Whakatauki
UPOKO1
1¶KongawhakataukiaHoromonatamaaRawiri,kingio Iharaira;
2Emohioaikitewhakaaronui,kiteako;kiakiteanga kupuotematauranga;
3Eriromaiaiteakoatengakaumahara,tetika,te whakawa,temeaanoeriteana;
4Heihoatuitengakautupatokingakuware,ite matauranga,itengarahupaikitetaitamariki;
5Kawhakarongotetangatawhakaaronui,kanuiakete mohio;akawhiwhitetangatamataukingawhakaaro mohio.
6Emohioaiiakitewhakatauki,kitetikangaano;nga kupuatehungawhakaaronui,mearatoukorero whakapouri.
7KotewehikiaIhowatetimatangaotematauranga:e whakahaweaanatekuwarekitewhakaaronui,kiteako
8Etakutama,whakarongokiteakoatoupapa,kauahoki ewhakarereatetureatouwhaea
9Kawaihohokienaheipareataahuamotoumatenga,hei mekamekawhakapaipaimotoukaki.
10Etakutama,kitewhakawaiakoeetehungahara,kaua ewhakaae
11Kitemearatou,Tatoukahaere,kawhakapapaatu,ka whakaheketoto;
12Horomiaoratiaratouetatou,peratiametaterua tupapaku;metehungaehekeanakiterua.
13Kakiteaetatoungataongautunuikatoa,kawhakakiia otatouwharekitatatouepahuaai:
14Makamaitouwahikirotokitomatou;kiakotahite puteamatatoukatoa:
15Etakutama,kauaehaeretahiitearameratou; kaiponuhiatouwaewaeitoratouhuarahi.
16Erereanahokioratouwaewaekitekino,ehohoroana ratoukitewhakaheketoto
17Hemaumauhokitehoraotekupengakitetirohangaa tetahimanu
18Kooratoutotoanoiwhakapapaairatou;keitewhanga pukuratoumotoratouakeoranga.
19Kapenangahuarahiotehungaapotaonga;e whakamateneiiteoraoonarangatira
20Etangianatewhakaaronuiiwaho;epuakianatonareo ingahuarahi
21Hamamaanaiaitetinowahiwhakaminenga,ite kuwahaongaketi:irotoitepaepuakianaanakupu;
22Etehungakuware,kiapeheaaketeroaotokoutou arohakitekuwaretanga?akotehungawhakahiehariana kitaratouwhakahi:ekinoanahokitehungawairangikite matauranga?
23Tahurimaikitakuako:nakaringihiaeahautoku wairuakiakoutou,kawhakaaturiaakukupukiakoutou
24Ikarangaatuhokiahau,heoikihaikoutouipaimai;I totoroatutokuringa,akahoretetahiiwhaiwhakaaromai; 25Heoiwhakakahoretiaihoekoutoutokuwhakaarokatoa, kihaihokiiarokitakuako:
26Moreirakakataahaukitokoutouaitua;Katawaiahau inapatepawerakiakoutou;
27Inataemaitokoutoupaweraanohetupuhi,akapamai tokoutouaituaanoheparoro;inataemaitepourimete ngakaumamaekiakoutou.
28Koreiraratoukarangaaikiahau,aekoreahaue whakahokikupuatu;karapuwaweratouiahau,heoie koreahauekiteaeratou.
29Moratouikinokitematauranga;kihaihokii whiriwhiriaeratoutewehikiaIhowa;
30Kihairatouiaromaikiakuwhakaaro:whakahaweaana ratoukiakukupuririkatoa
31Nareirakakairatouingahuaotoratouneiara,ka whakakiiaanohokikingameaititoaeratou.
32Kotetahuritangaatuhokiongakuwareheipatuia ratou;kotengakauwareaanoongawairangiheihunaia ratou.
33Kotetangataiaerongoanakiahau,kaautonanoho, kateahokiitewehikitekino
UPOKO2
1Etakutama,kitetangokoeiakukupu,kitehunaiaku whakahaukirotokiakoe;
2Akatahuritoutaringakitewhakaaronui,kaangaano toungakaukitematauranga;
3Aera,kitemeakakarangarangatiaekoetematauranga, akapuakitoureokitengakaumohio;
4Kiterapuahokiiaekoeanohehiriwa,kitekimihiaano hetaongahuna;
5KoreirakoematauaikitewehioIhowa,kiteaiite mohiokiteAtua
6MaIhowahokiehomaitewhakaaronui;notonamangai temataurangametematauranga.
7Erongoatiaanaeiatewhakaaronuimatehungatika:he whakangungurakauiamotehungahetapatahineitehaere
8Katiakinaeiangaaraotewhakawa,kiatohungiaaite araotanahungatapu.
9Koreirakoemohioaikitetika,kitewhakawa,kitemea anoeriteana;aera,ngaarapaikatoa.
10Kauruhokitewhakaaronuikirotokitoungakau,aka rekatemataurangakitouwairua;
11Katiakitengarahupaiiakoe,kamautemataurangaia koe;
12Heiwhakaoraiakoeitearaotekino,itetangataeputa keanaanakorero;
13Itehungaewhakarereneiingaaraotetika,ehaere anaingaaraotepouri;
14Ekoaana,iaratouemahianaitekino,eharianaki ngatikangaparorikeotekino;
15Kooratouarahekopikopiko,hewhanokeratouio ratouhuarahi.
16Heiwhakaoraiakoeitewahinetauhou,itewahine tauhouewhakapatineikianakupu;
17Kuawhakarereaneieiatekaiarahiotona tamahinetanga,kuawarewarekitekawenataotonaAtua 18Ehekeatuanahokitonawharekitemate,onaaraki ngatupapaku.
19Kotehungakatoaehaereatuanakiaiaekoreehoki mai,ekoreanoemauiaratoungaaraoteora
20Kiahaereaikoeingaaraongatangatapai,kamauano kingaaraotehungatika
21Kanohohokitehungatikakitewhenua;kamaute hungangakautapatahikireira.
WHAKATAUAKI
22Kahatepeaatuiatehungakinoirungaitewhenua;ka hutiaatuireiratehungahekopekataratoumahi.
UPOKO3
1Etakutama,keiwarewarekitakuture;engarikiapuritia etoungakauakuwhakahau
2Nakatapiritiaeratoungararoakiakoe,ngararoa,me teatanoho
3Keiwhakarereakoeeteatawhai,etepono;heiakitou kaki;tuhiakirungakitepapaotoungakau:
4Peneikawhiwhikoekiteatawhai,kitemataurangapaii tearoarooteAtua,otetangata.
5WhakapauatoungakaukitewhakawhirinakikiaIhowa; kauahokieokiokikitoumataurangaake
6Iouarakatoawhakaarokiaia,amanaewhakatikaou huarahi
7Keiwhakaaronuikoe:ewehikiaIhowa,kiamawehei tekino.
8Heioratenakitoupito,heimakukukiouwheua
9WhakahonoretiaaIhowaiourawa,ingamatamuaano hokioauhuakatoa.
10Akakiautoaingameamaha,kapakaruanohokiau ruawainaitewaina
11Etakutama,kauaewhakahaweakitaIhowapapaki; kauahokiengakaukorekitanaako
12KaakonahokieIhowatanaearohaai;karitekite matuakitetamaematenuitiaanaeia.
13Kaharitetangatakuakiteaneieiatewhakaaronui,me tetangataanokuawhiwhikitematauranga
14Paiatuhokitehokohokooteraitotehiriwae hokohokonanei,onahuaitekouraparakore
15Nuiatuonautuingarupi:ekorehokingameakatoae minaminatiaekoeeritekiaia.
16Keitonaringamataungararoa;keitonamauinga taongametehonore
17Koonaarahearaahuareka,koonaarakatoahe rangimarie
18Herakauianoteorakitehungaeuanakiaia:kahari tetangataepupurianaiaia.
19NatewhakaaronuioIhowaiwhakaturiaaieiate whenua;hemataurangatanaiwhakauaingarangi
20Hemohiononaipakaruaingarire,imaturuturuaite tomairangiongakapua
21Etakutama,keikotitikeenaioukanohi:puritiate whakaaronuimetengarahupai.
22Keienaheorangamotouwairua,hewhakapaipaimo toukaki.
23Peneikahaerekoeitouara,teaihewehi,ekoreano touwaewaeetutuki
24Katakotokoe,ekorekoeewehi,ina,katakotokoe,ka rekaanotaumoe.
25Kauaewehiitematakuhuakitata,ite whakangaromangaraneiotehungakinoinapamai
26KoIhowahokiheiokiokingamou,amanaetiakitou waewaekeimau
27Kauaekaiponuhiatepaikitehungaitikaneimaratou, ingawaetaeaaietouringa
28Kauaemeakitouhoa,Haere,kahokimaiai,aapopo kahoatueahau;inakeiakoeano.
29Keiwhakatakotoitekinomotouhoa,keitenohohu noanahokiiaitoutaha
30Keingangaupokanoakitetangata,kitemeakahoreana mahikinokiakoe.
31Keihaekitetangatananakia,kauahokiewhiriwhiria tetahioonaara.
32HemeawhakariharihahokitewhanokekiaIhowa;kei tehungatikaiatonameangaro
33HekanganaIhowakeirotoitewhareotetangatakino, hemeamanaakiiananatenohoangaotehungatika.
34Heponokawhakahiiakitehungawhakahi,kaputaia tonaarohakitehungangakaupapaku
35Kawhiwhitehungawhakaaronuikitekororia;kote whakamaiatewhakanuimongawairangi
UPOKO4
1¶Whakarongo,eakutamariki,kitewhakaakoatematua, tahurimaihokikiamatauriaaingawhakaaromohio
2Hepaihokitewhakaakorangakahoatueahaukia koutou,kauatakutureewhakarerea.
3Hetamahokiahaunatokupapa,ahengawari,hemea kotahiematenuitiaanaetokuwhaea
4Iwhakaakoanoiaiahau,imeakiahau,Puritiaakukupu etoungakau;kiamaukiakuwhakahau,akaora
5Whaiatewhakaaronui,whaiatematauranga;kauahoki epekakeingakupuatokumangai.
6Kauaiaewhakarerea,amanakoeetiaki:arohainaia,a manakoeetiaki
7Kotewhakaaronuitemeanui;noreirawhiwhikoeite whakaaronui:maouwhiwhingakatoakiamohio
8Whakanuiaia,amanakoekakakeai;kawhakahonoreia iakoekiteawhitiaekoe.
9Kahomaieiahepareataahuakitoumahunga,kapotaea anokoeeiakitekaraunakororia
10Whakarongo,etakutama,maharatiaakukupu;aka mahangataueoraaikoe
11Hemeawhakaakokoenakukitearaotewhakaaronui; kuaarahinakoeeahauingaaratika.
12Kahaerekoe,ekoreoutakahangaewhakakikitiamai;a kaomakoe,ekorekoeetutuki
13Kiamaukiteako;kauaetukuaatu:puritia;kotou orangahokiia
14Kauaehaereitehuarahiotehungakino,kauahokie takahiatehuarahiotehungahe.
15Angakeatu,kauaetikanareira;tahurimaiireira, haeretonuatu
16Ekorehokiratouemoekitekoreeotitetahimahihe maratou;karirotoratoumoe,kitekoreetahiehinga
17Notekinohokitetaroekaingaanaeratou,note nanakiatewainaeinumiaanaeratou
18Kotehuarahiiaotehungatika,koiaanokeitemarama ewhitiana,akanekehaeretonuaketonamarama,ataea noatiatetinora.
19Kotearaotehungakinomehepouri;ekoreratoue mohiokitemeaitutukiairatou
20Etakutama,tahurikiakukupu;angamaitoutaringaki akukorero
21Keikotitikeeneiioukanohi;puritiairotoitoungakau.
22Heorangaeneimotehungaekiteaai,herongoamoo ratoukikokikokatoa
23Kiapauoumaharakitetiakiitoungakau;noreirahoki ngaputangaoteora
WHAKATAUAKI
24Whakarereatemangaiwhanoke,kiamatararawaiakoe ngangutututu.
25Kiahangaitonutetitirowhakamuaaoukanohi;kia titirooukamokimuatonuiakoe.
26Whakaaroatehuarahioouwaewae,kiauanohokiou arakatoa
27Kauaepekakimatau,kimaui;kiaangaketouwaewae itekino.
UPOKO5
1Etakutama,tahurikiokuwhakaaronui,kiaangatou taringakitokumatauranga:
2Kiauaikoekitengarahupai,kiamauaitemataurangai oungutu
3Kongangutuhokiotewahineke,keitematuruturunga ihootehonikoma,ngawariihotonamangaiitehinu
4Hekawarawahokitonamutungaitetarukawa;hekoi, anohehoarimatarua.
5Koonawaewaeehekeanakitemate;mauputereingai onatakahanga
6Keiwhakaaroaekoetehuarahikiteora:hekotitikeona ara,temohiotiaekoe
7Noreira,eakutamariki,whakarongomaikiahau,kei mahuehokingakupuatokumangai.
8Kiamataratouaraiaia,kauahokietatakitetatauo tonawhare
9Keihoatuekoetouhonorekietahiatu,outaukite hungananakia
10Keimakonangatangatakeiourawa;keitewhareote tangatakeoumauiui;
11Akatangikoeitouwhakamutunga,inapotoou kikokikometoutinana
12Akamea,Kataetokukinokiteako;
13Kihaihokiiwhakarongokitereoookukaiwhakaako, kihaitokutaringaiangakitehungaetohutohuanaiahau
14Wahiitikeingakinokatoaahauiwaenganuiote whakaminenga,otehuihui
15Inumiahewaiirotoitauakerua,mengawairereanoi rotoitauakepuna.
16Kiatohatohanoaatuoupunawai,ngaawawaiinga huarahi
17Waihoenamauanake,kauakamatetangatakekiakoe.
18Kiamanaakitiataupunawai:kiakoaanokoekite wahineotoutaitamarikitanga
19Kiariteiakitehata,kitemeaataahuakiteanaterope; kiamakonakoeionauingawakatoa;kiamatenuitia tonutiaekoetonaaroha.
20Heahahokikoe,etakutama,kamatenuiaikitewahine ke,iawhiaiiteumaotewahineke?
21KeimuahokiingakanohioIhowangaaraotetangata, aemeingaanaeiakiapapatairiteonaarakatoa.
22Koonakinoanoheihopuitetangatakino,heitaura onaharaemauaiia
23Kamateia,hemeawhakaakokore;akapoheheiaite nuiotonawairangi
UPOKO6
1Etakutama,kitemeakokoeheiwhakakapimotatou hoa,kitemeakuapapakitouringakitetangatake;
2Kuaotikoetemahangaengakupuatoumangai,kua maukoeingakupuatoumangai.
3Meingateneiinaianei,etakutama,kiaoraaikoe,hemea hokikuatakakoekirotokiteringaotouhoa;haere, whakaitiiakoe,tirohiatohoa.
4Keitukuaihotemoekioukanohi:keitunewhaoukamo Whakaoraiakoeanoheanateropeirotoiteringaote kaiwhai,anohemanuirotoiteringaotekaihopu.
6Haerekitepopokorua,etetangatamangere;whakaaroa onaara,kiawhaiwhakaaroaikoe
7Kareneioratoukaiarahi,rangatira,rangatira, 8Emahikaianamanaiteraumati,ekohikohianaitekai manaitekotingawiti.
9Kiapeheaaketeroaotautakoto,etetangatamangere? aheakoemarangaaiitaumoe?
10Kiaitiakeneitewahieparangiaai,kiaitiakeneite moe,kiaitiaketekotuituitangaongaringakamoeai:
11Nakaritekitekaipahuateputangamaiotemuhoreki akoe,tourawakoreanohetangatamaupatu.
12Kotetangatawhanoke,kotetangatakino,ehaereere anametemangaituke
13Ewhakakinianaonakanohi,ekoreroanaonawaewae, ewhakaakoanaonamaihao;
14Keirototewhanokeitonangakau,ewhakatakotoana iaitekinoingawakatoa;eruianaiaitengangare.
15Moreirakahuakitatateaituakiaia;kitearawatiaake kuawhatiiaia,tetaeaterongoa
16KoeneimeaeonoekinongiaanaeIhowa:aera,e whituhemeawhakariharihakiaia
17Hekanohiwhakakake,heareroteka,heringa whakaheketotoharakore;
18Hengakauewhakatakotoanaingawhakaarokikino,he waewaeehohoroanatererekitehianga;
19Hekaiwhakaatutekaekorerotekaana,kotetangata hokieruianaitengangarekiwaenganuiingatuakana,i ngateina
20Etakutama,puritiatewhakahauatoupapa,kauahokie whakarereatetureatouwhaea
21Kiamautonutetakaikitoungakau,heiakitoukaki 22Kahaerekoe,manakoeearahi;kamoekoe,manakoe etiaki;akaohokoe,kakoreromaikiakoe
23Heramahokitewhakahau;hemaramahokiteture;ko ngariringahoki,ewhakaakoana,hearakiteora;
24Heitiakiiakoekeiheitewahinekino,itewhakapatia tearerootewahineke
25Keihiahiakoekitonaataahuairotoitoungakau;kei hopukiakoeeiakionakamo
26Kotetukungaihootetangatahewahitaro,hemeamo tewahinekairau:kotatewahinepuremuewhaianakote wairuautunui
27Etaearaneietetangatatetangoiteahikirotokitona uma,aekoreonakakahuewera?
28Etaearaneietetahitehaereirungaingawaroratarata, aekoreonawaewaeehunua?
29Kaperaanotetangataehaereanakitewahineatona hoa;ekoreeharakoretetangataepaanakiaia
30Ekoreewhakahaweatiaetetangatatetahae,kite tahaetiaeiahemeaemakonaaitonawairuaiahiakaiia; 31Otiiakitekiteaia,kiatakiwhituanaewhakautuai;me hoatueiangarawakatoaotonawhare.
WHAKATAUAKI
32Kotetangataepuremuanakitewahine,kahoreona mohio:kotetangataepuremuanakitewahine,keite whakangaroiaitonawairua
33Hekaiakiko,hewhakamatepamona;ekoreanotona ingoakinoehoroiaatu.
34Heririnuihokinotetangatatehae;ekoreanoe tohungiaeiaiterarapuutu
35Ekoreiaewhakaarokitetahiutu;ekoreanoiaeata noho,ahakoakahomaiekoehemeamaha
UPOKO7
1¶Etakutama,puritiaakukupu,hunaakuwhakahauki rotokiakoe
2Puritiaakuwhakahau,akaora;kotakutureanokote whatuotoukanohi.
3Hereakioumaihao;tuhituhia,kotoungakauanohei papa
4Kiatukitewhakaaronui,Hetuahinekoenoku;kiiahoki temataurangakotouwhanaunga
5Kiaaieneiheitiakiiakoekeiheitewahinetauhou,ite wahinetauhouewhakapatineikianakupu.
6Ititirohokiahauitematapihiotokuwhareirotoitoku whakamahau;
7Ititiroanoahauirotoitehungakuware,ikiteaeahaui rotoingataitamariki,hetaitamarikikahoreonamahara;
8Ehaereanaitehuarahiitetahaotonakokonga;ahaere anaiaitehuarahikitonawhare.
9Itekakarauritanga,iteahiahi,itepourikerekere,ite pourikerekere;
10Na,kuatutakitetahiwahinekiaia,hekakahupuremu tona,hengakauhianga
11Hereonuiia,hepakekehoki;koonawaewae,kahoree taukitonawhare.
12Inaianeikeiwahoia,inaianeikeingaara,etauwhanga anaingakokongakatoa)
13Nakamauiakiaia,kakihiiaia,akameaatukiaia metewhakatoiitekanohi,
14Hepatungamotepaikeiahau;noteneiraiwhakamana aiahauiakukuputaurangi.
15Koiaahauihaeremaiaikitewhakatauiakoe,kiteata rapuitoumata,akakiteaneikoeeahau
16Kotokumoengakuahorahiaeahau,whakapaipairawa kitekaitaka,kingameawhakairo,rinenapaioIhipa
17Kuaruiaeahautokumoengakingameakakara,kite maira,kitearoe,kitehinamona.
18Haeremai,kiawhaowhinatauakitearoha,aaonoa; 19Karehokitetangatapaiitekainga,kuariroiaheara tawhiti:
20Imauaatueiaheputeamoniitonaringa;kahokimai anoiaiteraiwhakaritea
21Hemahanoanakorerowhakawai,riroanaiaiaiaki tana;natewhakapatiaonangutukakumeaatuiaeia
22Haeretonuiaimuriiaia,anohekauehaereanakia patua,hekuwareraneiehaereanakingarakauhere waewaeewhiuaaitehe;
23Atunoatetaokitonaateputarawa;anohemanue hohoroanakitemahanga,temohioheorangateramona
24Noreira,eakutamariki,whakarongokiahau,maharatia ngakupuatokumangai.
25Keipeauketoungakaukionaara,keikotitikekiona huarahi
26Hetokomahahokingatangataitu,ihingaiaia,aera, hetokomahaanongamarohirohiihingaiaia.
27Hehuarahitonawharekitereinga,eangaanakiraroki ngarumaotemate.
UPOKO8
1¶Hetekaianeikeitekarangatewhakaaronui?epuaki anatereootematauranga?
2Irungaiaingawahitiketikeetuanaitearaitetahao ngahuarahi
3Hamamaanaiaingakuwaha,itengutuotepa,ite tomokangaatuingakuwaha.
4Kiakoutou,engatangata,takukaranga;keingatamaa tetangatatokureo
5Engakuware,kiamataukoutoukitewhakaaronui;e ngakuware,kiamatautengakau
6Whakarongo;notemeakakorerotiaeahaungameapai rawa;kotepuakiookungutuhemeatika.
7Heponohokitekoreroatokumangai;hemea whakariharihaanotekinokiokungutu
8Keirungaitetikangakupukatoaatokumangai;kahore hewhanoke,hewhanokeraneiirotoiaratou
9Koeneikatoahemaramakitetangataematauana,he tikakitehungaikiteaaitemohio.
10Manakohiamaitakuako,kauatehiriwa;mete mataurangaitekourapairawa
Paiatuhokitewhakaaronuiingarupi;etemaumeaatoa ehinaarohiara,eoreïaefaaauhia
12Kuanohoahau,whakaaronui,irungaitengarahupai, ekiteaanaeahautemohiokingawhakaaromohio.
13KotewehikiaIhowakoiatenakotekinokitehe:e kinoanaahaukitewhakapehapeha,kitewhakakake,kite arahe,kitemangaiwhanoke.
14Nakutewhakaaronui,tewhakaaronui;Hekahatoku 15Nakungakingiikingiai,nangarangatirai whakatakotoaitewhakawa.
16Nakuiwhairangatiratangaaingarangatira,ngatangata nunui,arangakaiwhakawakatoaotewhenua
17Earohainaanaeahautehungaearohaanakiahau;ako tehungaerapuwaweanaiahau,kakiteratouiahau
18Hetaonga,hehonorekeiahau;aera,hetaongapumau, hetika.
Paiatuokuhuaitekoura,aera,itekouraparakore;koaku huaitotehiriwapairawa
20Tearataineiaunatee‘aoteparau-tiara,naropuite e‘aoteparau-tiara
21Kiameingaaieahautehungaearohaanakiahaukia whiwhikiterawa;akawhakakiiaeahauoratoutaonga
22IaIhowaahau,notetimatangaraanooonaara,no muaatuianamahionehera
23Nonamatariroahauiwhakariteaai,notetimatanga,no muaatuanoitewhenua
24Itemeakahoreanongarire,kuawhanauahau;itemea kianohepunawaienuiana
25Nomuaitewhakaungaongamaunga,nomuainga pukepuketokuwhanautanga.
26Itemeakahoreanoihanganoatiaeiatewhenua,me ngaparae,metetimatangaotepuehuoteao
27Itanawhakaturangaingarangi,ireiraanoahau:itana whakatakotorangaiteawhimotemataoterire;
WHAKATAUAKI
28Itanawhakapumautangaingakapuairunga:itana whakakahaakeingapunaoterire;
29Itanawhakatakotorangaitanakupukitemoana,kei takahiatanakupuengawai:itanawhakaturangainga turangaotewhenua;
30Ireiraahauitonataha,heperametetahiiwhakatupuria ake:heorangangakauahaukiaiaiiara,iiara,ekoatonu anaitonaaroaro;
31Ekoaanakingawahiotonawhenua;akotakui ahuarekaaikongatamaatetangata
32Noreira,eakutamariki,whakarongomaikiahau:ka harihokitehungaepupurianaiokuara
33Whakarongomaikiteako,kiawhaiwhakaaroaikoutou;
34Kaharitetangataewhakarongoanakiahau,etatariana iokukuwahaiteneira,iteneira,etatarianaingapouo okukuwaha.
35Kotetangatahokiekiteanaiahau,ekiteanaiteora, kawhiwhianoiakitaIhowamanakomai
36Kotetangataiaeharaanakiahau,hemahinanakia tanakitonawairuaake:kotehungakatoaekinoanaki ahau,earohaanakitemate
UPOKO9
1Kuaotiitewhakaaronuitetahiwharemonatehanga,e whitungapoukuataraieia
2Kuaotianakararehetepatueia;whakananurawatana waina;kuaotianotanateputewhakapai.
3Kuaungaeiaanakotiro,ekarangaanaiairungainga wahitiketikerawaotepa,
4Kotekuware,mepekamaikikonei:tenakotetangata maharakore,kotanakuputeneikiaia, 5Haeremai,kaingatakutaro,inumiahokitewainakuaoti neitewhakananueahau.
6Waihoatuitehungakuware,kiaoraaikoe;haereiteara otematauranga
7Koiaeririanaitetangatawhakahi,kawhakama; 8Kauaeririatetangatawhakahi,keikinoiakiakoe:riria kotetangatawhakaaronui,akaarohaiakiakoe
9Hoatutemohiokitetangatawhakaaronui,akanekeake onawhakaaro;whakaakonatetangatatika,akanuiake tonamohio
10KotewehikiaIhowatetimatangaotewhakaaronui; 11Makuhokikamahaaioura,makukanekeakeainga taueoraaikoe
12Kitenuiouwhakaaro,mouanoouwhakaaronui;kite whakahikoe,mauanaketaupikaunga
13Kotewahinewairangi,hemangainuiia;hekuwareia, kahoreonamohiokiteaha
14Nohoanahokiiaitekuwahaotonawhare,irungaite nohoangaingawahitiketikeotepa;
15Heikarangaingakaihihiehaeretikaanaioratou huarahi:
16Kotekuware,mepekamaikikonei:tenakotetangata maharakore,kotanakuputeneikiaia, 17Herekatewaitahae,aheahuarekatetarokaihuna
18Temohioiakeireirangatupapaku;keiterirerawaano otereingaanamanuhiri
UPOKO10
1KongawhakataukiaHoromonaHetamawhakaaronui, kakoatepapa:tenakotetamakuware,hepourikitona whaea.
2Kahoreherawaongataongaotekino:matetikaiate orangaakeitemate
3EkoreaIhowaetukuitewairuaotetangatatikakia hemokai:kapanaatuiaeiangataongaotehungakino
4Herawakoretetukungaihomateringangehe:mate ringakakamaiakahuatetaonga
5¶Hekohiraumatitatamangakaumahara:hewhakama iaterawaatamamoengahuru.
6Hemanaakikeitemahungaotetangatatika:hearitaia keitewahaotetangatakino,taupokiai
7Kamanaakitiatemaharatangakitetangatatika;kapirau iateingoaotehungakino
8Hengakauwhakaarokatahurikitewhakahau:hengutu wairangi,kahinga.
9Kotetangatahetapatahineitehaere,ehaereoraana:ko tetangataparorikeonaara,kamohiotiaia
10Matewhakakiniotekanohikaputaaitepouri:kote ngutuwairangiia,kahinga
11Hepunaoratemangaiotetangatatika;tenakote mangaiotehungakino,kataupokinateraetemahi nanakia
12Kotomauaharahewhakaohoingatotohe:kotearoha hehipokiingahekatoa.
13Ekiteatewhakaaronuikingangutuotetangatamatau; koterakauiatemeamotetuaraotengakaukore
14¶Rongoaaitehungawhakaaronuiitematauranga:he whakangaromangaiakeitehoritonu,temangaiote wairangi
15Koonarawatepakahaotetangatataonga:tenakote hungakoretaonga,heiwhakangaromangatoratou rawakore
16Kotemahiatetangatatikaeahuanakiteora:konga huaotekinokitehara
17Keitearakiteoratetangataepupurianaitekupuako; kotetangataiaekoreepaikiaririatonahe,kakotitike.
18Kotetangataehunaanaitemauaharahengututeka:a hekuwaretetangataewhakapuakianaitengautuara
19Ekorengakupumahaehapaitehara;hemaharanuiia tetangatahengutukokopineiona
20Hehiriwapairawatearerootetangatatika;kote ngakauotehungakino,hehauwarearawa.
21Hetokomahaewhangaiaanaengangutuotetangata tika;kamateiatehungakuware,hekorenotematauranga.
22¶KahuatetaongaitaIhowamanaaki:kahorehokie kinakitiaeiakitepouri
23¶Heitakaromatewairangitemahihe;matetangata matauiahewhakaaronui.
24Kotatetangatakinoiwehiaikataeanokiaia;a,kota tehungatikaihiahiaai,kahomai
25Pahurerawaaketetukauatikuakoretehungakino: tenakotetangatatikaheturangapumautera
26Hewinikakinganiho,hepaowakingakanohi:koia anotemangerekionakaiunga
27KotewehikiaIhowaewhakaroaanaingara:ka whakapotoamaiiangatauotehungakino.
28Tumanakoatutehungatika,koaiho;tumanakoatute hungakino,ngaroiho
WHAKATAUAKI
29HekahamotehungatikataIhowaara;he whakangaromangaiamongakaimahiitekino.
30Ekoretehungatikaewhakangaueuetiaaakeake:e koreiaenohoiaetehungakinotewhenua.
31Kotemangaiotetangatatikahuaanatewhakaaronui; katapahiaiatearerowhanoke
32Emohioanangangutuotetangatatikakingameaka manakohia;hewhanokeiaewhakapuakinaanaetemangai otehungakino
UPOKO11
1¶HemeawhakariharihakiaIhowatepaunahe;engarite taimahatikatanaipaiai
2Kataetewhakapehapeha,kataeanotewhakama:keite hungamahakiiatewhakaaronui.
3Kotoratoungakautapatahiheiarahiitehungatika;ma tewhanokeiaotehungapokakeheiwhakangaromoratou
4Ekoretetaongaewhaimanaiteraoteriri:keitetikaia heorangaakeitemate
5Matetikaotengakautapatahikatikaaitonaara;ka hingaiatetangatakinoirungaitonakino.
6Matetikaotehungatikakamawhitiairatou;kamauia tehungapokakeitoratoukino
7Itematengaotetangatakino,koreihoanameai tumanakoatuai:kahorenoaihohetumanakohangamate hungahe
8Kamawhititetangatatikairotoiteraru,akarirote tangatakinoheiwhakakapimotonaturanga
9Heihunamotonahoatemangaiotetangata whakaponokore;namatemohiotehungatikakamawhiti ai
10Kapaitehungatika,kaharitepa:kangarotehunga kino,katangiteumere.
11Matemanaakiotehungatikakakakeaitepa;ka pakaruiaitemangaiotehungakino
12Kotetangataewhakahaweaanakitonahoahe maharakore:tenakotetangatamatau,whakarongopuku ana
13Kotetangatakawekawekorerokawhakiingamea ngaro:kotetangataitewairuapono,ehipokianaite korero
14Kitekahorehemohioheiarahi,kahingateiwi:heora iakeingakaiwhakatakotowhakaarotokomaha
15Kotetangatakotananeiheiwhakakapimotatetangata ke,kamamae;
16Kamautehonoreitewahinetikangapai;kamauanote taongaingatangatataikaha.
17Heatawhaiitonawairuatatetangataatawhai;ahe whakararuionakikokikotatetangatananakia
18¶Kotemahiatetangatakinoeutuaanakiteteka:ko teutuiamotekaiwhakatakotoitetika,urawa.
19¶Kotetangataukitetikakawhiwhikiteora:a,kote tangataukitekinoemeaanaitematemona
20¶KotaIhowaewhakariharihaaihengakauwhanoke; kotanaeahuarekaaikotehungaetikaanatoratouara
21Ahakoaawhingaringakiaraua,ekoretetangatakino ewaihokiakoreewhiua;kamawhitiiangauriotehunga tika
22¶Ritetonukitewhakakaikouraiteihuotepoakate wahineataahuakahoreneionangarahupai
23Kotatehungatikaeminaminaai,kotepaianake;kote tumanakoiaatehungakino,koteriri.
24Teratetahikeiterui,akanuihaereano;teraanotetahi keitekaiponuingameaetikaana,heoirawakorenoaiho.
25Kotewairuaohaohakamomona:kotetangatae whakamakukuana,kawhakamakukuriaanoia
26Kotetangataekaiponuanaitewiti,kakangateraete nuinga;katauiatemanaakikirungakitemahungaote tangataehokoatuana
27¶Kotetangataeatarapuanaitepai,kawhiwhikite whakapai:kotetangataiaerapuanaitehe,kataeterakia ia
28Kotetangataewhakawhirinakianakionataonga,ka taka:na,kotehungatikakaritetoratoutupukitoterau matomato
29Kotetangataewhakararuanaitonawhare,hehaute taongaewhakarereaihomona:heiponongaanotekuware matengakauwhakaaronui
30Kongahuaotetangatatikaherakaunoteora;he whakaaronuianotetangataeriroanaiaiangawairua
31Nana,heutuanototetangatatikairungaitewhenua: nuiatuiatotetangatakinorauakotetangatahara.
UPOKO12
1¶Kotetangataearohaanakitekupuakoearohaanaki tematauranga;
2KotetangatapaikawhiwhikitaIhowawhakapai;engari kawhakahengiaeiatetangatangarahukino
3Ekoretatetangataeuitekino:na,kotepakiakaote hungatika,ekoreteraewhakakorikoria.
4¶Hewahineeuanatonapai,heikaraunaterakitanatane; tenakotewahineiwhakamaaiia,heipirauterairotoi onawheua.
5Kongawhakaarootehungatikahetika:konga whakaaroiaotehungakinohetinihanga
6Kongakupuatehungakinoemeaanakiatauwhangai tetoto:matemangaiiaotehungatikaratoukaoraai
7Kahurihiaihotehungakino,akoreiho;kotewhareiao tehungatikakatutonu.
8Karitekitonangarahutewhakamoemitimotetangata; kotengakauparorikeiakawhakahaweatia
9Kotetangataewhakahaweatiaana,hepononganeitana, paiakeiaitetangataewhakanuianaiaiaano,akahore anakai
10Kotetangatatikaewhakaaroanaiakiteoraotana kararehe;henanakiaiangamahiatawhaiatehungakino 11Kotetangataemahianaitonaoneonekamakonaiaite taro;
12Kotatetangatakinoeminaminaaikotekupengaate hungakino:ewhaihuaanaiatepakiakaotehungatika 13Kamautetangatakinoitepokangaketangaoona ngutu;kaputamaiiatetangatatikairotoiteraru 14Mangahuaotonamangaikamakonaaitetangataite pai;kariromaianoitetangatangautuotaonaringa 15Hetikatonukionakanohiaketearaotekuware:e whakarongoanaiatetangatawhakaaronuikitekupu whakatupato
16Kotekuware,emohiotiawawetiaanatonariri:e hipokinaanaiatewhakamaetetangatangarahutupato. 17Kotatetangatakoreroponohewhakapuakiitetika;ko tatekaiwhakaatutekaiahetinihanga
WHAKATAUAKI
18Hetangataanokoanakoreromakanoa,metemeako ngawerohangaatehoari;herongoaiatearerootehunga whakaaronui
19Kautonutengutuponoaakeake;monaianeikauiate areroteka.
20Hetinihangakeirotoitengakauongakaititoitekino; hekoaiatongakaiwhakatakotokoreroemauaiterongo
21Ekoretetahikinoepakitetangatatika;kakiiate hungakinoitekino
22HemeawhakariharihakiaIhowangangututeka;ko tanaeahuarekaaikongakaimahiitepono
23Hipokiaitetangatatupatoitematauranga:ekaranga nuianaiatengakauongakuwareitekuwaretanga.
24Moteringaongauauatekingitanga;heihomaitakoha iatemangere
25Matepouriirotoitengakauotetangataepikoai:ma tekupupaiiakamaramaai
Hiraaketetangatatikaitonahoa;tehungakinoiaka whakapohehetiaetoratouaraano.
27¶Kahoretetangatamangereetunuitanameaihopuai: hemeautunuiiangataongaatetangatauaua
28Heorakeitearaotetika;kahorehokihemateitona huarahi
UPOKO13
1¶Kotetamawhakaaronuikarongokitatonapapaako: kotetangatawhakahiiaekoreerongokiteriri.
2Ekaitetangataitepaiitehuaotonamangai:kakaiiate wairuaotehungawanokeitetutu
3Kotetangataetiakianaitonamangaiepupurianaitona ora:kotetangataiaehamamanuianaonangutu,kote whakangaromangamona
4¶Ehiahiaanatewairuaotemangere,akahorehemea mana:kameingaiakiamomonatewairuaotehungauaua
5Ekinoanatetangatatikakitekoreroteka:hemea whakariharihaiatetangatakino,awhakamanoaiho.
6Kotetikaheikaitiakimotetangataetapatahianateara: kawhakatakaanotetangataharaetekino
7Teratetahikeiteamenetaongamona,heoikahorerawa hemeaiaia:teratetahikeitewhakarawakoreiaia,heoi nuiatuonarawa
8Kongautumotetangatakiaora,koonarawa:tenakote rawakore,ekoreerongoiteriri
9Ekoaanatemaramaotehungatika:kaketoiateramao tehungakino.
10Hetotoheanakeiahumaiitewhakapehapeha:he whakaaronuiiakeitehungaingakuputika.
11Kongataongaiputamaimatehorihorikaitihaere:ko tatetangataiwhakaemiai,hemeamahi,kanuihaere
12Hemanakotaringaroa,hepatungakau:kataete koronga,koterakauiaoteora.
13Kotetangataewhakahaweaanakitekupu,kangaroia iaano;
14¶Kotetureotehungawhakaaronuitepunaoteora,e putaaiingaretiotemate
15Kototengarahupaihehomaiatawhai;hetaikahaiate araotehungapokake
16Hemahimohiotatetangatatupato:kotatewairangihe horaitekuwaretanga.
17Kahingatekarerekinokitekino;kotekarereponoia, herongoa
18Kotetangatakahoreepaikitepapaki,manate rawakore,tewhakama;engarikotetangataewhai whakaaroanakiteako,kawhakahonoretia
19Kotehiahiakuarite,herekakitewairua:he whakariharihaiakingakuwaretewhakarereitekino.
20¶Haereitetahaotehungawhakaaronui,akawhai whakaarokoe:kotetakahoaiaongakuware,kamamae 21Kawhaitekinoitehungahara;koteutuiakitehunga tikahepai
22Hewhakarerengaihotatetangatapaimongatamarikia ngatamariki;keiterongoamotetangatatikangataongao tetangatahara
23Henuitekaikeitengakingaangarawakore; 24Kotetangataekaiponuanaitanawhiu,ekinoanaiaki tanatama;
25Kaianatetangatatika,makonaanatonawairua;ka hapaiatekopuotetangatakino
UPOKO14
1¶Kotatewahinewhakaaronuihehangaitonawhare; kotatewahinewairangi,koonaringaheiwahiiho.
2Kotetangataehaereanairungaitonatika,ewehianaia Ihowa:kotetangataheparorikeonaaraewhakahawea anakiaia.
3Keitemangaiotewairangihepatuwhakapehapeha;ma ngangutuiaotehungawhakaaronuiratoukaoraai
4Kitekahorehekau,kamatetakotorangakai;matekaha iaotekaukanuiaingahua
5Ekoretekaiwhakaatuponoeteka;kapuakiiatetekaite kaiwhakaatuteka.
6Erapuanatetangatawhakahiitewhakaaronui,heoi kahoreekiteaeia;kitetangatamatauiahemamanoate matauranga.
7Haereatukitearoarootekuware,inakahoreekiteae koehengutumatauona
8Kotewhakaaronuiotetangatatupato,hemataukitona ara;kotewairangiongakuware,hetinihanga
9Kotangawairangihekatakitehe:nakeitehungatika tewhakaaropai.
10Emohioanatengakaukitonaakemamae;ekoreano tonakoaepikitiaetetangatake
11Kawhakangaromiatewhareotehungakino:katupuia tetapenakaraotehungatika
12Hehuarahianoteraetikaanakitatetangatatitiro,ko tonamutungaiakongahuarahikitemate.
13Ahakoaekataana,emamaeanatengakau;kote mutungaotauakoahepouri.
14Kotengakautahurike,kamakonaionaaraake:akote tangatapaikamakonaitanaakeano
15Kotatekuwarehewhakaponokingakupukatoa:tena kotetangatatupato,kaatatitirokitanahaere.
16Ewehianatetangatawhakaaronui,kanekeatuite kino;kotekuwareiakawhakahi,katohe
17Kotetangataririwawekamahiitewairangi;ka kinongiaanohokitetangataingarauhangakino
18Hewairangitewhakarerengaihomongakuware;kote tangatatupatoiakakaraunatiakitematauranga
19Epikoanatehungakinokitearoarootehungapai;me tehungakinokingakuwahaotehungatika.
20Ekinongiaanaterawakoreetonahoaakeneiano;he tokomahaiangahoaotetangatataonga
WHAKATAUAKI
21Kotetangataewhakahaweaanakitonahoa,eharaana; kotetangataiaeatawhaianakingarawakore,kahari.
22Hetekaianeiekotitikeanangakaiwhakatakotoite kino?kotemahitohuiameteponokitehungae whakaaroanakitepai.
23Hehuatongamauiuitangakatoa;tenakotekoreroo ngangutueahuanakiterawakore
24Heikaraunamongawhakaaronuioratoutaonga;kote wairangiiaongakuware,hewairangikau
25Kaorangawairuaitekaiwhakaatupono:kotetangata korerotekaiaekorerotekaana
26Utonu,kahatonutewhakaaroinawehikiaIhowa;ka whairerengaatuanohokianatamariki.
27HepunaoratewehikiaIhowa,emahueaingaretiote mate
28Matenuioteiwikawhaihonoreaitekingi;matekore oteiwikatakaaiterangatira
29Hematauranganuitotetangatamanawanui;
30Heorakingakikokikotengakauora;kotehaeia,he piraukingawheua
31¶Kotetangataetukinoanaiteware,hetawaitanaki tonaKaihanga;kotetangataiaeatawhaianaiterawakore.
32Euakinaihoanatetangatakinoirungaitonahe;kote tangatatikaiakawhaitumanakohangaitonamatenga
33Kanohotewhakaaronuikitengakauotetangata matau;
34Matetikakakakeaiteiwi;mateharaiakatawaiai ngaiwi.
35¶Kamanakotekingikiteponongamahara;akaririki tetangataiwhakamaai
UPOKO15
1¶Matekupungawariekaupareteriri;matekupu taimahaiaewhakaohoteriri
2Kotearerootetangatawhakaaronuiewhakahuatika anaitematauranga:ewhakapuakianaiatemangaionga kuwareitewairangi
3KeingawahikatoangakanohioIhowa,etitiroanakite hungakino,kitehungapai.
4Kotearerorekaherakaunoteora;tenakitewanokea rotohewawahiwairua
5Ewhakahaweaanatewairangikitepapakiatonapapa; 6Henuitetaongakeitewhareotetangatatika;he raruraruiakeirotoingameahuakitetangatakino
7Eruiaanatemataurangaengangutuongawhakaaronui: kahoreiahepenaatengakauongakuware
8HemeawhakariharihakiaIhowatewhakahereate hungakino:engariemanakoanaiakiteinoiatehunga tika
9HemeawhakariharihakiaIhowatehuarahiotetangata kino:kotetangataiaewhaianaitetikatanaearohaai.
10Hekinotepapakikitetangataewhakarereanaiteara; a,kotetangataekinoanakiteakokamate
11KeitearoarooIhowatereingamete whakangaromanga;engarirawahokingangakauonga tamaatetangata.
12Ekoretetangatawhakahiearohakitekaipapaki:e koreanohokiehaerekitehungawhakaaronui
13Matekoaotengakaukapaiaitemata:matepouriiao tengakaukamaruaitewairua
14Erapuanatengakaumohioitematauranga;kote kuwareiatatemangaiongakuwareekaiana.
15Hekinongarakatoaotehungapouri;hehakaritonuta tetangataitengakauhari.
16HepaiketeitiikinakitiakitewehikiaIhowa,itenui taongaikinakitiakiteraruraru
17Hepaiaketetinapuwhakotearohaheikinaki,itekau whangaiekinakitiaanakitemauahara.
18Hewhakaohotautohetatetangatapukuriri:hepehi pakangaiatatetangatamanawanui
19Kotearaotetangatamangere,anohetaiepatataramoa; hearanuiiatotetangatatika
20Hetamawhakaaronui,kakoatepapa:tenakotetama kuware,hewhakahaweakitonawhaea
21Kitetangatamaharakorehemeawhakaharitewairangi; hetikaiatehaereatetangatamatau.
22Kitekahoreherunanga,kapororarungatikanga:mate tokomahaiaongakaiwhakatakotowhakaarokamauai
23Keitatonamangaiiwhakahokiaihekoamotetangata: kotekupuitewaitikaai,anotepai!
24Kitetangatawhakaaronuikeirungatearakiteora,he meakiamahueaiiaiatereingaoraro.
25¶KahutiaakeeIhowatewhareotetangatawhakakake: engarikawhakapumautiaeiateroheotepouaru
26HemeawhakariharihakiaIhowangawhakaarokino;
27Kotetangataapotaonga,raruraruanaiaiatonawhare; kaoraiatetangataekinoanakingameahomai
28Kotengakauotetangatatikaeatawhakaaroanakite kupuheiwhakahokinga;kotemangaiiaotehungakinoe tahoroanaingameakikino
29EmataraanaaIhowaitehungakino:otiiaerongoana iakiteinoiatehungatika
30Matemaramaongakanohikakoaaitengakau:mate rongopaikamomonaaingawheua.
31Kotetaringaewhakarongoanakitewhakatupatoeora ai,kanohoiwaengaitehungawhakaaronui
32Kotetangataewhakakahoreanakitepapaki,e whakahaweaanakitonawairua;
33KotewehikiaIhowateakootewhakaaronui;kote ngakauwhakaitiimuaitehonore.
UPOKO16
1¶Kongawhakatakatakaatengakaunatetangata;engari kotekupuwhakahokiateareronaIhowa
2Kongaarakatoaotetangatahemakionaakekanohi; koIhowaiakitepaunaingawairua
3UtainaaumahikirungakiaIhowa,akawhakapumautia ouwhakaaro
4HemeahanganaIhowangameakatoamonaake:aera, kotetangatakinomoteraotekino
5HemeawhakariharihanaIhowatehungangakau whakakakekatoa;ahakoapupuriteringakiteringa,ekore iaekoretewhiua
6Kotemahitohutangatameteponoheipuremotekino; matewehihokikiaIhowakamaweheatuaitetangataite kino.
7KitepaiaIhowakingaaraotetangata,kameingaeia onahoaririneianokiamauterongokiaia
8Hepaiaketemeaitiirungaitetika,ingahuamahakite kahorehetika
WHAKATAUAKI
9Kotengakauotetangataheiwhakaaroitonaara;ko Ihowaiaheiwhakatikaitonahikoi.
10Hekupuatuakeingangutuotekingi;ekoretona mangaiepokakeinawhakawa.
11Kotetaimahatika,kotepaunatika,naIhowa;hemahi nanangakohatukatoaoteputea
12Hemeawhakariharihakingakingitemahiitekino:na tetikahokiiuaitetorona.
13Hemeaahuarekakingakingingangututika;earoha anaratoukitetangataekorerotikaana
14¶Koteririotekingianohekareremotemate:engari kawhakamarietiaetetangatawhakaaronui
15Heorakeitemaramaotemataotekingi;kotana manakoheritekitekapuaotomuriua
16Kotewhiwhikitewhakaaronui,paiatuitewhiwhiki tekoura!akotewhiwhikitemataurangapaikeatuite hiriwa
17¶Kotehuanuiotehungatikahemaweheatuitekino: kotetangataewhaiwhakaaroanakitonaara,kamautona wairua
18Haereaitewhakakakeimuaotewhakangaromanga,te wairuawhakapehapehaimuaitehinganga.
19Kotengakauwhakaitiiwaengaitehungapapaku,pai atuitetuwhakitetuwhaatehungawhakakake
20Kotetangataetahurianakitekupu,kakiteitepai:a kotetangataewhakawhirinakianakiaIhowa,kahari
21Kakiiatewhakaaronuihematau;materekahokionga ngutukanekeaitemohio.
22Kotemataurangatepunaoteoramotetangatai whiwhikitera;koteakoiamotehungawairangikoto ratouwairangiano.
23Matengakauotetangatawhakaaronuietohutohutona mangai,eapitihokihekupumohiokionangutu
24Kongakupumatarekaanokeitehonikoma,herekaki tewairua,herongoakingawheua
25Hehuarahianoteraetikaanakitatetangatatitiro,ko tonamutungaiakongahuarahikitemate.
26Kotetangataemahiana,emahianamona;notemeae hiahiaanatonamangaikiaia
27¶Ewhakatakotoanatetangatakinoitekino,akeiona ngutuanoheahiekaana
28Kotatetangatawhanokehetitaritariiteraruraru;kota tetangatakawekawekoreroheweheweheingahoatupu.
29Kawhakawaitetangatananakiaitonahoa,kaweaiia iakitehuarahikahoreipai
30Ewhakamoeanaiaionakanohi,emeaanakia whakaaroaaieiangameawhanoke;
31Hekaraunakororiatemahungahina,ekakiteairungai tearaotetika
32Hepaiaketetangatamanawanuiitetangatakaha;kote tangataepehiaanaeiatonawairuaitotetangataihoroai tepa.
33Emakaanaterotakirotokitekokorutangaotekakahu; engarinaIhowatetikangakatoa
UPOKO17
1Kotemaramarakai,kotemeamarokemeteatanohohei kinaki,paiatuitewharekiingapatungaatenganagare
2Heirangatirateponongamaharamotetamaiwhakama ai;kawhaiwahianoiairotoitongateina
3Koteokotahuparamotehiriwa,koteoumumote koura;koIhowaiaheiwhakamataumongangakau.
4Kotekaimahiitehekatahurikitatengututeka;aka whaitaringatetekakitatearerowhanoke.
5KotetaunukiterawakorehetawaikitonaKaihanga:ko tetangataekoaanakingaaitua,ekoreekoretewhiua
6Heikaraunamongakorohekengatamarikianga tamariki;akotekororiaongatamarikikooratoumatua.
7Ekoretereorangatiraetaukitekuware:horerawaano hokitengututekakiterangatira
8¶Kotetangataitemeahomainoa,hekohatu whakapaipaiterakitanatitiro;
9Kotetangataehipokianaitehe,ewhaianaitearoha; kotetangatakorerokoreroeweheweheanaingahoa aroha
10Kotengotongaoteririkirotokitetangatawhakaaro nuiatuingawhiukotahiraukirotokitewhakaarokore 11Hewhakakekekautatetangatakinoewhaiai;noreira katukuaatuhekarerenanakiakiaia.
12Kiatutakikitetangatatepeakuatangohiaanakuao; paiatuitewhakaarokoreiaiaewairangiana
13Kotetangataeutuanaitekinoheiutumotepai,e koretekinoenekeatuitonawhare
14Kotetimatangaotetotoheiritekitetangataetukuana itewaikiarere:nareirawaihoatutetotoheitemeakiano iohotengangare
15Kotetangataewhakatikaanaitatetangatakino,meia ewhakaheanaitatetangatatika,hemeawhakarihariha eneikiaIhowa
16Heiahateutuiteringaotekuware,heihokoite whakaaronui,kahoreneihokionawhakaaro?
17Earohaanatehoaingawakatoa,na,koteteina,i whanaumongaaitua
18Kotatetangatangakaukorehepapakiringa;kuawaiho heiwhakakapiturangaitearoarootonahoa
19Kotetangataearohaanakitetotoheearohaanakite kino:kotetangataewhakarewaanaitonakuwahaerapu anaitewhakangaromanga
20Kotengakauparorikeekoreekiteitepai:kote tangatahewhanoketonaarerokatakakitekino.
21Kawhanauhewhakaarokorematetahitangata,hei whakapouriteramona:ekoreanohokiekoatepapaote poauau.
22Herongoapaitengakaukoa:kitemaruiatewairua,ka marokengawheua
23Etangoanatetangatakinoitemeawhakapatiiteuma, heiwhakapeaukeingaaraotewhakawa
24Keitearoarootetangatamataungawhakaaronui;kei ngapitoiaotewhenuangakanohiotekuware
25Kotetamaitiwhakaarokorehemeawhakapouriitona papa,hemeawhakakawaitengakauotonawhaea
26¶Eharaanohokiitemeapaikiawhiuatetangatatika, kiapatuaraneingarangatiramotetika
27Hemataurangatotetangataetohuanaianakupu:ahe whakaarototetangataitewairuamanawanui
28Kotewairangineiano,kitewhakarongopuku,kakiia hewhakaaronui:kitekokopionangutu,kakiiaiahe tupato
UPOKO18
1¶Kotetangatatuke,ewhaiana,engangauanakinga whakaarototikakatoa.
2Kahoreotewhakaarokoreahuarekakitematauranga; engarikiawhakakiteaeiatonangakau
3Itetaengamaiotetangatakinokataemaianote whakahawea,metetawaiheihoamotewhakama.
4Hewaihohonungakupuatemangaiotetangata;heawa erereanatepunaotewhakaaronui
5¶Eharaitemeapaitewhakapaikitekanohiotetangata kino,tewhakapeaukeraneiitatetangatatikaina whakawa.
6Euruanangangutuotewhakaarokorekitetotohe,e karangaanatonamangaikingawhiu
7Heihungaanomonatemangaiotewhakaarokore;ako onangutuheiroremotonawairua
8¶Anohekairekangakupuatekawekorero,taetonuiho kingawahiorotorawaotekopu.
9Kotetangataanohokiemangereanakitanamahi,hei teinaiakitetangatamaumau
10HeipourewakahateingoaoIhowa;rereanatetangata tikakireira,aoraake
11Kongarawaotetangatataongaheipakahamona,hei patiketikekitonawhakaaro.
12Imuaakeotewhakangaromangakawhakakakete ngakauotetangata;imuaakeanohokiotehonorekote ngakaupapaku.
13Kotetangataewhakahokikupuanaitemeakahoreano iairongonoa,hemahiwairangiteranana,hehanga whakama.
14Ewhakamanawanuitewairuaotetangatakitonamate; engarikotewairuakuamaru,kowaiekaha?
15Kawhiwhitengakauotetangatamataukite matauranga;erapuanahokitetaringaotehungawhakaaro kitematauranga
16Matemeahomainoaatetangatakawateaaihewahi mona,kakaweahokiiaeterakitearoaroongatangata nunui
17Kotetangatananatekuputuatahiitewhakawamete meakeitetika;engarikahaeremaitonahoa,karapuiaia
18Materotaemutuaingatautohe,akoteraheitauaraii waenganuiotehungakaha.
19Kotetuakana,teinaranei,iwhakatakariritia,pakekeatu itepakaha:akoauatungangaremehetutakitataunote wharerangatira.
20Kakitekopuotetangataingahuaotonamangai;aka makonaiaingahuaoonangutu.
21Kotemate,koteorakeitearero:kotehungaearoha anakiterakakaiionahua
22Kotetangatakuakiteitewahinemana,kuakiteite meapai,kuawhiwhihokikitaIhowawhakapai.
23Heinoitaterawakorehanga;hetaikahaiate whakahokiatetangatataonga
24Kotetangatatiningahoaarohaewhaianaitehemona;
UPOKO19
1¶Hepaiketerawakoreehaereanairungaitona tapatahi,itengutuwhanoke,itewhakaarokore.
2Naeharahokiitemeapaikiakauahemataurangamote wairua;akotetangataehohoroanaonawaewae,kahara
3Ewhakaparoritiaanatearaotetangataetonawairangi: eamuamuanahokitonangakaukiaIhowa.
4Materawakatokomahaaingahoaaroha;engarie weheaatuanaterawakoreitonahoatata.
5Ekoretekaiwhakapaetekaewhakaharakoretia;ekore hokiemawhititetangatakoreroteka
6Hetokomahaewhaikiamanakohiaetetangataringa mahora;
7Ekinoanangateinakatoaoterawakorekiaia:nanui keatutemataratangaatuoonahoaiaiawhaiaanaratoue iakitekupu,heoikuariroratouiaia
8Kotetangataemeaanakitewhakaaronuimona,earoha anakitonawairuaake:kotetangataepupurianaite matauranga,katutakikitepai
9Ekoretekaiwhakaatutekaewhakaharakoretia;kamate hokitetangatakoreroteka.
10Ekoreetaumatewairangiteahuareka;heitirawaiho tewhaitikangamoteponongamongarangatira
11Kotengarahutupatokapupuriitonariri;ahei whakakororiamonatewhakarerenoaitehe
12Koteririotekingiritetonukitehamamaoteraiona; kotanamanakoiaanohetomairangiirungaitetarutaru.
13Heaituamotonapapatetamaitiwhakaarokore:a,ko ngangangareatewahine,metematuruturupupututonu
14Hewhare,hetaongaitukuihoingamatua:kotehoa wahinemaharaiaIhowa
15Matemangereemeakiamoeitemoereka;kamatekai hokitewairuamangere.
16Kotetangataepupurianaitewhakahauepupurianai tonawairuaake;kotetangataiaewhakahaweaanakiona ara,kamate.
17Kotetangataeohaohaanakiterawakoree whakatarewamonianakiaIhowa;akotanaihomaiaika utuaeiakiaia.
18Pakiatautamaitemeakuawhaimanakohanga; 19Kotetangataririnuimanaewahatonahe:kite whakaorahokikoeiaia,kawaihotonutenaheimahimau.
20Whakarongokitekuputohutohu,tahurimaihokikite ako,kiawhaiwhakaaroaikoeitoumutungaiho
21Hemahangawhakaaroirotoitengakauotetangata; otiiaetutonuanatewhakaaroaIhowa
22Kotehiahiaotetangatatearongaotanaatawhai: engariterawakoreitetangatateka.
23KotewehikiaIhowatearakiteora:a,kotetangata keiaiatera,kanohomakona;ekoreiaewhiuaetekino
24Ekuhuaanaetemangeretonaringakiterihi,ekore rawaneiewhakahokiaeiakitonamangai
25Patuatetangatawhakahi,akatupatongakuware: akonahokitetangatamahara,akamohioiakite matauranga
26Kotetangataepahuaanaitonapapa,epeiatuanahoki itonawhaea,hetamaiaewhakamaai,eingoakinoaihoki.
27Kati,etakutama,tewhakarongokiteakoheimeakau ekotitiatuaiingakupuotematauranga
28Ewhakahianatekaiwhakaatuhekitewhakawa;e horomiaanahokitekinoetemangaiotehungakino
29Kuaritehewhakawamotehungawhakahi,hewhiumo tetuaraongawhakaarokore
1Kotatewainahewhakahi,kotatewaikahahengangau: a,kotehungakatoaewhakapohehetiaanaetera,kahoreo ratouwhakaaronui.
2Anoheraionaehamamaanatewehiotekingi:kote tangataewhakaohoanaiaiakiariri,eharaanakitona wairuaake.
3Hehonoremotetangatatenohowateamaiitengangare: engarikongawairangihekowhetewhetetonu
4Kahoretemangereeparau,hemeakitemakariri;no reirakainoimanaitekotingawiti,akahorehemeae whiwhiaiia.
5Hewaihohonutewhakaaroirotoitengakauotetangata; engarimatetangatamataueutu
6Kotatetiniotetangatahekauwhauitonaatawhaiake; kowaiiaekiteitetangatapono?
7Kotetangatatika,ehaereanairungaitonatapatahi,ka manaakitiaanatamarikiimuriiaia.
8Kotekingienohoanairungaitetoronawhakawa, titaritariaanaeonakanohingahekatoa
9Kowaiemea,Kuamaiahautokungakau,kuatahiaatu okuhara?
10Kongapaunahuhua,kongamehuahuhua,heritetahi tauarua,hemeawhakariharihakiaIhowa.
11Hetamarikineianokamohiotiakianahanga,hema ranei,hetikaraneitanamahi
12Kotetaringarongo,kotekanohititiro,naIhowaraua ngatahiihanga
13Kauaematenuitiatemoe,keirawakoretiakoe;titiroou kanohi,akamakonakoeitetaro.
14Eharaehara,eaitatekaihoko:tonahaerengaatuia,kei tewhakamanamana
15Hekouratenametetinioterupi;engarihetaongautu nuingangutuotematauranga
16Tangohiatekakahuotekaiwhakakapimotetangatake; 17Herekakitetangatatetarooteteka;muriihokaki tonamangaiitekirikiri
18Materunangakauaingawhakaaro;kiapaihokite ngarahuinaangakitewhawhai.
19Kotetangataekopikopikoanakitekawekawekorero, kawhakinaeiangameangaro:nareirakauaerawekeatu kitetangatangutuhamama.
20Kotetangataekangaanaitonapapa,itonawhaea,ka tineiatonaramairotoitepourikerekere
21Itetimatangaehohoromaipeatetaonga;ekoreiatona mutungaewhakapaingia
22Kauaemea,Kautuaeahautekino;engaritatarikia Ihowa,amanakoeewhakaora
23HemeawhakariharihakiaIhowangataimaharereke;e koreanohokiepaitepaunateka
24NaIhowangahaereerengaotetangata;mateaharate tangatakamatauaikitonaara?
25¶Heirorekitetangatateohonoaakekitemea,He tapu!a,imuriingakitaurangi,kiauiui
26Katitaritariaetekingiwhakaaronuitehungakino,aka hurihiahokieiatewirapatuwitikirungakiaratou.
27HeramanaIhowatewairuaotetangata,erapuanai ngameakatoairotorawaitekopu
28Heikaitiakimotekingiteatawhaimetepono;e tautokonaakeanahokitonatoronaeteatawhai
29Kotekororiaongataitamakotoratoukaha:a,kote ataahuaongakaumatuakoteupokohina.
30Etahiaatuanatekinoetepurupuruotepatunga;
UPOKO21
1¶KeirototengakauotekingiiteringaoIhowaanohe awarerengawai;
2Kongaarakatoaotetangata,tikakaukionakanohiake: koIhowaiaheipaunaingangakau
3Kotemahiitetika,itewhakawa,kitaIhowa,paiatui tepatungatapu
4Hekanohiwhakakake,hengakauwhakapehapeha,ako teparauatehungakino,heharakau
5Kongawhakaarootehungauauaeahuanakitehuanoa; engarimotehungakaikakatoakitemuhorekau.
6¶Eriteanatatearerotekaamiitetaongakitemamaoa eaianoatiaana;kotehungaerapuanaitemate
7Matepahuaatehungakinoengaroratou;moratou kahoreepaikitewhakawa
8Kotearaotetangatahekopikopiko,herereke:tenakote tangatama,hetikatanamahi.
9Hepaiketenohoitekokongaotetuanui,itenohotahi metewahinengangareirotoitewharemahorahora
10Kotatewairuaotetangatakinohehiahiakitekino;e koreonakanohiemanakokitonahoa
11Kitewhiuatetangatawhakahi,kawhaiwhakaarote kuware:a,kitewhakaakonatetangatawhakaaronui,ka whiwhiiakitematauranga
12Kaatawhakaaroaetetangatatikatewhareotetangata kino;
13Kotetangataepuruanaionataringakitekarangaate rawakore,terahokiiaekaranga,heoiekoree whakarangona.
14Matemeahomaipukukamarieaiteriri,mateutu whakapatihokiirotoiteumakamarieaitearitaritakaha 15Hemahikoanatetangatatikatewhakawa;monga kaimahiiaitekino,kotewhakangaromanga
16Kotetangataekotitikeanaitehuarahiotemahara,ka nohoiaitewhakaminengaongatupapaku.
17Kotetangatamatenuikingaahuareka,karawakore:ko tetangataematenuianakitewaina,kitehinu,ekoree whaitaonga.
18Heiututetangatakinomotetangatatika;
19Hepaiketenohoitekoraha,itenohotahimete wahinetohetohe,wahinepukukino.
20¶Keitenohoangaotetangatawhakaaronuitetaonga momohangametehinu;engarikawhakapauaetewairangi.
21Kotetangataewhaianaitetika,iteatawhai,ka whiwhikiteora,kitetika,kitehonore
22Kapikitiaetetangatawhakaaronuitepaonga marohirohi,katakahokiiaiatekahaiwhakawhirinakiai ratou
23Kotetangataetiakianaitonamangai,itonaarero,e tiakianaitonawairuakeiraru
24Kotetangatawhakakake,whakapehapeha,kotetangata whakahitonaingoa,emahianaiairungaitewhakakakeo tonariri
25Kamatetetangatamangereitonahiahiaano;ekore hokionaringaepaikitemahi.
26Hekaiapotonutanamahiapaunoatera:kotate tangatatikaiahehomai,kahorehokianakaiponu
WHAKATAUAKI
27Hemeawhakariharihatewhakahereatetangatakino; teranoaakeinahetewhakaaroikaweamaiaieia. 28Kamatetekaiwhakaatuteka; 29Kawhakamarotetangatakinoitonamata:tenakote tangatatika,kawhakapaiionaara.
30ItoIhowaaroarokahorehewhakaaronui,kahorehe matauranga,kahorehekupumohio
31Kuaritenoaakehehoihomoteraotewhawhai;keia Ihowaiatewhakaoranga
UPOKO22
1¶Engariteingoapaiewhiriwhiriarawatiaingataonga nui,metemanakohangaarohaitehiriwa,itekoura
2Katutatakitetangatataongarauakoterawakore;ko Ihowatekaihangaoratoukatoa.
3Kakiteatutetangatatupatoitehe,kahunaiaia:tenako tekuware,haeretonuatu,mamaetonuatu
4Natemahaki,akotewehikiaIhowa,hetaonga,he honore,heora
5Hetataramoa,hemahangakeitearaotewhanoke:kote tangataiaetiakianaitonawairua,kamataraatuiena. Whakatupuriaaketetamaitiitearaehaereaiia,a,ka kaumatua,ekoreemahueiaia
7Ewhakatakototikangaanatetangatataongamonga rawakore;
8Kotekairuiotekino,kakokotiitehe:akakorenoaiho tepatuotonariri.
9Kotekanohiohaoha,kamanaakitiatera;ehoatuana hokieiatetahiwahiotanataromatehungarawakore
10Peiaatutetangatawhakahi,akarirotengangare;aera, kamututetotohemetetawai
11Kotetangataematenuianakitengakauma,kotekingi hehoamona,moteahuarekaoonangutu.
12MangakanohioIhowaetiakitetangatawhai matauranga,ewhakatakaanahokieiangakupuate tangatakopeka.
13Emeaanatemangere,Heraionakeiwaho:ka whakamateaahaukingahuarahi
14Hepokahohonutemangaiongawahineke:katakaki rototaIhowatangataewhakariharihaai
15Paihererawatewairangikirotokitengakauote tamaiti;engarimaterakauotewhiuepeikiamataraatui aia
16Kotetangataetukinoanaiterawakorekiamahaatuai hetaongamana,metetangatahokiehoatumeaanakite tangatataonga,katutukirauakitemuhorekau
17Angamaitoutaringa,whakarongomaihokikinga kupuatehungawhakaaronui,kiatahurimaihokitou ngakaukitokumatauranga
18Hemeaaharekahoki,kitepuritiaekoeirotoiakoe; kauanokioungutu.
19KiaokiokiaikoekiaIhowa,koiaiwhakakiteaaie ahaukiakoeiteneira,kiakoenaano
20Hetekaianeihirarawangameakuatuhituhiaatuneie ahaukiakoe,hekuputohutohu,hematauranga; 21Kiamohioaiahaukiakoekitetuturutangaongakupu otepono;kiawhakahokiaikoeingakupuponokite hungaengaremaianakiakoe?
22Kauaepahuatiaterawakore,notemeaherawakoreia; 23NotemeakatoheaeIhowataratoutohe,kapahuatia anohokieiatewairuaooratoukaipahua
24Kauaewhakahoakitetangatapukuriri;keihaeretahi hokikoemetetangataaritarita.
25Keiakonaekoeonaara,akariroiakoehemahanga motouwairua.
26Keiurukoekirotokitehungapapakiringa,kinga kaiwhakakapiturangaraneimotemonitarewa
27Kitekahoreaumeaheiutu,heiahaitangohiaaieia toumoengairaroiakoe?
28Kauaewhakanekehiaatuterohetawhitoi whakatakotoriaeoumatua
29Keitekiteraneikoeitetahitangataeuauaanakitana mahi?katuiakitearoaroongakingi;ekoreiaetukite aroaroongatangataware.
UPOKO23
1Kitenohotahikoruakoterangatirakitekai,ata whakaaroamarietiateraitouaroaro:
Whakapakiahemaripikitoukorokoro,kitemeahe tangatakakaikoe
3Kauaehiahiakianameareka:hekaitinihangahokiera
4Kauaetarukekitemeataonga:katitaumeakitou mohio
5Eangamairaneioukanohikitauameakorekorenei?He ponokawhaiparirautetaonga;rereanaratouanoheekara kiterangi
6Kauaekaingatekaiatetangatakanohikino,kauaano hokiehiahiakianakaireka.
7Kotanahokiemeaaiirotoitonangakau,peratonuia:E kai,einu;koiatanakupukiakoe;kahoreiatonangakauki akoe.
8Kotekongakongaikaingaekoe,karuakinaekoe,ka maumauriaanohokiaukupureka
9Kauaekorerokingataringaotekuware;ka whakahaweahokiiakitewhakaaronuioaukupu
10Keiwhakanekehiaekoeterohetawhito;keihaerekoe kingamaraatepani.
11Notemeahekahatoratoukaihoko;manaetoheta ratoutohekiakoe
12Angaatutoungakaukiteako,meoutaringakinga kupuotematauranga
13Kauaetohungiatewhiukitetamaiti:kitepatuahokiia ekoekiterakau,ekoreiaemate.
14Tatatiaiaekoekiterakau,akawhakaorangiaekoe tonawairuaitereinga
15Etakutama,kitewhakaaronuitoungakau,kakoahoki tokungakau,aera,tokuneiano
16Aera,kahariokuwhatumanawa,inakorerooungutui ngameatika
17Keihaetoungakaukitehungahara;engarikiawehi koekiaIhowa,apaunoatera
18Heponohokiteraanotemutunga;ekoreanohokitaui tumanakoaiehatepeaatu
19Whakarongora,etakutama,kiawhaiwhakaarohoki koe,awhakatikaiatoungakauiteara
20Kauaeurukitehungakainuwaina;irotoitehunga pukukaikikokiko:
21Notemeakatutukitahitetangatainurauakotetangata kakaikiterawakore;hetawhetawhehokitekakahuote momoemotetangata.
22Whakarongokitoupapananakoe;kauahokie whakahaweakitouwhaeainaruruhiia
WHAKATAUAKI
23Hokonatepono,kauahokiehokona;metewhakaaro nui,meteako,metematauranga.
24Nuiatuhokitekoaotepapaotetangatatika;a,kote tangataewhanauhetamawhakaaronuimana,kahariiaki aia.
25Kiaharitoupaparauakotouwhaea,ina,kiakoate wahineiwhanauaikoe
26Etakutama,homaitoungakaukiahau,kiakiteanoou kanohiiokuara
27Notemeaheruahohonutewahinekairau;heruakuiti tewahineke
28Aera,kawhangaiaanohekaipahua,aka whakatokomahatiaeiangatangatapokake.
29Kowaieaue?kowaiepouri?kowaingatotohe?ko waiekomuhumuhu?kowaiimarutakekore?Kowaihe wherongakanohi?
30Kotehungaenohoroaanakitewaina;tehungae haereanakiterapuitewainawhakaranu
31Kauaetitirokitewainaitemeaewheroana,inaputa tonakarairotoitekapu,inamaniatonaheke
32Tonatukungaihoanohenakahiengauana,koiaano keiteweroateneke.
33Ekitehokioukanohiingawahineke,akaputahe kupurerekeitoungakau
34Aera,karitekoekitetangataetakotoanaiwaenga moana,kitetangataraneietakotoanaitetihioterewa
35Akameakoe,Patuaanaahaueratou,akihaiahaui mamae;whiuaanaahaueratou,akihaiahauimohio:ahea ahauaraai?Karapuaanoeahau
UPOKO24
1¶Keihaekoekitehungakino,kauahokiehiahiahei hoamoratou.
2Kotatoratoungakauhokiewhakaaroai,hewhanoke, kotaoratoungutuekoreroai,hewhanoke
3Matewhakaaronuikahangaaitewhare;amate mataurangakauai
4Matemohiohokikakiaingarumaingataongautunui katoa,ingameaahuareka.
5Hekahatetangatawhakaaronui;aera,kanekeakete kahaotetangatamatau
6Nakiapaitengarahuinaangakoekitewhawhai:keite tokomahahokiongakaiwhakatakotowhakaaroteora
7Hetiketikerawatewhakaaronuimotewairangi:ekore ekuihitonamangaiitekuwaha.
8Kotetangataewhakaaroanakitekino,kakiiahe whanoke.
9Heharatewhakaarowairangi:hemeawhakariharihaano kitetangatatetangatawhakahi
10Kitengoikorekoeiteraotehe,heititoukaha
11Whakaorangiatehungaekaweaatuanakitemate,a puritiamaihokiekoetehungaemeatiaanakia whakamatea;
12Kitemeakoe,Nana,kihaiteneiimohiotiaematou;e koreraneitekaititiroitengakauewhakaaro?akote kaitiakiotouwairua,kahoreraneiiaemohio?ekoreranei ehomaieiakitetangatakiaritekitanamahi?
13Kainga,etakutama,tehoni,hepaihoki;mete honikoma,hemearekakitoungao;
14Kamohioaikoekitewhakaaronuikitouwairua:kite kiteaekoe,hetukungaihoanotona,ekorehokitaui tumanakoaiehatepea
15Kaua,etetangatakino,ewhangakitenohoangaote tangatatika;kauaepahuatiatonaokiokinga.
16Ehingaanahokitetangatatika,ewhituhinganga,ka araakeano:katakaiatehungakinokitehe
17Kauaekoakitehingatouhoariri,kauahokitoungakau ehariinatakaia
18KeikiteaIhowa,akahekitanatitiro,akatahuriatu tonaririiaia
19Keimamaekoemotehungakino,keihaehokikite hungakino;
20Kahorehokiheutukitetangatakino;kaketoteramaa tehungakino
21Etakutama,ewehikiaIhowa,kitekingihoki:akaua ewhakaurunoaatukitehungaemeaanakitewhakaputa ke
22Notemeakaputaohoreremaitoratouaitua;kowai hokikamohiokitewhakangaromangaorauatokorua?
23Hewhakataukianoeneinatehungawhakaaronui Eharaitemeapaitewhakapaikanohiinawhakawa.
24Kotetangataemeaanakitetangatakino,Hetikakoe; kakangangaiwikiaia,kawhakariharihangatauiwikia ia.
25Otiiakakoangangakauotehungaeririaaitonahe,ka tauihoanohokitemanaakipaikirungakiaratou
26Kakihiaeiangangutuewhakahokianaingakuputika.
27Meingakiatakotopaitaumahiiwaho,kiaritehokihei meatangamauitemara;muriihokahangatouwhare 28Kauakoeetuheikaiwhakaatuhemotouhoa,itemea kahorehetake;akauaetinihangakioungutu
29Kauaeki,Kameatiaanoeahaukiaiatanaimeaaiki ahau;karitekitatetangatamahitakuewhakahokiaikia ia
30Ihaereahauitetahaotemaraatemangere,itetaha hokiotemarawainaatetangatakahoreonamahara; 31Na,kuatupuriakatoatiaetetataramoa,kapitonute mataotemaraiteongaonga,akotoreirataiepakohatu kuaotitewahi.
32Katahiahaukatitiro,kaatawhakaaroaro:katitiroahau, akahopumaiheiakomoku
33Kiaitiakeneitewahieparangiaai,kiaitiakeneite moe,kiaitiaketekotuituitangaongaringakamoeai:
34Kaperatehaerengamaiotoumuhoreanohekaipahua; metourawakoreanohetangatamaupatu.
UPOKO25
1¶HewhakataukianoeneinaHoromona,hemeatuhie ngatangataaHetekiakingioHura
2KototeAtuawhakakororia,hehungamea;kotonga kingiwhakakororiaherapumea
3Koterangimotetiketike,kotewhenuamotehohonu,a kotengakauongakingi,tetaeaterapu
Tahiaatuteparaitehiriwa,akaputamaiheokomate kaitahipara.
5Tangohiaatutetangatakinoitearoarootekingi,akau tonatoronairungaitetika
6Keiwhakaputaiakoekimuaitearoarootekingi,keitu hokikitewahiongametararahi
WHAKATAUAKI
7Hepaihehokikiakiiamaikiakoe,Haeremaikirunga nei;itemeakiawhakahokiaihokoekiraroitearoaroote rangatiraikiteneioukanohi
8Keihohorotehaerekitengangare,keikoreekiteaekoe tauemeaaiitonamutungaiho,inameingakoeetouhoa kiawhakama
9Toheatautohekitouhoatonu;kauahokiewhakinate meangaroatetahiatu.
10Keikohukohutiakoeetetangatairongo,akoreaketou ingoakinoetahuriatu
11Hekupuitikatekorero,kotonaritekeingaaporo kourairotoingaketehiriwa
12Heperaitewhakakaikoura,itewhakapaipaikoura parakorekoiaanoteakoatewhakaaronuikitetaringa rongo
13Ritetonukitemataootehukarereitekotingawitite karereponokionakaingare;kaorahokiiaiatewairuao onarangatira
14¶Heperaingakapuametehauuakore,koiaanoterite otetangataewhakamanamanaanakianahakarihorihori
15Materoaewhakamanawanuianakawhakaaemaiaite rangatira,amatearerongawarikamangunguaitewheua.
16Kuakiteaekoehehoni?akaiingameaeraneaana mau,keimakonakoeitauamea,akaruakinaekoe
17Kiatakitahitouwaewaekitewhareotouhoa;keihoha iakiakoe,akakinokiakoe
18Kotetangataewhakaatutekaanamotonahoa,hepatu ia,hehoari,aheperekoi.
19Kotewhakawhirinakikitetangatatinihangaitewaote raru,eriteanakitenihowhati,kitewaewaekuatakoki
20¶Kotetangataewaiataanakitengakaupouri,erite anakitetangataewhakarereanaitekakahuiterangi maeke,kitewinikahokiirungaitehoura
21Kitematekaitouhoaririwhangaiakitetaro;kite matewaiwhakainumiakitewai
22Kapurangatiahokiekoehewarokapurakitona mahunga,akautuataueIhowa.
23Emauriaanamaietehauraroheua:eperatiaanahoki etearerongautuara,hekanohipukuriri
24Hepaiketenohoitekokongaotetuanui,itenohotahi metewahinengangareirotoitewharemahorahora
25Herongopainotewhenuatawhiti,tonaritekeingawai mataokitewairuamatewai.
26Metemanawawhenuaitakatakahia,metepunai whakaparuparutia,metetangatatikaehingaanaitearoaro otetangatakino.
27Eharaitemeapaitekainuiitehoni;waihokikoate tangatarapuitoratouakekororiaeharaitekororia.
28Kotetangataekoreneiepehiitonawairua,eriteana kitepakuapakaru,kahoreonataiepa
UPOKO26
Heperaitehukarereiteraumati,iteuahokiitekotinga witi,tekoreetauotehonoremotewairangi
2Heperaitemanuererererenoaana,itewaroaiona rerengatekangapokanoa;ekoreewhakatau.
3Hewhiumotehoiho,heparairemotekaihe,aherakau motetuaraongawairangi
4Keiritekitonawhakaarokoretauwhakautukite wairangi,keiritehokiakoekiaia
5Kiaritekitonawhakaarokoretauwhakautukite wairangi,keimeaiahewhakaaronuiia.
6Kotetangataetukukoreroanamateringaotewairangi, etapahianaionawaewaeano,einumiaanahokitehe.
7Kahoreetauritengawaewaeotekopa:heperahokite whakataukiitemangaiotewairangi
Kotetakaimeawhakapaipaiirotoitepurangakohatu,ko tonaritekeitetangataewhakakororiaanaitewairangi.
9Eriteanakitetataramoaeweroneiiteringaote haurangi,koiaanotewhakataukiitemangaionga wairangi
10NateAtuanuinanaihangangameakatoaeutuanaki tewairangimeteutuanokitehungapokake.
11Karitekitekuriehokineikitonaruaki,tewairangie hokineikitonapoauau
12Kakitekoeitetangataemeaanakiaiahewhakaaro nui?engaritewhakaarokorenuiatuiaia
13Ekianatemangere,Heraionakeiteara;heraionakei ngahuarahi.
14Heperaitetatauetahurihurirairungaionainihi,koia anotemangereirungaitonamoenga
15Ekuhuaanaetemangeretonaringakiterihi;kapouri kitewhakahokiatukitonamangai
16Henuikeaketewhakaaronuiotemangere,kitananei whakaaro,itongatangatatokowhituewhakaatuanaite tikanga
17Kotetangataehaereatuana,kapokanoakitewhawhai eharaneiiaia,kotonaritekeitetangataehopuanaite kurikionataringa
18Karitekitehaurangiemakamakaanaingarama,inga pere,itemate;
19Heperaanotetangataetinihanganeikitonahoa,emea ana,Hetekaianeikeitetakaroahau?
20Kitekahorehewahie,kamateteahi:kitekorehokihe tangatakawekawekorero,kamututengangare
21Hewarokingawaromura,hewahiekiteahi;hepera anotetangatatotohekitetahuitengangare.
22¶Anohekairekangakupuatekawekorero,taetonu ihokingawahiorotorawaotekopu
23Hengutupukametengakaukino,koteritekeite maramararihikuawhakakikoruatiakiteparahiriwa
24Kotetangatamauaharaewhakawareanakionangutu, rongoatiaanaeiatetinihangakirotokiaia;
25Kitepaitanakorero,kauaewhakaponokiaia:ewhitu hokingameawhakariharihakeirotoitonangakau
26Ahakoahipokitonamauaharakitetinihanga,ka whakakiteanuitiatonakinokitearoaroote whakaminenga.
27Kotetangataekerianaiterua,katakaanokiroto:a kotetangataehurianaitekohatu,kahokimaianoki rungakiaia
28Ekinoanatearerotekakianaikuruai;kotatemangai whakapati,hemahingaro
UPOKO27
1Keiwhakamanamanakoekiteraapopo;kahorehokikoe emohiokoteahaeputamaiiteneira
2Matetahiatutangatatewhakamoemitimou,kauamatou mangaiake;hetangatake,eharaioungutuake.
3Hetaimahatekohatu,hetaimahaanoteonepu;he taimahaatuiarauateririotewairangi
WHAKATAUAKI
4Hemeananakiateriri,hemahinanakiatearitarita;ko waiiaetuimuaitehae?
5Hepaiketeririmatanuiitearohahuna
6Heponongamamaeotehoaaroha;kongakihiate hoaririhetinihanga.
7¶Ewhakariharihaanatewairuamakonakitehonikoma; engarikitewairuahiakai,rekakaungameakawakatoa
8Ritetonukitemanueatiutiunoaatuanaitonakohanga tetangataeatiutiunoaatuanaitonawahi
9¶Hewhakaharingakautehinumetewhakakakara; 10Kotouhoaarohaake,akotehoahokiotoupapa,kaua ewhakarerea;kauahokietomokitewhareotoutuakanai teraemateaikoe:hepaikehokitehoaetataanaite tuakanaitawhiti
11Etakutama,kiawhakaaronui,kiakoahokitoku ngakau,kiawhakahokikupuaihokiahaukitehungae tawaianakiahau
12Kotetangatatupatokakiteatuitehe,kahunaiaia;ko ngakuware,haeretonuatu,mamaetonuatu.
13Tangohiatekakahuotekaiwhakakapimotetangatake; 14¶Kotetangatahenuitonareokitemanaakiitonahoa, akamarangawaweiteatakakiiatanahekanga.
15Hemareretonuiterauanui,hewahinengangare,rite tonuratou
16Kotetangataepehianaiaia,emeaanakitepehiite hau,tehinuhokiotonaringamataukatutakina
17Koterinoheiwhakakoimoterino;peraanotetangata heiwhakakoiitemataotonahoa.
18Kotekaitiakiotepiki,kakaiionahua:ka whakahonoretiatetangataetatarianakitonarangatira
19Heperaitewai,tiroatu,tiromaihekanohi,kapena anototetangatangakaukitetangata
20Kotereinga,kotewhakangaromanga,ekoreemakona; ekorehokiemakonangakanohiotetangata.
21Koteokotahuparamotehiriwa,koteoumumote koura;kaperaanotetangatakitewhakamoemitikiaia
22Ahakoaitukuaekoetewairangikitetukiirotoite kumeteiwaengaingawitipepe,ekoretonawhakaarokore eriro
23Kiaanganuianokoekiamohiokiteahuaoauhipi,a kiapaitetiakiiaukahuikau
24Ekorehokitetaongaemautonu;emauraneite karaunakingawhakatupurangakatoa?
25Kuawhaititehei,ekiteaanatetupuhou,aekohikohia anangaotaotaongamaunga
26Heikakahumoungareme,akongakoatiheiutumote mara
27Ateratewaiukoati,henuinoaatuheikaimau,heikai hokimatouwhare,heiorangaanohokimoaukotiro
UPOKO28
1¶Erereanatehungakinoitemeakahorehekaiwhai:ko tetangatatikaanoia,anoheraionatemaia
2Hehenotetahiwhenuaitokomahaaionarangatira;na kiaaihetangataemaharaana,ematauana,kamauroaai tonaahua.
3Kotetangatarawakoreetukinoanaingaware,kotona ritekeiteuataekoreaitekai
4Kotehungaewhakarereanaiteture,hewhakamoemiti taratoukitetangatakino:kotangakaipupuriiaoteture hengangarekiaratou
5Ekoretehungakinoemohiokitewhakawa:kotehunga iaerapuanaiaIhowa,kamohioratoukingameakatoa. 6Hepaikiterawakoreehaereanairungaitonatapatahi,i tetangataheparorikeonaara,ahakoahewhaitaongaia.
7Kotetangataepupurianaiteture,hetamaitimohioia; engarikotetangatawhakahoakitehungakakai,ka whakamatonapapaiaia
8Kotetangataewhakanuianaionarawakitemoni whakatupu,kitewhakapikiutu,ekohiaanaeiaeramate tangataeatawhaitiaaiterawakore
9Kotetangataetahurikeanatonataringa,akahoree rongokiteture,kotanainoineianohemeawhakarihariha
10Kotetangataimeingaaitehungatikakiakotitikekite arahe,katakaaiaanokitanaakepoka:kawhiwhiiate hungangakautapatahikitepai
11Kitewhakaarotetangatataongahenuitonawhakaaro mohio;otiiaerapuaanaiaeterawakorewhaimahara
12Nuiatuteataahua,inakoatehungatika:engarikiteara tehungakino,kahunangatangata.
13Kotetangataehipokianaionahe,ekoretanaekake: kotetangataiaewhakiana,aewhakarereana,ka tohungia.
14Kaharitetangataewehitonuana:kotetangataiae whakapakekeanaitonangakau,katakakitekino 15Karitekiteraionaehamamaana,kitepeae kopikopikoana;hepenaanoterangatirakinomotehunga rawakore
16Koterangatirakorewhakaarohenuianotanatukino: kotetangataiaekinoanakiteapokaroaonara
17Kotetangataewahaanaitetotootetangata,karereia kirotokiterua;kauatetahiepupuriiaia.
18Kotetangatahetapatahineitehaere,kaora:kote tangataiaheparorikeonaara,hingatonuiho
19Kotetangataengakianaitonaoneone,kamakonaite taro;
20Kotetangatapono,kanuingamanaakimona:kote tangataiaehikakaanakitemeataonga,ekoreiaekorete whiwhiitehe
21Eharaitemeapaitewhakapaikanohi:eharahokiite meapaikiahetetangatamotekongakongataro.
22Kotetangataetakaretonuanakitemeataonga,he kinotonakanohi;kahorehokiiaewhakaarokataemaite koreoterawakiaia.
23Kotetangataiririaaiteheotetahikanuiatute manakokiaiaimuriiho,itemanakokitetangatai whakapatineitonaarero.
24Kotetangataepahuaanaitonapapa,itonawhaea,ae kiana,Eharaitehe;hehoaanoianotekaiwhakangaro.
25Kotatetangatangakauwhakakakehewhakapatari pakanga:kotetangataiaeokiokianakiaIhowakatetere 26Hekuwaretetangataewhakawhirinakianakitonaake ngakau:kotetangataiaehaereanairungaitewhakaaro nui,kamawhiti
27Kotetangataehoatuanakiterawakore,ekoreiae hapa;kotetangataiaekaupareanaionakanohi,kamaha ngakangamona
28Kaaratehungakino,kahunangatangataiaratou:naki tengaroratou,katuputehungatika
UPOKO29
1¶Kotetangatahemahaneingariringaitonahe,aka whakapakekeitonakaki,kawhatiiaohoreretiaia;tetaeate rongoa.
2Kawhakanuiatehungatika,kakoateiwi;kakingite hungakino,kaaueteiwi
3¶Kotetangataematenuianakitewhakaaronuie whakaharianaitonapapa;
4Matewhakawaatekingiemauaitewhenua;
5Kotetangataewhakapatianakitonahoa,ewhakatakoto kupengaanamoonawaewae
6Herorekeirotoiteheotetangatakino;kotetangata tikaiahewaiatatana,hekoa
7Ewhakaaroaanaetetangatatikatetakeaterawakore;
8Mangatangatawhakahietahutepakitemahanga:kota tehungawhakaaronuiiahewhakatahuriatuiteriri
9Kitetotohetetangatawhakaaronuikitetangata wairangi,ahakoaririia,kataranei,kahorehetanga.
10Ekinoanatetangatawhakaheketotokitetangatatika: tenakotehungatikakawhairatoukiawhakamatea
11¶Etuakinaanaetewairangitonaririkatoakiwaho:e puritiamaianaiaetetangatawhakaaronui,momuriiho
12Kitewhakarongoterangatirakiteteka,hekinokatoa anatangata.
13Etutakianaterawakorerauakotekaitukinokiaraua; koIhowatekaiwhakamaramaongakanohiorauatokorua
14Kotekingieponoanatanawhakawamongarawakore, kawhakapumautiatonatoronaakeake
15Kotewhiu,koteririitehe,hemeahomaieraite whakaaronui:tenakotetamaitimahuenoa,kawhakama iaiatonawhaea
16Katokomahatehungakino,kanuitehe:kakiteiate hungatikaitoratouhinganga.
17¶Pakiatautama,akawhaiokiokingakoeiaia;aera, heahuarekatanaehomaiaikitouwairua
18Kitekahorehewhakakitenga,kangaroteiwi:kote kaipupuriiaiteture,kahariia
19¶Eharatekupuitepapakimotepononga:ahakoahoki iamatau,ekoreiaerongo.
20Kakiteraneikoeitetangatakaikakitekorero?engari tewhakaarokorenuiatuiaia
21Kotetangataepenapenaanaitanaponongamaiote tamarikitanga,kawaihoiaheitamamana
22Hewhakaohotautohetatetangatapukuriri:henuirawa hokiteheotetangataaritarita.
23Kawhakaititiaihotetangataetonawhakapehapeha:ka whaihonoreiatetangatangakaupapaku.
24Kotetangataewhakauruanakitatetahae,ekinoana kitonaakewairua:erongoanaiaitekanga,kahoreekiki
25Heroreehomaianaetewehikitetangata:kote tangataiaewhakawhirinakianakiaIhowakamawhiti.
26Hetokomahaewhaianakiapaingiaeterangatira; engarinaIhowatewhakawamoiatangata
27Hemeawhakariharihakitehungatikatetangata whakahaerehe;hemeawhakariharihahokikitetangata kinotetangatahetikatonaara.
UPOKO30
1KongakupuaAkurutamaaIakehe;koteporopititanga IkorerotauatangatakiaItiere,kiaItiererauakoUkara,
2Heponokoahautepoauaurawaongatangata,kahore hokihemataurangatangatairotoiahau.
3Kihaihokiahauiakokitewhakaaronui,kihaianoi mohiokiteMeaTapu.
4Kowaikuapikiatukiterangi,ahekemaiaiano?kowai kakahuiitehaukirotokionaringa?Nawaiitakainga waikirotokitekakahu?Nawaiiwhakapumaungapito katoaotewhenua?Kowaitonaingoa,kowaihokite ingoaotanatama,kitemohiotiaekoe?
5HemeamakatoangakupuateAtua:hewhakangungu rakauiakitehungaewhakawhirinakianakiaia
6Kauaetapiritiaetahikupukiana,keiririaeiatouhe,a kakiteakoehetangatakoreroteka.
7Eruangameakuainoiaeahauiakoe;kauaenae kaiponuhiaiahauimuaitokumatenga
8Whakamataratiaatuiahautehorihorimetekoreroteka; kauaehomaiterawakorekiahau,tetaongaranei; whangaiaahaukitekaietikaanamaku:
9Keimakonaahau,akawhakakahorekiakoe,kamea, KowaiaIhowa?keirawakoreraneiahau,katahae,ka whakahuanoaiteingoaotokuAtua
10Kauaekorerotiateponongakitonaariki,keikangaiai akoe,akokoeehe
11Teratewhakatupuranga,hekangataratouitoratou papa,kahorehokiemanaakiitoratouwhaea.
12Teratewhakatupuranga,hemakitaratounatitiro,otira kahoreanokiahoroiaatutoratouparu
13Teratewhakatupuranga,Na,tewhakakakeooratou kanohi!akuaaraoratoukamokirunga
14Teratewhakatupuranga,kooratounihoanohehoari, kooratounihokauaeanohemaripi,heihoroitehungaiti irungaitewhenua,ingarawakorehokiirotoingatangata
15Eruangatamahineatengate,kotarauakaranga, Homai,homa.Etorungameaekorerawaemakona,aera, ewhangameaekoreeki,Kati:
16Teurupa;metekopupakoko;tewhenuakareneiikii tewai;meteahiekoreneieki,Kati.
17Kotekanohiewhakahianakitonapapa,ewhakahawea anakitewhakarongokitonawhaea,mangaraweniote awaawaiaetikaro,amangapiekaraekai.
18Etorungameahewhakamiharorawa,ekoreetaeae ahau,aera,ewhakahoreemohiotiaeahau
19Kotehuarahioteekaraiterangi;Kotehuarahiote nakahiirungaitekamaka;kotehuarahiotekaipukei waengamoana;metehuarahiotetangatakitekotiro
20Heperaanotehuarahiotewahinepuremu;kakaiia,a kahoroiitonamangai,akaki,Kahoreakumahihe
21Etorungameaekorikoriaitewhenua,aewha,hemea ekoreemanawanuitiaeia:
22Koteponongainawhakakingitiaia;metewairangika makonaitekai;
23Kotewahinewhakariharihainamarenatia;mete ponongawahineatonarangatirarangatira
24Ewhangamearirikiirungaitewhenua,henuinoaatu ngawhakaaro;
25Kongapopokoruaeharaiteiwikaha,heoiemeaanai tekaimaratouiteraumati;
26Kongakoni,heiwingoikore,heoiehangaanaioratou wharekitekamaka;
27Kongamawhitiwhiti,kahoreoratoukingi,heoihaere ropuanaratoukatoa;
WHAKATAUAKI
28Kotepungawerewere,koonaringaheipupuri;keiroto iaingawharekingi.
29Etorungameahepaitehaere,aera,ewhahehuatauki tehaere:
30Heraionatekaharawaongakararehe,ekoreneie tahurimaiitearoarootetahi;
31Hehoihohina;hekoatitoaanohoki;hekingihoki, kahoreneiewhakatikaatukiaia.
32Kitemeahemahikuwaretauiakoeiwhakanekeake aiiakoe,kitemearaneiiwhakaarokinokoe,kopaniatou ringakitoumangai
33Heponohokikitekowiriatewaiukaputahepata,aki tekowiriateihukaputamaihetoto:waihokikiteakinate ririkaputahewhawhai
UPOKO31
1¶KongakupuaKingiRemuera;koteporopititangai whakaakonaaiiaetonawhaea.
2Heaha,etakutama?heahara,etetamaatokukopu?a heaha,etetamaoakukuputaurangi?
3Kauaehoatutoukahakingawahine,ouarahokikite meawhakangaroongakingi
4Eharamangakingi,eRemuera,eharamangakingite inuwaina;mangarangatiraraneihewaikaha.
5Keiinuratou,akawarewarekiteture,akawhakapeau keitewhakawaotetangataetukinotiaana
Hoatuhewaikahamatetangataetataanatemarere,he wainahokikitehungangakaupouri
7Tukuaiakiainu,kiawarewareaikitonarawakore,a koreakehemaharakionamate.
8Kiapuakitoumangaimotewahangu,itewhakawakanga otehungakatoakuawaihomotemate
9Kiapuakitoumangai,whakariteatewhakawairungaite tika,toheatetoheateware,aterawakore
10Kowaiekiteitewahineeuanatonapai?keirunganoa atuhokitonautuitorupi.
11Kawhakawhirinakitengakauotanatanekiaia,a kahoreonahapangaitetaonga
12Hepaitanaemeaaikiaia,kahorehokihekino,inga rakatoaeoraaiia
13Ekimianaiaitehuruhuruhipi,itemuka,akangakau nuitemahiaonaringa.
14Kotonaritekeingakaipukeongakaihokohoko;e mauriamaianaeiatanakaiitawhiti
15Emarangaanahokiiaitemeaepotonuana,ahoatu anaeiahekaimatonawhare,hemahihokieriteanama anakotiro.
16Ewhakaaroaroanaiakitetahimara,akahokonaeia: whakatokiaanaeiahemarawaina,hehuanaonaringa
17Ewhitikianaiaitonahopekitekaha,emeaanaiona takakaukiapakari.
18Kakiteiahepaitanaihokohokoai:ekoretanaramae mateitepo
19Katotoroatuonaringakitemeatakaimiro,kapupuri onaringakitepoumuka
20Kawherahiatonaringakiteware;aera,katotoroatu onaringakiterawakore
21Ekoreiaewehiitehukareremotonawhare;notemea kuakakahuriatonawharekatoakitengangana.
22Otiakeitewhatuwhatuhewharikimona;hehirakame tepapuraonakakahu
23Emohiotiaanatanataneingakuwaha,inanohotahiia kingakaumatuaotewhenua.
24Ehangaanaeiaherinenapai,ahokonaatuana;e hoatuanahewhitikikingakaihoko.
25Hekaha,hehonoreonakakahu;akahariiaamuriake nei
26Henuionawhakaaroinapuakitonamangai;keitona arerotetureoteatawhai.
27Kaatatirohiaeiangaaraotonawhare,ekoreanoiae kaiitetarootemangere
28Kawhakatikaanatamariki,ahekupumanaakitaratou mona;tanatanehoki,kawhakamoemitianoiakiaia
29Hetokomahangatamahineiutepaiotaratoumahi, otiiahiraaketauiaratoukatoa
30Hemeatekanoatemanako,hemeahorihoriteataahua: tenakotewahineewehianaiaIhowa,koiae whakamoemititia
31Hoatukiaiaongahuaoonaringa;amaanamahiiae whakamoemitiingakuwaha.