqichaqaEsaupamakin,nispa

23HinaqtinmiJesusqamanarepararqanchu,wawqen Esaúqmakinkunahinachukchayoqkasqanrayku

24HinaqtinmiJesusqanirqan:–¿QanchuchuriyEsaú? Paytaqnirqan:–Ñoqankani,nispa.

25HinaqtinmiJesusqanirqan:–Asuykamuway,ñoqataq wawaypamiranaychantamikhusaq,almay saminchasunaykipaq,nispa.HinanJesusqaasuykamuspa mikhurqan,hinaspanvinotaapamuspaukyarqan

26TaytanIsaactaqpaytanirqan:–Asuykamuy,hinaspa much'aykuway,waway,nispa.

27Asuykuspataqmuch'aykurqan,p'achanpaq'apaynintataq saminchaspanirqan:–Qhawariy,wawaypaq'apayninqa SeñorDiospasaminchasqanchakraqq'apayninhinan.

28ChayraykunDiosqaqosunkihanaqpacharuntuta,kay pachapiwirakunata,askhatrigota,vinotawan

29Runakunaservisunkichis,nacionkunapas k'umuykukuchunku,wawqeykikunaqseñorankachun, mamaykiqchurinkunapask'umuykusunkichis

30IsaacJacobtasaminchaytatukuqtinña,Jacobpataytan Isaacpaqayllanmantapisillañalloqsimushaqtin,wawqen Esaúcazasqanmantahaykumurqan.

31Paytaqsumaqq'apayniyoqmikhunataruwaspa taytanmanapamuspataytantanirqan:Taytayhatarispa churinpamiranaychantamikhuchun,almayki saminchawananpaq,nispa

32TaytanIsaactaqpaytatapuran:¿Pitaqkanki?Paytaq nirqan:–Ñoqankanichuriyki,phiwichuriykiEsaú,nispa. 33Isaactaqsinchitakhatatataspanirqan:–¿Pitaq? ¿Maypitaqkachkanchayaychaaychataapaspa apamuwaspaykimanaraqhamuchkaptiykitukuymanta mikuruspasaminchanaypaq?ari,saminchasqataqmikanqa 34Esauqataytanpanisqantauyarispansinchik'arakta qaparispataytantanirqan:Taytay,ñoqatapassaminchaway, nispa

35HinaqtinmiJesusqanirqan:–Wawqeykiqaq'otukuspan hamurqan,saminchayniykitapasqechupurqanmi,nispa.

36HinaqtinmiJesusqaniran:¿ManachuJacob sutichasqakasqanqa?Paymikayiskaykutipiñoqapa rantinpichurawarqa.kunantaqsaminchayniytaqechupun. HinanJesusqanirqan:–¿Manachuhuksaminchayta waqaychawarqanki?

37HinanIsaacqaEsautanirqan:–Qhawariy,paytan patronniykimanchurarqani,llapawawqenkunatapas kamachikanankupaqmiqorqaniTrigowanvinowantaq paytauywarqani,¿imatataqkunanruwasaqchuriy?

38Esaútaqtaytantanirqan:–¿Huksaminchayllachukanki, taytay?Taytay,ñoqatapassaminchawayHinanEsauqa kunkantahoqarispawaqarqan.

39TaytanIsaactaqpaytanirqan:–Qhawariy,tiyasqaykiqa kaypachaqwirahinankanqa,hanaqpachamantaruntuq runtuqhinan.

40Espadaykiwanmikawsanki,hinaspawawqeykita servinkiKamachikuyniyoqkaspataqyugonta kunkanmantap'akinki,nispa.

41EsautaqJacobtacheqnikurqantaytan saminchasqanrayku,chaymiEsauqasonqonpinirqan: Taytaymantawaqanap'unchaykunanqayllaykamushan chaymantataqwawqeyJacobtawañuchisaq,nispa

42HinankuraqchurinEsaupanisqantaRebecaman willakurqan,hinanrebecasullk'achurinJacobtawaqyaspa nirqan:–Qhawariy,wawqeykiEsauqanmanta sonqochakushanwañuchiytamunaspa,nispa

43Chhaynaqa,waway,rimasqaytakasukuy;Sayarispa, HaránllaqtamanwawqeyLabanmanayqekuy

44Pisip'unchaykunapaywanqhepakuy,wawqeykiq phiñakuyninchinkanankama

45Wawqeykiqphiñakuyninqanmantat'aqakunankama, paywanruwasqaykitaqonqapunankama,chaymantan kachamusqayki,chaymantapusamusqayki,¿imanaqtintaq hukp'unchayllapiiskayninkumantaqechusqakasaq?

46HinaqtinmiRebecaqaIsaactanirqan:–Hetpa ususinkunaraykunkawsayniymantasayk'usqakashani.

28RAKI

1IsaactaqJacobtawaqyaspasamincharqan,kamachispataq nirqan:–AmaCanaánususinkunamantaqacasarakunkichu, nispa.

2Sayariy,Padanaramanriy,mamaykiqtaytanBetuelpa wasinmanMamaykipawawqenLabanpaususinkunamanta warmitacasarakuy,nispa

3Tukuy-atiyniyoqDiossaminchasunki,mirachisunki, mirachisunki,askharunakunakanaykipaq;

4Abrahanpasaminchaynintaqoyqanman, mirayniykikunamanpasAbrahanmanDiospaqosqan hallp'atachaskinaykipaq.

5IsaactaqJacobtakacharqan,hinaspanPadanaraman rirqanSiriamantaBetuelpachurinLabánman

6EsauqaJacobtasaminchashaqtarikuspaPadanaraman kacharqan,chaymantawarmitacasarakunanpaq Saminchashaspataqkamachirqan:–AmaCanaán ususinkunamantawarmiwancasarakunkichu,nispa.

7JacobqataytantamamantawankasukuspanPadanaraman ripurqan

8EsaútaqCanaánpaususinkunataytanIsaacmana kusichisqankutarikuspa

9EsautaqIsmaelmanrirqan,hinaspanwarminkunaman casarakurqanAbrahampachurinIsmaelpaususinMahalat, Nebajotpapanan

10JacobtaqBeerseballaqtamantalloqsispaHarán llaqtamanrirqan.

11Hukcheqasmank'anchaykuspantutantinchaypi qhepakurqan,intichinkaykusqanraykuHinaqtinmichay cheqasmantarumikunatahap'ispaalmohadapaqchurarqan, hinaspanchaycheqaspipuñunanpaqpuñuykurqan

12Musqukuqtintaq,kaypachapihukescalerasayashaqta rikurqan,chayescalerataqhanaqpachamanchayashasqa.

13TaytaDiosmichaypahawanpisayarispanirqan:–ÑoqankanitaytaykiqAbrahampa,IsaacpaDiosninSeñor Diosqa.

14Mirayniykiqakaypachahallp'ahinankanqa,inti haykuyladoman,intilloqsimuyladoman,wichayladoman, urayladomanpasmast'arikunki,qanwanmirayniykiwanmi kaypachapillapafamiliakunasaminchasqakanqaku

15Qanwanmikashani,maymanchusrisqaykipitaq waqaychasqayki,kayhallp’amantaqkutichimusqayki. Manamsaqesaqchu,rimasqaytaruranaykama,nispa

16Jacobtaqpuñuymantarikch'arispanirqan:–CheqaqtapuninSeñorDiosqakaypikashanmanataqmi yacharqanichu

17HinaqtinmiJesusqamancharikuspanirqan:–¡Mayna manchakuypaqmikaycheqasqa!kayqamananhukchu, aswanpasDiospawasinmi,kaytaqmihanaqpachapunku

18HinaqtinmiJacobqatutamantahatarispa almohadakunapaqchurasqanrumitahap'ispapilarpaq churarqan,hinaspanchaypatamanaceitetahich'arqan

19ChayllaqtatansuticharqanBetelnispa,chayllaqtaq sutinmiichaqaLuznispa

20HinaqtinmiJacobqaprometeran:“Diosñoqawan kashaspakayrisqayñanpiwaqaychawanmanchayqa, mikhunataqowanman,p’achatawanchurakunaypaqchayqa, nispa

21Chaymitaytaypawasinmanthak-kaypikutimuniHinan SeñorDiosqaDiosniykanqa.

22KayrumipilarpaqchurasqaymiDiospawasinkanqa, tukuyqowasqaykimantataqchunkakaqpartentaqosqayki.

29RAKI

1HinaqtinmiJacobqapuririspaintilloqsimuylado runakunaqhallp’anmanchayaran

2HinaqtinmiJesusqaqhawarispachakrapihukp’uytuta rikurqan,chaypinkinsat’aqaovejakunapuñushasqaku Chayp'uytumantanovejakunataqarparqanku,chayp'uytuq siminpitaqhatunrumikasharqan.

3Chaypinllapaovejakunahuñusqakasharqanku,hinan pukyupasiminmantarumitat'oqyachirqanku, ovejakunatataqqarparqanku,hinaspanchayrumita wakmantapukyuqsiminmanchurarqanku

4Jacobtaqpaykunatanirqan:–Wawqeykuna, ¿maymantataqkankichis?Paykunataqnirqanku:–NoqaykuqaHaránllaqtamantankayku,nispa

5Jesustaqpaykunatanirqan:–¿ReqsinkichischuNahorpa churinLabanta?Paykunataqnirqanku:Noqaykuqa reqsiyku,nispa

6HinaqtinmiJesusqapaykunatanirqan:–¿Allinchukashan? Paykunataqnirqanku:–Allinmikashan,ususinRaqueltaq ovejakunawanhamushan,nispa

7HinaqtinmiJesusqanirqan:–P’unchayraqmi,manan uywakunahuñunapaqpastiempochu.

8Paykunataqnirqanku:–Mananatiykumanchullapa ovejakunahuñunakunankama,pukyupasiminmantarumita t'oqyanankama.chaymantataquwihakunataqarpayku.

9PaykunawanrimashaqtinraqmiRaquelqataytanpa ovejankunawanhamurqan

10JacobqamamanpawawqenLabanpaususinRaquelta, mamanpawawqenLabanpaovejankunatawanrikuspa, asuykamuspa,pukyupasiminmantarumitamuyuchispa, mamanpawawqenLabanpaovejankunataqarparqan.

11HinaqtinmiJacobqaRaqueltamuch’aykuspawaqarqan 12JacobtaqRaquelmanwillarqantaytanpawawqen kasqanmanta,Rebecataqchurinkasqanmantawan.

13LabantaqpananpachurinJacobpawillakusqanta uyarispaphawayllapaywantupananpaqphawaykuspa abrazaykuspamuch'aykuspawasinmanpusarqan.Hinaspan Labanmantukuychaykunatawillaran

14Labantaqpaytanirqan:–Cheqaqtapunintulluypas aychaypaskanki,nispa.Hinaspanhukkillatapaywan tiyaran

15LabantaqJacobtanirqan:–Wawqeykasqaykirayku, ¿yanqapaqchuserviwanki?niway,¿imataqpaganayki kanqa?

16Labanpaiskayususinkunayoqmikarqan,kurakpa sutinmikarqanLea,sullk'apasutintaqRaquel.

17Leaqallamp'uñawinkarqanRaquelmiichaqasumaq, allinqhawarisqakarqan

18JacobtaqRaqueltamunakurqanHinannirqan:–Qanchis watataservisqaykiRaquelsullk'aususiykirayku,nispa

19Labantaqnirqan:–Aswanallinmihukqhariman qonaymantaqa,ñoqawanqhepakuy,nispa

20JacobtaqqanchiswatataRaquelpaqkamachirqanpisi p’unchaykunallamanmirikch’akurqanku,paywan munakusqanrayku

21HinanJacobqaLabantanirqan:–Warmiytaqoway, p'unchayniyhunt'akusqanrayku,paymanhaykunaypaq, nispa

22Labantaqchaycheqaspillaparunakunatahuñuspahuk fiestataruwarqan.

23Ch'isiyaqtaqususinLeatapusaspapaymanpusamurqan Hinanpaymanhaykurqan

24LabantaqususinLeaZilpamansirvientankananpaq qorqan

25TutamantataqLeakasharqan,hinanLabantatapuran:–¿Imatataqkaytaruwawarqanki?¿Manachuqanwankuska Raquelraykuservirqani?¿Imanasqataqengañachiwanki?

26Labantaqnirqan:–Mananllaqtanchispiqachhaynachu kanan,sullk'atapiwiwawanmantañawpaqtaqoyqa,nispa

27Semanahunt'ay,kaytapasqosqaykikuqanchis watatawanñoqawankuskaservinaykipaq.

28HinaqtinmiJacobqachaysemanatahunt'arqan,ususin Raqueltapaswarminkananpaqqorqan

29LabantaqususinBilhaRaquelmansirvientankananpaq qorqan

30HinaqtinmipayqaRaquelmanhaykurqan,hinan RaqueltapasLeamantaaswantamunakurqan,qanchis watatawantaqpaywankuskaservirqan

31SeñorDiosqaLeatacheqnikusqantarikuspawiksanta kicharirqan,Raqueltaqmanawachakuqkasharqan.

32Leataqwiksallikuspahukqhariwawatawachakurqan, hinaspanRubénsutiwansuticharqan,payminirqan:–Señor Diosqañak'arisqaytanqhawarirqan.kunanqaqosaymi munakuwanqa

33Hinaqtinmipayqawakmantawiksallikuspahukqhari wawatawachakurqan.Hinaspannirqan:–SeñorDiosqa cheqnisqakasqaytauyarisqanraykunkaychuritapas qowarqan,nispa

34Hinaqtinmipayqawakmantawiksallikuspahukqhari wawatawachakurqanHinaspannirqan:–Kunanqaqosayqa kinsaqhariwawakunatanacesqayraykunñoqawan kuskachakunqa.

35Wakmantawiksallikuspahukqhariwawata wachakurqan,hinaspannirqan:–KunanmiSeñorDiosta yupaychasaq,chayraykunpaytasuticharqanJudánispa. hinaspalluq’icojinete

30RAKI

1RaqueltaqJacobtamanawawayoqkashasqantarikuspa panantaenvidiakurqan.HinanJacobtanirqan:Wawakunata qoway,manachayqawañusaqmi,nispa

2HinaqtinmiJacobqaRaquelcontraphiñakurqan,hinaspan nirqan:–¿Diosparantinpichukashani,pichuswiksaykiq ruruntahark'asunki?

3HinaqtinmiJesusqanirqan:–SipaschayBilha,payman haykuy,nispa.Paymiqonqoriykukuspawachakunqa, ñoqapaspaywanwawayoqkanaypaq,nispa

4HinankamachinBilhatawarmimanqorqan,Jacobtaq paymanhaykurqan

5Bilhataqwiksallikurqan,hinaspanJacobtawachakurqan hukqhariwawata.

6Raqueltaqnirqan:–Diosmijuzgawaspakunkaytapas uyariwarqan,hinaspanhukqhariwawataqowarqan

7RaquelpasirvientaBilhataqwakmantawiksallikurqan, Jacobpaqtaqiskaykaqqhariwawatawachakurqan

8HinaqtinmiRaquelqanirqan:–Ñoqaqañañaywanmi sinchitamaqanakurqani,chaymipaytasuticharqanNeftalí nispa,nispa

9Leaqawawayoqkashasqantarikuspa,sipasnintaZilpata casarakuspanJacobtacasarachirqan.

10LeaqsirvientaZilpataqJacobtawachakurqanhukqhari wawata

11HinanLeaqanirqan:–Huktropahamushanmi,paytan suticharqanGadnispa,nispa

12LeaqsirvientaZilpataqJacobtawachakurqaniskaykaq qhariwawata

13HinanLeaqanirqan:–Kusisqakani,ususikuna saminchasqannispasutichawanqaku,nispa.

14Rubentaqtrigocosechap'unchaykunapirirqan,hinaspan chakrapimandragokunatatarirqan,hinaspanmaman Leamanaparqan.HinaptinmiRaquelqaLeatanirqa: Amahinakaspa,churiykipamandarantaquway,nispa

15HinaqtinmiJesusqapaytatapuran:–¿Manachuqosayta apakusqaykiqa?¿Wawaypamandarantapasqechuwaqchu?

Raqueltaqnirqan:–Chayraykunkunantutaqanwan puñunqachuriykiqmandragonmanta,nispa

16HinaqtinmiJacobqach'isiyaqchakramanta lloqsimurqan,Leataqpaywantupananpaqlloqsispanirqan: –Noqamanmihaykunayki,nispaCheqaqtapuninwawaypa mandragonkunawancontratarqayki,nispa.Hinaptinmi chaytutapaywanpuñurqa

17DiosqaLeatauyarispanwiksallikurqan,hinaspan Jacobtawachakurqanphisqakaqchurinta.

18HinanLeaqanirqan:–Diosmicontrataytaqowarqan qosaymansipastaqosqayrayku

19Leataqwakmantawiksallikuspasoqtakaqchurin Jacobtawachakurqan

20Leataqnirqan:–Diosmiqowarqanallindoteta,nispa kunanmiqosayqañoqawantiyanqa,soqtaqhari wawakunatanacesqayrayku,paytansuticharqanZabulón nispa

21Chayqhepamantaqhukwarmiwawatawachakurqan, hinaspansuticharqanDinanispa

22DiosqaRaqueltanyuyarirqan,hinanDiosqapayta uyarispawiksantakicharirqan.

23Hinaqtinmipayqawiksallikuspahukqhariwawata wachakurqanHinaspannirqan:–Diosmik'amisqayta qechuwarqan,nispa.

24HinaqtinmiJesusqaJosetasuticharqanHinaspannirqan: –SeñorDiosmihukwawatayapawanqa,nispa

25RaquelJosetanaceqtintaqJacobqaLabantanirqan:–Kachaway,llaqtaymanrinaypaq,nispa

26Warmiykunatapaswawaykunatapasqoykuway, paykunapaqservisqayta,hinaspakachariway,qanqa yachankinservisqayta,nispa

27Labantaqpaytanirqan:–Amahinakaspa,qanpiallinpaq qhawarisqakashaqtiyqa,qhepakuy,ñoqaqayacharqanin SeñorDiosqaqanraykusaminchawasqanta,nispa

28HinaqtinmiJesusqaniran:“Pagaykitanombraway, ñoqataqqosaq”,nispa

29HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–Qanmiyachanki imaynaservisqayta,uywaykikunapasñoqawan kashasqaytapas,nispa

30Manaraqhamushaqtiyqapisillankapurqanki,kunantaq askharunakunamanyapakun;Hamusqaymantapachan SeñorDiosqasaminchasunki,¿hayk'aqtaqwasiytapas mikhuchisaq?

31Paytaqnirqan:–¿Imatataqqosqayki?Hinaqtinmi Jacobqanirqan:–Amaimatapasqowankichischu,kay hinataruwawaqtiykiqa,wakmantanovejaykikunata michisaq,uywasaqima.

32Kunanp'unchaymillapaovejaykikunatapasasaq, chaymantanhorqosaqllapach'iqchikunata,k'aspikunata, llapaq'omeruywakunata,k'aspikunata,k'aspikunatawan cabrakunata.

33Chhaynatanchaninkayniyqakutichiwanqahamuq tiempopi,uyaykiqñawpaqeykipipaganaypaq,mana ch'iqchiyoq,manach'iqchisqacabrakunaukhupi,q'omer ovejakunaukhupipas,ñoqawankuskasuwasqayupasqa kanqaku.

34Labantaqnirqan:–Qhawariy,nisqaykimanhinakananta munani,nispa

35Chayp’unchaymiJesusqaq’ewisqaq’ewisqa cabrakunata,ch’iqchik’aspikunata,llapayuraq cabrakunata,ovejakunaukhupillapanq’omer cabrakunatawanhorqospachurinkunamanqorqan.

36HinaqtinmiJacobqakinsap'unchaypuririrqan,Jacobtaq Labanpawakinovejankunatamikhuchirqan

37Jacobtaqq'omerálamosach'amanta,avellanamanta, castañosach'amantawank'aspikunatahap'irqan chaykunapitaqyuraqk'aspikunatapillarqan,k'aspikunapi kaqyuraqtapasrikhurichirqan.

38Ovejakunaqñawpaqenpik’uyusqank’aspikunatataq unukunaukyaqhamuqtinkuunup’uyñukunapichurarqan, chhaynapiukyaqhamuqtinkuwiksallikunankupaq.

39Ovejakunank'aspikunaqñawpaqenpiwiksallikurqanku, ch'iqchi,ch'iqchi,q'ewisqauywakunatanwachakurqanku

40Jacobtaqcorderokunatat'aqarqan,ovejakunaquyantataq k'irisqak'aspikunamanchurarqan,Labanpaovejankunapi llapanq'omerk'aspikunamanwanOvejankunatataq sapallanchurarqan,manataqLabanpauywankunaman churarqanchu

41Hinataq,maypachachusaswankallpasapauywakuna wiksallikuqtinku,Jacobqachayk’aspikunatawakakunaq ñawpaqenpikanalkunapichurarqan,k’aspikunaukhupi wiksallikunankupaq

42Uywakunapisikallpayaqtinmiichaqamana churarqanchu,chaymiaswanpisikallpayoqkarqanku Labanpa,aswankallpayoqtaqJacobpa 43Hinaqtinmichayrunaqaaskhauywakunayoq, sirvientankuna,qharikuna,camellokuna,asnokunaima kapurqan

31RAKI

1HinanLabanpachurinkunaqnisqankutauyarirqan: Jacobqataytanchispallapakaqninkunatanqechupun,nispa Taytaykupakaqninmantataqkaytukuyhatunchayta chaskirqan.

2JacobtaqLabanpauyantarikurqan,manataqmiñawpaq hinachupaymanqhawarisharqan

3SeñorDiostaqJacobtanirqan:–Ñawpataytaykikunaq hallp'anman,aylluykikunamanwankutiyHinanqanwan kasaq,nispa.

4HinaqtinmiJacobqakacharqanRaqueltawanLeata ovejankunamanchakramanwaqyamunanpaq

5Hinanpaykunatanirqan:Taytaykichispauyantarikuni, mananñawpaqhinachuñoqamanrikch'ashanTaytaypa Diosninmiichaqañoqawankashan

6Qankunaqayachankichismitukuyatiyniywan taytaykichistaservisqayta.

7Taytaykichistaqq'otuwarqan,chunkakutitataq pagasqaytacambiarqan.Diosmiichaqamanak'iriwananta saqerqan.

8Saynataninmanchayqa:“K’aspikunanpaganaykikanqa”, nispaHinanllapauywakunach'iqchillañakasharqanku, kayhinataniqtintaq:“K'aspikunaqaqolqeykinkanqa”, nispachaymantataqllapawakakunataanillowanq’alata q’alata

9ChayhinatanDiosqataytaykichispauywankunata qechuwaspaqowarqan

10Wawakunawiksallikusqanratopin,mosqoypirikurqani, wakapatamansaltakuqcarnerokunaqak'aspi,ch'iqchi, k'aspiyoqimakashasqa

11Diospaangelninmimosqoypiniwarqan:Jacob:Ñoqan nirqani:Kaypinkashani,nispa

12HinaqtinmiJesusqanirqan:–Qhawariychis,llapa carnerokunauywakunamansaltashaq,k'aspi,ch'iqchi, k'aspiyoqima

13ÑoqankaniBetelpaDiosnin,maypichuspilarta hawirqanki,maypichusprometewarqanki,kunanqasayariy, kayhallp'amantalloqsispaaylluykiqhallp'anmankutipuy 14ChaymiRaquelpasLeapaspaytaniranku:–¿Kanchu taytaykupawasinpiimapartepas,herenciapas?

15¿Manachupaymantawakllaqtayoqhinayupasqa kanchis?Paymivendewarqanchis,qollqenchistapas misk'ipunin,nispa.

16Diospataytanchismantallapaqhapaqkaykunata qechusqanqanoqanchispaqmi,wawanchispaqpas

17HinaqtinmiJacobqahatarispachurinkunata warminkunatawancamellokunapitiyachirqan

18HinaqtinmiJesusqallapauywankunata,llapa kaqninkunatawan,Padanaranpikaquywankunatapas aparqan,CanaánsuyupitaytanIsaacmanrinanpaq

19Labantaqovejankunatarutuqrirqan,Raqueltaqtaytanpa idolokunatasuwasqa.

20HinaqtinmiJacobqamanamusyakuspallaSiria nacionmantaLabantasuwakuran,ayqekusqantamana willasqanrayku.

21ChaymipayqaayqekurqanllapakaqninkunawanHinan sayarispamayutachimpaspaGalaadorqomanuyanta churakurqan.

22Kimsap'unchawpitaqLabanmanwillarqankuJacob ayqekusqanta

23Wawqenkunatapusaspataqqanchisp'unchaypuriyta qatirqanHinanGalaadorqopihap'irqanku

24HinaqtinmiDiosqatutamusquypiSirianacionmanta Labánrunamanhamuspaniran:Cuidakuy,amaJacobta allintaotaqmanaallintarimanaykipaq,nispa

25LabantaqJacobtahap'irqanJacobtaqkarpantaorqopi sayarichirqan,LabantaqwawqenkunawanGalaadorqopi sayachirqanku

26LabantaqJacobtanirqan:–¿Imatanruwarqanki,mana musyakuspallaususiykunataespadawanpresohina apawarqanki?

27Chayraykunpakallapiayqekuspasuwawarqanki. ¿Manachuwillawarqankikusikuywan,takikunawan, tabretawan,arpawanimakachamunaypaq?

28¿Manachusaqewankichuriykunataususiykunata much’anaypaq?kunanqamanayuyayniyoqhinatan ruwaranki,nispa

29Makiypaatiyniypinqankunatak'irinaypaq,taytaykiq Diosninmiichaqaqaynatutaniwarqan:“Cuidakuy,ama Jacobmanallintapasmanaallintapasrimanaykipaq”,nispa 30Kunantaq,ripuytamunaspapas,taytaykiqwasinta sinchitamunasqaykirayku,chaywanpas,¿imaraykutaq diosniykunatasuwarqanki?

31HinanJacobqaLabantanirqan:–Manchakusqayraykun nirqani:Yaqapascháususiykikunatakallpawan qechuwankiman,nispa

32Piwanchusdiosniykikunatatarinkichayqa,ama kawsachun,wawqenchiskunaqñawpaqenpireparay imachusnoqawankashaqta,hinaspaapakuykiJacobqa mananyacharqanchuRaquelsuwasqanta.

33LabantaqJacobpakarpanman,Leapakarpanman, iskayninsipaskunapakarpanmanpasrirqanichaqamanan tarirqanchu.ChaymantataqLeapakarpanmantalloqsispa Raquelpakarpanmanhaykurqan

34Raqueltaqchayidolokunatahap'ispacamelloq mueblenmanchuraspachaykunapitiyaykusqa.Labantaq llapakarpatamaskharqan,ichaqamanantarirqanchu

35Hinaqtinmipayqataytantanirqan:–Amawiraqochayta phiñachichun,ñawpaqeykipisayariytamanaatisqayqa, nispawarmikunaqcostumbrenñoqapikashan,nispa Hinaspanmaskharqan,ichaqamananchayrikch'aykunata tarirqanchu.

36HinaqtinmiJacobqaphiñakuspaLabantak'irikurqan, hinanJacobqaLabantanirqan:–¿Imahuchallikuyniyri? ¿imataqhuchayqa,sinchitaqatipawasqaykimanta?

37Llapaimayniykunatamaskhaspaykipas,¿imatataq wasiykipikaqtukuyimamantatarirqanki?kaypi wawqeykunawawqeykikunaqñawpaqenpichuray, iskayninkumantajuzganankupaq,nispa

38Kayiskaychunkawatañanqanwankashani ovejaykikunapascabraykikunapasmananuñankuta wikch'urqanchu,ovejaykikunaqcarnerokunatapasmanan mikhurqanichu,nispa

39Uywakunaqllik’isqakaqkunataqamananqanman apamurqanichuChaypachinkaynintamqawachirqani; makiymantammañakurqanki,punchawpisuwasqa kaptinpas,tutasuwasqakaptinpas.

40Chhaynatankasharqani;p'unchawpich'akiypacha tukuchiwarqan,tutataqchiriPuñuyniytaqñawiymanta ripurqan.

41Chhaynataniskaychunkawatañawasiykipikashani Chunkatawayoqwatataservirqaniiskayususiykikunapaq, soqtawatatataquywaykikunapaq,qolqeytataqchunka kutitacambiarqanki

42ManachustaytaypaDiosnin,AbrahanpaDiosnin, Isaacpamanchakuyniypasñoqawankasharqanchayqa, ch'usaqllatankachawankimankarqanDiosqañak'arisqayta, makiypallank'asqaytapasrikuspa,qaynatutan anyasurqanki.

43LabantaqJacobtanirqan:–Kayususikunaqa ususiykunan,kaywawakunapaswawaykunan,kay uywakunapasuywaykuna,llaparikusqaykipasñoqaqmi, ¿imatataqkunanp'unchaykayususiykunataotaq nacesqankuwawankumanpasruwayman?

44Kunanhamuy,ñoqapasqanpasrimanakuytaruwasaqku Chaytaqñoqawanqanwantestigokachun,nispa 45HinaqtinmiJacobqahukrumitahoqarispasayarichirqan.

46Jacobtaqwawqenkunatanirqan:Rumikunatahuñuychis Hinanrumikunatahap'ispahukmontóntaruwarqanku, chaypitaqchaymontopatapimikhurqanku

47LabantaqJegarsahadutanispasuticharqan,Jacobtaq Galeednispasuticharqan.

48Labantaqnirqan:–Kaymontónkunanp'unchaymi ñoqawanqanwantestigokashan,nispaChayraykum Galeedsutiyuqkarqa.

49MizpallaqtapitaqPayminiran:“SeñorDiosmi ñoqawanqanwankarupikashaqtiykuqhawashan”,nispa 50Ususiykunatañak’arichinki,ususiykunamantahuk warmikunatapascasarakunkichayqa,mananpipas ñoqaykuwanqakanqachu.Qhawariy,Diosmitestigo kashanñoqawanqanwanchawpipi,nispa

51LabantaqJacobtanirqan:–Qhawariykaymontón,kay pilarta,ñoqawanqanwanchawpimanwikch'usqayta.

52Kaymontóntestigokachun,kaypilarpastestigokachun, manankaymontónchimpaytaqanmanpasasqaykichista, manataqmikaymontóntapaskaypilartapas chimpachiwankichischu,manaallintaruwanaypaq

53AbrahanpaDiosnin,NahorpaDiosnin,taytankuq Diosnin,ñoqanchistajuzgawasun.JacobtaqtaytanIsaacta manchakuspajurarqan

54HinaqtinmiJacobqaorqopatapisacrificiota haywarirqan,wawqenkunatataqwaqyarqant'antata mikhunankupaq

55TutamantaLabanhatarispachurinkunataususinkunata much'aykuspasamincharqan.

32RAKI

1Jacobtaqripurqan,Diospaangelninkunataqpaywan tupaykurqanku

2Jacobtaqpaykunatarikuspanirqan:–KayqaDiospa ejercitonmi,nispa

3JacobtaqwawqenEsaumanwillaqkunatakacharqan, EdomsuyuSeirhallp'aman.

4HinaqtinmiJesusqapaykunatakamachiran:“Señorniy EsauwanmikayhinataninkichisKamachiykiJacobtaqkay hinatanin:“Labanwankuskatiyashani,kunankamataq chaypiqhepakurqani

5Torokuna,asnokuna,ovejakuna,qarikamachikuna, warmisirvientekunayoqmikani.

6HinaqtinmiwillakuqkunaqaJacobmankutispaniranku:–WawqeykiEsaumanmihamurqanchis,paypastawapachak qharikunawanmitupasunki,nispa.

7HinaqtinmiJacobqasinchitamancharikuran,sinchita llakikuspanpaywankashaqrunakunata,ovejakunata, vacakunata,camellokunatapasiskayt'aqamant'aqarqan

8Hinaqtinminiran:Esaúhukt'aqamanhamuspa,huk t'aqat'aqatawañuchiqtinqa,hukt'aqat'aqataqayqekunqa, nispa.

9HinaqtinmiJacobqanirqan:–Abrahanpa,taytayIsaacpa Diosnin,SeñorDiosníy,niwarqanki:Kutipuyllaqtaykiman, aylluykikunamanpas,hinanallintaruwasaq,nispa

10 Kamachiykiman rikuchisqayki khuyapayakuykunamantapas,cheqaq-kaymantawanqa mananaswanhuch'uyllatapasvaleqchukaniKaspiywanmi kayJordánmayutachimparqanikunantaqiskayt'aqaman tukupuni.

11Amahinakaspa,wawqeypamakinmanta,Esaupa makinmanta,qespichiway,paytamanchakuni,paqtanpay

hamuspamaqachiwanman,mamatapaswawankunawan maqachiwananpaq.

12Qantaqniranki:“Allintanruwasaq,mirayniykitapas lamar-qochaqrit'ihinatanruwasaq,manayupayatina askhakasqanrayku”,nispa.

13HinaqtinmiJesusqachaytutallachaypialojakuran MakinmanchayamuqmantataqwawqenEsaupaqregalota hap'irqan.

14Iskaypachakwarmicabrakuna,iskaychunkacabrakuna, iskaypachakovejakuna,iskaychunkacarnerokunaima

15Kimsachunkalecherocamellokunaasnonkuwan,tawa chunkawakakuna,chunkatorokuna,iskaychunka asnokuna,chunkapotrokunaima.

16Sapankat'aqat'aqarunakunatakamachinkunaman entregarqanHinankamachinkunatanirqan:–Ñoqaq ñawpaqeytachimpaspa,t'aqat'aqakunaqchawpinmanhuk ch'usaqtachuray,nispa

17Hinaqtinmiñawpaqkaqrunatakamachirqan:–Wawqey Esautupaspatapusuqtiyki:¿Piqpataqkanki?¿Maytataq rinki?¿Pipaqtaqkaykunaqa?

18Hinaqtinmininki:KamachiykiJacobpakapunku,nispa SeñorniyEsaumanapachisqaregalohinan,paypas qhepaykupikashan

19Chaytataqiskaykaqtapas,kinsakaqtapas,llapat'aqa t'aqakunataqatiqkunatapaskamachirqan:“Esaúta tarispaykichismichhaynatarimankichis”,nispa

20Chaymantapasninkichis:KamachiykiJacob qhepaykupikashan,nispa.Payminirqan:–Ñoqaqa ñawpaqeypikaqregalowanmithasnuchisaq,qhepamantaq uyantarikusaq,nispaichapaspayqachaskiwanqa

21HinaqtinmiJesuspañawpaqenmanchayqollqeqosqa ripurqan,chaytutataqchayt'aqapisamaykurqan

22HinaqtinmiJesusqachaytutahatarispa,iskay warminkunata,iskaykamachiwarminkunata,chunka hukniyoqchurinkunatawancasarakuspa,Jabocmayuq chimpantapasarqan

23HinaqtinmiJesusqapaykunatahap’ispamayu chimpamankacharqan,kapuqnintataqchimpachirqan

24JacobtaqsapallanqhepakapurqanP'unchay p'unchaykamataqhukrunapaywanmaqanakurqan.

25Manaatipasqantarikuspataq,piernanpat'oqonta llamiykurqanJacobpapiernanpauchkunmimana articulacionmantalluqsirqa,paywanmaqanakuchkaptin.

26HinaqtinmiJesusqaniran:“P’unchaymip’unchayña kashan”,nispaPaytaqnirqan:–Manankacharisqaykichu, manachussaminchawankichayqa,nispa.

27HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–¿Imataqsutiyki? Paytaqnirqan:Jacob,nispa.

28HinaqtinmiJesusqanirqan:–ManañanJacobsutiykichu sutichasqakanqa,aswanpasIsraelmi,kamachikuqhinan Dioswanrunakunawanpasatiyniyoqkanki, atiparqankitaqmi,nispa.

29HinaqtinmiJacobqapaytatapuran:Niwaysutiykita, nispaPaytaqnirqan:–¿Imanaqtintaqsutiytatapukunki? Hinaspachaypisamincharqan

30HinaqtinmiJacobqachaycheqastaqaPenielsutiwan suticharqan,uyapuraDiostarikusqayrayku,kawsayniypas amachasqankashan

31Penuelchimpantapasashaqtintaqintilloqsimurqan, hinaspanpiernanpatapisayaykurqan.

32ChayraykunIsraelpamirayninkunaqakunankamapas manamikhunkuchupiernanpat'oqonpikaqch'uspiq t'uqyayninta,Jacobpawasanpit'oqontallamiykusqanrayku

33RAKI

1HinanJacobqañawintahoqarispaqhawarirqan,Esautaq tawapachakrunakunawanhamushaqta.Chaymi wawankunatarakirqaLeaman,Raquelmanhinaspa iskayninsirvientakunaman

2Hinaspankamachisipaskunatawawankunatawan ñawpaqmanchurarqan,qhepatataqLeatawawankunatawan, RaqueltawanJosetawanqhepamanchurarqan.

3Paykunaqñawpaqentachimpaspataqqanchiskutita pampamank'umuykukurqanwawqenmanasuykunankama

4Esautaqpaywantupananpaqphawayllaabrazaykuspa kunkanmank'umuykuspamuch'aykurqan

5HinaqtinmiJesusqañawintahoqarispawarmikunata wawakunatawanrikurqan.–¿Pikunataqqanwankaqkunari? Paytaqnirqan:–Diospakamachiykimankhuyapayakusqan wawakunata,nispa

6Hinaqtinmikamachisipaskunaqawawankunapiwan asuykuspankuk’umuykukurqanku

7Leapaswawankunawanasuykamuspak'umuykukurqanku, chaymantataqJosewanRaquelwanasuykuspanku k'umuykukurqanku

8HinaqtinmiJesusqanirqan:–¿Imaniwaqtaqkayllapa t’aqat’aqakunawantupasqaywan?Paytaqnirqan:–Paykunaqawiraqochaypañawpaqenpikhuyapayakuqmi kanqaku,nispa

9Esautaqnirqan:–Wawqey,aypawashan.Kapuqniykitaqa qankikiykipaqwaqaychay

10HinaqtinmiJacobqanirqan:–Manapunin,kunanqanpi khuyapayakuqkanichayqa,makiypiregaloytachaskiy, chayraykunuyaykitarikurqani,Diospauyanta rikushaymanhina,ñoqawantaqkusikurqanki,nispa 11Mañakuyki,apamusqasaminchayniytahap'iy;Diosqa khuyapayawasqanraykun,askhayniyoqkasqayraykuwan Hinanpayqakallpacharqan,hinaspanhap'irqan

12HinaqtinmiJesusqaniran:–Hakuripusunchis,ñoqataq ñawpaqeykitarisaq,nispa

13Paytataqnirqan:–Señorniyqayachanmiwawakunapas llamp'usonqokasqankuta,ovejakunapas,uña ovejakunapasñoqawankashasqankuta,hukp'unchay runakunallumpaytaqarqonkumanchayqa,llapan ovejakunanwañupunqa,nispa.

14Señorniy,kamachinpañawpaqentapasachun,ñoqataq llamp'ullatapusasaq,imaynanñawpaqeypiriq uywakunapaswawakunapasaguantankumanhinata, SeñorniymanSeirllaqtamanchayanaykama

15Esautaqnirqan:–Kunanqañoqawankashaqrunakunata saqesaq,nispa.Paytaqnirqan:–¿Imataqnecesitan? Señorniypañawpaqenpikhuyapayakuytatarisaq,nispa 16Chayp'unchaymiEsauqaSeirllaqtamankutipurqan 17JacobtaqSucotllaqtamanrispawasitasayarichirqan, uywankunapaqtaqt'antakunataruwarqan

18HinaqtinmiJacobqaPadanaramllaqtamantahamuspa, CanaánsuyupikaqSiquemllaqtapiSalemllaqtaman chayaranHinaspanllaqtañawpaqenpikarpanta sayarichirqan.

19HinaspanSiquempataytanHamorpamirayninpa makinpikarpantasayachisqanchakratapachakqolqewan rantirqan

20Chaypinhukaltartasayarichirqan,hinaspansuticharqan Elohe-Israelnispa.

34RAKI

1JacobpawachakusqanLeapaususinDinataqchaysuyupi ususinkunataqhawaqlloqsirqan

2HivioHamorpachurinSiquem,paytarikuspa,payta hap'ispa,paywanpuñuspaqhellicharqan

3HinaqtinmiJacobpaususinDinamank'askakurqan, hinaspanchaysipastamunakuspasumaqllatarimapayarqan

4HinanSiquemtaytanHamortanirqan:–Kaysipasta casarachiway,nispa.

5JacobtaqususinDinataqhellichasqantauyarirqan, churinkunachakrapiuywankunawankuskakasharqanku, Jacobtaqch'inllakasharqanchayamunankukama.

6SiquempataytanHamortaqJacobmanrirqanpaywan rimananpaq

7ChaytauyarispankutaqJacobpachurinkunachakramanta lloqsimurqanku,chaymirunakunaqasinchita phiñakurqanku,JacobpaususinwanpuñuspaIsraelpimana yuyayniyoqkashasqanmanta.chayruwaytaqamanan ruwanachu

8HinaqtinmiHamorqapaykunatarimapayaran:Waway Siquempaalmanqaususiykichistananchatamunashan.

9Noqaykuwancasarakuychis,ususiykichistapasqowayku, ususiykutapascasarakuychis

10Qankunaqañoqaykuwanmiyachankichis.chaypi tiyaychis,qhatunaykichispaq,chaypikaqniykichistapas tarinkichis,nispa

11HinaqtinmiSiquemqataytantawawqenkunatawan nirqan:–Qankunapikhuyapayaykuway,ima niwasqaykichistapasqosaqmi,nispa

12Amahayk'aqpasdotetawanregalotawanmañakuykichis, niwasqaykimanhinanqosaq,aswanpasesposayta qowaychis,nispa

13JacobpachurinkunataqtaytanSiquemtaHamortawan qhellichaspanirqankupananDinataqhellichasqanmanta

14Paykunataqnirqanku:–Manankaytaqaruwayta atiykumanchu,pananchistamanaseñalasqarunaman qonanchispaqChaymiñoqaykupaqqak'amiwarqanku

15Ichaqanoqaykuqakaypinaríniykichis:Noqaykuhina kaytamunaspaykichisqa,llapaqharikunaseñalasqa kanaykichispaq

16Hinaqtinmiususiykutaqosqaykiku,ususiykikunatapas pusamusaqku,qankunawantaqtiyasaqku,huk llaqtallataqmikasaqku

17Ichaqamanauyariwaqtiykichisqa,señalasqa kanaykichispaqchayqa.chaymantaqaususiykuta pusasaqku,manañataqmikasaqkuchu,nispa

18ChayrimasqankuqaHamorta,Hamorpachurin Siquemtapaskusichirqan

19Chaywaynaqa,Jacobpaususinwankusikusqanrayku, manaimaruwaytapassaqerparirqanchu.

20HinanHamorchurinSiquemllaqtankupunkumanrispa llaqtankupirunakunawanrimapayarqanku

21Kayrunakunaqanoqanchiswanmithakpikawsanku. chhaynaqachayhallp’apitiyachunku,chaypitaq qhatuchunku;hallp'aqa,qhawariychis,paykunapaqqa

hatunmi;ususinkutacasarakusun,ususinchistaqoykusun, nispa.

22Kayllapinqharikunanoqaykuwankuskatiyanaykupaq, hukllaqtallakanaykupaq,sapankaqharikunaseñalasqa kasqankumanhinaseñalasqakaqtinku.

23¿Manachuuywankupas,kapuqninkupas,llapa animalninkupasñoqanchispaqkanqa?paykunallataari nisunman,paykunataqnoqanchiswantiyanqaku,nispa.

24HinanHamortachurinSiquemtawanllaqtanpa punkunmantallapalloqsimuqkunauyarirqankuLlaqtanpa punkunmantalloqsiqllapaqharikunaseñalasqakarqanku

25Kinsap’unchaypinanaqtinkutaq,Jacobpaiskay churinkuna,DinaqwawqenkunaSimeonwanLevíwan, sapankankuespadankutahap’ispa,manamanchakuspa llaqtamanhaykuspanku,llapaqharikunatawañuchirqanku 26HinanHamortachurinSiquemtawanespadawan wañuchirqanku,hinaspanDinataSiquempawasinmanta horqospalloqsirqanku

27Jacobpachurinkunanwañuchisqarunakunaman hamuspallaqtatasuwarqanku,panankuta qhellichasqankurayku

28Ovejankuta,toronkuta,asnonkutapas,llaqtapi kaqkunata,chakrapikaqkunatawanaparqanku

29Llapanqhapaqkayninkutapas,llapahuch'uy wawakunatapas,warminkutapaspresohap'ispa,wasipi llapakaqkunatasuwarqanku

30JacobtaqSimeontaLevítawannirqan:–Chaysuyupi tiyaqCanaánrunakunaqPerezrunakunaqchawpinpipas asnachiwanankupaqmillakichiwarqankichisHinaqtinmi ñoqapas,wasiypas,thunisqakasaq,nispa

31Hinaqtinmipaykunaqaniranku:–¿Rubonawarmita hinachupananchistatratanman?

35RAKI

1HinaqtinmiDiosqaJacobtanirqan:–Sayariy,Betel llaqtamanriy,hinaspachaypitiyay,chaypihukaltarta ruway,wawqeykiEsaumantaayqekushaqtiykirikhurimuq Diospaq,nispa

2HinaqtinmiJacobqafamilianta,paywanllapa kaqkunatawannirqan:–Qankunaukhupikaqwakllaqta dioskunatawikch'upuychis,ch'uyakaychis, p'achaykichistapascambiaychis.

3SayarispaBetelllaqtamanrisunChaypinhukaltarta ruwasaqDiospaq,paymillakisqakasqayp'unchaypi kutichiwarqan,risqayñanpitaqñoqawankasharqan.

4HinaqtinmiJacobmanqorqankumakinkupikaqllapawak llaqtayoqdioskunata,ninrinkupikaqllapa pendientekunatapasJacobtaqSiquemllaqtaqqayllanpi encinasach'aukhupipakarqan

5Hinaspanpaykunaqapuririrqanku,muyuriqninkupikaq llaqtakunapitaqDiosqamancharikuran,Jacobpa churinkunatataqmanaqatiparqankuchu

6HinaqtinmiJacobqaCanaánhallp'apikaqLuzllaqtaman rirqan,chayllaqtaqaBetelllaqtamanmirirqan

7Chaypinhukaltartahatarichirqan,chaycheqastaqa Elbetelnispasuticharqan.

8RebecaquywaqninDeborataqwañupurqan,Betelwasiq uranpitaqencinasach'aukhupip'ampasqakarqan

9HinaqtinmiDiosqaJacobmanhukmantarikhurimurqan, Padanaramantalloqsimuspataqsamincharqan

10HinanDiosqapaytanirqan:“SutiykiqaJacobmi, sutiykiqamanañanJacobnispachusutichasqakanqa, aswanpasIsraelsutiykinkanqa,Israelsutiwantaq sutichasqakanqa”,nispa.

11HinanDiosqapaytanirqan:–Ñoqaqatukuyatiyniyoq Diosmikanihuknacionpashukt'aqasuyukunapas qanmantankanqa,reykunapaswasanmantan lloqsimunqaku;

12AbrahanmanIsaacmanwanqosqayhallp'ataqosqayki, qhepamirayniykikunamanpaschayhallp'ataqosaq

13HinaqtinmiDiosqapaywanrimasqancheqasmanriran

14HinaqtinmiJacobqapaywanrimasqancheqaspihuk pilartasayarichirqan,chaypilarqarumimantasacrificiota churarqan,chaymanmiukyanasacrificiotahich'arqan, aceitetataqhich'arqan

15HinaqtinmiJacobqaDiosparimasqancheqastaBetel nispasuticharqan

16HinaspanBetelllaqtamantaripurqankuEfratllaqtaman chayananpaqqapisillañakasharqan,Raqueltaqwachakuspa sinchitallank'arqan

17Sasawachakushaqtinmiparteraqanirqan:–Ama manchakuychu,nispa.Kaychuritapasqanmikanqa,nispa.

18HinaqtinmiJesusqawañupushaqtin,Benonisutiwan suticharqan,taytantaqBenjamínnispasuticharqan

19Raqueltaqwañupurqan,hinaspanp'ampasqakarqan Efratllaqtaman,Belénllaqtaman

20HinaqtinmiJacobqaayap'ampananpatapihukpilarta churarqan,chaymikunankamapasRaquelpaaya p'ampananpapilarnin

21HinaqtinmiIsraelrunakunaqaEdartorrepachimpanpi karpantamastarirqaku.

22Israelrunakunachayhallp'apitiyashaqtinkunRubenqa taytanpawarminBilhawanpuñuqrirqan,Israeltaqchayta uyarirqan.Jacobpachurinkunamchunkaiskayniyuq karqaku

23Leapachurinkuna;JacobpaphiwichurinRuben, Simeón,Leví,Judá,Isacar,Zabulón.

24Raquelpachurinkuna;José,Benjamínima

25RaquelpasirvientanBilhapachurinkunapasDan, Neftalíima.

26LeapasirvientanZilpapachurinkunapasGadpiwan Aserpiwan:JacobpachurinkunamPadanaranpinaceq

27JacobtaqtaytanIsaacmanrirqanMamrellaqtaman, ArballaqtaHebrónllaqtaman,chaypinAbrahamwan Isaacwantiyarqanku

28Isaacpakawsasqanqapachaksoqtachunkawatayoqmi karqan

29Isaactaqespirituntasaqerparispawañupurqan,hinaspan llaqtanmanhuñusqakapurqan,machuña,hunt'ap'unchayña kashaspa,churinEsauwanJacobwanp'amparqanku

36RAKI

1Esaupamirayninkunam,payqaEdomllaqtam

2EsauqaCanaánrunakunaqwarmichurinkunamantan casarakurqanHetrunaElonpaususinAda,Hevio ZibeonpaususinAnapaususinAholibama.

3NabajotpapananIsmaelpaususinBasemat

4AdataqEsaúmanwachakurqanElifaztaBasemattaq Reueltawachakurqan.

5AholibamataqwachakurqanJeusta,Jaalamta, Coretatawan

6EsauqaCanaánsuyupiwarminkunata,churinkunata, ususinkunata,llapawasinkunata,uywankunata,llapa uywankunata,tukuyimakaqninkunatapascasarakurqa HinanwawqenJacobpauyanmantahallp'amanrirqan.

7Qhapaqkayninkuqaaswanaskharaqmikarqankuska tiyanankupaq;wakllaqtayoqkasqankuhallp’ataq uywankuraykumanaaguantaytaatirqankuchu

8EsauqaSeirorqopintiyaran:EsauqaEdomllaqtan.

9SeirorqopiEdomrunakunapataytanEsaupa mirayninkunam

10EsaupachurinkunapasutinmiEsaupawarminAdapa churinElifaz,EsaupawarminBasematpachurinReuel 11ElifazpachurinkunankarqanTemán,Omar,Zefo, Gatam,Kenaz

12TimnataqEsaúpachurinElifazpawarminkarqan ElifazmanmiwachakurqanAmalecta.

13KaykunaqaReuelpachurinkunanNahat,Zera,Sama, Miza,EsaúpawarminBasematpachurinkunamkarqa 14EsaupawarminZibeonpaususinAnapaususin Aholibamapachurinkunamkarqa,Esaumanmiwachakurqa Jeusta,Jaalamta,Coretatapas

15Esaupachurinkunapakamachiqninkunamkarqa:Esaupa piwichurinElifazpachurinkunaduqueTeman,duque Omar,duqueZefo,duqueKenaz,

16Edomhallp'apiElifazmantajamuqkamachiqkuna,Core, Gatam,AmaleckamachiqimaPaykunamAdap churinkunakarqaku

17KaykunaqaEsaúpachurinReuelpachurinkunam. DuqueNahat,duqueZera,duqueSamma,duqueMiza, kaykunaqaEdomhallp'apiReuelmantahamuq kamachiqkunam.PaykunamEsaúpawarminBasematpa churinkuna

18KaykunaqaEsaúpawarminAholibamapachurinkunam duqueJeus,duqueJaalam,duqueCora,kaykunaqakarqan EsaupawarminAnaqususinAholibamamanta 19PaykunaEsaúpachurinkuna,paymiEdomllaqta, paykunaqumallinkuna.

20PaykunanHorreoSeirpachurinkunakankuLotán, Sobal,Zibeón,Ana

21Disón,Ezer,Disán,Edomhallp'apiSeirpamiraynin Horearunakunapakamachiqninkunam

22LotanpamirayninkunataqkarqanHori,Hemamima LotanpañañantaqTimnakarqan.

23SobalpamirayninkunankarankuAlvan,Manahat,Ebal, Sefo,Onamima

24KaykunaqaZibeonpamirayninkunankanku.Ajapas, Anapas,taytanZibeonpaasnonkunatamikhuchishaspan ch'inneqpimulakunatatariqAna.

25AnaqmirayninkunankarankuDisón,Anapaususin Aholibamawan

26KaykunaqaDisonpawawankunanHemdán,Esbán, Itran,Queran.

27EzerpamirayninkunaqakaykunankankuBilhan, Zaavan,Akanima

28DisanpamirayninkunaqakaykunanUz,hinaspaAran

29KaykunaqaHorearunakunamantahamuqumallikunan duqueLotán,duqueSobal,duqueZibeón,duqueAná.

30DuqueDison,duqueEzer,Disanduque,kaykunaqaSeir hallp'apikamachikuqkunaukhupiHorillaqtamanta hamurqanku.

31Edomhallp'apikamachikuqreykunaqa,Israelpa mirayninkunapimanaraqreykamachikushaqtin

32BeorpachurinBelataqEdomllaqtapikamachikurqan, llaqtanpasutintaqkarqanDinhaba.

33HinanBelawañupurqan,payparantinpitaqBozra llaqtayoqZeraqchurinJobabkamachikurqan.

34Jobabtaqwañupurqan,Temaníhallp'amantaHusamtaq payparantinpikamachikurqan

35Husamtaqwañupurqan,BedadpachurinHadadtaq MoabpampapiMadiánllaqtatawañuchirqan.

36Hadadtaqwañupurqan,MasrecallaqtamantaSamlataq payparantinpikamachikurqan

37Samlataqwañupurqan,mayupatapiRehobotllaqtayoq Saultaqpayparantinpikamachikurqan

38Saultaqwañupurqan,AcborpachurinBaalhanántaq payparantinpikamachikurqan

39AcborpachurinBaalhanánwañupuqtintaqpaypa rantinpiHadarkamachikurqan.Warminpasutinmikarqan Mehetabel,MezahabpaususinMatredpaususin

40Esaumantahamuqkamachikuqkunapasutinmi, ayllunkumanhina,maypitiyasqankumanhina,sutinkuman hinaduqueTimna,duqueAlva,duqueJete

41DuqueAholibama,duqueElá,duquePinón

42DuqueKenaz,duqueTeman,duqueMibzar.

43Magdielumalli,Iramumalli,kaykunaqaEdomllaqtapi kamachikuqkunankanqaku,paykunaqhallp'anpi tiyasqankumanhina.

37RAKI

1JacobtaqCanaánsuyupitiyaran

2PaykunanJacobpamirayninkunaJoseqachunka qanchisniyoqwatayoqkashaspanwawqenkunawankuska ovejakunatamichisharqanChaywaynaqataytanpa warminkunaBilhaqchurinkunawan,Zilpa churinkunawanmikasharqan,hinanJoseqataytanman willarqanmillaywillakuyninkuta

3Israelrunakunaqallapawawankunamantapasaswanta munakurqankuJoseta,yuyaqñakashasqanrayku.

4Wawqenkunaqataytankullapawawqenkunamantaaswan munakusqantarikuspa,paytacheqnikurqanku,manataqmi thak-kaypirimaytaatirqankuchu.

5Joseqamusqukuspanwawqenkunamanwillaran 6HinaqtinmiJesusqapaykunatanirqan:–Uyariychiskay mosqosqayta.

7Qhawariychis,chakrapigavillakunatawatashaqtiyku, gavillaypassayarirqan,sayaqllataqsayasharqan Hinaptinmi,gavillaykikunamuyuriqpisayachkasqa, gavillaytataqk'umuykurqaku,nispa

8Hinanwawqenkunapaytanirqanku:–¿Cheqaqtachu ñoqaykupikamachikuwaq?Icha,¿cheqaqtachunoqaykuta kamachiwankiku?Hinaspanastawanraqcheqnikurqanku mosqokusqanmanta,rimasqanmantawan

9HinaqtinmiJesusqahukmosqoytapasmosqoykuspa wawqenkunamanwillaran:Qhawariychis,huk mosqoytaraqmimusqukuniIntipas,killapas,chunka hukniyuqquyllurkunapask'umuykuwarqanku

10HinaqtinmiJesusqataytanman,wawqenkunamanwan willaran,taytantaqqaqchaspanirqan:–¿Imataqkay mosqosqaykiqa?¿Cheqaqtachumamaykiwan wawqeykikunawanhamusaqkukaypachaman k'umuykukuq?

11HinanwawqenkunaenvidiakurqankuTaytanmiichaqa chaynisqantakasukuran

12WawqenkunaqaSiquemllaqtamanmitaytankuq ovejankunatamichiqrirqanku.

13IsraelrunakunataqJosetanirqan:–¿Manachu wawqeykikunaSiquemllaqtapiovejakunatamichinku? hamuy,paykunamankachasqayki,nispa.Hinanpayta nirqan:–Kaypinkashani,nispa

14HinaqtinmiJesusqapaytanirqan:–Ripuy, wawqeykikunapaqpas,ovejakunapaqpasallinchusicha manachuschaytaqhawamuyhinaspahukmantawillakuyta apamuwayChaymiHebrónwayq'omantakacharqan, hinaspanSiquemllaqtamanchayarqan

15Hinaqtinmihukrunapaytatariruspachakrapipurishaqta tapurqan:–¿Imatanmaskhashanki?

16Paytaqnirqan:–Wawqeykunatanmaskhashani,niway maypiovejankutamichisqankuta,nispa

17Hinaqtinmichayrunaqanirqan:–Kaymantanripunku, nispaUyarirqanim:Dotánllaqtamanrisunchik,nisqankuta, nispaJosetaqwawqenkunataqatispaDotánllaqtapi tarirqan.

18HinaqtinmiJesustakarumantarikuspa,manaraq paykunamanasuykushaspa,paycontrarimanakurqanku wañuchinankupaq.

19Paykunapurataqninakuranku:Qhawariy,kaymusquq runaqahamushanmi,nispa

20Chayhinaqa,hamuspawañuchisun,hinaspahuk t'oqomanwikch'uykusunchis,hinannisunchis:“Mayllur millayanimalpasmikhurqanmi”,nispa

21Rubentaqchaytauyarispapaykunaqmakinmanta qespichirqanHinaspataqnirqan:–Amawañuchisunchu, nispa

22Rubentaqpaykunatanirqan:–Amayawarta hich'aychischu,aswanpasch'inneqpikayt'oqoman wikch'uychis,amamakiykitahap'iychischuMakinmanta qarqonanpaq,taytanmankutichipunanpaq,nispa.

23Joseqawawqenkunamanchayaqtinmi,Joseypa p'achanmantahorqorqanku,chayp'achanpasaskha colorniyoqmikarqan.

24HinaqtinmiJesustahap'ispahukt'oqoman wikch'uykurqanku,chayt'oqotaqch'usaqkasharqan, manataqmiunupaskasharqanchu.

25Hinaspant'antamikhunankupaqtiyaykurqanku, hinaspanqhawarirqankuGalaadllaqtamantaIsmeel runakunacamellonkuwanq'apayniyoqq'apayniyoq, bálsamota,mirratawanapashaspa,Egiptomanapanankupaq

26Judátaqwawqenkunatanirqan:–¿Imapaqtaq wawqenchistawañuchispayawarnintapakasunman?

27Hamuychis,hinaspaIsmeelrunakunamanvendesunchis, amamakinchistapaymanhap'isunchischu.Paymi wawqenchiscuerponchispasHinanwawqenkunaqa kusisqakasharqanku

28Madiánrunakunaqqhatuqninkunapasasharqanku HinaspanJosetat'oqonmantahorqospaismeel runakunamaniskaychunkaqolqewanvenderqanku, JosetataqEgiptomanpusarqanku

29Rubentaqt'oqomankutipurqanJoseqamananchay t'oqopichukasharqan;hinaspanp'achantapasllik'irqan

30Hinanwawqenkunamankutispanirqan:–Warmaqa manankanchuñuqataq,¿maymantaqrisaq?

31HinaspanJoseqp'achantahap'ispahukcabritota wañuchirqanku,hinaspanchayp'achatayawarman challpurqanku

32Hinaqtinmiimaymanacolorniyoqp'achataapachirqanku, hinaspantaytankumanaparqanku.nispataqnirqan:–Kayta tarirqayku,kunanyachaychuriykiqp'achanchusicha manachuskasqanta,nispa.

33Chaytayachaspataqnirqan:–Wawaypap'achanmi, nispamillayanimalmipaytamikurun;Joseqamana iskayrayaspamalquilasqakachkan

34HinaqtinmiJacobqap'achantallik'ikurqan,wasanpitaq waqap'achatachurakurqan,wawanmantataqaskha p'unchaywaqarqan

35Llapanchurinkunapas,llapaususinkunapas,payta consuelanankupaqhatarirqankuichaqamanan munarqanchusonqochayta;Paytaqnirqan:–Ñoqaqa wawaymanmiayap'ampanamanuraykamusaq,nispa Chhaynatantaytanwaqarqan

36HinanmadianitakunaEgiptomanvenderqanku Potifarman,payqaFaraonpaoficialninmikarqan, guardiakunaqcapitanmikarqan

38RAKI

1ChayratopinJudárunawawqenkunamantauraykamuspa hukAdulamitarunamankutipurqan,paypasutinmikarqan Hira

2JudátaqchaypirikurqanhukCanaánrunaqususinta, paypasutinmikarqanSúaHinanpaytahap'ispa,payman haykurqan

3Hinaqtinmipayqawiksallikuspahukqhariwawata wachakurqanHinanpaytasuticharqanEr

4Wakmantawiksallikuspataqhukqhariwawata wachakurqan.PaytataqsuticharqaOnannispa.

5Hinaqtinmipayqahukmantawiksallikuspahukqhari wawatawachakurqanPaytataqsuticharqanSelanispa, paytaqwachakushaqtinKezibllaqtapikasharqan.

6HinanJudápiwichurinErpaqwarmitacasarakurqan, paypasutinmikarqanTamar

7JudápiwichurinErtaqSeñorDiospañawpaqenpimillay runakarqanHinanSeñorDiosqawañuchirqan

8JudátaqOnantanirqan:–Wawqeykiqwarminwan casarakuy,hinaspawawqeykipaqmiraykunatawiñachiy, nispa

9Onanqayacharqanmichaymuhumanapaypakananta; Wawqenpawarminmanhaykuspataq,wawqenmanmirayta manaqonanpaq,pampamanhich'aykurqan

10ChayruwasqanmiSeñorDiostamanaallinpaq qhawarirqan,chaymipaytapaswañuchirqan.

11HinaqtinmiJudárunaqaususinTamartanirqan:–Taytaykiqwasinpiviudahinaqhepakuy,churiSela wiñanankama,nispaTamartaqtaytanpawasinpitiyaran 12TiempopasaqtintaqJudáwarminSuapaususin wañupurqanHinaqtinmiJudárunaqasonqochakurqan, hinaspanovejarutuqninkunamanrirqankuTimnat llaqtaman,payqaamigonHirawankuska 13HinaqtinmiTamarmanwillaranku:–Suegroykiqa Timnatllaqtamanmirishanovejankunatarutuq,nispa 14Hinaqtinmiviudanpap'achantahorqokuspa,huk qatawanp'istuykukuspa,Timnatllaqtamanriqkichasqa cheqaspitiyaykurqanPaymirikurqanSelawiñasqaña kashaqta,manataqmipaymanqosqañachuwarmikananpaq 15PaytarikuspaJudárunaqarabonawarmikananpaq yuyaykurqanuyantatapakusqanrayku

16HinaqtinmiJesusqañannintakutirispanirqan:–Riy, qanmanhaykumuway,nispa.(Payqamananyacharqanchu ususinkasqanta)Hinanpayqanirqan:–¿Imatataq qowankimanhaykumunaykipaq?

17Paytaqnirqan:–Ovejamantahukcabritota kachamusqayki,nispaPaytaqnirqan:–¿Prendatachu qowankimanapachinaykikama?

18Paytaqnirqan:–¿Imaprendatataqqosqayki?Paytaq nirqan:–Señalniyki,pulserayki,makiykipikaq k'aspiykipas,nispaHinanpayqaqoykurqan,hinaspan paymanhaykurqan,paywantaqwiksallikurqan

19Hinaqtinmichaywarmiqasayarisparipurqan,p'achanta hap'ispa,viudanp'achanwanp'achakuspa.

20HinaqtinmiJudárunaqaAdulamitaamigonpamakinpi cabritotakacharqan,warmiqmakinmantaprendata chaskinanpaq,ichaqamanantarirqanchu.

21HinaqtinmiJesusqachaypitiyaqrunakunatatapuran: ¿Maypitaqkashanñanpatapirikukuqrabonawarmi? Hinannirqanku:–Manankaycheqaspiqarabonawarmiqa karqanchu,nispa

22Judállaqtamankutispataqnirqan:–Manantariymanchu, nispa.chaycheqasmantarunakunapasnirqanku,kay cheqaspimanarabonawarmikasqanmanta

23Judátaqnirqan:–Apakuchun,amap'enqachisqa kananchispaq.

24YaqakinsakillaqhepamanmiJudárunakunaman willarqanku:“SuñakiTamarmiqhellihuchapipurin Hinallataq,qhawariychis,qhellihuchapiwiksallisqa kashanJudátaqnirqan:–Willakuychis,ruphachisqa kachun,nispa

25Wachakuqtinkunsuegronmankacharqan:–Chayrunaq sutinpiwiksallisqakashani,nispa

26Judátaqpaykunatareqsispanirqan:–Payqañoqamanta aswanchaninmikarqan.ChuriySelamanmana qosqayraykuHinaspapasmanañanhukmanta reqsirqanñachu

27Wachakusqantiempopinwiksanpimellizokuna kasharqanku

28Wachakushaqtintaqhukninmakintahaywarirqan, parterataqpukaq'aytutamakinmanwataykuspanirqan:–Kaymiñawpaqtalloqsimurqan,nispa

29Makintaqhepamankutiriqtinmiwawqenlloqsimurqan, hinaspannirqan:–¿Imaynatataqp'akirqanki?Kayp'akiyqa qanwankachun,chayraykunpaypasutinqaFarezkarqan

30Chayqhepamantaqwawqenlloqsimurqan,payqapuka q'aytuyoqmikarqan,Zarasutiyoqtaqkarqan.

39RAKI

1JosetataqEgiptomanuraykachirqankuHinanEgipto nacionmantaFaraonpaguardiacapitanPotifarsutiyoqruna, chaymanuraykachimuqIsmeelrunakunaqmakinmanta rantiran

2SeñorDiostaqJosewankasharqan,payqaqhapaqrunan karqanPatronninEgiptorunapawasinpimkachkarqa 3PatronnintaqrikurqanSeñorDiospaywankashasqanta, SeñorDiostaqtukuyruwasqankunataallintaruwashaqta. 4HinaqtinmiJoseqasumaqsonqotatarirqan,hinaspan paytaservirqan,hinaspanwasintaqhawaqkananpaq churarqan,llapankapuqninkunatapasmakinmanchurarqan. 5Wasinpi,tukuyimakapuqnintapasqhawaqkananpaq churasqanmantapachanSeñorDiosqaJoseraykuEgipto

runaqwasintasamincharqanTaytaDiospa saminchayninmiwasinpi,chakrapipastukuyima kapuqninkunapipaskapurqan

6HinaqtinmiJosepamakinpitukuyimakapuqninta saqerparirqa.manataqmiyacharqanchuimachuskananta, aswanpasmikhusqant’antallanJoseqaallinrunankarqan, allinqhawarisqataqmikarqanpas

7ChaykunaqhepatataqpatronninpaesposanJoseta qhawarirqanPaytaqnirqan:–Ñoqawanpuñuy,nispa

8Ichaqamananmunarqanchu,hinaspanpatronninpa warmintanirqan:–Patronniyqamananyachanchuwasiypi imakunachusñoqawankashanchayta,llapan kapuqnintapasmakiymanhap'iykupun.

9Kaywasipiqamananpipasnoqamantaaswanhatunqa kanchu;Manataqmiimatapashark'awarqanchu,aswanpas qanmanta,warminkasqaykirayku,¿imaynataqkayhatun millayruwaytaruwaspaDioscontrahuchallikuyman?

10Sapap'unchayJosewanrimashaqtinmi,Joseqamana uyarirqanchu,paypaqayllanpipuñunanpaq,nitaqpaywan kuskakananpaqpas

11HinaqtinmiJoseqawasimanhaykurqanllank'ayninta ruwananpaq.Chaywasiukhupiqamananmayqenrunapas kasharqanchu

12HinaqtinmiJesusqap'achanmantahap'ispanirqan:–Ñoqawanpuñuy,nispa.

13HinaqtinmiJesusqap'achantamakinpisaqespa ayqekusqantarikuspa

14Chaywarmiqawasinpiqharikunatawaqyaspaniran:–Qhawariychis,hukhebreosimitanpusamuwanchis burlakuwananchispaqpayqañoqawanpuñunanpaqmi haykumuwarqan,ñoqataqsinchitaqaparirqani.

15HinaqtinmiJesusqaqaparisqaytauyarispa,p'achanta saqerparispaayqekuspahorqomuran

16Chaywarmiqap'achantawaqtanpichurarqan,patronnin wasimankutimunankama

17HinaqtinmiJesusqakaysimikunamanhinaJesustaniran: –Chayhebreorunaqa,ñoqaykumanpusamuwasqaykin, noqamanhaykumuwarqanburlakunaypaq

18Hinaqtinmiqapariqtiy,p’achantasaqerparispa ayqekuran.

19Patronninqawarminparimasqantauyarispanmi khaynataniran:“Kayhinatankamachiykiqañoqata ruwawaran.phiñakuyninrawrarisqanmanta.

20Joseqpatronninpaytahap'ispacarcelmanwisq'arqan reypapresokunawisq'asqakasqankucheqasman

21SeñorDiosmiJosewankashaspakhuyapayarqan,carcel qhawaqpañawpaqenpitaqkhuyapayarqan

22Hinancarceltaqhawaqrunaqa,carcelpillapa presokunataJoseqmakinmanhap’irqanchaypiima ruwasqankutapas,paymichaytaruwaq

23Carceltaqhawaqrunaqamananimatapas qhawarirqanchu.SeñorDiosqapaywankashasqanraykun, chayruwasqantaSeñorDiosqaallinpaqqhawarichirqan

40RAKI

1ChaykunaqhepatataqEgiptoreypacarneronwant'anta ruwaqninwanEgiptoreypatronninkutaphiñachirqanku

2HinanFaraonqaphiñakurqaniskayoficialninkunacontra, mayorpaumalliqnincontra,t'antaruwaqkunaq umalliqninwanima

3Hinaspanguardiakunaqcapitanpawasinpicarcelman wisq’arqan,chaycarcelpinJoseqawatasqakasharqan.

4HinanguardiakunaqcapitanninJosetakamachirqan, paytaqpaykunataservirqan.

5Hinaspaniskayninkumosqokurqanku,sapankahuk tutallapi mosqokusqankuta, sapankanku mosqokusqankumanhina,carcelpiwisq’asqaEgiptoreypa mayorneronpast’antaruwaqpas.

6Joseqatutamantanpaykunamanhaykuspapaykunata qhawarispallakisqakasharqanku

7Hinaqtinmipayqapatronninpawasinpaguardianpi Faraonpaoficialninkunatatapurqan:–¿Imanaqtintaqkunan p'unchayllakisqaqhawashankichis?

8Paykunataqnirqanku:–Musqukurqayku,manataqmichay mosqoytat'ikraqqakanchu,nispaHinanJoseqapaykunata nirqan:–¿ManachuDiospat'ikrakuyninkunaqa? chaykunatawillaway,mañakuyki

9HinanmayorpaumallinqaJosemanmosqokusqanta willaspanirqan:–Musqukusqaypinñawpaqeypiuvassach'a kasharqan

10Uvassach'apitaqkinsak'allmakunakasqa,t'ikarimuq hina,t'ikakunapast'ikarimuqhina.Chayracimokunapitaq puqusqauvaskunataruruchirqan

11Faraonpavasonmimakiypikasharqan,hinan uvaskunatahap'ispaFaraonpavasonmanñit'iykurqani, hinaspanchayvasotaFaraonpamakinmanqorqani

12HinaqtinmiJoseqapaytanirqan:–Kaykinsa k'allmakunaqakinsap'unchaymi.

13Chaywanpaskinsap'unchaymantanFaraonqaumaykita hoqarispawasiykimankutichipusunki,hinaspanFaraonpa vasontamakinmanentreganki,mayorneron kashaqtiykimanhina

14Aswanpaspiensaykuway,maypachachusallinniyki kanqachaypacha,hinaspakhuyapayaykuway,hinaspa Faraonmanrimapayaway,hinaspakaywasimanta horqomuway

15CheqaqtapuninHebreorunakunaqhallp'anmanta suwawarqanku,kaypipasmananimatapasruwarqanichu carcelmanwisq'awanankupaq

16Chayt'antaruwaqumalliqaallinsut'inchasqakasqanta rikuspa,Josetanirqan:–Ñoqapasmosqoypinkasharqani, umaypitaqkinsayuraqcanastakunahap'isqakasharqani

17HanaqcanastapitaqFaraonpaqtukuyimaymana t'antakunakasqapisqukunataqumaypicanastamanta mikhurqanku

18HinaqtinmiJoseqacontestaran:Kayninan:Kimsa canastakunaqakinsap'unchaymi

19Kimsap'unchawmantaraqmiFaraonqaumaykita hoqarispasach'amanwarkusunkiPisqukunapas aychaykitammikurunqaku,nispa

20Faraonpacumpleañonkinsap'unchaypitaq,llapa kamachinkunapaqfiestataruwaspa,mayorneroumalliqpa, t'antaruwaqumalliqpaumantapaskamachinkunaman hoqarirqan

21HinaqtinmiJesusqamayordomoumallitayapamanta mayordonanmankutichipurqan;Hinanchayvasota Faraonmanqoykurqan.

22HinaqtinmiJesusqat'antaruwaqumalliqtawarkuran, Joseypanisqanmanhina

23ChaywanpasmayordomoumalliqamananJoseta yuyarirqanchu,aswanpasqonqapurqanmi

41RAKI

1Iskaywatahunt'atatukuqtinmiFaraonqamosqoykurqan, hinanmayupatapisayasharqan.

2Mayumantataqqanchisallinmunaywakakuna,wira aychayoqimalloqsimurqankuhinaspanhukpraderapi mikhurqanku

3Hinaqtinmi,qanchiswakakunañataqmayumanta lloqsimusharqanku,manaallinqhawarisqa,manaallin aychayoqHinanmayupatapihukninwakaqwaqtanpi sayasharqan

4Manaallinqhawarisqa,manaallinaychayoqwakakunaqa, qanchisallinqhawarisqawirawakakunatanmikhurqanku. ChaymiFaraonqarikcharirqa

5Puñuspataqiskaykaqkutipimosqokurqan,hinanhuk k'aspimantaqanchistrigowicharirqan,allinsayayniyoq.

6Chayqhepatataqqanchisllañurinrikuna,intilloqsimuy ladowayrawanphukurparisqan

7Chayqanchisllañurinrikunataqqanchisrankuta,hunt'a ninrikunatapasmikhurqanFaraontaqrikch'arispa musquyllakasharqan

8Tutamantataqpaypaespiritunmancharikuran.Hinan Egiptosuyupillapalayqakunata,llapayachaysapa runakunatawanwaqyamunanpaqkachamurqan,Faraontaq musqukusqanmantawillarqan.ichaqamananpipas chaykunataFaraonmant'ikraytaatiqchukarqan

9HinaqtinmimanoqumalliFaraontakhaynataniran: Kunanp'unchaymipantasqaytayuyarini.

10Faraonmisirvientenkunawanphiñakuspa,guardiakunaq capitanpawasinpicarcelmanchurawarqan,ñoqatapast'anta ruwaqumalliqpas.

11Hinaqtinmihuktutallapimusqukurqayku,ñoqapas paypassapakamatammusqukurqanchikmusquyninpa nisqanmanhina.

12Hinaqtinminoqaykuwankuskahukmozokasharqan, payqahebreorunankarqan,payqaguardiakunaqcapitanpa kamachinmikarqan.willarqaykutaq,paytaq musquyniykutasut’inchawarqanku;Sapankamanmi mosqosqankumanhinat'ikrarqan

13Hinataq,payt’ikrawasqanchismanhina,chhaynakarqan; noqacargoymankutichipuwarqan,paytataqwarkurqan

14HinaqtinmiFaraonqakachamurqanJoseta waqyamunankupaq,hinaspanusqhayllacarcelmanta horqomurqanku,hinaspanrutukuspap'achantacambiaspa Faraonmanhaykurqan

15FaraontaqJosetanirqan:–Mosqokusqaytan musqukurqani,manataqmipipassut'inchaytaatiqkanchu

16HinanJoseqaFaraontanirqan:–Mananñoqapichu kashan,DiosmiFaraonmanthak-kaypikutichinqa,nispa 17FaraontaqJosetanirqan:–Musqukusqaypinmayupatapi sayasharqani

18Mayumantataqqanchiswakakunalloqsimusharqan, wiraaychayoq,allinmillasqaHinaspanhukpraderapi mikhurqanku

19Paykunaqqhepantataqqanchisvacakuna lloqsimusharqan,wakcha,sinchimillay,manaallin aychayoq,manahayk'aqpasrikusqayEgiptosuyupi.

20Wirawakakuna,manaallinqhawasqawakakunapas ñawpaqqanchiswirawakakunatamikhurqanku

21Mikhuruspankutaq,manayachaytaatirqankuchu mikhusqankuta;ichaqa,qallariypihina,manaallin qhawarisqaraqmikarqankuChaymirikcharirqani

22Musquyniypitaqrikurqani,qanchisninrikunahuk k'aspillapiwicharimushaqta,hunt'a,allin.

23Qanchisninrikunach'akisqa,llañullaña,intilloqsimuy wayrawanphukurparisqanqhepantawiñarqan.

24Chayqanchisallinrinrikunatataqchayllañurinrikuna mikhurqan,chaytataqlayqakunamanwillarqaniichaqa mananpipaschaytawillawaq

25HinaqtinmiJoseqaFaraontanirqan:–Faraonpa mosqokusqanqahukllan,DiosmiFaraonmanwillarqan imatachusruwananta,nispa

26QanchisallinwakakunaqaqanchiswatayoqmiQanchis allinrinrikunaqaqanchiswatallan,mosqoyqahukllan

27Paykunaqqhepantawiñaqqanchisq’omervacakunaqa qanchiswatayoqmiIntilloqsimuywayrawanphukuchisqa qanchisch'usaqninrikunaqaqanchiswatayarqaymikanqa

28KaytanFaraonmanrimarqani:DiosqaFaraonmanmi willanimatachusruwananta

29Qhawariy,qanchiswatahunt'aEgiptohallp'apiaskha mikhuykunahamurqan.

30Paykunaqqhepantataqqanchiswatayarqayhatarinqa Egiptohallp'apitaqqonqasqakanqayarqaymihallp'ata tukupunqa;

31Chayhallp’apiaskhakasqanqamananreqsisqachu kanqachayqhepamanyarqaymanta;Anchallakikuypaqmi kanqa.

32ChaymosqoyqaiskaykutitanFaraonmanyapakurqan Diospatakyachisqanraykun,pisitiempollamantataqDiosqa chaytahunt’achinqa.

33KunanFaraonqaallinyuyayniyoqyachayniyoqrunata maskhachun,Egiptosuyutakamachinanpaq

34Faraonqachaytaruwachun,chayhallp'api kamachiqkunatachurachun,Egiptosuyumantaphisqa t'aqatahap'ikapuchun,qanchisq'apaqwatakunapi

35Hamuqallinwatakunapillapamikhunatahuñuspa Faraonpamakinpitrigotahuñuspallaqtakunapimikhunata waqaychachunku

36ChaymikhunataqEgiptosuyupiqanchiswata yarqaymantahallp'apaqwaqaychanqayarqaywanallpa manachinkananpaq

37ChaymiFaraonpa,llapakamachinkunaq qhawariyninpipasallinkarqan

38Faraontaqkamachinkunatanirqan:–¿Tarisunmanchu kayhinarunata,DiospaEspiritunpikaqrunata?

39FaraontaqJosetanirqan:–Diosqatukuykaykunata rikuchisusqaykiraykun,mananpipasqanhinaallin yuyayniyoqyachayniyoqqakanchu.

40Qanmiwasiypiumallikanki,rimasqaykimanhinan llapallaqtaykamachikunqa.

41FaraontaqJosetanirqan:–Qhawariy,llapanEgipto suyutakamachimuyki,nispa

42FaraontaqmakinmantaanillontahorqospaJosepa makinmanchurarqan,allinlinop'achawanp'achachispataq qorimantacadenawankunkanmanchurarqan

43Hinaspaniskaykaqcarretapisillaykuchirqan Paykunataqñawpaqenpiqaparirqanku:Qunqurqonqoriy, nispa

44FaraontaqJosetanirqan:–ÑoqaqaFaraonmikani,mana qanwanqamananpipasEgiptosuyupiqamakintapas chakintapashoqarinqachu,nispa

45FaraontaqJosetasuticharqanZafnatpanea.HinaspanOn llaqtapisacerdotePotiferapaususinAsenattaesposanman qorqanHinanJoseqaEgiptosuyuntintapuririrqan

46JoseqakinsachunkawatayoqmikasharqanEgiptorey Faraonpañawpaqenpi.HinanJoseqaFaraonpa qayllanmantalloqsispaEgiptosuyuntintapurirqan

47Chayqanchismiraywatakunapinkaypachaqamaki hunt'amirarirqan.

48Egiptosuyupiqanchiswatatukuymikhunata huñuspataqllaqtakunapimikhunatahuñurqan

49Joseqalamar-qocharit'ihinatrigotaaskhatahuñurqan, yupaytasaqenankamaManayupayniyoqmikarqan

50ManaraqyarqaywatakunachayamushaqtinmiJosepaq iskayqharikunawachakurqan,Onllaqtapisacerdote PotiferaqususinAsenat

51HinaqtinmiJoseqaphiwichuriwawataManasés sutiwansuticharqan:Diosmiqonqachiwarqanllapa llank'asqayta,llapataytaypafamiliantapas

52IskaykaqpasutinmiEfraínsutiwansuticharqan, ñak'arisqayhallp'apinDiosqamirachiwarqan

53Egiptosuyupiqanchiswatamikhunatatukupurqan

54Chayqanchiswatataqpisiyapuytaqallarirqan,Joseq nisqanhinaEgiptosuyuntinpinichaqat'antakarqan

55Egiptosuyuntinpiyarqaymantawañukuqtinmi runakunaqaFaraontaqaparirqankumikhunata mañakunankupaqnisusqaykichistaruwaychis

56Kaypachapiyarqaykashaqtinmi,Joseqallapa waqaychanawasikunatakichaspaEgiptorunakunaman venderqanChaymiEgiptosuyupiyarqaysinchita yapakurqan

57LlapannacionkunataqEgiptomanrirqankutrigota rantinankupaqtukuysuyukunapiyarqayanchasinchi kasqanrayku

42RAKI

1JacobqaEgiptosuyupitrigokashaqtarikuspataq churinkunatanirqan:–¿Imanaqtintaqqhawarinakunkichis?

2HinaqtinmiJesusqanirqan:–UyarirqaninEgiptonacionpi trigokashasqanmanta,chaymanuraykamuspa rantimuwaykuChaynapikawsananchikpaq,mana wañunanchikpaq

3JosepachunkawawqenkunaEgiptosuyumantrigorantiq rirqanku

4JosepawawqenBenjamínichaqa,Jacobqamanan wawqenkunawankuskachukacharqan.Chayminiran: “Manamanaallinkunapaymanchayamunman”,nispa

5HinaqtinmiIsraelnacionpamirayninkunahamuranku trigotarantinankupaq,Canaánsuyupiyarqaykashaqtin.

6Josetaqchayhallp'apikamachikuqkarqan,paymillapa runakunamanvendeqkarqan,hinanJoseqwawqenkuna hamuspañawpaqenmank'umuykukurqanku

7HinanJoseqawawqenkunatarikuspareqsirqan,ichaqa manareqsisqakaspapaykunatak'araktarimapayarqan Jesustaqpaykunatatapuran:¿Maymantataqhamunkichis? Hinaspannirqanku:–Canaánsuyumantamikhunata rantinaypaq,nispa

8Joseqawawqenkunatareqsirqan,paykunanichaqamana reqsirqankuchu

9HinaqtinmiJoseqamosqokusqanmosqokusqankunata yuyarispapaykunatanirqan:–Qhawaqrunakunan kankichischayhallp'aqq'alakayninta qhawanaykichispaqmihamushankichis.

10Paykunataqnirqanku:–Manan,wiraqochay,aswanpas mikhunatarantiqmihamushanku,nispa

11LlapanchismihukrunaqchurinkunakanchisCheqaq runakunankayku,kamachiykikunaqamananwateqaqchu kayku

12HinaqtinmiJesusqapaykunatanirqan:–Manan, aswanpaskayhallp'aq'alakaynintaqhawanaykichispaqmi hamushankichis,nispa

13Paykunannirqanku:Kamachiykikunaqachunka iskayniyoqwawqekunankanku,Canaánsuyupihukrunaq churinkunaSullk'akaqmikunanp'unchaytaytanchiswan kashan,huktaqmana

14HinaqtinmiJoseqapaykunatanirqan:–Qankunamanmi niykichis:Wateqaqkunankankichis

15Kaywanmipruebasqakankichis:Faraonpa kawsayninwanqamanankaymantalloqsinkichischu, manachussullk'awawqeykichiskaymanhamunman chayqa.

16Hukniykichistakachamuychiswawqeykichista pusamunanpaq,hinancarcelpiwisq'asqakankichis, chhaynapirimasqaykichischeqaqchusichamanachus chayta,manachayqa,Faraonpakawsayninwanqhawaqmi kankichis

17Llapallankutataqkinsap'unchaycarcelmanchurarqan.

18Hinaqtinmikinsap'unchaypiJoseqapaykunatanirqan:–Kaytaruwaychis,kawsaychisDiostamanchakuni

19Cheqaqrunakunakankichischayqa,hukwawqeykichis carcelpiwisq'asqakachun

20Sullk'awawqeykichistapusamuwaychisChaynatam rimasqaykichikqachiqapchasqakanqa,manataqmi wañunkichikchu,nispaHinaspanchaytaruwarqanku

21Hinaqtinmipaykunapuraninakuranku:–Noqaykuqa cheqaqtapuninwawqeykumantahuchayoqkayku,Diosta mañakuwaqtinku,manauyariytamunaspaykuqa,paypa sonqontallakikusqantarikuspaykuchayraykunkay llakikuyhamuwanchis.

22Rubentaqpaykunatanirqan:–Mananniykichischu:Ama wawacontrahuchallikuychischu,nispa¿Manachu uyariytamunankichis?chhaynaqa,qhawariychis, yawarninpasmañasqakashan

23ManataqmiyacharankuchuJosepapaykunata entiendesqanta;Paykunatat'ikraqwanrimapayasqanrayku. 24Paykunamantat'aqakuspanwaqarqanPaykunaman kutispataqpaykunawanrimaspaSimeontaqechuspa paykunaqñawpaqenpiwataykurqan.

25HinaqtinmiJoseqakamachiransaconkumantrigo hunt'achinankupaq,sapankaqqolqentapasbolsankuman kutichipunankupaq,ñanpimikhunataqonankupaqwan.

26Asnonkumantrigotaq'epiykuspanku,chaymanta ripurqanku.

27Paykunamantahukninmisasantakichaspaasnonman mikhunataqonanpaqqollqentarikuranSakupasiminpin kasharqan,nispa

28Hinanwawqenkunatanirqan:–Qolqeymi kutichipuwarqanSacoypipaskashanmi,sonqonkutaq pisichaspamancharikurqanku:–¿ImatanDiosqakay ruwawarqanchis?

29HinaspanCanaánsuyumantaytankuJacobman hamurqanku,hinaspanpaykunamantukuyimapasasqanta willarqankunispa

30Chayhallp'aqdueñonrunaqak'arakta rimapayawarqankun,hinaspanhap'iwarqankullaqtata qhawaqhina

31Hinaqtinminoqaykuqapaytanirqayku:Cheqaq runakunankayku.manataqmiwateqachukayku.

32Noqaykuqachunkaiskayniyoqwawqekunankayku, taytaykupachurinkuna.hukninmimana,sullk'ataqkunan p'unchayCanaánsuyupitaytanchiswankashan.

33Hinaqtinmichaynacionpadueñonrunaqaniwarqanku: Kaywanmiyachasaqcheqaqrunakasqaykichistahuknin wawqeykichistakaypisaqeychis,hinaspawasiykichispi yarqaymantamikhunatahap'iychis

34Sullk'awawqeykichistapusamuwaychis,chhaynapin yachasaqmanaqhawaqkasqaykichista,aswanpascheqaq runakasqaykichista

35Qelqankutach'usaqyachishaqtinkunsapankankuq p'uyñuqolqenbolsanpikashasqa,taytankupaschayp'uyñu qolqetarikuspamancharikurqanku

36TaytankuJacobtaqpaykunatanirqan:–Wawaykunatan qechuwarqankichis,Joseqamanankanchu,Simeonpas manankanchu,Benjamíntapasqechunkichismi

37Rubentaqtaytantanirqan:–Manapusamuqtiyqa, iskayninchuriykunatawañuchiy,makiymanentregay, ñoqataqkutichipusqayki,nispa

38Paytaqnirqan:–Wawayqamananqanwankuskachu uraykamunqaWawqenwañusqaña,sapallanñataqqhepan, rishaqtiykichisñanpimanaallinkaqtinqa,llakisqayuraq chukchaytaayap'ampanamanuraykachinkichis,nispa.

43RAKI

1Chayhallp'apiqasinchitanyarqaykarqan

2Egiptonacionmantahorqomusqankutrigota mikhuqtinkuntaytankupaykunatanirqan:–Riychis,pisi mikhunatarantimuwayku,nispa

3Judátaqpaytanirqan:–Chayrunaqasinchitan niwarqanku:Mananuyaytarikuwankichischu, wawqeykichisqankunawankaqtinqa,nispa

4Wawqeykutanoqaykuwankachawaqchischayqa, uraykuspamikhunatarantimusqaykiku.

5Manakachaspaykiqamananuraykamusaqkuchu,chay runaqaniwarqankun:Mananuyaytarikunkichischu, wawqeykichismanachusqankunawankashanqachayqa, nispa

6Israelrunakunataqniran:¿Imanaqtintaqchayrunaman willawaqchiswawqeyoqraqchusichamanachuschayta?

7Paykunannirqanku:–Chayrunaqatapuwarqankun imaynakasqaykumanta,aylluykumantawan:–¿Kawsashanraqchutaytaykichis?¿Hukwawqeykipas kanchu?Hinankaysimikunaqnisqanmanhinawillarqayku: ¿cheqaqtachuyachaykuman:“Wawqeykitauraykamuy” ninanta?

8JudátaqtaytanIsraeltanirqan:–Chaywaynatanoqawan kachamuy,hinanhatarisparisaqkuNoqaykupas,qanpas, huch'uywawaykupaskawsananchispaq,manataq wañunanchispaq

9Ñoqaqapaypaqmisegurokasaq;Makiymantanpayta mañakunki,manachuspaytapusamuspayñawpaqeykipi churasaqchayqa,wiñaypaqhuchachakusaq

10Manachusunaytaqhepakurqaykuchayqa,kunanmi iskaykaqkutipikutimuykumankarqan

11HinaqtinmitaytankuIsraelqapaykunatanirqan:–Kunanqachhaynakanmanchayqa,kaytaruwaychis. Hallp'apiaswanallinrurukunatamankaykichispihap'iychis, hinaspachayrunamanhukregalota,pisibálsamota,pisi

mieltapas,q'apaykunatapas,mirratapas,nuecestapas, almendrakunatapas.

12Iskaykutiqolqetamakiykipihap'iybolsaykichispa siminpikutichimusqaqolqetataqmakiykichispi kutichimuychis.ichapashukmanaallinqawapayaykarqa: 13Wawqeykitapaspusay,hinaspahatarispachayrunaman kutiy

14Tukuy-atiyniyoqDiosmikhuyapayasunkichischay runaqñawpaqenpi,hukwawqeykichistaBenjamintawan qarqonanpaqWawaykunamantallakisqakaspayqa llakisqamkani

15Chayrunakunanchayregalotahap'irqanku,iskaykuti qolqetataqmakinkupihap'irqankuBenjamintawan. HinaspansayarispaEgiptomanuraykamurqan,hinaspan Joseqñawpaqenpisayaykurqan

16PaykunawankuskaBenjamínllaqtatarikuspataqJoseqa wasinpikamachikuqtanirqan:–Kayrunakunata wasiykimanpusamuy,hinaspawañuchiy,hinaspa allichakuy.Kayrunakunaqachawpipunchawtamñuqawan mikunqaku,nispa

17ChayrunaqaJoseypakamachisqanmanhinanruwarqan; HinanchayrunaqaJosepawasinmanchayrunakunata pusamurqan

18ChayrunakunaqamancharikurqankunJosepawasinman pusamusqankurayku.Hinaspannirqanku:–Ñawpaqkutipi bolsaykupikutichipuwasqanchisqolqeraykun apamuwanchis,nispaChayhinapin,noqanchiscontra imatapasmaskhaspa,urmaykamuwasunman,kamachihina, asnonchistawanhap'iwananchispaq,nispa

19HinanJosepawasinpimayordomomanasuykuspanku wasipunkupipaywanrimapayarqanku.

20Hinaqtinmikhaynataniran:Señor,ñawpaqtaraqmi uraykamurqaykumikhunatarantiq

21Posadawasimanchayaspaykutaqbolsaykuta kichaykurqayku,hinansapankankuqqolqenbolsanpa siminpikasharqan,qolqeykupashunt'allasaykusqa kasharqan.

22Hinaqtinmihukqolqetapasmakiykumanapamurqayku mikhunatarantinaykupaq

23HinaqtinmiJesusqanirqan:–Hawkayaykachun,ama manchakuychischu,Diosniykichis,taytaykichispa Diosninmiqolqeykichistaqorqasunkichis,qolqeykichispas kapuwarqankichis,nispa.HinanSimeontapaykunaman pusamurqan

24HinaqtinmichayrunaqaJosepawasinmanchay runakunatapusamuspaunutaqorqan,hinaspanchakinkuta mayllikurqankuHinanasnonkumanmikhunataqorqan

25Chawpip'unchaytaJoséhamunanpaqregalota wakichirqanku,chaypit'antatamikhunankuta uyarisqankurayku

26WasimankutimuqtintaqJoseqawasinkumanaparqanku, hinaspanpaymank'umuykukurqanku.

27HinaqtinmiJesusqapaykunatatapurqan:–¿Allinchu taytaykichis,paymantarimasqaykichismachuruna? ¿Kawsachkanraqchu?

28Hinaqtinmipaykunaqaniranku:“Taytayku kamachiykiqaqhalillanmi,kawsashanraqmi”,nispa. Hinaspanumankutak'umuykukuspak'umuykukurqanku

29HinaqtinmiJesusqaqhawarispawawqenBenjamín mamanpachurintarikuspanirqan:–¿Kaychusullk’a wawqeykichis,paymantarimapayasqaykichis?Paytaq nirqan:–Waway,Dioskhuyapayasunki,nispa

30HinaqtinmiJoseqausqhayllariranWisanpaswawqenta munapayasqanraykunmaypiwaqaytamaskhasharqan. Hinaspancuartonmanhaykuspawaqarqan

31HinaqtinmiJesusqauyantamayllakuspalloqsispa,mana kasukuspaniran:“T’antatamikhuychis”,nispa.

32PaykunawankuskamikhuqEgiptorunakunaqsapallan ripurqanku,Egiptorunakunahebreokunawant'antatamana mikhusqankurayku.Egiptorunakunapaqqamillaymi.

33Paypañawpaqenpitiyaykurqanku,phiwichurinkuna ñawpaqkasqanmanhina,sullk'ataqwayna-sipas kayninmanhina

34HinaqtinmiJesusqañawpaqenmantapaykunaman q'otukunatahap'ispaapachimurqan,Benjamínrunakunaq q'opanqaphisqakutiaswanaskharaqmikarqanHinaspan tomaspankupaywankusikurqanku

44RAKI

1HinaqtinmiJesusqawasinpimayordomotakamachiran:–Chayrunakunaqbolsankunamanmikuytahunt'achiychis, sapankaqqolqentapasbolsanpasiminmanchuraychis, nispa.

2Qolqevasota,qolqemantavasota,sullk'apasaku siminmanchuray,trigoqolqentapasHinaspanJoseypa rimasqansimimanhinaruwarqan.

3Achikyamuptinñamchayrunakunataasnonkuwan kacharurqaku

4Llaqtamantalloqsispamanaraqkarukashaqtinkutaq, Joseqamayordomontanirqan:–Hatariy,chayrunakunata qatiy,nispaChaytahap'ispataqpaykunataniy: ¿Imanaqtintaqmanaallintaallinpaqkutichirqankichis?

5¿Manachuwiraqochaytomashan,chaywantaqDiosta willashan?chaytaruwaspaykichismimanaallinkunata ruwarqankichis.

6HinanJesusqapaykunatahap’ispakaysimikunata paykunamanrimarirqan

7Paykunataqnirqanku:–¿Imanaqtintaqwiraqochaykay simikunatanin?Dioshark'achunkamachiykikunakay hinataruwanankuta

8Qhawariy,qollqetasacoykupitarisqaykuqa,Canaán hallp'amantankutichimurqaykiku

9Pipasserviqniykikunatarisqakaqtinqa,wañupuchun, ñoqaykupaspatronniypakamachinkasaqku.

10Paytaqnirqan:–Kunanqarimasqaykimanhinakachun Manahuchayoqmikankichis

11Hinaqtinmisapankankuutqayllasasankutapampaman uraykachirqanku,sapankankutaqbolsankutakicharirqanku

12HinaqtinmiJesusqamaskharqan,kuraqkaqmanta, sullk'amantataqripurqan

13Hinaspanp'achankutallik'ispasapankankuasnonkuta q'epiykuspankullaqtamankutipurqanku

14HinanJudáwawqenkunapiwanJosepawasinman rirqankuChaypiraqmikachkarqa,hinaptinmiñawpaqninpi pampamanwichiykamurqaku

15HinaqtinmiJoseqapaykunatatapuran:–¿Imaruwaytaq kayruwasqaykichisri?¿Manachuyachankichisnoqahina runata?

16Judátaqnirqan:–¿Imanisunmantaqwiraqochayta? imatataqrimasunchik?¿Imaynatataqch'uyanchakusun? Diosmiserviqniykikunaqmanaallinruwasqankuta repararqan,ñoqaykupasseñorniypakamachinkunankayku, copatariqpas

17HinaqtinmiJesusqaniran:–Diosamawanchuchayta ruwanaypaq,ichaqapiqpamakinpicopatarisqakaqtinqa kamachiymikanqa,nispaQankunamantataq,thak-kaypi taytaykichismanhatariychis,nispa.

18HinaqtinmiJudárunakunaqapaymanasuykuspanirqan: –Señorniy,kamachiykiqa,señorniypaqayllanpihuk simillatapasrimachun,amataqsirvienteykicontra phiñakuyniykiqarawrachun,Faraonhinaraqmikanki,nispa.

19Señorniyqakamachinkunatatapurqan:–¿Taytaykichu ichawawqeykichu?

20Hinanwiraqochaytanirqayku:Taytayku,machuruna, machuyasqawawayoq,huch'uyllaraqWawqentaq wañupun,payllataqmamanmantapuchun,taytantaqpayta munakun

21Qantaqkamachiykikunatanirqanki:Uraykamuwaychis, paytaqhawanaypaq,nispa.

22Wiraqochaytanirqayku:Waynaqamanantaytanta saqeytaatinmanchu,taytantasaqepunmanchayqa,taytan wañupunmanmi,nispa.

23Qantaqkamachiykikunatanirqanki:Sullk'a wawqeykichismanauraykamunqachayqa,manañan uyaytarikunkichisñachu,nispa.

24Taytaypakamachiykimanwichaspaykutaq wiraqochayparimasqankunatawillarqayku

25Hinaqtinmitaytaykuqaniwarqanku:–Riychis,pisi mikhunatarantimuwayku,nispa

26Hinaqtinminirqayku:“Mananuraykuytaatiykumanchu, sullk’awawqenchisñoqaykuwankaqtinqauraykamusaqku, mananchayrunaquyantarikusunmanchu,manachus sullk’awawqenchisñoqaykuwankanqachayqa”,nispa 27Taytaykamachiykitaqniwarqanku:Qankunaqa yachankichismiwarmiypaiskayqhariwachakusqanta

28Hukninmiñoqamantalloqsimuspanirqani: Cheqaqtapuninllik'isqakashan,nispa.Chaymantapachan manapaytaqarikurqanichu

29Kaytapasñoqamantaqechuwaqchis,manaallinkuna paymanchayamuqtinqa,llakisqayuraqchukchaykunata ayap'ampanamanuraykachinkichis

30Kunantaqtaytaypakamachiykimanhamuspay,wayna manañoqaykuwankashaqtiy.kawsayninqawaynaq kawsayninpiwatasqakashaqtarikuspa;

31Chaywaynamananoqaykuwankashasqantarikuspa wañupunqa,kamachiykiqtaytanchispayuraqchukchanta llakisqaayap'ampanamanuraykachinqaku

32Kamachiykiqataytaymanmichaywaynatawaqaychaspa niran:Manachuspaytapusamusaqchayqa,wiñaypaqmi taytaymanhuchachakusaq,nispa

33Chhaynaqa,valekuyki,kaywaynaqrantinpikamachiyki wiraqochaypakamachinkachunChaywaynaqa wawqenkunawankuskarichun,nispa

34¿Imaynataqtaytaymanrisaq,waynamanañoqawan kashaqtin?Yaqapaschátaytaymanmanaallinkuna hamunantarikusaq,nispa

45RAKI

1HinaqtinmiJoseqamanahark'akuytaatirqanchullapa ladonpikaqrunakunaqñawpaqenpiHinaspanqaparirqan: –Saparunatañoqamantalloqsipuwaychis,nispaJoseqa wawqenkunamanreqsichikushaqtinqamananpipas paywanqasayasharqanchu

2HinaqtinmiEgiptorunakunapasFaraonpawasinkunapas uyarirqanku.

3HinanJoseqawawqenkunatanirqan:–ÑoqanJosekani ¿Kawsachkanraqchutaytay?Wawqenkunaqamanan kutichiytaatirqankuchu;Paypaqayllanpimancharisqa kasqankurayku

4HinanJoseqawawqenkunatanirqan:–Asuykamuwaychis, nispa.Hinanasuykamurqanku.Paytaqnirqan:–Ñoqaqa wawqeykichisJoseymikani,paytanEgiptoman venderqankichis,nispa

5Chayrayku,amaphiñakuychischu,amaphiñakuychischu kaymanvendewasqaykichismanta

6Kayishkaywatañanchayhallp'apiyarqaykarqan, chaywanpasphisqawatañammanatarpuypasnitaq cosechapaskanqachu

7Diosmiñawpaqniykichistakachamuwarqankaypachapi mirayniykichistawaqaychanaypaq,hinallataqhatun kacharichiywankawsayniykichistaqespichinaypaq

8Chhaynaqa,mananqankunachukayman kachamuwarqanki,aswanpasDiosmi,paymiFaraonpa taytantachurawarqan,llapawasinpapatronninkanaypaq, Egiptosuyuntinpikamachikuqkanaypaqwan.

9Usqhayllataytaymanwichaspaniy:ChuriykiJoseyminin: DiosmiEgiptonacionpadueñontachurawarqan

10Gosenhallp'apintiyanki,qanpas,wawaykikuna, wawaykikunaqwawankuna,ovejaykikuna,wakaykikuna, llapakapuqniykikunaima,qayllaypikankichis

11Chaypinmichisqayki;Pichqawataraqmiyarqay kachkan;Mananqanpas,wasiykipas,llapakapuqniykipas wakchamantukupunkichischu,nispa

12Ñawiykichispas,Benjamínwawqeypañawinkunapas, simiymirimashasunkichis

13TaytaymanwillankichisEgiptosuyupitukuy hatunchasqakasqaymanta,tukuyrikusqaykichismantawan. Hinanusqhayllataytaytakaymanuraykachinkichis,nispa 14HinanwawqenBenjaminpakunkanmank'umuykuspa waqarqan.Benjamintaqkunkanpiwaqarqan.

15Llapawawqenkunatamuch'aykuspanwaqarqan

16Faraonpawasinpinuyarikurqan:Josepa wawqenkunanhamurqanku,chaymiFaraonpas kamachinkunapasanchatakusikurqanku,nispa

17FaraontaqJosetanirqan:–Wawqeykikunataniy:Kaytan ruwashankichis.Uywaykichiskunataq'epiychis,hinaspa riychis,Canaánsuyumanriychis

18Taytaykichistawasiykichistawanhap'ispañoqaman hamuychis,hinanEgiptosuyupaallinkaqninkunata qosqayki,hinanchayhallp'awiratamikhunkichis

19Kunanqakamachisqakanki,kaytaruway;Egipto suyumantacarretakunataapaspawawaykichispaq, warmiykichispaqpas,taytaykichistapusamuychis,hinaspa hamuychis,nispa

20Amataqimaykikunatapasqhawariychischu.Egipto suyupaallinninqaqampaqmi

21Israelrunakunataqchhaynataruwarqanku,hinanJoseqa paykunamancarrokunataqorqanFaraonpa kamachisqanmanhina,hinaspanpaykunamanmikhunata qorqanñanta.

22Llapankumanmisapankamanhukp'achataqorqan Benjamínmanmiqorqankinsapachakqolqeta,phisqat'aqa p'achakunatawan.

23Taytanmantaqkayhinatakacharqanchunkaasnokuna Egiptosuyupiallinkaqkunawanq'episqa,chunka

asnokunañataqñanpitaytanpaqtrigowant'antawan, mikhunawanima.

24Hinaqtinmiwawqenkunatakacharqan,paykunataq ripurqanku,hinaspanpaykunatanirqan:–Qhawariychis ñanpiamaurmanaykichispaq,nispa.

25EgiptomantalloqsispaCanaánsuyumanrirqanku taytankuJacobpaqayllanpi

26HinaqtinmiJesustaniranku:Joseqakawsashanraqmi, Egiptosuyuntinpikamachikuqmi,nispaHinanJacobpa sonqonqapisiyapurqan,paykunatamanacreesqanrayku

27HinaspanJoseypatukuyrimasqankunatawillarqanku, Josepaapananpaqkachamusqancarrokunatarikuspataq taytankuJacobpaespiritunkawsarirqan.

28HinaqtinmiIsraelnacionqaniran:AllinmiWaway Joseqakawsachkanraqmi:manaraqwañuchkaspaymipayta qawaqrisaq.

46RAKI

1HinaqtinmiIsraelrunakunaqatukuykaqninkunawan rispaBeerseballaqtamanrispataytanIsaacpaDiosninman sacrificiokunatahaywarirqan.

2HinaqtinmiDiosqatutarikusqankupiIsraelrunakunata niran:Jacob,Jacob,nispaPaytaqnirqan:–Kaypin kashani,nispa.

3Paytaqnirqan:–ÑoqantaytaykiqDiosninkani,ama manchakuychuEgiptomanuraykamuytaChaypin qanmantahatunnaciontaruwasaq.

4QanwanmiEgiptonacionmanuraykamusaq Saynallataqminoqapaswatichisqayki,hinaptinmiJoseqa ñawiykimanmakintachuranqa,nispa.

5HinaqtinmiJacobqaBeerseballaqtamantahatarirqan, IsraelrunakunataqtaytankuJacobta,wawankuta, warminkutapas,Faraonpakachamusqancarretakunapi aparqanku

6Canaánhallp'apiuywankutapas,kapuqninkutawan hap'ispaEgiptomanhamurqanku,Jacobpas,llapa mirayninkunapiwan

7Churinkunapas,churinkunapachurinkunapas, ususinkunapas,churinkunapaususinkunapas,lliw miraykunapasEgiptomanmipusamurqaku

8EgiptomanhamuqIsraelrunakunaqsutinmikarqan Jacobpachurinkuna:JacobpaphiwichurinRubén.

9RubenpachurinkunapasHanoc,Falu,Hezrón,Carmi ima

10Simeonpachurinkunapas.Jemuel,Jamin,Ohad,Jakin, Zohar,Saul,Canaánwarmiqchurin

11Levipachurinkunapas.Gerson,Coat,Merariima.

12JudápachurinkunapasEr,Onán,Sela,Farez,Zera, ErwanOnánwantaqCanaánsuyupiwañurqankuFarezpa churinkunamkarqaHezrónhinaspaHamul

13Isacarpachurinkunapas.Tola,Fuva,Job,Simrón. 14ZabulonpachurinkunapasSered,Elon,Jahleelima 15PaypachurinkunaLeapachurinkunamkarqa PadanarampallaqtapiJacobpachurinkunaDinawankuska 16GadpachurinkunapasZifón,Hagi,Suní,Esbón,Eri, Arodi,Areliima.

17AserpachurinkunapasJimna,Isúa,Isui,Beria,panan SeraimaHeber,Malquielima

18PaykunataqZilpachurinkunakarqan,paytanLabanqa ususinLeamanqorqan,Jacobmantaqwachakurqanchunka soqtayoqalmakuna

19JacobpawarminRaquelpachurinkuna;José,Benjamín ima.

20EgiptosuyupiJosepaqnacerqanManaseswan Efraínwan,paykunatanwachakurqanOnllaqtapisacerdote PotiferaqususinAsenat.

21BenjaminpachurinkunankarqankuBela,Beker,Asbel, Gera,Naaman,Ehi,Ros,Mupim,Hupim,Ardima 22PaykunanJacobpanacesqanRaquelpachurinkuna karqanku

23DanpachurinkunapasHushim

24NeftalípachurinkunapasJahzeel,Guni,Jezer,Silem ima

25PaykunankarqankuBilhaqchurinkuna,paytanLabanqa ususinRaquelmanqorqan,paytaqJacobmanwachakurqan

26JacobpawawankunaqwarminkunamantawanEgipto nacionmanJacobwankuskahamuqkunansoqtachunka soqtayoqkarqanku

27EgiptosuyupinaceqJoseqchurinkunaniskayalma karqanku,JacobpamirayninEgiptomanhamuqllapa almakunaqachunkasoqtayoqmikarqanku

28HinaspanJudállaqtataJoseymankacharqan,Gosenman uyantaqhawananpaq.HinanGosenhallp'aman chayarqanku

29HinanJoseqacarretantaallichaspaGosenllaqtaman rirqantaytanIsraelwantupananpaq.Hinaspankunkanman qonqoriykukuspa,kunkanpiunaytawaqarqan

30HinaqtinmiIsraelnacionqaJosetanirqan:–Kawsashasqaykirayku,uyaykitarikusqayraykuwañupusaq, nispa

31HinaqtinmiJoseqawawqenkunatataytanpa wasinmanpasnirqan:–ÑoqaqaFaraonmanrispayminisaq: Canaánhallp'apitiyaqwawqeykuna,taytaypawasinpas, ñoqamanmihamuranku

32Qharikunaqamichiqkunankanku,paykunaq llank’ayninkuqawakamichiymikarqanHinaspan ovejankuta,vacachankuta,tukuyimakapuqninkutapas apamuranku.

33Faraontaqwaqyamusunkichis:¿Imallank'anaykichistaq?

34Saynataninkichis:‘Señornikikunaqnegocionqawaynasipaskasqaykumantapachanuywakunallank'arqan, ñoqaykupas,ñawpataytaykupas,Gosenhallp'api tiyakunaykichispaq,nispaSapamichiqmiEgipto runakunapaqqamillakuypaq.

47RAKI

1HinaqtinmiJoseqaFaraonmanhamuspanirqan: Taytaypaswawqeykunapas,ovejakunapas,ovejankunapas, llapakaqninkunapas,Canaánsuyumantanlloqsimunku Gosenhallp'apinkashanku

2Hinaqtinmiwakinwawqenkunata,phisqarunakunata pusaspa,Faraonmanhaywarirqan.

3Faraontaqwawqenkunatanirqan:–¿Ima llank'anaykichistaq?ChaymiFaraontaniranku: Kamachiykikunaqamichiqmikayku,ñoqaykupas,ñawpa taytaykupas,nispa

4HinaspapasFaraontanniranku:–Chaysuyupitiyaqmi hamushanchisKamachiykikunaqamanankanchu ovejakunapaqpasto;Canaánsuyupiyarqayqasinchipunin, kunanqa,kamachiykikunaGosenhallp'apitiyachunku, nispa

5FaraontaqJosetanirqan:Taytaykipaswawqeykikunapas qanmanmihamushanku.

6Egiptosuyuqañawpaqeykipinkashanaswanallin hallp'apitaytaykitawawqeykikunatawantiyachiy;Gosen hallp'apitiyachunku,paykunaukhupiimallank'aq runakunatapasreqsinkichayqa,uywaykuna kamachiqkunamanchuray,nispa

7JoseqataytanJacobtapusamuspaFaraonpa ñawpaqenmanchurarqan,hinanJacobqaFaraonta samincharqan

8FaraontaqJacobtanirqan:–¿Hayk'awatayoqmikanki? 9HinaqtinmiJacobqaFaraontanirqan:–Paregrinaypa p'unchayninkunaqapachakkinsachunkawatayoqmi, pisillan,millayp'unchaykunakawsasqaywatakunapi, manataqmichayarqanchutaytaykunaqkawsasqanku p'unchaykunaman,peregrinacionninkup'unchaykunapipas, nispa

10JacobtaqFaraontasaminchaspaFaraonpa ñawpaqenmantalloqsipurqan.

11HinanJoseqataytantawawqenkunatawanchurarqan, hinaspanFaraonpakamachisqanmanhinaEgiptohallp'api, Ramseshallp'apiaswanallinhallp'antaqorqan.

12Joseqataytanta,wawqenkunata,taytanpalliw ayllunkunatapasayllunkumanhinat'antawanmikhuchirqan

13Llapanhallp'apitaqmanat'antakarqanchu;Yarqayqa sinchisinchipuninkarqan,chaymiEgiptosuyupas,llapan Canaánsuyupasyarqaymantapisiyapurqan

14HinanJoseqaEgiptosuyupi,Canaánsuyupipasllapa qolqetahuñurqanrantisqankutrigopaq,hinanJoseqachay qolqetaFaraonpawasinmanapamurqan

15Egiptosuyupi,Canaánsuyupipasqolqepisiyaqtinmi, llapaEgiptorunakunaJoseymanhamuspanirqanku:–T'antataqowayku,¿imaraykutaqqanpaqayllaykipi wañusaqku?qolqeqapisiyapunmi.

16HinanJoseqanirqan:–UywaykichistaqoychisQolqe pisiyaqtintaquywaykichisparantinpiqosqayki,nispa 17PaykunanuywankutaJosemanaparqanku,hinanJoseqa paykunamant'antataqorqancaballokunata,ovejakunata, vacakunata,asnokunatapas,chaywatapaqtaqllapa uywankumant'antatamikhuchirqan.

18ChaywatatukukuqtinmiiskaykaqwatapiJesusman hamuspanirqanku:–Mananpakasaqkuchuqolqeyku gastakusqanmanta,nispa.wiraqochaypasuywakunayoqmi; Señorniypañawpaqenpiqamananimapaspuchunchu, aswanpascuerponchiskuna,hallp'anchiskunaima

19¿Imanasqataqñoqaykupas,hallp'aykupas,ñawpaqeykipi wañusaqku?rantiwaykuhallp'aykutapast'antapaq, ñoqaykupashallp'aykupasFaraonpakamachinkasaqku, muhutapasqowaykukawsanaykupaq,amawañunaykupaq, allpamanach'usaqkananpaq,nispa

20JoseqaFaraonpaqmiEgiptosuyuntintarantirqanEgipto runakunaqasapankankuchakrankutavenderqankuyarqay atipasqanrayku

21RunakunatataqmiEgiptonacionpahukninpuntanmanta hukpuntankamallaqtakunamanastachirqan

22Sacerdotekunaqhallp'antanmanarantirqanchu SacerdotekunaqaFaraonpaqosqanpartentanmikhurqanku, chaymimanahallp'ankutavenderqankuchu

23HinaqtinmiJoseqarunakunatanirqan:–Qhawariychis, kunanp'unchaymirantisqaykichishallp'aykichistapas Faraonpaq

24Hinaqtinmimirarispapishqat’aqataqonkichis Faraonman,tawat’aqataqqankunakikiykichispaqkanqa, chakramuhupaq,mikhunaykichispaq,wasiykichispaq, huch’uywawaykichiskunapaqpas.

25Paykunataqnirqanku:–Qanmikawsayniykuta qespichiwarqanki,wiraqochaypaqayllanpi khuyapayakusun,Faraonpakamachinkunakasaqku,nispa 26JoseqakunankamapasEgiptosuyutakamachirqan: Faraonpaphisqat'aqantachaskinanpaqSacerdotekunaq hallp'anllanmanaFaraonpachukapurqan

27IsraelrunakunaqaEgiptosuyupiGosensuyupi tiyarqankuchaypitaqkapuqniyoqkarqanku,wiñaspataq mirarqanku.

28JacobqachunkaqanchisniyoqwatatanEgiptosuyupi kawsarqan,Jacobpalliwwatanqapachaktawachunka qanchisniyoqwatayoqmikarqan.

29IsraelwañunantiempoqayllaykamuqtinmichurinJoseta waqyaspanirqan:–Sichuskunanqanpikhuyapayakuyta tarirqanichayqa,makiykitapiernaypauranmanchuray, hinaspasumaqsonqowancheqaqtaruwaway,nispaAma Egiptosuyupip'ampawaychu

30Ñoqaqañawpataytaykunawanmipuñusaq,Egipto nacionmantataqapaspap'ampawanankupip'ampawanki Paytaqnirqan:–Nisqaykimanhinanruwasaq,nispa 31HinaqtinmiJesusqanirqan:–Juraway,nispa.Hinan paymanjurarqanIsraeltaqcamapaumanpi k'umuykukurqan

48RAKI

1ChaykunaqhepatataqhukrunaJosetanirqan:–Qhawariy, taytaykionqosqakashan

2HukrunanJacobtawillaspanirqan:–Qhawariy,churiyki Joseymiqanmanhamushan.

3JacobtaqJosetanirqan:–TukuyatiyniyoqDiosmiCanaán suyupiLuzllaqtapirikhurimuwarqan,hinaspan saminchawarqan.

4Hinanniwarqan:Qhawariy,mirachisqayki,askha runakunatataqruwasaq;Kayhallp'atataq mirayniykikunamanqonqawiñay-wiñaypaq.

5Kunantaqiskaychuriykikuna,Efraín,Manases,Egipto suyupimanaraqEgiptomanhamushaqtiynaceqniykikuna, ñoqaqkanku.RubenpasSimeonpasñoqaqmikanqaku.

6Paykunaqqhepantanaceqwawaykiqaqanpakanqa, herenciankupiwawqenkuqsutinwantaqsutichasqakanqa

7PadanllaqtamantahamushaqtiymiRaquelqaCanaán hallp'apiñanpiwañupurqan,Efratllaqtamanchayananpaq pisillakashaqtin.chaynamBelénllaqtapas.

8HinaqtinmiIsraelrunakunaqaJosepachurinkunata rikuspatapuranku:¿Pikunataqkaykunaqa?

9HinaqtinmiJoseqataytantanirqan:–Chaywawaykunaqa, Diosmikaycheqaspiqowarqan,nispa.Paytaqnirqan:–Apamuway,saminchasaq,nispa

10Israelpañawinkunaqamachuyasqañakasqanraykum manañaqawaytaatirqachuHinanpaykunatapayman asuykachirqanhinaspanpaykunatamuch’aykuspa abrazaykurqan.

11IsraeltaqJosetanirqan:–Mananuyaykitarikuyta yuyaykurqanichu,Diosmimirayniykitapasrikuchiwarqan, nispa.

12HinanJoseqaqonqorinpachawpinmantapaykunata horqomurqan,hinaspanpampamank'umuykukurqan

13Joseqaiskayninkutahap’ispa,pañamakinpiEfrainta Israelpalloq’emakinman,Manasestataqlloq’emakinpi Israelpapañaladontahap’ispa,paymanasuykuchirqan

14Israelqapañamakintahaywarispasullk'akaqEfrainpa umanmanchurarqan,lloq'emakintataqManasespa umanmanchurarqan,makinkunataallintapusaspa Manasesmiphiwichurinkarqan

15HinaspanJosetasaminchaspanirqan:–Dios,ñawpaq taytayAbrahamwanIsaacwanpurisqankuDios,tukuy kawsayniypikunankamamikhuchiwaqniyDios

16TukuymanaallinkunamantakacharichiwaqniyAngel, waynakunatasaminchachun;Chaykunapinsutiysutichasqa kachun,ñawpataytayAbrahampa,Isaacpasutinpas. Hinaspapaskaypachachawpipiaskharunakunaman wiñachunku

17TaytanEfrainpaumanmanpañamakintachurashaqta rikuspaJoseqamanaallinpaqqhawarirqan,chaymi taytanpamakintahoqarirqanEfrainpaumanmanta Manasespaumankamahorqonanpaq.

18HinanJoseqataytantanirqan:–Manan,taytay,kaymi phiwichuriPañamakiykitaumanmanchuray

19Taytantaqmanamunaspaniran:Yachanin,churiy, yachanin,paypashukllaqtamanmitukupunqa,paypas hatunmikanqa,ichaqacheqaqtapuninsullk'awawqen paymantaaswanhatunkanqa,mirayninpasaskha suyukunamanmitukupunqa,nispa

20Chayp'unchaymipaykunatasamincharqan:–Qanpin Israelrunakunasaminchasunkichis:‘DiosmiEfraintahina Manasestahinaruwasunkichis,nispa

21IsraelrunakunataqJosetanirqan:–Wañuniña,Diosmi ichaqaqankunawankashaspañawpaqtaytaykichispa hallp'anmankutichimusunkichis,nispa

22Wawqeykikunamantaaswanaskhataraqmiqorqayki, chaytanespadaywanarcoywanamorrunakunaq makinmantahorqomurqani

49RAKI

1HinaqtinmiJacobqachurinkunatawaqyaspanirqan:–Huñunakuychis,tukupayp'unchaykunapiimachus pasanaykichistawillanaypaq,nispa

2Jacobpachurinkuna,huñunakuspauyariychis TaytaykichisIsraeltauyariychis,nispa.

3Ruben,qanmikankipiwichuriy,atiyniy,kallpaypa qallariynin,allinqhawarisqa,aswanatiyniyoq

4Yakuhinamanatakyasqa,amaaswanallinchukanki; taytaykipapuñunanmanwichasqaykirayku;chaymantataq qhellicharqanki,payqasofámanmiwicharqan.

5SimeonwanLevíwanqawawqenkunankankumillay ruwayinstrumentokunatiyasqankupimkachkan

6Almay,amapakasqankumanhamuychu; Huñunakusqankuman,yupaychayniy,ama hukllachakuychu,phiñakuyninkupihukrunata wañuchirqanku,munayninkupitaqperqatat'oqorqanku

7Phiñakuyninkuñakasqakachun,sinchiphiñakuymi karqan;Phiñakuyninkutaqmillaymillaykarqan,Jacobpi t'aqasaq,Israelpitaqch'eqechisaq.

8Judá,qanmikankiwawqeykikunaqalabasqan,makiykiqa enemigoykikunaqkunkanpinkanqataytaykiq wawankunanñawpaqeykipik'umuykunqaku,nispa.

9Judállaqtaqaleonpauñachanmi,waway,hap'isqamantan wicharirqanki¿Pitaqpaytarikcharichinqa?

10SilohamunankamaqamananJudánacionmantavaranqa lloqsinqachu,nitaqkamachikuyqoqpaschakinpa chawpinmantaqalloqsinqachuPaymanmirunakunaq huñunakuyninqakanqa.

11Asnontauvassach'amanwatay,asnoasnotataqallin uvassach'amanp'achantapasvinowant'aqsarqan, p'achantapasuvasyawarwan

12Ñawinpasvinowanmipukayapunqa,kirunkunapas lechewanmiyuraqyapunqa

13Zabulonqalamarqochapapakakunanpimyachanqa Buquekunapapakakunanmikanqa;PaypalinderonqaSidón llaqtakamamkanqa

14Isacarqakallpasapaasnon,iskayq'epikunaqchawpinpi tiyaq

15Paytaqrikurqansamayallinkasqanta,hallp'asumaq kasqantawan;hombrontak'umuykukuspataqimpuesto pagananpaqkamachikapurqan

16DanqaIsraelpahukninayllunhinamllaqtantajuzganqa

17Danqañanpimach'aqwayhinankanqa,ñanpi mach'aqwaymikanqa,caballoqtalonnintakaniq,chaymi sillakuqninqaqhepamanurmapunqa

18SeñorDiosníy,qespichisqakanaykitansuyakushani. 19Gad,huktropakunanpaytaatipanqa,qhepamanmi ichaqaatipanqa

20Asermantant'antanqawirakanqa,reypa mikhunankunatapasruruchinqa

21Neftalíqakacharisqaurpihinan,sumaqsimikunatan riman.

22Joseqaruruqk'allma,p'uytuqayllapiruruqk'allma piqpak'allmankunanperqapatamanphawan

23Arquerokunaqasinchitanpaytallakichirqanku, baleaspankutaqcheqnikurqanku

24Arconmiichaqakallpawantakyarqan,makinpa makinkunatataqJacobpaatiyniyoqDiosninpamakinwan kallpacharqan;(chaymantamIsraelparumimichiqqa hamun)

25YanapasunkitaytaykiqDiosninwan.Tukuy-atiyniyoq Diospasaminchayninwantaq,hanaqpachamanta saminchakunawan,ukhuukhumantasaminchakunawan, ñuñumanta,wiksamantawansaminchakunawan.

26Taytaykiqsaminchayninkunaqañawpaqtaytaypa saminchayninkunamantaaswanhatunmikarqan,wiñay orqokunaqk'uchunkama,Josequmanpi, wawqenkunamantat'aqasqarunaqumanpacoronanpipas

27Benjamínrunaqalobohinanq'oñikunqa,tutamantanmi hap'isqakunatamikhunqa,tutataqsaqueokunatarakinqa.

28LlapallanmiIsraelpachunkaiskayniyoqayllunkuna sapankatansaminchasqanmanhinasamincharqan.

29HinaqtinmiJesusqapaykunatakamachirqan:–Llaqtaymanhuñunakusaqmi

30CanaánsuyupiMamrellaqtaqqayllanpikaqMacpela chakrapimachaypi,chaytanAbrahamqahetrunaEfrón runaqchakranwanrantirqanp'ampasqakananpaq

31Chaypinp'amparqankuAbrahantawarminSaratawan Chaypinp'amparqankuIsaactawarminRebecatawan ChaypinLeatap'amparqani

32Chaychakrata,chaypikaqmachaytapasHet runakunamantanrantirqanku

33Jacobchurinkunatakamachiytatukuruspanmi,chakinta camamanhoqarispa,espirituntasaqespa,llaqtanman huñusqakapurqan

50RAKI

1HinanJoseqataytanpauyantak'umuykuspawaqaspa much'aykurqan.

2HinanJoseqakamachinkunatakamachirqantaytanta balsamowanhampichikunankupaq

3Tawachunkap'unchaytaqpaypaqhunt'akurqan; Chhaynapinhunt'akunllumpayk'uyusqakunaq p'unchayninkuna,hinanEgiptorunakunaqasoqtachunka p'unchaypaymantawaqarqanku

4Llakikusqanp'unchaykunapasaqtintaq,JoseqaFaraonpa wasintanirqan:–Sichusqankunapikhuyapayakuyta tarirqanichayqa,Faraonpaninrinpiniychis.

5Taytaymijurachiwarqan:“Wañuniñan,Canaánsuyupi t’oqosqayayap’ampanapinp’ampawanki”,nispa Chaynaqa,kunanqa,amayáwichaykuway,hinaspataytayta p'ampasaq,hinaptinmikutimusaq,nispa

6HinaqtinmiFaraonqanirqan:–Riy,hinaspataytaykita p'ampay,jurachisusqaykimanhina,nispa.

7Joseqataytantap'ampananpaqmirirqan,paywan kuskataqFaraonpallapakamachinkuna,wasinpikurak runakuna,Egiptosuyupillapakurakrunakunapasrirqanku.

8Josepallapawawqenkunata,wawqenkunata,taytanpa wasinkunatapas,Gosenhallp'apinsaqerqankuhuch'uy wawakunata,ovejankunata,ovejankunatawan.

9Paywankuskataqmicarretakuna,caballopi sillakuqkunapasrirqanku

10HinaspanJordánmayuchimpapikaqAtadtrillana wasimanchayarqanku,chaypitaqsinchitasinchita waqarqanku,taytantaqqanchisp'unchaywaqarqan

11Chayhallp'apitiyaqkuna,Canaánrunakuna,Atad pampapillakisqakashaqtarikuspa,nirqanku:–Kayqa Egiptorunakunapaqqasinchillakikuymi,chayraykun JordánmayuchimpapiAbelmizraimsutiwansutichasqa karqan,nispa

12Churinkunataqkamachisqanmanhinaruwarqanku 13ChurinkunaCanaánsuyumanapaspap'amparqanku Macpelachakramachaypi,chaytanAbrahamqachakrawan rantirqanHetrunaEfrónp'ampanawasipaq,Mamrellaqtaq ñawpaqenpi.

14HinanJoseqaEgiptomankutipurqan, wawqenkunapiwan,taytantap'ampanankupaqllapa riqkunapas.

15Joseqwawqenkunaqataytankuqwañupusqantarikuspa nirqanku:–IchapasJoseqacheqnikuwasunman,paywan tukuymanaallinruwasqanchistataqkutichipuwasunman, nispa

16HinaqtinmipaykunaqaJosemanwillakuqtakacharqanku: Taytaykiqamanaraqwañushaspankamachirqan

17ChayhinatanJosetaninkichis:Pampachay, wawqeykichiskunaqhuchallikusqankuta,huchankutapas, nispa.manaallintaruwasusqaykirayku,kunantaq, taytaykiqDiosninpakamachinkunaqhuchallikusqankuta pampachaykiHinanJoseqawaqarqanpaywanrimaqtinku 18Wawqenkunapasrispauyanpañawpaqenpi k’umuykukurqankuPaykunataqnirqanku:–Qhawariy, kamachiykikunankayku,nispa.

19HinanJoseqapaykunatanirqan:–Ama manchakuychischu,¿Diosparantinpichukashani?

20Qankunataqichaqamanaallintayuyaykurqankichis. ichaqaDiosmiallinpaqmunarqan,kunanp’unchayhina hunt’ananpaq,askharunakunatakawsachinanpaq

21Kunanqaamamanchakuychischu,ñoqan mijuchisqaykichiswawaykichistapas.Hinanpaykunata sonqocharqan,sumaqsonqowantaqpaykunata rimapayarqan.

22JoseqataytanpawasinpiwanEgiptopitiyarqanku, pachakchunkawatataqJoseqakawsarqan

23JoseqakinsakaqmirayEfrainpawawankunatarikurqan, ManasespachurinMaquirpawawankunapasJoseq qonqoriykukuspauywasqakarqanku

24HinaqtinmiJoseqawawqenkunatanirqan:–Wañuniñan, Diosmiwatukamusunkichis,hinaspankayhallp'amanta horqomusunkichis,Abrahamman,Isaacman,Jacobmanwan jurasqanhallp'aman,nispa.

25HinaqtinmiJoseqaIsraelrunakunamanjurarqan:–Diosmiwatukamusunkichis,kaymantataqtulluykunata apawankichis,nispa.

26HinaqtinmiJoseqapachakchunkawatayoqkashaspa wañupurqan,hinaspanEgiptosuyupiataúdman wisq'arqanku.