Polish - The Proverbs of King Solomon

Page 1


Przysłowia

ROZDZIAŁ1

1PrzysłowiaSalomona,synaDawida,królaizraelskiego:

2Abypoznaćmądrośćikarność,izrozumiećsłowa rozumu,

3Abyotrzymaćnaukęmądrości,sprawiedliwości,sądui uczciwości;

4Abyprostymdaćsubtelność,młodzieńcomwiedzęi rozwagę

5Mądryczłowieksłuchaipomnażawiedzę,aczłowiek rozumnyosiągamądrerady

6Abyzrozumiećprzysłowieijegowykład,słowa mędrcówiichzagadkowewypowiedzi.

7BojaźńPańskajestpoczątkiemwiedzy,leczgłupcy odrzucająmądrośćikarność

8Synumój,słuchajnaukiojcaswegoinieodrzucajnauki matkiswojej

9Bobędąozdobąwdzięcznądlatwejgłowyiłańcuchem natwojejszyi.

10Synumój,gdyciękuszągrzesznicy,nieulegaj

11Jeślipowiedzą:Pójdźznami,zasadźmysięnakrew, czyhajmynaniewinnegobezpowodu,

12Pochłońmyichżywcem,jakgrób,iwcałości,jaktych, którzyzstępujądodołu

13Znajdziemywszelkądrogocennąsubstancję,napełnimy naszedomyłupem:

14Rzućswójlosmiędzynas,niechwszyscybędąwjednej sakiewce.

15Synumój,niechodźznimidrogą,powstrzymajswoją nogęodichścieżki,

16Bonogiichbiegnądozłaiśpiesząsiędorozlewukrwi.

17Zaiste,napróżnozastawiasięsiećnaoczach jakiegokolwiekptaka

18Czyhająnawłasnąkrew,czyhająnawłasneżycie.

19Takiesądrogikażdegochciwegozysku,któryodbiera życietym,którzyjeposiadają

20Mądrośćwołanazewnątrz,naulicachwydajeswójgłos: 21Onawołanagłównymmiejscuzgromadzenia,uwrót bram,wmieściewypowiadasłowaswoje,mówiąc: 22Jakdługo,prości,będzieciekochaćprostotę,szydercy będąsięrozkoszowaćszyderstwem,agłupcybędą nienawidzićwiedzy?

23Nawróćciesięnamojeupomnienie!Otowylejęnawas mojegoducha,oznajmięwammojesłowa

24Ponieważwołałam,aniechcieliście,wyciągałamrękę, aniktniezważał

25Leczwyściezlekceważylicałąmojąradęiniechcieli żadnegomojegoupomnienia.

26Jatakżebędęsięśmiałzwaszegonieszczęścia,będę szydził,gdynadejdziewaszstrach

27Gdynadejdziejakspustoszenieto,czegosięboicie,a waszazagładajakwicher,gdyprzyjdąnawasuciski udręka

28Wtedybędąmniewzywać,lecznieodpowiem;będą mnieszukaćrano,leczmnienieznajdą;

29BoznienawidziliwiedzęiniewybralibojaźniPańskiej, 30Niechcieliżadnejmojejrady,gardzilikażdymmoim upomnieniem

31Dlategobędąjeśćowocswojejdrogi,nasycąsięswoimi własnymizamysłami

32Boodwróceniesięprostaczkówzabijeich,a pomyślnośćgłupcówzniszczyich

33Aktomniesłucha,bezpieczniemieszkaćbędziei będziewolnyodstrachuprzedzłem.

ROZDZIAŁ2

1Synumój,jeśliprzyjmieszmojesłowaiukryjeszusiebie mojeprzykazania, 2Abyśnakłoniłsweuchokumądrościiprzyłożyłswe sercedorozsądku;

3Tak,jeślibędzieszwołałowiedzęigłosswój podniesieszozrozumienie,

4Jeśliszukaćjejbędzieszjaksrebraiposzukiwaćjej będzieszjakukrytychskarbów,

5WtedyzrozumieszbojaźńPańskąiznajdzieszpoznanie Boga

6BoPandajemądrość,zJegoustpochodziwiedzai rozsądek.

7Onprzechowujezdrowąmądrośćdlasprawiedliwych, jesttarcządlatych,którzypostępująuczciwie.

8Onstrzeżeścieżekprawaistrzeżedrogiswoichświętych. 9Wtedyzrozumieszsprawiedliwość,prawoiuczciwość, tak,każdądobrąścieżkę

10Gdymądrośćwejdziedotwegosercaiwiedzastaniesię miłatwejduszy,

11Roztropnośćcięstrzeże,rozsądekcięstrzeże:

12Abycięwyrwaćzdrogiczłowiekazłego,odczłowieka mówiącegorzeczyprzewrotne,

13Którzyopuszczająścieżkiprawości,abychodzić drogamiciemności;

14Którzyradująsięzczynieniazłaimająupodobaniew przewrotnościniegodziwych;

15Którychdrogisąkręteinaswoichścieżkachsię przechylają,

16Abycięwybawićodobcejkobiety,odnieznajomej, któraschlebiaswymisłowami;

17Któraporzuciłaprzewodnikaswojejmłodości,i zapomniałaoprzymierzuswegoBoga.

18Bojejdomskłaniasiękuśmierci,ajejścieżkiku zmarłym

19Każdy,ktodoniejidzie,niewracainietrzymasię ścieżekżycia

20Abyśchodziłdrogądobrychistrzegłścieżek sprawiedliwych.

21Boprawibędąmieszkaćnaziemi,anienagannibędąna niejmieszkać

22Aniegodziwibędązziemiwytraceni,aprzestępcyz niejwykorzenieni

ROZDZIAŁ3

1Synumój,niezapominajomoimprawie,leczniech twojesercestrzeżemoichprzykazań.

2Bodługiedni,długieżycieipokójbędącidodane

3Niechmiłosierdzieiwiernośćcięnieopuszczają, przywiążjedoszyiswojej,natablicysercaswegojezapisz.

4Wtedyznajdzieszłaskęidobrezrozumieniewoczach Bogailudzi

5ZaufajPanucałymswoimserceminiepolegajnaswoim rozumie

6WewszystkichswoichdrogachzwracajsiędoNiego,a Onprostowaćbędzietwojeścieżki.

7Niebądźmądrywewłasnychoczach,bójsięPanai unikajzła.

8Będzietozdrowiemdlatwegopępkaiszpikiemdla twoichkości

9CzcijPanazmajątkuswegoizpierwocinwszelkiego plonuswego,

10Wtedytwojespichlerzenapełniąsięzbożem,atwoje tłoczniebędąprzelewaćsięmłodymwinem

11Synumój,niegardźkaraniemPana,nieupadajna duchuJego,

12BokogoPanmiłuje,tegokarci,jakojciecsyna,w którymmaupodobanie

13Szczęśliwyczłowiek,któryznalazłmądrość,iczłowiek, którynabyłrozsądku.

14Bohandelnimlepszyjestniżhandelsrebrem,azysk jegolepszyniższczerezłoto

15Cenniejszajestnadrubinyiżadnepięknoniedorówna jej

16Długiednisąwjejprawicy,awjejlewicybogactwoi sława.

17Jejdrogisądrogamirozkoszy,awszystkiejejścieżki wiodądopokoju

18Jestdrzewemżyciadlatych,którzysięjejtrzymają,i szczęśliwykażdy,ktojejprzestrzega

19Panmądrościąugruntowałziemię,arozumem ugruntowałniebiosa.

20DziękiJegowiedzyrozstępująsięgłębiny,achmury spuszczająrosę

21Synumój,niechonenieschodząztwoichoczu,strzeż zdrowejmądrościirozwagi,

22Abędążyciemdlatwejduszyiozdobądlatwejszyi

23Wtedybędzieszchodziłbezpiecznieswojądrogą,a nogatwojasięniepotknie

24Gdysiępołożysz,niebędzieszsięlękał,położyszsię,a sentwójbędziesłodki.

25Nielękajsięnagłegostrachuanispustoszenia niegodziwych,gdyprzyjdzie

26BoPanbędzietwojąufnościąiuchronitwojąnogęod zła

27Nieodmawiajdobratemu,komusięononależy,gdy jestwmocytwojejrękijeuczynić.

28Niemówbliźniemuswemu:Idźiprzyjdźznowu,jutro dam,gdytylkobędzieszmógł

29Nieknujzłaprzeciwkobliźniemuswemu,gdyżmieszka bezpiecznieuciebie

30Niewdawajsięwspórzdrugimczłowiekiembez powodu,jeśliciniewyrządziłniczłego

31Niezazdrośćciemiężycielowiiniewybierajżadnejz jegodróg

32BoprzewrotnyjestobrzydliwościądlaPana,leczz ludźmisprawiedliwymiobcujeJegotajemnica

33PrzekleństwoPanawdomuniegodziwego,leczOn błogosławimieszkaniusprawiedliwych

34Zaiste,Onszydzizszyderców,leczpokornymłaskę daje.

35Mądrzyodziedzicząchwałę,leczgłupcybędąhańbą

ROZDZIAŁ4

1Słuchajcie,dzieci,naukiojcaiuważajcie,bypoznać rozum.

2Albowiemdobrąnaukęwamdaję:niegardźciemoim zakonem

3Bobyłemsynemojcamego,czułymijedynym kochanymwoczachmatkimej.

4Ontakżemnieuczyłirzekłdomnie:Niechsercetwoje przestrzegasłówmoich,przestrzegajprzykazańmoich,a będzieszżył

5Nabywajmądrości,nabywajrozsądku,niezapominajo tyminieodchodźodsłówustmoich.

6Nieopuszczajjej,acięochroni;ukochajją,abędziecię strzec

7Mądrośćjestrzecząnajważniejszą;nabywajwięc mądrości,azawszystko,comasz,nabywajzrozumienia

8Wywyższajją,awywyższycię;onacięuczci,gdyją przyjmiesz.

9Onadatwejgłowieozdobęwdzięczną,wręczyciwieniec chwały

10Słuchaj,synumój,iprzyjmijmojesłowa,alatatwego życiasiępomnożą

11Nauczyłemciędrogimądrości,poprowadziłemcię ścieżkamisprawiedliwości.

12Gdypójdziesz,krokitwojeniebędąciasne,agdy będzieszbiegł,niepotknieszsię

13Uchwyćsięmocnonauki,nieodrzucajjej,strzeżjej,bo onajesttwoimżyciem

14Niewchodźnaścieżkęniegodziwychiniekroczdrogą złychludzi.

15Unikajgo,nieprzechodźobokniego,odwróćsięod niegoiidźdalej

16Boniezasną,dopókiniewyrządzązła,asenich zostanieoderwany,dopókiniesprawią,żektośupadnie

17Bojedząchlebniegodziwościipijąwinogwałtu

18Aścieżkasprawiedliwychjestjakjasneświatło,które świecicorazjaśniej,ażdodniadoskonałego

19Droganiegodziwychjestjakciemność;niewiedzą,oco siępotkną.

20Synumój,zwróćuwagęnamojesłowa,nakłońucha swegokumoimwypowiedziom

21Niechnieschodząztwychoczu,zachowajjewgłębi swegoserca

22Bosąoneżyciemdlatych,którzyjeznajdują,i lekarstwemdlacałegoichciała.

23Strzeżswegosercazcałąpilnością,bozniegotryska źródłożycia.

24Oddalodsiebieustaprzewrotne,awargiprzewrotne niechbędąodciebieoddalone

25Niechtwojeoczypatrząprosto,atwojepowiekiniech patrząprostoprzedsiebie.

26Uważajnaścieżkę,poktórejstąpajątwojenogi,iniech wszystkietwojedrogibędąpewne

27Niezbaczajaninaprawo,aninalewo,odwróćnogę swojąodzła

ROZDZIAŁ5

1Synumój,zwróćuwagęnamojąmądrośćinakłońucha kumojemurozsądkowi,

2Abyśzachowałrozwagę,austatwojeniechstrzegą wiedzy.

3Bowargiobcejkobietyociekająjakplastermiodu,a podniebieniejejjestgładszeniżoliwa.

4Leczkoniecjejjestgorzkijakpiołuniostryjakmiecz obosieczny

5Jejnogischodząkuśmierci,jejkrokisięgająkrainy umarłych.

6Abyśniezastanawiałsięnadścieżkążycia,jejdrogisą zmienne,żeniemożeszichpoznać

7Posłuchajciemniewięc,dzieci,inieodstępujcieodsłów ustmoich

8Oddalsięodniejiniezbliżajsiędodrzwijejdomu.

9Abyśnieoddałswejchwałyinnym,aswychlat okrutnikowi

10Abyobcyniezostalinasycenitwoimbogactwem,a pracatwojaniepozostaławdomuobcego;

11Atybędzieszżałowaćnakońcu,gdytwojeciałoitwoje ciałozostanązniszczone,

12Ipowiedz:Jakżenienawidziłemkarności,asercemoje gardziłonapomnieniem!

13Niesłuchałemgłosumoichnauczycieliinienakłoniłem uchatym,którzymniepouczali

14Omalnieznalazłemsięwśródwszelkiegozłapośród zgromadzeniaizgromadzenia.

15Pijwodęzwłasnejcysternyiwodępłynącązwłasnej studni

16Niechrozlejąsięźródłatwojeistrumieniewódpo ulicach

17Niechbędątylkotwoje,anieobceztobą

18Niechbłogosławionebędzietwojeźródło,aradujsię żonąmłodościtwojej

19Niechbędziejakkochającałaniairozkosznasarna; niechjejpiersinasycającięzawsze,ajejmiłościązawsze będzieszoczarowany

20Aty,mójsynu,czemużchceszsiędaćuwieśćobcej kobiecieiobejmowaćpiersiobcej?

21BodrogiczłowiekasąprzedoczamiPanaiOnrozważa wszystkiejegokroki

22Własnejegonieprawościpochłonąbezbożnego,awięzy jegogrzechówgospętają

23Umrzebeznaukiiwwielkiejgłupocieswojejzbłądzi

ROZDZIAŁ6

1Synumój,jeśliporęczaszzaprzyjacielaswegoiuderzysz sięwrękęznieznajomym,

2Słowamiusttwoichdałeśsięzłapać,słowamiusttwoich dałeśsięporwać

3Uczyńtoteraz,mójsynu,agdywpadnieszwręceswego przyjaciela,uratujsięIdź,upokórzsięiupewnijsięcodo swegoprzyjaciela.

4Niedawajsnuswoimoczomanipowiekomswoim

5Wyrwijsięjaksarnazrękimyśliwegoijakptakzręki ptasznika

6Idźdomrówki,leniwcze,przypatrzsięjejdrogomibądź mądry.

7Niemającprzewodnika,nadzorcyaniwładcy, 8Wleciedostarczaswegopokarmuiwżniwazbieraswój pokarm.

9Jakdługobędzieszspał,leniwcze?Kiedyżsięobudzisz zesnu?

10Jeszczetrochęsnu,trochędrzemania,trochęzałożenia rąk,abyspać:

11Atwojeubóstwoprzyjdziejakpodróżnyitwojanędza jakmążuzbrojony.

12Człowiekniegodziwy,bezbożny,chodziz przewrotnymiustami

13Mrugaoczami,mówinogami,palcamiswyminaucza

14Przewrotnośćjestwjegosercu,onustawicznieknuje zło,siejeniezgodę

15Dlategonieszczęścieprzyjdzienaniegonagle,nagle zostaniezłamanyiniebędzieratunku

16TychsześćrzeczynienawidziPan,asiedemjestdla Niegoobrzydliwością:

17Dumnespojrzenie,kłamliwyjęzykiręce,którekrew niewinnąprzelewają,

18Serce,któreknujezłemyśli,nogi,któreszybkobiegną dozła,

19Fałszywyświadek,którymówikłamstwa,iten,który siejeniezgodęmiędzybraćmi.

20Synumój,przestrzegajprzykazańojcaswegoinie odrzucajnaukimatkiswojej

21Przywiążjenazawszedoswegosercaizawiążjesobie wokółszyi

22Gdypójdziesz,będziecięprowadzić;gdyzaśniesz, będziecięstrzegło;agdysięobudzisz,będzieztobą rozmawiać

23Boprzykazaniejestlampą,aPrawoświatłem,adrogą dożycia-upomnienie,karność.

24Abycięuchronićodzłejkobiety,odpochlebstwa językaobcejkobiety

25Niepożądajjejpięknościwsercuswoim,niepozwól, bypowiekamiswymicięuwiodła

26Boprzezkobietęrozpustnączłowiekzdobywakawałek chleba,acudzołożnicaczyhanacenneżycie.

27Czyżmożeczłowieknabraćogniawzanadrze,ajego ubraniesięniespali?

28Czymożektośchodzićporozżarzonychwęglach,a jegostopysięniepoparzy?

29Takwięc,ktozbliżasiędożonyswegobliźniego,nie ujdziekaryżaden,ktosięjejdotknie.

30Ludzieniegardzązłodziejem,którykradnie,aby zaspokoićgłódswój;

31Ajeśligoznajdą,oddasiedmiokrotnie;oddacały majątekswegodomu

32Leczktocudzołożyzkobietą,jestpozbawionyrozumu, aktotoczyni,niszczyswojąduszę.

33Ranęihańbęotrzyma,ahańbajegoniebędziezmazana 34Bozazdrośćjestgniewemczłowieka,dlategowdniu pomstyniebędzieonskąpy

35Niebędziezwracałuwaginażadenokupiniespocznie, choćbyświeledarówdawał

1Synumój,przestrzegajmoichsłówizachowajusiebie mojeprzykazania

2Przestrzegajmoichprzykazań,abędzieszżył,aprawa mojegobądźźrenicąswegooka

3Przywiążjedoswoichpalców,izapiszjenatablicy swojegoserca.

4Mówdomądrości:Siostromoja,arozumnazywajswoją krewną

5Abycięuchroniłyodobcejkobiety,odnieznajomej, któraschlebiaswymisłowami.

6Bopatrzyłemprzezoknomojegodomu,

7Iwidziałemwśródprostaczków,wśródmłodzieńców, młodzieńcapozbawionegorozumu,

8Przechodzącprzezulicę,bliskojejrogu,iruszyłdrogą dojejdomu,

9Ozmierzchu,wieczorem,wczarnąiciemnąnoc:

10Iotospotkałagokobietawstrojunierządnicy,a podstępnegoserca

11Jestgłośnaiuparta,jejnoginieprzebywająwdomu

12Terazjestnaulicy,terazczyhanakażdymrogu)

13Onagowięcchwyciła,pocałowałaizbezczelnąminą rzekładoniego:

14Mamzesobąofiarępojednania,dziśwypełniłemswe śluby.

15Dlategowyszedłem,abycięspotkać,usilnieszukałem twegoobliczaiznalazłemcię

16Przyozdabiamłożemojeobiciamizgobelinów,z rzeźbionymitkaninami,zbisioruegipskiego

17Namaściłammojełożemirrą,aloesemicynamonem

18Chodźcie,nasyćmysięmiłościąażdorana,pocieszmy sięmiłością

19Boczłowiekdobryniejestwdomu,udałsięwdaleką podróż.

20Wziąłzesobątrzospełenpieniędzyiwrócidodomuw oznaczonymdniu

21Swoimipięknymisłowamiskłoniłagodoustępstw, pochlebstwamiswychwargzmusiłagodouległości

22Onnatychmiastzaniąidzie,jakwółidzienarzeź,jak głupiec,któryidzie,bygozakućwdyby;

23Ażstrzałaprzeszyjemuwątrobę,jakptak,któryspieszy siędosidła,niewiedząc,żechodziojegożycie

24Posłuchajciemniewięcteraz,dzieci,izwróćcieuwagę nasłowaustmoich

25Niechtwojesercenieskłaniasiękujejdrogom,nie błądźpojejścieżkach.

26Bowielupowaliła,awielusilnychmężówzabiła

27Jejdomjestdrogądopiekła,prowadzącądokomnat śmierci.

ROZDZIAŁ8

1Czyżmądrośćniewoła,arozumniewydajeswegogłosu?

2Onastoinaszczytachwyżyn,przydrodze,narozstajach ścieżek.

3Onawołaubram,uwejściadomiasta,uwejściado drzwi.

4Dowas,ludzie,wołam,agłosmójkierujędosynów ludzkich

5Prości,zrozumciemądrość,awy,głupcy,bądźcie rozumnegoserca.

6Słuchajcie,boorzeczachwzniosłychmówićbędę,a słowaotwarteustmoichbędągłosićprawdę

7Boustamojebędąmówićprawdę,aniegodziwośćjest obrzydliwościądlawargmoich

8Wszystkiesłowaustmoichsąsprawiedliwe,niemaw nichnicprzewrotnegoinieprawego

9Wszystkiesąjasnedlarozumnegoiprostedlatych, którzywiedzęznaleźli.

10Przyjmijciemojąnaukę,aniesrebro,iwiedzę,anie wybornezłoto

11Bomądrośćjestcenniejszaodperełiżadnaozdobna rzeczniedorównajej.

12Ja,mądrość,mieszkamzroztropnościąiznajduję wiedzęwpomysłowychpomysłach.

13BojaźńPańskaoznaczanienawidzićzła;nienawidzę pychy,buty,złychdrógiprzewrotnejmowy

14Mojajestradaizdrowamądrość,jajestemrozumny,ja mamsiłę.

15Dziękimniekrólowiepanująiksiążętawydająwyroki sprawiedliwe

16Dziękimnierządząksiążętaimożnowładcy,iwszyscy sędziowieziemi

17Miłujętych,którzymniemiłują,aktórzymnieszukają odrazu,znajdąmnie

18Bogactwoisławasązemną,tak,trwałebogactwoi sprawiedliwość.

19Mójowoclepszyjestniżzłoto,nawetnajszczerszezłoto, amójdochódlepszyniżsrebrowyborne

20Prowadzędrogąsprawiedliwości,pośródścieżeksądu, 21Abytym,którzymniemiłują,daćdziedzictwo,i napełnićichskarbce

22Panmnieposiadałnapoczątkudrogiswojej,przed dziełamiswoimi,oddawna

23Odwiekówjestemustanowiony,odpoczątku,zanim powstałaziemia.

24Gdyniebyłogłębin,zostałamnarodzona,gdyniebyło źródełobfitującychwwodę

25Zanimgóryzostałyzałożone,zanimpagórkizostały zrodzone,

26Gdyjeszczenieuczyniłziemianipól,aninajwyższych częściprochuziemi.

27GdyOnprzygotowywałniebiosa,byłamtam,gdy kompaswyznaczałpowierzchnięgłębin

28Gdywgórzeutwierdzałobłoki,gdyumacniałźródła otchłani,

29Gdymorzudawałrozkaz,bywodynieprzekraczały Jegorozkazu,gdyustanawiałfundamentyziemi,

30Ajabyłamprzynim,jakgdybymbyłarazemznim wychowana,ibyłamjegorozkoszącodziennie,radującsię ustawicznieprzednim.

31Radowałemsięnazamieszkałejziemiswojej,a rozkoszemojebyłyprzysynachludzkich

32Terazwięc,synowie,posłuchajciemnie,bo błogosławieni,którzystrzegąmoichdróg

33Słuchajcienaukiibądźciemądrzy,anieodrzucajciejej

34Błogosławionyczłowiek,którymniesłucha,czuwający codziennieumoichbram,czekającyuodrzwimoichdrzwi 35Boktomnieznajdzie,znajdzieżycieiuzyskałaskęu Pana

36Leczktogrzeszyprzeciwkomnie,krzywdziduszę swoją;wszyscy,którzymnienienawidzą,miłująśmierć

ROZDZIAŁ9

1Mądrośćzbudowałasobiedom,wyciosałasiedemswych kolumn,

2Zabiłaswezwierzęta,zmieszałaswewino,zastawiła takżeswójstół

3Wysłałaswedziewice,wołananajwyższychmiejscach miasta,

4Ktojestprosty,niechsiętuzwróci;akomubrak zrozumienia,mówidoniego:

5Chodźcie,jedzciemójchleb,pijciewino,które zmieszałam.

6Porzućciegłupotę,abędziecieżyli,ikroczciedrogą rozwagi.

7Ktokarciszydercę,ściąganasiebiehańbę,aktostrofuje niegodziwca,ściąganasiebiehańbę

8Nieupominajszydercy,abycięnieznienawidził;strofuj mądrego,abędziecięmiłował.

9Uczmądrego,abędziemądrzejszy;uczsprawiedliwego, apomnożyjegowiedzę

10BojaźńPańskajestpoczątkiemmądrości,awiedzao świętymjestrozumem

11Bodziękimnietwojednisiępomnożąilatatwojego życiasięwydłużą

12Jeślijesteśmądry,będzieszmądrydlasiebie,ajeśli szydzisz,tysamtozniesiesz.

13Głupiakobietajesthałaśliwa,prostainicniewie

14Boonasiedziudrzwidomuswego,natronie,na wyżynachmiasta,

15Abyzwrócićsiędopasażerów,którzyidąprostoswoją drogą:

16Ktojestprosty,niechsiętuzwróci;atemu,któremu brakujerozumu,mówi:

17Wodykradzionesąsłodkie,achlebjedzonywukryciu jestsmaczny.

18Leczniewie,żetamprzebywająumarli,ajejgościesą wgłębinachpiekła

ROZDZIAŁ10

1PrzysłowiaSalomona.Mądrysynradujeojca,leczgłupi synjestciężaremdlamatki

2Skarbyniegodziwościnieprzynosząpożytku,lecz sprawiedliwośćwybawiaodśmierci.

3Panniedopuści,byduszasprawiedliwegocierpiałagłód, leczroztrwonimajątekbezbożnych

4Leniwąrękąstajesięubogim,leczrękapracowitych wzbogaca

5Syn,któryzbierawlecie,jestmądry;syn,któryzasypia wżniwa,przynosiwstyd.

6Błogosławieństwasąnagłowiesprawiedliwego,lecz przemoczakrywaustabezbożnego

7Pamięćosprawiedliwymjestbłogosławiona,leczimię bezbożnychzgnije

8Człowiekmądregosercaotrzymaprzykazania,lecz gadatliwygłupiecupadnie.

9Ktopostępujeuczciwie,postępujeuczciwie;leczkto przekręcaswojedrogi,będziepoznany.

10Ktomrugaokiem,sprawiasmutek,leczgadatliwy głupiecupadnie

11Ustasprawiedliwegosąźródłemżycia,leczusta bezbożnegosąukrytewprzemocy.

12Nienawiśćwzniecakłótnie,miłośćzaśwszystkie grzechyzakrywa

13Nawargachrozumnegojestmądrość,leczrózgajestna plecachnierozumnego

14Mądrzyludziegromadząwiedzę,leczustagłupich zbliżająsiędozguby

15Majątekbogaczajestjegotwierdzą,azgubąbiednych jestichubóstwo.

16Pracasprawiedliwegoprzynosiżycie,owocbezbożnych przynosigrzech

17Ktoprzestrzegakarności,tenżyjedrogążycia,kto gardziupomnieniem,błądzi.

18Ktoukrywanienawiśćkłamliwymiustamiikto rozgłaszaoszczerstwa,jestgłupcem.

19Wwielomówstwieniemauniknionegogrzechu,lecz ktopowściągliwiemówi,jestmądry

20Języksprawiedliwegojestjakwybornesrebro,aserce niegodziwychmałowarte.

21Wargisprawiedliwegokarmiąwielu,leczgłupcy umierajązbrakumądrości

22BłogosławieństwoPanawzbogaca,aOnniedodajedo niegożadnegozmartwienia

23Dlagłupcajestzabawączynićzło,leczczłowiek rozumnymamądrość

24Strachprzedbezbożnymprzyjdzienaniego,lecz pragnieniesprawiedliwegozostaniespełnione.

25Jakwicherprzechodzi,takniemajużbezbożnego;lecz sprawiedliwyjestfundamentemwiecznym

26Czymocetdlazębów,tymdymdlaoczu,tymleniwy dlatych,którzygowysyłają

27BojaźńPańskaprzedłużadni,leczlatabezbożnych ulegająskróceniu.

28Nadziejąsprawiedliwychbędzieradość,lecz oczekiwaniebezbożnychzginie

29DrogaPanajestmocądlaprawych,leczdlaczyniących nieprawośćbędziezgubą

30Sprawiedliwyniebędziezachwiany,abezbożninie będąmieszkaćnaziemi.

31Ustasprawiedliwegogłosząmądrość,ajęzyk przewrotnybędziewyrwany

32Wargisprawiedliwegoznająto,comiłe,leczusta bezbożnychmówiąprzewrotność

ROZDZIAŁ11

1FałszywawagabudziwPanuodrazę,leczsprawiedliwy ciężarekjestJegoupodobaniem.

2Zapychąidzieihańba,upokornychzaśjestmądrość

3Prawośćprawychbędzieichprowadzić,lecz przewrotnośćprzestępcówichzgubi.

4Bogactwoniepomożewdniugniewu,lecz sprawiedliwośćwybawiaodśmierci

5Sprawiedliwośćnienagannegowytyczamudrogę,lecz bezbożnyupadaprzezwłasnąbezbożność

6Sprawiedliwośćprawychwybawiichsamych,lecz niewiernizostanąpojmaniwswejwłasnejniegodziwości.

7Gdyumieraczłowiekniegodziwy,nadziejajegoginie,a nadziejaludziniesprawiedliwychginie.

8Sprawiedliwyzostajewybawionyzutrapienia,anajego miejsceprzychodziniegodziwiec

9Obłudnikustamiswyminiszczyswegobliźniego,lecz przezwiedzęsprawiedliwydostąpiwybawienia.

10Gdysprawiedliwymwiedziesiędobrze,miastosię raduje,agdyginąbezbożni,wołasięzradości

11Błogosławieństwemsprawiedliwychwywyższasię miasto,leczustamibezbożnychzostajeonowywrócone

12Ktoniemamądrości,gardziswoimbliźnim,lecz człowiekrozumnymilczy

13Donosicielwyjawiatajemnice,leczczłowiekwierzący rzeczukrywa.

14Gdzieniemarady,tamludupada;leczgdziejestwielu doradców,tamjestbezpieczeństwo

15Ktoporęczazaobcego,będziezatoponosił odpowiedzialność,aktonienawidziporęczenia,jestpewny. 16Kobietawdzięcznazdobywasławę,amocniludzie gromadząbogactwa.

17Człowiekmiłosiernydobrzeczyniswejduszy,lecz człowiekokrutnyprzysparzaprzykrościswemuciału 18Bezbożnypopełniadziełooszukańcze,leczktosieje sprawiedliwość,otrzymazapłatępewną.

19Jaksprawiedliwośćprowadzidożycia,takten,ktogoni zazłem,gonizanimażdoswojejśmierci

20LudzieprzewrotnegosercasąobrzydliwościądlaPana, leczci,którzypostępująuczciwie,sąJegoupodobaniem

21Choćbyrękawrękębylizjednoczeni,niegodziwinie uniknąkary,alepotomstwosprawiedliwychbędzie wybawione

22Czymjestzłotyklejnotwryjuświni,tympiękna kobieta,alebezrozwagi

23Pragnieniemsprawiedliwegojestwyłączniedobro,lecz oczekiwaniembezbożnychjestgniew.

24Jedenrozprasza,ajednakpomnaża;jedenzatrzymuje więcej,niżpotrzeba,amimotoprowadzidoubóstwa

25Człowiekhojnybędzieutuczony,aktoobficiepoi,sam będziepojony

26Ktoskąpizboża,tegoludprzeklinaćbędzie,lecz błogosławieństwobędzienagłowietego,ktojesprzeda.

27Ktopilnieszukadobra,zyskujełaskę;leczktoszuka nieszczęścia,naniegoonoprzyjdzie

28Ktoufaswemubogactwu,upadnie,leczsprawiedliwi jaklatoroślrozkwitną

29Ktoniepokoiswójdom,odziedziczywiatr,agłupi będziesługąmądregoserca.

30Owocemsprawiedliwegojestdrzewożycia,aczłowiek mądryzjednujesobiedusze

31Otosprawiedliwiotrzymajązapłatęnaziemi,atym bardziejbezbożniigrzesznicy

ROZDZIAŁ12

1Ktomiłujekarność,miłujewiedzę,leczktonienawidzi nagany,jestgłupi.

2DobryczłowiekzyskujełaskęuPana,leczczłowieka przewrotnegopotępiOn

3Przeznieprawośćniktsięnieutwierdzi,akorzeń sprawiedliwychniebędziezachwiany

4Cnotliwakobietajestkoronądlaswegomęża,leczta, któragozawstydza,jestjakzgniliznawjegokościach.

5Myślisprawiedliwychsąprawe,leczradybezbożnychsą oszustwem.

6Słowaniegodziwychsązasadzkąnakrew,leczusta prawychichwybawią

7Niegodziwizostająobaleniiniemaich,aledom sprawiedliwychstoi.

8Człowiekzaswojąmądrośćotrzymapochwałę,lecz człowiekprzewrotnegosercabędziewzgardzony

9Lepszyjestwzgardzonyimającysługę,niżten,który samsiebieszanuje,aktóremubrakujechleba

10Sprawiedliwydbaożycieswegobydła,lecz miłosierdziebezbożnychjestokrutne

11Ktouprawiaswojąrolę,nasycisięchlebem;leczkto idziezapróżniakami,jestpozbawionyrozumu.

12Bezbożnypożądasiecizłychludzi,leczkorzeń sprawiedliwychwydajeowoc

13Niegodziwywpadawsidłaprzeznieprawośćswoichust, leczsprawiedliwywychodzicałozniedoli.

14Człowieknasycisiędobremzowocuustswoich,a wedługczynówrąkczłowiekabędziemuodpłacone.

15Drogagłupiegowydajemusięsłuszna,leczktosłucha rady,jestmądry

16Gniewgłupiegoujawniasięnatychmiast,leczczłowiek roztropnyukrywahańbę.

17Ktomówiprawdę,głosisprawiedliwość,aświadek fałszywy-oszustwo

18Bywa,żektośmówiboleśnie,leczjęzykmądrychjest lekarstwem

19Ustaprawdomównetrwająnawieki,ajęzykkłamliwy trwatylkochwilę

20Podstępjestwsercutych,którzyknujązło,lecz doradcypokojuczerpiąradość.

21Sprawiedliwemunieprzydarzysięzło,leczbezbożni będąpełninieszczęścia

22UstakłamliwesąobrzydliwościądlaPana,leczci, którzypostępująuczciwie,sąJegoupodobaniem

23Człowiekroztropnyukrywawiedzę,leczsercegłupich ogłaszagłupotę.

24Rękapracowitychbędziepanować,leczleniwibędą obciążenidaniną

25Smutekwsercuczłowiekaprzygnębiaje,leczdobre słowojerozwesela

26Sprawiedliwyjestwspanialszyodswegobliźniego,lecz drogabezbożnychzwodziich.

27Człowiekleniwynieupieczetego,coupolował,lecz majątekczłowiekapracowitegojestcenny

28Nadrodzesprawiedliwościjestżycie,anajejścieżce niemaśmierci

ROZDZIAŁ13

1Mądrysynsłuchakarcenia,szydercazaśniesłucha nagany.

2Zowocuustswoichczłowiekbędziespożywałdobro, leczduszaprzestępcówbędziespożywałagwałt

3Ktostrzeżeswoichust,strzeżeswegożycia;leczkto szerokootwieraswojewargi,doznazguby

4Duszaleniwegopożąda,anicniema,duszapracowitych będzienasycona.

5Człowieksprawiedliwynienawidzikłamstwa,lecz bezbożnyjestobrzydliwyihańbiącysię

6Sprawiedliwośćstrzeżeprawegonadrodze,lecz bezbożnośćpowalagrzesznika

7Niejedenuważasięzabogatego,anicniema;niejeden uważasięzaubogiego,amawielkiebogactwa

8Bogactwojestokupemzażycieczłowieka,leczuboginie słuchakarcenia

9Światłosprawiedliwychrozświetlasię,leczlampa bezbożnychgaśnie

10Skutkiempychysątylkokłótnie,utychzaś,którzy szukająrady,jestmądrość

11Bogactwozdobytemarnościąbędziezmniejszone,lecz ten,ktojezbieratrudem,pomnożyje.

12Przewlekłeoczekiwanieprzyprawiaserceochorobę, leczgdynadejdzieupragnione,jestdrzewemżycia

13Ktogardzisłowem,będziezgładzony;leczktoboisię przykazania,będzienagrodzony

14Prawomądregojestźródłemżycia,pozwalającym uniknąćsidełśmierci.

15Dobryrozumprzynosiłaskę,leczdrogagrzeszników jesttrudna.

16Roztropnyczłowiekpostępujezwiedzą,leczgłupiec ujawniaswągłupotę

17Złyposłaniecwpędzicięwnieszczęście,leczwierny posełjestlekarstwem.

18Biedaihańbaspotykatego,ktogardzikarnością,lecz ktozważanaupomnienia,dostąpiczci

19Spełnionepragnieniejestprzyjemnedladuszy,leczdla głupcówobrzydliwościąjestodejśćodzła 20Ktoprzestajezmądrymi,stajesięmądry;towarzysz głupcówzginie

21Złościgagrzeszników,leczsprawiedliwymodpłacą dobrem.

22Dobryczłowiekzostawiadziedzictwownukom,a majątekgrzesznikajestzachowanydlasprawiedliwego

23Obfitajestżywnośćwpoluubogich,leczjestitaka, któraginiezpowodubrakurozsądku

24Ktożałujeswojejrózgi,nienawidziswegosyna,lecz ktogomiłuje,karcigozawczasu.

25Sprawiedliwyjedosytaswejduszy,leczbrzuch bezbożnychjestubogi

ROZDZIAŁ14

1Mądrakobietabudujeswójdom,leczgłupiagoburzy swoimirękami

2Ktopostępujeuczciwie,boisięPana,leczktochodzi krętymidrogami,gardziNim.

3Wustachgłupiegojestrózgapychy,leczwargimądrych chroniąich

4Gdzieniemawołów,tamżłóbjestczysty,leczdziękisile wołuplonjestwielki

5Prawdomównyświadekniekłamie,leczfałszywy świadekkłamie.

6Szydercaszukamądrości,leczjejnieznajduje; rozumnemuzaśłatwoprzychodziwiedza

7Odejdźodczłowiekagłupiego,gdyniedostrzegaszw nimrozumnychwarg

8Mądrośćroztropnegopoleganapoznaniuswejdrogi,lecz głupotaniemądrychjestpodstępem.

9Głupcywyśmiewajągrzech,leczusprawiedliwychjest łaska

10Serceznawłasnągorycz,aobcyniewtrącasiędojego radości

11Dombezbożnychbędziezburzony,leczprzybytek sprawiedliwychzakwitnie

12Jestdroga,którazdajesięczłowiekowiprosta,leczw końcuprowadzidośmierci

13Nawetwśmiechusercesięsmuci,akońcemtejradości jestciężkość

14Człowiekodmiennywsercubędziezadowolonyze swoichdróg,aczłowiekdobrybędziezadowolonyzsiebie

15Prostolinijnywierzykażdemusłowu,leczroztropny zważanaswojepostępowanie.

16Mądryczłowiekboisięiunikazła,głupizaśszalejei jestpewnysiebie

17Człowiekporywczypostępujegłupio,aczłowiek przewrotnyjestznienawidzony

18Prościludziedziedziczągłupotę,leczroztropni otrzymująwieniecwiedzy.

19Przeddobrymiźlikłaniająsię,abezbożniubram sprawiedliwego.

20Biednyjestznienawidzonynawetprzezswojego bliźniego,leczbogatymawieluprzyjaciół

21Ktogardziswoimbliźnim,grzeszy;leczszczęśliwyjest ten,ktolitujesięnadbiednym.

22Czyżniebłądząci,którzyknujązło?Leczmiłosierdzie iwiernośćbędąudziałemtych,którzyknujądobro

23Każdapracaprzynosizysk,leczgadatliwośćprowadzi jedyniedonędzy

24Koronąmądrychjestbogactwo,leczgłupotągłupców jestgłupota

25Świadekprawdziwyratujedusze,leczświadek fałszywykłamie.

26WbojaźniPańskiejjestmocnanadzieja,ajegosynowie mająucieczkę

27BojaźńPańskajestźródłemżycia,pozwalauniknąć sidełśmierci

28Wmnogościludumieścisięchwałakróla,leczwbraku luduzgubaksięcia.

29Człowiekpowolnydogniewujestbardzorozumny,lecz porywczyduchemwywyższagłupotę

30Sercezdrowejestżyciemciała,zazdrośćzaśjest zgniliznąkości

31Ktouciskaubogiego,lżyjegoStwórcę,leczktoGoczci, litujesięnadubogim.

32Niegodziwyzostajewygnanyprzeznieprawośćswoją, leczsprawiedliwymanadziejęwśmierciswojej

33Mądrośćmieszkawsercurozumnego,leczita,która jestwśródgłupców,zostajeujawniona

34Sprawiedliwośćwywyższanaród,leczgrzechjesthańbą dlaludów.

35Króljestłaskawydlamądregosługi,leczgniewjego skierowanyjestprzeciwkotemu,ktohańbi

ROZDZIAŁ15

1Łagodnaodpowiedźuśmierzagniew,asłowaraniące pobudzajązłość

2Językmądrychludziposługujesięwiedzą,leczusta głupichzionągłupotą.

3OczyPanasąnakażdymmiejscu:patrząnazłychi dobrych

4Zdrowyjęzykjestdrzewemżycia,leczprzewrotnośćjest złamaniemducha

5Głupigardzinapomnieniemswegoojca,leczkto przestrzeganapomnień,jestroztropny

6Wdomusprawiedliwegojestwielkiskarb,leczw dochodachniegodziwegoniepokój

7Wargimądregoszerząwiedzę,leczsercegłupiegonie.

8OfiarabezbożnychjestobrzydliwościądlaPana,lecz modlitwaprawychjestJegoupodobaniem

9DrogabezbożnychjestobrzydliwościądlaPana,lecz miłujeOntego,ktodążydosprawiedliwości

10Dlatego,ktoopuszczadrogę,karajestbolesna,akto nienawidziupomnienia,umrze

11OtchłańizagładasąprzedPanem,oileżbardziejserca synówludzkich?

12Szydercaniemiłujetego,ktogoupomina,adomądrych niechodzi

13Serceradosnerozweselaoblicze,leczgdysmutekw sercu,duchjestprzygnębiony.

14Sercerozumneszukawiedzy,leczustagłupichsycąsię głupotą.

15Wszystkiednisązłedlaubogiego,leczczłowiek wesołegosercamaucztęustawiczną

16LepiejmiećmałozbojaźniąPańską,niżwielkie bogactwozniepokojem.

17Lepszajestucztazjarzyn,tamgdziejestmiłość,niż głódwołuinienawiść

18Człowiekgniewliwywzniecakłótnię,leczcierpliwy łagodzikłótnię

19Drogaleniwegojestjakżywopłotzcierni,leczdroga sprawiedliwychjestrówna

20Mądrysynradujeojca,leczczłowiekgłupigardziswoją matką.

21Głupotajestradościądlatego,ktoniemamądrości,lecz człowiekrozumnypostępujeuczciwie

22Gdyniemarady,zamierzeniasięnieudają,leczgdzie jestwieludoradców,tamsięudają

23Odpowiedźustjegocieszyczłowieka,asłowo wypowiedzianewewłaściwymczasie-jakżejestdobre!

24Drogażyciajestdlamądregowgórze,byuniknąć piekławdole

25Panzniszczydompysznych,agranicęwdowyutwierdzi.

26MyśliniegodziwychsąobrzydliwościądlaPana,lecz słowaczystychsąsłowamimiłymi

27Ktojestchciwyzysku,niepokoiswójdom,leczkto nienawidzidarów,będzieżył

28Sercesprawiedliwegorozważaodpowiedź,leczusta bezbożnychwylewajązło.

29Panjestdalekoodbezbożnych,leczsłyszymodlitwę sprawiedliwych

30Jasneoczyradująserce,adobrawieśćtuczykości.

31Ucho,któresłuchakarcenia,radżyciowych,przebywa wśródmądrych

32Ktogardzikarnością,gardziswojąduszą,leczkto słuchanagany,nabywarozsądku

33BojaźńPańskajestnaukąmądrości,apokorapoprzedza chwałę.

ROZDZIAŁ16

1Przygotowaniasercaczłowiekaiodpowiedźjęzyka pochodząodPana

2Wszystkiedrogiczłowiekawydająmusięczyste,lecz Panważyduchy

3PowierzPanuswesprawy,azamysłytwojesięspełnią.

4WszystkouczyniłPandlasiebie,nawetbezbożnegona dzieńzły

5Każdy,ktomawyniosłeserce,jestobrzydliwościądla Pana;choćbyrękajegobyłazłączonazrękąjego,nie ujdziekary

6Miłosierdziemiprawdąoczyszczasięznieprawości,a bojaźniąPańskąunikasięzła

7GdydrogiczłowiekapodobająsięPanu,wtedynawet jegowrogowieżyjąznimwpokoju.

8Lepiejmiećmało,alesprawiedliwie,niżwielkiezyski, niesprawiedliwie

9Serceczłowiekaobmyśladrogę,leczPankierujejego krokami

10WyrokBożyjestnaustachkróla,ustajegonie przekraczajągranicsądu.

11SprawiedliwawagaiszalanależądoPana,wszystkie odważnikiwsakiewcesąJegodziełem.

12Obrzydliwościądlakrólówjestczynićbezbożność,bo tronopierasięnasprawiedliwości

13Sprawiedliweustasąrozkosząkrólów,atych,którzy mówiąuczciwie,miłują.

14Gniewkrólajestjakzwiastunśmierci,leczmądry człowiekgouśmierza

15Wświetleobliczakrólajestżycie,ajegołaskajak obłokpóźnegodeszczu

16Oileżcenniejszajestmądrośćniżzłoto,azrozumienie oileżcenniejszaniżsrebro!

17Drogaprawychtoodstąpienieodzła;ktostrzeżeswojej drogi,strzeżeswojejduszy.

18Pychapoprzedzaupadek,awyniosłośćducha upadek

19Lepiejbyćpokornymzpokornymi,niżdzielićłupyz pysznymi

20Ktomądrzepostępuje,znajdziedobro,aktoufaPanu, jestszczęśliwy.

21Mądrysercemzwiesięroztropnym,asłodyczwarg pomnażawiedzę

22Rozumjestźródłemżyciadlatego,ktogoposiada,lecz naukagłupcówjestgłupotą

23Sercemądregouczyjegoustaidodajewiedzyjego wargom.

24Miłesłowasąjakplastermiodu,słodycządladuszyi lekarstwemdlakości

25Jestdroga,którazdajesięczłowiekowiprosta,leczw końcuprowadzidośmierci

26Ktopracuje,pracujedlasiebiesamego,boustajego domagająsiętegoodniego.

27Człowiekbezbożnywydobywazło,anajegowargach płonieogień

28Człowiekprzewrotnysiejeniezgodę,aplotkarz rozdzielaprzyjaciół

29Człowiekgwałtownyzwodziswegobliźniegoi wprowadzagonadrogęniedobrą.

30Zamykaoczyswe,byknućprzewrotnerzeczy,a poruszającwargami,sprowadzazło

31Siwagłowajestkoronąchwały,jeślisięjąznajdziena drodzesprawiedliwości

32Lepszyjestcierpliwyniżmocarz,apanującynadswym duchem–niżzdobywcamiasta.

33Loswrzucasięwzanadrze,leczcałejego rozdysponowanienależydoPana.

ROZDZIAŁ17

1Lepszyjestsuchykęschlebawspokoju,niżdompełen ofiar,aprzytymkłótnia

2Mądrysługabędziepanowałnadsynemhańbiącymi będziemiałudziałwdziedzictwiepośródbraci

3Dlasrebrajesttygiel,dlazłotapiec,adlasercprobierz Panzaśprobierzemjestserc.

4Człowiekniegodziwyzważanawargifałszywe,akłamca słuchajęzykaprzewrotnego

5Ktoszydzizubogiego,lżyjegoStwórcę,aktosięcieszy znieszczęść,nieujdziekary

6Koronąstarcówsąsynowiesynów,achlubąsynówsą ichojcowie.

7Nieprzystoigłupcowidobramowa,atymmniej kłamliweustaksięciu.

8Darjestjakkamieńszlachetnywoczachtego,którygo otrzymał;dokądkolwieksięzwróci,tammapowodzenie

9Ktoukrywawystępek,szukamiłości;leczktosprawę rozgłasza,rozdzielaprzyjaciół.

10Naganajestdlamądregokorzystniejszaniżstobatów dlagłupiego

11Złyczłowiekszukajedyniebuntu,dlategookrutny posłaniecbędzieprzeciwkoniemuwysłany

12Lepiejspotkaćniedźwiedzicę,którejzabranomłode,niż głupcawjegogłupocie

13Ktoodpłacazłemzadobro,temuzłonieustąpizdomu

14Począteksporutotak,jakbyktośwypuściłwodę.

Dlategozaniechajsporu,zanimsięwniegowmieszasz

15Ktousprawiedliwiabezbożnego,iktoskazuje sprawiedliwego,obajsąobrzydliwościądlaPana.

16Pocóżwięcjestcenawrękugłupcazanabycie mądrości,skoroniemaondoniejserca?

17Przyjacielkochawkażdymczasie,abratemsięstajew nieszczęściu

18Człowiekpozbawionyrozumuuderzarękąistajesię poręczycielemwobecswegoprzyjaciela.

19Ktolubikłótnię,grzechmiłuje,aktopodwyższabramę swoją,szukazguby

20Człowiekprzewrotnegosercanieznajdujedobra,akto maprzewrotnyjęzyk,wpadawnieszczęście

21Ktopłodzigłupca,mazmartwienie,aojciecgłupcanie maradości.

22Serceradosnejestnajlepszymlekarstwem;duch przygnębionywysuszakości

23Człowiekniegodziwybierzedarzzanadrza,aby wypaczyćdrogisądu

24Mądrośćjestprzedczłowiekiemrozumnym,leczoczy głupiegopatrząnakrańceziemi.

25Głupisynjestzmartwieniemdlaswegoojcaigoryczą dlatej,któragourodziła

26Takżekaraniesprawiedliwegoniejestdobre,abicie władcówwedługsłusznościniejestdobre

27Ktomawiedzę,oszczędniemówi,aczłowiekrozumny mawspaniałegoducha.

28Nawetgłupi,gdymilczy,uchodzizamądrego,akto zamykausta,uchodzizamężarozumnego

ROZDZIAŁ18

1Zpowodupożądaniaczłowiek,oddzieliwszysię,szukai mieszasięzwszelkąmądrością

2Głupinielubirozsądku,leczszukaswegoserca,któreby jeodkrywało.

3Gdyprzyjdzieniegodziwy,przyjdzietakżepogarda,a wrazzhańbąhańba

4Słowaustczłowiekasąjakgłębokiewody,aźródło mądrościjakpłynącypotok

5Niedobrzejestznosićosobębezbożnego,bywsądzie obalićsprawiedliwego

6Wargigłupiegowdająsięwkłótnię,ajegoustawołająo ciosy.

7Ustagłupiegosąjegozgubą,ajegowargisąsidłemdla jegoduszy

8Słowadonosicielasąjakranyiprzenikajądo najgłębszychczęścibrzucha.

9Takżeiten,ktojestleniwywpracyswojej,jestbratem wielkiegomarnotrawcy.

10ImięPanajestmocnąwieżą;chronisiędoniej sprawiedliwyijestbezpieczny

11Majątekbogaczajestjegomocnątwierdząiwysokim muremwjegomniemaniu.

12Przedupadkiemserceczłowiekajestwyniosłe,achwałę poprzedzapokora

13Ktoodpowiadawjakiejśsprawie,zanimjejwysłuchał, popełniagłupotęihańbę

14Duchczłowiekawytrzymachorobę,leczzłamanego duchaktóżpodniesie?

15Serceroztropnegozdobywawiedzę,auchomądrego szukawiedzy.

16Darczłowiekaotwieramudrogęipozwalamustanąć przedwielkimiludźmi

17Ten,ktopierwszyjestwswojejsprawie,zdajesię sprawiedliwy;leczprzychodzijegobliźniipytago

18Losuśmierzasporyirozdzielamożnych

19Brataobrażonegotrudniejpozyskaćniżmiasto warowne,aichkłótniesąjakzaworyzamku

20Owocemustswoichnasycisięwnętrzeczłowieka,a plonemwargswoichnasycisięon.

21Śmierćiżyciesąwmocyjęzyka,ktogomiłuje,będzie spożywałjegoowoc

22Ktoznalazłżonę,znalazłdobroizyskałłaskęuPana. 23Ubogiprosiomodlitwę,abogatyodpowiadaszorstko 24Człowiek,którymaprzyjaciół,powinienokazaćsię przyjacielem,abywaprzyjacielbardziejprzywiązanyniż brat

ROZDZIAŁ19

1Lepszyjestbiedny,którypostępujeuczciwie,niżten, którymaprzewrotneustaijestgłupcem.

2Takżeidusza,gdyniemawiedzy,niejestdobra;akto szybkokroczynogami,grzeszy

3Głupotaczłowiekawypaczajegodrogę,asercejego gniewasięnaPana

4Bogactwozjednujewieluprzyjaciół,leczbiednybywa oddzielonyodswegobliźniego.

5Fałszywyświadeknieujdziekarania,aktomówi kłamstwa,nieunikniekary

6Wielubędziezabiegaćowzględyksięcia,akażdybędzie przyjacielemtego,ktodarydaje

7Wszyscybraciabiednigonienawidzą,oileżbardziej jegoprzyjacieleoddalająsięodniego!Prześladujeich słowami,leczimichbrakuje

8Ktonabywamądrości,miłujeswąduszę,ktostrzeże roztropności,znajdziedobro.

9Fałszywyświadeknieujdziekarania,aktomówi kłamstwa,zginie

10Rozkosznieprzystoigłupiemu,atymbardziejsłudze panowaćnadksiążętami

11Rozważnyczłowiekpowstrzymujeswójgniew,a chwałąjegojestprzebaczyćwykroczenie

12Gniewkrólajestjakryklwa,ajegołaskajakrosana trawie.

13Syngłupijestzłemdlaojca,akłótnieżonysą nieustającympotokiem

14Domibogactwosądziedzictwemojców,aroztropna żonajestdaremPana.

15Lenistwopogrążawgłębokisen,aduszagnuśnacierpi głód.

16Ktoprzestrzegaprzykazań,zachowujeswojąduszę; leczktogardziswoimidrogami,tenumrze

17Ktosięlitujenadbiednym,pożyczaPanu,ato,coOn dał,oddamu.

18Karćsynaswego,dopókinadziejajest,inieszczędź duszyswojej,gdyonwoła

19Człowiekwielkiegogniewuponiesiekarę;choćbyśgo bowiemuwolnił,znowubędzieszmusiałtosamouczynić

20Słuchajradyiprzyjmijnaukę,abyśbyłmądrywswoim życiuostatecznym

21Wielezamysłówjestwsercuczłowieka,leczradaPana sięostoi.

22Pragnieniemczłowiekajestjegodobroć,alepszyjest uboginiżkłamca

23BojaźńPańskaprowadzidożycia,aktojąposiada, będziezawszenasycony,iniedoznazła

24Człowiekleniwytrzymarękęswojąnazanadrzuinie chcejejjużpodnieśćdoust.

25Uderzszydercę,aprostaczeksięprzestraszy;strofuj rozumnego,aonposiądziewiedzę

26Ktoojcaswegoniszczyimatkęswojąwypędza,jest synemhańbiącymiściągającymhańbę

27Synumój,przestańsłuchaćpouczeń,któreodwodząod słówwiedzy.

28Świadekniegodziwygardzisądem,austaniegodziwego pożerająnieprawość

29Dlaszydercówprzygotowywanesąwyroki,abatyna plecygłupców

ROZDZIAŁ20

1Winotoszyderca,mocnytrunektowrzaskliwa kłótnia;iniejestmądry,ktosięodniegozawodzi.

2Strachprzedkrólemjestjakryklwa;ktogorozgniewa, grzeszyprzeciwkoswojejduszy

3Zaszczytemdlaczłowiekajestzaniechaćsporu,lecz każdygłupiecbędziesięwtrącał

4Leniwynieorzezpowoduzimna,przetożebraćbędziew żniwa,anicnieotrzyma.

5Radawsercuczłowiekajestjakgłębokawoda,lecz człowiekroztropnypotrafijejnaczerpać

6Większośćludzibędziewychwalaćswojądobroć,lecz człowiekawiernegoktóżznajdzie?

7Sprawiedliwypostępujeuczciwie,błogosławienisąpo nimjegosynowie

8Królzasiadającynatroniesędziowskimrozprasza wszelkiezłoswoimioczami

9Któżmożepowiedzieć:Oczyściłemswojeserce,jestem wolnyodswojegogrzechu?

10Różneciężarkiiróżnemiary–jednoidrugiejest obrzydliwościądlaPana

11Nawetdzieckomożnapoznaćpojegouczynkach,czy jegouczynkisączysteiprawe.

12Ucho,któresłyszy,ioko,którewidzi,obateelementy uczyniłPan

13Niekochajsnu,abyśniezubożał;miejoczyotwarte,a nasyciszsięchlebem

14Nic,nic,powiadakupujący,leczgdyodchodzi,wtedy sięchwali.

15Jestzłotoimnóstworubinów,leczustawiedzysą drogocennymkamieniem.

16Zabierzmuszatę,boonporęczazaobcego,iweźod niegozastawzaobcąkobietę

17Chleboszustwajestsłodkidlaczłowieka,leczpóźniej ustajegonapełniąsiężwirem.

18Każdyzamiarpowstajenaradzie,adobrąradąwalcz

19Roznosicielplotekzdradzatajemnice;niezadawajsię więcztym,którypochlebiaswoimiwargami

20Ktozłorzeczyswemuojcualbomatce,tegolampaw ciemnościachzgaśnie.

21Dziedzictwomożnanapoczątkupośpieszniezdobyć, leczjegokoniecniebędziebłogosławiony

22Niemów:Zazłoodpłacę,leczufajPanu,aOncię wybawi

23DwustronneciężarkisąobrzydliwościądlaPana,a fałszywawaganiejestdobra.

24CzynyczłowiekanależądoPana,jakżewięcmoże człowiekzrozumiećswojąwłasnądrogę?

25Jesttosidłodlaczłowieka,którypożerato,coświęte,a poślubowaniubędziebadał

26Mądrykrólrozpraszaniegodziwychisprowadzana nichkoło.

27DuchczłowiekajestświecąPańską,któraprzenika wszystkiewnętrznościbrzucha

28Miłosierdzieiprawdastrzegąkróla,amiłosierdzie podtrzymujejegotron

29Chwałąmłodzieńcówjestichsiła,aozdobąstarcówjest siwagłowa.

30Sinicaranyoczyszczazezła,apręgizwnętrzności brzucha

ROZDZIAŁ21

1SercekrólajestwrękuPana,jakstrumieniewody,Onje nawraca,dokądchce

2Każdadrogaczłowiekawydajemusięsłuszna,leczPan badaserca.

3CzynieniesprawiedliwościiprawamilszejestPanuniż ofiara

4Dumnespojrzenieiwyniosłeserce,atakżeoranie bezbożnychjestgrzechem

5Myślipracowitychludzikierująsiękuobfitości,myśli każdegozaś,któryjestpochopny,kubrakowi.

6Gromadzenieskarbówjęzykiemkłamliwymjest marnością,wktórąwpadająci,którzyszukająśmierci.

7Rozbójniegodziwychzniszczyichsamych,boniechcą czynićprawa

8Krętajestdrogaczłowieka,leczprawyjestczyn człowiekaczystego.

9Lepiejmieszkaćwkąciedachu,niżzkobietąkłótliwąiw domuprzestronnym

10Duszaniegodziwegopożądazła,wjegooczachbliźni nieznajdujełaski

11Gdykarząszydercę,prostaczekmądrzeje;agdy pouczająmądrego,nabywaonwiedzy

12Sprawiedliwyrozważnierozważadomniegodziwego, aleBógniszczyniegodziwychzpowoduichniegodziwości. 13Ktozatykauszynakrzykubogiego,sambędziewołał, leczniebędziewysłuchany

14Darpotajemnyuśmierzagniew,apodarunekw zanadrzu–wielkązłość.

15Sprawiedliwymjestradość,gdyczynisię sprawiedliwość,leczdlaczyniącychnieprawośćbędzie zguba.

16Człowiek,któryzbłądziłzdrogirozsądku,pozostaniew groniezmarłych

17Ktolubirozkosze,będzienędzarzem;ktolubiwinoi oliwę,niewzbogacisię

18Niegodziwybędzieokupemzasprawiedliwego,a przestępcazaprawego

19Lepiejmieszkaćnapustyniniżzżonąkłótliwąi gniewliwą.

20Wdomumądregojestskarbpożądanyioliwa,lecz głupigotrwoni

21Ktoszukasprawiedliwościimiłosierdzia,znajdzie życie,sprawiedliwośćichwałę

22Mądryczłowiekwkraczadomiastapotężnychiburzy siłę,wktórąufnośćpokładanownim.

23Ktostrzeżeswoichustiswojegojęzyka,tenstrzeże swojejduszyodnieszczęść

24Pysznyiwyniosłyjestjegoimięszyderca,postępujeon wzuchwałymgniewie

25Pragnieniezabijaleniwego,bojegoręceniechcą pracować.

26Onpożądachciwiecałydzień,asprawiedliwyrozdajei nieszczędzi

27Ofiaraniegodziwychjestobrzydliwością,tymbardziej ta,którąskładawzłymumyśle

28Fałszywyświadekzginie,leczczłowiek,którysłucha, stalemówi.

29Człowiekbezbożnymazatwardziałeoblicze,lecz prawyprostujeswedrogi

30Niemamądrościanizrozumienia,aniradyprzeciwko Panu

31Nadzieńbitwyprzygotowujesiękonia,alezwycięstwo zależyodPana.

ROZDZIAŁ22

1Lepiejwybraćdobreimięniżwielkiebogactwo,ałaskę niżsrebroizłoto

2Bogatyibiednyspotykająsięrazem:Panjestich Stwórcą

3Człowiekroztropnyprzewidujezłoikryjesię;prostacy idądalejiponosząkarę.

4NaskutekpokoryibojaźniPańskiejpowstajebogactwo, cześćiżycie.

5Ciernieisidłasąnadrodzegrzesznika;ktostrzeżeswej duszy,będzieodnichdaleko

6Wychowujchłopcastosowniedodrogi,którąmaiść,a gdysięzestarzeje,niezejdziezniej.

7Bogatypanujenadubogim,adłużnikjestsługą wierzyciela

8Ktosiejenieprawość,żąćbędziemarność,arózgajego gniewuprzepadnie

9Ktomaokożyczliwe,będziebłogosławiony,bochlebem swoimdzielisięzubogim

10Wypędźszydercę,akłótniaustanie,akłótniaihańba ustaną.

11Ktomiłujeczystośćserca,tenwdziękwargswoichma jakoprzyjacielakróla

12OczyPanastrzegąwiedzy,aOnniszczysłowa przestępców.

13Człowiekleniwymówi:Lewjestnazewnątrz,zostanę zabitynaulicy.

14Ustaobcejkobietysągłębokimdołem;ktosięPanu brzydzi,wpadniewniego

15Głupotamieścisięwsercuchłopca,leczrózgakarności wypędzijąodniego.

16Ktouciskaubogiego,abypowiększyćswebogactwo,i ktodajebogatemu,napewnowpadniewniedostatek

17Nakłońuchaswegoisłuchajsłówmędrców,izwróć swesercekumojejwiedzy

18Botojestdobrarzecz,jeślizachowaszjewsobie,gdyż przylgnądotwoichust

19AbyśufnośćtwojąpokładałwPanu,dziścitodałem poznać,właśnietobie.

20Czyżniepisałemciowspaniałychrzeczachwradachi wiedzy,

21Abymcidałpoznaćpewnośćsłówprawdy,abyśmógł odpowiedziećsłowomprawdytym,którzydociebie posyłają?

22Nieokradajbiednego,bojestbiedny,inieuciskajw bramieuciśnionego

23BoPanbędziebroniłichsprawyiwydrzeduszętym, którzyichwydzierają.

24Niezawierajprzyjaźnizczłowiekiemgniewliwym,iz człowiekiemporywczymnieobcuj

25abyśnieprzyswoiłsobiedrógjegoinieprzygotował sidłanaswąduszę

26Niebądźztych,codająrękę,aniztych,coporęczająza długi.

27Jeśliniemaszczymzapłacić,dlaczegomiałbyzabrać łóżkospodciebie?

28Nieprzesuwajstarożytnejgranicy,którąustalilitwoi przodkowie

29Czywidziszczłowiekapracowitegowswoiminteresie?

Będzieonstawałprzedkrólami,niebędziestawałprzed ludźmizłymi

ROZDZIAŁ23

1Gdyzasiądzieszdostołuzwładcą,rozważpilnie,cojest przedtobą.

2Ajeślijesteśczłowiekiemżarłocznym,przyłóżsobienóż dogardła

3Niepożądajjegoprzysmaków,botopokarmzwodniczy.

4Niestarajsiębyćbogatymizaprzestańswojejmądrości

5Czyżbędzieszzwracałoczykutemu,czegoniema?

Bogactwobowiemprzyozdabiasobieskrzydła,którejak orzełodlatująkuniebu

6Niejedzchlebaczłowieka,którymazłeoko,inie pożądajjegoprzysmaków.

7Bojakiemyśliwsercuswoim,takimonjestJedzipij, mówici,leczsercejegoniejestprzytobie

8Kęs,któryzjadłeś,zwrócisz,amiłesłowatwojeutracisz 9Niemówdouszugłupiego,bowzgardzimądrością twoichsłów.

10Nieprzesuwajstarejgranicyiniewchodźnapolasierot 11BopotężnyjestichOdkupiciel,Onbędziebroniłich sprawyprzedtobą.

12Nakłońserceswojedopouczenia,auszyswojedosłów wiedzy

13Karcenianieszczędźchłopcu;choćbyśjeuderzyłrózgą, nieumrze.

14Tygouderzyszrózgą,aduszęjegowybawiszodpiekła 15Synumój,jeślimądrejesttwojeserce,radowaćsię będzieimojeserce.

16Tak,mojenerkibędąsięradować,gdyustatwojebędą mówićto,cosłuszne

17Niechtwojeserceniezazdrościgrzesznikom,lecztrwaj wbojaźniPańskiejprzezcałydzień

18Bozaisteistniejekresitwojeoczekiwanieniebędzie zawiedzione

19Słuchaj,synumój,bądźmądryiprowadźsweserce drogą.

20Niebądźztych,copijąwino,iztych,comięso objadająsięrozpustnie

21Bopijakiżarłokubożeją,aospałośćchodziw łachmanach

22Słuchajojca,którycięzrodził,iniegardźmatką,gdy sięzestarzeje.

23Kupujprawdę,aniesprzedawajjej,atakżemądrość, karnośćirozum

24Ojciecsprawiedliwegobędziesięwielceradował,akto zrodziłmądrego,będziesięcieszyłzniego

25Niechsięradujątwójojciecitwojamatka,atwoja rodzicielkaniechsięcieszy.

26Synumój,dajmiswojeserce,adrógmoichniech strzegątwojeoczy

27Bonierządnicajestgłębokimdołem,aobcakobietajest ciasnymdołem

28Onateżczyhajakłupipomnażaliczbęprzestępców wśródludzi.

29Ktomanieszczęście?Ktomasmutek?Ktomakłótnie? Ktomagadaninę?Ktomaranybezprzyczyny?Ktoma zaczerwienienieoczu?

30Ci,którzydługosiedząprzywinie,którzychodzą szukaćzmieszanegowina

31Niepatrznawino,jaksięczerwieni,jakoddajeswą barwęwkielichu,jakprawidłowopłynie

32Wkońcuukąsijakwążiwypuścijadjakżmija

33Twojeoczydostrzegąkobietyobce,atwojeserce będziemówiłorzeczyprzewrotne

34Będzieszwięcjakten,ktoleżypośrodkumorza,lubjak ten,ktoleżynaszczyciemasztu.

35Uderzylimnie,powiesz,aniebyłemchory;uderzyli mnie,anieczułemtego:kiedyżsięobudzę?Jeszczeraz będęszukał.

ROZDZIAŁ24

1Niezazdrośćzłymludziominiepragnijprzebywaćz nimi

2Boserceichmyśliozniszczeniu,awargiichmówią złośliwie

3Mądrościąbudujesiędom,aroztropnościągoumacnia

4Adziękiwiedzykomnatyzostanąnapełnionewszelkimi cennymiiprzyjemnymibogactwami

5Mądryczłowiekjestsilny,aczłowiekwiedzyprzybiera nasile

6Bowedługmądrejradybędzieszprowadziłwojnę,a gdziejestwieludoradców,tamjestbezpieczeństwo. 7Zawysokajestmądrośćdlagłupca,wbramienieotwiera onustswoich

8Ktozamierzaczynićzło,będzienazwanyzłośliwym

9Myślgłupotyjestgrzechem,aszydercajest obrzydliwościądlaludzi

10Jeśliwdniunieszczęściaosłabniesz,twojasiłajest niewielka.

11Jeślipowstrzymaszsięodwybawieniatych,którzysą wleczeninaśmierćigotowisąnaśmierć,

12Jeślipowiesz:Otoniewiedzieliśmyotym,czyżTen, którybadaserce,nierozumietego?ATen,którystrzeże duszytwojej,czyżniewietego?Iczyżnieoddakażdemu wedługjegouczynków?

13Synumój,jedzmiód,bojestdobry,aplastermiodujest słodkidlatwegopodniebienia.

14Takbędziewiedzamądrościdladuszytwojej;gdyją znajdziesz,wtedybędzienagroda,anadziejatwojanie zawiedziesię.

15Nieczyhaj,bezbożniku,nadomsprawiedliwego,nie pustoszjegomiejscaspoczynku,

16Bochoćbysiedemrazyupadłsprawiedliwy,przecież znowupowstanie;bezbożnizaśwpadnąwnieszczęście 17Niecieszsięzupadkuswegonieprzyjaciela,agdysię potknie,niechsięnieradujetwojeserce.

18AbyPantegoniewidziałiniewydałomusiętozłe,i abyodwróciłodniegoswójgniew

19Nieunośsięgniewemzpowoduzłychludziinie zazdrośćniegodziwym;

20Bozłyczłowieknieotrzymanagrody,aświatło bezbożnychzgaśnie.

21Synumój,bójsięPanaikróla,aniewdawajsięw sprawytych,którzysąskłonnidozmiany

22Bonieszczęścieichnaglenadejdzie,aktóżznazagładę ichobojga?

23TerzeczynależąteżdomądrychNiejestdobrzemieć wzglądnaosobywsądzie.

24Ktomówidobezbożnego:Sprawiedliwyjesteś,tego ludyprzeklinają,narodysięnimbrzydzą

25Aci,którzygokarcą,znajdąradośćidobre błogosławieństwoprzyjdzienanich

26Każdy,ktoodpowiadasłusznie,niechajcałujesweusta 27Przygotujsobiepracęnazewnątrzidostosujjądo swoichpotrzebnapolu,apotembudujswójdom

28Niebądźbezpodstawnieświadkiemprzeciwbliźniemu swemuinieoszukujswoimiustami.

29Niemów:Takjakonmiuczynił,takiJamupostąpię Oddamczłowiekowiwedługjegouczynków

30Przechodziłemobokpolaleniwegoiobokwinnicy człowiekapozbawionegorozumu

31Aotowszystkoporosłocierniami,apokrzywypokryły jegopowierzchnię,ajegokamiennymurzostałrozwalony

32Wtedyzobaczyłemizastanowiłemsię,przyjrzałemsięi wziąłemnaukę

33Jeszczetrochęsnu,trochędrzemania,trochęzałożenia rąk,abyspać:

34Atwojeubóstwoprzyjdziejakpodróżnyitwojanędza jakmążuzbrojony

ROZDZIAŁ25

1OtotakżeprzysłowiaSalomona,któreprzepisaliludzie Ezechiasza,królajudzkiego.

2ChwałąBożąjestrzeczukryć,leczchwałąkrólówsprawęzbadać

3Wysokośćniebaigłębokośćziemi,isercakrólówsą niezbadane.

4Oddzielżużelodsrebra,aznajdziesięnaczyniedla złotnika.

5Usuńbezbożnychsprzedkróla,ajegotronbędzie umocnionywsprawiedliwości

6Niewynośsięprzedobliczekrólainiestawajnamiejscu możnych;

7Lepiejbowiem,żebycipowiedziano:Wstąptutaj,niż żebycięponiżonoprzedksięciem,któregotwojeoczy widziały

8Niewychodźpochopniedosporu,abyśniewiedział,co uczynićwkońcu,gdycięzawstydzibliźnitwój.

9Wdawajsięwspórzeswymbliźniminiezdradzajmu tajemnic

10Abycięniezawstydziłten,ktootymusłyszy,iaby twojahańbanieprzylgnęładociebie

11Słowowypowiedzianewewłaściwymczasiejestjak złotejabłkanasrebrnychobrazach.

12Złotymkolczykiemiozdobązeszczeregozłotajest mądryupominaczdlauchaposłusznego

13Jakchłódśnieguwczasieżniwa,takwiernyposłaniec dlatych,którzygoposyłają,boorzeźwiaduszęswoich panów

14Ktosięchełpidaremfałszywym,podobnyjestdochmur iwiatrubezdeszczu

15Przezcierpliwośćmożnaprzekonaćksięcia,ałagodny językłamiekości.

16Znalazłeśmiód?Zjedztyle,ilepotrzeba,byśsięnimnie nasyciłiniezwymiotował

17Niestawiajnogiwdomubliźniegoswego,abysiętobą nieznudziłinienabrałnienawiści

18Człowiek,któryskładafałszyweświadectwoprzeciw swemubliźniemu,jestmaczugą,mieczemiostrąstrzałą.

19Zaufaniedoczłowiekaniewiernegowczasieutrapienia jestjakzłamanyząbinogachwiejnawstawie

20Jakktośzdejmujeszatęwzimnąpogodę,jakocetna saletrę,takjestzczłowiekiem,któryśpiewapieśni zbolałemusercu

21Jeślitwójnieprzyjacieljestgłodny,nakarmgochlebem, ajeślijestspragniony,napójgowodą

22Bowęgleognistenagarniesznajegogłowę,aPanciza tozapłaci.

23Północnywiatrspychadeszcz,agniewneoblicze–językobmówcy

24Lepiejmieszkaćwkąciedachuniżzkobietąkłótliwąw domuprzestronnym

25Jakzimnawodadlaspragnionejduszy,takdobra nowinazdalekiegokraju

26Sprawiedliwy,któryupadaprzedbezbożnym,jestjak zmąconeźródłoiskażoneźródło

27Niedobrzejestjeśćdużomiodu.Takwięcszukanie własnejchwałyniejestchwałądlaczłowieka

28Ktoniepanujenadswoimduchem,podobnyjestdo miastazburzonegoipozbawionegomurów

ROZDZIAŁ26

1Jakśniegwlecie,jakdeszczweżniwa,takcześćnie przystoigłupiemu.

2Jakptak,którybłądzi,ijaskółka,któralata,tak bezpodstawneprzekleństwonienadejdzie

3Bicznakonia,wędzidłonaosła,arózganagrzbiet głupiego.

4Nieodpowiadajgłupiemuwedługjegogłupoty,abyśity niestałsięjemupodobny.

5Odpowiadajgłupiemuwedługjegogłupoty,abynie uważałsięzamądrego

6Ktoposyławiadomośćprzezgłupca,odcinasobienogii pijeszkodę.

7Nogichromegosąnierówne,awustachgłupiego przypowieść

8Jakten,coprzywiązujekamieńdoprocy,takten,co oddajecześćgłupiemu

9Jakcierńwbijasięwrękępijaka,takprzypowieśćwusta głupca

10WielkiBóg,którywszystkostworzył,zarówno nagradzagłupca,jakiprzestępcę.

11Jakpiespowracadowymiocinswoich,takgłupiec powracadogłupotyswojej

12Czywidziałeśczłowieka,któryuważasięzamądrego? Więcejnadzieijestwgłupcuniżwnim

13Człowiekleniwymówi:Lewjestnadrodze,lewjestna ulicach.

14Jakdrzwiobracająsięnazawiasach,takleniwyna łóżku

15Leniwywyjmujeswąrękędozanadrza,ciężkomują podnieśćdoust

16Leniwyuważasięzamądrzejszegoniżsiedmiumężów, którzypotrafiącośpowiedzieć.

17Ktoprzechodziobokimieszasiędosporów,którenie sąjegosprawą,jestjakczłowiek,któryłapiepsazauszy 18Jakszaleniec,któryrzucaognistepochodnie,strzałyi śmierć,

19Takjestzczłowiekiem,któryoszukujeswegobliźniego imówi:Czyżnieżartuję?

20Gdzieniemadrewna,tamgaśnieogień;agdzieniema donosiciela,tamustajespór

21Czymwęgieldlażaru,czymdrzewodlaognia,tym człowiekkłótliwydlawzniecaniasporu

22Słowadonosicielasąjakranyiprzenikajądo najgłębszychczęścibrzucha.

23Wargipłonąceiserceniegodziwesąjakskorupa pokrytasrebrnymżużlem

24Ktonienawidzi,tenzwodziwargamiswymiiwgłębi duszygromadzipodstęp;

25Gdymówipięknie,niewierzmu,gdyżsiedem obrzydliwościjestwjegosercu.

26Czyjanienawiśćjestprzykrytaoszustwem,jego niegodziwośćwyjdzienajawprzedcałymzgromadzeniem.

27Ktokopiedół,samwniegowpadnie,anatego,kto kamieńtoczy,onwróci

28Językkłamliwynienawidzitych,którychtrapi,austa pochlebczeszerzązgubę.

ROZDZIAŁ27

1Niechwalsiędniemjutrzejszym,boniewiesz,codzień ciprzyniesie.

2Niechcięchwaliktośinny,aniewłasneusta,obcy,anie własnewargi

3Kamieńjestciężkiipiasekjestciężki,leczgniew głupiegojestcięższyodobu

4Gniewjestokrutnyizapalczywośćjestporywcza;lecz któżsięostoiprzedzazdrością?

5Lepszejestjawneupomnienie,niżskrywanamiłość

6Ranyprzyjacielasąoznakąwierności,leczpocałunki wrogasązwodnicze.

7Duszasytabrzydzisięplastremmiodu,dlagłodnegozaś wszelkagoryczjestsłodka

8Jakptak,któryodchodziodgniazdaswego,takczłowiek, któryodchodziodmiejscaswego

9Olejekikadzidłorozweselająserce,asłodyczprzyjaciela radujedziękiszczerejradzie

10Nieopuszczajprzyjacielaswegoiprzyjacielaojca swego,awdniunieszczęścianiewchodźdodomubrata swego,bolepszysąsiadbliskiniżbratdaleki

11Synumój,bądźmądryirozweselmojeserce,abym mógłodpowiedziećtemu,którymnielży.

12Człowiekroztropnyprzewidujezłoikryjesię,lecz prościidądalejiponosząkarę

13Zabierzmuszatę,boonporęczazaobcego,iweźod niegozastawzaobcąkobietę

14Ktobłogosławiswegobliźniegodonośnymgłosem, wstającwcześnierano,będzietopoczytanemuza przekleństwo

15Ciągłekapaniewdeszczowydzieńikłótliwakobietasą dosiebiepodobni.

16Ktojąukrywa,ukrywawiatriolejekdoprawejręki swojej,któryjązdradza

17Żelazoostrzysiężelazem,aczłowiekostrzyoblicze swegoprzyjaciela

18Ktopilnujedrzewafigowego,będziejadłjegoowoc; leczktosłużypanuswemu,będzieszanowany.

19Jakwwodzietwarzodpowiadatwarzy,takserce człowiekaodpowiadaczłowiekowi

20Piekłoizagładanigdyniesąpełne,takioczyczłowieka nigdyniesąnasycone

21Czymdlasrebratygiel,adlazłotapiec,tymdla człowiekajegochwała.

22Choćbyśtłuczkiemrozbiłgłupiegowmoździerzurazem zpszenicą,głupotagonieopuści

23Dbajostanswoichtrzódidoglądajuważnieswoich stad

24Bobogactwonietrwanawieki,anikoronazpokolenia napokolenie?

25Wyłaniasięsiano,pojawiasiętrawa,zbierająsię górskiezioła

26Owcesądlaciebieubraniem,akozłysązapłatązapole.

27Amlekakoziegobędzieszmiałpoddostatkiemna wyżywieniesiebie,nawyżywienieswegodomuina utrzymanieswoichsłużących

ROZDZIAŁ28

1Bezbożnyucieka,choćniktgoniegoni,lecz sprawiedliwyjestśmiałyjaklew

2Zaprzestępstwokrajuwielujestjegoksiążąt,lecz człowiekmądryimądryprzedłużajegostan

3Biedny,któryuciskabiednych,jestjakulewa,któranie pozostawiachleba

4Ci,którzyporzucająprawo,chwaląbezbożnego,leczci, którzyprzestrzegająprawa,spierająsięznim.

5Źliludzienierozumiejąprawa,leczktórzyszukająPana, rozumiejąwszystko

6Lepszyjestbiedny,którypostępujeuczciwie,niżbogaty, któregodrogisąprzewrotne.

7KtoprzestrzegaPrawa,jestmądrymsynem,leczkto obcujezrozwiązłymi,hańbiswegoojca.

8Ktolichwąiniesprawiedliwymzyskiempomnażaswój majątek,tenbędziegozbierałdlatego,ktolitujesięnad ubogim

9Ktoodwracauchoswe,abyniesłyszećPrawa,tego nawetmodlitwabędzieobrzydliwością

10Ktosprowadzasprawiedliwychnadrogęzła,samteż wpadniewewłasnydół;prawizaścieszyćsiębędą dobrami

11Bogaczuważasięzamądrego,leczubogi,któryjest rozumny,jestprzełożonymnadnim

12Gdysprawiedliwisięradują,wielkajestchwała;gdy zaśbezbożnisięwznoszą,człowieksięukrywa.

13Ktoukrywagrzechyswoje,niebędziemiałpowodzenia; leczktojewyznajeiporzuca,dostąpimiłosierdzia

14Szczęśliwymąż,któryzawszesięboi;leczkto zatwardzaswojeserce,wpadniewnieszczęście

15Jakryczącylew,jakdzikiniedźwiedź,takniegodziwy władcanadbiednymludem.

16Książępozbawionyrozsądkujestwielkim ciemiężycielem,leczktonienawidzichciwości,przedłuża dniswoje.

17Człowiek,którydopuszczasięgwałtunakrwiludzkiej, niechuciekadodołu;niechniktgoniezatrzymuje

18Ktopostępujeuczciwie,będziezbawiony;leczkto przewrotniechodzipodrogachswoich,odrazuupadnie 19Ktouprawiaswojąrolę,będziemiałchlebapod dostatkiem;leczktogonizapróżniakami,będziemiałdość nędzy

20Człowiekwiernybędzieobfitowałwbłogosławieństwa, leczktosięszybkobogaci,nieunikniekary.

21Niedobrzejestmiećwzględunaosobę;zakęschleba człowiekpopełniprzestępstwo

22Ktosięszybkochcewzbogacić,mazłeoko,iniezdaje sobiesprawy,żeprzyjdzienaniegoubóstwo

23Ktokogośstrofuje,znajdziepóźniejwięcejłaskiniżten, coschlebiajęzykiem.

24Ktookradaswegoojcalubmatkęimówi:Tonie przestępstwo,jesttowarzyszemniszczyciela

25Człowiekwyniosływszczynakłótnie,leczktopokłada ufnośćwPanu,będzieutuczony

26Ktoufaswojemusercu,tenjestgłupi;leczktomądrze postępuje,będzieocalony.

27Ktodajeubogiemu,niezaznaniedostatku;leczkto zamykaoczy,zbierzewieleprzekleństw.

28Gdypowstająniegodziwi,człowieksięchowa;leczgdy giną,mnożąsięsprawiedliwi

ROZDZIAŁ29

1Ktomimoczęstegoupominaniausztywniaswójkark, naglezostaniezgładzony,itobezlekarstwa

2Gdywładzęsprawująsprawiedliwi,ludsięraduje;gdy zaśwładzęsprawująbezbożni,ludsmucisię.

3Ktomiłujemądrość,radujeswegoojca,leczktoobcujez nierządnicami,trwoniswójmajątek

4Królsądemumacniakraj,leczten,ktopodatkamigo niszczy

5Człowiek,któryschlebiaswemubliźniemu,zastawiasieć najegonogi.

6Wprzestępstwiezłegoczłowiekakryjesięsidło,lecz sprawiedliwyradujesięiśpiewa.

7Sprawiedliwyrozumiesprawęubogiego,leczbezbożny niezdajesobiezniejsprawy

8Szydercypodstępemsprowadzająnamiastosidła,lecz mądrzygniewuśmierzają.

9Gdymądryczłowiekspierasięzgłupim,tenczysię wścieka,czyśmieje,niemaspokoju

10Krwiożerczyludzienienawidząprawego,lecz sprawiedliwiszukająjegożycia

11Głupiujawniacałyswójumysł,leczmądrygochowa.

12Gdywładcasłuchakłamstw,wszyscyjegosłudzysąźli

13Spotykająsiębiednyioszust,Panoświecaobydwaich oczy.

14Król,którysądzibiednych,będziemiałtron utwierdzonynawieki

15Rózgaikarceniedająmądrość,leczchłopiec pozostawionysamemusobieprzynosiwstydswejmatce

16Gdybezbożnisięmnożą,toiprzestępstwosięmnoży, leczsprawiedliwiujrząichupadek.

17Karćswegosyna,aoncidaukojenieiradośćtwojej duszy

18Gdyniemawidzenia,ludsiępsuje;leczszczęśliwy,kto przestrzegaPrawa

19Sługiniedasięnapomniećsłowami,bochoćrozumie, nieodpowiada.

20Czywidziszczłowieka,któryjestpochopnywsłowach?

Więcejnadzieijestwgłupcuniżwnim

21Ktotroskliwiewychowujeswegosługęoddzieciństwa, tenzczasemstaniesięjegosynem

22Człowiekgniewliwywszczynakłótnie,aczłowiek zapalczywypopełniawieleprzestępstw.

23Pychaczłowiekaponiżago,leczpokornychduchem zjednasobiechwała

24Ktosięsprzymierzazezłodziejem,nienawidziswej duszy,słyszyprzekleństwa,leczichniewydaje

25Lękprzedczłowiekiemnastawianaczłowiekasidła, leczktopokładaufnośćwPanu,będziebezpieczny.

26Wieluszukawzględówuwładcy,leczPanwydaje wyroknakażdego

27Człowiekniesprawiedliwyjestobrzydliwościądla sprawiedliwego,aczłowiek,którypostępujeuczciwie,jest obrzydliwościądlabezbożnego

ROZDZIAŁ30

1SłowaAgura,synaJake,proroctwo:Mążtenmówiłdo Itiela,doItielaiUkala,

2Jestembowiemgłupszyodwszystkichludziiniemam ludzkiegorozumu.

3Nienabyłemmądrościiniezdobyłemwiedzyotym,co święte

4Ktowstąpiłdonieba,albozstąpił?Ktozebrałwiatrw pięściswoje?Ktozwiązałwodywszatę?Ktoutwierdził wszystkiekrańceziemi?Jakiejestimięjegoijakiejest imięjegosyna,jeślimożeszpowiedzieć?

5KażdesłowoBogajestczyste,Onjesttarcządlatych, którzywNimpokładająufność.

6NiedodawajnicdosłówJego,abycięniezganiłiabyś niezostałuznanyzakłamcę

7ŻądamodciebiedwóchrzeczyNieodmawiajmiich, dopókinieumrę:

8Oddalodemniepróżnośćikłamstwo,niedawajmi bogactwaniubóstwa,żywmniepokarmemwygodnymdla mnie,

9Abym,syty,niezaparłsięCiebieinierzekł:Któżjest Pan?Albozubożał,niezacząłkraśćinieznieważałimienia Bogamojego.

10Nieoskarżajsługiprzedjegopanem,abycięnie przeklął,atybyśnieponiósłwiny

11Jestpokolenie,którezłorzeczyswemuojcuinie błogosławiswojejmatce

12Jestpokolenie,którewewłasnychoczachjestczyste,a jednakniejestobmytezeswejnieczystości

13Jestpokolenie,któregooczysąwyniosłe,apowieki jegopodniesione.

14Jestpokolenie,któregozębysąjakmiecze,azęby szczękowejaknoże,abypożrećbiednychzziemii nędzarzyspośródludzi.

15Pijawkamadwiecórki,którewołają:Daj,dajSątrzy rzeczy,którenigdyniesąnasycone,tak,czteryrzeczynie mówią:Wystarczy:

16Gróbiniepłodnełono,ziemia,któraniejestpełnawody, iogień,któryniemówi:Dosyć!

17Oko,któreszydzizojcaswegoigardziposłuszeństwem wobecmatki,wydziobiąkrukinaddolinąizjedząjemłode orły

18Trzyrzeczysądlamniezbytcudowne,acztery,których nieznam:

19Drogaorławpowietrzu,drogawężanaskale,droga okrętupośrodkumorzaidrogamężczyznyzdziewczynką.

20Takiejestpostępowaniekobietycudzołożnej:je, wycieraustaimówi:Niepopełniłamniczłego

21Zpowodutrzechrzeczyziemiasiętrzęsie,aczterech znieśćniemoże:

22Bosługa,gdykróluje,igłupiec,gdyjenasyci;

23Dlakobietywstrętnej,gdywyjdziezamąż,idla służącej,któradziedziczyposwojejpani

24Sączteryrzeczymałenaziemi,leczniezwyklemądre: 25Mrówkitoludsłaby,leczlatemprzyrządzająsobie pokarm;

26Konopiesąwprawdziesłabymludem,alebudująswe domywskałach;

27Szarańcza,choćniemakróla,wyruszawgrupach

28Pająkchwytarękamiiprzebywawpałacach królewskich.

29Sątrzyrzeczy,któreidądobrze,aczterysąpięknew chodzeniu:

30Lewjestnajsilniejszyzezwierzątiprzednikimsięnie odwraca,

31Chart,kozioł,anawetkról,przeciwkoktóremuniktnie powstanie.

32Jeśligłupiopostąpiłeś,wywyższającsię,albojeśliźle myślałeś,połóżrękęnaustach

33Zaiste,ubijaniemlekawydajemasło,awyciskanienosa powodujekrew,takwzbudzaniegniewuwywołujekłótnie

ROZDZIAŁ31

1SłowakrólaLemuela,proroctwo,któregonauczyłago jegomatka

2Cóż,synumój?Cóż,synumojegołona?Cóż,synu moichślubów?

3Nieoddawajswojejsiłykobietomaniswoichdrógtym, cogubikrólów.

4Nieprzystoikrólom,Lemuelu,nieprzystoikrólompić wino,aniksiążętompićmocnynapój

5Abypijąc,niezapomnieliPrawainiewypaczyliprawa ubogich.

6Dajmocnynapójginącymiwinotym,którzymają ciężkieserce

7Niechpije,niechzapomnionędzyswojejiniechnie wspomnijużnanędzęswoją

8Otwórzustaswojewobronieniemychwsprawie wszystkich,którzysąskazaninazagładę

9Otwórzustaswoje,sądźsprawiedliwieibrońsprawy biednychipotrzebujących.

10Któżznajdziekobietędzielną?Jejwartośćprzewyższa bowiemperły

11Sercemałżonkajejufa,niepotrzebujełupów.

12Onabędziemuczynićdobro,aniezło,przezwszystkie dniswegożycia

13Onazabiegaowełnęilenipracujeochoczoswoimi rękami

14Podobnajestdookrętówkupieckich,żywność sprowadzazdaleka.

15Wstajetakże,gdyjeszczejestnoc,irozdzielażywność domownikomswoim,aczęśćswymsłużącym

16Myślioroli-ikupujeją,zaowocswychrąksadzi winnicę

17Przepasujemocąswebiodraiumacniasweramiona

18Onawie,żejejtowarjestdobry,jejświecaniegaśnie wśródnocy

19Wyciągaręcepowrzeciono,aręcejejtrzymająkądziel

20Wyciągaswąrękędoubogiego,donędzarzawyciąga sweręce

21Nieboisięśniegudlaswegodomu,bocałyjejdomjest odzianywszkarłat.

22Onasporządzasobieokryciazgobelinu,jejszatysąz jedwabiuipurpury

23Mążjejznanyjestwbramach,Gdyzasiadawśród starszychkraju

24Wyrabiabisior,sprzedajegoidostarczapasykupcowi

25Siłaicześćsąjejstrojem,adodniaprzyszłegobędzie sięradować

26Otwieraustaswezmądrością,anajejjęzykujestprawo łaski.

27Badabiegsprawdomowych,niejadachlebalenistwa

28Jejsynowiepowstająibłogosławiąją,atakżejejmążi wychwalają

29Wielecórekpostąpiłocnotliwie,lecztyprzewyższaszje wszystkie

30Wdziękjestzwodniczyipięknośćjestmarna:lecz niewiasta,któraboisięPana,tabędziechwalona

31Dajciejejzowocujejrąk,ajejczynyniechjąchwaląw bramach

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.