Latin - The Book of 2nd Kings

IIRegum

CAPUTI

1RecessitautemMoabcontraIsraelempostquammortuus estAchab.

2CeciditqueOchoziaspercancelloscubiculisuisuperioris, quoderatinSamaria,etaegrotavit:misitquenuntios, dicensadeos:Ite,consuliteBeelzebubdeumAccaron, utrumsanarepossimdemorbohoc

3AngelusautemDominidixitadEliamThesbiten:Surge, ascendeinoccursumnuntiorumregisSamariae,etdiceis: NonneestDeusinIsraël,curivistisconsulereBeelzebub deumAccaron?

4QuamobremhaecdicitDominus:Delecto,superquem ascendisti,nondescendes,sedmortemorierisEtabiit Elias.

5Reversiquesuntnuntiiadeum,quidixiteis:Quare reversiestis?

6Etdixeruntadeum:Virquidamascenditinoccursum nostrumetdixitnobis:Iteetrevertiminiadregemquimisit vos,etdiciteei:HaecdicitDominus:NonestDeusin Israel,quiamittisadconsulendumBeelzebubdeum Accaron?Ideodelecto,inquoascendisti,nondescendes, sedmortemorieris

7Quibusdixiteis:Cuiushabitusethabituseratvirille,qui occurritvobisethaecvobislocutusest?

8Atilliresponderunt:Virpilosuserat,etzonacoriacea accinctuslumbos.Quidixit:EliasThesbitesest.

9Misitqueadeumquinquagenariumprincipemet quinquagintasubeoQuiascenditadeum,sedebatautem inverticemontis.Quiait:VirDei,rexdicit:Descende.

10RespondensqueElias,dixitquinquagenario:Sihomo Deisum,descendatignisdecaeloetdevoretteet quinquagintatuos.Descenditergoignisdecaeloet devoravitillumetquinquagintaeius

11Rursummisitadeumprincipemquinquagenarium alterum,etquinquagintacumeo.Quilocutusestilli:Homo Dei,haecdicitrex:Festina,descende

12RespondensElias,aitadeos:SihomoDeiegosum, descendatignisdecaeloetdevoretteetquinquagintatuos DescenditergoignisDeidecaeloetdevoravitillumet quinquagintaeius.

13Etmisititerumprincipemquinquagenariumtertium,et quinquagintacumeoEtascenditprincepsquinquagenarius tertius,etvenit,etgenuaprostravitcoramElia,etoravit eum,etdixitei:VirDei,obsecrote,sitanimamea,et animaquinquagintaservorumtuorumquimecumsunt

14Eccedescenditignisdecaelo,etdevoravitduos principesquinquagenariosprimos,etquinquagenosqui cumeiserant:sednuncsitanimameapretiosainoculis tuis.

15LocutusestautemangelusDominiadEliam:Descende cumeo:netimeasQuisurrexit,etdescenditcumeoad regem.

16Etdixitadeum:HaecdicitDominus:Quiamisisti nuntiosadconsulendumBeelzebubdeumAccaron,nonne estDeusinIsraeladconsulendumsermonemeius?Ideode lecto,superquemascendisti,nondescendes,sedmorte morieris

17MortuusestergoiuxtasermonemDominiquemlocutus estElias,etregnavitIoramproeoannosecundoIoramfilii IosaphatregisIudae;nonenimhabebatfilium.

18ReliquaautemverborumOchoziaequaefecit,nonne haecscriptasuntinlibrosermonumdierumregumIsrael?

CAPUTII

FactumestautemcumDominusEliamperturbinemin caelumasportaret,ibantEliascumEliseodeGalgalis 2DixitautemEliasadEliseum:Manehic,quiaDominus misitmeusqueBethel.QuidixiteiEliseus:VivitDominus, etvivitanimatua,quianonderelinquamte DescenderuntqueBethel

3egressisuntfiliiprophetarumquierantBetheladEliseum etdixeruntei:“NumnostiquiahodieDominustollat dominumtuumacapitetuo?”Quirespondit:“Etiamego scio;tace.”

4DixitautemEliasadeum:“Eliseus,manehic,quia DominusmisitmeinJericho”Etilleait:“VivitDominus etvivitanimatua,quianonderelinquamte.”3Etvenerunt Jericho

5accesseruntfiliiprophetarumquierantinHierichoad Eliseumetdixeruntei:“NumnostiquiahodieDominus tolletdominumtuumacapitetuo?”Etillerespondit: “Etiamegoscio;tace”

6DixitautemeiElias:Manehic,quiaDominusmisitme adJordanemQuiait:VivitDominus,etvivitanimatua, quianonderelinquamteAbieruntergoambo 7etquinquagintaviridefiliisprophetarumsecutisunt,et steterunteconspectueregione:illiautemambostabant superJordanem.

8TulitqueEliaspalliumsuum,etinvolvitillud,etpercussit aquas,quaedivisæsunthucilluc,ettransieruntamboper siccum.

9cumquetransissentEliasdixitadEliseumpostulaquod visutfaciamtibiantequamtollaratecuidixitEliseusfiat oroteutfiatduplexspiritustuusinme

10Quidixit:Remdifficilempetivi:attamensimevideris cumtollarate,fiettibiita:siautemnonvideris,noneritita 11Factumestautem,dumadhucpergebant,et sermocinabantur,eccecurrusigneus,etequiignei,et diviserunteos:etascenditEliasturbineincaelum

12Eliseusautemviditetclamavit:“Patermi,patermi, currusIsraeletequiteseius!”Etnonviditeumamplius:et adprehenditvestimentasuaetsciditeainduaspartes

13EtsustulitpalliumEliae,quodcecideratabeo,et reversusstetitiuxtaripamIordanis

14etpalliumEliae,quodcecideratei,percussitaquas,et dixit:UbiestDominusDeusEliae?Percussitqueaquas,et divisaesunthucilluc,ettransiitEliseus

15VidentesautemfiliiprophetarumquierantinJerichoe contra,dixerunt:RequievitspiritusEliaesuperEliseum. Veneruntigiturinoccursumeiusetadoraverunteumproni interram

16dixeruntqueei:Eccecumservistuissuntquinquaginta virifortes;dimitteeosireetquaereredominumtuum,ne fortetuleriteumspiritusDominietprojeceritinunum montiumautinunamvallem.Quiait:Nolitemittere.

17Coëgentibusautemeumdoneceffugisset,dixit:Mittite Miseruntergoquinquagintaviros:quicumtribusdiebus quaesissent,noninvenerunt.

18Etreversisuntadeum(atenimJerichohabitabat),et dixiteis:Nonnedixivobis:Noliteire?

19DixeruntquoqueviricivitatisadEliseum:Ecce,obsecro, situscivitatishuiusoptimusest,sicutipse,domine, perspicis:sedaquaepessimaesuntetterrasterilis.

20Atilledixit:Affertemihiurceumnovum,etmittitein illudsalAtilliattuleruntei

21Etegressusadfontemaquarummisitineumsal,etait: HaecdicitDominus:Sanaviaquashas,etnoneritultrain eismors,nequesterilitas

22Sanatæsuntergoaquaeusqueaddiemhanc,juxta verbumEliseiquodlocutusest

23AscenditautemindeBethel:dumascendebatperviam, pueriparviegressisuntdecivitateetilludebantei,dicentes: Ascendecalve,ascendecalve

24Quireversusviditeos,etmaledixiteisinnomine DominiEgressiquesuntduoursidesilva,etlaceraverunt exeisquadragintaduospueros

25AbiitautemindeinmontemCarmeli,etindereversus estSamariam

CAPUTIII

1JoramverofiliusAchabregnarecoepitsuperIsraëlin SamariaannodecimooctavoJosaphatregisJudae; regnavitqueduodecimannis

2EtfecitmalumcoramDomino,sednonsicutpatersuus etmatersua:removitenimstatuamBaal,quamfecerat patereius

VerumtamenadhaesitpeccatisIeroboamfiliiNabat,qui peccarefeceratIsrael,necrecessitabeis.

4PorroMesarexMoabpastoroviumerat,etsolvebatregi Israëlcentummiliaagnorumetcentummiliaarietumcum velleribussuis.

5AtpostquammortuusestAchab,rebellavitrexMoab contraregemIsrael

6EgressusestigiturrexJoramintemporeillodeSamaria etrecensuituniversumIsraëlem

7MisitqueadIosaphatregemIuda,dicens:RexMoab recessitame:visnemecumcontraMoabadproelium?Et illerespondit:Ascendam:sicutetego,ettu:populusmeus, populustuus,etequimei,sicutequitui

8Quidixit:«Perquamviamascendemus?»Respondit: «PerviamperdesertumEdom»

9PerrexeruntigiturrexIsraël,etrexJuda,etrexEdom,et circuitumseptemdierum;necerataquaexercituiet jumentisquaesequebantureos

10EtrexIsraëldixit:Heu!congregavithostresreges Dominus,uttradereteosinmanusMoab!

11EtdixitIosaphat:“NumnonesthicprophetaDomini,ut interrogemusDominumpereum?”Responditunusde servisregisIsraeletdixit:“EsthicEliseusfiliusSaphat, quifuditaquamsupermanusEliae”

12EtaitIosaphat:EstsermoDominiapudeum DescenditqueadeumrexIsraeletIosaphatrexEdometrex Edom

13DixitautemEliseusadregemIsrael:Quidmihiettibi est?vadeadprophetaspatristuietadprophetasmatristuae

EtdixiteirexIsrael:Non,quiaDominusvocavittresreges hosuttradereteosinmanusMoab.

14EtdixitEliseus:VivitDominusexercituum,incuius conspectusto,quodsinonvultumIosaphatregisIudae aspiciebam,nonaspexissemtenequerespexissem 15Nuncautemadducitemihipsaltem.Etfactumestcum psaltescaneret,factaestsupereummanusDomini.

16Etait:“HaecdicitDominus:Facitealveumtorrentis huiusfossis”

17HaecenimdicitDominus:Nonvidebitisventum,neque pluviam:etvallisillareplebituraquis,etbibetisvos,et iumentavestra,etiumentavestra

18ParumautemesthocinconspectuDomini:tradetetiam Moabitasinmanusvestras

19Etpercutietisomnemurbemmunitam,etomnemurbem electam,etomnemarboremfructiferamsuccidetis,et cunctosfontesaquarumobturabitis,etomnemagrum egregiumlapidibuscorruetis.

20Factumestigiturmane,cumsacrificiumofferretur,et ecceaquaveniebatperviamEdom,etrepletaestterra aquis.

21UniversiautemMoabitaeaudientesquodascendissent regesutpugnarentcontraeos,convocaveruntomnesqui induipoterantarmaetmaiores,etsteteruntinfinibus.

22Surgentesquemane,ortusolsuperaquam,viderunt Moabitaetransripamaquasrubrasquasisanguinem

23Etdixerunt:Sanguisesthic!Regesoccisisunt,etse invicempercusserunt!Nuncigitur,Moab,adpraedam!

24PerrexeruntqueincastraIsraëlPorrosurgensIsraëlitae percussitMoab,atillifugeruntcorameis.Veneruntautem Moabitidas,etpercusseruntinfinibuseorum

25Etcivitatesdestruxerunt,etsuperomnemagrum optimumiacientessingulilapidessuos,repleverunteum;et omnesfontesaquarumobturaverunt,etomnialigna fructiferasucciderunt:tantuminCirharesethreliquerunt lapideseius;etfundibariicircumierunteam,et percusserunteam

26QuodcumvidissetrexMoab,videnssecumesse pugnampraevaluisse,tulitsecumseptingentosviros educentesgladios,utperrumperentusqueadregemEdom; etnonpotuerunt

27Arripiensigiturfiliumsuumprimogenitum,qui regnaturuseratproeo,obtulitholocaustumsupermurum, etmagnaindignatiocontraIsraelem:recesseruntabeo,et reversisuntinterramsuam.

CAPITULUMIV

1Mulierautemquaedamdeuxoribusfiliorumprophetarum clamavitadEliseum,dicens:Servustuus,virmeus, mortuusest,ettunostiquiaservustuusfuittimens Dominum:etcreditorvenitutaccipiatduosfiliosmeosut serviantsibi

2CuidixitEliseus:“Quidtibifaciam?Dicmihiquidhabes indomotua?”Illarespondit:“Nonhabetancillatua quicquamindomo,nisihydriamolei”

Aitergo:“Vade,mutuatibivasaforisabomnibusvicinis tuis,vasavacua;nolipauca”

4Etcumintraveris,claudeostiumsuperteetsuperfilios tuos,eteffundeexeoinomniavasailla,etquodplenum estseponere

5Ivititaqueabeo,etclausitostiumsuperse,etsuperfilios suos,quiobtuleruntvasa,etillaeffudit

6Fecitque,cumplenaessentvasa,dixitfiliosuo:«Affer mihiadhucvas.»Atillerespondit:«Nonestvas amplius»Stetitqueoleum

7VenitergoillaetindicavitviroDei,etilledixit:Vade, vendeoleumetreddedebitumtuum;tuautemetfiliitui vivedereliquo

8Acciditautemquodamdie,ettransibatEliseusper Sunam:eratautemibimuliermagna,quaetenuiteumut comederetpanemItaquequotiescumquetransibat, divertebatadeamutcomederetpanem

9Dixitautemadvirumsuum:“Ecce,animadvertoquodvir Deisanctusestiste,quitransitpernossemper”

10Faciamusergocubiculumparvumsupermurum,et ponamuseiineolectum,etmensam,etsellam,et candelabrum,etcumveneritadnos,ingredieturilluc

11Acciditautemutquadamdie,cumveneritilluc,divertit cubiculumetrequievitibi

12DixitqueadGiezipuerumsuum:VocaSunamitidem hanc.Cumvocasseteam,illastetissetcorameo.

13Dixitqueadeum:Dicadeam:Ecce,tibicuraeinomni curahacdedisti:quidtibidebemusutloquarisregian principiexercitus?Illarespondit:Inmediopopulimei habito

14Etdixit,“Quidergofaciendumestproea?” ResponditqueGiezi,“Verenonhabetfilium,etvireius senexest”

15Etdixit,VocaeamCumvocataesset,etstetitadostium

16Dixitautem:Intemporeisto,ethacvicevitaetuae,in uterohabebisfiliumIlladixit:Noliquaesodominemi,vir Dei,nolimentiriancillaetuae

17Mulierautemconcepitetpeperitfiliumintempore,quo dixerateiEliseus,etadhorameiusdemvitaevenit

18CrevitautempuerAcciditautemquodamdie,et egressusestadpatremsuum,admessores.

19Etaitpatrisuo:Caputmeum,caputmeumAtilledixit puero:Tolleeumadmatremsuam

20Cumautemtulisseteum,etduxisseteumadmatrem suam,posuiteumsupergenuaeiususqueadmeridiem,et mortuusest

21Etascendit,etposuiteumsuperlectumviriDei,et clausitostiumsupereum,etegressaest

22vocavitautemvirumsuumetdixit:“Mittemihi,quaeso, unumdepuerisetunumdeasinis,utcurramadvirumDei etrevertar”

23Quidixit:“Quamobcausamvadisadeumhodie?Non estkalendaeneomeniaenequesabbatum.”Illarespondit: “Beneerit”

24Stravitqueasinum,etdixitpuerosuo:“Age,etpropera; nemeretineasequitando,nisidixerotibi”

25Profectaestigitur,etvenitadvirumDeiinmontem CarmeliEtviditeamvirDeielonginquo,etdixitadGiezi puerumsuum:EcceSunamitisilla.

26Curreergoinoccursumeius,etdicei:"Propterneest tibi,etprovirotuo,etpropuero?"Illarespondit:"Bene est"

27QuumquevenissetadvirumDeiinmontem,prehendit pedeseius:etaccessitGieziutamovereteam.Etdixitvir Dei:“Dimitteillam;animaenimeiusinamaritudineest,et Dominuscelavitame,etnonindicavitmihi”

28Quaedixit:Numpetivifiliumadominomeo?nonne dixi:Nolimedecipere?

29TuncilleaitadGiezi:Accingelumbostuos,ettolle baculummeuminmanutua,etvade.Siinvenerishominem, nonsalutaveriseum;etsiquistesalutaverit,non respondeasei:etponebaculummeumsuperfaciempueri.

30Porromaterpueriait:VivitDominus,etvivitanimatua, nonderelinquamteEtsurrexit,etsecutusesteam

31Gieziautemantecedebateos,etposuitbaculumsuper faciempueri,sednoneratvox,nequeauditus.Reversusest ergoinoccursumeius,etnuntiavitei,dicens:Puernon surrexit

32IngressusestergoEliseusdomum,eteccepuermortuus iacebatinlectuloeius

33Ingressusqueclausitostiumsuperseduos,etoravitad Dominum

34Etascendit,etincubuitsuperpuerum,posuitqueos suumsuperoseius,etoculossuossuperoculoseius,et manussuassupermanuseius:etincurvavitsesuper puerum,etcalescebatcaropueri

35Atillereversusdeambulavitindomohucillucque:et ascendit,etincubuitsupereum:etpuersternutavitsepties, aperuitqueoculossuos

36VocavitqueGiezi,etdixit:VocaSunamitidemhanc. VocavitqueeamQuaecumingressaessetadeum,ait: Tollefiliumtuum

37Intravititaqueillaetprociditadpedeseiusetadoravit superterram,tollensfiliumsuumegressaest

38EtEliseusreversusestGalgalamEratautemfamesin terra,etfiliiprophetarumsedebantcorameo.Dixitergo puerosuo:Poneollammagnam,etcoquepulmentumfiliis prophetarum

39Etegressusunuseagro,utcolligeretherbasagrestes, invenitquevitemsilvestremetcollegitexeacucurbitas silvestres,etimplevitsinumsuum;etvenitetconciditeas inollampulmenti;nesciebantenimeas.

40InfuderuntergovirisutcomederentPorro,cum gustarentdepulmento,clamaverunt,dicentes:Morsinolla, virDei.Etnonpotueruntexeacomedere.

41Atilledixit:AffertefarinamQuamcumvertissetin ollam,ait:Infundeturbæ,utcomedantEtnonfuitulla pestisinolla.

42VirautemquidamvenitdeBaalsalisa,etdeferensviro Deipanemprimitiarum,vigintipaneshordeaceos,etspicas frumentiplenissimasinperasua.Etait:Dapopulo,ut comedat

43Responditqueministereius:“Quamigiturapponamhoc coramcentumviris?”Rursumait:“Dapopulo,utcomedat: haecenimdicitDominus:“Edent,etsupererit”

44Posuitquecorameis:etcomederunt,etsuperfuitiuxta verbumDomini

CAPUTV

1NaamanautemprincepsexercitusregisSyriaeeratvir magnusapuddominumsuumethonoratus,quodperillum deditDominussalutemSyriae;eratautemvirfortiset fortissimus,sedleprosus

2Syriautemegressierantturmaeetcaptivamduxerantde terraIsraelpuellamparvulam,quaeministrabatuxori Naaman

3Quaedixitaddominamsuam:“Utinamessetdominus meusadprophetamquiestinSamaria,certeliberareteum aleprasua!”

4Ingressusestautemunusexeis,etnuntiavitdominosuo, dicens:SicetsiclocutaestpuelladeterraIsraël.

5ResponditquerexSyriae:“Vade,vade,etmittam epistulamadregemIsrael.”Etabiit,ettulitsecumdecem talentaargenti,etsexmiliaaureorum,etdecemmutatoria vestium

6DetulitqueepistulamadregemIsraël,dicens:Cum advenerintepistulaehaeadte,eccemittoadteNaaman servummeum,utcureseumaleprasua

7CumautemlegissetrexIsraëlepistulam,scidit vestimentasua,etait:NumDeusegosum,utoccidere possimetvivificare,quiaistemisitadmeutcurem hominemaleprasua?Considerate,quaeso,etvidetequia causamquaeratmecum

8QuodcumaudissetEliseusvirDei,scidisseregemIsraël vestimentasua,misitadeum,dicens:Quarescidisti vestimentatua?Veniatergoadme,etsciatprophetamesse inIsraël

9VenitergoNaamancumequissuisetcurrusuo,etstetit adostiumdomusElisei

10MisitqueadeumEliseusnuntium,dicens:Vade,et lavareteinIordanesepties,etrecipietsanitatemcarotua, etmundaberis

11IratusautemNaamanabiit,etdixit:“Ecce,cogitaviquia egredieturadme,etstansinvocabitnomenDominiDeisui, ettangetmanumsuamsuperlocumleprosum,etsanabit leprosum”

12NonnemelioressuntAbanaetPharphar,flumina Damasci,omnibusaquisIsraël?Nonnemelavareineis possumetmundari?Etconversusabiitiratus

13Accederuntautemservisui,etlocutisuntei,dicentes: Patermi,siremgrandemdixissettibipropheta,certenonne fecisses?Quantomagis,cumtibidixerit:Lavare,et mundaberis?

14DescenditetlavitseinJordaneseptiesiuxtasermonem viriDeietrestitutaestcaroeiussicutcaropueriparvuli,et mundusest.

15ReversusqueadvirumDeicumuniversocomitatusuo, venitetstetitcorameo,etait:“Nuncscioquodnonsit aliusdeusinuniversaterra,nisitantuminIsrael;nunc igitur,accipebenedictionemaservotuo”

16Atillerespondit:VivitDominus,antequemsto,quia nonaccipiam.Atillecoegiteumutacciperet;illenoluit.

17DixitqueNaaman:Nonne,orote,deturservotuoonus duorummulorumdeterra?Nonenimfacietservustuus ultraholocaustumautvictimamdiisalienis,nisiDomino.

18HocigiturdicatDominusservotuo:quandoingredietur dominusmeustemplumRemmonutadoretibi,etinnixus fueritmanumea,etadoraveromeintemploRemmon,cum adoraveromeintemploRemmon,propitieritDominus servotuoinhocopere

19Quidixitei:Vadeinpace.Etabiitabeopaulum transiens

20DixitautemGiezipuerEliseiviriDei:Pepercitdominus meusNaamanSyroisti,utnonacciperetexmanueiusquae attulit:vivitDominus,quiacurramposteumetaccipiamab eoaliquid.

21EtpersecutusestGiezipostNaamanQuemcum vidissetNaamancurrentempostse,descenditdecurruin occursumeius,etait:“Rectesuntomnia?”

22Etillerespondit:BeneestDominusmeusmisitmead tedicens:ModoveneruntadmedemonteEphraimduo

adolescentesdefiliisprophetarum:daeis,quaeso,talentum argenti,etvestesmutatoriasduas.

23EtdixitNaaman:“Licettibi,tolleduotalenta”Etcoegit eum,ligavitqueduotalentaargentiinduobussaccis,et duasvestesmutatorias,etimposuitduobuspuerissuis,qui ettuleruntcorameo

24cumquevenissetadturrim,tulitdemanueorumet reposuiteaindomodimisitqueviros,etabierunt.

25ipseautemingressusstetitcoramdominosuoetdixit EliseusadeumundevenisGieziquiresponditnonivit servustuusquoquam

26Atilledixitei:Nonnecormeuminitinereerattecum, quandoreversusesthomodecurrusuoinoccursumtuum? Nuncnetempusestacciperepecuniam,etvestesemere,et oliveta,etvineas,etoves,etboves,etservos,etancillas?

27LepraigiturNaamanadhaerebittibietseminituoin aeternumetegressusestabeoleprosusquasinix

CAPUTVI

1DixeruntautemfiliiprophetarumadEliseum:Eccelocus ubihabitamusapudteangustusestnobis.

2EamususqueadIordanem,ettollamussingulideinde trabemsingulam,utædificemusnobisibilocumad habitandum.Quirespondit:Ite.

3Etaitunusexillis:“Quaeso,veniettucumservistuis” Respondit:“Egoibo”

4Abiitigiturcumeis,etveneruntadIordanem,ubiligna caedebant

5Acciditautemutunustrabemcaederet,ferrumsecurisin aquamcecidit:exclamavitqueille,etait:Heu,dominemi, quiamutuatumestei!

6DixitautemvirDei:“Ubicecidit?”Etostenditeilocum Acciditergovirgametmisitilluc;natavitqueferrum.

7Aitergoeis:TolleEtextenditmanumetcepit

8RexautemSyriaepugnabatcontraIsraël,consiliumque iniitcumservissuis,dicens:Inlocoilloetilloponam castra

9MisitquoquevirDeiadregemIsraël,dicens:Cavene transeasinlocoillo:quiaillucSyridescenderunt.

10MisititaquerexIsraëladlocumquemdixerateivirDei etpræcepit,etservavitseibinonsemelnequebis

11ConturbatumestigiturcorregisSyriaeprohacre;et vocavitservossuos,etaiteis:Nonneindicatismihiquisex nobisproregeIsraelsit?

12Responditautemunusservorumeius:Nequaquam, dominemirex,sedEliseusprophetaquiestinIsrael, indicatregiIsraelomniaverbaquaelocutusesincubiculo tuo

13Etdixiteis:Iteetvideteubisit,utmittametadducam eumNuntiatumqueestei:EcceinDothanest

14Misitergoillucequosetcurrusetexercitummagnum: quicumvenissentnocte,circumdederuntcivitatem

15SurgensautemmaneministerviriDei,egressusest, viditqueexercitumcircumurbem,etequosetcurrus Responditqueei:“Heu,dominemi,quidfaciemus?”

16Atillerespondit:Nolitimere:pluresenimnobiscum suntquamcumillis

17Eliseusoravit,dicens:Domine,aperioculoseius,ut videat.EtaperuitDominusoculospueri,etvidit:etecce monsplenuseratequorumetcurruumigneorumincircuitu Elisei

18Hostesautemdescenderuntadeum:porroEliseusoravit adDominum,dicens:Percute,obsecro,populumhunc caecitatePercussitqueeoscaecitateiuxtaverbumElisei

19DixitautemadeosEliseus:Nonesthaecvia,neque haecestcivitas:sequiminime,etostendamvosvirum quemquaeritisDuxitautemeosinSamariam

20factumestutingressiessentinSamariamdixitEliseus Domineaperioculosistorumutvideantaperuitque Dominusoculoseorumetvideruntetecceerantinmedio Samariae

21DixitautemrexIsraëladEliseum,cumvidisseteos: Numpercutiameos,patermi?Numpercutiameos?

22Atillerespondit:Nonpercutieseos:numfortequos cepistigladioetarcutuopercuties?Ponepanemetaquam corameis,utcomedantetbibant,etrevertanturad dominumsuum.

23Paravitqueeiscibosmagnos,etcomederuntetbiberunt, etdimisiteos,abieruntqueaddominumsuum,etnon veneruntultralatronesSyriaeinterramIsrael.

24Factumestautemposthaec,congregavitBenadadrex Syriaeuniversumexercitumsuumetascenditetobsidebat Samariam.

25FactaestautemfamesmagnainSamaria:etecce obsederunteam,doneccaputasinioctogintaargenteis venderetur,etquartaparscabistercoriscolumbaequinque argenteis

26DumrexIsraëltransibatpermurum,mulierexclamavit adeum,dicens:Salvame,dominemirex.

27Quiait:SiDominusnonteiuvat,undeteiuvarepossum? dearea,andetorculari?

28Dixitautemeirex:“Quidtibiest?”Respondit:“Mulier istadixitmihi:“Dafiliumtuum,utcomedamuseumhodie, etfiliummeumcomedemuscras”

29Coximusergofiliummeum,etcomedimuseum. Dixiqueeidiealtera:Dafiliumtuum,utcomedamuseum Etabsconditfiliumsuum

30Quodcumaudissetrexverbamulieris,sciditvestimenta sua,ettransibatpermurumViditautempopulus,etecce ciliciumintuserat,quodindutumeratcarnesua

31Etaitrex:“HæcmihifaciatDeusetquæcumqueaddat, sisteteritcaputEliseifiliiSaphatsuperipsumhodie”

32Eliseusautemsedebatindomosua,etsenessedebant cumeo;misitrexvirumantese:etantequamveniret nuntiusadeum,dixitsenes:Videtisquodmiseritfilius homicidaehic,utabscidaturcaputmeum?Eccecum veneritnuntius,clauditeostium,etteneteeumpostostium: nonnesonituspedumdominieiusposteumauditur?

33Adhucilloloquentecumeis,eccenuntiusqui descendebatadeumait:Ecce,malumaDominoest;quid adhucexspectaboaDomino?

CAPUTVII

1DixitautemEliseus:AuditeverbumDomini:Haecdicit Dominus:Crashoctemporemodiussimilaeunostatereerit, etduomodiihordeiunostatere,inportaSamariae

2Respondensunusexducibus,supercuiusmanumrex incumbebat,viroDei,ait:"SiDominusfeceritetiam cataractasincaelo,numquidpoteritfieriquodloqueris?" Quirespondit:"Ecceoculistuisvidebis,etnoncomedes inde"

3Quattuorergovirileprosierantadintroitumportae:qui dixeruntadinvicem:Curhicsedemusdonecmoriamur?

4Sidixerimus:“Ingrediemururbem,famesinurbeest,et ibimoriemur:siautemhicmanserimus,moriemur.Venite igitur,ettransfugiamusadcastraSyriae.Sipepercerint nobis,vivemus;siautemocciderintnos,moriemur”

5Surrexeruntergocrepusculoutvenirentadcastra Syrorum;cumautemadextremumcastrorumSyrorum pervenissent,nullumibierat

6DominusenimsonitumaudirefeceratincastrisSyriae curruumetsonitumequorum,sonitumexercituscopiosi, dixeruntquealteradalterum:Ecceconduxitadversusnos rexIsraëlregesHethæorumetregesAegyptiutveniantad nos

7Surrexeruntergoetfugeruntincrepusculo,reliquerunt tentoriasua,etequosetasinos,castraquoquesicuterant,et fugeruntsalusanimarumsuarum

8Cumautemleprosiilliadextremumcastrorumvenerunt, ingressisuntunumtabernaculumetcomederuntetbiberunt, tuleruntqueindeargentumetaurumetvestesetabieruntet absconderunt;etrursumreversisuntetingressisuntaliud tabernaculumetindequoquetuleruntetabeuntes absconderunt

9Dixeruntqueinterse:Nonrectefacimus:haecdiesdies boninuntiiest,ettacemus:sitacuerimususqueadlucem, aliquamalainvenientnosVeniteigitur,eamuset nuntiemusdomuiregis

10Veneruntitaqueetvocaveruntianitoremcivitatis,qui nuntiaverunteis,dicentes:IvimusadcastraSyrorum,et eccenullumibihominem,necvoxhominis,sedequoset asinosalligatos,ettentoriasicutillaerant.

11Vocavitqueianitores,etnuntiaveruntindomumregis intus

12Rexautemsurrexitnocte,etaitservissuis:“Ostendam vobisquidfecerintnobisSyriSciuntenimnosfame laborare;ideoegressisuntdecastris,utseabditentinagro, dicentes:Cumegressifuerintdecivitate,capemuseos vivos,etingrediemururbem”

13Responditautemunusservorumeius,etait:“Tollamus quinqueequosquiremanseruntinurbe(etiamsiipsisimiles suntomnimultitudineIsrael,quaerelictaestinea); mittamusigituretvideamus”

14Adduxeruntigiturduosequosincurru;misitquerexin castraSyrorum,dicens:Ite,etvidete

15QuiabieruntposteosusqueadIordanem:etecceomnis viaplenaeratvestibusetvasis,quaeproiecerantSyricum festinarentReversiquenuntiinuntiaveruntregi

16EtegressuspopulusdirepsitcastraSyrorum. Vendebaturigiturmodiusfarinaepretiouno,etduomodii hordeipretiouno,iuxtaverbumDomini

17Rexveroducem,incuiusmanuinnitebatur,constituitin custodeportae:etconculcaviteumpopulusinporta,et mortuusest,sicutlocutuseratvirDei,quemlocutuserat cumdescendissetrexadeum

18FactumestautemutvirDeilocutusessetregi,dicens: Duomodiihordeistatereuno,etmodiusfarinaestatereuno eruntcrashachorainportaSamariae.

19ResponditautemduxilleviroDei,etdixerat:“Ecce,si Dominusfeceritcataractasincaelo,numquidfieripotestut hocfiat?”Etait:“Ecce,videbisoculistuis,etnoncomedes inde”

20Etitaevenitei,etconculcaviteumpopulusinporta,et mortuusest.

CAPITULUMVIII

LocutusestautemEliseusadmulierem,cuiusfilium reviviscerat,dicens:Surge,vadetuetdomustua,ethabita ubicumquepotueris:vocavitenimDominusfamem,et venietsuperterramseptemannis

2Surrexititaquemulier,etfecitiuxtaverbumviriDei:et abiitcumdomosua,etperegrinataestinterraPhilisthiim septemannis

3Factumestigiturpostseptemannos,utreversaesset mulierdeterraPhilisthiim,etegressaestutinterpellaret regemprodomosuaetproagrissuis

4RexautemloquebaturcumGiezipueroviriDei,dicens: NarramihiomniamagnaliaquaefecitEliseus

5Fiebatautem,dumnarrabatregiquomodomortuum suscitavisset,mulier,cuiusfiliumsuscitaverat,clamavitad regemprodomosuaetproagrosuoDixitautemGiezi: Dominemirex,haecestmulier,ethicestfiliuseius,quem suscitavitEliseus.

6Etinterrogavitrexmulierem,quaenarraviteiDeditque eirexeunuchumunum,dicens:Restituemihiomniaquae suasunt,etuniversosfructusagriadiequareliquitterram usqueadpraesens

7VenitquoqueEliseusDamascum,etBenadadrexSyriae aegrotabat;nuntiaveruntqueei,dicentes:VenitvirDeihuc.

8EtdixitrexadHazael:Tolletecummuneraetvadein occursumviriDeietconsuleDominumpereum,dicens: Numevaderepoterodemorbohoc?

9IvitigiturHazaelinoccursumeius,habenssecum muneraetomniabonaDamasci,oneraquadraginta camelorum,etvenitetstetitcorameo,etdixit:Filiustuus Benadad,rexSyriae,misitmeadte,dicens:Numsanari poterodemorbohoc?

10DixitautemeiEliseus:Vade,dicei:Sanaberis.Porro ostenditmihiDominusquiamortemorietur

11Conversumqueestcumeo,etconturbatusestusquead suffusionemvultussui;flevitquevirDei.

12EtdixitHazael:“Quaredominusmeusflet?”Atille respondit:“QuiasciomalumquodfacturusesfiliisIsrael: turmaseorumignesuccendes,etiuveneseoruminterficies gladio,etparvuloseorumelides,etpraegnantesdiscindes”

13DixitautemHazael:“Quidenimestservustuuscanis, utremistammagnamfaciat?”EtaitEliseus:“Ostendit mihiDominusteregemSyriaefore”

14QuicumrecessissetabEliseo,venitaddominumsuum, quidixitei:QuiddixittibiEliseus?Quirespondit:Dixit mihi:Sanaberis

15Acciditergoutdiealteratulissetpannumspissumet infudissetaquametexpanditsuperfaciemeius,quo mortuusest;etregnavitHazaelproeo

16AnnoquintoJoramfiliiAchabregisIsraël,etJosaphat rexJudae,regnavitJoramfiliusJosaphatrexJudae

17Trigintaduorumannorumeratcumregnarecoepisset,et octoannisregnavitinJerusalem.

18AmbulavitqueinviisregumIsraël,sicutegeratdomus Achab:filiaenimAchaberatuxoreius:etfecitmalumin conspectuDomini.

19NoluitautemDominusdisperdereJudampropterDavid servumsuum,sicutpromiserateiutdaretillilucernam,et filiiseiusomnibusdiebus

20IndiebuseiusrecessitEdomneessetsubIudaeet constituitsibiregem.

21VenitqueJoramSeiram,etomnescurruscumeo:et surrexitnocte,percussitqueEdomitasquieum circumdederant,etprincipescurruum:populusautemfugit intabernaculasua

22RecessitergoEdomneessetsubJudausqueadhanc diemTuncrecessitetLobnaeotempore

23ReliquaautemsermonumIoram,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Iuda?

24EtdormivitJoramcumpatribussuis,sepultusqueest cumeisincivitateDavid,etregnavitOchoziasfiliuseius proeo

25AnnoduodecimoJoramfiliiAchabregisIsraël,regnavit OchoziasfiliusJoramregisJuda.

26VigintiduorumannorumeratOchoziascumregnare coepisset,etunoannoregnavitinJerusalem:nomenmatris eiusAthaliafiliaAmriregisIsraël.

27AmbulavitqueinviadomusAchabetfecitmalumin conspectuDomini,sicutdomusAchab:generenimdomus Achaberat.

28AbiitquoquecumIoramfilioAchabadbellumcontra HazaelregemSyriaeinRamothGalaad;vulneraveruntque SyriIoram.

29EtreversusestutcurareturinJezrahelavulneribusquos percusseranteumSyriinRamatha,pugnantemcontra HazaelregemSyriae.EtOchoziasfiliusJoramrexJuda descenditvisitareJoramfiliumAchabinJezrahel,quia ægrotabat

CAPITULUMIX

1Eliseusautemprophetavocavitunumdefiliis prophetarum,etaitei:Accingelumbostuos,ettolle phialamoleihancinmanutua,etvadeinRamothGalaad 2Cumautemvenerisilluc,videbisibiIehufiliumIosaphat filiiNamsietingredereetsuscitaeumdemediofratrum suorumetducesincubiculuminterius;

3tollesquephialamoleietfundessupercaputeiusetdices: HaecdicitDominus:UnxiteregemsuperIsraelAperi portametfugies,etnolisubsistere

4Abiitergoiuvenis,ipseetiuvenispropheta,Ramoth Galaad

5etingressusest,etecceprincipesexercitussedebant,et ait:"Verbumhabeoadte,oprinceps"DixitautemIehu: "Adquemexomnibusnobis?"Atillerespondit:"Adte,o princeps"

6Etsurrexit,etingressusestdomum,etfuditoleumsuper caputeius,etdixit:HaecdicitDominusDeusIsrael:Unxi teregemsuperpopulumDomini,superIsrael

7etpercutiesdomumAchabdominitui,utulciscar sanguinemservorummeorumprophetarumetsanguinem omniumservorumDominidemanuIezabel.

8PeribitquetotadomusAchab:etinterficiamdeAchab mingentemadparietem,etclausumetderelictuminIsraël 9EtdabodomumAchabsicutdomumJeroboamfilii NabatetsicutdomumBaasafiliiAhia

10IezabelautemcomedentcanesinagroIezrahel,necerit quisepeliateam.Aperuitqueostiumetfugit.

11Jehuautemegressusestadservosdominisui,qui dixeruntei:“Rectenturneomnia?Quidvenitinsanusistead te?”Quiaiteis:“Nostisvirumetverbaeius.”

12Atilliresponderunt:Falsumest,dicnobisQuiaiteis: Haecethaeclocutusestmihi,dicens:HaecdicitDominus: UnxiteregemsuperIsrael.

13Festinaveruntitaquesingulivestimentasuaetposuerunt subeoinsummograduumetcecinerunttubisatque dixerunt:“RegnavitIehu!”

14ConiuravitigiturIehufiliusIosaphatfiliiNamsicontra Ioram;IoramautemcustodiebatRamothGalaad,ipseet omnisIsrael,propterHazaelregemSyriae

15RexautemIoramreversuseratutcurareturinIezrahela vulneribusquosinflixeranteiSyriproeliantemcontra HazaelregemSyriaeDixitautemIehu:Siplacetvobis, nemoegrediaturetprofugiatdecivitatenevadatetnuntiet inIezrahel.

16EtascenditJehuincurru,etprofectusestinJezrahel: Joramenimibiadoleverat,etOchoziasrexJuda descenderatadvisitandumJoram.

17IgiturspeculatorquistabatsuperturrimJezrahelvidit globumJehuvenientisetait:VideoglobumDixitautem Joram:Tolleequitemetmitteinoccursumeorumetdicat vadens:Paxest?

18Abiitigiturequesinoccursumeiusetait:“Haecdicit rex:‘Paxest?’EtaitIehu:“Quidtibietpaci?Transiet sequereme”Speculatorautemnuntiavit,dicens:“Nuntium venitadeosetnonrevertitur”

19Misitetiamsecundumequum,quivenitadeos,etait: “Haecdicitrex:Numpaxest?”EtaitJehu:“Quidtibiet pacis?Transi,etsequereme”

20Nuntiavitautemspeculator,dicens:Venitusqueadeos, etnonrevertitur:estautemincessusquasiincessusJehu filiiNamsi,velociterenimincessusest

21EtdixitJoram:“Paratisuntcurrus!”.Etegressusest JoramrexIsrael,etOchoziasrexJuda,singuliincurribus suis,etegressisuntinoccursumJehu,etinvenerunteumin agroNabothJezrahelitae.

22AbhincautemvidissetJoramJehu,dixit:«Numpaxest, Jehu?»Etillerespondit:«Quaepaxest,adhuc fornicationesJezabelmatristuaeetveneficiaeiustot multaesunt?»

23ConvertitautemJorammanussuas,etfugit,etaitad Ochoziam:Insidiæ,Ochozia.

24PorroJehuarcumtetendittotorobore,etpercussit Joraminterbrachiaeius,etegressaestsagittapercoreius, atquecorruitincurrusuo

25DixitautemIehuadBidcar,ducemsuum:Tolle,et proiceeuminagroNabothIezrahelitaeMementoenim quod,cumegoettuequitaveramuspostAchabpatremeius, imposuistiDominussupereumonushoc;

26CertesanguinemNabothetsanguinemfiliorumeius vidiheri,aitDominus,etreddamtibiinagroisto,dicit DominusNuncergotolleeum,etprojiceeuminagrum iuxtaverbumDomini.

27OchoziasautemrexJudavidenshocfugitperviam domushortipersecutusqueesteumJehuetait:Etiamhunc percutiteincurrusuoinascensuGur,quiestiuxtaJeblaam etfugitinMageddoetmortuusestibi

28Etimposuerunteumservieiusincurrusuo Hierosolymametsepelierunteuminsepulcrosuocum patribussuisincivitateDavid

29AnnoundecimoJoramfiliiAchab,regnavitOchozias superJudam.

30VenitqueJehuinJezrahelAudivitJezabel,etdepinxit faciemsuametornavitcaputsuum,etrespexitper fenestram.

31ingredientemJehuperportam,etait:Habebatnepax Zambri,quiinterfecitdominumsuum?

32LevavitqueJehufaciemsuamadfenestram,etait:Quis estista?Etaspexeruntadeumduoveltreseunuchi

33Atilledixiteis:“Praecipitateeamdeorsum!”.Et praecipitaverunteam,etaspersusestsanguineeiusin murum,etinequoseorum,etconculcaverunteam

34Ingressusqueest,comeditetbibit,etait:Ite,etvidete maledictamillam,etsepeliteeam:quiafiliaregisest

35Etissentutsepelirenteam:sednoninveneruntnisi craniumetpedesetpalmasmanuum.

36Reversisunt,etnuntiaveruntei,etdixit:Hocestverbum Domini,quodlocutusestperservumsuumEliam Thesbiten,dicens:InagroIezrahelcomedentcanescarnes Iezabel

37EteritcadaverIezabelsicutstercussuperfaciemagriin agroIezrahel,itautnondicant:HaecestIezabel.

CAPITULUMX

1ErantautemAchabseptuagintafiliiinSamariaScripsit itaqueJehuepistulas,etmisitinSamariamadprincipes Jezrahel,etadmaioresnatu,etadnutricesAchab,dicens: 2Cumigiturhaeepistulaeadtevenerit,habesetfilii dominituitecumcurrusetequieturbemmunitametarma 3Videetiamoptimumetaptissimumdefiliisdominituiet collocaeumsupersoliumpatrissuietpugnaprodomo dominitui

4Timueruntautemvehementer,etdixerunt:Ecceduo regesnonpotueruntstarecorameo,quomodoergonos resisterepoterimus?

5Miseruntigiturpraepositidomusetpraefecticivitatiset senesetnutriciiadIehudicentes:“Servituisumuset omniaquaecumqueiusserisnobisfaciemusnec constituemusregem;facquodtibiplacet.”

6Scripsitautemadeoslitterassecundas,dicens:Simei estisetsiaudistisvocemmeam,tollitecapitafiliorum dominivestrietveniteadmehaceademhoracrasin JezrahelPorrofiliiregis,septuagintaviri,cumoptimatibus civitatiserant,quinutriebanteos.

7Cumautemadvenissentlitteraeadeos,tuleruntfilios regisetoccideruntseptuagintavirosetposueruntcapita eorumincanistrisetmiserunteainJezrahel

8Venitautemnuntiusetnuntiaviteidicens:“Attulerunt capitafiliorumregis”Quidixit:“Poniteeainduosacervos iuxtaintroitumportaeusquemane”

9cumquemanedieegressusestetstansdixitadomnem populumiustiestisecceegoconiuravicontradominum meumetinterfecieumquisinterfecitomneshos?

10Scitoteergonuncquoniamnonceciditinterram quicquamdesermonibusDominiquoslocutusestDominus superdomumAchab,etDominusfecitquodlocutusestper servisuiEliam

11PercussitigiturJehuomnesquireliquierantdedomo AchabinJezraheletuniversosoptimateseiusetnotoset sacerdoteseius,donecnonreliquerentexeoreliquias

12EtsurrexitetabiitetvenitinSamariam.Cumautemad stabulumpastoruminviaesset,

13InvenitergoJehufratresOchoziaeregisIudaeetdixit eis:“Quisestisvos?”Responderunt:“FratresOchoziae sumusetdescendimusadsalutandosfiliosregisetfilios reginae”

14Quiait:“Capiteeosvivos”Quoscum comprehendissentvivos,jugulaverunteosincisternaiuxta CameramPastorum,quadragintaduosviros,etnonreliquit exeisquemquam.

15AbindeabiitetinvenitIonadabfiliumRechabqui veniebatinoccursumsibietsalutaviteumetdixit:“Estne cortuumrectum,sicutcormeumcumcordetuo?”Etdixit Ionadab:“Siest,damihimanumtuam”Atillededitei manumsuametlevaviteumadseincurrum

16Dixitautemei:Venimecum,etvidezelummeumpro DominoEtimpositumincurrusuo

17EtduxitSamariaminSamariam,etpercussitomnesqui reliquierantdeAchabinSamariadonecunumfacerent, iuxtaverbumDominiquodlocutusestperEliam

18CongregavitergoIehuomnempopulumetdixitadeos: AchabcoluitBaalparum,Iehuautemcoleteimultum.

19VocateigituradmeomnesprophetasBaal,etuniversos servoseius,etcunctossacerdoteseius;nullussitquinon veniat,sacrificiumenimmagnumestmihiBaal; quicumquedefuerit,nonvivetIehuautemfecithocindolo, utdeleretcultoresBaal

20DixitautemJehu:SanctificatediemsollemnemBaal. Quipraedicaverunt

21EtmisitIehuinuniverosterminosIsrael,etvenerunt cunctiserviBaal,nonfuitresiduusneunusquidemquinon veniretEtingressisunttemplumBaal:etrepletaestdomus Baalasummousqueadsummum

22Dixitquoqueeiquisupervesteserat:"Proflārcvestes universisservisBaal"Etprotuliteisvestes

23IngressusqueJehu,etJonadabfiliusRechab,templum Baal,dixitcultoribusBaal:“Quaeritisetvidetenequishic vobiscumsitdeservisDomini,sedsolisservitoribusBaal”

24Ingressisqueillis,utofferrentvictimasetholocausta, Jehuoctogintavirosforisconstituit,etdixit:Quicumque effugeritdehominibusquosadducoinmanusvestras, quicumquedimiseriteum,animaeiuseritproanimaillius

25Factumestautemcumcomplevissetofferens holocaustum,dixitJehucursoribusetducibus:Ingredimini, etpercutiteeos,nullusegrediatur.Percusseruntautemeos inoregladii,cursoresautemetduceseosprojecerunt,et ieruntinurbemdomusBaal

26EtprotuleruntstatuasdefanoBaaletcombusserunt

27DestruxeruntquestatuamBaal,etdestruxeruntaedem Baal,feceruntqueexealatrinasusqueindiemhanc

28DelevitergoIehuBaaldeIsrael

29VerumtamenapeccatisIeroboamfiliiNabat,qui peccarefecitIsrael,nonrecessitIehuabeis,necavitulis aureisquierantinBetheletinDan.

30DixitautemDominusadJehu:Quiabeneegistiut faceresquodrectumeratinoculismeisetfecisticontra domumAchabsecundumomniaquaeerantincordemeo, filiituiusqueadquartamgenerationemsedebuntsuper thronumIsraël

31PorroJehunoncustodivitutambularetinlegeDomini DeiIsraelintotocordesuo:nonenimrecessitapeccatis Jeroboam,quipeccarefeceratIsrael

32IndiebusilliscoepitDominusdissecareIsrael;et percussiteosHazaelinomnibusfinibusIsrael.

33AJordanecontraorientem,omnemterramGalaad,et Gaditæ,etRubenitæ,etManasse,abAroër,quæestiuxta torrentemArnon,usqueadtorrentemGalaadetBasan.

34ReliquaautemverborumIehu,etomniaquaefecit,et universafortitudoeius,nonnehaecscriptasuntinlibro verborumregumIsrael?

35EtdormivitJehucumpatribussuis,etsepelierunteum inSamaria:etregnavitJoachazfiliuseiusproeo.

36DiesautemquosregnavitJehusuperIsraelinSamaria, vigintietoctoannisunt

CAPUTXI

1AthaliaautemmaterOchoziæ,vidensmortuumesse filiumsuum,surrexit,etinterfecitomnesemenregium

2IosabethautemfiliaregisIoram,sororOchoziae,tulit IoasfiliumOchoziaeetfurataesteumdemediofiliorum regisquiinterficiebantur,etabsconditeumcumnutricesua incubiculocubiculorumabAthalia,neinterficeretur

3FuitquecumeaindomoDominiclamsexannis:porro Athaliaregnavitsuperterram

4AnnoautemseptimomisitIoiadaetadduxitcenturiones etducesetcursoresexercitusetintroduxiteosadsein domumDominietpepigitcumeisfoedusetaequaviteosin domoDominiostenditqueeisfiliumregis

5Praecepitqueeis,dicens:Hocestquodfacietis:Tertia parsvestrumquiintroeuntsabbato,eritcustodes excubiarumdomusregis

6TertiaparseritadportamSur,ettertiaparsadportam postcustodes:etcustodietiscustodiamdomus,ne effringatur

7Duaepartesexvobisomnesquiegredientursabbato custodiantexcubiasdomusDominicircaregem

8Etcircumdabitisregem,singulihabentesarmainmanu sua;siquisinacieminvenerit,interficiatur;eteritiscum rege,dummodoexeatetquandoingrediatur

9Centurionesautemfeceruntsecundumomniaquae praeceperatIoiadasacerdos;etassumentessinguliviros suosquiingrediebantursabbatocumhisquiegressurierant sabbato,veneruntadIoiadasacerdotem

10centurionibusautemdeditsacerdoshastasetclypeos regisDavid,quaeerantindomoDomini

11Steteruntautemcursores,singulihabentesarmainmanu sua,abangulodextrotempliusqueadangulumsinistrum templi,iuxtaaltareettempli,circumregem

12Eduxitquefiliumregis,etposuitsupereumdiademaet testimonium;feceruntqueeumregem,etunxerunt:et plauseruntmanu,atquedixerunt:Vivatrex

13AudivitAthaliavocemturmaemilitumetpopuli,et ingressaestadpopulumintemplumDomini

14cumquevidissetAthalia,apparuitrexstanssuper columnam,secundummos,etprincipesactubascirca regem,omnisquoquepopulusterraelaetabunduserat, atqueclangebanttubis;porroAthaliasciditvestessuas, clamavit:“Proditio,proditio!”.

15PraecepitautemIoiadacenturionibus,quierantducibus exercitus,etaiteis:Educiteeamextracastra,etquicumque

eamsecutusfuerit,feriaturgladioDixeratenimsacerdos: NonoccidaturindomoDomini.

16Etimposuerunteimanus,etabiitperviam,perquam introibantequos,indomumregis,etinterfectaestibi.

17PepigitergoIoiadafoedusinterDominum,etinter regem,etinterpopulum,utessetpopulusDomini,etinter regem,etpopulum

18IngressusqueestomnispopulusterraetemplumBaal,et destruxeruntillud,araseius,etimaginescontriverunt valide:MatthanquoquesacerdotemBaaloccideruntcoram altariConstituitquesacerdoscustodesindomoDomini

19Suscepitquecenturiones,etduces,etcursores,et universumpopulumterrae,etdeduxeruntregemdedomo Domini,etveneruntperviamportaecustodumindomum regis:etseditsuperthronumregum

20Lætatusestomnispopulusterrae,eturbsquievit: Athaliaautemoccisaestgladioiuxtadomumregis

21SeptemannorumeratIoascumregnarecoepisset

CAPITULUMXII

1AnnoseptimoJehu,regnavitJoas:etquadragintaannis regnavitinJerusalem:nomenmatriseiusSebiade Bersabee

2FecitqueIoasquodrectumeratcoramDominoomnibus diebusquibusdocuiteumIoiadasacerdos

3Verumtamenexcelsanonabstulit:adhucpopulus sacrificabatetadolebatincensuminexcelsis.

4DixitqueIoasadsacerdotes:Omnispecuniasanctorum, quaeinferturindomumDomini,etpecuniaomniumqui computant,quamaestimaturunusquisque,etomnispecunia quaminveneritcorhominisutinferatindomumDomini, 5Tollanteamsacerdotessibi,unusquisquedenotissuis,et reficiantfracturasdomus,ubicumquefracturainvenerit.

6AnnoautemvicesimotertioregisIoassacerdotesnon instauraveruntruinasdomus

7VocavitquerexIoasIojadamsacerdotemetsacerdotes,et dixiteis:“Quaresartaginesnoninstauratistempli?Nolite ergoampliuspecuniamaccipereanotisvestris,sedreddite eamprosartaginetempli.”

8Prohibueruntautemsacerdotesultraacciperepecuniama populo,nequerepararesparsurasdomus

9SumpsitautemIoiadasacerdosarcametfoditforamenin operculoeiusetposuiteamiuxtaaltareaddexteram ingredientiumdomumDominietsacerdotesqui custodiebantianitorescontuleruntineaomnempecuniam quaeinferebaturindomumDomini

10Cumautemvidissentmultampecuniaminarca, veneruntscribaregisetmagnussacerdos;etcontuleruntin saccis,etcomputaveruntpecuniaminventamindomo Domini

11Etdaveruntpecuniam,secundumpraeceptum,inmanus eorumquioperariierantetquipraeerantoperiindomo Domini,quidistribuerunteamfabrislignariiset aedificatoribusquioperabanturindomoDomini

12etlapidibuscaedendisetcaesoribuslapidum,etut ematurlignaetlapidesquicaedunturadinstaurandas ruinasdomusDomini,etinomnibusquaeimpensaeerant indomumadeammuniendam

13VerumtamennonfiebantindomumDominiphialae argenteae,etfulcra,etphialae,ettubae,etomnevasaaurea,

etvasaargentea,depecuniaquaeinferebaturindomum Domini.

14Seddabantilludartificibus,utexeodomumDomini instaurarent.

15Necrationemhabueruntcumhominibus,qui accipiebantpecuniamaddistribuendumartificibus,quia fideliteragebant

16Pecuniaprodelictoetpecuniapropeccatisnon inferebaturintemplumDomini,quiasacerdotumerat

17TuncascenditHazaelrexSyriaeetpugnavitcontraGeth, etcepiteam:Hazaelautemdirexitfaciemsuamut ascenderetinHierosolymam

18EtIoasrexIudaeomniasanctificataquae consecraverantIosaphatetIorametOchoziaspatreseius regesIudaeetomniasanctificatasuaetomneaurumquod repertumestinthesaurisdomusDominietindomoregis misitadHazaelregemSyriaequirecessitabJerusalem 19ReliquaautemsermonumIoas,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Iuda?

20Surrexeruntautemservieius,etconiuraverunt, occideruntqueIoasindomoMello,indescensuSellae. 21IozacharenimfiliusSemathetIozabadfiliusSomer servieiuspercusserunteum,etmortuusest;etsepelierunt eumcumpatribussuisincivitateDavid,etregnavit Amasiasfiliuseiusproeo

CAPUTXIII

1AnnovigesimotertioJoasfiliiOchoziæregisJuda, regnavitJoachazfiliusJehusuperIsraëlinSamaria septemdecimannis

2EtfecitmalumcoramDomino,secutusqueestpeccata JeroboamfiliiNabat,quipeccarefecitIsraël;non declinavitabeis

3IratusqueestfurorDominicontraIsrael,ettradiditeosin manuHazaelregisSyriae,etinmanuBenadadfiliiHazael, omnibusdiebuseorum

4DeprecatusestautemJoachazDominum,etexaudivit eumDominus;viditenimafflictionemIsraëlis,qua attriverateosrexSyriae

5(DeditqueDominusIsraelsalvatorem,quiegressusestde manuSyrorum:habitaveruntautemfiliiIsraelin tabernaculissuissicutantea)

6VerumtamennonrecesseruntapeccatisdomusIeroboam, quipeccarefeceratIsrael,sedineisambulaverunt; permansitetiamlucusinSamaria

7EtnondereliquitIoachazdepopulonisiquinquaginta equites,etdecemcurrus,etdecemmiliapeditum;quiarex Syriaeinterfecerateos,etredegerateosquasipulverem triturae

8ReliquaautemsermonumIoachaz,etomniaquaefecit,et fortitudoeius,nonnehaecscriptasuntinlibrosermonum dierumregumIsrael?

9DormivitqueJoachazcumpatribussuis,etsepelierunt euminSamaria:etregnavitJoasfiliuseiusproeo

10AnnotricesimoseptimoJoasregisJuda,regnavitJoas filiusJoachazsuperIsraëlinSamariasedecimannis 11FecitquequodmalumeratcoramDomino;nonrecessit abomnibuspeccatisJeroboamfiliiNabat,quipeccarefecit Israël,sedineisambulavit

12ReliquaautemsermonumIoas,etomniaquaefecit,et fortitudoeius,quomodopugnaveritcontraAmasiam regemIudae,nonnehaecscriptasuntinlibrosermonum dierumregumIsrael?

13EtdormivitJoascumpatribussuis,Jeroboamautem seditsupersoliumeius:JoasautemsepultusestinSamaria cumregibusIsrael

14Eliseusautemaegrotabatmorbosuo,quamortuusest, descenditqueadeumIoasrexIsrael,etflebatsuperfaciem eius,dicebatque:Patermi,patermi,currusIsraeletequites eius

15EtdixiteiEliseus:“Tollearcumetsagittas”Atillead searcumetsagittasadtulit.

16DixitautemadregemIsrael:“Ponemanumtuamsuper arcum”Etposuitmanumsuamsupereum:etEliseus posuitmanussuassupermanusregis.

17Etait:AperifenestramorientalemEtaperuiteamEt dixitEliseus:IaciteEtiecitEtait:SagittasalutisDomini etsagittasalutiscontraSyriam:percutiesenimSyriamin Aphecdonecconsumaseam

18Etaitille,TollesagittasEtcepiteasEtdixitregiIsrael: Percuteterram.Etpercussitteretsubstitit.

19IratusestautemvirDeicontraeum,etait:“Quinquies autsexiespercussisses;tumautempercussissesSyriam donecconsumpsseseam:nuncautemterpercutiesSyriam.”

MortuusestautemEliseus,etsepelierunteumLatrunculi autemMoabitarumveneruntinterramadvenienteanno

21Quidamautemsepelienteshominem,viderunt latrunculum,etproiecerunthomineminsepulcrumElisei Quodcumdemissusessetvir,tetigitossaElisei,etrevixit, etstetitsuperpedessuos.

22AzaelautemrexSyriaeoppressitIsraelemomnibus diebusIoachaz

23etmisertusestDominuseorum,etreversusestadeos propterpactumsuumcumAbraham,Isaac,etJacob:et noluitperdereeos,nequeabjeciteosafaciesuaadhuc

24MortuusestautemHazaelrexSyriae,etregnavit Benadadfiliuseiusproeo

25PorroIoasfiliusIoachazcepiturbesdemanuBenadad filiiHazael,quastuleratdemanuIoachazpatrissuibello. TribusvicibuspercussiteumIoasetrecuperavitcivitates Israel

CAPITULUMXIV

1AnnosecundoIoasfiliiIoachazregisIsraël,regnavit AmasiasfiliusIoasregisJuda

2Vigintiquinqueannorumeratcumregnarecoepisset,et vigintinovemannisregnavitinJerusalemNomenmatris eiusJoadandeJerusalem

3FecitquequodrectumeratcoramDomino,sednonut Davidpatereius.IuxtaomniaquaefeceratIoaspatersuus fecit

4Verumtamenexcelsanonabstulit:adhucpopulus sacrificabatetadolebatincensuminexcelsis

5Atquepostquamconfirmatumestregnuminmanueius, occiditservossuos,quiocciderantregempatremsuum.

6Filiumautemhomicidarumnonocciditiuxtaquod scriptumestinlibrolegisMosi,inquopraecepitDominus dicens:Nonoccidenturpatresprofiliis,nequefiliipro patribus,sedunusquisquepropeccatosuomorietur

7IpsepercussitEdominvalleSalinadecemmilia,etcepit Selainproelio,vocavitquenomeneiusJecteelusquein hancdiem

8TuncmisitAmasiasnuntiosadIoasfiliumIoachazfilii IehuregisIsrael,dicens:Veni,etvideamusnos.

9MisitqueIoasrexIsraeladAmasiamregemIuda,dicens: CarduusLibanimisitadcedrumquaeestinLibano,dicens: Dafiliamtuamfiliomeouxorem.Transivitergobestiaagri quaeestinLibanoetconculcavitcarduum

10PercussistienimEdom,etsublevavittecortuum:gloria superhoc,etmanedomi:cureniminmalumtuumadoriris, utcadastuetJudastecum?

11EtnonacquievitAmasias.AscenditqueIoasrexIsrael, etvideruntse,ipseetAmasiasrexIudae,inBethsames, quaeestinoppidoIudae

12PercussusqueestJudacoramIsraël,etfugeruntsinguli intabernaculasua

13AmasiamveroregemIudae,filiumIoasfiliiOchoziae, cepitIoasrexIsraelinBethsamesetadduxiteumin JerusalemetdestruxitmurumeiusaportaEphraimusque adportamanguliquadringentiscubitis

14Tulitqueomneaurumetargentum,etuniversavasa quaeinventasuntindomoDominietinthesaurisdomus regis,etobsides,etreversusestSamariam

15ReliquaautemverborumIoasquaefecit,etfortitudo eius,etquomodopugnavitcontraAmasiamregemIudae, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Israel?

16DormivitqueJoascumpatribussuisetsepultusestin SamariacumregibusIsraël,etregnavitJeroboamfilius eiusproeo.

17VixitautemAmasiasfiliusIoasrexIudaepostmortem IoasfiliiIoachazregisIsraelquindecimannis

18ReliquaautemsermonumAmasiaenonnehaecscripta suntinlibrosermonumdierumregumIuda?

19FactaqueestcontraeumconiuratioinJerusalem:atille fugitinLachis:miseruntautemposteuminLachis,et interfecerunteumibi

20Etasportaverunteuminequis,sepultusqueestin JerusalemcumpatribussuisincivitateDavid.

21TulitautemuniversuspopulusIudaeAzariam,annorum sedecim,etconstituerunteumregemproAmasiapatreeius

22IpseaedificavitAilathetrestituiteamIudae,postquam dormivitrexcumpatribussuis

23AnnoquintodecimoAmasiaefiliiJoasregisJuda, regnavitJeroboamfiliusJoasregisIsraëlinSamaria, quadragintaetunoanno

24FecitquequodmalumeratcoramDomino:nonrecessit abomnibuspeccatisJeroboamfiliiNabat,quipeccarefecit Israël

25IpserestituitterminosIsraelabintroituEmathusquead mareplanitiis,iuxtaverbumDominiDeiIsrael,quod locutusestperservumsuumIonaefiliumAmathi prophetae,quieratdeGethhepher

26ViditenimDominusafflictionemIsraëlisamaramvalde, etquodnonessetclaususetderelictus,etnonessetqui auxiliumferretIsraëli.

27NeclocutusestDominusutdeleretnomenIsraeldesub caelo,sedsalvaviteosinmanuIeroboamfiliiIoas

28ReliquaautemgestorumIeroboam,etomniaquaefecit, etfortitudoeius,quomodopugnavit,etquomodo recuperavitDamascum,etEmath,quaeerantIudae,pro

Israel,nonnehaecscriptasuntinlibroannaliumregum Israel?

29DormivitqueJeroboamcumpatribussuisregibusIsraël, etregnavitZachariasfiliuseiusproeo.

CAPITULUMXV

AnnovigesimoseptimoJeroboamregisIsraël,regnavit AzariasfiliusAmasiaeregisJuda

2Sedecimannorumeratcumregnarecoepisset,et quinquagintaduobusannisregnavitinJerusalem:nomen matriseiusIecheliadeJerusalem

3FecitquequodrectumeratcoramDomino,iuxtaomnia quaefeceratAmasiaspatereius

4nisiquodexcelsanonabstulit:adhucpopulussacrificabat etadolebatincensuminexcelsis.

5PercussitautemDominusregem,etfuitleprosususque addiemmortissuae,ethabitavitindomoseparata Joathamverofiliusregisgubernabatdomum,etiudicabat populumterrae

6ReliquaautemsermonumAzariae,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Iuda?

7DormivitqueAzariascumpatribussuis,etsepelierunt eumcummaioribusnatuincivitateDavid,etregnavit Joathamfiliuseiusproeo

8AnnotrigesimooctavoAzariaeregisJuda,regnavit ZachariasfiliusJeroboamsuperIsraëlinSamariasex mensibus

9FecitquequodmalumestcoramDomino,sicutfecerant patreseius:nonrecessitapeccatisJeroboamfiliiNabat, quipeccarefecitIsraël

10ConiuravitautemcontraeumSellumfiliusJabes,et percussiteumpalam,etinterfecit,regnavitqueproeo.

11ReliquaautemverborumZachariae,eccescriptasuntin librosermonumdierumregumIsrael

12HocestverbumDominiquodlocutusestadJehu, dicens:FiliituisedebuntsuperthronumIsraëlusquead quartamgenerationemFactumqueestita

13SellumfiliusJabesregnavittrigesimononoanno AzariaeregisJuda;regnavitautemunomenseinSamaria

14EtascenditManahemfiliusGadideThersa,venitque Samariam,etpercussitSellumfiliumIabesinSamaria,et interfeciteum,regnavitqueproeo

15ReliquaautemverborumSellum,etconiuratioeius, quamtetendit,scriptasuntinlibrosermonumdierum regumIsrael

16TuncpercussitManahemThapsam,etomnesquierant inea,etterminoseiusdeThersa,quianonaperueruntei;et percussiteam;etomnesquierantineapraegnantes, disruptavit

17AnnotricesimononoAzariaeregisIudae,regnavit ManahemfiliusGadisuperIsraeldecemannisinSamaria

18FecitquequodmalumestcoramDomino:nonrecessita peccatisJeroboamfiliiNabat,quipeccarefecitIsraël, omnibusdiebussuis

19VenitquePhulrexAssyrioruminterram,etdavit ManahemPhulmilletalentaargenti,utesseteiauxilium,et firmaretregnumeius

20IndixitqueManahemargentumsuperIsraelomnibus potentibusetdivitibus,quinquagintasiclosargentiper

singulos,utdaretregiAssyriorumReversusqueestrex Assyriorumetnonmoratusestibiinterra.

21ReliquaautemsermonumManahem,etomniaquae fecit,nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierum regumIsrael?

22EtdormivitManahemcumpatribussuis,etregnavit Phaceiafiliuseiusproeo

23AnnoquinquagesimoAzariaeregisIudae,regnavit PhaceiafiliusManahemsuperIsraelinSamariabiennio

24EtfecitquodmalumestcoramDomino:nonrecessita peccatisJeroboamfiliiNabat,quipeccarefecitIsraël

25ConiuravitautemadversuseumPhaceefiliusRomeliae, duxeius,etpercussiteuminSamariainpalatiodomus regiae,iuxtaArgobetAriem,etcumeoquinquagintaviros deGalaad:etinterfeciteum,etregnavitproeo

26ReliquaautemsermonumPhaceia,etuniversaquae fecit,nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierum regumIsrael?

27AnnoquinquagesimosecundoAzariaeregisJuda, regnavitPhaceefiliusRomeliæsuperIsraëlinSamaria vigintiannis

28EtfecitquodmalumestcoramDomino:nonrecessita peccatisJeroboamfiliiNabat,quipeccarefecitIsraël

29IndiebusPhaceeregisIsraël,venitTheglathphalaserrex Assyriorum,etcepitAjonem,etAbel-DomumMaacha,et Ianoë,etCedes,etAsor,etGalaad,etGalilaeam,et omnemterramNephthali,ettranstuliteainAssyrios

30ConiuravitautemOseefiliusElacontraPhaceefilium Romeliae,etpercussiteum,etinterfecit;regnavitquepro eovicesimoannoJoathamfiliiOziae

31ReliquaautemsermonumPhacee,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Israel?

32AnnosecundoPhaceefiliiRomeliaeregisIsrael, regnavitJoathamfiliusOziaeregisIudae

33Vigintiquinqueannorumeratcumregnarecoepisset,et sedecimannisregnavitinJerusalem.Nomenmatriseius Ierusa,filiaSadoc

34FecitquequodrectumeratcoramDomino:iuxtaomnia quaefeceratOziaspatersuus,operatusest.

35Verumtamenexcelsanonabstulit:adhucpopulus immolabatetadolebatincensuminexcelsisIpse aedificavitportamdomusDominisublimem.

36ReliquaautemsermonumIoatham,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibroverborumdierumregum Iuda?

37IndiebusilliscoepitDominusmittereinIudamRasin regemSyriaeetPhaceefiliumRomeliae.

38EtdormivitJoathamcumpatribussuis,sepultusqueest cumeisincivitateDavidpatrissui,etregnavitAchazfilius eiusproeo

1AnnoseptimodecimoPhaceefiliiRomeliae,regnavit AchazfiliusJoathamregisIudae

2VigintiannorumeratAchazcumregnarecoepisset,et sedecimannisregnavitinJerusalemNonfecitquod rectumeratinconspectuDominiDeisui,sicutDavidpater eius.

CAPUTXVI

3AmbulavitqueinviaregumIsrael,insuperetfiliumsuum transferensperignemsecundumabominationesgentium quasdissipavitDominuscoramfiliisIsrael

4Sacrificabatquoqueetthymiamaaccendebatinexcelsis, etincollibus,etsubomnilignoviridi.

5TuncascenditRasinrexSyriaeetPhaceefiliusRomeliae rexIsraelinJerusalemadproeliandum;etobsidebant Achaz,necsuperarepotuerunt.

6IntemporeilloRasinrexSyriaerestituitAilathSyriaeet eiecitIudaeosdeAilath;SyriautemveneruntinAilathet habitaveruntibiusqueindiemhanc

7MisitautemAchaznuntiosadTiglathphalaserregem Assyriorum,dicens:Servustuusetfiliustuussumego: ascende,eteripemedemanuregisSyriae,etdemanuregis Israël,quiconsurrexeruntadversusme

8EtAchazargentumetaurumquodinveniripotuitin domoDominietinthesaurisdomusregis,misitmunere regiAssyriorum

9EtacquievitvoluntatieiusrexAssyriorum;ascenditenim rexAssyrioruminDamascumetcepiteam,ettranstulit habitanteseiusCir,Rasinauteminterfecit

10PerrexitquerexAchazDamascuminoccursum TiglathphalaserregisAssyriorum:etviditaltareDamasci, misitquerexAchazadUriamsacerdotemexemplaraltaris, etdelineationemeius,secundumomneopuseius.

11ExstruxitqueUriassacerdosaltareiuxtaomniaquae miseratrexAchazdeDamasco,itafecitUriassacerdos antequamveniretrexAchazdeDamasco.

12CumautemvenissetrexdeDamasco,viditaltareet accessitadaltareetimmolavitsuperillud 13etholocaustumsuumetsacrificiumsuumetlibavit libamensuumetaspersitsanguinempacificorumsuorum superaltare

14Etaltareaeneum,quoderatcoramDomino,transtulitde facietempli,etdelocoaltaris,etdelocotempliDomini, posuitqueilludexlaterealtarisadseptentrionem

15RexautemAhazpraecepitUriaesacerdotidicens: “Superaltaremagnumadoleholocaustummatutinumet sacrificiumvespertinumetholocaustumregiset sacrificiumeiuscumholocaustototiuspopuliterraeet sacrificioeorumetlibaminibuseorum;etaspergesuper illudomnemsanguinemholocaustietuniversum sanguinemsacrificii;altareautemaeneumeritmihiad consulendum”

16FecitigiturUriassacerdosiuxtaomniaquaepraeceperat rexAchaz.

17AffugitautemrexAchazlimbosbaserumetremovit labrumdesupereasetmaredeposuitdebobusaeneisqui subeoerantetposuitilludsuperpavimentumlapideum

18Etumbraculumsabbati,quodaedificaverantindomo,et ingressumregisforis,avertitedomoDominipropterregem Assyriorum.

19ReliquaautemverborumAchazquaefecit,nonnehaec scriptasuntinlibrosermonumdierumregumJuda?

20DormivitqueAchazcumpatribussuis,etsepultusest cumeisincivitateDavid,etregnavitEzechiasfiliuseius proeo.

CAPUTXVII

AnnoduodecimoAchazregisJuda,regnavitOseefilius ElainSamariasuperIsraëlnovemannis

2FecitquemalumcoramDomino,sednonsicutreges Israelquifuerantanteeum.

3ContrahuncascenditSalmanasarrexAssyriorum,et factusesteiOseeservus,reddebatqueillimunera.

4RexautemAssyriorumOseeinvenitconiurationemin Osee,quodmiseratnuntiosadSuaregemAegypti,nec offerebatmuneraregiAssyriorumsicutsingulisannis: itaquecomprehenditeumrexAssyriorumetvinxiteumin carcere

5PervagatusestautemrexAssyriorumperomnemterram etascendensSamariamobsediteamtribusannis

6AnnononoOseecepitrexAssyriorumSamariamet transtulitIsraelinAssyriamcollocavitqueeosinHalaetin HaboriuxtafluviumGozanetincivitatibusMedorum

7Factumestenim,cumpeccaverantfiliiIsraelDomino Deosuo,quieduxerateosdeterraAegypti,demanu PharaonisregisAegypti,colueruntquedeosalienos

8Etambulaveruntsecundumritusgentiumquas consumpseratDominusinconspectufiliorumIsraelet regumIsrael,quasipsifecerant

9EtfeceruntfiliiIsraëlclamverbanonrectacontra DominumDeumsuum:etaedificaveruntsibiexcelsain omnibusurbibussuis,aturrecustodumusqueadcivitatem munitam

10Feciquesuntsibistatuasetlucosinomnicolleexcelso, etsubomnilignoviridi

11Etadolebantibiincensumsuperomnesexcelsas,sicut gentesquastranstuleratDominusafacieeorum: feceruntqueverbapessimaadirritandumDominum

12Colueruntenimidoladequibuspraeceperateis Dominus:Nonfacietisverbumhoc.

13DominusautemtestificatusestcontraIsraeletcontra Iudam,peromnesprophetasetperomnesvidentes,dicens: Convertiminiaviisvestrispessimis,etcustoditemandata meaetlegitimamea,iuxtaomnemlegemquammandavi patribusvestris,etquammisiadvosperservosmeos prophetas.

14Quinonaudierunt,sedinduraveruntcervicemsuam iuxtacervicempatrumsuorum,quinolueruntcrediderein DominumDeumsuum.

15Etabjeceruntpraeceptaeius,etpactumeiusquod pepigitcumpatribuseorum,ettestimoniaeiusquae testificatusestcontraeos;etsecutisuntvanitatem,etvani factisunt,etsecutisuntgentesquaeerantpercircuitum eorum,dequibuspraeceperateisDominusnefacerentsicut illae.

16EtdereliqueruntomniamandataDominiDeisui, feceruntquesibisculptilia,vitulosduos,etfeceruntlucos, etadoraveruntomnemmilitiamcaeli,etservieruntBaal 17Ettradideruntfiliossuosetfiliassuasperignem:et divinationesetauguriainserviebant,ettradideruntseut facerentmalumcoramDomino,utirritarenteum.

18IratusqueestDominusvehementercontraIsraëlem,et abstuliteosaconspectusuo,etnonremansitnisitribus Judasola

19SednecIudacustodivitmandataDominiDeisui,sed ambulavitinpraeceptisIsrael,quasconstituerant.

20ProiecitqueDominusomnesemenIsraël,etafflixiteos, ettradiditeosinmanusdiripientium,donecprojicereteosa faciesua.

21ScissusenimestIsraëladomoDavid,etconstituerunt regemJeroboamfiliumNabat,abiecitenimJeroboam IsraëlaDomino,etpeccareeosfecitpeccatummagnum

22AmbulaveruntenimfiliiIsraelinomnibuspeccatis Jeroboam,quaefecerat,nonrecesseruntabeis; 23donecDominusabstulitIsraëlafaciesua,sicutlocutus eratinmanuomniumservorumsuorumprophetarum, translatusqueestIsraëldeterrasuainAssyriosusquead diemhanc

24AdduxitautemrexAssyriorumdeBabylone,etde Cutha,etdeAvah,etdeEmath,etdeSepharvaim,et collocaviteosincivitatibusSamariaeprofiliisIsrael:et possederuntSamariam,ethabitaveruntinurbibuseius.

25Contra,cumibihabitarecoepissent,nontimebant Dominum:immisitqueineosDominusleones,qui interficiebanteos.

26DixeruntqueregiAssyriorum,dicentes:Gentesquas transtulistiethabitastiincivitatibusSamariaeignorant ritumDeiterrae:ideomisitineosleones,etecce interficiunteos,quiaignorantritumDeiterrae

27PraecepitautemrexAssyriorum,dicens:Duciteilluc unumdesacerdotibusquosindeadduxistis,etvadatet habitetibi:etdoceateoslegitimaDeiterrae

28Igiturvenitunusdesacerdotibusquosductosfuerantde SamariaethabitavitinBetheletdocebateosquomodo colerentDominum

29Etunaquaequegensdeossuosfabricavit,posueruntque eosinfanisexcelsisquaefecerantSamaritae,gensetgens inurbibussuisinquibushabitabat

30ViriautemBabyloniifeceruntSuccothbenoth,viri autemCuthensesfeceruntNergel,viriautemEmathenses feceruntAsima

31EtHevaeifeceruntNebhazetTarthac;Sepharvaim autemcomburebantfiliossuosigniAdrammelechet Anamelech,diisSepharvaim

32etcolebantDominumetfeceruntsibidenovissimis sacerdotesexcelsorumquisacrificabantproeisinfanis excelsorum

33Dominumcolebant,diisquoquesuisserviebantiuxta consuetudinemgentiumdequibusindetranstulerant.

34Usqueaddiemhanciuxtamoresprioresfaciunt:non timentDominum,nequesecundumpraeceptasuaetiudicia suaetlegemetmandatumquodpraecepitDominusfiliis Jacob,quemvocavitIsrael,ambulaverunt

35quibuscumDominuspepigeratpactumetpraeceperateis dicens:Nolitetimeredeosalienos,nequeadorabitiseos, nequecoletiseos,nequesacrificabitiseis:

36SedDominum,quieduxitvosdeterraAegyptiin fortitudinemagnaetbrachioextento,ipsumtimeteet adorateetillisacrificate

37Legesquoqueetiudiciaetlegemetmandatum,quod scripsitvobis,custoditeutfaciatisomnibusdiebus:etnon timeatisdeosalienos

38Etpactumquodpercussivobiscumnoliteoblivisci, nequecolatisdeosalienos

39sedDominumDeumvestrumtimete,etipseeruetvos demanuomniuminimicorumvestrorum.

40Illiverononaudierunt,sedsecundummoremsuum pristinumegerunt

41ItaquegentesistæDominumtimentesquidemsunt,sed sculptilibussuisservientes:nametfiliieorum,etfilii

nepoteseorumSicutfeceruntpatreseorum,itafaciunt usqueindiemhanc.

CAPITULUMXVIII

1AnnotertioOseefiliiElaregisIsraël,regnavitEzechias filiusAchazregisJuda

2Vigintiquinqueannorumeratcumregnarecoepisset,et vigintinovemannisregnavitinJerusalemNomenmatris eiusAbifiliaZachariae

3FecitquequoderatrectuminconspectuDomini,iuxta omniaquaefeceratDavidpatereius

4Ipsedissipavitexcelsa,etcontrivitstatuas,etsuccidit palos,confregitqueserpentemæneumquemfecerat Moyses:siquidemusqueadilludtempusfiliiIsraël adolebanteiincensum:vocavitquenomeneiusNehushtan. 5InDominoDeoIsraëlsperavit,itaqueposteumnonfuit similiseideomnibusregibusJudanequequianteeum fuerint.

6QuiaDominoadhaesitetnonrecessitavestigiiseius, custodiensmandataeius,quaepraeceperatDominusMosi 7EteratDominuscumeo,etinomnibusadquaeprofectus est,prospereagebat:rebellavitquoquecontraregem Assyriorum,etnonservivitei

8IpsepercussitPhilisthaeosusqueadGazametterminos eorum,aturrecustodumusqueadcivitatemmunitam 9AnnoquartoregisEzechiae,quieratannusseptimus OseefiliiElaregisIsraël,ascenditSalmanasarrex AssyriorumSamariametoppugnaviteam

10etpostannostresceperunteam,annosextoEzechiae,id estnonoannoOseeregisIsraël,captaestSamaria. 11AbduxitquerexAssyriorumIsraelinAssyriam,et collocaviteosinHalahetinHaboriuxtafluviumGozan,et incivitatibusMedorum.

12quianonoboedieruntvociDominiDeisui,sed transgressisuntpactumeius,omniaquaepraeceperat MosesservusDomini,nequeaudierunteosnequefecerunt.

13AnnoquartodecimoregisEzechiae,ascendit Sennacherib,rexAssyriorum,superomnescivitatesIudae munitas,etcepiteas.

14TuncmisitEzechiasrexIudaeadregemAssyriorum Lachis,dicens:Peccavi;recedeame:etomnequod imposuerismihi,feram.DedititaquerexAssyriorum EzechiaeregiIudaetrecentatalentaargentiettriginta talentaauri

15DeditqueeiEzechiasomneargentumquodrepertumest indomoDominietinthesaurisdomusregis

16IntemporeilloabsciditEzechiasaurumdeianuistempli DominietdecolumnisquasipserexIudaadfixeratetdedit easregiAssyriorum

17MisitautemrexAssyriorumTharthan,etRabsaris,et RabsacendeLachisadregemEzechiamcumexercitu magnoinJerusalem:quicumascendissent,veneruntin Jerusalem:etcumascendissent,veneruntetsteteruntiuxta aquamductuspiscinaesuperioris,quaeestinviaagri fullonis

18Vocaveruntqueregem:egressisuntadeosEliacimfilius Helciaepraepositusdomus,etSobnascriba,etJoahefilius Asaphacommentariis

19EtdixitadeosRabsaces:LoquiminiEzechiae:Haec dicitrexmagnus,rexAssyriorum:Quaeestistafiducia, quaconfidis?

20Dixisti(velfortasseverbavanasunt):Estmihi consiliumetfortitudinemadbellum.Inquoconfidis,quia rebelliscontrame?

21Ecceconfidissuperbaculumarundinisconfractaehuius, superÆgyptum,superquamsiinnixusfuerithomo, intrabitinmanumeiusetperforabiteam:sicestPharaorex Aegyptiomnibusquiconfiduntinse

22Quodsidixerismihi:InDominoDeonostroconfidimus: nonneisteestcuiusEzechiasabstulitexcelsaetaras,et dixitIudaeetJerusalem:Antealtarehocadorabitisin Jerusalem?

23Nuncigiturspondedominomeo,regiAssyriorum,et dabotibiduomiliaequorum,sipotestibipraebereequites supereos

24Quomodoergoavertasfaciemuniusducisdeservis dominimeiminimis?EtconfidesinAegyptopropter currusetequites?

25NumsineDominoascendiadlocumistumutdeleam eum?Dominusdixitmihi:Ascendeadterramhancetdele eam

26DixeruntautemEliacim,filiusHelciae,etSobna,et Joahe,adRabsacen:Loquerenobisservistuissyralingua, quiaintelligimuseam:etnoliloquinobislinguaIudaicain auribuspopuliquiestinmurum

27ResponditqueRabsacesadeos:“Numaddominum tuumetadtemisitmedominusmeus,utloquererverba ista?Nonneadvirosquisedentinmuromisitme,ut comedantstercorasuaetbibanturinamsuamvobiscum?”

28StetitautemRabsaces,etclamavitvocemagnalingua Iudaica,etdixit:Auditeverbaregismagni,regis Assyriorum!

29Haecdicitrex:NonvosseducatEzechias,nonenim poteriteruerevosdemanueius

30NequeEzechiasvosconfidatsuperDominum,dicens: EruensliberabitnosDominus,etnontradeturcivitashaec inmanuregisAssyriorum

31NoliteaudireEzechiam!Haecenimdicitrex Assyriorum:Facitemecumfoedusdonumetexiteadme,et comediteunusquisquedevineasua,etunusquisquedeficu sua,etbibetaquamdecisternasua.

32donecveniamettollamvosadterramsimilemterrae vestrae,terramfrumentietvini,terrampanisetvinearum, terramoleietolivarumetmellis,etvivatisetnon morieminiNoliteaudireEzechiam,quivosdecipit,dicens: Dominusliberabitnos

33Numquidliberaveruntdiigentiumterramsuamdemanu regisAssyriorum?

34UbisuntdiiEmathetArphad?ubisuntdiiSepharvaim, AnaeetAvae?numliberaveruntSamariamdemanumea?

35Quinamillisuntinomnibusdiisterrarum,quieruerunt terramsuamdemanumea,uteruatDominusJerusalemde manumea?

36Tacuititaquepopulus,etnonresponditeiverbum: siquidempraeceptumregisfuerat,dicens:Nerespondeatis ei

37VenitqueEliachimfiliusHelciae,praepositusdomus,et Sobnascriba,etIoahfiliusAsaphacommentariis,ad Ezechiamscissisvestibussuis,etnuntiaverunteiverba Rabsacis

CAPITULUMXIX

1Etfactumest,cumaudissetrexEzechias,scidit vestimentasua,etoperuitsesacco,ingressusqueest domumDomini.

2EtmisitEliachimpraepositumdomus,etSobnam scribam,etsenesdesacerdotibus,opertossaccis,adIsaiam prophetamfiliumAmos.

3Quidixeruntei:HaecdicitEzechias:Diestribulationiset increpationisetblasphemiaedieshaecest;quiafilii veneruntusqueadpartum,etviresnonestpariendi

4SiforteaudiatDominusDeustuusomniaverbaRabsacis, quemmisitrexAssyriorumdominussuusad exprobrandumDeumviventem,etarguetverbaquae audivitDominusDeustuus;proptereaelevaorationem tuamproreliquiisquiderelictisunt.

5VeneruntergoserviregisEzechiæadEsaiam

6EtdixitadeosIsaias:Sicdicetisdominovestro:Haec dicitDominus:Nolitimereafacieverborumquaeaudisti, quibusblasfemaveruntserviregisAssyriorumme

7Ecceegoimmittamineumspiritum,etaudietnuntium,et reverteturinterramsuam,etcorruereeumfaciamgladioin terrasua

8ReversusestergoRabsacesetinvenitregemAssyriorum expugnantemLobnam;audieratenimquodrecessissetde Lachis

9QuodcumaudissetdeTharaca,regeAethiopiae,dicens: Ecceegressusestutpugnetcontrate.Iterummisitnuntios adEzechiam,dicens:

10HaecdicetisEzechiaeregiIudae,loquentes:Nonte decipiatDeustuusinquoconfidis,dicens:Nontradetur JerusaleminmanusregisAssyriorum

11EccetuaudistiquaefeceruntregesAssyriorumomnibus terris,quomodovastaverunteas:ettuliberaberis?

12Numliberaveruntdiigentiumquosvastaveruntpatres mei,Gozanem,etHaranem,etReseph,etfiliosEdenqui erantinThelassar?

13UbiestrexEmath,etrexArphad,etrexurbis Sepharvaim,Anae,etAvae?

14EtaccepitEzechiaslitterasdemanununtiorumetlegit eas,etascenditEzechiasindomumDomini,etexpandit eascoramDomino

15EzechiasautemoravitinconspectuDomini,dicens: DomineDeusIsraël,quisedessupercherubim,tuesDeus solusomniumregnorumterrae,tufecisticaelumetterram

16Inclinaauremtuam,etaudi;aperi,Domine,oculostuos, etvide:audiverbaSennacherib,quimisiteumad exprobrandumDeumviventem.

17Vere,Domine,regesAssyriorumgentesetterrasearum dissipaverunt

18Etmiseruntdeoseoruminignem:nonenimerantdii, sedoperamanuumhominum,lignumetlapis,et perdiderunteos

19NuncigiturDomineDeusnoster,salvanosdemanu eius,utsciantomniaregnaterraequiatuesDominusDeus solus

20MisitautemIsaiasfiliusAmosadEzechiam,dicens: HaecdicitDominusDeusIsrael:Quaedeprecatusesadme deSennacheribregeAssyriorum,audivi

21HocestverbumquodlocutusestDominusdeeo: Despexitte,subsannavitte,virgofiliaSion;posttecaput movit,filiaJerusalem

22Cuiexprobrastietquemblasphemasti,etcontraquem exaltastivocemtuam,etelevastiinexcelsumoculostuos? contraSanctumIsraël?

23PernuntiostuosexprobrastiDomino,etdixisti:In multitudinecurruummeorumascendialtitudinemmontium inlateraLibani,etsuccidisublimescedroseius,etelectas abieteseius,etintroiboindeversoriaterminieius,etin saltumCarmelieius.

24Egofodietbibiaquasalienas,etvestigiispedum meorumsiccaviomniafluminalocorumobsessorum

25Numquidnonaudistiquaeolimfecerim,etexdiebus antiquisegoplasmaviid,etnuncadduxi,utruinas imponerescivitatesmunitasinacervosruinae?

26Proptereahabitanteseorumhumilesmanu, contremueruntetconfusisunt;factisuntvelutfœnumagri, etherbavirens,sicutgramentectorum,quodarefactumest antequammaturescat

27Sedhabitationemtuam,etegressumtuum,etintroitum tuum,etintroitumtuum,etfuroremtuumcontrame, cognovi

28Quiafurortuusinmeettumultustuusascenditinaures meas,ponamunculummeuminnarestuasetfrenummeum inlabiatua,etreducamteinviamperquamvenisti

29Ethocerittibisignum:comedehocannosponte nascantur,etinsecundoannoquaespontenascuntur,porro intertioannoseminateetmetete,etvineasplantate,et comeditefructumearum

30EtquodreliquumfueritdedomoIuda,mittetradicem deorsum,etfacietfructumsursum

31quiadeJerusalemexibuntreliquiae,etsalvatiode monteSion:zelusDominiexercituumfaciethoc.

32ProptereahaecdicitDominusderegeAssyriorum:Non intrabitcivitatemhanc,necmittetibisagittam,nec appropinquabiteiclypeo,necmittetineamaggerem.

33Perviamquavenit,pereamrevertetur,etcivitatem hancnoningredietur,dicitDominus

34Egoenimprotegamcivitatemhancutsalvemeam propterme,etpropterDavid,servummeum

35Factumestigiturinnocteilla,venitangelusDomini,et percussitincastrisAssyriorumcentumoctogintaquinque miliaEtsurrexeruntmane,etecceomnescadavera mortuorum

36EtegressusestetabiitetreversusestSennacheribrex AssyriorumethabitavitinNineve

37Etfactumest,cumadoraretintemploNesrochdeum suum,AdrammelechetSarasar,filiieius,percusserunteum gladio,fugsqueinterramAraratEtregnavitAsarhaddon, filiuseius,proeo.

CAPUTXX

1IndiebusillisaegrotavitEzechiasusqueadmortem:et venitadeumIsaiasfiliusAmos,propheta,etdixitei:Haec dicitDominus:Disponedomuituae,quiamorieristu,et nonvives

2Tumconvertitfaciemsuamadparietem,etoravitad Dominum,dicens:

3Obsecrote,Domine,mementoquomodoambulaverim coramteinveritateetincordeperfectoetquodplacitum estinoculistuisfecerim.FlevitqueEzechiasfletu vehementi

4EtantequamegressusessetIsaiasinmediumatrium, factusestverbumDominiadeum,dicens:

5Revertere,etdicEzechiaeducipopulimei:Haecdicit DominusDeusDavidpatristui:Audiviorationemtuam, vidilacrimastuas,ecceegosanabote:dietertioascendes domumDomini

6Etaddamdiebustuisquindecimannos,sedliberaboteet civitatemhancdemanuregisAssyriorum,etprotegam urbemhancpropterme,etpropterDavidservummeum

7DixitquoqueIsaias:“Adducitemassamficorum”Quem cumtulissent,posueruntsuperulcuseius,etsanatusest

8DixitautemEzechiasadIsaiam:“Quoderitsignumquia Dominusmesanabit,etquiaascensurussumindomum Dominidietertia?”

9CuiaitIsaias:HocerittibisignumaDominoquod facturussitDominussermonemquemlocutusest:num ascendetumbradecemgradibus,anrevertaturdecem gradibus?

10EtaitEzechias:Facileestumbramdescenderedecem gradibus:non,sedutrevertaturretrorsumdecemgradibus

11InvocavititaqueIsaiasprophetaadDominum;etreduxit umbrampergradusquosdescenderatinhorologioAchaz retrorsumdecemgradibus

12IntemporeillomisitBerodachBaladan,filiusBaladan, rexBabylonis,litterasetmuneraadEzechiam;audiverat enimquodaegrotassetEzechias

13AuditusestautemeisEzechias,etostenditeisomnem domumpretiosorumsuorum,argentum,etaurum,et aromata,etunguentapretiosa,etuniversumapothecam armamentorumsuorum,etomniaquaeinventasuntin thesaurissuis;nonfuitquidquamquodnonostenderiteis Ezechiasindomosua,etinomnipotestatesua

14VenitautemIsaiasprophetaadregemEzechiametdixit ei:Quiddixeruntviriistietundeveneruntadte?Cui responditEzechias:Deterralonginquavenerunt,de Babylone

15Etdixit,Quidvideruntindomotua?ResponditEzechias, Omniaquaesuntindomomeaviderunt;nonfuitresin thesaurismeisquodnonmonstraverimeis

16DixitautemIsaiasadEzechiam:AudiverbumDomini. 17Eccediesvenient,etomniaquaesuntindomotua,et quaecondideruntpatrestuiusqueaddiemhanc,auferentur inBabylonem;nonremanebitquicquam,dicitDominus. 18Etdefiliistuis,quiexibuntdete,quosgenerabis,tollent, eterunteunuchiinpalatioregisBabylonis

19DixitautemEzechiasadIsaiam:Bonusestverbum DominiquodlocutusesEtdixit:Nonnebonumest,si fueritpaxetveritasindiebusmeis?

20ReliquaautemsermonumEzechiæ,etomnisfortitudo eius,etquomodofeceritpiscinametaquæductum,et adduxeritaquamincivitatem,nonnehaecscriptasuntin librosermonumdierumregumJuda?

21DormivitqueEzechiascumpatribussuis,etregnavit Manassesfiliuseiusproeo

CAPUTXXI

1DuodecimannorumeratManassescumregnarecoepisset, etquinquagintaquinqueannisregnavitinJerusalem: nomenmatriseiusHaphsiba.

2FecitquemaluminconspectuDomini,iuxta abominationesgentiumquasexpulitDominuscoramfiliis Israel

3EtrursumaedificavitexcelsaquaedestruxeratEzechias patereius,eterexitarasBaaletfecitlucossicutfecerat AchabrexIsrael,etadoravitomnemmilitiamcaelietcoluit eam

4EtaedificavitarasindomoDomini,dequadixerat Dominus:InJerusalemponamnomenmeum

5Etaedificavitarasuniversæmilitiæcaeliinduobusatriis domusDomini

6Ettraduxitfiliumsuumperignem:etobservavittempora, etobservavitauguria,etfecitcumpyrobolisetaruspices, multummalifecitcoramDomino,utirritareteum

7Etposuitimaginemsculptilemlucis,quamfecerat,in domo,dequalocutusestDominusDavidietSalomonifilio eius:IndomohacetinJerusalem,quamelegiexomnibus tribubusIsraël,ponamnomenmeuminaeternum

8NecultramovebopedemIsraëldeterraquamdedi patribuseorum:simodocustodierintomniaquæpræcepi eis,etomnemlegemquammandaviteisservusmeus Moyses.

9Illiverononaudierunt:sedManassesseduxiteos,ut facerentmalumquamgentesquasvastavitDominusafacie filiorumIsraël.

10EtlocutusestDominusperservossuosprophetas, dicens:

11QuiaManassesrexIudaeabominationesistasfecit, pessimesuperomniaquaefeceruntAmorraeianteeum,et peccarefecitetiamIudaminidolissuis

12ProptereahaecdicitDominusDeusIsrael:Ecceego adducammalasuperJerusalemetJudam,utquicumque audierit,tinniantambaeaureseius

13EtextendamsuperJerusalemfuniculumSamariaeet perpendiculumdomusAchabetdeleboJerusalemsicut delerisoletpatellam;deleboeametevertens

14Etderelinquamreliquiashæreditatismeæ,ettradameas inmanusinimicorumsuorum:eteruntindireptionemet rapinamomnibusinimicissuis,eteruntinvastitatemetin terraminimicorumsuorum.

15quiafecerintmalumcorammeetirritaveruntmeadie quaegressisuntpatreseorumdeAegyptousqueaddiem hanc.

16InsuperetsanguineminnocentemfuditManasses multum,donecimpleretJerusalemabunofineusqueados, praeterpeccatumsuumquopeccarefecitJudam,faciens malumcoramDomino

17ReliquaautemsermonumManasse,etomniaquaefecit, etpeccatumeiusquodpeccavit,nonnehaecscriptasuntin librosermonumdierumregumIuda?

18DormivitqueManassescumpatribussuis,etsepultusest inhortodomussuae,inhortoUzzae;etregnavitAmon filiuseiusproeo

19VigintiduosannosnatuseratAmoncumregnare coepisset,duobusqueannisregnavitinJerusalemNomen matriseiuseratMessulmethfiliaHarusdeJetba 20FecitquemaluminconspectuDomini,sicutfecerat Manassespatereius

21Etambulavitinomniviaquamambulaveratpatereius, etservivitidolisquibusservieratpatereius,etadoravitea.

22etdereliquitDominumDeumpatrumsuorum,etnon ambulavitinviaDomini

23Tetexeruntautemservisuiadversuseumconiuraverunt etinterfeceruntregemindomosua.

24Percussitautempopulusterraeomnesquiconiuraverant contraregemAmon,etconstitueruntregempopulusterrae Iosiamfiliumeiusproeo.

25ReliquaautemsermonumAmonquaefecit,nonnehaec scriptasuntinlibrosermonumdierumregumIuda?

26SepultusqueestinsepulchrosuoinhortoUzza:et regnavitJosiasfiliuseiusproeo

CAPITULUMXXII

1OctoannorumeratIosiascumregnarecoepisset,et trigintaunoannoregnavitinJerusalem:nomenmatriseius IdidafiliaAdaiadeBoschath

2FecitquequodrectumeratcoramDomino,etambulavit peromnesviasDavidpatrissui,nondeclinavitaddextram siveadsinistram

3EtfactumestinannooctavodecimoregisIosiae,misit rexSaphanfiliumAsaliaefiliiMosollamscribamad domumDomini,dicens:

4VadeadHelciamsacerdotemmagnum,utreferat pecuniamquaeillataestindomumDomini,quam collegeruntcustodesianitorumapopulo

5deturqueinmanusoperariorumquipraesuntindomo Domini,etdenteamoperariisquisuntindomoDomini,ut instaurarentruinasdomus,

6fabrislignariis,etaedificatoribus,etlapidibusparietatis, etutematurlignaetlapidescaesosadinstaurandam domum

7Verumtamennonesteisratiofactadepecuniaquae traditaest,quiafideliteregerunt

8DixitautemHelciaspontifexadSaphanscribam: “LibrumlegisinveniindomoDomini.”DeditqueHelcias volumenSaphan,quilegiteum

9EtvenitSaphanscribaadregem,etnuntiavitei,dicens: “ServituipecuniamquaeinventaestindomoDomini collegerunt,etdederunteaminmanuseorumquioperantur etquipraesuntoperiindomoDomini”

10NarravitquoqueSaphanscribaregi,dicens:Deditmihi HelciassacerdoslibrumQuemlegitSaphancoramrege 11Etfactumest,cumaudissetrexverbalibrilegis,scidit vestimentasua.

12RexautempraecepitHelciaesacerdoti,etAhicamfilio Saphan,etAchoborfilioMichaiae,etSaphanscribæ,et Asaiaeservoregis,dicens:

13Ite,etconsuliteDominumprome,etpropopulo,etpro universoJuda,deverbislibrihuiusquiinventusest:quia magnaestiraDomini,quaeexarsitsupernos,quianon audieruntpatresnostriverbalibrihuius,utfacerent secundumomniaquaescriptasuntdenobis

14IeruntitaqueHelciassacerdos,etAhicham,etAchobor, etSaphan,etAsaia,adHoldamprophetidem,uxorem SellumfiliiThecuae,filiiAraas,custodisvestium;haec habitabatinJerusalemincollegio;etlocutisuntcumea 15Etilladixiteis:HaecdicitDominusDeusIsrael:Dicite viroquimisitvosadme, 16HaecdicitDominus:Ecceegoadducammalumsuper locumistumetsuperhabitanteseius,omniaverbalibri quemlegitrexIuda:

17Quiadereliqueruntmeetsacrificaveruntdiisalienis, provocantesmeomnibusoperibusmanuumsuarum,et succendeturirameainlocumhuncetnonextinguetur 18RegiautemIudae,quimisitvosutconsuleretis Dominum,sicdicetisei:HaecdicitDominusDeusIsrael: Controversiaverba,quaeaudisti

19Quiamollisestcortuum,ethumiliatusescoram Domino,cumaudistiverbameaquaelocutussumcontra locumhuncetcontrahabitanteseius,utfuturisintin desolationemetmaledictionem,etscidistivestimentatuaet flevisticoramme,egoquoqueexaudivite,dicitDominus 20Ecceigiturcolligamteadpatrestuos,etcolligerisin sepulcrumtuuminpace,etnonvidebuntoculituiomne malumquodegoadducamsuperlocumistumEt rettuleruntreginuntium

CAPITULUMXXIII

1Etmisitrex,etcongregatisuntadeumomnessenesJuda etJerusalem

2AscenditquerexdomumDomini,etomnesviriJuda,et universihabitantesJerusalemcumeo,sacerdoteset prophetæ,etomnispopulus,aparvousqueadmagnum:et legitinauribuseorumomniaverbalibrifoederisqui inventusestindomoDomini.

3Stetitquerexsupercolumnam,etpepigitfœduscoram Domino,utsequerenturDominum,etcustodirentmandata eius,ettestimonia,etpraeceptaeius,intotocordeetintota animasua,etutfacerentverbafœderishuius,quaescripta erantinlibroilloEtstetitomnispopulusinfœdere

4PraecepitquoquerexHelciaesacerdotimagno,et sacerdotibussecundiordinis,etcustodibusianitorum,ut afferrentdedomoDominiomniavasaquaefactaerantpro Baal,etproluco,etprouniversoexercituicaeli;et combussiteaextraJerusaleminagroCedron,etasportavit cineremeoruminBethel

5etdelevitsacerdotesidolorumquosconstituerantreges IudaeadtollendumincensuminexcelsisinurbibusIudaet incircuituJerusalemeteosquiadlibandumincensumBaal, solietlunaeetstellaeetomnimilitiaecaeli

6EtefferrifecitlucumdedomoDominiextraJerusalemin torrentemCedron,etcombussiteumibi,etcontritin pulverem,etprojecitpulveremeiussupersepulcrafiliorum populi

7Destruxitquoquedomoseffeminatorumquaeerantiuxta domumDomini,ubimulierestexebantvelaproluci.

8eteduxitomnessacerdotesdecivitatibusIudaet contaminavitexcelsaubisacerdotescremaverantincensum aGabaausqueBersabeeetdestruxitexcelsaportarumquae erantinintroituportaeIosueduciscivitatisquaeerantad sinistramuniushominisinportacivitatis

9Verumtamensacerdotesexcelsorumnonascendebantad altareDominiinJerusalem:sedtantumcomedebantazyma inmediofratrumsuorum

10ContaminavitquoqueTopheth,quodestinconvalle filiorumEnnom,nequisofferretfiliumsuumautfiliamper ignem,Moloch.

11EtabstulitequosquosdederantregesIudaesoliin introitudomusDomini,iuxtacubiculumNathanmelech eunuchi,quoderatinaedificio,etcurrussoliscombussit igni

12ArasquoquequaeerantsupercenaculumAhaz,quas fecerantregesIudae,etarasquasfeceratManassesin duobusatriisdomusDomini,destruxitrexetdemolitusest inde,etprojecitpulveremeorumintorrentemCedron.

13Excelsaquoque,quaeerantcontraJerusalem,ad dexterammontiscorruptionis,quaeaedificaveratSalomon rexIsraelAstharothabominationiSidoniorum,etChamos abominationiMoab,etMelcomabominationifiliorum Ammon,contaminavitrex

14Etcontrivitstatuasetsucciditpalosetreplevitloca eorumossibushominum

15InsuperetaltarequoderatinBethel,etexcelsumquod feceratIeroboamfiliusNabat,quipeccarefecitIsrael,et altareilludetexcelsumdestruxit,etexcelsumigni combussit,etcontrituminpulverem,etlucumcombussit 16EtcumseconvertitIosias,viditsepulcraquaeerantibi inmonte,etmisit,etextraxitossadesepulcris,et combussiteasuperaltare,etpolluitillud,iuxtaverbum DominiquodpraenuntiaveratvirDei,quipraedicavitverba haec

17Etdixitille:“Quisesttitulusillequemvideo?”Et dixerunteiviriurbis:“SepulcrumestviriDei,quivenitde Iuda,etpraedicavitverbahaec,quaefecistisuperaltare Bethel”

18Etdixit:“Siniteeum;nemocommoveatossaeius.” Habuimusergoossailliuscumossibusprophetaequi veneratdeSamaria

19Sedetomniafanaexcelsorum,quaeerantinurbibus Samariae,quaefecerantregesIsraeladirritandum Dominum,abstulitIosiasetfeciteissecundumomnia operaquaefeceratinBethel.

20Etoccidituniversossacerdotesexcelsorumquierantibi superaltaria,etcombussitossahumanasuperea; reversusqueestJerusalem.

21Rexquoquepraecepitomnipopulo,dicens:Facite PaschaDominoDeovestro,sicutscriptumestinlibro foederishuius.

22CertenoncelebratumesttalePaschaadiebusiudicum quiiudicabantIsraelem,nequeinomnitemporeregum IsraeletregumIuda.

23sedinoctavodecimoannoregisIosiaecelebratumest PaschahocDominoinHierosolymis

24Sedetpyrobolosetmagietsimulacraetsimulacraet omniaabominationesquaeinventasuntinterraIudaetin JerusalemtulitIosias,utimpleretverbalegisquaescripta erantinlibroqueminveneratHelciassacerdosindomo Domini

25Similisillinonfuitanteeumrex,quiconversusestad Dominumintotocordesuo,etintotaanimasua,etintota virtutesuaiuxtaomnemlegemMoysi;nequeposteum surrexitsimilisilli

26VerumtamennonaversusestDominusabirafurorissui magni,quoiratuseratfuroreiuscontraJudampropter omnesiniuriasquibusprovocaverateumManasses

27DixitautemDominus:EtiamJudamauferamafacie mea,sicutabstuliIsraël,etprojiciamcivitatemhancquam elegiJerusalem,etdomumdequadixi:Eritnomenmeum ibi

28ReliquaautemsermonumIosiae,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Iuda?

29IndiebuseiusascenditpharaoNechaorexAegypti contraregemAssyriorumadflumenEuphraten,etabiit Josiasrexinoccursumeius:etocciditeuminMageddo, cumvidisseteum.

30EtportaverunteumservisuimortuumdeMageddoet pertulerunteuminJerusalemetsepelierunteuminsepulcro suoTulitautempopulusterraeJoachazfiliumJosiaeet unxiteumetconstituerunteumregempropatresuo.

31VigintitriumannorumeratJoachazcumregnare coepisset,ettribusmensibusregnavitinJerusalemNomen matriseiuseratAmital,filiaIeremiaedeLibna

32FecitquemalumcoramDomino,iuxtaomniaquae fecerantpatreseius.

33VinxitqueeumPharaoNechaoinRebla,interraEmath, neregnaretinJerusalem:etimposuitmulctamterrae centumtalentisargentiettalentoauri.

34RegemqueconstituitPharaoNechaoEliacimfilium JosiæproJosiapatreeius,vertitquenomeneiusJoakim PorroJoachaztulit,etduxitinÆgyptum,etmortuusestibi.

35ArgentumautemetaurumdeditJoakimPharaoni,cum vectigalterraecontulitutdareturargentumsecundum imperiumPharaonis:argentumetaurumexegitdepopulo terrae,singulissecundumvectigalsuum,utdaretPharaoni Nechao

36VigintiquinqueannorumeratJoakimcumregnare coepisset,etundecimannisregnavitinJerusalemNomen matriseiusZebidafiliaPhadaiadeRuma

37FecitquemalumcoramDomino,iuxtaomniaquae fecerantpatreseius

CAPUTXXIV

IndiebuseiusascenditNabuchodonosorrexBabylonis,et factusesteiJoakimservustribusannis:deinderebellavit contraeum

2MisitqueDominuscontraeumturmasChaldaeorum,et turmasSyrorum,etturmasMoabitarum,etturmasfiliorum Ammon;immisitqueeascontraIudam,utdelerenteum, iuxtaverbumDomini,quodlocutusestperservossuos prophetas.

3CerteperimperiumDominifactumesthoccontraIudam, uttollereteumafaciesuapropterpeccataManasse, secundumomniaquaefecerat

4etproptersanguineminnocentemquemeffudit,quia implevitJerusalemsanguineinnocentium,quoDominus propitiusnonfuit.

5ReliquaautemverborumIoachim,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Iuda?

6EtdormivitJoakimcumpatribussuis,etregnavitJoachin filiuseiusproeo

7EtnonaddiditrexAegyptiutegredereturdeterrasua: tuleratenimrexBabylonisaflumineAegyptiusquead fluviumEuphraten,omniaquaepertinebantadregem Aegypti

8DecemetoctoannorumeratJoachincumregnare coepisset,ettribusmensibusregnavitinJerusalem:nomen matriseiusNahustafiliaElnathandeJerusalem

9FecitquemalumcoramDomino,iuxtaomniaquaefecerat patereius.

10IntemporeilloascenderuntserviNabuchodonosorregis BabylonisinHierosolymam,eturbsobsidebatur

11VenitqueNabuchodonosorrexBabylonisadcivitatem, etservieiuseamobsidebant.

12EgressusqueestJoachinrexJudaadregemBabylonis, ipseetmatereiusetservieiusetprincipeseiuseteunuchi eius;etcepiteumrexBabylonisannooctavoregnisui.

13EtprotulitindeomnesthesaurosdomusDominiet thesaurosdomusregiaeetconciditomniavasaaureaquae feceratSalomonrexIsraelintemploDomini,sicutlocutus estDominus

14EttranstulitomnemJerusalem,etuniversosprincipes,et omnesfortesviros,decemmiliaincaptivitatem,etomnem artificemetclibanum:nemorelictusest,exceptis pauperibuspopuliterrae.

15TranstulitquoqueIoachinBabylonem,etmatremregis, etuxoresregis,eteunuchoseius,etiudicesterrae,duxitque eoscaptivosdeJerusaleminBabylonem.

16Etomnesvirosfortes,septemmilia,etartificeset clusoresmille,omnesfortesetaptosadbellandum,duxit eosrexBabyloniscaptivosinBabylonem.

17EtconstituitMatthaniampatruumeiusproeoregemrex Babylonis,immutavitquenomeneiSedeciam

18VigintietuniusannieratSedeciascumregnare coepisset,etundecimannisregnavitinJerusalemNomen matriseiuseratAmital,filiaIeremiaedeLibna

19EtfecitquodmalumestcoramDomino,iuxtaomnia quaefeceratIoakim

20IraenimDominifactaestinJerusalemetinJuda,donec proicereteosafaciesua,recessitqueSedeciasarege Babylonis

CAPUTXXV

1Factumestautemannononoregnieius,mensedecimo, diedecimamensis,venitNabuchodonosorrexBabylonis, ipseetomnisexercituseius,adversusJerusalem,et obsederunteam,etaedificaveruntcontraeammunitionesin circuitu.

2Etfuitcivitasobsessausqueadundecimumannumregis Sedeciæ

3Nonoautemdiemensisquartifamesincivitatepraevaluit, etnoneratpanispopuloterrae

4Etinterruptaestcivitas,etomnesviribellatoresnocte fugeruntperviamportaeinterduosmuros,quaeestad hortumregisChaldaeiautemobsidebanturbemincircuitu Rexautemperviamquaeducitadcampumabiit

5PersecutusestautemexercitusChaldaeorumregem,et comprehenditeuminplanitieJericho:etomnesexercitus eiusdispersisunt,etabeo.

6ApprehensumigiturregemduxeruntadregemBabylonis inReblatha;quicumeoiudiciumlocutusest

7FiliosautemSedeciæoccideruntcorameo,etoculos Sedeciæeffoderunt,vinxitqueeumcompedibusaëreis,et duxerunteumBabylonem

8Inquintoautemmense,septimadiemensis,ipseest annusnonusdecimusNabuchodonosorregisBabylonis, venitNabuzardan,princepsmilitum,servusregis Babylonis,inJerusalem.

9EtincenditdomumDomini,etdomumregis,etomnes domosJerusalem,etdomumomnemmagnatumcombussit igni.

10EtomnisexercitusChaldaeorum,quieratcumprincipe militum,murosJerusalempercircuitumdestruxit

11Reliquamautempopulipartemquaeremanseratin civitateettransfugasquitransfugerantadregemBabylonis etreliquammultitudinemtranstulitNabuzardan,princeps militum.

12Etdepauperibusterraereliquitprincepsmilitum vinitoresetagricolas

13Columnasquoqueæreas,quæerantindomoDomini,et bases,etmareæreum,quoderatindomoDomini, confregeruntChaldæi,ettranstuleruntæsearumin Babylonem

14Ollasquoque,ettrullas,etforcipes,etscyphos,et cochlearia,etomniavasaaenea,quibusministrabant, tulerunt.

15Necnonphialasetphialas,etomniaquaeaurea,aurea,et argenteaerant,tulitprincepsmilitum

16Columnasduas,mareunum,etbasesquasfecerat SalomonindomoDomini:noneratpondusærisomnium vasorumhorum

17Decemetoctocubitosaltitudocolumnaeunaerat;et capitellumsuperseæreumerat,altitudocapitellitrium cubitorum;etopusreticulatumetmalagranatasuper capitellumincircuitu,omniaærea;similemcolumnam secundamhabebatcumoperereticulato

18EtcepitprincepsmilitumSaraiamsacerdotemprimum, etSophoniamsacerdotemsecundum,ettrescustodes ianitorum

19Etdecivitatecepitunumexvirisbellatoribus,et quinquevirosexhisquicoramregeerant,quiinventisunt incivitate,etscribamprincipemexercitus,quinumerabat populumterrae,etsexagintavirosdepopuloterraequi inventisuntincivitate.

20QuossumpsitNabuzardan,princepsmilitum,etduxitad regemBabylonisinReblatha 21PercussitqueeosrexBabylonis,etinterfeciteosin ReblainterraEmath:ettranslatusestJudadeterrasua

22PopuloautemquirelictuseratinterraIuda,quem dimiseratNabuchodonosorrexBabylonis,praefecit GodoliamfiliumAhicamfiliiSaphan

23Quodcumaudissentomnesprincipesexercitus,ipsiet virieorum,quodconstituissetrexBabylonisGodoliam principem,veneruntadGodoliaminMaspha,Ismaelfilius Nathaniae,etJohananfiliusCareae,etSareasfilius TanhumethNetophathi,etIezoniasfiliusMachati,ipsiet virieorum

24JuravitqueGodoliaseisetsociiseorum,dicens:Nolite timereservireChaldaeis:habitateinterra,etserviteregi Babylonis,etbeneeritvobis

25Factumestauteminmenseseptimo,venitIsmaelfilius NathaniaefiliiElisamadesemineregio,etdecemviricum eo,etpercusseruntGodoliam,etmortuusest,etIudaeiet ChaldaeiquierantcumeoinMaspha

26Consurgensqueomnispopulus,aparvousquead magnum,etprincipesexercitus,veneruntinÆgyptum: timentesenimChaldæos

27Etfactumestintricesimoseptimoannotransmigrationis IoachinregisIudae,induodecimomense,invicesima septimadiemensis,EvilmerodachrexBabylonis,annoquo regnarecoepisset,levavitcaputIoachinregisIudaee carcere;

28Etlocutusesteibenigne,etposuitthronumeiussuper thronosregumquierantcumeoinBabylone;

29Etmutavitvestescarceriseius,etcomedebatpanem sempercorameoomnibusdiebusvitaesuae.

30Fuitqueeicibariaperpetuaarege,statutumcotidieper omnesdiesvitaesuae.