Proverbia
Caput1
1ProverbiaSalomonis,filiiDavid,regisIsraël
2adsciendamsapientiametdisciplinam;adpercipiendum verbaintellectus;
3adsuscipiendamdoctrinamsapientiæ,justitiæ,etjudicii, etæquitatis.
4utastutiaparvulodarent,etadolescentiscientiamet consiliumdarent
5Audienssapiens,sapientiorerit,etintelligens gubernaculapossidebitetvirsensatusadsanandum consiliacapiet
6adsciendumproverbiumetinterpretationemeiusVerba sapientiumetaenigmataeorum
7TimorDominiprincipiumsapientiæ;
8Audi,filimi,disciplinampatristui,etnedimittaslegem matristuae
9Ornamentumenimgratiæeritincapitetuo,etincollotuo vinculamea.
10filimi,sitelactaverintpeccatores,neacquiescas
11Sidixerint:Veninobiscum,insidiemursanguini, lateamusinnocentemsinecausa;
12absorbeamuseosquasiinferi;etintegri,sicutqui descenduntinlacum; 13omnempretiosamsubstantiamreperiemus; 14sorteminternosmitte;unussacculusomniumsit; 15filimi,neambulescumeis;prohibepedemtuuma semitiseorum;
Pedesenimillorumadmalumcurrunt,etfestinantut effundantsanguinem
17Frustraautemjaciturreteanteoculospennatorum.
18Ipsiquoquecontrasanguinemsuuminsidiantur,et moliunturfraudescontraanimassuasclamprovitasua delitescunt.
19Sicviæomniumquisectanturavaritiam;quiaufert vitampossessorissui
20[Sapientiaforisprædicat;inplateisdatvocemsuam; 21incapiteturbarumclamitatinforibusportarumin civitateverbasuaprofertdicens
22Usquequo,parvuli,diligitissimplicitatem?etstultiin despectioneeorumdelectantur,etstultiscientiamodiunt?
23convertiminiadcorreptionemmeamEnproferamvobis spiritummeum,etostendamvobisverbamea
24Quiavocavi,etrenuistis;manummeamextendi,etnon estquiaspiciat;
25despexistisomneconsiliummeumetincrepationes measneglexistis
26Egoquoquerideboadcalamitatemvestram;Cum venerittimortuus,sicridebo;
27Cumirrueritrepentinacalamitas,etinteritusquasi tempestasingruerit;cumveneritsupervostribulatioet angustia
28tuncinvocabuntme,etnonexaudiam;maneconsurgent, etnoninvenientme;
29eoquododerintscientiamettimoremDomininonelegit
30Consiliummeumspreverunt,etomnemcorreptionem meamdespexerunt.
31Comedentigiturfructusviæsuæ,suisqueconsiliis saturabuntur
32Aversioparvuloruminterficieteos,etprosperitas stultorumperdetillos
33Quiautemmeaudierit,securuserit,ettimormali requiescet
CAPITULUM2
1[Filimi,sivissermonesmeos,etabscondemandatamea apudte.
2Utadsapientiamauremtuam,etadintellectumintendas cortuum
3Etsiclamasadscientiam,etadintellectumexaltas vocemtuam
4Siquaesieriseamsicutargentum,etsiscrutatusfueris eamquasithesaurosabsconditos.
5TuncintelligestimoremDomini,etscientiamDei invenies
6quiaDominusdatsapientiamexoreejusscientiaet intellectus
7Custodietrectorumsalutem,etprotegetgradientes simpliciter.
8Quicustoditsemitasjudicii,etcustoditviamsanctorum suorum.
9Tuncintelligesjustitiam,etjudicium,etjustitiam;et omneiterbonum
10Cumintraveritsapientiacortuum,etscientiaanimætuæ
11Disciplinacustodiette,intellectuscustodiette.
12uteruasaviamalaetabhominequiperversaloquitur 13quiderelinquuntsemitasaequitatis,utambulentinviis tenebrarum;
14quilætanturcummalefecerint,etexsultantinrebus pessimis;
15quorumviæperversæsunt,etinfamesgressuseorum
16uteruatteabextraneaetabextraneaquaemollitverba sua
quiderelinquensduxiuventutissuaeetoblitustestamenti Deisui
18Domusenimejusadmorteminclinat,etsemitæilliusad inferos
19Nonsuntquirevertanturadeam,neccapiuntsemitas vitæ.
20Utambulesinviabonorum,etcustodiassemitas justorum
21Rectieniminterrahabitabunt,etuniversiperfecti permanebuntinea
22impiiverodeterraperdentur,etquiiniqueagunt auferenturexea.
CAPUTIII
1[Filimi,neobliviscarislegismeæsedmandatameacor tuumcustodiat
2Longitudinemdierum,etvitam,etpacemapponenttibi.
3Misericordiaetveritastenondeserant;scribeeain mensacordistui;
4SicinveniesgratiametdisciplinambonamcoramDeoet hominibus
5SperainDominointotocordetuo;etneinnitaris prudentiaetuae.
6Inomnibusviistuiscogitaillum,etipsedirigetgressus tuos
7Nesissapiensapudtemetipsum;
8sanitaseritumbilicotuoetmedullisossibustuis
9HonoraDominumdesubstantiatua,etdeprimitiis omniumfrugumtuarumdaei: 10Itareplebunturhorreatua,ettorculariatuareplebuntur vino.
11DisciplinamDomini,filimi,neabjicias;nedeficiatisin increpationibuseius;
12QuemenimdiligitDominus,corripit;sicutpaterinfilio complacetsibi.
13Beatushomoquiinvenitsapientiam,etquiaffluit prudentia
14meliorestnegotiatioeiusquamnegotiatioargentiet quaestuseiusauropurissimo
15Pretiosiorestcunctispretiosissimis,etomne desiderabileeinonpotestcomparari
16Longitudodierumindexteraejus;etinsinistraillius divitiaeethonoris.
17Viæejusviæpulchræ,etomnessemitæilliuspacificæ
18Lignumvitæesthisquiapprehenderinteam,etqui tenueriteambeatus.
19Dominussapientiafundavitterram;intellectufirmavit caelos
20Sapientiailliuseruperuntabyssi,etnubesrore concrescunt
21Filimi,neeffluanthæcaboculistuis:custodisanam sapientiametprudentiam.
22eteritvitaanimætuæ,etgratiafaucibustuis
23Tuncambulabisconfidenterinviatua,etpestuusnon offendit.
24Cumdormieris,nontimebis;dormies,etsuaviserit somnustuus
25Nepaveasrepentinoterrore,etirruentestibipotentias impiorum
26Dominusenimeritinlateretuoetcustodietpedemtuum necapiaris
27Noliprohiberebonaquibusfasesteum,cumfueritin potestatemanustuae,utfacias
28Nedicasamicotuo:Vade,etrevertere,crasdabotibi. cumatehabes
29Nemoliarisamicotuomalum,cumilleintehabeat fiduciam.
30Necontendascumhominesinecausa,sinihiltibimali fecerit
31Noliæmuláricalumniam,etnonelígereviaseius.
32AbominatioestenimperversisDominum,etapudjustos absconditumejus
33MaledictioDominiindomoimpii;habitaculumautem justorumbenedicet
34Veredespicitinsentes:humilibusautemdatgratiam.
35Gloriamsapientespossidebunt;stultorumexaltatio ignominia
CAPITULUM4
1[Audite,filii,disciplinampatris,etattenditeutsciatis prudentiam
2doctrinamenimbonamtribuovobis:legemmeamne derelinquatis.
3Nametegofiliusfuipatrismei,tenellusetunigenitus corammatremea
4Etdocebatme,atquedicebat:Suscipiatverbameacor tuum;
5Possidesapientiam,possideprudentiamNedeclinesa verbisorismei.
6Nederelinquaseam,etservette:diligeeam,etservabitte
7Sapientiaestprincipale;possidesapientiametinomni acquisitionetuaintellege.
8Exaltateeam,etexaltabitte;glorificaberisabeacum eamfuerisamplexatus
9Dabitcapitituoornamentumgratiæ;coronagloriædabit tibi
10Audi,filimi,etsuscipeverbamea;eteruntannivitae tuaemulti
11Viamsapientiæmonstrabotibi;adduxiteinsemitis rectis.
12cumingressusfuerisnonartabunturgressustuiet currensnonhabebisoffendiculumetcumcurrensnon offendes.
13Tenedisciplinam,nedimittaseam;nondimittateam: custodiateam;ipsaestenimvitatua
14Nedelecterisinsemitisimpiorum,nectibiplaceat malorumvia
15fugeeam,netranseasperillam,declinaetdesereeam 16Nonenimdormiunt,nisimalefecerint;etaufertur somnus,nisicadat
17Comeduntpanemimpietatis,etvinuminiquitatisbibunt
18Justorumautemsemitaquasiluxsplendensprocedit,et crescitusqueadperfectamdiem
19viaimpiorumtenebrosanesciuntubicorruant
20Filimi,auscultasermonesmeos;Inclinaadeloquiamea auremtuam
21Nerecedantaboculistuis;custodieainmediocordis tui.
Vitaenimsuntinvenientibusea,etuniversæcarnisanitas 23Omnicustodiaservacortuumexipsoenimexitusvitae
24Removeateospravum,etdetrahentialabiasintprocul ate
25Oculituirectavideant,etpalpebraetuaedirigantur coramte.
26Dirigesemitampedibustuis,etomnesviætuæ stabilientur
27Nedeclinesaddexteramnequeadsinistram;
CAPITULUM5
1[Filimi,attendeadsapientiammeam,etprudentiaemeae inclinaauremtuam;
2utcustodiasprudentiam,etdisciplinamlabiatua conservent
3favusenimdistillanslabiameretricis,etnitidiusoleoos ejus:
4novissimaautemilliusamaraquasiabsinthium,etacuta quasigladiusbiceps
5Pedesejusdescenduntadmortem;gressuseius apprehendentinfernum
6Necogitessemitamvitæejus,mobilesviaeejus,ut nescias
7Nuncergofilimi,audime,etnerecedasaverbisoris mei.
8Longefacabeaviamtuam,etneappropinquesforibus domusejus
9nedesalienishonoremtuum,etannostuoscrudeli; 10neforteimpleanturextraneiopibustuis;etlaborestuiin domoextraneorum;
11lugebisinnovissimis,dumcarotuaetcorpustuum absumptisunt;
12etdices:Quomodoodistidisciplinam,etcormeum despexistiinincrepationibus;
13Etnonobedieruntvocidoctorummeorum,nec inclinaveruntauremmeamadeosquimeinstruxerunt
14Fuiinomnimalo,inmedioecclesiæetsynagogæ
15Bibeaquamdecisternatua,etfluentaputeitui;
16Disperganturfontestui,ettorrentesaquaruminplateis
17Fianttantumtui,etnonsintapudtealieni
18Benedictussitfonstuus,etlæteturcumuxore adolescentiætuæ
19Cervacarissima,etgratissimushinnulus;uberaejus inebrientteinomnitempore;etsemperama
20quareseducerisfilimiabalienaetfoverisinsinu alterius
21RespicitDominusviashominis,etomnesgressusejus considerat
22Iniquitatessuascapiuntimpium,etfunibuspeccatorum suorumconstringitur
23Sinedisciplinamorietur;etmultitudinestultitiaesuae errabit.
CAPUTVI
1filimisipignusproamicotuosipercussistiextraneum manumtuam
2Laqueusverbisoristui,captusestsermonibusoristui.
3Facergoquoddico,filimi,ettemetipsumlibera,quia incidistiinmanumproximituiDiscurre,festina,suscita amicumtuum.
4Nedederissomnumoculistuis,necdormitentpalpebræ tuæ
5Liberatesicutcapreademanuvenatoris,etquasiavisde manuaucupis
6Vadeadformicas,piger;cogitaviaseius,etestosapiens 7quemnonhabensprincipem,etepiscopum,etprincipem; 8paratinæstatecibumsibi,etcolligitinmessecibum suum
9Usquequo,piger,dormies?quandoconsurgesesomno tuo?
10Adhucmodicum,dormiet; 11Etveniettibiquasiviatoregestas,etpauperiesquasivir armatus
12Homonequam,etnequam,etfaciesimpiiambulat 13annuitoculis,pedibusloquitur,digitiserudit. 14pravitasincordesuocogitatmalasemperdiscordiam seminat.
15Propterhocrepenteconsurgetcalamitas;subitosine remedioconteretur
16sexhaecoditDominusetseptimumdetestaturanima eius
17Linguammendacemetmanuseffundentessanguinem superbum;
18Cormachinanscogitationespessimas,pedesvelocesad currenduminmalum
19Testismendax,quiloquiturmendacium,etquiseminat interfratresdiscordias
20Filimi,servamandatumpatristui,etnedimittaslegem matristuae.
21ligaeaincordetuoiugiteretcircumdagutturituo
22Cumingressusfueris,ducette;cumdormieris, custodiantte;evigilansloquerecumeis.
23Lucernaestmandatumetlexlevisest;increpatio disciplinaeviavitae
24utcustodiantteamulieremalaetablandalinguae extraneae
25Neconcupiscassecundumspeciemejusincordetuo; nectecapiatpalpebris.
26Permulieremadulteramafferturpanis;etadulteram pretiosamvitamdabitis
27Numquidtolleturignisinsinusuo,etvestimentaejus noncomburentur?
28Numquidingrediemurcarbonesignis,etnon comburenturpedeseius?
29sicquiingredituraduxoremproximisui;omnisqui tetigeriteamnoneritinnocens
30Furemnondespicis,siesurientianimamfuratusfuerit;
31Quodsiinventusfuerit,restitueturomnemsubstantiam domussuaedabit.
32Quiautemadulterest,proptercordisinopiamperdet animamsuam;
33Vulnusetignominiaeritei;etopprobriumeiusnon delebitur
34InimicitiasenimhominumfurorDomininonparcetin dieultionis.
35Nonrespicietpretium;necacquiescet,licetmulta dederis
CAPITULUM7
1filimicustodisermonesmeosetpraeceptameareconde tibi
2Custoditemandatamea,etvivetisetlegemmeamsicut pupillamoculitui.
3ligaeamindigitistuisscribeillamintabuliscordistui 4Dicsapientiae,sorormeaes;etvocaintellectum cognationistuae.
5utcustodiantteabaliena,abextraneaquæblanditiissuis verborum
6Infenestraenimdomusmeæperspexiinlocomeo, 7{Vidiintersimplices,egoiuvenemintellexi,iuvenem insensatum:
8transeuntesperviampropeangulumeius;etabiitper viamindomumsuam
9invespera,invespera,inatraetinnocte; 10Etecceoccurritillimulierornatumeretricio,etvaga corde
11Clamavit,eterectusest,etindomoejusnonmorabitur pedesejus
12nuncforis,nuncinplateis,nuncjuxtaangulosinsidians 13etosculatusesteumetprocacivultudixitilli 14hostiaspacificorumapudmehabeo;hodievotamea reddidi
15Idcircoobviamvenitibi,utquaereremfaciemtuam,et inveni
16Stragulavistratummeumstravitapetibus,intextis operibusbyssiniAegypti; 17Myrrha,aloe,etcinnamomostravilectulummeum 18Venite,impleamusdilectionemusqueadmane; 19Virbonusnonestdomi; 20sacculumpecuniaesecumtulitindieplenaelunae reversurusestdomumsuam
21Multiplicabiturejuslingua,etlabiisejuscomprimiteum
22statimeamsequiturquasibosductusadvictimamet quasiagnuslasciviensetignoransquodadvinculastultus trahatur
23donectransfigatsagittajecurejus;sicutvolavitavisad laqueum,etnescitquoddepericuloanimæilliusagitur
24Nuncergo,filii,auditeme,etattenditeadverbaorismei
25Nondeclinescortuuminviisillius,nequeinsemitis illiuserrabis
26multosenimvulneratosdejecit,etfortissimiquique interfectisuntabea
Viæinferidomusejus,penetrantesininterioramortis
Capitulum8
1[Numquidnonsapientiaclamitat?etintellectusvocem suamdedit?
2Insummisexcelsorumstatinviaperviassemitarum
3Clamatinportis,investibulocivitatis,inintroituportis.
4Advos,oviri,advosclamitoetvoxmeaadfilios hominis
5Intelligite,parvuli,astutiam,etinsipientes,animadvertite.
6Audi;namderebusmagnisloquar;etapertiolabiorum meorumrectaerit
7Osmeumloqueturveritatem;etabominatiolabiismeis nequitia
8Iustisuntomnessermonesorismei;nihilestineis pravumautperversum.
9omnesrectisuntintellegentibusetaequiinvenientibus scientiam
10Accipitedisciplinammeam,etnonpecuniam;et scientiammagisquamaurumeligite
11Meliorestenimsapientiacunctispretiosissimis; omniaque,quaedesiderabiliasunt,einoncomparandasunt.
12Egosapientiahabitocumprudentia,etartem excogitandiinvenio
13timorDominioditmalumarrogantiametsuperbiamet viampravametosbilinguedetestor
14Meumestconsiliumetæquitas;vireshabeo
15Permeregesregnant,etprincipesjustitiamdecernunt;
16Permeprincipesimperant,etpotentesdecernunt justitiam
17Egodiligentesmediligo;etquimanevigilantadme, invenientme
18Mecumsuntdivitiæetgloria;divitiaeetiustitia
19Meliorestfructusmeusauroetargentoetauropuro.et vectigalmeumargentumoptimum
20Inviisjustitiæambulo,inmediosemitarumjudicii:
21Utditemdiligentesme,etsupereminentemegofaciam etthesauroseorumreplebo
22[Dominusposseditmeininitioviarumsuarum antequamquidquamfaceretaprincipio. abæternoordinatasum,etexantiquisfactaestterra
24Cumessentabyssi,egopartussum;cumnonessent fontesaquaabundantes
25Priusquammontescollocarentur,antequamcolles educerem;
26Nondumenimfeceratterram,nonagros,necsupremam partemglebaemundi
27Quandopræparabatcælos,aderamcumgyrovallabat abyssos
28Quandofirmabatnubessursum,etfontesabyssi firmabat;
29Cumdederitdilectissuismare,utnontransgrediantur aquæpræceptumejus:quandoposuitfundamentaterræ.
30cumeoeram,cunctacomponens.Etdelectabarper singulosdies,ludenscorameoomnitempore; 31ludensinorbeterrarum;etdeliciaemeaeessecumfiliis hominum.
32Nuncergo,filii,auditeme:beatiquicustodiuntvias meas
33Auditedisciplinam,etestotesapientes,etnoliteabjicere eam
34Beatushomo,quiauditmeetquivigilatadforesmeas cotidieetobservatadpostesostiimei
35Quimeinvenerit,invenietvitam,ethaurietsalutema Domino.
36Quiauteminmepeccaverit,lædetanimamsuam; omnesquimeoderuntdiliguntmortem
Capitulum9
1Sapientiaædificavitsibidomum,exciditcolumnas septem;
2bestiassuasoccidit;vinumsuummiscuit;mensam quoquesuamdedit.
3Misitvirginessuas:clamatadexcelsacivitatis; 4Siquisestparvulusdeclinetadme
5Venite,comeditepanemmeumetbibitevinumquod miscuivobis
6Derelinquiteinsipientes,etvosvivetis;etambulesinvia intellectus.
Quiarguitderisorem,ipseseconfundit;
8Noliarguerederisorem,neoderitte:arguesapientem,et diligette.
9Erudisapientem,etobtinebitsapientior:docejustum,et festinabitaccipere
10PrincipiumsapientiætimorDomini,etscientia sanctorumprudentia
11Permeenimmultiplicabunturdiestui,etaddenturtibi annivitæ.
12Sisapiensfueris,tibimetipsieris;siautemcontempseris, solusportabiseam
Mulierstultaestclamosa;simplexestetnihilscit.
14Sedetadostiumdomussuae,supersellaminexcelsis civitatis;
15Vocareviatores,quirectasviassuastranseunt; 16Siquisestparvulusdeclinetadme
17Aquæfurtivædulcioressunt,etpanisabsconditus suavior
18Sednescitquodibimortuisunt;etquodhospiteseius sintinprofundisinferni
CAPITULUM10
1ProverbiaSalomonisFiliussapienslætificatpatrem: filiusautemstultusmœstitiaestmatrissuæ
2Nihilproderuntthesauriiniquitatis;justitiaautem liberabitamorte
3NonaffligetDominusfameanimamjusti,etsubstantiam impiorumprojicit.
4Egestatemoperataestmanusremissa;manusautem fortiumdivitiasparat
5Quicongregatinmesse,filiussapiensest;quiautem stertitæstate,filiusconfusionis.
6BenedictioDominisupercaputjusti;osautemimpiorum operitiniquitas.
7Memoriajustibenedicetur:nomenautemimpiorum putrescet
8Sapienscordepraeceptarecipiet;stultusautemfatuus corruet.
9Quiambulatsimpliciterambulatconfidenter;quiautem depravatviassuascognoscetur
10Quiannuitoculotristitiamfaciet; 11Puteusvitæosjusti;osautemimpiorumoperitiniquitas
12Odiumsuscitatrixas;etuniversadelictaoperitcaritas.
13Inlabiissensatiinvenietursapientia;virgaindorso imprudentium
14Sapientesabsconduntscientiam;osautemstulti confusioniproximumest
15Substantiadivitis,urbsfortitudinisejus;pavor pauperumegestaseorum.
16Opusjustiadvitam,fructusautemimpiiadpeccatum
17Viavitæcustodientidisciplinam;quiautem increpationesrelinquit,errat.
18Quicelatodiumlabiismendacibus,etquiblasphemat stultusest
19Inmultiloquionondeeritpeccatum,quiautem moderaturlabiasuaprudentissimusest
20Argentumelectumlinguajusti;corautemimpiorumpro nihilo.
21Labiajustierudiuntplurimos;quiautemindoctisuntin cordisegestatemorientur
22BenedictioDominidivitesfacit,necsociabitureis afflictio
23Quasiperrisumstultusoperaturscelus,sapientiaautem estviroprudentia.
24Timorimpiorumvenietsupereum;desideriumsuum justusdabitur
25Quasitempestastransiensnoneritimpius;justusautem fundamentumsempiternum
26Sicutacetumdentibus,etfumusoculis,sicpigerhisqui miserunteum.
27TimorDominiapponetdies,etanniimpiorum breviabuntur
28Exspectatiojustorumlætitia,spesautemimpiorum peribit
29FortitudosimplicisviaDomini,etpavoroperantibus iniquitatem.
30Justusinperpetuumnoncommovebitur;impiiautem nonhabitabuntinterra.
31Osjustiparturietsapientiam;linguapravorumperibit
32Labiajusticonsiderantplacita,etosimpiorumperversa
CAPUTXI
1AbominatioestDominostateradolosa,etpondusjustum ejus;
2Cumveneritsuperbia,ibieritetcontumelia;cumautem humiles,sapientiaest.
Simplicitasjustorumdirigeteos,etsupplantatio scelestorumperdetillos
4Nonproderuntdivitiæindieultionis;justitiaautem liberabitamorte
5Justitiasimplicisdirigetviamsuam,etinimpietatesua corruetimpius.
6Justitiarectorumliberabiteos,etininsidiissuiscapientur iniqui.
7Mortuohomineimpio,nullaeritultraspes,etexspectatio sollicitorumperibit
Justusdeangustialiberatusest,ettradeturimpiusproeo
9Simulatororedecipitamicumsuum;justiautem liberabunturscientia
10Inbonisjustorumlætabiturcivitas;etcumimpii sumpserintclamorem
11Benedictionejustorumexaltabiturcivitas,etore impiorumsubvertetur.
12Quidespicitamicumsuumindigenscordeest;virautem prudenstacebit
13Fidélisárguetmystéria;quiautemfidélisspírituscelat rem
14Ubinonestgubernator,populuscorruet;salusautem, ubimultaconsilia.
15Affligeturmaloquifidemfacitproextraneo;quiautem cavetlaqueossecuruserit
16Muliergratiosainvenietgloriam,etrobustihabebunt divitias
17Benefacitanimæsuævirmisericors;quiautem crudeliterconturbatcarnemsuam.
18Impiusfacitopusinstabile,seminantiautemjustitiam mercesfidelis
19Justitiasecundumvitamsuam:sicquisectaturmalum, persequiturmortemsuam
20AbominatioDominiestcorpravum;etvoluntasejusin iisquisimpliciterambulant.
21Manusinmanunoneritinnocensmalus;semenautem justorumsalvabitur
Circulusaureusinnaribussuis,mulierpulchraetfatua.
23Desideriumjustorumomnebonumest;præstolatio impiorumfuror
24Aliidividuntpropria,etditioresfiunt;etestquidetinet plusquamparest,paupertatiautemtendit
25Animaliberalisimpinguabitur:etquirigat,ipsequoque inebriabitur.
26Quiabsconditfrumentamalediceturinpopulis; benedictioautemsupercaputvendentium
27Quicumquequaeritbonum,invenitgratiam;
28Quiconfiditindivitiissuiscorruet:justiautemquasi virensfoliumgerminabunt
29Quiconturbatdomumsuampossidebitventos,etqui stultusestservietsapienti
30Fructusjustilignumvitæ;et,quivincitanimas,sapiens est
31siiustusinterrarecipitquantomagisimpiusetpeccator
CAPITULUM12
1[Quidiligitdisciplinamdiligitscientiam;quiautemodit increpationesinsipiensest
2VirbonusfavetDomino;
3Nonroborabiturhomoeximpietate,etradixjustorum noncommovebitur
4Mulierdiligenscoronaestvirosuo;putredoautemin ossibussuis,quæerubescit.
5Cogitationesjustorumrectaesunt;consiliaautem impiorumfraudulenta
6Verbaimpioruminsidiantursanguini,osautemrectorum liberabiteos.
7Verteimpios,etnonerunt;domusautemjustorum permanebit.
8Virsecundumsapientiamsuamlaudabitur;quiautem perversicordisest,despicietur
9Meliorestpauperetsufficienssibiquamgloriosuset indigenspane.
10Novitjustusjumentorumsuorumanimas;visceraautem impiorumcrudelia
11Quioperaturterramsuamsatiabiturpanibus;quiautem sectaturotiumstultissimusest
12Impiusdesideratretemalorum,radixautemjustorum proficiet
13Propterpeccatalabiorumruinaproximatmalo,effugiet autemjustusdeangustia.
14Defructuorissuiunusquisquereplebiturbonis,etjuxta operamanuumsuarumretribueturei
15Viastultirectainoculisejus;quiautemsapiensest auditconsilia
16Confessiostultinotaest;
17Quiloquiturveritatem,annuntiatjustitiam;
18Estquiquasipungiturconscientiægladio:linguaautem sapientiumsanitasest
19Labiumveritatisfirmumeritinperpetuum;lingua autemmendaciiadmomentum
20Dolusincordecogitantiummala;quiautempacis ineuntconsilia,sequitureosgaudium.
21Noncontristabitjustumquidquideiacciderit:impii autemreplebunturmalo
22AbominatioestDominolabiamendacia;quiautem fideliteraguntplacentei
23Astutuscelatscientiam;corautemstultorumprædicat stultitiam.
24Manusastutorumdominabitur;retorautemsubtributo erit
25Tristitiaincordevirihumiliabitillum:sermoautem bonuslætificat
26Justusestpriorproximosuo,etiterimpiorumadduxit eos.
27Nonestpigerquodapprehenditvenationem:sed pretiosusestvirdesidiosus
28Insemitajustitiævita;etinsemitiseiusnonestmors.
CAPITULUM13
1[Filiussapiensdoctrinapatris;quiautemillusorestnon auditcumarguitur.
2Defructuorissuiunusquisquecomedetbonum;anima autemimpiorumdevorabitiniquitatem
3Quicustoditossuumcustoditanimamsuam;quiautem aperitlabiasuaeritperditio.
4Vultetnonvultpiger;animaautemfortium impinguabitur
5Virjustusoditmendacium;impiusautemabominaturet reveretur
6Justitiacustoditinnocenteminvia:impietasautem peccatoremsupplantat
7Estquidivesest,cumnihilhabeat:estpauper,cumsitin multisdivitiis.
8Redemptioanimæviridivitiæsuæ;pauperautemnon increpabit
9Luxjustorumlætificat;lucernaautemimpiorum extinguetur.
10Tantumpersuperbiamcontentioest,etcumprudentium sapientia.
11Substantiafestinataminuetur;quiautemcolligit laboremmultiplicabitur
12Spesquædifferturaffligitanimam:etcumvenerit desiderium,lignumvitaeest.
13[Quidetrahitalicuirei,ipseseinfuturumobligat;qui autemtimetpræceptum,inpaceversabitur
14Lexsapientisfonsvitæ,utdeclinetaruinamortis
15Doctrinabonadabitgratiam;
16Astutusomniaagitcumconsilio;quiautemfatuusest aperitstultitiam
17Nuntiusimpiicaditinmalum;legatusautemfidelis, sanitas.
18Egestasetignominiaeiquideseritdisciplinam;
19Desideriumdulceanimæ:abominatioeststultis recedereamalo.
20Quicumsapientibusgraditursapienserit;
21Peccatorespersequiturmalum:iustisautembonis retribuetur.
22Bonusreliquithæredesfiliosetnepotes,etcustoditur justosubstantiapeccatoris
23Multuscibusinagroegentium;sednonestquipereatad inopiamjudicii
24Quiparcitvirgaesuaeoditfiliumsuum;quiautem diligitilluminstantererudit.
25Justuscomeditinabundantiaanimæsuæ;venterautem impioruminsaturabilis
CAPITULUM14
1Omnismuliersapiensædificatdomumsuam;insipientia eamdestruetmanibus
2QuiambulatinsimplicitatesuatimetDominum; 3Inorestultivirgasuperbiæ;labiaautemsapientium custodiunteos
4Ubinonsuntboves,præsepevacuumest;
5Testisfidelisnonmentitur;profertautemmendacium dolosustestis
6Quæritderisorsapientiam,etnoninvenit;scientiaautem facilisestintelligenti.
7Vadecontravirumstultum,etnescitlabiaprudentiæ Sapientiacallidiestintelligereviamsuam,etimprudentia stultorumerrans.
9Stultusilludetpeccatum,etinterjustosmorabiturgratia
10Coramaritudinemsuamnovit;etextraneuscumgaudio nonmiscebitur
11Domusimpiorumdelebitur:tabernaculaverojustorum germinabunt
12Estviaquævideturhominirecta,etextremaviaemortis.
13Risusdoloremiscebitur,etextremagaudiiluctus occupatfinisautemlaetitiaeilliusesttristitia
14Viissuisreplebiturstultus,etsupereumeritvirbonus
15Innocenscreditomniverbo;astutusautemconsiderat gressussuos.
16Sapienstimetetdeclinatamalo;stultustransilitet confidit
17Impatiensoperabiturstultitiam,etvirversutusodiosus est
18Possidebuntparvulistultitiam,etexspectabuntastuti scientiam.
19Inclinatemalumcorambono;impiiadportasiustorum 20Etiamproximosuopauperodiosuserit:amicivero divitummulti.
21Quidespicitproximumsuumpeccat;quiautem misereturpauperisbeatusest
22Errantquioperanturmalum?misericordiaetveritas præparantbona
23Inomnilaboreeritabundantia;verbumautemlabiorum tenditadinopiam
24Coronasapientiumdivitiaeeorum,fatuitasstultorum fatuitas.
25Testisfidelisliberatanimas;testisfraudulentus mendaciumloquitur
26IntimoreDominifiduciafortis,etparvuliejusrefugium.
27TimorDominifonsvitæ,utdeclinentaruinamortis
28Inmultitudinepopulidignitasregis,etinpaucitate plebisignominiaprincipis.
29Quipatiensestmultaprudentia;quiautemfestinat spiritumexaltatstultitiam
30Vitacarniumsanitascordis;putredoossiuminvidia.
31Quicalumniaturegentemexprobratfactoriejus;qui autemhonorateum,misereturpauperis
32Inmalitiasuaexpelleturimpius:speratautemjustusin mortesua
33Sapientiaincordeprudentis,etquæinmediostultorum manifestatur.
34Justitiaelevatgentem;miserosautemfacitpopulos peccatum
35Gratiaregisergaservumsapientem:iraautemejusin eumquiconfundit
Capitulum15
1Responsiomollisfrangitiramsermodurussuscitat furorem
2Linguasapientiumornatscientiam;osfatuorumebullit stultitiam
3Inomniloco,oculiDominicontemplanturbonoset malos
4Linguasalubrislignumvitaeest;perversitasautemin ipsoestcontritiospiritus.
5Patrissuidisciplinamstultusdespicit;quiautem acquiescitincrepationibuspossessorestcordis
6Indomojustorumthesaurusmultus;
7Labiasapientiumdisseminabuntscientiam;corautem stultorumdissimileerit.
8AbominatioestDominohostiaimpii;oratioautem justorumlætificat
9AbominatioestDominoviaimpii;quisequiturjustitiam diligiturabeo.
10Graviscorreptioestdeserentiviam;quiautem increpationesoditmorietur
11InfernusetperditiocoramDomino;quantomagiscorda filiorumhominum?
12Nonamatderisorcorripientemeum,necadsapientes graditur
13Corgaudensexhilaratfaciem;inmœroreanimidejicitur spiritus.
14Corsapientisquaeritscientiam;osfatuorumebullit stultitiam
15Omnesdiespauperismali;quiautemlætabiturcorjuge
16MeliusestparumcumtimoreDomini,quammulti thesaurietconturbati
17Meliusestvocariadoleracumcaritate,quamad vitulumsaginatumcumodio.
18Viriracundusprovocatrixas;quipatiensestmitigat suscitatas
19Iterpigrorumquasisepesspinarum;viaautemjustorum manifestabitur
Filiussapienslætificatpatrem,etstultushomodespicit matremsuam
21Stultitiagaudiuminopiæsapientiæ;
22Sineconsiliofrustratisunt,etmultaconsilia confirmantur
23Lætaturhomoinresponsoorissui,etsermoin opportunitate,quambonus.
24Viasapientiumsursumest,utrecedatabinferno deorsum
25DomumsuperborumdisperdetDominus;
26AbominatioDominicogitationesmalæ,etpurussermo pulcherrimusfirmabiturabeo
27Conturbatdomumsuamquisectaturavaritiam;qui autemoditmunera,vivet
28Corjustimeditaturrespondere;osautemimpiorum effunditmala.
29LongeestDominusabimpiis,etorationesjustorum exaudiet
30Luxoculorumlætificatcor,etfamabonaimpinguat ossa
31Aurisaudiensincrepationemvitæmanetintersapientes
32Quiabjicitdisciplinamdespicitanimamsuam;qui autemacquiescitincrepationibuspossessorestcordis
33TimorDominidisciplinasapientiae;etantehonorem humilitas.
Caput16
1Præparatiocordisinhomine,etresponsiolinguæa Domino
2Omnesviæhominispatentoculisejus;Dominusautem moderaturspiritus
3RevelaDominooperatua,etdirigenturcogitationestuae
4UniversaproptersemetipsumoperatusestDominus; impiumquoqueaddiemmalum
5AbominatioDominiestomnisarrogans;etiamsimanus admanumfuerit,noneritinnocens.
6Misericordiaetveritateredimituriniquitas,etintimore Dominideclinaturamalo.
7CumplacuerintDominoviæhominis,inimicosquoque ejusconvertetadpacem
8Meliusestparumcumjustitiaquammultifructussine judicio.
9Corhominisdisponitviamsuam;Dominusautemdirigit gressussuos
10Divinatioinlabiisregis;injudiciononerrabitosejus
11PondusetstaterajudiciaDominisunt,etoperaejus omneslapidessacculi.
12Abominatioestregibusfacereiniquitatem,quiain justitiafirmataestthronus
13Voluntasregumlabiajusta;etquirectaloquitur diligetur
14Indignatioregisnuntiimortis,etvirsapiensplacabit eam.
15Inlucevultusregisvita;etgratiaeiusquasinubes serotina.
16etintellectummagisquamargentum.
17Rectaviadeclinatamalo;quicustoditviamsuam custoditanimamsuam
18Contritionempræceditsuperbia,etanteruinamexaltatur spiritus
19Meliusesthumiliaricummitibusquamdividerespolia cumsuperbis
20Quisapiensest,invenietbona;et,quisperatinDomino, beatusest.
21Sapientescordeprudentesvocabuntur,etdulcedo labiorumaugetdoctrinam
22Fonsvitæeruditiopossidentis;doctrinastultorum fatuitas
23Corsapientiumeruditossuum,etlabiisejusaddet doctrinam.
24Favusmellisverbadulcia,etsanitasossium
25Estviaquaevideturhominirecta,etextremaviaemortis
26{Quisibilaborat.abeoenimconcupiscitosejus.
27Impiusfoditmalum,etinlabiisejusignisardentis
28Homoperversussuscitatlites,etverbosusseparat principes.
29Virviolentusallicitproximumsuum,etadduciteumin vianonbona
30Absit.
31Coronagloriæ,siinveniaturinviajustitiæ,caputcanum
32Meliorestpatiensviroforti;etquipraeestspirituisuo, quamquicapitcivitatem.
33Sortesmittunturinsinum,sedaDominotemperantur] sedDominiestomnisvoluntasineo
CAPUTXVII
1[Meliorestbuccellasiccaetcumeaquiescam,quam domusplenavictimiscumiurgio
Servussapiensdominabiturfiliisinhonestis,etinterfratres hæreditatemdividet.
3Vasargenteum,etcaminusauri;cordaautemprobat Dominus
4Labiissuisintelligiturinimicus,cumincordetractaverit dolosetmendaxlinguanequamaudit
5Quidespicitpauperem,exprobratfactoriejus;etqui lætaturincalamitatenoneritimpunitus.
6Coronasenumfiliifiliorum;etglorialiberorumpatres eorum.
7Nondecentstultumverbacomposita,necprincipem labiummentiens
8Gemmagratissimaexspectatiopræstolantis;quocumque severtit,prudenterintelligit.
9Quicelatdelictumquæritamicitias;quiautemrem repetit,separatamicos
10Plusproficitcorreptioapudprudentem,quamcentum plagæapudstultum
11Maledictusquiclampercusseritomnes:etnuntius crudelismitteturcontraeum
12Catulusraptusinoccursumejus,magisquamstultusin stultitia.
13Quiredditmalaprobonis,nonrecedetmalumdedomo sua
14Quidimittitaquamcaputestjurgiorum,etantequam patiaturcontumeliamjudiciumdeserit.
15Quijustificatimpium,etquicondemnatjustum, abominabilisestuterqueapudDominum.
16Quarepretiuminmanustultiacciperesapientiam,cum nonsiteicor?
17Omnitemporediligitquiamicusest,etfraterin angustiiscomprobatur.
18Stultushomoplaudetmanibus,etspoponditproamico suo
19Quimeditaturdiscordiasdiligitrixas,etquiexaltat ostiumquæritruinam
20Quiperversicordisestnoninvenietbonum,etquivertit linguamincidetinmalum
21Quigeneratstultumfacitillud,dolorisuo:etpaterstulti gaudiumnonhabet.
22Animusgaudensætatemfloridamfacit;spiritustristis exsiccatossa
23Munusdesinuimpiusaccipit,utpervertatsemitas judicii
24Sapientiaanteprudentem;oculistultoruminfinibus terræ.
25Irapatrisfiliusstultus,etdolormatrisquægenuiteum
26Punireautemjustumnonestbonum,necpercutere principesæquitatis.
27Quihabetscientiamparcitverbissuis; 28stultusquoquesitacueritsapiensreputabituretqui cluseritlabiasuavirprudensaestimabitur
Capitulum18
1Desiderioseparatusesthomo,etcumomnisapientia quærit
2Nondelectaturstultusprudentia,sedutvideatseipsum corejus
3Impiuscumvenerit,etipsedespectio,etcumignominia opprobrii.
4Aquaprofundaverbaexoreviri,ettorrensredundans fonssapientiæ
5Acciperepersonamimpiinonestbonum,utdeclinesa veritatejudicii
6Labiastultiintrantcontentionem,etosejusadictum vocat.
7Osstulticontritioejus,etlabiaipsiusruinaanimæejus
8Verbasusurronisquasivulnera,etperveniuntadintima ventris.
9Quidesidiosusestinoperesuo,fraterestnimis
10TurrisfortissimanomenDomini;adipsumcurritjustus, etexaltabitur
11Substantiadivitisurbsfortitudinisejus,etquasimurus excelsus
12Antequamconteratur,exaltaturcorhominis,et antequamglorificetur,humiliatur
13Quipriusrespondetquamaudiat,stultitiaestet opprobrium
14Spiritusvirisustentatinfirmitatemsuam;sedspiritum vulneratumquissustinebit?
15Corsapientiumornatscientiam;etaurissapientium quaeritscientiam
16[Donumhominisdilatatviamejus,etanteprincipes spatiumeifacit
17Justusestpriorinseipso;sedvenitproximuseiuset investigateum.
18Contradictionescomprimitsors,etinterpotentes quoquedijudicat.
19Acriorestlucrandusfraterquamcivitasmunita:et iurgiaeorumsuntquasivectescastri
20Defructuorisvirireplebiturventerejus;etfructu labiorumeiussaturabitur.
21Morsetvitainmanulinguæ;quidiligunteam comedentfructusejus
22Quiinvenitmulierembonaminvenitbonum,ethauriet jucunditatemaDomino
23Egestatemoperataestfurorem;seddivesdurerespondet.
24Virquihabetamicos,amiciseesseoportet:etest amicusadhærensmagisquamfrater
CAPITULUM19
1Meliorestpauperambulansinsimplicitatesuaquamqui perversusestlabiissuisstultusest
2Ubinonestscientiaanimæ,nonestbonumetqui festinusestpedibuspeccat.
3Stultitiahominissupplantatviamsuam,etcontra Dominumfervetcorejus
4Divitiæadduntamicosplurimos;pauperautemaproximo suoseparatur
5Testisfalsusnoneritimpunitus,etquimendacialoquitur noneffugiet.
6Multirogabuntprincipem,etomnishomoamicusestei quidatmunera
Fratreshominispauperisoderunteum;quantomagisamici ejusrecesseruntabeo?prosequiturverbis,illitamendesunt
8Quiacquiritsapientiamdiligitanimamsuam;quicustodit intellectuminvenietbonum.
9Testisfalsusnoneritimpunitus,etquiloquiturmendacia peribit
10Nondecentstultumverbacomposita,necprincipem labiummentiensmultominusproservoimperare principibus
11Disciplinahominisinirafurorisejusest;etgloriaeius estpraeterirepraevaricationem
12Rugitusleonisiraregis;sedsicutrosgrameneius
13Calamitaspatrisfiliusstultus,etiurgiamulierisjugi distillantia
14Domusetdivitiædanturaparentibus;aDominoautem proprieuxorprudens.
15Pigredoimmittitsoporem;etanimaotiosaesuriet
16Quicustoditpræceptum,custoditanimamsuam;qui autemnegligitviamsuammortificabitur
17FœneraturDominoquimisereturpauperis;etquoddedit, restituet
18Erudifiliumtuum;
19Virmagnaeiraemultabitur:sienimtradideriseum, iterumoportetmefacere
20Audiconsilium,etsuscipedisciplinam,utsissapiensin novissimo
21Multæcogitationesincordeviri;verumtamenconsilium Dominipermanebit
22Homoindigensmisericorsest,etmeliorestpauper quamvirmendax.
23TimorDominisollicitusestadvitam;nonvisitabiturin malo
24Absconditpigermanumsuaminsinusuo,necretinetad ossuum.
25Percutederisorem,etcauebuntsimplices:etargue sensatum,etintelligetscientiam.
26Quiaffligitpatrem,etfugatmatrem,filiusignominiosus estetimproperiumfacit
27Desiste,filimi,audiredoctrinamerrantemaverbis scientiæ.
28Testisiniquusderidetjudicium,etosimpiorumdevorat iniquitatem
29Paratasuntderisoribusjudicia,etmalleipercutientes stultorum
CAPITULUM20
1Vinumderisorest,siceraest:etquicumquehisdelectatur, nonestsapiens
2Sicutrugitusleonis,itaetterrorregis:quiprovocateum peccatinanimamsuam.
3Honoresthominiquiseparatseacontentionibus;
4Propterfriguspigerararenoluit;ideopetetinmesse,et nihilhabebit;
Sicutaquaprofunda,sicconsiliumincordeviri;virautem prudensextraheteam
6Multihominesmisericordesvocantur;virumautem fidelemquisinveniet?
7Justusinsimplicitatesuaambulat:etfiliiejusposteum benedicentur.
8rexquisedetinsolioiudiciidissipatomnemalumintuitu suo
9Quispotestdicere:Mundumestcormeum;purussuma peccato?
10Pondusetpondus,etmensura;utrumqueabominatioest apudDominum.
11Exstudiissuisintelligiturpuer,simundaetrectasint operaejus
12Auremaudientem,etoculumvidentem,Dominusfecit utrumque
13Noliamaredormi,nepereas;aperioculostuos,et saturaberispane.
Malumest,malumest,dicitemptor:cumautemabiit, gloriatur
15Estaurum,etmultitudogemmarum,etgemma pretiosumlabiascientiæ
16Tollevestimentumejus,quispoponditproextraneo:et pignusabeoproextranea.
17Dulcisesthominipanismendacii;sedposteaimplebitur glareaoseius.
18Omnisresfirmaturinconsilio,etinbonoconsilio pugnat
19Quiambulatfraudulenter,revelatarcana;quiblanditur labiasuanecommiscearis.
20Quimaledixeritpatrisuo,velmatri,extingueturlucerna ejusinobscuristenebris
21hæreditasadquamfestinaturinprincipio,innovissimo benedictionecarebitsednoneritfinisilliusbenedictus
22Nedicas:Reddammalum;sedexspectaDominum,et salvabitte
23AbominatioestapudDominumpondusetpondus; stateradolosanonestbona.
24ADominodirigunturgressusviri;quomodoergo intelligithomoviamsuam?
25Laqueushominisanctumest,etrequirentivota
26Rexsapiensdissipatimpium,etrotatsupereos. LucernaDominispiritushominis,scrutansomniainteriora ventris.
28Misericordiaetveritascustodiuntregem,etroboratur clementiathronusejus
29Gloriaiuvenumfortitudoeorum,etdignitassenum canities.
30Livorvulnerisabstergitmalum,etviscerainteriora ventris
CAPUTXXI
1CorregisinmanuDomini,sicutriviaquarum: quocumquevoluerit
2Omnisviavirirectasibividetur;Dominusautemcogitat corda
3FaceremisericordiametjudiciummagisplacetDomino quamvictimæ.
4Exaltatiooculorum,etcorsuperbum,etaratioimpiorum peccatum
5Cogitationesdiligentiumnonnisiadabundantiam.omnis autem,quiinfestinationeest,inegestatesunt
6Questusthesaurorumlinguamendaciivanitasfluctuat quaerentiummortem.
7Rapinæimpiorumdetrahenteos;quianoluntfacere iudicium
8Perversaviavirialienaest;quiautemmundusest,rectum opusejus
9Meliusestsedereinangulodomatisquamcummuliere litigiosaetindomocommuni.
10Animaimpiidesideratmalum:noninvenitgratiam proximisui
11Mulctatoderisoresapiensefficitur;etsapienseruditus percipitscientiam
12Domumimpiorumintelligitjustus;etDeussubvertit impiumprodelictosuo.
13Quiobturatauremsuamadclamorempauperis,etipse clamabit,etnonexaudietur
14Munusabsconditumextinguitiras,etdonuminsinu indignationemmaximam
15Gaudiumjustoestfacerejudicium,etpavoroperantibus iniquitatem.
16Virquierraveritaviadoctrinæincœtugigantum commorabitur
17Quiamatvoluptatempaupererit;quiamatvinumet oleumnonditabitur
18Projustodaturimpius,etprorectisiniquus.
19Meliusesthabitareinterradesertaquamcummuliere rixosaetiracunda
20Estdesiderabilisthesaurusetoleuminhabitaculo sapientium;virautemfatuusexpendit.
21Quisequiturjustitiametmisericordiaminvenietvitam, justitiam,etgloriam
22Civitatemfortiumascenditsapiens,etdestruxitrobur fiduciæejus
23Quicustoditossuumetlinguamsuamcustoditab angustiisanimamsuam
24Superbusetarrogansvocaturindoctus,quiinira operatursuperbiam.
25Desideriaocciduntpigrum;manusenimeius laboraverunt
26Totadieconcupiscit,justusautemdatetnonparcet
27Sacrificiumimpiorumabominatioest;quantomagisqui portateaminjustemente?
28Testisfalsusperibit;virautem,quiauditisloquitur, constanter;
29Virimpiusobduratvultumsuum;quiautemrectaestad graditurviamsuam
30Nonestsapientia,nonestprudentia,nonestconsilium contraDominum
Equusparaturaddiembelli;Dominiestsalus
CAPUTXXII
1[Meliusestnomenbonumquamdivitiæmultæ;super argentumetaurumgratiabona
2Divesetpauperesconveneruntinunum:Dominus omniumfactorest
3Callidusviditmalum,etabsconditse;innocens pertransiit,etafflictusestdamno.
4HumilitasettimorDominidivitiæ,etgloria,etvita
5Armaetgladiiinviaperversi;quicustoditanimamsuam longeeritabeis.
6Proverbiumest:adolescensjuxtaviamsuam;etcum senuerit,nonrecedetabea
Divespauperibusimperat,etquiaccipitmutuumservusest fœnerantis
8Quiseminatiniquitatemmetetmala,etvirgairæsuæ consummabitur.
9Quipronusestadmisericordiambenedicetur;depanibus enimsuispauperibusdat
10Ejicederisorem,etexibitiurgium;cessabuntrixæet opprobrii
11Quidiligitcordismunditiam,proptergratiamlabiorum suorumhabebitregemamicumsuum.
12OculiDominicustodiuntscientiam,etsupplantatverba prævaricatoris
13Dicitpiger:Leoestforis,inmedioplatearum occidendussum
14Foveaprofundaosalienæ:cuiiratusestDominus, incidetineam.
15Stultitialigatumestincordeinfantis;virgacorrectionis longeeritabeo
16Quicalumniaturpauperemutaugeatdivitiassuas,etqui datdivitem,egescet
17Inclinaauremtuam,etaudiverbasapientium,etpone coradscientiammeam.
18Pulchrumestenim,sicustodieriseainte;etinlabiis tuisaptabuntur.
19UtsitinDominofiduciatua,notumfactibihodie
20Nonscripsitibigrandiainconsiliisetscientia; 21utcognoscasteinomnibusverbisveritatis;ut respondeasverbisveritatishisquimiseruntte?
22Nedespiciaspauperem,quiapauperest:necconteras paupereminporta;
23QuiajudicabitDominuscausameorum,etdiripiet animamdiripientiumeos
24amicitiamcumiracundononfaciasetcumvirofurioso nonintrabis;
25Viasejusnediscas,etanimætuælaqueuminvenias
26Noliesseinterpercutientesmanus,autfideiussorespro debitis
27Sinonhabes,quaregrabatumtuumsubtetollat?
28Netransgrediaristerminosantiquos,quosposuerunt patrestui.
29Vidistivirumveloceminoperesuo?coramregibus stabit,neceritanteignobiles.]nonstabitanteignobiles homines.
CAPITULUM23
1Cumsederisadmanducandumcumprincipe,diligenter consideraquodanteteest
2etcultrumingutturetuosit,sivirfueritappetitus;
3Nedesideresdecibisejus,inquoestpanismendacii
4Nolilaborareutditeris:desineatuasapientia.
5Quidrespicis?divitiaeenimpennassibicertefaciunt; avolantsicutaquilaeadcaelum
6Necomedascumhomineinvido,etnedesiderescibos ejus:
7Sicutenimcogitatincordesuo,sicestcorautemeius nonesttecum.
8buccellamquamcomederisevomes,etperdesdulcia verbatua
9Inauribusinsipientiumneloquaris,quidespicient doctrinameloquiitui
10Netransgrediaristerminosantiquos;agrospupillorum neintroeas;
11Redemptoreorumpotensest;causameorumapudte aget
12Ingrediaturaddoctrinamcortuum,etaurestuasad verbascientiæ
13Nolisubtrahereapuerodisciplinam:sienimpercusseris eumvirga,nonmorietur.
14Tuvirgapercutieseum,etanimamejusdeinferno liberabis
15Filimi,sisapiensestcortuum,exsultabitcormeum.
16Etexsultabuntrenesmei,cumlocutafuerintrectum labiatua
17Nonæmuleturpeccatorescortuum;sedintimore Dominiestototadie
18Etenimestfinis;etspestuanonperibit
19Audi,filimi,etestosapiens,etdirigeinviaanimum tuum
20Noliesseinmediobibentium;interepulascarnium; Ebriosusenimetvoragovenietadegestatem,etdormitatio vestiethominempannis
22Audipatremtuum,quitegenuit,etnedespiciasmatrem tuamcumsenuerit.
23Veritatememeetnolivendere;sapientiaquoqueet doctrinaetintellectus;
24Exsultatgaudiopaterjusti;quisapientemgenuit, lætabiturineo
25Patertuusetmatertualætabitur,etquægenuitte lætabitur.
26Præbe,filimi,cortuummihi,etoculituiviasmeas custodiant
27Foveaprofundaestmeretrix;etextraneusfoveaangusta
28Insidiaturinvia,etabundatinhominibusiniquis
29Cuivae?quishabetdolorem?cuicontentiones?quis garrit?cuisinecausavulnera?quisruboroculorum?
30Moratisuntinvino;quivaduntadquaerendumvinum mixtum.
31Neintuearisvinumquandoflavescit,cumsplendueritin vitro,quandorectesemovet
32Novissimemordetutcoluber,etmordetutregulus
33Oculituividebuntextraneas,etcortuumloquetur perversa
34Eterissicutrecubansinmediomari,velsicutdormiens inverticemali.
35Etdices:Verberaveruntme,sednondolui;traxeruntme, etegononsensiAdhucrequiram
CAPITULUM24
1Nesiszeluscontramalos,nequedesideresessecumeis
2Coreorummeditabiturinteritum,etlabiaeorum meditabunturinsuperbiameorum.
Sapientiaædificabiturdomus,etprudentiaroborabituret intelligendoconstat;
4Etinscientiareplebunturgazophylaciacunctisdivitiis pretiosisetpulchris
5virsapiensetfortisestetvirdoctusrobustusetvalidus virdoctusaddatrobur.
6Namcumdispositioneiniturbellum,eteritsalusubi multaconsiliasunt
7Excelsastultosapientia;inportanonaperietossuum.
8Quicogitatmalafacere,malusvocabitur
9cogitatiostultipeccatumestetabominatiohominum derisor
10Sidefecerisindieadversitatis,parvaestfortitudotua
11Siliberarecessesadmortem,etparatosadoccidendum; 12Sidixeris:Viresnonsuppetunt;Nonnequicogitatcor? et,quicustoditanimamtuam,noncognoscit?etnonreddet unicuiquesecundumoperasua?
13Comede,filimi,mel,quiabonumest;etfavus,quodest dulcesaporituo;
14Siceritanimætuæscientiasapientiæ:cuminveneris, eritmerces,etexspectatiotuanonperibit.
15Noliexspectare,sceleste,contrahabitaculumjustorum necorrumpascubilesuum;
16Septiesenimcadetjustusetresurget;impiiautem corruentinmalum
17Cumcecideritinimicustuusnegaudeas,etinruinaejus neexsultetcortuum:
18NefortevideatDominus,etdispliceatei,etauferatab eoiramsuam
19Necontendascumpessimis,necaemulerisimpios; 20nonenimeritmercesoperimaloneceriteigloria lucernaimpiorumextinguetur
21timeDominumetregemfilimietnecommisceariscum hisquicommutantur
22Subitoenimorieturinterituseorum;etruinamutriusque quisnovit?
23HæcquoquesapientibusCognoscerepersonamin judiciononestbonum
24Quidicuntimpio:Justuses;maledicenteipopuli,et detestabuntureumgentes
25Quiarguunteumlaudabuntur,etsuperipsosveniet benedictio
26Labiadeosculabiturquirectaverbarespondet
27Praeparaforisopustuumetaptaretibiinagro;etpostea aedificabodomumtuam
28Nesistestissinecausacontraproximumtuum;etlabiis tuisnedespicias.
29Nedicas:Quomodofecitmihi,sicfaciamei;
30Peragrumpigriveni,etpervineamviriinsensibilis;
31Eteccetotumcreveruntspinae,etoperuerunturticae faciemeius,etconfractusestmuruseiuslapis.
32Quodcumvidissem,posuiincordemeo,etexemplo didicidisciplinam.
33Parum,inquam,dormies,modicumdormitabis; 34Venietpaupertastua,sicutiterfaciens;inopiamtuam proarmato
CAP.XXV
1HæcsuntquoqueproverbiaSalomonis,quætranstulerunt viriEzechiæregisJuda
2GloriaDeiestcelareverbum,etgloriareguminvestigare sermonem
3Cælumsursum,etterradeorsum,etcorregum inscrutabile.
4scoriamaufertedeargento,etegredieturvasmundioris
5Auferimpietatemdevulturegis,etfirmabiturjustitia thronusejus.
6Negloriosusappareascoramrege,etinlocomagnorum nesteteris
7Meliusestenimutdicaturtibi:Ascendehuc;quamut humilieriscoramprincipe,quemvideruntoculitui
8Nefestinesadcontendendum,nesciasquidfaciasin novissimoejus,cumconfundatteproximustuus.
9Causamtuamtractacumamicotuo;etsecretumalterine reveles:
10neconfundattequiaudit,etturpitudinemtuamnon avertas
11Malaaureavoxdetabulisargenteis
12Inaurisaurea,etdecorusaspectusauro,sicarguens sapiensinaureobediens
13Sicutfrigusnivisintemporemessis,itafidelisnuntius hisquimiserunteum:quiaconfirmatanimamdominorum suorum
14Quigloriaturindolo,quasinubes,etventussinepluvia 15Longaestfidesaprincipe,etlinguamollisfrangitos.
16Melinvenisti?comedequantumtibisatisest,ne implearis,etevomasillud
17Retrahepedemtuumdedomoproximitui;neforte fastidiat,etoderit
18Jaculum,etgladius,etsagittaacuta,homoquiloquitur contraproximumsuumfalsumtestimonium.
19Fiduciahominisintemporetribulationis,quasidente fracto,etpesdissolutus
20Sicutquiaufertpalliumindiefrigoris,etacetumin nitro,sicquicantatcarminacordicordi
21Siesurieritinimicustuus,cibaillum;etsisitit,potum daeiaquam; prunasenimcongregabissupercaputeius,etDominus reddettibi
23Ventusaquilodissipatpluvias,etfaciestristislinguam detrahentem
24Meliusestsedereinangulodomatisquamcummuliere litigiosaetindomocommuni
25Aquafrigidaanimæsitienti,etnuntiusbonusdeterra longinqua.
26Fonsturbatuspedeetvenacorrupta,justuscadens coramimpio
27Sicutquimelmultumcomeditnonesteibonum,sicqui scrutatorestmajestatisopprimeturagloria
28Quinonhabetpotestatemspiritussui,quasicivitas diruta,etsinemuroest.
CAPITULUM26
1Sicutnixinaestate,etquasipluviainmesse:sichonor stultonondecet
2Sicutavistransmigrans,ethirundovolando,sic maledictusgratisnonveniet
3Flagellumequo,etcamusasino,etvirgaindorso imprudentium
4Nerespondeasstultoiuxtastultitiamsuam,neettu similisillisis.
5Respondestultosecundumstultitiamsuam,nesibi videatursapiens
6Quimittitinmanustultipedesscindit,etbibitdamnum.
7Quomodopulchrasfrustrahabetclaudustibias,sic indecensestinorestultorumparabola
8Sicutquifundatlapideminsæcula,sicquitribuit insipientihonorem
9Quomodosispinanascaturinmanutemulenti,sic parabolainorestultorum.
10Deusmagnus,quiformavitomnia,etstultorumretribuit, ettransgressoribusretribuit
11Sicutcanis,quirevertituradvomitumsuum,sicstultus itadstultitiamsuam
12Vidistihominemsapientemsibivideri?magisillospem habebitinsipiens.
13dicitpigerleaenainvialeoinitineribusleoinplateis
14Sicutostiumvertiturincardinesuo,itapigerinlectulo suo.
15Absconditpigermanuminsinusuo;Adossuumillud dolet
Sapientiorsibipigervideturseptemvirisloquentibus sententias
17Sicutquiapprehenditauribuscanem,sicquitransit impatiensetcommisceturrixæalterius.
18Sicutnoxiusestquimittitsagittasetlanceasinmortem; 19Sicesthomoquifraudulenternocetamicosuo,etcum fueritdeprehensusdicit:Ludensfeci.
20Ubinonestsilva,ibiignisexstinguetur:etubinonest susurro,iurgiumcessat
21Sicutcarbonesadprunas,etlignaadignem;sichomo litigiosusadaccendendumlites
22Verbasusurronisquasivulnera,etperveniuntadintima ventris.
23Labiaardentia,etcornequam,quasitestaargentea scoriacooperta.
24Labiissuisintelligiturinimicus,cumincordetractaverit dolos
25Cumpulchreloquitur,necredasei:septemenim abominationessuntincordeeius;
26Cujusoperitodiumfraudulenter,etrevelabituriniquitas ejusinuniversaecclesia
27Quifoditfoveamincidetineam:etquivolvitlapidem, reverteturadeum
28Linguafallaxnonamatveritatem;etosblandumruinam operatur
Caput27
1Nolitegloriariincrastinumnonenimscisquiddies pariat.
2Laudettealienus,etnonostuum;extraneus,etnonlabia tua
3Graveestsaxum,etonerosaarena;sedirastultiutroque gravior.
4iranonhabetmisericordiamnecerumpensfuroret impetumconcitatiferrequispoteritsedanteinvidiamquis poteststare?
5Meliorestmanifestacorreptioquamamorabsconditus
6Meliorasuntvulneradiligentisquamfraudulentaodientis. osculadolosa
7favummellisplenaanimaabominatur;animaautem esurientidulceestomneamarum.
8Sicutavistransmigransdenidosuo,sicvirerransdeloco suo
9Unguentumetunguentumgaudentcor:sicdulcedoamici corde
10Amicumtuumetamicumpatristuinederelinquas; domumfratristuineingrediarisindieadflictionistuae, quiameliorestvicinusquamfraterprocul
11Sapiensfilimi,etlætificacormeum,utpossim exprobrantimihirespondere.
12Astutusvidensmalum,absconditusest:parvuli transeuntessustinueruntdispendiasimplicesautem transeuntetpuniuntur.
13Tollevestimentumejus,quispoponditproextraneo,et pignusabeoproextranea
14Quibenedicitproximosuovocegrandi,denocte consurgensmaledicentisimiliserit
15Tectaperstillantiaindiefrigorisetlitigiosamulier comparantur.
16Omnisquiabsconditillam,etventumabscondit,et unguentumdexteraesuæ,quiabsconditse
17Ferrumacuitferrum;sichomoexacuitfaciemamicisui.
18Quicustoditficumcomedetfructusejus,etquiobservat dominumsuumglorificabitur
19Sicutinaquafaciesadfaciem,siccorhominisad hominem
20Infernusetperditionumquamimplentur;sicoculi hominisinsatiabilessunt.
21Vasproargento,etfornaxaurea;sicviradlaudem
22Sicontuderisstultuminpilaintertriticumpilo,stultitia ejusnonrecedetabeo.
23Diligenteragnoscestatumgregumtuorum,etvisita gregestuos.
24Noneniminæternumdivitiæsunt,etcoronain generationempermanet?
25Apparuitprata,etapparueruntherbaevirentes,et collectasuntherbamontium.
Agniadvestimentumtuum,ethædiadagripretium
27sufficiattibilaccaprarumincibumtuumetincibum domustuaeetadvictumancillistuis
Caput28
1Fugitepeccatores,cumnemopersequatur;justiautem quasileoconfidunt. Propterpeccataterræmultiprincipesejus;
3Virpaupercalumnianspauperessimilisestimbri vehementiinquoparaturfames.
4Quiderelinquuntlegemlaudantimpium;quiautem custodiuntlegem,contendunteis.
5Virimalinoncogitantjudicium;quiauteminquirunt Dominumanimadvertuntomnia
6Meliorestpauperambulansinsimplicitatesuaquamqui pervertitviassuas,cumsitdives.
7Quicustoditlegemfiliussapiensest;quiautem comessatorespascitconfunditpatremsuum
8Quiusurisetlucrisaugetsubstantiam,miserentipauperi colligeteam
9Quideclinatauressuasneaudiatlegem,oratioejuserit execrabilis
10Quierrarefacitjustuminviaperversa,inciditinfoveam suam;
11Sapienssibivideturvirdives;pauperautemprudens scrutabitureum
12Inexsultationejustorummultagloriaest;cum surrexerintimpii,abscondenturhomines;
13Quiabsconditscelerasuanondirigetur;quiautem confessusfueritetreliqueritea,misericordiamconsequetur.
14Beatushomoquisemperestpavidus;quiautemdurat corsuumcorruetinmalum
15Leorugiensetursusesuriens.sicdominatorimpius superpopulumpauperem
16Duxindigensprudentiamultosopprimetpercalumniam; quiautemoditavaritiam,longifientdieseius.
17Virquicalumniaturanimæsanguinem,fugietinfoveam; nemoeumdetineat
18Quiambulatsimplicitersalvuserit;quiperversis graditurviisconcidetsemel
19Quioperaturterramsuamsatiabiturpanibus;quiautem sectaturotiumstultissimusest.
20[Virfidelismultumlaudabitur;quiautemfestinatditari noneritinnocens
21Quicognoscitinjudiciofaciemnonbenefacit;isteet probuccellapanisdeseritveritatem
22Quifestinatdivitemesseinvidum,etnonconsiderat quodineovenietegestas.
23Quicorripithominemgratiamposteainvenietmagis quamillequiblandalinguaest
24Quidefraudatpatremsuumautmatrem,etdicit:Nonest transgressio;ipsecomesdestructorest
25Superbocordesuscitatrixam;quiautemsperatin Dominoimpinguabitur.
26Quiconfiditincordesuostultusest;quiautemgraditur sapienter,ipsesalvabitur.
27Quidatpauperinonindigebit;quiautemabscondit oculossuoshabebitmultammaledictionem
28Cumsurrexerintimpii,abscondenturhomines;
CAPITULUM29
1[Quisæpecorreptusobduratcervicemsuam,etsubito delebitur
2Inmultiplicationejustorumlætabiturvulgus;cumimpii sumpserintprincipatum,gemetpopulus
3Quiamatsapientiamlætificatpatremsuum;quiautem sectaturotiumstultissimusest.
4Rexinjudiciofirmatterram;quiautemaccipitmunera, subvertit
5Homoquiblandituramicosuoreteexpanditgressibus ejus.
6Inpeccatohominislaqueusest;justusautemcanitet lætificat.
7Novitjustuscausampauperum;impiusautemignorat scientiam
8Hominespestilentesdissipantcivitatem;sapientesvero avertuntfurorem.
9Virsapienssicumstultocontenderit,siveirascatur,sive rideat,noninvenietrequiem
10Virisanguinumoderuntsimplicem;justiautemquærunt animamejus
11Totumspiritumsuumprofertstultus:sapiensvero retinet
12Siprincepsobedieritmendaciis,omnesserviejusmali sunt.
13Pauperisetdolosisimulconveniunt;Dominusilluminat oculoseorum
14Rex,quiinveritateiudicatpauperem,thronuseiusin æternumfirmabitur
15[Virgaatquecorreptiotribuitsapientiam;puerautem sibirelictusconfunditmatremsuam.
16Inmultiplicationeimpiorummultiplicabunturscelera,et justiruinaseorumvidebunt
17Corripefilium,etrequiescettibi;etdelectabitanimam tuam
18Cumprophetiadefecerit,dissipabiturpopulus;quivero custoditlegembeatusest.
19Servusverbisnonpotesterudiri,quiaquoddicis intelligit,etresponderecontemnit
20Vidistihominemvelocemadloquendum?magisillo spemhabebitinsipiens
21Quidelicateapueronutritservumsuumfieteiin longitudinemdierum
22Viriracundusprovocatrixas,etadprævaricationem abundathomo
23Superbumsequiturhumilitas,ethumilemspiritu suscipietgloria
24Quicumfureparticipat,oditanimamsuam:adiurantem audit,etnonindicat.
25Quitimethominemcitocorruet;quisperatinDomino salvuserit
26Multigratiamprincipisquaerunt;aDominoautem omnejudicium
27Abominatiojustiestiniquus,etrectusinvia, abominatioestpeccatoribus.
CAPITULUM30
1VerbaAgurfiliiJace,prophetia
2[Stultissimussumvirorum,etsapientiahominumnonest mecum.
3Nondidicisapientiam,etnonnovisanctorumscientiam
4Quisascenditincælum,atquedescendit?quiscontinuit spirituminmanibussuis?quisalligavitaquasveste?quis firmavitomnesfinesterræ?quodnomenestejus,etquod nomenfiliiejus,sinosti?
5OmnissermoDeiignitus:clypeusestsperantibusinse
6Adverbailliusneaddas,nefortearguatte,etmendax inveniaris.
7Duorogavite;nedenegesmeantequammoriar;
8vanitatemetverbamendacialongefacame;pasceme ciboopportuno; 9nefortesatiatusnegemteetdicamquisestDominusaut egenusfuero,etfurar,etsumonomenDeimeiinvanum. 10Neaccusesservumaddominumsuum,neforte maledicattibi,etcorruas
11Generatioquæpatrisuomaledicit,etquæmatrisuænon benedicit;
12Generatioeorummundavidetur,etnonestlotaa sordibussuis
13generatiocujusexcelsisuntoculi!palpebraeeorum 14generatioquorumdentesgladiosetcommandit molaribussuis,utcomedatpauperemdeterra,etegenum demediohominum
15Equuscaballushabetduasfilias,clamantem:Da,Da Triasuntinsaturabilia,etquartumquodnumquamdicit: Sufficit
16Sepulchrum;etviscerasterilisterranonimpleturaqua; etignisquinondicit:Sufficit.
17Oculus,quideridetpatremsuum,etdespicitadmatrem suam,effodieteamcorvivallis,etpulliaquilæcomedent eam.
18triasuntmirabiliamihietquattuorquaenescio
19Viamaquilaeincaelo;viacolubrisuprapetram;via navisinmediomari;etviamviricumancilla.
20Talisviaestmulierisadulterae;comeditettergitos suumetdicit:“Nonsumoperatamalum”
21Pertriamoveturterra,etquartumquodnonpotest sustinere:
22perservum,cumregnaverit;etstultus,cumsatiatusest cibo;
23Nametmulierodiosainmatrimoniojunctaest;et ancilla,quaeheresestdominaesuae
24Quatuorsunt,quæparvasuntsuperterram,sedsunt sapientesvalde
25Formicaepopulusnonestvalidus,etpraeparaverunt cibuminaestate;
26lepusculus,plebsinvalida,quicollocatinpetrisdomum suam;
27Regemnonhabentlocustæ,etomnesperturmassuas egredientur
28stelliomanibusnititur,etmoraturinædibusregis
29Triasuntquaebeneconveniunt,etquattuorinadventu; 30Leo,fortissimusbestiarum,adnulliuspavebitoccursum; 31leporarius;hircusquoque;etregem,contraquemnon estexsurgere.
32Sistulteoperatuses,autsimalecogitasti,ponemanum tuamsuperostuum.
33Sedtorrenslactisparitbutyrum,etarrectionarium producitsanguinem:impetusiraeprovocatioparit
CAPITULUM31
1VerbaLamuelisregis
2Quid,filimi?etquiddilecteuterimei?Quid,fili votorummeorum?
3Nedederismulieribusvirtutemtuam,etviastuas destruerereges
4Noliregibus,oLamuel,noliregibusdarevinumnon principessiceram;
5Nefortebibant,etobliviscanturlegem,etmutent judiciumquorumlibetpauperum
6Dasicerampereuntibus,etvinumhisquiamarosunt animo.
Bibat,etobliviscaturpaupertatissuae,etnonrecordetur ampliusmiseriaeeius.
8Aperiostuummutoincausaomniumperditionis.
9Aperiostuum,decernequodiustumest,etiudicainopem etpauperem
10[Mulieremfortemquisinveniet?proculetdeultimis finibuspretiumejus
11Confiditineacorvirisui,etspoliisnonindigebit
12Reddeteibonum,etnonmalum,omnibusdiebusvitæ suæ
13Quæsivitlanametlinum,etoperataestconsilia manuumsuarum
14Similisestnavibusmercatorum;delonginquoportat escamsuam.
15Resurrexitetcumadhucnocte,datescamdomesticis suis,etpartemancillarumsuarum
16Consideravitagrum,etemiteum;defructumanuum suarumplantavitvineam
17Accinxitfortitudinelumbossuos,etbracchiasua confortat.
18Sentitquiabonaestmercesejus:nonextingueturin noctelucernaejus
19Manussuasimposuitadfusum,etmanusillius advolaverunt;
20Manumsuamaperuitinopi;manussuasextenditad pauperem.
21Nontimebitdomuisuæafrigoribussuis;omnisenim domusejusindutaestcoccino
22Tegumentastragulaevestisfactaest;byssusetpurpura indumentumejus
23Nobilisinportisvirejus,quandosederitcum senatoribusterræ.
24Sindonemfecitetvenditaviteam;etcingulumtradit mercatori
25Fortitudoetdecorindumentumejus,etridebitindie novissimoetgaudebitincrastinum
26Ossuumaperuitsapientiae;etinlinguaeiuslex clementiae.
27Consideravitsemitasdomussuæ,etpanemotiosanon comedit
28Surrexeruntfiliiejus,etbeatissimamprædicaverunt;vir quoqueeius,etlaudaviteam
29Multæfiliæcongregaveruntdivitias;tusupergressaes universas.
30Fallaxgratia,etvanaestpulchritudo:muliertimens Dominum,ipsalaudabitur.
31Dateeidefructumanuumsuarum;etlaudenteamin portisoperaeius