Przysłowia
ROZDZIAŁ1
1PrzysłowiaSalomona,synaDawida,królaizraelskiego:
2Abypoznaćmądrośćikarność,izrozumiećsłowa rozumu,
3Abyotrzymaćnaukęmądrości,sprawiedliwości,sądui uczciwości;
4Abyprostymdaćsubtelność,młodzieńcomwiedzęi rozwagę
5Mądryczłowieksłuchaipomnażawiedzę,aczłowiek rozumnyosiągamądrerady
6Abyzrozumiećprzysłowieijegowykład,słowa mędrcówiichzagadkowewypowiedzi.
7BojaźńPańskajestpoczątkiemwiedzy,leczgłupcy odrzucająmądrośćikarność
8Synumój,słuchajnaukiojcaswegoinieodrzucajnauki matkiswojej
9Bobędąozdobąwdzięcznądlatwejgłowyiłańcuchem natwojejszyi.
10Synumój,gdyciękuszągrzesznicy,nieulegaj
11Jeślipowiedzą:Pójdźznami,zasadźmysięnakrew, czyhajmynaniewinnegobezpowodu,
12Pochłońmyichżywcem,jakgrób,iwcałości,jaktych, którzyzstępujądodołu
13Znajdziemywszelkądrogocennąsubstancję,napełnimy naszedomyłupem:
14Rzućswójlosmiędzynas,niechwszyscybędąwjednej sakiewce.
15Synumój,niechodźznimidrogą,powstrzymajswoją nogęodichścieżki,
16Bonogiichbiegnądozłaiśpiesząsiędorozlewukrwi.
17Zaiste,napróżnozastawiasięsiećnaoczach jakiegokolwiekptaka
18Czyhająnawłasnąkrew,czyhająnawłasneżycie.
19Takiesądrogikażdegochciwegozysku,któryodbiera życietym,którzyjeposiadają
20Mądrośćwołanazewnątrz,naulicachwydajeswójgłos: 21Onawołanagłównymmiejscuzgromadzenia,uwrót bram,wmieściewypowiadasłowaswoje,mówiąc: 22Jakdługo,prości,będzieciekochaćprostotę,szydercy będąsięrozkoszowaćszyderstwem,agłupcybędą nienawidzićwiedzy?
23Nawróćciesięnamojeupomnienie!Otowylejęnawas mojegoducha,oznajmięwammojesłowa
24Ponieważwołałam,aniechcieliście,wyciągałamrękę, aniktniezważał
25Leczwyściezlekceważylicałąmojąradęiniechcieli żadnegomojegoupomnienia.
26Jatakżebędęsięśmiałzwaszegonieszczęścia,będę szydził,gdynadejdziewaszstrach
27Gdynadejdziejakspustoszenieto,czegosięboicie,a waszazagładajakwicher,gdyprzyjdąnawasuciski udręka
28Wtedybędąmniewzywać,lecznieodpowiem;będą mnieszukaćrano,leczmnienieznajdą;
29BoznienawidziliwiedzęiniewybralibojaźniPańskiej, 30Niechcieliżadnejmojejrady,gardzilikażdymmoim upomnieniem
31Dlategobędąjeśćowocswojejdrogi,nasycąsięswoimi własnymizamysłami
32Boodwróceniesięprostaczkówzabijeich,a pomyślnośćgłupcówzniszczyich
33Aktomniesłucha,bezpieczniemieszkaćbędziei będziewolnyodstrachuprzedzłem.
ROZDZIAŁ2
1Synumój,jeśliprzyjmieszmojesłowaiukryjeszusiebie mojeprzykazania, 2Abyśnakłoniłsweuchokumądrościiprzyłożyłswe sercedorozsądku;
3Tak,jeślibędzieszwołałowiedzęigłosswój podniesieszozrozumienie,
4Jeśliszukaćjejbędzieszjaksrebraiposzukiwaćjej będzieszjakukrytychskarbów,
5WtedyzrozumieszbojaźńPańskąiznajdzieszpoznanie Boga
6BoPandajemądrość,zJegoustpochodziwiedzai rozsądek.
7Onprzechowujezdrowąmądrośćdlasprawiedliwych, jesttarcządlatych,którzypostępująuczciwie.
8Onstrzeżeścieżekprawaistrzeżedrogiswoichświętych. 9Wtedyzrozumieszsprawiedliwość,prawoiuczciwość, tak,każdądobrąścieżkę
10Gdymądrośćwejdziedotwegosercaiwiedzastaniesię miłatwejduszy,
11Roztropnośćcięstrzeże,rozsądekcięstrzeże:
12Abycięwyrwaćzdrogiczłowiekazłego,odczłowieka mówiącegorzeczyprzewrotne,
13Którzyopuszczająścieżkiprawości,abychodzić drogamiciemności;
14Którzyradująsięzczynieniazłaimająupodobaniew przewrotnościniegodziwych;
15Którychdrogisąkręteinaswoichścieżkachsię przechylają,
16Abycięwybawićodobcejkobiety,odnieznajomej, któraschlebiaswymisłowami;
17Któraporzuciłaprzewodnikaswojejmłodości,i zapomniałaoprzymierzuswegoBoga.
18Bojejdomskłaniasiękuśmierci,ajejścieżkiku zmarłym
19Każdy,ktodoniejidzie,niewracainietrzymasię ścieżekżycia
20Abyśchodziłdrogądobrychistrzegłścieżek sprawiedliwych.
21Boprawibędąmieszkaćnaziemi,anienagannibędąna niejmieszkać
22Aniegodziwibędązziemiwytraceni,aprzestępcyz niejwykorzenieni
ROZDZIAŁ3
1Synumój,niezapominajomoimprawie,leczniech twojesercestrzeżemoichprzykazań.
2Bodługiedni,długieżycieipokójbędącidodane
3Niechmiłosierdzieiwiernośćcięnieopuszczają, przywiążjedoszyiswojej,natablicysercaswegojezapisz.
4Wtedyznajdzieszłaskęidobrezrozumieniewoczach Bogailudzi
5ZaufajPanucałymswoimserceminiepolegajnaswoim rozumie
PRZYSŁOWIA
6WewszystkichswoichdrogachzwracajsiędoNiego,a Onprostowaćbędzietwojeścieżki.
7Niebądźmądrywewłasnychoczach,bójsięPanai unikajzła.
8Będzietozdrowiemdlatwegopępkaiszpikiemdla twoichkości
9CzcijPanazmajątkuswegoizpierwocinwszelkiego plonuswego,
10Wtedytwojespichlerzenapełniąsięzbożem,atwoje tłoczniebędąprzelewaćsięmłodymwinem
11Synumój,niegardźkaraniemPana,nieupadajna duchuJego,
12BokogoPanmiłuje,tegokarci,jakojciecsyna,w którymmaupodobanie
13Szczęśliwyczłowiek,któryznalazłmądrość,iczłowiek, którynabyłrozsądku.
14Bohandelnimlepszyjestniżhandelsrebrem,azysk jegolepszyniższczerezłoto
15Cenniejszajestnadrubinyiżadnepięknoniedorówna jej
16Długiednisąwjejprawicy,awjejlewicybogactwoi sława.
17Jejdrogisądrogamirozkoszy,awszystkiejejścieżki wiodądopokoju
18Jestdrzewemżyciadlatych,którzysięjejtrzymają,i szczęśliwykażdy,ktojejprzestrzega
19Panmądrościąugruntowałziemię,arozumem ugruntowałniebiosa.
20DziękiJegowiedzyrozstępująsięgłębiny,achmury spuszczająrosę
21Synumój,niechonenieschodząztwoichoczu,strzeż zdrowejmądrościirozwagi,
22Abędążyciemdlatwejduszyiozdobądlatwejszyi
23Wtedybędzieszchodziłbezpiecznieswojądrogą,a nogatwojasięniepotknie
24Gdysiępołożysz,niebędzieszsięlękał,położyszsię,a sentwójbędziesłodki.
25Nielękajsięnagłegostrachuanispustoszenia niegodziwych,gdyprzyjdzie
26BoPanbędzietwojąufnościąiuchronitwojąnogęod zła
27Nieodmawiajdobratemu,komusięononależy,gdy jestwmocytwojejrękijeuczynić.
28Niemówbliźniemuswemu:Idźiprzyjdźznowu,jutro dam,gdytylkobędzieszmógł
29Nieknujzłaprzeciwkobliźniemuswemu,gdyżmieszka bezpiecznieuciebie
30Niewdawajsięwspórzdrugimczłowiekiembez powodu,jeśliciniewyrządziłniczłego
31Niezazdrośćciemiężycielowiiniewybierajżadnejz jegodróg
32BoprzewrotnyjestobrzydliwościądlaPana,leczz ludźmisprawiedliwymiobcujeJegotajemnica
33PrzekleństwoPanawdomuniegodziwego,leczOn błogosławimieszkaniusprawiedliwych
34Zaiste,Onszydzizszyderców,leczpokornymłaskę daje.
35Mądrzyodziedzicząchwałę,leczgłupcybędąhańbą
ROZDZIAŁ4
1Słuchajcie,dzieci,naukiojcaiuważajcie,bypoznać rozum.
2Albowiemdobrąnaukęwamdaję:niegardźciemoim zakonem
3Bobyłemsynemojcamego,czułymijedynym kochanymwoczachmatkimej.
4Ontakżemnieuczyłirzekłdomnie:Niechsercetwoje przestrzegasłówmoich,przestrzegajprzykazańmoich,a będzieszżył
5Nabywajmądrości,nabywajrozsądku,niezapominajo tyminieodchodźodsłówustmoich.
6Nieopuszczajjej,acięochroni;ukochajją,abędziecię strzec
7Mądrośćjestrzecząnajważniejszą;nabywajwięc mądrości,azawszystko,comasz,nabywajzrozumienia
8Wywyższajją,awywyższycię;onacięuczci,gdyją przyjmiesz.
9Onadatwejgłowieozdobęwdzięczną,wręczyciwieniec chwały
10Słuchaj,synumój,iprzyjmijmojesłowa,alatatwego życiasiępomnożą
11Nauczyłemciędrogimądrości,poprowadziłemcię ścieżkamisprawiedliwości.
12Gdypójdziesz,krokitwojeniebędąciasne,agdy będzieszbiegł,niepotknieszsię
13Uchwyćsięmocnonauki,nieodrzucajjej,strzeżjej,bo onajesttwoimżyciem
14Niewchodźnaścieżkęniegodziwychiniekroczdrogą złychludzi.
15Unikajgo,nieprzechodźobokniego,odwróćsięod niegoiidźdalej
16Boniezasną,dopókiniewyrządzązła,asenich zostanieoderwany,dopókiniesprawią,żektośupadnie
17Bojedząchlebniegodziwościipijąwinogwałtu
18Aścieżkasprawiedliwychjestjakjasneświatło,które świecicorazjaśniej,ażdodniadoskonałego
19Droganiegodziwychjestjakciemność;niewiedzą,oco siępotkną.
20Synumój,zwróćuwagęnamojesłowa,nakłońucha swegokumoimwypowiedziom
21Niechnieschodząztwychoczu,zachowajjewgłębi swegoserca
22Bosąoneżyciemdlatych,którzyjeznajdują,i lekarstwemdlacałegoichciała.
23Strzeżswegosercazcałąpilnością,bozniegotryska źródłożycia.
24Oddalodsiebieustaprzewrotne,awargiprzewrotne niechbędąodciebieoddalone
25Niechtwojeoczypatrząprosto,atwojepowiekiniech patrząprostoprzedsiebie.
26Uważajnaścieżkę,poktórejstąpajątwojenogi,iniech wszystkietwojedrogibędąpewne
27Niezbaczajaninaprawo,aninalewo,odwróćnogę swojąodzła
ROZDZIAŁ5
1Synumój,zwróćuwagęnamojąmądrośćinakłońucha kumojemurozsądkowi,
2Abyśzachowałrozwagę,austatwojeniechstrzegą wiedzy.
3Bowargiobcejkobietyociekająjakplastermiodu,a podniebieniejejjestgładszeniżoliwa.
4Leczkoniecjejjestgorzkijakpiołuniostryjakmiecz obosieczny
5Jejnogischodząkuśmierci,jejkrokisięgająkrainy umarłych.
6Abyśniezastanawiałsięnadścieżkążycia,jejdrogisą zmienne,żeniemożeszichpoznać
7Posłuchajciemniewięc,dzieci,inieodstępujcieodsłów ustmoich
8Oddalsięodniejiniezbliżajsiędodrzwijejdomu.
9Abyśnieoddałswejchwałyinnym,aswychlat okrutnikowi
10Abyobcyniezostalinasycenitwoimbogactwem,a pracatwojaniepozostaławdomuobcego;
11Atybędzieszżałowaćnakońcu,gdytwojeciałoitwoje ciałozostanązniszczone,
12Ipowiedz:Jakżenienawidziłemkarności,asercemoje gardziłonapomnieniem!
13Niesłuchałemgłosumoichnauczycieliinienakłoniłem uchatym,którzymniepouczali
14Omalnieznalazłemsięwśródwszelkiegozłapośród zgromadzeniaizgromadzenia.
15Pijwodęzwłasnejcysternyiwodępłynącązwłasnej studni
16Niechrozlejąsięźródłatwojeistrumieniewódpo ulicach
17Niechbędątylkotwoje,anieobceztobą
18Niechbłogosławionebędzietwojeźródło,aradujsię żonąmłodościtwojej
19Niechbędziejakkochającałaniairozkosznasarna; niechjejpiersinasycającięzawsze,ajejmiłościązawsze będzieszoczarowany
20Aty,mójsynu,czemużchceszsiędaćuwieśćobcej kobiecieiobejmowaćpiersiobcej?
21BodrogiczłowiekasąprzedoczamiPanaiOnrozważa wszystkiejegokroki
22Własnejegonieprawościpochłonąbezbożnego,awięzy jegogrzechówgospętają
23Umrzebeznaukiiwwielkiejgłupocieswojejzbłądzi
ROZDZIAŁ6
1Synumój,jeśliporęczaszzaprzyjacielaswegoiuderzysz sięwrękęznieznajomym,
2Słowamiusttwoichdałeśsięzłapać,słowamiusttwoich dałeśsięporwać
3Uczyńtoteraz,mójsynu,agdywpadnieszwręceswego przyjaciela,uratujsięIdź,upokórzsięiupewnijsięcodo swegoprzyjaciela.
4Niedawajsnuswoimoczomanipowiekomswoim
5Wyrwijsięjaksarnazrękimyśliwegoijakptakzręki ptasznika
6Idźdomrówki,leniwcze,przypatrzsięjejdrogomibądź mądry.
7Niemającprzewodnika,nadzorcyaniwładcy, 8Wleciedostarczaswegopokarmuiwżniwazbieraswój pokarm.
9Jakdługobędzieszspał,leniwcze?Kiedyżsięobudzisz zesnu?
10Jeszczetrochęsnu,trochędrzemania,trochęzałożenia rąk,abyspać:
11Atwojeubóstwoprzyjdziejakpodróżnyitwojanędza jakmążuzbrojony.
12Człowiekniegodziwy,bezbożny,chodziz przewrotnymiustami
13Mrugaoczami,mówinogami,palcamiswyminaucza
14Przewrotnośćjestwjegosercu,onustawicznieknuje zło,siejeniezgodę
15Dlategonieszczęścieprzyjdzienaniegonagle,nagle zostaniezłamanyiniebędzieratunku
16TychsześćrzeczynienawidziPan,asiedemjestdla Niegoobrzydliwością:
17Dumnespojrzenie,kłamliwyjęzykiręce,którekrew niewinnąprzelewają,
18Serce,któreknujezłemyśli,nogi,któreszybkobiegną dozła,
19Fałszywyświadek,którymówikłamstwa,iten,który siejeniezgodęmiędzybraćmi.
20Synumój,przestrzegajprzykazańojcaswegoinie odrzucajnaukimatkiswojej
21Przywiążjenazawszedoswegosercaizawiążjesobie wokółszyi
22Gdypójdziesz,będziecięprowadzić;gdyzaśniesz, będziecięstrzegło;agdysięobudzisz,będzieztobą rozmawiać
23Boprzykazaniejestlampą,aPrawoświatłem,adrogą dożycia-upomnienie,karność.
24Abycięuchronićodzłejkobiety,odpochlebstwa językaobcejkobiety
25Niepożądajjejpięknościwsercuswoim,niepozwól, bypowiekamiswymicięuwiodła
26Boprzezkobietęrozpustnączłowiekzdobywakawałek chleba,acudzołożnicaczyhanacenneżycie.
27Czyżmożeczłowieknabraćogniawzanadrze,ajego ubraniesięniespali?
28Czymożektośchodzićporozżarzonychwęglach,a jegostopysięniepoparzy?
29Takwięc,ktozbliżasiędożonyswegobliźniego,nie ujdziekaryżaden,ktosięjejdotknie.
30Ludzieniegardzązłodziejem,którykradnie,aby zaspokoićgłódswój;
31Ajeśligoznajdą,oddasiedmiokrotnie;oddacały majątekswegodomu
32Leczktocudzołożyzkobietą,jestpozbawionyrozumu, aktotoczyni,niszczyswojąduszę.
33Ranęihańbęotrzyma,ahańbajegoniebędziezmazana 34Bozazdrośćjestgniewemczłowieka,dlategowdniu pomstyniebędzieonskąpy
35Niebędziezwracałuwaginażadenokupiniespocznie, choćbyświeledarówdawał
ROZDZIAŁ7
1Synumój,przestrzegajmoichsłówizachowajusiebie mojeprzykazania
2Przestrzegajmoichprzykazań,abędzieszżył,aprawa mojegobądźźrenicąswegooka
3Przywiążjedoswoichpalców,izapiszjenatablicy swojegoserca.
4Mówdomądrości:Siostromoja,arozumnazywajswoją krewną
5Abycięuchroniłyodobcejkobiety,odnieznajomej, któraschlebiaswymisłowami.
6Bopatrzyłemprzezoknomojegodomu,
7Iwidziałemwśródprostaczków,wśródmłodzieńców, młodzieńcapozbawionegorozumu,
8Przechodzącprzezulicę,bliskojejrogu,iruszyłdrogą dojejdomu,
9Ozmierzchu,wieczorem,wczarnąiciemnąnoc:
10Iotospotkałagokobietawstrojunierządnicy,a podstępnegoserca
11Jestgłośnaiuparta,jejnoginieprzebywająwdomu
12Terazjestnaulicy,terazczyhanakażdymrogu)
13Onagowięcchwyciła,pocałowałaizbezczelnąminą rzekładoniego:
14Mamzesobąofiarępojednania,dziśwypełniłemswe śluby.
15Dlategowyszedłem,abycięspotkać,usilnieszukałem twegoobliczaiznalazłemcię
16Przyozdabiamłożemojeobiciamizgobelinów,z rzeźbionymitkaninami,zbisioruegipskiego
17Namaściłammojełożemirrą,aloesemicynamonem
18Chodźcie,nasyćmysięmiłościąażdorana,pocieszmy sięmiłością
19Boczłowiekdobryniejestwdomu,udałsięwdaleką podróż.
20Wziąłzesobątrzospełenpieniędzyiwrócidodomuw oznaczonymdniu
21Swoimipięknymisłowamiskłoniłagodoustępstw, pochlebstwamiswychwargzmusiłagodouległości
22Onnatychmiastzaniąidzie,jakwółidzienarzeź,jak głupiec,któryidzie,bygozakućwdyby;
23Ażstrzałaprzeszyjemuwątrobę,jakptak,któryspieszy siędosidła,niewiedząc,żechodziojegożycie
24Posłuchajciemniewięcteraz,dzieci,izwróćcieuwagę nasłowaustmoich
25Niechtwojesercenieskłaniasiękujejdrogom,nie błądźpojejścieżkach.
26Bowielupowaliła,awielusilnychmężówzabiła
27Jejdomjestdrogądopiekła,prowadzącądokomnat śmierci.
ROZDZIAŁ8
1Czyżmądrośćniewoła,arozumniewydajeswegogłosu?
2Onastoinaszczytachwyżyn,przydrodze,narozstajach ścieżek.
3Onawołaubram,uwejściadomiasta,uwejściado drzwi.
4Dowas,ludzie,wołam,agłosmójkierujędosynów ludzkich
5Prości,zrozumciemądrość,awy,głupcy,bądźcie rozumnegoserca.
6Słuchajcie,boorzeczachwzniosłychmówićbędę,a słowaotwarteustmoichbędągłosićprawdę
7Boustamojebędąmówićprawdę,aniegodziwośćjest obrzydliwościądlawargmoich
8Wszystkiesłowaustmoichsąsprawiedliwe,niemaw nichnicprzewrotnegoinieprawego
9Wszystkiesąjasnedlarozumnegoiprostedlatych, którzywiedzęznaleźli.
10Przyjmijciemojąnaukę,aniesrebro,iwiedzę,anie wybornezłoto
11Bomądrośćjestcenniejszaodperełiżadnaozdobna rzeczniedorównajej.
12Ja,mądrość,mieszkamzroztropnościąiznajduję wiedzęwpomysłowychpomysłach.
13BojaźńPańskaoznaczanienawidzićzła;nienawidzę pychy,buty,złychdrógiprzewrotnejmowy
14Mojajestradaizdrowamądrość,jajestemrozumny,ja mamsiłę.
15Dziękimniekrólowiepanująiksiążętawydająwyroki sprawiedliwe
16Dziękimnierządząksiążętaimożnowładcy,iwszyscy sędziowieziemi
17Miłujętych,którzymniemiłują,aktórzymnieszukają odrazu,znajdąmnie
18Bogactwoisławasązemną,tak,trwałebogactwoi sprawiedliwość.
19Mójowoclepszyjestniżzłoto,nawetnajszczerszezłoto, amójdochódlepszyniżsrebrowyborne
20Prowadzędrogąsprawiedliwości,pośródścieżeksądu, 21Abytym,którzymniemiłują,daćdziedzictwo,i napełnićichskarbce
22Panmnieposiadałnapoczątkudrogiswojej,przed dziełamiswoimi,oddawna
23Odwiekówjestemustanowiony,odpoczątku,zanim powstałaziemia.
24Gdyniebyłogłębin,zostałamnarodzona,gdyniebyło źródełobfitującychwwodę
25Zanimgóryzostałyzałożone,zanimpagórkizostały zrodzone,
26Gdyjeszczenieuczyniłziemianipól,aninajwyższych częściprochuziemi.
27GdyOnprzygotowywałniebiosa,byłamtam,gdy kompaswyznaczałpowierzchnięgłębin
28Gdywgórzeutwierdzałobłoki,gdyumacniałźródła otchłani,
29Gdymorzudawałrozkaz,bywodynieprzekraczały Jegorozkazu,gdyustanawiałfundamentyziemi,
30Ajabyłamprzynim,jakgdybymbyłarazemznim wychowana,ibyłamjegorozkoszącodziennie,radującsię ustawicznieprzednim.
31Radowałemsięnazamieszkałejziemiswojej,a rozkoszemojebyłyprzysynachludzkich
32Terazwięc,synowie,posłuchajciemnie,bo błogosławieni,którzystrzegąmoichdróg
33Słuchajcienaukiibądźciemądrzy,anieodrzucajciejej
34Błogosławionyczłowiek,którymniesłucha,czuwający codziennieumoichbram,czekającyuodrzwimoichdrzwi 35Boktomnieznajdzie,znajdzieżycieiuzyskałaskęu Pana
36Leczktogrzeszyprzeciwkomnie,krzywdziduszę swoją;wszyscy,którzymnienienawidzą,miłująśmierć
ROZDZIAŁ9
1Mądrośćzbudowałasobiedom,wyciosałasiedemswych kolumn,
2Zabiłaswezwierzęta,zmieszałaswewino,zastawiła takżeswójstół
3Wysłałaswedziewice,wołananajwyższychmiejscach miasta,
4Ktojestprosty,niechsiętuzwróci;akomubrak zrozumienia,mówidoniego:
5Chodźcie,jedzciemójchleb,pijciewino,które zmieszałam.
6Porzućciegłupotę,abędziecieżyli,ikroczciedrogą rozwagi.
7Ktokarciszydercę,ściąganasiebiehańbę,aktostrofuje niegodziwca,ściąganasiebiehańbę
8Nieupominajszydercy,abycięnieznienawidził;strofuj mądrego,abędziecięmiłował.
9Uczmądrego,abędziemądrzejszy;uczsprawiedliwego, apomnożyjegowiedzę
10BojaźńPańskajestpoczątkiemmądrości,awiedzao świętymjestrozumem
11Bodziękimnietwojednisiępomnożąilatatwojego życiasięwydłużą
12Jeślijesteśmądry,będzieszmądrydlasiebie,ajeśli szydzisz,tysamtozniesiesz.
13Głupiakobietajesthałaśliwa,prostainicniewie
14Boonasiedziudrzwidomuswego,natronie,na wyżynachmiasta,
15Abyzwrócićsiędopasażerów,którzyidąprostoswoją drogą:
16Ktojestprosty,niechsiętuzwróci;atemu,któremu brakujerozumu,mówi:
17Wodykradzionesąsłodkie,achlebjedzonywukryciu jestsmaczny.
18Leczniewie,żetamprzebywająumarli,ajejgościesą wgłębinachpiekła
ROZDZIAŁ10
1PrzysłowiaSalomona.Mądrysynradujeojca,leczgłupi synjestciężaremdlamatki
2Skarbyniegodziwościnieprzynosząpożytku,lecz sprawiedliwośćwybawiaodśmierci.
3Panniedopuści,byduszasprawiedliwegocierpiałagłód, leczroztrwonimajątekbezbożnych
4Leniwąrękąstajesięubogim,leczrękapracowitych wzbogaca
5Syn,któryzbierawlecie,jestmądry;syn,któryzasypia wżniwa,przynosiwstyd.
6Błogosławieństwasąnagłowiesprawiedliwego,lecz przemoczakrywaustabezbożnego
7Pamięćosprawiedliwymjestbłogosławiona,leczimię bezbożnychzgnije
8Człowiekmądregosercaotrzymaprzykazania,lecz gadatliwygłupiecupadnie.
9Ktopostępujeuczciwie,postępujeuczciwie;leczkto przekręcaswojedrogi,będziepoznany.
10Ktomrugaokiem,sprawiasmutek,leczgadatliwy głupiecupadnie
11Ustasprawiedliwegosąźródłemżycia,leczusta bezbożnegosąukrytewprzemocy.
12Nienawiśćwzniecakłótnie,miłośćzaśwszystkie grzechyzakrywa
13Nawargachrozumnegojestmądrość,leczrózgajestna plecachnierozumnego
14Mądrzyludziegromadząwiedzę,leczustagłupich zbliżająsiędozguby
15Majątekbogaczajestjegotwierdzą,azgubąbiednych jestichubóstwo.
16Pracasprawiedliwegoprzynosiżycie,owocbezbożnych przynosigrzech
17Ktoprzestrzegakarności,tenżyjedrogążycia,kto gardziupomnieniem,błądzi.
18Ktoukrywanienawiśćkłamliwymiustamiikto rozgłaszaoszczerstwa,jestgłupcem.
19Wwielomówstwieniemauniknionegogrzechu,lecz ktopowściągliwiemówi,jestmądry
20Języksprawiedliwegojestjakwybornesrebro,aserce niegodziwychmałowarte.
21Wargisprawiedliwegokarmiąwielu,leczgłupcy umierajązbrakumądrości
22BłogosławieństwoPanawzbogaca,aOnniedodajedo niegożadnegozmartwienia
23Dlagłupcajestzabawączynićzło,leczczłowiek rozumnymamądrość
24Strachprzedbezbożnymprzyjdzienaniego,lecz pragnieniesprawiedliwegozostaniespełnione.
25Jakwicherprzechodzi,takniemajużbezbożnego;lecz sprawiedliwyjestfundamentemwiecznym
26Czymocetdlazębów,tymdymdlaoczu,tymleniwy dlatych,którzygowysyłają
27BojaźńPańskaprzedłużadni,leczlatabezbożnych ulegająskróceniu.
28Nadziejąsprawiedliwychbędzieradość,lecz oczekiwaniebezbożnychzginie
29DrogaPanajestmocądlaprawych,leczdlaczyniących nieprawośćbędziezgubą
30Sprawiedliwyniebędziezachwiany,abezbożninie będąmieszkaćnaziemi.
31Ustasprawiedliwegogłosząmądrość,ajęzyk przewrotnybędziewyrwany
32Wargisprawiedliwegoznająto,comiłe,leczusta bezbożnychmówiąprzewrotność
ROZDZIAŁ11
1FałszywawagabudziwPanuodrazę,leczsprawiedliwy ciężarekjestJegoupodobaniem.
2Zapychąidzieihańba,upokornychzaśjestmądrość
3Prawośćprawychbędzieichprowadzić,lecz przewrotnośćprzestępcówichzgubi.
4Bogactwoniepomożewdniugniewu,lecz sprawiedliwośćwybawiaodśmierci
5Sprawiedliwośćnienagannegowytyczamudrogę,lecz bezbożnyupadaprzezwłasnąbezbożność
6Sprawiedliwośćprawychwybawiichsamych,lecz niewiernizostanąpojmaniwswejwłasnejniegodziwości.
7Gdyumieraczłowiekniegodziwy,nadziejajegoginie,a nadziejaludziniesprawiedliwychginie.
8Sprawiedliwyzostajewybawionyzutrapienia,anajego miejsceprzychodziniegodziwiec
9Obłudnikustamiswyminiszczyswegobliźniego,lecz przezwiedzęsprawiedliwydostąpiwybawienia.
10Gdysprawiedliwymwiedziesiędobrze,miastosię raduje,agdyginąbezbożni,wołasięzradości
11Błogosławieństwemsprawiedliwychwywyższasię miasto,leczustamibezbożnychzostajeonowywrócone
12Ktoniemamądrości,gardziswoimbliźnim,lecz człowiekrozumnymilczy
13Donosicielwyjawiatajemnice,leczczłowiekwierzący rzeczukrywa.
14Gdzieniemarady,tamludupada;leczgdziejestwielu doradców,tamjestbezpieczeństwo
15Ktoporęczazaobcego,będziezatoponosił odpowiedzialność,aktonienawidziporęczenia,jestpewny. 16Kobietawdzięcznazdobywasławę,amocniludzie gromadząbogactwa.
17Człowiekmiłosiernydobrzeczyniswejduszy,lecz człowiekokrutnyprzysparzaprzykrościswemuciału 18Bezbożnypopełniadziełooszukańcze,leczktosieje sprawiedliwość,otrzymazapłatępewną.
19Jaksprawiedliwośćprowadzidożycia,takten,ktogoni zazłem,gonizanimażdoswojejśmierci
20LudzieprzewrotnegosercasąobrzydliwościądlaPana, leczci,którzypostępująuczciwie,sąJegoupodobaniem
21Choćbyrękawrękębylizjednoczeni,niegodziwinie uniknąkary,alepotomstwosprawiedliwychbędzie wybawione
22Czymjestzłotyklejnotwryjuświni,tympiękna kobieta,alebezrozwagi
23Pragnieniemsprawiedliwegojestwyłączniedobro,lecz oczekiwaniembezbożnychjestgniew.
24Jedenrozprasza,ajednakpomnaża;jedenzatrzymuje więcej,niżpotrzeba,amimotoprowadzidoubóstwa
25Człowiekhojnybędzieutuczony,aktoobficiepoi,sam będziepojony
26Ktoskąpizboża,tegoludprzeklinaćbędzie,lecz błogosławieństwobędzienagłowietego,ktojesprzeda.
27Ktopilnieszukadobra,zyskujełaskę;leczktoszuka nieszczęścia,naniegoonoprzyjdzie
28Ktoufaswemubogactwu,upadnie,leczsprawiedliwi jaklatoroślrozkwitną
29Ktoniepokoiswójdom,odziedziczywiatr,agłupi będziesługąmądregoserca.
30Owocemsprawiedliwegojestdrzewożycia,aczłowiek mądryzjednujesobiedusze
31Otosprawiedliwiotrzymajązapłatęnaziemi,atym bardziejbezbożniigrzesznicy
ROZDZIAŁ12
1Ktomiłujekarność,miłujewiedzę,leczktonienawidzi nagany,jestgłupi.
2DobryczłowiekzyskujełaskęuPana,leczczłowieka przewrotnegopotępiOn
3Przeznieprawośćniktsięnieutwierdzi,akorzeń sprawiedliwychniebędziezachwiany
4Cnotliwakobietajestkoronądlaswegomęża,leczta, któragozawstydza,jestjakzgniliznawjegokościach.
5Myślisprawiedliwychsąprawe,leczradybezbożnychsą oszustwem.
6Słowaniegodziwychsązasadzkąnakrew,leczusta prawychichwybawią
7Niegodziwizostająobaleniiniemaich,aledom sprawiedliwychstoi.
8Człowiekzaswojąmądrośćotrzymapochwałę,lecz człowiekprzewrotnegosercabędziewzgardzony
9Lepszyjestwzgardzonyimającysługę,niżten,który samsiebieszanuje,aktóremubrakujechleba
10Sprawiedliwydbaożycieswegobydła,lecz miłosierdziebezbożnychjestokrutne
11Ktouprawiaswojąrolę,nasycisięchlebem;leczkto idziezapróżniakami,jestpozbawionyrozumu.
12Bezbożnypożądasiecizłychludzi,leczkorzeń sprawiedliwychwydajeowoc
13Niegodziwywpadawsidłaprzeznieprawośćswoichust, leczsprawiedliwywychodzicałozniedoli.
14Człowieknasycisiędobremzowocuustswoich,a wedługczynówrąkczłowiekabędziemuodpłacone.
15Drogagłupiegowydajemusięsłuszna,leczktosłucha rady,jestmądry
16Gniewgłupiegoujawniasięnatychmiast,leczczłowiek roztropnyukrywahańbę.
17Ktomówiprawdę,głosisprawiedliwość,aświadek fałszywy-oszustwo
18Bywa,żektośmówiboleśnie,leczjęzykmądrychjest lekarstwem
19Ustaprawdomównetrwająnawieki,ajęzykkłamliwy trwatylkochwilę
20Podstępjestwsercutych,którzyknujązło,lecz doradcypokojuczerpiąradość.
21Sprawiedliwemunieprzydarzysięzło,leczbezbożni będąpełninieszczęścia
22UstakłamliwesąobrzydliwościądlaPana,leczci, którzypostępująuczciwie,sąJegoupodobaniem
23Człowiekroztropnyukrywawiedzę,leczsercegłupich ogłaszagłupotę.
24Rękapracowitychbędziepanować,leczleniwibędą obciążenidaniną
25Smutekwsercuczłowiekaprzygnębiaje,leczdobre słowojerozwesela
26Sprawiedliwyjestwspanialszyodswegobliźniego,lecz drogabezbożnychzwodziich.
27Człowiekleniwynieupieczetego,coupolował,lecz majątekczłowiekapracowitegojestcenny
28Nadrodzesprawiedliwościjestżycie,anajejścieżce niemaśmierci
ROZDZIAŁ13
1Mądrysynsłuchakarcenia,szydercazaśniesłucha nagany.
2Zowocuustswoichczłowiekbędziespożywałdobro, leczduszaprzestępcówbędziespożywałagwałt
3Ktostrzeżeswoichust,strzeżeswegożycia;leczkto szerokootwieraswojewargi,doznazguby
4Duszaleniwegopożąda,anicniema,duszapracowitych będzienasycona.
5Człowieksprawiedliwynienawidzikłamstwa,lecz bezbożnyjestobrzydliwyihańbiącysię
6Sprawiedliwośćstrzeżeprawegonadrodze,lecz bezbożnośćpowalagrzesznika
7Niejedenuważasięzabogatego,anicniema;niejeden uważasięzaubogiego,amawielkiebogactwa
8Bogactwojestokupemzażycieczłowieka,leczuboginie słuchakarcenia
9Światłosprawiedliwychrozświetlasię,leczlampa bezbożnychgaśnie
10Skutkiempychysątylkokłótnie,utychzaś,którzy szukająrady,jestmądrość
11Bogactwozdobytemarnościąbędziezmniejszone,lecz ten,ktojezbieratrudem,pomnożyje.
12Przewlekłeoczekiwanieprzyprawiaserceochorobę, leczgdynadejdzieupragnione,jestdrzewemżycia
13Ktogardzisłowem,będziezgładzony;leczktoboisię przykazania,będzienagrodzony
14Prawomądregojestźródłemżycia,pozwalającym uniknąćsidełśmierci.
15Dobryrozumprzynosiłaskę,leczdrogagrzeszników jesttrudna.
16Roztropnyczłowiekpostępujezwiedzą,leczgłupiec ujawniaswągłupotę
17Złyposłaniecwpędzicięwnieszczęście,leczwierny posełjestlekarstwem.
18Biedaihańbaspotykatego,ktogardzikarnością,lecz ktozważanaupomnienia,dostąpiczci
19Spełnionepragnieniejestprzyjemnedladuszy,leczdla głupcówobrzydliwościąjestodejśćodzła 20Ktoprzestajezmądrymi,stajesięmądry;towarzysz głupcówzginie
21Złościgagrzeszników,leczsprawiedliwymodpłacą dobrem.
22Dobryczłowiekzostawiadziedzictwownukom,a majątekgrzesznikajestzachowanydlasprawiedliwego
23Obfitajestżywnośćwpoluubogich,leczjestitaka, któraginiezpowodubrakurozsądku
24Ktożałujeswojejrózgi,nienawidziswegosyna,lecz ktogomiłuje,karcigozawczasu.
25Sprawiedliwyjedosytaswejduszy,leczbrzuch bezbożnychjestubogi
ROZDZIAŁ14
1Mądrakobietabudujeswójdom,leczgłupiagoburzy swoimirękami
2Ktopostępujeuczciwie,boisięPana,leczktochodzi krętymidrogami,gardziNim.
3Wustachgłupiegojestrózgapychy,leczwargimądrych chroniąich
4Gdzieniemawołów,tamżłóbjestczysty,leczdziękisile wołuplonjestwielki
5Prawdomównyświadekniekłamie,leczfałszywy świadekkłamie.
6Szydercaszukamądrości,leczjejnieznajduje; rozumnemuzaśłatwoprzychodziwiedza
7Odejdźodczłowiekagłupiego,gdyniedostrzegaszw nimrozumnychwarg
8Mądrośćroztropnegopoleganapoznaniuswejdrogi,lecz głupotaniemądrychjestpodstępem.
9Głupcywyśmiewajągrzech,leczusprawiedliwychjest łaska
10Serceznawłasnągorycz,aobcyniewtrącasiędojego radości
11Dombezbożnychbędziezburzony,leczprzybytek sprawiedliwychzakwitnie
12Jestdroga,którazdajesięczłowiekowiprosta,leczw końcuprowadzidośmierci
13Nawetwśmiechusercesięsmuci,akońcemtejradości jestciężkość
14Człowiekodmiennywsercubędziezadowolonyze swoichdróg,aczłowiekdobrybędziezadowolonyzsiebie
15Prostolinijnywierzykażdemusłowu,leczroztropny zważanaswojepostępowanie.
16Mądryczłowiekboisięiunikazła,głupizaśszalejei jestpewnysiebie
17Człowiekporywczypostępujegłupio,aczłowiek przewrotnyjestznienawidzony
18Prościludziedziedziczągłupotę,leczroztropni otrzymująwieniecwiedzy.
19Przeddobrymiźlikłaniająsię,abezbożniubram sprawiedliwego.
20Biednyjestznienawidzonynawetprzezswojego bliźniego,leczbogatymawieluprzyjaciół
21Ktogardziswoimbliźnim,grzeszy;leczszczęśliwyjest ten,ktolitujesięnadbiednym.
22Czyżniebłądząci,którzyknujązło?Leczmiłosierdzie iwiernośćbędąudziałemtych,którzyknujądobro
23Każdapracaprzynosizysk,leczgadatliwośćprowadzi jedyniedonędzy
24Koronąmądrychjestbogactwo,leczgłupotągłupców jestgłupota
25Świadekprawdziwyratujedusze,leczświadek fałszywykłamie.
26WbojaźniPańskiejjestmocnanadzieja,ajegosynowie mająucieczkę
27BojaźńPańskajestźródłemżycia,pozwalauniknąć sidełśmierci
28Wmnogościludumieścisięchwałakróla,leczwbraku luduzgubaksięcia.
29Człowiekpowolnydogniewujestbardzorozumny,lecz porywczyduchemwywyższagłupotę
30Sercezdrowejestżyciemciała,zazdrośćzaśjest zgniliznąkości
31Ktouciskaubogiego,lżyjegoStwórcę,leczktoGoczci, litujesięnadubogim.
32Niegodziwyzostajewygnanyprzeznieprawośćswoją, leczsprawiedliwymanadziejęwśmierciswojej
33Mądrośćmieszkawsercurozumnego,leczita,która jestwśródgłupców,zostajeujawniona
34Sprawiedliwośćwywyższanaród,leczgrzechjesthańbą dlaludów.
35Króljestłaskawydlamądregosługi,leczgniewjego skierowanyjestprzeciwkotemu,ktohańbi
ROZDZIAŁ15
1Łagodnaodpowiedźuśmierzagniew,asłowaraniące pobudzajązłość
2Językmądrychludziposługujesięwiedzą,leczusta głupichzionągłupotą.
3OczyPanasąnakażdymmiejscu:patrząnazłychi dobrych
4Zdrowyjęzykjestdrzewemżycia,leczprzewrotnośćjest złamaniemducha
5Głupigardzinapomnieniemswegoojca,leczkto przestrzeganapomnień,jestroztropny
6Wdomusprawiedliwegojestwielkiskarb,leczw dochodachniegodziwegoniepokój
7Wargimądregoszerząwiedzę,leczsercegłupiegonie.
8OfiarabezbożnychjestobrzydliwościądlaPana,lecz modlitwaprawychjestJegoupodobaniem
9DrogabezbożnychjestobrzydliwościądlaPana,lecz miłujeOntego,ktodążydosprawiedliwości
10Dlatego,ktoopuszczadrogę,karajestbolesna,akto nienawidziupomnienia,umrze
11OtchłańizagładasąprzedPanem,oileżbardziejserca synówludzkich?
12Szydercaniemiłujetego,ktogoupomina,adomądrych niechodzi
13Serceradosnerozweselaoblicze,leczgdysmutekw sercu,duchjestprzygnębiony.
14Sercerozumneszukawiedzy,leczustagłupichsycąsię głupotą.
15Wszystkiednisązłedlaubogiego,leczczłowiek wesołegosercamaucztęustawiczną
16LepiejmiećmałozbojaźniąPańską,niżwielkie bogactwozniepokojem.
17Lepszajestucztazjarzyn,tamgdziejestmiłość,niż głódwołuinienawiść
18Człowiekgniewliwywzniecakłótnię,leczcierpliwy łagodzikłótnię
19Drogaleniwegojestjakżywopłotzcierni,leczdroga sprawiedliwychjestrówna
20Mądrysynradujeojca,leczczłowiekgłupigardziswoją matką.
21Głupotajestradościądlatego,ktoniemamądrości,lecz człowiekrozumnypostępujeuczciwie
22Gdyniemarady,zamierzeniasięnieudają,leczgdzie jestwieludoradców,tamsięudają
23Odpowiedźustjegocieszyczłowieka,asłowo wypowiedzianewewłaściwymczasie-jakżejestdobre!
24Drogażyciajestdlamądregowgórze,byuniknąć piekławdole
25Panzniszczydompysznych,agranicęwdowyutwierdzi.
26MyśliniegodziwychsąobrzydliwościądlaPana,lecz słowaczystychsąsłowamimiłymi
27Ktojestchciwyzysku,niepokoiswójdom,leczkto nienawidzidarów,będzieżył
28Sercesprawiedliwegorozważaodpowiedź,leczusta bezbożnychwylewajązło.
29Panjestdalekoodbezbożnych,leczsłyszymodlitwę sprawiedliwych
30Jasneoczyradująserce,adobrawieśćtuczykości.
31Ucho,któresłuchakarcenia,radżyciowych,przebywa wśródmądrych
32Ktogardzikarnością,gardziswojąduszą,leczkto słuchanagany,nabywarozsądku
33BojaźńPańskajestnaukąmądrości,apokorapoprzedza chwałę.
ROZDZIAŁ16
1Przygotowaniasercaczłowiekaiodpowiedźjęzyka pochodząodPana
2Wszystkiedrogiczłowiekawydająmusięczyste,lecz Panważyduchy
3PowierzPanuswesprawy,azamysłytwojesięspełnią.
4WszystkouczyniłPandlasiebie,nawetbezbożnegona dzieńzły
5Każdy,ktomawyniosłeserce,jestobrzydliwościądla Pana;choćbyrękajegobyłazłączonazrękąjego,nie ujdziekary
6Miłosierdziemiprawdąoczyszczasięznieprawości,a bojaźniąPańskąunikasięzła
7GdydrogiczłowiekapodobająsięPanu,wtedynawet jegowrogowieżyjąznimwpokoju.
8Lepiejmiećmało,alesprawiedliwie,niżwielkiezyski, niesprawiedliwie
9Serceczłowiekaobmyśladrogę,leczPankierujejego krokami
10WyrokBożyjestnaustachkróla,ustajegonie przekraczajągranicsądu.
11SprawiedliwawagaiszalanależądoPana,wszystkie odważnikiwsakiewcesąJegodziełem.
12Obrzydliwościądlakrólówjestczynićbezbożność,bo tronopierasięnasprawiedliwości
13Sprawiedliweustasąrozkosząkrólów,atych,którzy mówiąuczciwie,miłują.
14Gniewkrólajestjakzwiastunśmierci,leczmądry człowiekgouśmierza
15Wświetleobliczakrólajestżycie,ajegołaskajak obłokpóźnegodeszczu
16Oileżcenniejszajestmądrośćniżzłoto,azrozumienie oileżcenniejszaniżsrebro!
17Drogaprawychtoodstąpienieodzła;ktostrzeżeswojej drogi,strzeżeswojejduszy.
18Pychapoprzedzaupadek,awyniosłośćducha upadek
19Lepiejbyćpokornymzpokornymi,niżdzielićłupyz pysznymi
20Ktomądrzepostępuje,znajdziedobro,aktoufaPanu, jestszczęśliwy.
21Mądrysercemzwiesięroztropnym,asłodyczwarg pomnażawiedzę
22Rozumjestźródłemżyciadlatego,ktogoposiada,lecz naukagłupcówjestgłupotą
23Sercemądregouczyjegoustaidodajewiedzyjego wargom.
24Miłesłowasąjakplastermiodu,słodycządladuszyi lekarstwemdlakości
25Jestdroga,którazdajesięczłowiekowiprosta,leczw końcuprowadzidośmierci
26Ktopracuje,pracujedlasiebiesamego,boustajego domagająsiętegoodniego.
27Człowiekbezbożnywydobywazło,anajegowargach płonieogień
28Człowiekprzewrotnysiejeniezgodę,aplotkarz rozdzielaprzyjaciół
29Człowiekgwałtownyzwodziswegobliźniegoi wprowadzagonadrogęniedobrą.
30Zamykaoczyswe,byknućprzewrotnerzeczy,a poruszającwargami,sprowadzazło
31Siwagłowajestkoronąchwały,jeślisięjąznajdziena drodzesprawiedliwości
32Lepszyjestcierpliwyniżmocarz,apanującynadswym duchem–niżzdobywcamiasta.
33Loswrzucasięwzanadrze,leczcałejego rozdysponowanienależydoPana.
ROZDZIAŁ17
1Lepszyjestsuchykęschlebawspokoju,niżdompełen ofiar,aprzytymkłótnia
2Mądrysługabędziepanowałnadsynemhańbiącymi będziemiałudziałwdziedzictwiepośródbraci
3Dlasrebrajesttygiel,dlazłotapiec,adlasercprobierz Panzaśprobierzemjestserc.
4Człowiekniegodziwyzważanawargifałszywe,akłamca słuchajęzykaprzewrotnego
5Ktoszydzizubogiego,lżyjegoStwórcę,aktosięcieszy znieszczęść,nieujdziekary
6Koronąstarcówsąsynowiesynów,achlubąsynówsą ichojcowie.
7Nieprzystoigłupcowidobramowa,atymmniej kłamliweustaksięciu.
8Darjestjakkamieńszlachetnywoczachtego,którygo otrzymał;dokądkolwieksięzwróci,tammapowodzenie
9Ktoukrywawystępek,szukamiłości;leczktosprawę rozgłasza,rozdzielaprzyjaciół.
10Naganajestdlamądregokorzystniejszaniżstobatów dlagłupiego
11Złyczłowiekszukajedyniebuntu,dlategookrutny posłaniecbędzieprzeciwkoniemuwysłany
12Lepiejspotkaćniedźwiedzicę,którejzabranomłode,niż głupcawjegogłupocie
13Ktoodpłacazłemzadobro,temuzłonieustąpizdomu
14Począteksporutotak,jakbyktośwypuściłwodę.
Dlategozaniechajsporu,zanimsięwniegowmieszasz
15Ktousprawiedliwiabezbożnego,iktoskazuje sprawiedliwego,obajsąobrzydliwościądlaPana.
16Pocóżwięcjestcenawrękugłupcazanabycie mądrości,skoroniemaondoniejserca?
17Przyjacielkochawkażdymczasie,abratemsięstajew nieszczęściu
18Człowiekpozbawionyrozumuuderzarękąistajesię poręczycielemwobecswegoprzyjaciela.
19Ktolubikłótnię,grzechmiłuje,aktopodwyższabramę swoją,szukazguby
20Człowiekprzewrotnegosercanieznajdujedobra,akto maprzewrotnyjęzyk,wpadawnieszczęście
21Ktopłodzigłupca,mazmartwienie,aojciecgłupcanie maradości.
22Serceradosnejestnajlepszymlekarstwem;duch przygnębionywysuszakości
23Człowiekniegodziwybierzedarzzanadrza,aby wypaczyćdrogisądu
24Mądrośćjestprzedczłowiekiemrozumnym,leczoczy głupiegopatrząnakrańceziemi.
25Głupisynjestzmartwieniemdlaswegoojcaigoryczą dlatej,któragourodziła
26Takżekaraniesprawiedliwegoniejestdobre,abicie władcówwedługsłusznościniejestdobre
27Ktomawiedzę,oszczędniemówi,aczłowiekrozumny mawspaniałegoducha.
28Nawetgłupi,gdymilczy,uchodzizamądrego,akto zamykausta,uchodzizamężarozumnego
ROZDZIAŁ18
1Zpowodupożądaniaczłowiek,oddzieliwszysię,szukai mieszasięzwszelkąmądrością
2Głupinielubirozsądku,leczszukaswegoserca,któreby jeodkrywało.
3Gdyprzyjdzieniegodziwy,przyjdzietakżepogarda,a wrazzhańbąhańba
4Słowaustczłowiekasąjakgłębokiewody,aźródło mądrościjakpłynącypotok
5Niedobrzejestznosićosobębezbożnego,bywsądzie obalićsprawiedliwego
6Wargigłupiegowdająsięwkłótnię,ajegoustawołająo ciosy.
7Ustagłupiegosąjegozgubą,ajegowargisąsidłemdla jegoduszy
8Słowadonosicielasąjakranyiprzenikajądo najgłębszychczęścibrzucha.
9Takżeiten,ktojestleniwywpracyswojej,jestbratem wielkiegomarnotrawcy.
10ImięPanajestmocnąwieżą;chronisiędoniej sprawiedliwyijestbezpieczny
11Majątekbogaczajestjegomocnątwierdząiwysokim muremwjegomniemaniu.
12Przedupadkiemserceczłowiekajestwyniosłe,achwałę poprzedzapokora
13Ktoodpowiadawjakiejśsprawie,zanimjejwysłuchał, popełniagłupotęihańbę
14Duchczłowiekawytrzymachorobę,leczzłamanego duchaktóżpodniesie?
15Serceroztropnegozdobywawiedzę,auchomądrego szukawiedzy.
16Darczłowiekaotwieramudrogęipozwalamustanąć przedwielkimiludźmi
17Ten,ktopierwszyjestwswojejsprawie,zdajesię sprawiedliwy;leczprzychodzijegobliźniipytago
18Losuśmierzasporyirozdzielamożnych
19Brataobrażonegotrudniejpozyskaćniżmiasto warowne,aichkłótniesąjakzaworyzamku
20Owocemustswoichnasycisięwnętrzeczłowieka,a plonemwargswoichnasycisięon.
21Śmierćiżyciesąwmocyjęzyka,ktogomiłuje,będzie spożywałjegoowoc
22Ktoznalazłżonę,znalazłdobroizyskałłaskęuPana. 23Ubogiprosiomodlitwę,abogatyodpowiadaszorstko 24Człowiek,którymaprzyjaciół,powinienokazaćsię przyjacielem,abywaprzyjacielbardziejprzywiązanyniż brat
ROZDZIAŁ19
1Lepszyjestbiedny,którypostępujeuczciwie,niżten, którymaprzewrotneustaijestgłupcem.
2Takżeidusza,gdyniemawiedzy,niejestdobra;akto szybkokroczynogami,grzeszy
3Głupotaczłowiekawypaczajegodrogę,asercejego gniewasięnaPana
4Bogactwozjednujewieluprzyjaciół,leczbiednybywa oddzielonyodswegobliźniego.
5Fałszywyświadeknieujdziekarania,aktomówi kłamstwa,nieunikniekary
6Wielubędziezabiegaćowzględyksięcia,akażdybędzie przyjacielemtego,ktodarydaje
7Wszyscybraciabiednigonienawidzą,oileżbardziej jegoprzyjacieleoddalająsięodniego!Prześladujeich słowami,leczimichbrakuje
8Ktonabywamądrości,miłujeswąduszę,ktostrzeże roztropności,znajdziedobro.
9Fałszywyświadeknieujdziekarania,aktomówi kłamstwa,zginie
10Rozkosznieprzystoigłupiemu,atymbardziejsłudze panowaćnadksiążętami
11Rozważnyczłowiekpowstrzymujeswójgniew,a chwałąjegojestprzebaczyćwykroczenie
12Gniewkrólajestjakryklwa,ajegołaskajakrosana trawie.
13Syngłupijestzłemdlaojca,akłótnieżonysą nieustającympotokiem
14Domibogactwosądziedzictwemojców,aroztropna żonajestdaremPana.
15Lenistwopogrążawgłębokisen,aduszagnuśnacierpi głód.
16Ktoprzestrzegaprzykazań,zachowujeswojąduszę; leczktogardziswoimidrogami,tenumrze
17Ktosięlitujenadbiednym,pożyczaPanu,ato,coOn dał,oddamu.
18Karćsynaswego,dopókinadziejajest,inieszczędź duszyswojej,gdyonwoła
19Człowiekwielkiegogniewuponiesiekarę;choćbyśgo bowiemuwolnił,znowubędzieszmusiałtosamouczynić
20Słuchajradyiprzyjmijnaukę,abyśbyłmądrywswoim życiuostatecznym
21Wielezamysłówjestwsercuczłowieka,leczradaPana sięostoi.
22Pragnieniemczłowiekajestjegodobroć,alepszyjest uboginiżkłamca
23BojaźńPańskaprowadzidożycia,aktojąposiada, będziezawszenasycony,iniedoznazła
24Człowiekleniwytrzymarękęswojąnazanadrzuinie chcejejjużpodnieśćdoust.
25Uderzszydercę,aprostaczeksięprzestraszy;strofuj rozumnego,aonposiądziewiedzę
26Ktoojcaswegoniszczyimatkęswojąwypędza,jest synemhańbiącymiściągającymhańbę
27Synumój,przestańsłuchaćpouczeń,któreodwodząod słówwiedzy.
28Świadekniegodziwygardzisądem,austaniegodziwego pożerająnieprawość
29Dlaszydercówprzygotowywanesąwyroki,abatyna plecygłupców
ROZDZIAŁ20
1Winotoszyderca,mocnytrunektowrzaskliwa kłótnia;iniejestmądry,ktosięodniegozawodzi.
2Strachprzedkrólemjestjakryklwa;ktogorozgniewa, grzeszyprzeciwkoswojejduszy
3Zaszczytemdlaczłowiekajestzaniechaćsporu,lecz każdygłupiecbędziesięwtrącał
4Leniwynieorzezpowoduzimna,przetożebraćbędziew żniwa,anicnieotrzyma.
5Radawsercuczłowiekajestjakgłębokawoda,lecz człowiekroztropnypotrafijejnaczerpać
6Większośćludzibędziewychwalaćswojądobroć,lecz człowiekawiernegoktóżznajdzie?
7Sprawiedliwypostępujeuczciwie,błogosławienisąpo nimjegosynowie
8Królzasiadającynatroniesędziowskimrozprasza wszelkiezłoswoimioczami
9Któżmożepowiedzieć:Oczyściłemswojeserce,jestem wolnyodswojegogrzechu?
10Różneciężarkiiróżnemiary–jednoidrugiejest obrzydliwościądlaPana
11Nawetdzieckomożnapoznaćpojegouczynkach,czy jegouczynkisączysteiprawe.
12Ucho,któresłyszy,ioko,którewidzi,obateelementy uczyniłPan
13Niekochajsnu,abyśniezubożał;miejoczyotwarte,a nasyciszsięchlebem
14Nic,nic,powiadakupujący,leczgdyodchodzi,wtedy sięchwali.
15Jestzłotoimnóstworubinów,leczustawiedzysą drogocennymkamieniem.
16Zabierzmuszatę,boonporęczazaobcego,iweźod niegozastawzaobcąkobietę
17Chleboszustwajestsłodkidlaczłowieka,leczpóźniej ustajegonapełniąsiężwirem.
18Każdyzamiarpowstajenaradzie,adobrąradąwalcz
19Roznosicielplotekzdradzatajemnice;niezadawajsię więcztym,którypochlebiaswoimiwargami
20Ktozłorzeczyswemuojcualbomatce,tegolampaw ciemnościachzgaśnie.
21Dziedzictwomożnanapoczątkupośpieszniezdobyć, leczjegokoniecniebędziebłogosławiony
22Niemów:Zazłoodpłacę,leczufajPanu,aOncię wybawi
23DwustronneciężarkisąobrzydliwościądlaPana,a fałszywawaganiejestdobra.
24CzynyczłowiekanależądoPana,jakżewięcmoże człowiekzrozumiećswojąwłasnądrogę?
25Jesttosidłodlaczłowieka,którypożerato,coświęte,a poślubowaniubędziebadał
26Mądrykrólrozpraszaniegodziwychisprowadzana nichkoło.
27DuchczłowiekajestświecąPańską,któraprzenika wszystkiewnętrznościbrzucha
28Miłosierdzieiprawdastrzegąkróla,amiłosierdzie podtrzymujejegotron
29Chwałąmłodzieńcówjestichsiła,aozdobąstarcówjest siwagłowa.
30Sinicaranyoczyszczazezła,apręgizwnętrzności brzucha
ROZDZIAŁ21
1SercekrólajestwrękuPana,jakstrumieniewody,Onje nawraca,dokądchce
2Każdadrogaczłowiekawydajemusięsłuszna,leczPan badaserca.
3CzynieniesprawiedliwościiprawamilszejestPanuniż ofiara
4Dumnespojrzenieiwyniosłeserce,atakżeoranie bezbożnychjestgrzechem
5Myślipracowitychludzikierująsiękuobfitości,myśli każdegozaś,któryjestpochopny,kubrakowi.
6Gromadzenieskarbówjęzykiemkłamliwymjest marnością,wktórąwpadająci,którzyszukająśmierci.
7Rozbójniegodziwychzniszczyichsamych,boniechcą czynićprawa
8Krętajestdrogaczłowieka,leczprawyjestczyn człowiekaczystego.
9Lepiejmieszkaćwkąciedachu,niżzkobietąkłótliwąiw domuprzestronnym
10Duszaniegodziwegopożądazła,wjegooczachbliźni nieznajdujełaski
11Gdykarząszydercę,prostaczekmądrzeje;agdy pouczająmądrego,nabywaonwiedzy
12Sprawiedliwyrozważnierozważadomniegodziwego, aleBógniszczyniegodziwychzpowoduichniegodziwości. 13Ktozatykauszynakrzykubogiego,sambędziewołał, leczniebędziewysłuchany
14Darpotajemnyuśmierzagniew,apodarunekw zanadrzu–wielkązłość.
15Sprawiedliwymjestradość,gdyczynisię sprawiedliwość,leczdlaczyniącychnieprawośćbędzie zguba.
16Człowiek,któryzbłądziłzdrogirozsądku,pozostaniew groniezmarłych
17Ktolubirozkosze,będzienędzarzem;ktolubiwinoi oliwę,niewzbogacisię
18Niegodziwybędzieokupemzasprawiedliwego,a przestępcazaprawego
19Lepiejmieszkaćnapustyniniżzżonąkłótliwąi gniewliwą.
20Wdomumądregojestskarbpożądanyioliwa,lecz głupigotrwoni
21Ktoszukasprawiedliwościimiłosierdzia,znajdzie życie,sprawiedliwośćichwałę
22Mądryczłowiekwkraczadomiastapotężnychiburzy siłę,wktórąufnośćpokładanownim.
23Ktostrzeżeswoichustiswojegojęzyka,tenstrzeże swojejduszyodnieszczęść
24Pysznyiwyniosłyjestjegoimięszyderca,postępujeon wzuchwałymgniewie
25Pragnieniezabijaleniwego,bojegoręceniechcą pracować.
26Onpożądachciwiecałydzień,asprawiedliwyrozdajei nieszczędzi
27Ofiaraniegodziwychjestobrzydliwością,tymbardziej ta,którąskładawzłymumyśle
28Fałszywyświadekzginie,leczczłowiek,którysłucha, stalemówi.
29Człowiekbezbożnymazatwardziałeoblicze,lecz prawyprostujeswedrogi
30Niemamądrościanizrozumienia,aniradyprzeciwko Panu
31Nadzieńbitwyprzygotowujesiękonia,alezwycięstwo zależyodPana.
ROZDZIAŁ22
1Lepiejwybraćdobreimięniżwielkiebogactwo,ałaskę niżsrebroizłoto
2Bogatyibiednyspotykająsięrazem:Panjestich Stwórcą
3Człowiekroztropnyprzewidujezłoikryjesię;prostacy idądalejiponosząkarę.
4NaskutekpokoryibojaźniPańskiejpowstajebogactwo, cześćiżycie.
5Ciernieisidłasąnadrodzegrzesznika;ktostrzeżeswej duszy,będzieodnichdaleko
6Wychowujchłopcastosowniedodrogi,którąmaiść,a gdysięzestarzeje,niezejdziezniej.
7Bogatypanujenadubogim,adłużnikjestsługą wierzyciela
8Ktosiejenieprawość,żąćbędziemarność,arózgajego gniewuprzepadnie
9Ktomaokożyczliwe,będziebłogosławiony,bochlebem swoimdzielisięzubogim
10Wypędźszydercę,akłótniaustanie,akłótniaihańba ustaną.
11Ktomiłujeczystośćserca,tenwdziękwargswoichma jakoprzyjacielakróla
12OczyPanastrzegąwiedzy,aOnniszczysłowa przestępców.
13Człowiekleniwymówi:Lewjestnazewnątrz,zostanę zabitynaulicy.
14Ustaobcejkobietysągłębokimdołem;ktosięPanu brzydzi,wpadniewniego
15Głupotamieścisięwsercuchłopca,leczrózgakarności wypędzijąodniego.
16Ktouciskaubogiego,abypowiększyćswebogactwo,i ktodajebogatemu,napewnowpadniewniedostatek
17Nakłońuchaswegoisłuchajsłówmędrców,izwróć swesercekumojejwiedzy
18Botojestdobrarzecz,jeślizachowaszjewsobie,gdyż przylgnądotwoichust
19AbyśufnośćtwojąpokładałwPanu,dziścitodałem poznać,właśnietobie.
20Czyżniepisałemciowspaniałychrzeczachwradachi wiedzy,
21Abymcidałpoznaćpewnośćsłówprawdy,abyśmógł odpowiedziećsłowomprawdytym,którzydociebie posyłają?
22Nieokradajbiednego,bojestbiedny,inieuciskajw bramieuciśnionego
23BoPanbędziebroniłichsprawyiwydrzeduszętym, którzyichwydzierają.
24Niezawierajprzyjaźnizczłowiekiemgniewliwym,iz człowiekiemporywczymnieobcuj
25abyśnieprzyswoiłsobiedrógjegoinieprzygotował sidłanaswąduszę
26Niebądźztych,codająrękę,aniztych,coporęczająza długi.
27Jeśliniemaszczymzapłacić,dlaczegomiałbyzabrać łóżkospodciebie?
28Nieprzesuwajstarożytnejgranicy,którąustalilitwoi przodkowie
29Czywidziszczłowiekapracowitegowswoiminteresie?
Będzieonstawałprzedkrólami,niebędziestawałprzed ludźmizłymi
ROZDZIAŁ23
1Gdyzasiądzieszdostołuzwładcą,rozważpilnie,cojest przedtobą.
2Ajeślijesteśczłowiekiemżarłocznym,przyłóżsobienóż dogardła
3Niepożądajjegoprzysmaków,botopokarmzwodniczy.
4Niestarajsiębyćbogatymizaprzestańswojejmądrości
5Czyżbędzieszzwracałoczykutemu,czegoniema?
Bogactwobowiemprzyozdabiasobieskrzydła,którejak orzełodlatująkuniebu
6Niejedzchlebaczłowieka,którymazłeoko,inie pożądajjegoprzysmaków.
7Bojakiemyśliwsercuswoim,takimonjestJedzipij, mówici,leczsercejegoniejestprzytobie
8Kęs,któryzjadłeś,zwrócisz,amiłesłowatwojeutracisz 9Niemówdouszugłupiego,bowzgardzimądrością twoichsłów.
10Nieprzesuwajstarejgranicyiniewchodźnapolasierot 11BopotężnyjestichOdkupiciel,Onbędziebroniłich sprawyprzedtobą.
12Nakłońserceswojedopouczenia,auszyswojedosłów wiedzy
13Karcenianieszczędźchłopcu;choćbyśjeuderzyłrózgą, nieumrze.
14Tygouderzyszrózgą,aduszęjegowybawiszodpiekła 15Synumój,jeślimądrejesttwojeserce,radowaćsię będzieimojeserce.
16Tak,mojenerkibędąsięradować,gdyustatwojebędą mówićto,cosłuszne
17Niechtwojeserceniezazdrościgrzesznikom,lecztrwaj wbojaźniPańskiejprzezcałydzień
18Bozaisteistniejekresitwojeoczekiwanieniebędzie zawiedzione
19Słuchaj,synumój,bądźmądryiprowadźsweserce drogą.
20Niebądźztych,copijąwino,iztych,comięso objadająsięrozpustnie
21Bopijakiżarłokubożeją,aospałośćchodziw łachmanach
22Słuchajojca,którycięzrodził,iniegardźmatką,gdy sięzestarzeje.
23Kupujprawdę,aniesprzedawajjej,atakżemądrość, karnośćirozum
24Ojciecsprawiedliwegobędziesięwielceradował,akto zrodziłmądrego,będziesięcieszyłzniego
25Niechsięradujątwójojciecitwojamatka,atwoja rodzicielkaniechsięcieszy.
26Synumój,dajmiswojeserce,adrógmoichniech strzegątwojeoczy
27Bonierządnicajestgłębokimdołem,aobcakobietajest ciasnymdołem
28Onateżczyhajakłupipomnażaliczbęprzestępców wśródludzi.
29Ktomanieszczęście?Ktomasmutek?Ktomakłótnie? Ktomagadaninę?Ktomaranybezprzyczyny?Ktoma zaczerwienienieoczu?
30Ci,którzydługosiedząprzywinie,którzychodzą szukaćzmieszanegowina
31Niepatrznawino,jaksięczerwieni,jakoddajeswą barwęwkielichu,jakprawidłowopłynie
32Wkońcuukąsijakwążiwypuścijadjakżmija
33Twojeoczydostrzegąkobietyobce,atwojeserce będziemówiłorzeczyprzewrotne
34Będzieszwięcjakten,ktoleżypośrodkumorza,lubjak ten,ktoleżynaszczyciemasztu.
35Uderzylimnie,powiesz,aniebyłemchory;uderzyli mnie,anieczułemtego:kiedyżsięobudzę?Jeszczeraz będęszukał.
ROZDZIAŁ24
1Niezazdrośćzłymludziominiepragnijprzebywaćz nimi
2Boserceichmyśliozniszczeniu,awargiichmówią złośliwie
3Mądrościąbudujesiędom,aroztropnościągoumacnia
4Adziękiwiedzykomnatyzostanąnapełnionewszelkimi cennymiiprzyjemnymibogactwami
5Mądryczłowiekjestsilny,aczłowiekwiedzyprzybiera nasile
6Bowedługmądrejradybędzieszprowadziłwojnę,a gdziejestwieludoradców,tamjestbezpieczeństwo. 7Zawysokajestmądrośćdlagłupca,wbramienieotwiera onustswoich
8Ktozamierzaczynićzło,będzienazwanyzłośliwym
9Myślgłupotyjestgrzechem,aszydercajest obrzydliwościądlaludzi
10Jeśliwdniunieszczęściaosłabniesz,twojasiłajest niewielka.
11Jeślipowstrzymaszsięodwybawieniatych,którzysą wleczeninaśmierćigotowisąnaśmierć,
12Jeślipowiesz:Otoniewiedzieliśmyotym,czyżTen, którybadaserce,nierozumietego?ATen,którystrzeże duszytwojej,czyżniewietego?Iczyżnieoddakażdemu wedługjegouczynków?
13Synumój,jedzmiód,bojestdobry,aplastermiodujest słodkidlatwegopodniebienia.
14Takbędziewiedzamądrościdladuszytwojej;gdyją znajdziesz,wtedybędzienagroda,anadziejatwojanie zawiedziesię.
15Nieczyhaj,bezbożniku,nadomsprawiedliwego,nie pustoszjegomiejscaspoczynku,
16Bochoćbysiedemrazyupadłsprawiedliwy,przecież znowupowstanie;bezbożnizaśwpadnąwnieszczęście 17Niecieszsięzupadkuswegonieprzyjaciela,agdysię potknie,niechsięnieradujetwojeserce.
18AbyPantegoniewidziałiniewydałomusiętozłe,i abyodwróciłodniegoswójgniew
19Nieunośsięgniewemzpowoduzłychludziinie zazdrośćniegodziwym;
20Bozłyczłowieknieotrzymanagrody,aświatło bezbożnychzgaśnie.
21Synumój,bójsięPanaikróla,aniewdawajsięw sprawytych,którzysąskłonnidozmiany
22Bonieszczęścieichnaglenadejdzie,aktóżznazagładę ichobojga?
23TerzeczynależąteżdomądrychNiejestdobrzemieć wzglądnaosobywsądzie.
24Ktomówidobezbożnego:Sprawiedliwyjesteś,tego ludyprzeklinają,narodysięnimbrzydzą
25Aci,którzygokarcą,znajdąradośćidobre błogosławieństwoprzyjdzienanich
26Każdy,ktoodpowiadasłusznie,niechajcałujesweusta 27Przygotujsobiepracęnazewnątrzidostosujjądo swoichpotrzebnapolu,apotembudujswójdom
28Niebądźbezpodstawnieświadkiemprzeciwbliźniemu swemuinieoszukujswoimiustami.
29Niemów:Takjakonmiuczynił,takiJamupostąpię Oddamczłowiekowiwedługjegouczynków
30Przechodziłemobokpolaleniwegoiobokwinnicy człowiekapozbawionegorozumu
31Aotowszystkoporosłocierniami,apokrzywypokryły jegopowierzchnię,ajegokamiennymurzostałrozwalony
32Wtedyzobaczyłemizastanowiłemsię,przyjrzałemsięi wziąłemnaukę
33Jeszczetrochęsnu,trochędrzemania,trochęzałożenia rąk,abyspać:
34Atwojeubóstwoprzyjdziejakpodróżnyitwojanędza jakmążuzbrojony
ROZDZIAŁ25
1OtotakżeprzysłowiaSalomona,któreprzepisaliludzie Ezechiasza,królajudzkiego.
2ChwałąBożąjestrzeczukryć,leczchwałąkrólówsprawęzbadać
3Wysokośćniebaigłębokośćziemi,isercakrólówsą niezbadane.
4Oddzielżużelodsrebra,aznajdziesięnaczyniedla złotnika.
5Usuńbezbożnychsprzedkróla,ajegotronbędzie umocnionywsprawiedliwości
6Niewynośsięprzedobliczekrólainiestawajnamiejscu możnych;
7Lepiejbowiem,żebycipowiedziano:Wstąptutaj,niż żebycięponiżonoprzedksięciem,któregotwojeoczy widziały
8Niewychodźpochopniedosporu,abyśniewiedział,co uczynićwkońcu,gdycięzawstydzibliźnitwój.
9Wdawajsięwspórzeswymbliźniminiezdradzajmu tajemnic
10Abycięniezawstydziłten,ktootymusłyszy,iaby twojahańbanieprzylgnęładociebie
11Słowowypowiedzianewewłaściwymczasiejestjak złotejabłkanasrebrnychobrazach.
12Złotymkolczykiemiozdobązeszczeregozłotajest mądryupominaczdlauchaposłusznego
13Jakchłódśnieguwczasieżniwa,takwiernyposłaniec dlatych,którzygoposyłają,boorzeźwiaduszęswoich panów
14Ktosięchełpidaremfałszywym,podobnyjestdochmur iwiatrubezdeszczu
15Przezcierpliwośćmożnaprzekonaćksięcia,ałagodny językłamiekości.
16Znalazłeśmiód?Zjedztyle,ilepotrzeba,byśsięnimnie nasyciłiniezwymiotował
17Niestawiajnogiwdomubliźniegoswego,abysiętobą nieznudziłinienabrałnienawiści
18Człowiek,któryskładafałszyweświadectwoprzeciw swemubliźniemu,jestmaczugą,mieczemiostrąstrzałą.
19Zaufaniedoczłowiekaniewiernegowczasieutrapienia jestjakzłamanyząbinogachwiejnawstawie
20Jakktośzdejmujeszatęwzimnąpogodę,jakocetna saletrę,takjestzczłowiekiem,któryśpiewapieśni zbolałemusercu
21Jeślitwójnieprzyjacieljestgłodny,nakarmgochlebem, ajeślijestspragniony,napójgowodą
22Bowęgleognistenagarniesznajegogłowę,aPanciza tozapłaci.
23Północnywiatrspychadeszcz,agniewneoblicze–językobmówcy
24Lepiejmieszkaćwkąciedachuniżzkobietąkłótliwąw domuprzestronnym
25Jakzimnawodadlaspragnionejduszy,takdobra nowinazdalekiegokraju
26Sprawiedliwy,któryupadaprzedbezbożnym,jestjak zmąconeźródłoiskażoneźródło
27Niedobrzejestjeśćdużomiodu.Takwięcszukanie własnejchwałyniejestchwałądlaczłowieka
28Ktoniepanujenadswoimduchem,podobnyjestdo miastazburzonegoipozbawionegomurów
ROZDZIAŁ26
1Jakśniegwlecie,jakdeszczweżniwa,takcześćnie przystoigłupiemu.
2Jakptak,którybłądzi,ijaskółka,któralata,tak bezpodstawneprzekleństwonienadejdzie
3Bicznakonia,wędzidłonaosła,arózganagrzbiet głupiego.
4Nieodpowiadajgłupiemuwedługjegogłupoty,abyśity niestałsięjemupodobny.
5Odpowiadajgłupiemuwedługjegogłupoty,abynie uważałsięzamądrego
6Ktoposyławiadomośćprzezgłupca,odcinasobienogii pijeszkodę.
7Nogichromegosąnierówne,awustachgłupiego przypowieść
8Jakten,coprzywiązujekamieńdoprocy,takten,co oddajecześćgłupiemu
9Jakcierńwbijasięwrękępijaka,takprzypowieśćwusta głupca
10WielkiBóg,którywszystkostworzył,zarówno nagradzagłupca,jakiprzestępcę.
11Jakpiespowracadowymiocinswoich,takgłupiec powracadogłupotyswojej
12Czywidziałeśczłowieka,któryuważasięzamądrego? Więcejnadzieijestwgłupcuniżwnim
13Człowiekleniwymówi:Lewjestnadrodze,lewjestna ulicach.
14Jakdrzwiobracająsięnazawiasach,takleniwyna łóżku
15Leniwywyjmujeswąrękędozanadrza,ciężkomują podnieśćdoust
16Leniwyuważasięzamądrzejszegoniżsiedmiumężów, którzypotrafiącośpowiedzieć.
17Ktoprzechodziobokimieszasiędosporów,którenie sąjegosprawą,jestjakczłowiek,któryłapiepsazauszy 18Jakszaleniec,któryrzucaognistepochodnie,strzałyi śmierć,
19Takjestzczłowiekiem,któryoszukujeswegobliźniego imówi:Czyżnieżartuję?
20Gdzieniemadrewna,tamgaśnieogień;agdzieniema donosiciela,tamustajespór
21Czymwęgieldlażaru,czymdrzewodlaognia,tym człowiekkłótliwydlawzniecaniasporu
22Słowadonosicielasąjakranyiprzenikajądo najgłębszychczęścibrzucha.
23Wargipłonąceiserceniegodziwesąjakskorupa pokrytasrebrnymżużlem
24Ktonienawidzi,tenzwodziwargamiswymiiwgłębi duszygromadzipodstęp;
25Gdymówipięknie,niewierzmu,gdyżsiedem obrzydliwościjestwjegosercu.
26Czyjanienawiśćjestprzykrytaoszustwem,jego niegodziwośćwyjdzienajawprzedcałymzgromadzeniem.
27Ktokopiedół,samwniegowpadnie,anatego,kto kamieńtoczy,onwróci
28Językkłamliwynienawidzitych,którychtrapi,austa pochlebczeszerzązgubę.
ROZDZIAŁ27
1Niechwalsiędniemjutrzejszym,boniewiesz,codzień ciprzyniesie.
2Niechcięchwaliktośinny,aniewłasneusta,obcy,anie własnewargi
3Kamieńjestciężkiipiasekjestciężki,leczgniew głupiegojestcięższyodobu
PRZYSŁOWIA
4Gniewjestokrutnyizapalczywośćjestporywcza;lecz któżsięostoiprzedzazdrością?
5Lepszejestjawneupomnienie,niżskrywanamiłość
6Ranyprzyjacielasąoznakąwierności,leczpocałunki wrogasązwodnicze.
7Duszasytabrzydzisięplastremmiodu,dlagłodnegozaś wszelkagoryczjestsłodka
8Jakptak,któryodchodziodgniazdaswego,takczłowiek, któryodchodziodmiejscaswego
9Olejekikadzidłorozweselająserce,asłodyczprzyjaciela radujedziękiszczerejradzie
10Nieopuszczajprzyjacielaswegoiprzyjacielaojca swego,awdniunieszczęścianiewchodźdodomubrata swego,bolepszysąsiadbliskiniżbratdaleki
11Synumój,bądźmądryirozweselmojeserce,abym mógłodpowiedziećtemu,którymnielży.
12Człowiekroztropnyprzewidujezłoikryjesię,lecz prościidądalejiponosząkarę
13Zabierzmuszatę,boonporęczazaobcego,iweźod niegozastawzaobcąkobietę
14Ktobłogosławiswegobliźniegodonośnymgłosem, wstającwcześnierano,będzietopoczytanemuza przekleństwo
15Ciągłekapaniewdeszczowydzieńikłótliwakobietasą dosiebiepodobni.
16Ktojąukrywa,ukrywawiatriolejekdoprawejręki swojej,któryjązdradza
17Żelazoostrzysiężelazem,aczłowiekostrzyoblicze swegoprzyjaciela
18Ktopilnujedrzewafigowego,będziejadłjegoowoc; leczktosłużypanuswemu,będzieszanowany.
19Jakwwodzietwarzodpowiadatwarzy,takserce człowiekaodpowiadaczłowiekowi
20Piekłoizagładanigdyniesąpełne,takioczyczłowieka nigdyniesąnasycone
21Czymdlasrebratygiel,adlazłotapiec,tymdla człowiekajegochwała.
22Choćbyśtłuczkiemrozbiłgłupiegowmoździerzurazem zpszenicą,głupotagonieopuści
23Dbajostanswoichtrzódidoglądajuważnieswoich stad
24Bobogactwonietrwanawieki,anikoronazpokolenia napokolenie?
25Wyłaniasięsiano,pojawiasiętrawa,zbierająsię górskiezioła
26Owcesądlaciebieubraniem,akozłysązapłatązapole.
27Amlekakoziegobędzieszmiałpoddostatkiemna wyżywieniesiebie,nawyżywienieswegodomuina utrzymanieswoichsłużących
ROZDZIAŁ28
1Bezbożnyucieka,choćniktgoniegoni,lecz sprawiedliwyjestśmiałyjaklew
2Zaprzestępstwokrajuwielujestjegoksiążąt,lecz człowiekmądryimądryprzedłużajegostan
3Biedny,któryuciskabiednych,jestjakulewa,któranie pozostawiachleba
4Ci,którzyporzucająprawo,chwaląbezbożnego,leczci, którzyprzestrzegająprawa,spierająsięznim.
5Źliludzienierozumiejąprawa,leczktórzyszukająPana, rozumiejąwszystko
6Lepszyjestbiedny,którypostępujeuczciwie,niżbogaty, któregodrogisąprzewrotne.
7KtoprzestrzegaPrawa,jestmądrymsynem,leczkto obcujezrozwiązłymi,hańbiswegoojca.
8Ktolichwąiniesprawiedliwymzyskiempomnażaswój majątek,tenbędziegozbierałdlatego,ktolitujesięnad ubogim
9Ktoodwracauchoswe,abyniesłyszećPrawa,tego nawetmodlitwabędzieobrzydliwością
10Ktosprowadzasprawiedliwychnadrogęzła,samteż wpadniewewłasnydół;prawizaścieszyćsiębędą dobrami
11Bogaczuważasięzamądrego,leczubogi,któryjest rozumny,jestprzełożonymnadnim
12Gdysprawiedliwisięradują,wielkajestchwała;gdy zaśbezbożnisięwznoszą,człowieksięukrywa.
13Ktoukrywagrzechyswoje,niebędziemiałpowodzenia; leczktojewyznajeiporzuca,dostąpimiłosierdzia
14Szczęśliwymąż,któryzawszesięboi;leczkto zatwardzaswojeserce,wpadniewnieszczęście
15Jakryczącylew,jakdzikiniedźwiedź,takniegodziwy władcanadbiednymludem.
16Książępozbawionyrozsądkujestwielkim ciemiężycielem,leczktonienawidzichciwości,przedłuża dniswoje.
17Człowiek,którydopuszczasięgwałtunakrwiludzkiej, niechuciekadodołu;niechniktgoniezatrzymuje
18Ktopostępujeuczciwie,będziezbawiony;leczkto przewrotniechodzipodrogachswoich,odrazuupadnie 19Ktouprawiaswojąrolę,będziemiałchlebapod dostatkiem;leczktogonizapróżniakami,będziemiałdość nędzy
20Człowiekwiernybędzieobfitowałwbłogosławieństwa, leczktosięszybkobogaci,nieunikniekary.
21Niedobrzejestmiećwzględunaosobę;zakęschleba człowiekpopełniprzestępstwo
22Ktosięszybkochcewzbogacić,mazłeoko,iniezdaje sobiesprawy,żeprzyjdzienaniegoubóstwo
23Ktokogośstrofuje,znajdziepóźniejwięcejłaskiniżten, coschlebiajęzykiem.
24Ktookradaswegoojcalubmatkęimówi:Tonie przestępstwo,jesttowarzyszemniszczyciela
25Człowiekwyniosływszczynakłótnie,leczktopokłada ufnośćwPanu,będzieutuczony
26Ktoufaswojemusercu,tenjestgłupi;leczktomądrze postępuje,będzieocalony.
27Ktodajeubogiemu,niezaznaniedostatku;leczkto zamykaoczy,zbierzewieleprzekleństw.
28Gdypowstająniegodziwi,człowieksięchowa;leczgdy giną,mnożąsięsprawiedliwi
ROZDZIAŁ29
1Ktomimoczęstegoupominaniausztywniaswójkark, naglezostaniezgładzony,itobezlekarstwa
2Gdywładzęsprawująsprawiedliwi,ludsięraduje;gdy zaśwładzęsprawująbezbożni,ludsmucisię.
3Ktomiłujemądrość,radujeswegoojca,leczktoobcujez nierządnicami,trwoniswójmajątek
4Królsądemumacniakraj,leczten,ktopodatkamigo niszczy
PRZYSŁOWIA
5Człowiek,któryschlebiaswemubliźniemu,zastawiasieć najegonogi.
6Wprzestępstwiezłegoczłowiekakryjesięsidło,lecz sprawiedliwyradujesięiśpiewa.
7Sprawiedliwyrozumiesprawęubogiego,leczbezbożny niezdajesobiezniejsprawy
8Szydercypodstępemsprowadzająnamiastosidła,lecz mądrzygniewuśmierzają.
9Gdymądryczłowiekspierasięzgłupim,tenczysię wścieka,czyśmieje,niemaspokoju
10Krwiożerczyludzienienawidząprawego,lecz sprawiedliwiszukająjegożycia
11Głupiujawniacałyswójumysł,leczmądrygochowa.
12Gdywładcasłuchakłamstw,wszyscyjegosłudzysąźli
13Spotykająsiębiednyioszust,Panoświecaobydwaich oczy.
14Król,którysądzibiednych,będziemiałtron utwierdzonynawieki
15Rózgaikarceniedająmądrość,leczchłopiec pozostawionysamemusobieprzynosiwstydswejmatce
16Gdybezbożnisięmnożą,toiprzestępstwosięmnoży, leczsprawiedliwiujrząichupadek.
17Karćswegosyna,aoncidaukojenieiradośćtwojej duszy
18Gdyniemawidzenia,ludsiępsuje;leczszczęśliwy,kto przestrzegaPrawa
19Sługiniedasięnapomniećsłowami,bochoćrozumie, nieodpowiada.
20Czywidziszczłowieka,któryjestpochopnywsłowach?
Więcejnadzieijestwgłupcuniżwnim
21Ktotroskliwiewychowujeswegosługęoddzieciństwa, tenzczasemstaniesięjegosynem
22Człowiekgniewliwywszczynakłótnie,aczłowiek zapalczywypopełniawieleprzestępstw.
23Pychaczłowiekaponiżago,leczpokornychduchem zjednasobiechwała
24Ktosięsprzymierzazezłodziejem,nienawidziswej duszy,słyszyprzekleństwa,leczichniewydaje
25Lękprzedczłowiekiemnastawianaczłowiekasidła, leczktopokładaufnośćwPanu,będziebezpieczny.
26Wieluszukawzględówuwładcy,leczPanwydaje wyroknakażdego
27Człowiekniesprawiedliwyjestobrzydliwościądla sprawiedliwego,aczłowiek,którypostępujeuczciwie,jest obrzydliwościądlabezbożnego
ROZDZIAŁ30
1SłowaAgura,synaJake,proroctwo:Mążtenmówiłdo Itiela,doItielaiUkala,
2Jestembowiemgłupszyodwszystkichludziiniemam ludzkiegorozumu.
3Nienabyłemmądrościiniezdobyłemwiedzyotym,co święte
4Ktowstąpiłdonieba,albozstąpił?Ktozebrałwiatrw pięściswoje?Ktozwiązałwodywszatę?Ktoutwierdził wszystkiekrańceziemi?Jakiejestimięjegoijakiejest imięjegosyna,jeślimożeszpowiedzieć?
5KażdesłowoBogajestczyste,Onjesttarcządlatych, którzywNimpokładająufność.
6NiedodawajnicdosłówJego,abycięniezganiłiabyś niezostałuznanyzakłamcę
7ŻądamodciebiedwóchrzeczyNieodmawiajmiich, dopókinieumrę:
8Oddalodemniepróżnośćikłamstwo,niedawajmi bogactwaniubóstwa,żywmniepokarmemwygodnymdla mnie,
9Abym,syty,niezaparłsięCiebieinierzekł:Któżjest Pan?Albozubożał,niezacząłkraśćinieznieważałimienia Bogamojego.
10Nieoskarżajsługiprzedjegopanem,abycięnie przeklął,atybyśnieponiósłwiny
11Jestpokolenie,którezłorzeczyswemuojcuinie błogosławiswojejmatce
12Jestpokolenie,którewewłasnychoczachjestczyste,a jednakniejestobmytezeswejnieczystości
13Jestpokolenie,któregooczysąwyniosłe,apowieki jegopodniesione.
14Jestpokolenie,któregozębysąjakmiecze,azęby szczękowejaknoże,abypożrećbiednychzziemii nędzarzyspośródludzi.
15Pijawkamadwiecórki,którewołają:Daj,dajSątrzy rzeczy,którenigdyniesąnasycone,tak,czteryrzeczynie mówią:Wystarczy:
16Gróbiniepłodnełono,ziemia,któraniejestpełnawody, iogień,któryniemówi:Dosyć!
17Oko,któreszydzizojcaswegoigardziposłuszeństwem wobecmatki,wydziobiąkrukinaddolinąizjedząjemłode orły
18Trzyrzeczysądlamniezbytcudowne,acztery,których nieznam:
19Drogaorławpowietrzu,drogawężanaskale,droga okrętupośrodkumorzaidrogamężczyznyzdziewczynką.
20Takiejestpostępowaniekobietycudzołożnej:je, wycieraustaimówi:Niepopełniłamniczłego
21Zpowodutrzechrzeczyziemiasiętrzęsie,aczterech znieśćniemoże:
22Bosługa,gdykróluje,igłupiec,gdyjenasyci;
23Dlakobietywstrętnej,gdywyjdziezamąż,idla służącej,któradziedziczyposwojejpani
24Sączteryrzeczymałenaziemi,leczniezwyklemądre: 25Mrówkitoludsłaby,leczlatemprzyrządzająsobie pokarm;
26Konopiesąwprawdziesłabymludem,alebudująswe domywskałach;
27Szarańcza,choćniemakróla,wyruszawgrupach
28Pająkchwytarękamiiprzebywawpałacach królewskich.
29Sątrzyrzeczy,któreidądobrze,aczterysąpięknew chodzeniu:
30Lewjestnajsilniejszyzezwierzątiprzednikimsięnie odwraca,
31Chart,kozioł,anawetkról,przeciwkoktóremuniktnie powstanie.
32Jeśligłupiopostąpiłeś,wywyższającsię,albojeśliźle myślałeś,połóżrękęnaustach
33Zaiste,ubijaniemlekawydajemasło,awyciskanienosa powodujekrew,takwzbudzaniegniewuwywołujekłótnie
ROZDZIAŁ31
1SłowakrólaLemuela,proroctwo,któregonauczyłago jegomatka
2Cóż,synumój?Cóż,synumojegołona?Cóż,synu moichślubów?
3Nieoddawajswojejsiłykobietomaniswoichdrógtym, cogubikrólów.
4Nieprzystoikrólom,Lemuelu,nieprzystoikrólompić wino,aniksiążętompićmocnynapój
5Abypijąc,niezapomnieliPrawainiewypaczyliprawa ubogich.
6Dajmocnynapójginącymiwinotym,którzymają ciężkieserce
7Niechpije,niechzapomnionędzyswojejiniechnie wspomnijużnanędzęswoją
8Otwórzustaswojewobronieniemychwsprawie wszystkich,którzysąskazaninazagładę
9Otwórzustaswoje,sądźsprawiedliwieibrońsprawy biednychipotrzebujących.
10Któżznajdziekobietędzielną?Jejwartośćprzewyższa bowiemperły
11Sercemałżonkajejufa,niepotrzebujełupów.
12Onabędziemuczynićdobro,aniezło,przezwszystkie dniswegożycia
13Onazabiegaowełnęilenipracujeochoczoswoimi rękami
14Podobnajestdookrętówkupieckich,żywność sprowadzazdaleka.
15Wstajetakże,gdyjeszczejestnoc,irozdzielażywność domownikomswoim,aczęśćswymsłużącym
16Myślioroli-ikupujeją,zaowocswychrąksadzi winnicę
17Przepasujemocąswebiodraiumacniasweramiona
18Onawie,żejejtowarjestdobry,jejświecaniegaśnie wśródnocy
19Wyciągaręcepowrzeciono,aręcejejtrzymająkądziel
20Wyciągaswąrękędoubogiego,donędzarzawyciąga sweręce
21Nieboisięśniegudlaswegodomu,bocałyjejdomjest odzianywszkarłat.
22Onasporządzasobieokryciazgobelinu,jejszatysąz jedwabiuipurpury
23Mążjejznanyjestwbramach,Gdyzasiadawśród starszychkraju
24Wyrabiabisior,sprzedajegoidostarczapasykupcowi
25Siłaicześćsąjejstrojem,adodniaprzyszłegobędzie sięradować
26Otwieraustaswezmądrością,anajejjęzykujestprawo łaski.
27Badabiegsprawdomowych,niejadachlebalenistwa
28Jejsynowiepowstająibłogosławiąją,atakżejejmążi wychwalają
29Wielecórekpostąpiłocnotliwie,lecztyprzewyższaszje wszystkie
30Wdziękjestzwodniczyipięknośćjestmarna:lecz niewiasta,któraboisięPana,tabędziechwalona
31Dajciejejzowocujejrąk,ajejczynyniechjąchwaląw bramach