Latin - The Book of 1st Kings

1Regum

CAPUTI

1RexautemDavidsenexerat,dierumqueprovectus; cumqueoperireturvestibus,calefaciebatautemnon.

2Dixeruntigitureiservisui:Quaeraturdominonostroregi puellavirgo,etstetcoramrege,etfoveateum,dormiatque insinutuo,etincalescatdominusmeusrex

3Quaesieruntigiturpuellampulchraminomnibusfinibus IsraeletinveneruntAbisagSunamitidemetadduxerunt eamadregem

4Eratautempuellapulchravalde,etcurabatregemet ministrabatei;rexautemnoncognoviteam.

5AdoniasautemfiliusHaggithelevavitse,dicens:Ego regnaboFecitquesibicurrusetequites,etquinquaginta virosquianteeumcurrerent.

6Necdisplicuiteipatersuusnumquam,dicens:Quarehoc fecisti?Eratautemvirpulcherrimus,natuautempost Absalom.

7EtsermoeiuscumIoabfilioSarviaeetcumAbiathar sacerdote;quiadiuvabanteum

8Sadocverosacerdos,etBanaiasfiliusIoiadae,etNathan propheta,etSemeietRei,etfortesviriDavid,nonerant cumAdonia

9ImmolavitergoAdoniasovesetbovesetpinguiaiuxta lapidemZoheleth,quieratvicinusEnrogel,vocavitque omnesfratressuosfiliosregisetomnesvirosIudaservos regis.

10NathanautemprophetametBanaiametrobustos quosqueetSalomonemfratremsuumnonvocavit

11DixitergoNathanadBethsabeematremSalomonis, dicens:NumaudistiquodAdoniasfiliusHaggith regnaverit,etdominusnosterDavidhocignorat?

12Nuncergoveni,obsecroteuttibiconsiliumdem,ut servesanimamtuam,filiiquetuiSalomonis

13VadeetingredereadregemDavid,etdicei:Nonnetu, dominemirex,jurastiancillaetuae,dicens:Salomonfilius tuusregnabitpostme,etipsesedebitinthronomeo?Quare ergoregnatAdonias?

14Ecce,dumadhucibiteloquentescumrege,egoveniam postteetconfirmaboverbatua

15IngressaestitaqueBethsabeeadregemincubiculum; rexautemsenueratvalde,etAbisagSunamitisregi ministrabat

16InclinavitseBathsabeeetadoravitregem.Adquemrex: Quidtibivis?

17Quaerespondens,aitei:“Dominemi,tuiurastiper DominumDeumtuumancillaetuae:Salomonfiliustuus regnabitpostmeetipsesedebitinthronomeo”

18EteccenuncAdoniasregnat,te,dominemirex,hoc ignoras.

Mactavitetiambovesetpinguesarmentaetovesplurimos etvocavitomnesfiliosregis,Abiatharquoquesacerdotem etIoabprincipemexercitus;Salomonemautemservum tuumnonvocavit

20Sedtu,dominemirex,oculitotiusIsraëlintesunt,ut indiceseisquissederedebeatinsoliodominimeiregis postte

21Eritquecumdormieritdominusmeusrexcumpatribus suis,egoetfiliusmeusSalomonpeccatoreserimus.

22Etecce,dumadhucillaloquebaturcumrege,Nathan prophetavenit

23Etnuntiaveruntregi,dicentes:EcceNathanpropheta. Cumautemvenissetcoramrege,adoravitsepronusin terram

24DixitquoqueNathan:Dominemirex,tudixisti: Adoniasregnetpostme,etipsesedeatsuperthronum meum?

25Descenditenimhodieetmactavitbovesetpingueset ovesplurimosetvocavitomnesfiliosregisetprincipes exercitusAbiatharquesacerdotem;quieduntetbibunt corameoetdicunt:“VivatrexAdonias!”

26Meautemservumtuum,etSadocsacerdotem,et BanaiamfiliumIoiadae,etSalomonemservumtuumnon vocavit.

27Numadominomeoregefactumesthocverbum,etnon indicastiservotuoquissessurussitsuperthronumdomini meiregisposteum?

28ResponditautemrexDavid,dicens:Vocatemihi BathsabeeEtingressaestcoramrege,etstetitcorameo 29Iuravitquoquerex,dicens:VivitDominus,quieripuit animammeamdeomniangustia,

30SicutiuravitibiperDominumDeumIsrael,dicens: Salomonfiliustuusregnabitpostmeetipsesedebitsuper soliummeumprome,sicfaciamhodie

31InclinavitqueBethsabeefacieminterram,etadoravit regem,dicens:VivatdominusmeusrexDavidinaeternum!

32DixitquoquerexDavid:VocatemihiSadocsacerdotem, etNathanprophetam,etBanaiamfiliumJojadæQuicum advenissentcoramrege

33Dixitquoquerexadeos:Tollitevobiscumservos dominivestri,etimponiteSalomonemfiliummeumsuper mulammeam,etduciteeuminGihon

34EtungateumibiSadocsacerdosetNathanprophetain regemsuperIsraël:etclangitebuccina,atquedicite:Vivat rexSalomon.

35Etascendetisposteum,etvenietetsedebitsupersolium meum,etipseeritrexprome:illiqueconstituiutsitdux superIsraeletsuperIudam

36EtresponditBanaiasfiliusJojadæregi,dicens:Amen: sicloquaturDominusDeusdominimeiregis.

37SicutfuitDominuscumdominomeorege,sicsitcum Salomone,etsublimiusfaciatsoliumeiusasoliodomini meiregisDavid.

38DescenditergoSadocsacerdos,etNathanpropheta,et BanaiasfiliusIoiadae,etCerethi,etPhelethi,et imposueruntSalomonemsupermulamregisDavid,et adduxerunteuminGihon

39SumpsitqueSadocsacerdoscornuoleidetabernaculo, etunxitSalomonem:etclanxeruntbuccina,etdixitomnis populus:VivatrexSalomon!

40Etascendituniversuspopulusposteum,etpopulus tibiiscanebat,etlaetabaturgaudiomagno,itautterra commovereturasonitueorum

41AudivitautemAdonias,etomnesquiinvitatierantcum eo,iamquecibumfinierant.AuditoautemIoabsonitutubae, ait:Quarehicclamorcivitatistumultuosaeest?

42Adhucilloloquente,ecceIonathanfiliusAbiathar sacerdotisvenit,cuidixitAdonias:Ingredere,quiavir fortisesetbonanuntianuntias

43ResponditqueJonathasAdoniae:Veredominusnoster rexDavidSalomonemregemconstituit.

44misitquecumeorexSadocsacerdotem,etNathan prophetam,etBanaiamfiliumIoiadae,etCerethi,et Phelethi,etimposuerunteumsupermulamregis

45UnxeruntqueeumSadocsacerdosetNathanpropheta regeminGihon;etascenderuntindelaetantes,etinsonuit civitasHicestclamorquemaudistis

46SedetSalomonsedetinsolioregni

47Etinsuperserviregisingressisuntutbenedixerint dominonostroregiDavid,dicentes:“AmplificetDeus nomenSalomonissupernomentuum,etmagnificetthronus eiussuperthronumtuum”Etadoravitrexinlectulosuo

48ethaeclocutusestrex:BenedictusDominusDeusIsrael, quidedithodiesedenteminsoliomeo,oculismeis videntibus

49Territisuntergo,etsurrexeruntomnesquiinvitatierant cumAdonia,etivitunusquisqueinviamsuam.

50AdoniasautemtimensSalomonem,surrexitetabiit, tenuitquecornualtaris

51NuntiatumestautemSalomoni,dicens:EcceAdonias timetregemSalomonem,tenuitenimcornualtaris,dicens: IuretmihirexSalomonhodie,quodnoninterficiatservum suumgladio.

52DixitautemSalomon:Sivirbonussepraestiterit,non cadetneunusquidemcapilluseiusinterram:siautem malumineoinventumfuerit,morietur.

53MisitergorexSalomon,eteduxerunteumabaltari,et venit,etadoravitregemSalomonem:dixitqueeiSalomon: Vadeindomumtuam.

CAPUTII

1AppropinquabantautemdiesDavidutmoreretur, praecepitqueSalomonifiliosuo,dicens:

2Egoingrediorviamuniversæterrae:confortare,etesto vir;

3ObservapraeceptaDominiDeitui,utambulesinviis eius,etcustodiaspraeceptaeius,etmandataeius,etiudicia eius,ettestimoniaeius,sicutscriptumestinlegeMoysi,ut prospererisinomnibusquaeagis,etquocumqueteverteris

4utDominusconfirmetverbumsuumquodlocutusest supermedicens:Sicustodierintfiliituiviamsuam,et ambulaverintcorammeinveritate,totocordesuoettota animasua,nondeficietapudte,inquit,virdethronoIsraël.

5TuquoquenostiquidfeceritmihiIoabfiliusSarviae,et quidfeceritduobusprincipibusexercitusIsrael,Abnerfilio Ner,etAmasaefilioIether,quosoccidit,eteffudit sanguinembelliinpace,etfuditsanguinembelliin balteumeiusquieratcircalumboseius,etincalceamenta eiusquaeerantinpedibuseius

6Facergosecundumsapientiamtuam,etnedetrahas canitiemeiusinpaceadinferosdescendere

7SedfiliisBerzellaiGalaaditisgratiamredde,erunt comesoresadmensamtuam:sicenimveneruntadmecum fugiebamafacieAbsalomfratristui

8HabesautemtecumSemeifiliumGera,Beniaminde Bahurim,quimaledixitmihimaledictionegravidiequa ibamadMahanaim:seddescenditmihiinoccursumad Jordanem,etiuravieiperDominumdicens:Nonoccidem tegladio

9Tuergonoliesseimpuneeum,virenimsapienses,et scisquidfaciesei:seddeducescanossuoscumsanguine adinferos

10DormivitigiturDavidcumpatribussuis,etsepultusest incivitateDavid.

11DiesautemquibusDavidregnavitsuperIsraëlfuerunt quadragintaanni:inHebronregnavitseptemannis,in Jerusalemautemtrigintatribus.

12SalomonautemseditsuperthronumDavidpatrissui,et firmatumestregnumeiusvalde

13AdoniasautemfiliusHaggithvenitadBethsabee matremSalomonis,quaedixitei:“Paceingressuses?”Ille respondit:“Pace”

14Addiditque:SermomihiestadteCuiillarespondit: Loquere

15Etille:Tu,inquit,scisquiameumeratregnum,etme posuissetomnisIsraelvultussuosutregnem:sed translatumestregnum,etfactumestfratrismei,aDomino enimfuiteius.

16Nuncergounampetitionemteprecor:nolimihinegare Dixitautemei:Loquere

17Etilleait:Dic,orote,Salomoniregi(necenim recusabittibi)utdetmihiAbisagSunamitidemuxorem 18EtaitBethsabee:Bene;egoloquarproteregi

19VenitergoBethsabeeadregemSalomonem,ut loqueretureiproAdoniaEtsurrexitrexinoccursumeius, adoravitqueeametseditsuperthronumsuum;positusque estthronusmatriregis,quaeseditaddexterameius.

20Dixitautemei:Petitionemunamparvampetoate; obsecrote,nerecusesDixiteirex:Pete,matermea,ne enimrecusem.

21Dixitigitur:DeturAbisagSunamitisAdoniaefratrituo uxor

22ResponditquerexSalomonetdixitmatrisuae:Quare postulasAbisagSunamitidemAdoniae?Peteeietregnum, quiafratermeusmaiornatuest,ethabetAbiathar sacerdotemetIoabfiliumSarviae.

23JuravititaquerexSalomonperDominum,dicens:Haec faciatmihiDeus,ethaecaddat,sinoncontraanimamsuam locutusestAdoniasverbumhoc.

24EtnuncvivitDominus,quimeconfirmavitetcollocavit supersoliumDavidpatrismeietquifecitmihidomum, sicutlocutusest,quiahodieoccideturAdonias.

25MisitquerexSalomonpermanumBanaiaefiliiIoiadae, quiinterfeciteum,etmortuusest

26Abiatharautemsacerdotidixitrex:VadeinAnathothin agrumtuum,quiareusesmortis;sedhacvicetenon interficiam,quiaportastiarcamDominiDeicoramDavid patremeo,etquiapassusesinomnibusquibusafflictusest patermeus

27EiecitergoSalomonAbiatharutnonessetsacerdos Domini,utimpleretursermoDominiquemlocutusest superdomumHeliinSilo

28VenitautemnuntiusadIoab,quodIoabdeclinaverat postAdoniam,etpostAbsalomnondeclinaverat.Fugit ergoIoabintabernaculumDominiettenuitcornualtaris NuntiatumestautemregiSalomoniquodfugissetIoabin tabernaculumDomini,etessetiuxtaaltareMisitque SalomonBanaiamfiliumIoiadae,dicens:Vade,interfice eum.

30EtvenitBanaiasadtabernaculumDomini,etdixitei: Haecdicitrex:EgredereQuirespondit:Non,sedhic moriar.RenuntiavitBanaiasreginuntios,dicens:Haec locutusestIoab,ethaecresponditmihi

31Dixitqueeirex:Facutlocutusest,etirruesupereum,et sepeli,etamovebissanguineminnocentem,quemeffudit Ioab,ame,etadomopatrismei

32EtDominussanguinemeiusreddetincaputeius,quod percussitduosvirosiustioresetmelioresse,etocciditeos gladio,patremeoDavidnesciente,AbnerfiliumNer, principemexercitusIsrael,etAmasamfiliumIether, principemexercitusIuda.

33SanguisautemeorumreverteturincaputIoab,etin caputseminiseiusinaeternum;Davidautemetinsemen eius,etindomumetinthronumeiuseritpaxusquein aeternumaDomino

34AscendititaqueBanaiasfiliusJojadæ,etaggressuseum interfecit:sepultusqueestindomosuaindeserto

35EtconstituitrexBanaiamfiliumIoiadaeproeosuper exercitumetSadocsacerdotemposuitproAbiathar.

36Misitquoquerex,etvocavitSemei,dixitqueei:Ædifica tibidomuminJerusalem,ethabitaibi,etnonproficisceris indehucilluc.

37Quacumqueautemdieegressusfuerisettransieris torrentemCedron,scitoteinterficiendumesse:sanguis tuuseritsupercaputtuum.

38ResponditqueSemeiregi:“Bonusestsermo;sicut locutusestdominusmeusrex,sicfacietservustuus” HabitavitautemSemeiinJerusalemdiebusmultis.

39Factumestautempostannostresutfugerentduoservi SemeiadAchisfiliumMaacharegemGeth;nuntiatumque estSemei:EcceservituisuntinGeth.

40EtsurrexitSemei,etstravitasinumsuum,ivitquead AchisinGethadrequirendumservossuosEtabiitSemei, etadduxitservossuosdeGeth.

41NuntiatumestautemSalomoniquodSemeiissetde JerusaleminGethetrediisset

42Misitautemrex,etvocavitSemei,etdixitei:Nonnete adiuvaviperDominum,etadiuvavite,dicens:Scitote certemoriturumesse?Tuautemdixistimihi:Bonusest sermo,quemaudivi.

43QuareergononservastiiusiurandumDomini,et praeceptumquodpraecepitibi?

44DixitquoquerexadSemei:Tunostiomnemalumquod tibiconsciumestcortuum,quodfecistiDavidpatrimeo: reddetergoDominusiniquitatemtuamincaputtuum:

45EtrexSalomonbenedictuserit,etthronusDaviderit stabiliscoramDominoinaeternum

46ImperavititaquerexBanaiaefilioIoiadae,quiegressus percussiteum,etmortuusest.Confirmatumestigitur regnuminmanuSalomonis

CAPUTIII

1ConiunctumestigiturSalomoncumPharaonerege Aegypti,accepitquefiliameiusetadduxitincivitatem David,donecperficeretaedificansdomumsuametdomum DominietmurumJerusalempercircuitum

2Solumpopulusimmolabatinexcelsis,nonenim aedificatumerattemplumnominiDominiusqueaddies illos.

3DilexitautemSalomonDominum,ambulansin praeceptisDavidpatrissui,solummodoinexcelsis immolabatetaccendebatthymiama.

4AbiititaquerexinGabaon,utimmolaretibi;illudenim eratexcelsummaximum:milleholocaustaobtulitSalomon superaltareillud

5ApparuitautemDominusSalomonipersomniumnocte, dicens:Postulaquodvisutdemtibi.

6EtSalomonait:TufecisticumservotuoDavidpatrimeo misericordiammagnam,sicutambulavitcoramtein veritateetiustitiaetrectocordetecum:servastiei misericordiamhancmagnam,utdedistieifiliumqui sederetsuperthronumeius,sicutesthodie

7Etnunc,DomineDeusmeus,tuconstituistiservumtuum regemproDavidpatremeo:egoautemsumpuerparvulus, etnescioquomodoegrediarautingrediar.

8Etservustuusinmedioestpopulituiquemelegisti, populimultis,quinumerarietsupputarinonpotestprae multitudine.

9Dabisergoservotuocordocileutpopulumtuumiudicare possit,etdiscernereinterbonumetmalum:quisenim potestiudicarepopulumtuumtammagnum?

10PlacuitquesermocoramDomino,quodSalomon postulassethoc

11EtdixiteiDeus:Quiapetistihancrem,etnonpetistitibi vitamlongam,nequepetistitibidivitias,nequepetisti animaminimicorumtuorum,sedpetistitibiprudentiamad discernendumiudicium:

12Eccefecisecundumverbatua,eccededitibicorsapiens etintelligens,itautnullusfueritsimilistibiantete,neque posttesurrexeritsimilistibi.

13Sedeteaquaenonpetisti,deditibi,divitiasetgloriam, utnemofueritsimilistibiinregibusomnibusdiebustuis

14Siautemambulaverisinviismeis,etcustodieris praeceptameaetmandatamea,sicutambulavitpatertuus David,longosfaciamdiestuos

15IgiturevigilavitSalomon,etecceeratsomnium: cumquevenissetJerusalem,stetitcoramarcafoederis Domini,etobtulitholocausta,obtulitvictimaspacificas,et fecitconviviumomnibusservissuis.

16Tuncveneruntduaemulieresmeretricesadregem, steteruntquecorameo

17Quarumunamulierait:“O,dominemi,egoetmulier haechabitamusindomouna,etpeperiapudeamindomo”

18Tertiaautemdiepostquamegopeperi,peperitethaec: eteramussimul,nullusqueeratalienigenanobiscumin domo,exceptisnosduabus

19Mortuusestautemfiliusmulierishuiusnocte;quia operiebateum.

20Etsurrexitmedianocteettulitfiliummeumdelatere meo,ancillatuadormiente,etcollocavitinsinusuo:filium autemsuum,quimortuuserat,posuitinsinumeo

21Cumsurrexissemmaneutlactaremfiliomeo,apparuit mortuus:quemmaneintuens,deprehendinonessefilium meum,quempepereram.

22Responditquealteramulier:“Non,sedfiliusmeusvivit, etfiliustuusmortuusest”Ethaecdixit:“Non,sedfilius tuusmortuusest,etfiliusmeusvivit”Siclocutaesunt coramrege

23Tuncrexdixit:“Unadicit:Filiusmeusvivit,etfilius tuusmortuusest:etistadicit:Non,sedfiliustuusmortuus est,meusautemvivit”

24Dixitautemrex:Affertemihigladium.Attuleruntautem gladiumcoramrege

25Dixitautemrex:Dividitepuerumvivuminduaspartes, etdatedimidiampartemuni,etdimidiampartemalteri.

26Mulierautem,cuiusfiliusvivuserat,dixitadregem commotasuntenimvisceraeiussuperfiliosuoetdixit: “Odominemi,dateilliinfantemvivum,etnolite interficereeum”Alterumautemdixit:“Nequemihineque tibisit,seddividatur”

27Responditrexetdixit:Datehuicinfantemvivum,et noliteoccidieum:haecestenimmatereius

28AudivitquoqueomnisIsraeliudiciumquodiudicaverat rex,ettimueruntregem,videntessapientiamDeiesseineo adfaciendumiudicium

CAPITULUMIV

1EratergorexSalomonrexsuperomnemIsraël.

2Ethisuntprincipesquierantei:AzariasfiliusSadoc sacerdotis,

3ElihorephetAhiafiliiSisascribæ;JosaphatfiliusAhilud acommentariis

4BanaiasautemfiliusIoiadaesuperexercitumerat;Sadoc autemetAbiatharerantsacerdotes.

5AzariasautemfiliusNathansuperpraefectos;Zabud autemfiliusNathanprincepssaraeorum,amicusregis

6EtAhisarpraepositusdomus;etAdoniramfiliusAbda supertributa

7HabebatautemSalomonduodecimpraefectossuper omnemIsraël,quipræbebantcibumregietdomuieius; singulienimmensessingulosinannonecessaria conficiebant

8Ethaecnominaeorum:BenhutinmonteEphraim.

9Bendecar,inMacces,etinSalbim,etinBethsames,etin Elon,etinBethhanan;

10BenhesedinAruboth;ipsiuseratSocho,etomnisterra Hepher

11FiliusAbinadab,omnisDor;TaphethfiliamSalomonis habuituxorem.

BaanafiliusAhilud;huicTaanachetMageddo,etomnis Bethsan,quaeestjuxtaZartanainfraJezrahel,aBethsan usqueAbelmeholausqueadlocumquiesttransIeconam.

13BeniaminRamothGalaad:ipsepraeeratoppidaIairfilii ManasseinGalaad:ipsepraeeratcontraregionemArgob, quaeestinBasan,sexagintaurbesmagnasmuratisetseras aeneashabens

AhinadabfiliusAddogenuitMahanaim 15AchimaaseratinNephthali;ipsequoqueaccepit BasmathfiliamSalomonisinuxorem: 16BaanafiliusHusaieratinAseretinBaloth; 17IosaphatfiliusPharuah,inIssachar; 18SemeifiliusElainBeniamin: 19GaberfiliusUriinterraGalaad,interraSehonregis AmorrhæorumetOgregisBasan;etipsesoluserat princepsinterra

20IudaetIsraelinnumerabiles,sicutarenaquaeestadlitus marisinmultitudine;edentesetbibentesetlaetantes 21Salomonautemregnavitsuperomniaregnaaflumine usqueadterramPhilisthinorumetusqueadterminos Aegypti;offerebantquoquemuneraetserviebantSalomoni omnibusdiebusvitaeeius

22EratautemcibusSalomonisperdiemunumtrigintacori farinae,etsexagintacorifarinae,

23Decembovespingues,etvigintibovespascuales,et centumoves,exceptiscervis,capreis,etbubulis,etavibus pingues

24Ipseenimobtinebatomnemregionemtransflumen,a ThaphsausqueadGazam,etcunctosregesillarum regionum;ethabebatpacemexomniparteincircuitu

25HabitabatqueJudaetIsraelsineullotimore, unusquisquesubvitesuaetsubficusua,aDanusque Bersabee,omnibusdiebusSalomonis

26EthabebatSalomonquadragintamiliapraesepia equorumcurruumetduodecimmiliaequitum

27EthipraefecticibumpraebebantregiSalomoni,et omnibusquiveniebantadmensamregisSalomonis,singuli permensessuos:nihileisdeerat

28Hordeumquoqueetpaleasequosetequitesdeferebant adlocumubierantpraepositi,unusquisquesecundumsuum imperium

29DeditquoqueDeusSalomonisapientiametprudentiam multamnimis,etlatitudinemcordisquasiarenamquaeest inlitoremaris

30PraecedebatautemsapientiaSalomonissapientiam omniumorientaliumetomnemsapientiamAegypti.

31Eratenimsapientioromnibushominibus,sapientior EthanEzrahita,etHeman,etChalcol,etDordafiliisMahol: etfamaerateiusinomnibusgentibuspercircuitum.

32Locutusestquoquetriamiliaproverbiorum;etfuerunt carminaeiusquinqueetmille

33Etlocutusestdelignis,acedroquaeestinLibano usqueadhyssopumquaeegrediturdepariete:etlocutusest deiumentis,etavibus,etreptilibus,etpiscibus

34Etveniebantdeomnibuspopulisadaudiendam sapientiamSalomonis,abuniversisregibusterraequi audierantsapientiameius

CAPUTV

MisitquoqueHiramrexTyriservossuosadSalomonem; audiveratenimquodipsumunxissentregempropatreeius: quiaamicusfueratHiramDavidomnitempore

2MisitquoqueSalomonadHiram,dicens:

3TuscisquiaDavidpatermeusnonpotueritaedificare domumnominiDominiDeisuipropterbellaquaeeum imminueruntpercircuitum,donecdaretDominuseossub plantispedumeius

4NuncautemrequiemdeditDominusDeusmeusmihiper circuitum,etnonestsatannequeoccursusmalus.

5EcceenimegocogitoaedificaredomumnominiDomini Deimei,sicutlocutusestDominusDavidpatrimeo,dicens: Filiustuus,quemponamsupersoliumtuumprote,ipse aedificabitdomumnominimeo

6Nuncigiturpraecipeutcaedantmihilignacedrinade Libano,etservimeieruntcumservistuis,etdabotibi mercedemservorumtuorumiuxtaomniaquaeconstitueris: scisenimnonesseapudnosquiperitussitlignacaedere sicutSidonii

7CumergoaudissetHiramverbaSalomonis,laetatusest valde,etait:BenedictusDominushodie,quideditDavid filiumsapientemsuperpopulumhuncplurimum

8MisitqueHiramadSalomonem,dicens:Audivi quaecumquemisistiadme:egoquefaciamomnem voluntatemtuaminligniscedrinisetabiegnis

9ServimeideLibanoadmaredeponentea,etego componameainratibusmarisusqueadlocumquem constituerismihi:etapplicaboeaibi,ettuaccipiesea:et faciesquodpetitionemmeamdandocibumdomuimeae.

10ItaqueHiramdabatSalomonilignacedrinaetligna abiegnasecundumomnemvoluntatemeius

11SalomonautemdeditHiramvigintimiliacorostriticiin cibumdomuieius,etviginticorosoleipurissimi:sicdabat SalomonHirampersingulosannos

12DeditquoqueDominusSalomonisapientiam,sicut locutusestei:eteratpaxinterHirametSalomonem,et inieruntambofœdus

13ElegitquerexSalomonoperariosdeomniIsraël,eterat indictiotrigintamiliavirorum

14MittebatqueeosinLibanum,decemmiliapermenses singulosvicissim,unomenseinLibanoerant,etduobus mensibusdomidomi:etAdonirameratsuperhistributis

15EtSalomonishabebatseptuagintamiliaeorumquionera portabant,etoctogintamilialapidumcaedentesin montibus;

16praeterpraefectosministrorumSalomonisquipraepositi erantoperi,triamiliatrecenti,quipraeerantsuperpopulum etquiinoperefaciebat

17Praecepitquoquerex,utadducerentlapidesmagnos, lapidespretiosos,etlapidessectosinfundamentumdomus ponendi

18EtsculpserunteosoperumSalomonisetoperumHiram etlapidesquadratores:etpraeparaveruntlignaetlapidesad aedificandamdomum

CAPUTVI

1Annoquadringentesimooctogesimoegressionisfiliorum IsraëldeterraAegypti,annoquartoregniSalomonissuper Israël,menseZif,ipseestmensissecundus,coepit aedificaredomumDomini

2Domusautem,quamaedificavitrexSalomonDomino, eratlongitudiniscubitossexaginta,latitudiniscubitos viginti,etaltitudinescubitostriginta

3Etporticuseratantetemplumviginticubitoslongitudinis secundumlatitudinemdomus,etdecemcubitoslatitudinis antefaciemtempli

4Etprodomofenestraslucernarumangustasfecit.

5Etaedificavitcontraparietemdomuscenaculapergyrum, contramurosdomuspergyrum,sivetemplisiveoraculi,et fecitcenaculapergyrum.

6Cenaculumquodinferiuseratquinquecubitoslatitudinis, etmediumcenaculumsexcubitoslatitudinis,ettertium septemcubitoslatitudinisForisenimdomusfecitlatera angustaperparietempergyrum,netrabesinparietibus domushaererent

7Domusautemcumaedificaretur,lapidibuspraeparatis aedificataestantequamadducereturilluc:itautetmalleus etsecurisetomneinstrumentumferreumnonaudiereturin domocumaedificaretur

8Ostiumcubiculimediiinlateredomusdextroerat:etper scalascochlearesascendebantinmediumcubiculum,etde mediointertium

9Etaedificavitdomum,etconsummaviteam,ettexit domumtrabibusettabuliscedrinis.

10Etaedificavittabulatapertotamdomumquinquecubitis altitudinis,etsustentavitdomumligniscedrinis

11FactusestautemverbumDominiadSalomonem,dicens: 12Domumhanc,quamaedificas,siinpraeceptismeis ambulaveris,etiudiciameafeceris,etomniamandatamea custodieris,utambulaverissecundumea,tuncimplebo tecumverbummeum,quodlocutussumDavidpatrituo: 13EthabitaboinmediofiliorumIsrael,etnonderelinquam populummeumIsrael

14IgituraedificavitSalomondomum,etperfeciteam.

15Etaedificavitmurosdomusintustabuliscedrinis,a pavimentodomususqueadparieteslaquearis,etoperuit lignisintus:ettexitpavimentumdomustabulisabiegnis 16Ædificavitqueviginticubitosalateribusdomus,a pavimentousqueadparietes,tabuliscedrinis:etaedificavit eaintus,idest,inSanctumsanctorum

17Domusautem,idest,templumantefaciemeius, quadragintacubitislongitudinishabebat.

18Etcedrusdomusintussculptaerat,variiscocostiset floribuseminentibus:omniacedrinaerant;nulluslapis apparebat.

19Oraculumautemindomo,intusfecerat,utponeretibi arcamfoederisDomini

20Oraculumautem,quoderatinfronte,habebatviginti cubitoslongitudinis,etviginticubitoslatitudinis,etviginti cubitosaltitudinis:etoperuitilludauropuro:etaltare cedrinumtexit.

21DomumquoqueintusvestivitSalomonauropuro,et parietemanteoraculumfecitcatenisaureis,etlaminasauro texit.

22Totamquedomumaurotexit,donectotumtemplum perfecisset:sedettotumaltarequoderatiuxtaoraculum aurotexit.

23Etfecitinoraculoduoscherubimdelignisolivarum, decemcubitorumaltitudinisunumquemque

24Quinquecubitoshabebatalacherubuna,etquinque cubitoshabebatalacherubaltera:decemcubitierant,a summitatealaeuniususqueadsummitatemalaealterius

25Decemquoquecubitoshabebatcherubsecundus: mensuraunaetmagnitudineunaerantambocherub

26Decemcubitorumerataltitudounuscherub,etsimiliter cherubalter.

27Posuitquecherubiminmediodomusinterioris: extendebantautemalascherubim,ettangebatalaunius parietemunum,etalaealteriuscherubtangebatparietem alterum;etalaeeorumseinvicemtangebantinmedio domus

28Texitquoquecherubimauro.

29Etomnesparietesdomuspercircuitumscalpsitvariis sculpturisetfigurischerubimetpalmarumetflorum eminentium,tamintrinsecusquamforis

30Pavimentumautemdomusaurotexit,intuset extrinsecus

31Etiningressuoraculifecitostioladelignooleastri, cuiussuperliminareeratetposteslaterales,quintapars murierat

32Etduoostiaerantexlignoolivario,etsculpsitineis sculpturascherubim,etpalmarum,etflorumeminentium, ettexiteaauro,etexpandittamcherubimquampalmas auro

33Fecitquoqueproianuatemplipostesexlignoolei, quartampartemmuri.

34Etduoostiaexlignoabiegnoerant:duoforesuniusostii plicatileserant,etduoforesalteriusplicatiles

35Etsculpsitibicherubim,etpalmas,etjaspergias eminentes:operuitqueomniaaurooperesculpturae confecto

36Etaedificavitatriuminteriustribusordinibuslapidum politorumetunoordinetrabumcedri.

37Annoquarto,inmenseZif,fundamentaiactasunt domusDomini

38Etinundecimoanno,menseBul,ipseestmensis octavus,perfectaestdomusinomnibuspartibussuis,et secundumomnemexemplarAedificavitergoeamseptem annis

CAPUTVII

1Salomonautemdomumsuamaedificavittredecimannis, ettotamdomumsuamperfecit.

2ÆdificavitquoquedomumsaltusLibani,longitudine centumcubitorum,etlatitudinequinquagintacubitorum,et altitudinistrigintacubitorum,superquattuordeambulacra columnarumcedrinarum:trabesquecedrinasexibatin columnas

3Ettabulatiscedrinisvestiebaturtotamcameram,quae quadragintaquinquecolumnissustentabatur,quindecimin unoordine

4Eterantfenestraeintribusordinibus,etlumencontra lumenintribusordinibus

5Etomnesianuaeetpostesquadrangulaerant,cum fenestrisquoque:etlumencontralumenintribusordinibus positumerat

6Etporticumcolumnarumfecit,quinquagintacubitorum longitudinis,ettrigintacubitorumlatitudinis:etporticumin faciecolumnarum,etcolumnaeceterae,ettrabescrassas anteeam

7Porticumquoquesoliifecit,inquaiudicaret,porticum judicii,ettexiteamligniscedrinisapavimentousquead latus

8Etdomuieius,inquahabitabat,atriumalterumeratintra porticumsimileopereDomumquoquefecitfiliae Pharaonis,quamuxoremduxeratSalomon,similem porticui.

9Omniaistaexlapidibuspretiosis,admensuramlapidum sectorum,serratiintusetextrinsecus,afundamentousque adsummitatemparietum,etextrinsecususqueadatrium majus

10Fundamentaautemerantexlapidibuspretiosis, lapidibusmagnis,decemetoctocubitorum.

11Etdesuperlapidespretiosiæqualismensuræsectierant, etcedri.

12Etatriummajuseratpercircuitumtribusordinibus lapidumsectisetunoordinetrabumcedri,taminatrio interioriquaminporticudomusDomini

13MisitquoquerexSalomon,ettulitHiramdeTyro. 14filiusmulierisviduaedetribuNephthali,patreTyrio, artificeæris,etsapientia,etprudentia,etcalliditateplenus eratadfaciendumomneopusexære:quicumvenissetad regemSalomonem,perfecitomneopuseius

15Etfinxitduascolumnasaereas,decemetoctocubitorum altitudinissingulas:etfuniculusduodecimcubitorum circumdabatutramque

16Duoquoquecapitellafecit,fusiliaexaere,quae ponerentursupercapitacolumnarum:quinquecubitorum

altitudiniscapitelliunius,etquinquecubitorumaltitudo capitellialterius.

17etretiaculatesselataetsertacatenulasquefactasuntpro capitibusquaeerantsupersummitatemcolumnarum: septemprocapiteunoetseptemprocapitealtero.

18Etperfecitcolumnas,etduosordinespercircuitum retiaculiunius,uttegeretcapitellaquaeerantsuper summitatem,malogranatis:similiterfecitetcapitelloaltero.

19Capitellaautemquaeerantsupercapitacolumnarum quasiopusliliihabebantinporticuquattuorcubitorum

20Etcapitellacolumnarumducentiordineshabebantin circuitucapitellisecundi,contralatuscolumnaequoderat contraretiacula.

21Etstatuitcolumnasinporticutempli:cumquestatuisset columnamdexteram,vocaviteamnomenIachin:etstatuit columnamsinistram,etvocavitnomeneiusBooz. 22Etsupercapitacolumnarumopusliliierat:perfectum estautemopuscolumnarum

23Fecitquoquemarefusiledecemcubitisalabiousquead labium,rotundumincircuitu:quinquecubitosaltitudoeius, etfuniculustrigintacubitoscingebatilludpercircuitum

24Etsublabioeiusincircuituerantsculpturaequaedecem cubitissinguliscingebantillud,marecircumdantes:in duobusordinibussculpturarumfusarumerantcumfusum est.

25Stabatsuperduodecimboves,quorumtresrespiciebant adaquilonem,ettresadoccidentem,ettresadmeridiem,et tresadorientem:etmaresupereosimpositumerat:et omniaposterioraeorumintuserant

26Crassitudineautemeiuspalmi,etlabiumeiusquasi labiumcalicis,velrepandililii,duomiliabatoscontinebat.

27Etfecitdecembasesaeneas,quattuorcubitorum longitudinisbasissingulae,etquattuorcubitorum latitudinis,ettriumcubitorumaltitudinem.

28Ethoceratopusbasium:habebantmargines,et marginesintercornices

29Etinmarginibusintercornibus,leonesetboveset cherubim,etsupercornibusquasibasisdesuper:etsubter leonesetboves,quasiornamentaexoperetenuifactaerant

30Etquattuorrotaeæreaeerantperbasessingulas,et laminaeæreae:etperquattuoranguloseiuspropugnacula erant:etsublabrofusileserant,ineodemlatereeiusdem rotæ.

31Etoseiusintracoronamusqueadsummitatemerat cubitusunus;osautemeiusrotundumeratiuxtaopusbasis, cubitoetdimidio;etinoreeiuserantsculpturaecum marginibussuisquadratis,nonrotundis

32Quattuorautemrotaesubterbasibus,etaxesrotarum cohærebantcumbasi:altitudouniusrotaeeratcubituset dimidius

33Etopusrotarumeratsimileoperibusrotaecurrus:et axesearum,etradiiearum,etradiiearum,omniafusilia erant

34Quattuorautemsubtusperquattuorangulosbasisunius, exipsabasifusierant

35Etinsummitatebasiseratquoddamcirculumdimidii cubitialtitudinis,etinsummitatebasiseiuserantlateraet claustraexeodemgenere

36Sculpsiteniminlaminiscornicularumeiusetin marginibuseiuscherubimetleonesetpalmassecundum mensuramuniuscuiusque,etadditamentapercircuitum

37Inhocordinefecitdecembases,omnibusfusiset mensurisetmagnitudinibusuna.

38Fecitquoquedecembasesaeneas:quadragintabatos capiebatunusluter,quattuorcubitoshabebatunusluter: singulosqueluteres,idestdecembases,posuit.

39Etposuitbasesquinqueaddexterampartemtempli,et quinqueadsinistrampartemtempli:mareautemposuitad dexterampartemtempli,adorientemcontrameridiem.

40FecitergoHiramlabra,etscutras,etphialas,etperfecit HiramomneopusquodfecitrexSalomonindomoDomini

41Columnasduas,etduosfuniculoscapitulorumsuper capitacolumnarum,etduosretiacula,adoperiendosduos funiculoscapitulorumquierantsupercapitacolumnarum;

42Etmalagranataquadringentaproduobusretiaculis, duosordinesmalogranatorumproretiaculissingulis,ad operiendosduosfundascapitulorumquierantsuper columnas;

43Etbasesdecem,etluteresdecemsuperbases;

44Etmareunum,etbovesduodecimsubtermare;

45etlebetesetscutrasetphialasetomniavasa,quaefecit HiramregiSalomoniindomoDomini,exaerepolitoerant

46IncampoIordanisfuditearexinterraargillosainter SuccothetSarthan

47EtposuitSalomonomniavasanonponderavit,quia erantnimiam:nonestinventuspondusaeris.

48FecitergoSalomonomniavasadomusDomini,altare aureumetmensamauream,superquamerantpanes propositionis,

49etcandelabraaureapurissima,quinqueadextriset quinqueasinistriscontraoraculum,cumfloribuset lucernisetforcipibusaureis,

50etphialasetemunctoriaetphialasetcochleariaet thuribulaexauropuro,etcardinesaureos,etianuasdomus interioris,idest,sanctisanctorum,etianuasdomus,idest, templi

51SicperfectumestomneopusquodfecitrexSalomonin domoDomini,etintulitSalomonquaeconsecraveratDavid patersuus,argentum,etaurum,etvasaposuitinthesauris domusDomini

CAPITULUMVIII

1TuncSalomoncongregavitmaioresnatuIsraëletcunctos principestribuumetcapitafamiliarumfiliorumIsraëlad regemSalomoneminJerusalem,utadferrentarcamfœderis DominidecivitateDavid,quæestSion.

2ConvenitqueadregemSalomonemuniversusIsraëlin menseEthaniminfestum,quiestmensisseptimus.

3EtveneruntcunctisenioresIsrael,etsacerdotes portaveruntarcam

4EtportaveruntarcamDomini,ettabernaculumconventus, etomniavasasanctuariiquaeerantintabernaculo:eaque transtuleruntsacerdotesetLevitae

5RexautemSalomon,etomniscoetusIsraëlqui conveneratadeum,cumilloantearcamimmolabantoves etboves,quorumnumerusnonpoteratcenserineque numerari.

6SacerdotesautemintuleruntarcamfoederisDominiin locumsuum,inoraculumdomus,inSanctumsanctorum, subteralascherubim.

7Cherubimenimexpandebantalassuassuperlocumarcae, etcherubimprotegebantarcametvecteseiusdesuper

8Etextenderuntvectes,etapparebantsummitatesvectium forisinsanctuarioanteoraculum,etforisnonapparebant; quietfueruntibiusqueindiemhanc

9Inarcaautemnonerataliudnisiduaetabulaelapideae quasposueratineaMosesinHoreb,quandopepigit DominusfoeduscumfiliisIsrael,cumegrederenturde terraAegypti

10Factumestautemcumexissentsacerdotesdesanctuario, nebulaimplevitdomumDomini

11Necpoterantsacerdotesstareetministrarepropter nebulam:impleveratenimgloriaDominidomumDomini

12TuncaitSalomon:Dominusdixituthabitaretinnebula

13Aedificavidomumadhabitandum,locumfirmumin quosedestuainsaeculum

14Convertitquerexfaciemsuam,etbenedixitomnicoetui Israel:(omnisautemcoetusIsraelstabat);)

15etait:BenedictusDominusDeusIsraël,quilocutusest oresuoDavidpatrimeo,etmanusuaperfecit,dicens:

16AdiequaeduxipopulummeumIsraeldeAegypto,non elegicivitatemexomnibustribubusIsraelutaedificaretur domus,inquaessetnomenmeuminea:sedelegiDavidut essetsuperpopulummeumIsrael.

17IncordequoqueDavidpatrismeieratutaedificaret domumnominiDominiDeiIsrael

18EtaitDominusadDavidpatremmeum:Quodcogitasti incordetuoaedificaredomumnominimeo,benefecisti quodhocmenteagebas

19Verumtamentunonaedificabisdomum,sedfiliustuus quiegredieturdeuberibustuisipseaedificabitdomum nominimeo

20EtDominusimplevitverbumsuumquodlocutusest:et egosurrexiproDavidpatremeo,etsedisuperthronum Israël,sicutlocutusestDominus,etaedificavidomum nominiDominiDeiIsraël.

21Etconstituiibilocumarcae,inquaestfoedusDomini, quodpepigitcumpatribusnostris,quandoeduxiteosde terraAegypti.

22StetitautemSalomonantealtareDominiinconspectu universicoetusIsraël,etextenditmanussuasincaelum, 23Aitautem:DomineDeusIsraël,nonestDeussimilis tibi,necincaelodesuper,necinterradeorsum,qui custodispactumetmisericordiamcumservistuisqui ambulantcoramteintotocordesuo.

24QuiservastiservotuoDavidpatrimeo,quaelocutuses ei:oretuolocutuses,etmanutuaperfecisti,sicuthaecdies est.

25Etnunc,DomineDeusIsraël,conservaservotuoDavid patrimeosicutlocutusesei,dicens:Nondeficietdetevir apudmequisedeatsuperthronumIsraël,utfiliitui custodiantviamsuametambulentcoramme,sicut ambulastitucoramme

26Etnunc,DeusIsraël,firmenturverbatua,quaelocutus esservotuoDavidpatrimeo

27Ergo,numvereDeushabitetsuperterram?Sicaelumet caelicaelorumtecaperenonpossunt,quantomagisdomus haecquamaedificavi?

28Sedrespiceadorationemservituietadpreceseius, DomineDeusmeus,utaudiasclamoremetpreces,quas servustuusoratcoramtehodie:

29utoculituiapertisintsuperdomumistamnocteacdie, superlocumdequodixisti:Ibieritnomenmeum,ut exaudiasprecemquamservustuusoraveritinlocoisto

30EtexaudiasdeprecationemservituietpopulituiIsrael, quodcumqueoraverintinlocoisto:etexaudiesincaelo,in locohabitaculitui:etcumexaudieris,propitiaberis

31Siquispeccaveritcontraproximumsuum,et iusiurandumeiimposueritutadstrictussit,etiusiurandum veneritcoramaltaretuumindomoista:

32tuexaudiesincaeloetfaciesiudiciumservorumtuorum, condemnansimpiumetreddensviamsuamincaputeius,et iustificansiustumetreddeseisecundumiustitiamsuam

33CumpopulustuusIsraelpercussusfueritabinimico, propterpeccationemsuaminte,etrevertenturadte,et confitebunturnominituo,etoraverint,etobsecraverinttibi indomohac:

34exaudiincaelo,etdimittepeccatumpopulituiIsrael,et reduceseosinterramquamdedistipatribuseorum

35Cumcaeliclausifuerint,etpluvianonfuerit,propterea quodpeccaverunttibi;cumoraverintadlocumistumet confitebunturnominituo,etpaeniterintapeccatosuo,cum afflixeriseos:

36exaudidecaeloetdimittepeccataservorumtuorumet populituiIsrael,utdoceaseosviambonamquamambulent etdapluviamterraetuae,quamdedistipopulotuo hereditati

37Siortafueritfamesinterra,autpestilentia,auturedo, autrubigo,autlocusta,auteruca,autinimicuseius obsederiteosinterraurbiumsuarum,automnisplaga,aut infirmitas,

38Omnisprecesetobsecrationesquascumqueoraverit homoveluniversuspopulustuusIsrael,quicognoverit unusquisqueplagamcordissuietextenderitmanussuasin domumhanc:

39tuexaudiesincaelo,ubihabitatiotuaest,etremitteet fac,etdaunicuiquesecundumviassuas,cuiusnosticor, quiatusolusnosticordaomniumfiliorumhominum;

40uttimeantteomnibusdiebusquibusvivuntsuperterram quamdedistipatribusnostris

41SeddealienigenaquinonestdepopulotuoIsrael,si veneritdeterralonginquapropternomentuum,

42(Audientenimnomentuummagnum,etmanumtuam validam,etbrachiumtuumextentum,cumveneritet oraveritaddomumhanc;)

43Tuexaudiesincaelo,inlocohabitationistuae,etfac iuxtaomniaquaecumqueinvocaverittealienigena,ut cognoscantomnespopuliterraenomentuum,ettimeantte, sicutpopulustuusIsrael,etsciantquianomentuum invocatumestsuperdomumhanc,quamaedificavi.

44Cumpopulustuusegressussitadbellumcontra inimicossuos,quocumquemiseriseos,etoraveritad Dominumcontracivitatemquamelegistietcontradomum quamaedificavinominituo,

45Tuexaudiesincaelopreceseorumetpreceseorum,et defendecausameorum.

46Sipeccaverintinte,quianemoestquinonpeccat,et iratuseistraderiseosinmanusinimici,etcaptivosduxeris eosinterraminimici,sivelongesiveprope,

47Etsireprehenderintinterra,inquacaptiviductisunt,et paenitentiamegerintetprecatisintteinterraeorum,qui captivosduxerunteos,dicentes:Peccavimusetiniuste egimus,iniquitatemfecimus,

48Utconvertanturadteintotocordesuoetintotaanima suainterrainimicorumsuorum,aquibusduxerunteos captivos,etorabuntadteindirectionemterraesuae,quam

dedistipatribuseorum,civitatisquamelegistietdomus quamaedificavinominituo:

49Tuexaudiesincaelo,ubihabitatiotuaest,preceseorum etpreceseorum,etdefendiscausameorum,

50etpropitiaberispopulotuoquipeccavitinte,etomnibus delictiseorumquibuspraevaricatisuntinte,etdaeis misericordiascorameisquieoscaptivosduxerunt,ut misereantureis.

51Populusenimtuusest,ethæreditastua,quoseduxistide terraAegypti,demediofornacisferreae

52Utsintoculituiapertiaddeprecationemservituietad precespopulituiIsrael,etutexaudiaseosinomnibuspro quibusinvocaverintte.

53Tuenimseparastieosdeomnibuspopulisterraeut essenthereditastua,sicutlocutusespermanumMoysi servituiquandoeduxistipatresnostrosdeAegypto, DomineDeus

54Factumestautem,cumSalomoncomplevisset orationemsuametobsecrationemadDominum,surrexitde conspectualtarisDomini,postquamgenibusinterram fixeratetmanussuasexpanderatadcaelum

55Stetitautem,etbenedixitomnicoetuiIsraelvocemagna, dicens:

56BenedictusDominus,quideditrequiempopulosuo Israel,iuxtaomniaquaelocutusest:nonceciditunum verbumexomnibusbonisverbissuis,quaelocutusestper Mosenservumsuum

57SitDominusDeusnosternobiscum,sicutfuitcum patribusnostris:nonderelinquatnosnequederelinquatnos

58Utinclinetcordanostraadse,utambulemusinomnibus viiseiusetcustodiamusmandataeiusetpraeceptaeiuset iudiciaeius,quaecumquemandavitpatribusnostris

59Etsintverbameahaec,quibusdeprecatussumcoram Domino,propeDominumDeumnostrum,dieacnocte,ut faciatcausamservisuietcausampopulisuiIsraelinomni tempore,sicutopusfueritquaestioni:

60utsciantomnespopuliterraequiaDominusestDeus,et nonestalius

61SitigiturcorvestrumperfectumcumDominoDeo nostro,utambulemusinpraeceptiseiusetcustodiamus mandataeius,sicutethodie

62Rexautem,etomnisIsraelcumeo,obtuleruntsacrificia coramDomino.

63ObtulitqueSalomonhostiaspacificas,quasimmolavit Domino,boumvigintiduomiliaetoviumcentumviginti milia:etdedicaveruntdomumDominirexetomnesfilii Israel

64Inilladiesanctificavitrexmediumatriiquoderatante domumDomini,obtulitenimibiholocaustaetsacrificiaet adipespacificorum,quiaaltareaereumquoderatcoram Dominoparvumeratadcapendumholocaustaetsacrificia etadipespacificorum.

65FecitergoSalomonintemporeillofestivitatemfestivam, etomnisIsraelcumeo,congregatiomagnaabintroitu EmathusqueadflumenAegypti,coramDominoDeo nostro,septemdiebusetseptemdiebus,idest quattuordecimdiebus.

66Etdieoctavodimisitpopulos,quibenedixeruntregi,et profectisuntintabernaculasualaetantesetalacricorde superomnibusbonisquaefeceratDominusDavidservo suo,etIsraelpopulosuo

CAPITULUMIX

1CumautemperfecissetSalomonaedificaredomum DominietdomumregisetomnequodSalomon desideraveratfacere, 2apparuitDominusSalomonisecundo,sicutapparueratei inGabaon

3DixitqueDominusadeum:Exaudiviorationemtuamet deprecationemtuam,quamdeprecatusescoramme; sanctificavidomumhanc,quamaedificasti,utponerem nomenmeumibiinaeternum,eteruntoculimeietcor meumibiomnitempore

4Siautemambulaveriscoramme,sicutambulavitDavid patertuus,insimplicitatecordisetiniustitia,faciensomnia quaemandavitibi,etpraeceptameaetiudiciamea custodieris,

5PonamautemthronumregnituisuperIsraelinaeternum, sicutlocutussumDavidpatrituo,dicens:Nonaufereturde tevirdesolioIsrael.

6Quodsiomninorecesseritisame,vosetfiliivestri,et noncustodieritismandatameaetlegitimameaquaeposui coramvobis,sedieritisetservieritisdeisalieniset adoraveritiseos,

7EtegoIsraelemdeterraquamdedieisdisperdam,et domumhanc,quamsanctificavinominimeo,projiciama faciemea,eteritIsraelinproverbiumetinfabulam omnibuspopulis

8Etdomushaec,quaeestexcelsa,omnisquitransieritper eamstupebit,etsibilabit,etdicet:QuarefecitDominussic terraehuic,etdomuihuic?

9Etrespondebunt:QuiadereliqueruntDominumDeum suum,quieduxitpatreseorumdeterraAegypti,etsecuti suntdeosalienos,etadoraverunteos,etcoluerunteos: proptereaadduxitDominussupereosomnemalumhoc.

10Postvigintiannosautem,postquamaedificavitSalomon duasdomos,domumDominietdomumregis, 11(HiramautemrexTyripraebebatSalomoniligna cedrinaetabiegnaetaurumsecundumomnedesiderium eius),tuncdeditrexSalomonHiramvigintioppidainterra Galilaeae.

12EgressusqueestHiramdeTyroutvideretoppidaquae dederateiSalomon,etnonplacueruntei

13Etdixit:“Quaesunthaecivitatesquasdedistimihi, fratermi?”EtappellaviteasterramCabulusqueindiem hanc

14MisitquoqueHiramadregemsexagintavigintitalenta auri

15Haecestigiturcausavectigalium,quosconstituitrex SalomonadaedificandamdomumDominietdomumsuam etMelloetmurumJerusalemetAsoretMageddoetGazer

16PharaorexAegyptiascenditetcepitGazersuccenditque eamignietChananæumquihabitabatincivitateinterfecit; etdediteamindonumfiliaesuaeuxoriSalomonis

17AedificavitautemSalomonGazeretBethoron inferiorem

18BalaathquoqueetTadmorindeserto,interra

19etomnesurbesadsetradendasquasposseditSalomon, eturbescurruumeturbesequitum,etquodcumque SalomondisposuitutaedificaretinJerusalem,etinLibano, etinomniterrapotestatissuae.

20EtomnispopulusquiremanseratdeAmorrhaeis, Hetthaeis,Pherezæis,HevæisetIebusæis,quinonerantde filiisIsrael,

21Filiieorumquiremanserantposteosinterra,quosetiam filiiIsraëlexpellerenonpotuerunt,imposuitSalomon tributumservitutisusqueindiemhanc

22DefiliisautemIsraelnonconstituitSalomonservire quemquam,sederantviribellatoresetministrieiuset principesetduceseiusetpraefecticurruumetequitumeius

23HierantprincipessuperoperaSalomonispraepositi quingentiquinquaginta,quihabebantmoderatumpopulum etoperarios

24FiliaautemPharaonisascenditdecivitateDavidin domumsuam,quamaedificaverateiSalomon;tunc aedificavitMello

25OfferebatquoqueSalomontribusvicibusperannum holocaustaetpacificasvictimassuperaltarequod aedificaveratDominoetadolebatincensumsuperaltare coramDominosicperfecitdomum

26ClassemquoquefecitrexSalomoninAsiongaber,quae estiuxtaAilathinlitoremarisRubriinterraEdom

27MisitqueHiramclassemillamservossuosnautaset peritosmariscumservisSalomonis

28QuicumvenissentinOphir,tuleruntindeaurum quadringentorumvigintitalentorum,etattuleruntadregem Salomonem

CAPITULUMX

1SedcumreginaSabaaudissetfamamSalomonisin nomineDomini,venituttentareteumingeniosis quaestiones

2EtvenitJerusalemcumcomitatumagno,camelis portantibusaromata,etaurummultiplex,etgemmas pretiosas,venitqueadSalomonem,etlocutaesteide omnibusquaeerantincordesuo

3EtdocuiteiSalomonomnesquaestionessuas:nonerat sermoquiregemlateret,quodnonresponderetei

4ReginaautemSabaevidissetomnemsapientiam Salomonisetdomumquamaedificaverat,

5Etcibariamensaeeius,ethabitatioservorumeius,et officiaministrorumeius,etvesteseorum,etpincernaeeius, etsacrificiumeius,quoascendebatindomumDomini;non eratineaspiritusamplius

6Dixitqueadregem:Veraestfamaquamaudiviinterra meadeoperibustuisetsapientiatua.

7Sednoncredebamverbisdonecveni,etvideruntoculi mei,eteccedimidiaparsmihinonnuntiataest:maiorest sapientiatuaetprosperitastuaquamrumorquemaudivi

8Beativiritui,beatiservitui,quistantcoramtesemperet audiuntsapientiamtuam

9BenedictusDominusDeustuus,cuiplacuisti,etposuitte superthronumIsraël,eoquoddilexeritDominusIsraëlin sempiternum,etconstituitteregemutfaceresiudiciumet iustitiam

10Deditergoregicentumvigintitalentaauri,etaromata multanimis,etgemmaspretiosissimas;nonsuntallata ultraaromatatammulta,quameaquaededitreginaSaba regiSalomoni

11ClassisautemHiram,quaeaurumexOphirattulit, adtulitexOphirlignasylvanicamultametgemmas pretiosas

12Delignisquoquecyathisfecitrexstylosindomo Dominietindomoregia,citharasquoqueetpsalteria cantoribus;nonallatasunttaleslignacyathis,necvisasunt usqueinhodiernumdiem.

13RexautemSalomondeditreginaeSabaomniaquae voluitetpetivit,exceptishisquaeobtulerateiSalomonde munereregioQuaereversaabiitinterramsuamcumservis suis.

14PondusautemauriquodafferebaturSalomoniper annumunumeratsexcentasexagintasextalentaauri, 15exceptishisquaeanegotiatoribusetnegotiatoribus aromatum,etomnibusregibusArabiaeetducebusterrae acceperant.

16FecitquoquerexSalomonducentashastasexauro purissimo:sexcentosaurisiclosinsingulishamis expendebantur.

17Trecentosquoquescutosexauropurofecit,tresminae auriinunumscutumimpendentes:posuitqueeosrexin domosaltusLibani.

18Fecitetiamrexthronumeburneummagnumetadduxit illudaurooptimo

19Sexgraduserantquisedebatinterra,etsummitasthroni rotundaeratinparteposteriore:etfulcrahincatqueindein locosedis:etduoleonesstantesiuxtafulcra

20Etduodecimleonesstantesibisupersexgradushinc atqueinde:nonfuitfactumtaleinulloregno

OmniaautemvasapotatoriaregisSalomonisaureaerant,et omniavasadomussaltusLibaniexauropuro;nonerat argentum;indiebusSalomonispronihiloreputabatur

22ClassisenimTharsisregisinmaricumclasseHiram semelintribusannisveniebat,portantesaurum,et argentum,etebur,etsimias,etpavos

23SuperavitigiturrexSalomonomnesregesterraedivitiis etsapientia.

24EtuniversaterradesiderabatSalomonem,utaudiret sapientiameius,quamdederatDeusincordeeius

25Etsinguliadferebantmunera,vasaargenteaetvasa aurea,vestesetarma,aromata,equosetmulos,perannos singulos

CongregavitqueSalomoncurrusetequites,ethabuitmille quadringentoscurrusetduodecimmiliaequitum:et disposuiteospercivitatesadcollocandumcurrus,etcum regeinJerusalem.

27FecitquerexargentuminJerusalemquantalapides,et cedrostantamcopiamfecitvelutsycomorosquaein campestribusgentesgignuntur.

28EtequiSalomonieducebanturdeÆgypto,etdelana linea.Negotiatoresregisemebantdelanapretiostatuto.

29EgrediebaturautemcurrusexAegyptosescentissiclis argenti,etequuscentumquinquaginta:itaqueeduxerunt eospermanuseorumomnibusregibusHethæorumet regibusSyriæ.

CAPUTXI

RexautemSalomonamavitmulieresalienigenasmultas, filiamquoquePharaonis,Moabitidas,Ammonitas, Edomitas,Sidonias,etHethitas; 2degentibusdequibusdixitDominusfiliisIsrael:Non ingredieminiadeas,nequedeillisingredienturadvos: certissimoenimavertentcordavestraaddeossuos:his adhaesitSalomonperamorem

3Fuitqueeiuxores,quasireginæseptingentae,et concubinaetrecentae:etaverteruntmulierescoreius.

4CumenimsenexessetSalomon,averterantcoreius mulieresperdeosalienos:neceratcoreiusperfectumcum DominoDeosuo,sicutcorDavidpatriseius.

5SedcolebatSalomonAstarthendeamSidoniorumet MelchomabominationemAmmonitarum

6FecitqueSalomonquodmalumeratcoramDomino,et nonaegrotavitpleneinservitutemDominisicutDavid patereius

7TuncaedificavitSalomonexcelsumChamos, abominationiMoab,inmontequiestcontraJerusalem,et Moloch,abominationifiliorumAmmon.

8Similiterfecitomnibusuxoribussuisalienigenis,quae adolebantthuraetsacrificabantdiissuis

9IratusestigiturDominusSalomoni,quodaversaesset menseiusaDominoDeoIsrael,quiapparuerateibis, 10Etpraeceperateidehocnesequereturdeosalienos:sed noncustodivitquaepraeceperatDominus.

11DixitergoDominusSalomoni:Quiahocfecistiapudte, etnoncustodistipactummeumetpraeceptameaquae mandavitibi,scindamregnumdemanutuaetdaboillud servotuo

12VerumtamenindiebustuisnonfaciampropterDavid patremtuum,demanufiliituiscindamillud.

13Nectotumregnumscindam,sedtribumunamdabofilio tuopropterDavidservummeum,etpropterJerusalem, quamelegi.

14SuscitavitautemDominusadversariumSalomoniAdad IdumaeumdesemineregioinEdom

15CumenimDavidessetinEdom,etIoabprinceps exercitusascendissetadsepelienduminterfectos,postquam percusseratomnemareinEdom;

16(SexmensesibimoratusestIoabetomnisIsrael,donec interficerentomnemasculinuminEdom)

17fugitAdadipseetviriIdumaeideservispatriseiuscum eo,utingredereturAegyptum;eratautemHadadadhuc puerparvulus

18SurrexeruntquedeMadian,etveneruntPharan, tuleruntquesecumvirosdePharan,etveneruntAegyptum adPharaonemregemAegypti;quidediteidomum,et cibariaconstituit,etterramdedit

19EtinvenitHadadgratiammagnamapudPharaonem,in tantumutdareteiuxoremsororemuxorissuaesororem Tahpenesreginae

20PeperitqueeisororTahpenesGenubathfilium,quem ablactavitTahpenesindomoPharaonis:eratqueGenubath indomoPharaoniscumfiliisPharaonis.

QuodcumaudissetAdadinAegyptodormivisseDavid cumpatribussuisetmortuumesseIoabprincipem exercitus,dixitPharaoni:Dimittemeutvadaminterram meam.

22DixitqueeiPharao:Quidenimtibiapudmedeest,ut quaerasireadterramtuam?Atillerespondit:Nihil;sed dimittemeutvadam

23SuscitavitquoqueeiDeushostemalterum,Razonfilium Eliadae,quifugeratabAdadezerregeSobadominosuo.

24Congregavitquesibivirosetfactusestprinceps latronumcumDavideosdeSobapercussit;veneruntautem DamascumethabitaveruntibietregnaveruntDamasci.

25EratqueadversariusIsraeliomnibusdiebusSalomonis, praetermalumquodfeceratAdad,etdetestatusestIsrael, regnavitqueinSyria

26IeroboamquoquefiliusNabat,EphrathæusdeSareda, servusSalomonis,cuiusmatereratnomineSarva,mulier vidua,levavitmanumsuamcontraregem

27Ethaecestcausalevationismanussuaecontraregem: SalomonaedificavitMelloetreparavitfissurascivitatis Davidpatrissui

28EratautemJeroboamvirfortisetpotens:vidensque Salomonadolescentemindustriamingeniosam,constituerat eumpraefectumsupertributauniversædomusJoseph 29Factumestigiturintemporeillo,cumJeroboam egredereturdeJerusalem,inveniteumAhiasSilonites prophetainvia,opertuspallionovo;erantautemambosoli inagro.

30ApprehendensqueAhiaspalliumnovumquoindutus erat,sciditilludinduodecimpartes

31EtaitadIeroboam:Tolletibidecempartes:haecenim dicitDominusDeusIsrael:Ecceegoscindamregnumde manuSalomonis,etdabotibidecemtribus

32(Tribumautemunamhabebiteipropterservummeum DavidetpropterHierosolymamcivitatemquamelegiex omnibustribubusIsrael):

33eoquoddereliqueruntmeetadoraveruntAstharthe deamSidoniorumetChamosdeumMoabetMelchom deumfiliorumAmmonetnonambulaveruntinviismeisut facerentquodrectumestinoculismeisetpraeceptameaet iudiciameacustodirent,sicutDavidpatereius

34Necauferamomneregnumdemanueius,sedprincipem ponameumomnibusdiebusvitaesuaepropterDavid servummeum,quemelegi,quodcustodivitmandatameaet praeceptamea

35Auferamautemregnumdemanufiliieiusetdabotibi decemtribus

36Filioautemeiusdabotribumunam,utremaneatlucerna DavidservomeosempercorammeinJerusalem,civitate quamelegimihiutponeremnomenmeumibi

37Teautemassumam,etregnabissuperomniaquae desideratanimatua,erisquerexsuperIsraël.

38Eterit,siaudierisomniaquaetibipraecipio,et ambulaverisinviismeis,etfecerisquodrectumestcoram me,custodienspraeceptameaetmandatamea,sicutfecit Davidservusmeus,erotecum,etaedificabotibidomum fidelem,sicutaedificaviDavid,etdabotibiIsrael

39EtadfligampropterhocsemenDavid,sednonin aeternum

40VoluitergoSalomoninterficereJeroboam:quisurrexit etaufugitinAegyptumadSesacregemAegypti,etfuitin AegyptousqueadmortemSalomonis

41ReliquumautemverborumSalomonis,etomniaquae fecit,etsapientiaeius,nonnehaecscriptasuntinlibro verborumSalomonis?

42DiesautemquosSalomonregnavitinJerusalemsuper omnemIsraelquadragintaannisunt

43DormivitqueSalomoncumpatribussuis,etsepultusest incivitateDavidpatrissui:regnavitqueRoboamfiliuseius proeo

CAPITULUMXII

1ProfectusestautemRoboaminSichem;illucenim cunctusIsraelconveneratutconstituerenteumregem.

2AtveroIeroboamfiliusNabat,cumadhucinAegypto essetprofugusafacieregisSalomonisethabitaveratin Aegypto,audivithocIeroboam

3Miseruntergoetvocaverunteum,venitautemIeroboam etomniscoetusIsrael,etlocutisuntadRoboam,dicentes: 4Patertuusgraveiugumnostrumimposuit:nuncigitur leviorafacdeservitutepatristuigravissima,etdeiugo gravissimoquodimposuitnobis,etserviemustibi

5Quiaiteis:“Iteusqueadtertiumdiemetrevertiminiad me”Abiitquepopulus

6IniitigiturrexRoboamconsiliumcumsenibusqui assistebantcoramSalomonepatreeiuscumadhucviveret, etait:Quoddatismihiconsilium,utrespondeampopulo huic?

7Quieidixerunt:“Sihodieservierispopulohuic,et servieris,etpetitionieorumdeserueris,locutusquefuerisad eosverbabona,erunttibiserviomnitempore”

8Consiliumautemsenum,quodeidederant,reliquit,et cumiuvenibus,quicumeonutritifuerantetquicorameo stabant,iniitconsilium

9dixitqueadeos:Quodconsiliumvobisdatisut respondeamuspopulohuicquidixitmihi:Leviusfac iugumquodimposuitnobispatertuus?

10Etdixerunteiiuvenesquicumeonutritifuerant, dicentes:Sicloquerispopulohuicquilocutisuntadte, dicentes:Patertuusaggravavitiugumnostrum:tulevius facnobis:sicloquerisadeos:Minimusdigitusmeus crassioreritlumbispatrismei

11Etnuncpatermeusonussitvosiugogravi,egoautem addamiugovestro:patermeusceciditvosflagellis,ego autemcaedamvosscorpionibus

12VenitergoJeroboametuniversuspopulusadRoboam dietertio,sicutconstitueratrex,dicens:Revertiminiadme dietertio

13Responditquerexpopuloaspere,etdereliquitconsilium senumquodeidederant;

14locutusqueestadeossecundumconsiliumiuvenum, dicens:Patermeusgravevobisimposuitiugum,egoautem addamiugovestro;patermeusquoquevosceciditflagellis, egoautemcaedamvosscorpionibus

15Etnonacquievitrexpopulo,quoniamaversatuserat voluntatiDomini,utimpleretursermoeiusquemlocutus eratpermanumAhiaeSilonitaeadIeroboamfiliumNabat 16VidensitaqueomnisIsraelquodnoluisseteosaudirerex, responditeidicens:QuaenobisparsinDavid,neque hæreditasinfilioIsai?Intabernaculatua,Israel;nunc autemvidedomumtuam,DavidEtabiitIsraelin tabernaculasua.

17SuperfiliosautemIsraëlquihabitabantincivitatibus Iudae,regnavitRoboam

18MisitergorexRoboamAduram,quieratsupertributa; etlapidaviteumomnisIsraël,etmortuusestPorrorex Roboamfestinavitascenderecurrumsuum,etfugitin Jerusalem

19RecessitergoIsraeladomoDavidusqueindiemhanc 20FactumestautemcumaudissetomnisIsraelquod reversusessetIeroboam,miseruntetvocaverunteumad congregationemcoetusetconstituerunteumregemsuper

omnemIsrael;nonsecutusestquisquamdomumDavid praetertribusIudasolam.

21VenitautemRoboamJerusalem,etcongregavit universamdomumJudaettribumBeniamin,centum octogintamiliaelectorumvirorumbellatorum,utpugnarent contradomumIsraël,etreducerentregnumRoboamfilium Salomonis

22FactumestautemverbumDominiadSemeiam,virum Dei,dicens:

23LoquereadRoboamfiliumSalomonis,regemJuda,et adomnemdomumJudaetBenjamin,etadreliquospopuli, dicens:

24HaecdicitDominus:Nonascendetis,nequepugnabitis contrafratresvestrosfiliosIsrael:revertaturunusquisquein domumsuam;ameenimfactumestverbumhoc AudieruntigitursermonemDominietreversisuntut proficiscerentur,sicutlocutusestDominus

25ÆdificavitautemJeroboamSicheminmonteEphraim ethabitavitibi:etegressusindeaedificavitPhanuel.

26DixitqueJeroboamincordesuo:Nuncrevertetur regnumaddomumDavid:

27siascenderitpopulusisteutfaciatsacrificiaindomo DominiinJerusalem,etconverteturcorpopulihuiusad dominumsuum,adRoboamregemJuda;interficientque me,etrevertenturadRoboamregemJuda.

28Etexcogitatoconsiliorexfecitduosvitulosaureos,et dixiteis:NolitetimereascendereinHierosolymam:ecce diitui,Israel,quiteeduxeruntdeterraAegypti.

29PosuitqueunuminBethel,etalterumposuitinDan

30Etfactumesthocinpeccatum:ibatenimpopulusad adorandumcoramunousqueinDan.

31Etfecitfanaexcelsorum,etsacerdotesdenovissimis populi,quinonerantdefiliisLevi

32Constituitquediemsollemneminmenseoctavo,quinta decimadiemensis,similemsollemnitatiquaecelebrabatur inIuda,etascenditaltareSicfecitinBethel,immolans vitulisquosfabricatuserat:constituitqueinBethel sacerdotesexcelsorumquaefecerat

33EtascenditsuperaltarequodexstruxeratinBethel quintodecimodiemensisoctavi,mensequemfinxeratde cordesuo,etconstituitdiemsollemnemfiliisIsraelEt ascenditsuperaltareetadolevitincensum

CAPUTXIII

1EteccevirDeivenitdeJudainsermoneDominiin Bethel,Jeroboamautemstanssuperaltareadthus faciendum.

2EtclamavitadaltareinsermoneDomini,dicens:Altare, altare,haecdicitDominus:Eccefiliusnasceturdomui David,Iosiasnomine,etimmolabitsupertesacerdotes excelsorum,quiaccenditsuperteincensum,etossa hominumcomburentsuperte

3Deditqueinilladiesignum,dicens:Hocestsignumquod locutusestDominus:Eccealtarescindetur,eteffundetur cinisquiineoest

4ItaquecumaudissetrexsermonemviriDei,quem inclamaveratcontraaltareinBethel,extenditmanumsuam dealtari,dicens:"Apprehenditeeum"Etexsiccavitmanus eius,quamextenderatcontraeum,necvaluiteamretrahere adse

5Altarequoquescissumest,etcinisdealtarieffususest, iuxtasignumquoddederatvirDeiinsermoneDomini.

6etaitrexadvirumDei:"DeprecarefaciemDominiDei tuietorapromeutrestituaturmanusmeamihi."Oravitque virDeiDominum,etrestitutaestmanusregisadeum,et factaestsicutpriusfuerat

7LocutusestautemrexadvirumDei:Venimecum domumetprande,etdabotibidona.

8ResponditquevirDeiadregem:“Sidederismihi dimidiamdomumtuam,noningrediartecum,neque comedampanem,nequebibamaquaminlocohoc”

9SicenimmandatumestmihiinsermoneDomini,dicens: Noncomedaspanem,nequebibesaquam,nequerevertaris perviamquavenisti

10Abiitergoperaliamviam,etnonreversusestperviam quaveneratinBethel.

11ProphetaautemquidamsenexhabitabatinBethel,ad quemveneruntfiliisui,etnarraverunteiomniaoperaquae feceratvirDeiilladieinBethel:etverbaquaelocutuserat regi,patrisuonarraverunt

12Etdixiteispatereorum:Quaviaabiit?Videruntenim filiieiusviamperquamabieratvirDei,quiveneratdeIuda. 13Etaitfiliissuis:SternitemihiasinumQuistraveruntei asinum,etipseascendit, 14etabiitpostvirumDeietinveniteumsedentemsubtus quercuetdixitei:TuneesvirDeiquivenistideIuda?Qui respondit:Egosum

15Dixitautemei:Venimecumdomum,etcomedepanem. 16Quiait:Nonpossumtecumrevertinequeingredi;nec comedampanemnequebibamaquamtecuminlocohoc 17QuiadictumestmihiinsermoneDomini:Noncomedes panemnequebibesaquamibi,necreverterisperviamqua venisti

18Quidixitei:Etegoprophetasumsimilistu:etangelus locutusestmihiinsermoneDomini,dicens:Reduceum tecumindomumtuam,etcomedatpanemetbibataquam Atillementitusestei.

19Reversusestergocumeo,etcomeditpanemindomo eius,etbibitaquam

20Factumestautem,dumsederentadmensam,factumest verbumDominiadprophetamquireduxerateum,dicens 21etclamavitadvirumDeiquiveneratdeIuda,dicens: HaecdicitDominus:QuiacontemsistiosDomini,etnon custodistimandatumquodpraecepittibiDominusDeus tuus,

22etreversusesetcomedistipanemetbibistiaquamin locodequodixittibiDominusnecomederespanemneque biberesaquamcadavertuumnoninfereturinsepulcrum patrumtuorum

23Postquamautemcomeditpanemetbibit,stravitei asinum,prophetæquemreduxerat

24Quicumabiisset,occurriteileoinviaetinterfeciteum, eteratcadavereiusproiectuminvia;asinusautemstabat iuxtaillud,leoautemstabatiuxtacadaver

25Etecceviritranseuntesvideruntcadaverproiectumin via,etleonemstantemiuxtacadaverEtvenerunt,et nuntiaveruntincivitateinquaprophetessenexhabitabat.

26Quodcumaudissetprophetaquireduxerateumdevia, ait:VirDeiest,quiinoboediebatverboDomini,ettradidit eumDominusleoni,quiconfractumcepitetoccidit,iuxta verbumDominiquodlocutusestei

27dixitquefiliissuis:SternitemihiasinumQuistraverunt eum.

28Etilleabisset,etinvenitcadavereiusproiectuminvia, etasinumetleonemstantesiuxtacadaver.Noncomederat leocadaver,neclaeseratasinum.

29TulitergoprophetescadaverviriDei,etposuitillud superasinum,etreduxitilludVenitergoprophetessenex incivitatemutplangereteum,etsepelireteum.

30Etposuitcadavereiusinsepulcrosuo,etplanxerunt eum:Heu,fratermi!

31Postquamautemsepelierunteum,dixitadfiliossuos: Cummortuusfuero,sepelitemeinsepulchro,inquovir Deisepultusest:iuxtaossaeiusponiteossamea.

32Profectoenimvenietsermoquempraedicavitin sermoneDominicontraaltarequodestinBetheletcontra omniafanaexcelsorumquaesuntinurbibusSamariae.

33PostverbahaecnonestreversusIeroboamdeviasua pessima,sediterumfecitdenovissimispopulisacerdotes excelsorum:quicumquevolebat,sanctificabateum,et fiebatintersacerdotesexcelsorum

34EthocfactumestpeccatumdomuiJeroboam,uteam delerentetdelerentdesuperficieterrae.

CAPITULUMXIV

1IntemporeilloaegrotavitAbiafiliusIeroboam

2DixitautemJeroboamuxorisuae:Surge,etmutahabitum necognoscarisquodsisuxorJeroboam,etvadeinSilo: ecceibiestAhiaspropheta,quidixitmihimeesseregem superpopulumistum

3Tollequoquetecumdecempanes,etcrustulacrustulata, etamphorammellis,etvadeadillum;ipseenimtibi indicabitquideventurumsitpuerohuic

4FecitutdicebatuxorIeroboametsurrexitetabiitinSilo etvenitindomumAhiaeatAhiasnonpoteratviderequia caligaverantoculieiuspraesenectute

5DixitautemDominusadAhiam:EcceuxorIeroboam ingrediturutconsulattesuperfiliosuoquiaegrotat;haecet haecloquerisei:cumautemingressafuerit,simulabitse essealiammulierem.

6CumergoaudivitAhiassonitumpedumeiusintroeuntis perostium,ait:Ingredere,uxorIeroboam:quaretealiam essesimulas?Egoenimmissussumadtecumnuntio gravissimo

7Vade,dicJeroboamo:HaecdicitDominusDeusIsrael: Quiaexaltavitedemediopopulietconstituiteprincipem superpopulummeumIsrael, 8etscissiregnumdedomoDavidetdediilludtibi,etnon fuistisicutservusmeusDavid,quicustodivitmandatamea etsecutusestmeintotocordesuo,faciensquodsolum rectumeratinoculismeis;

9sedfecistimalumsuperomnesquifueruntantete,et fecistitibideosalienosetstatuasconflatilesutmead iracundiamprovocares,etmeproiecistiposttergatua

10Ideoecce,egoinducammalumsuperdomumJeroboam, etperdamdeJeroboammingentemadparietem,etclausum etrelictuminIsraël,etdeleboreliquiasdomusJeroboam, sicutsoletauferrestercus,donecdeleanturomnia

11QuimortuifuerintdeIeroboamincivitate,comedent eoscanes:quiautemmortuifuerintinagro,vorabunteos avescaeli:quiaDominuslocutusest

12Tuigitursurge,vadeindomumtuam;etingressuspes tuusinurbemmorietur,puer.

13EtplangenteumomnisIsraeletsepelienteum;quia solusdeIeroboamingredieturinsepulcrum,quiainipso inventumestquodlibetbonumDominoDeoIsraelindomo Ieroboam

14ConstituetautemsibiDominusregemsuperIsraëlqui percutietdomumJeroboaminhacdie.

15EtpercutietDominusIsraël,sicutmoveturarundoin aqua,eteradicabitIsraëldeterrabonahac,quamdedit patribuseorum,etdispergeteostransFlumen,quia feceruntlucossuos,provocantesDominum

16EttradetDominusIsraëlempropterpeccataJeroboam, quipeccavit,etquipeccarefecitIsraëlem

17SurrexititaqueuxorIeroboametabiitetvenitinThersa; cumqueillaingressaessetlimenianuae,puermortuusest; 18Etsepelierunteum;etplanxiteumomnisIsraeliuxta sermonemDomini,quemlocutusestpermanumservisui Ahiaeprophetae.

19ReliquaautemverborumIeroboam,quomodo pugnaveritetquomodoregnaverit,eccescriptasuntinlibro verborumdierumregumIsrael.

20DiesautemquibusregnavitJeroboamfueruntviginti duoanni:etdormivitcumpatribussuis,regnavitqueNadab filiuseiusproeo.

21RoboamverofiliusSalomonisregnavitinJuda QuadragintaetuniusannieratRoboamcumregnare coepisset,etseptemdecimannisregnavitinJerusalem civitate,quamelegitDominusutponeretnomensuumibi exomnibustribubusIsraëlNomenautemmatriseius NaamaAmmanitis.

22EtfecitJudasmalumcoramDomino,etprovocaverunt eumadzeluminpeccatissuisquaepeccaverunt,super omniaquaefecerantpatreseorum.

23Etaedificaveruntsibiexcelsa,etstatuas,etlucosin omnicolleexcelso,etsubomniarboreviridi

24Sedeteffeminatierantinterra:feceruntqueomnes abominationesgentiumquasexpulitDominuscoramfiliis Israël

25AnnoautemquintoregisRoboamascenditSesacrex AegyptiinJerusalem

26EtabstulitthesaurosdomusDominietthesaurosdomus regis,omniaquetulit,ettulituniversosclypeosaureosquos feceratSalomon

27ProeisfecitrexRoboamscutaaeneaettradiditeain manusducumscutorumquicustodiebantianuamdomus regis

28FiebatautemcumingredereturrexdomumDomini, portabanteaquispeculatoreserant,etposteareferebantin cenaculumcustodiarum

29ReliquaautemsermonumRoboam,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Juda?

30FuitquebelluminterRoboametIeroboamomnibus diebuseorum

31DormivitqueRoboamcumpatribussuis,etsepultusest cumeisincivitateDavid.NomenautemmatriseiusNaama Ammanites:etregnavitAbiamfiliuseiusproeo

CAPITULUMXV

1IgiturinannooctavodecimoregisJeroboamfiliiNabat, regnavitAbiamsuperJudam.

2TribusannisregnavitinJerusalem:nomenmatriseius MaachamfiliaAbessalom

3Ambulavitqueinomnibuspeccatispatrissui,quae feceratantese:noneratcoreiusperfectumcumDomino Deosuo,sicutcorDavidpatriseius

4SedpropterDaviddediteiDominusDeussuuslucernam inJerusalem,utsuscitaretfiliumeiusposteumetstabiliret Jerusalem

5quiafecitDavidquodrectumeratinoculisDomini,et nonrecessitabulloquodpraeceperateiomnibusdiebus vitaesuae,exceptoincasuUriaeHetthaei

6FuitquebelluminterRoboametJeroboamomnibus diebusvitaeeius

7ReliquaautemsermonumAbiam,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibroverborumdierumregum Iuda?EtbellumfuitinterAbiametIeroboam

8DormivitqueAbiamcumpatribussuis,etsepelierunt eumincivitateDavid,etregnavitAsafiliuseiusproeo.

9AnnoigiturvigesimoJeroboamregisIsraëlregnavitAsa superJudam

10QuadragintaetunoannoregnavitinJerusalem.Nomen matriseiusMaachafiliaAbessalom

11FecitigiturAsaquodrectumeratinoculisDomini,sicut Davidpatereius.

12Etabstuliteffeminatosdeterra,etpurgavitomniaidola quaefecerantpatreseius

13InsuperetMaachammatremsuamamovit,neesset princeps,quiainlucofeceratsimulacrum;etAsadelevit simulacrumeiusetcombussitiuxtatorrentemCedron

14Excelsaautemnonabstulit:attamencorAsaperfectum eratcumDominoomnibusdiebussuis

15etintuliteaquaesanctificaveratpatersuusetquaeipse voveratindomumDomini,argentumetaurumetvasa.

BellumautemeratinterAsametBaasamregemIsrael omnibusdiebuseorum

17AscenditquoqueBaasarexIsraëlinJudam,et aedificavitRama,utnonpossetquispiamegredivelintrare departeAsaregisJuda

18TulitergoAsaomneargentumetaurumquod remanseratinthesaurisdomusDominietinthesauris domusregisettradiditinmanusservorumsuorum: misitqueearexAsaadBenadadfiliumThebrimonfilii HesionregemSyriae,quihabitabatDamasci,dicens: 19Foedusestintermeette,etinterpatremmeumet patremtuum:eccemisitibimunera,argentumetaurum: veni,etrumpefoedustuumcumBaasa,regeIsraël,ut recedatame

20AcquiescensBenadadregiAsa,misitprincipes exercitussuiinurbesIsraeletpercusseruntAhionetDanet AbelbethMaachaetomnemCennerothomnemqueterram Nephthali

21QuodcumaudissetBaasa,desiitaedificareRamaet habitavitinThersa.

22RexautemAsanuntiummisitinomnemJudam,nullo excepto:ettuleruntlapidesdeRamaetlignaeius,quibus aedificaveratBaasa,etaedificavitexeisGabaaBenjamin etMaspha

23ReliquaautemomniumsermonumAsa,etuniversæ fortitudiniseius,etquæcumquefecit,eturbesquas exstruxit,nonnehaecscriptasuntinlibroverborumdierum regumJuda?Tamenintemporesenectutissuaedolebat pedibussuis.

24DormivitqueAsacumpatribussuisetsepultusestcum eisincivitateDavidpatrissui;regnavitqueIosaphatfilius eiusproeo.

25NadabverofiliusIeroboamregnarecoepitsuperIsrael annosecundoAsaregisJuda;regnavitquesuperIsrael duobusannis

26FecitquemaluminconspectuDomini,etambulavitin viispatrissui,etinpeccatosuoquopeccarefecitIsraël.

27ConiuravitautemcontraeumBaasafiliusAhiaede domoIssachar,etpercussiteuminGebbethon,quaeest urbsPhilisthinorum;NadabenimetomnisIsrael obsidebantGebbethon

28InterfecitergoillumBaasainannotertioAsaregisJuda, etregnavitproeo.

29Etfactumest,cumregnaret,percussitomnemdomum Ieroboam;nondimisiteiullumspiritum,donecdelereteum, iuxtaverbumDomini,quodlocutusestperservumsuum AhiamSilonitem

30propterpeccataIeroboamquaepeccaveratetquibus peccarefeceratIsraelperprovocationemsuamqua provocaveratDominumDeumIsrael

31ReliquaautemsermonumNadab,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibroverborumdierumregum Israel?

BellumautemeratinterAsametBaasamregemIsrael omnibusdiebuseorum.

33AnnotertioAsaregisJuda,regnavitBaasafiliusAhia superomnemIsraelinThersa,vigintiquattuorannis 34EtfecitmaluminconspectuDomini,ambulavitquein viaJeroboametinpeccatoeiusquopeccarefecitIsraël

CAPUTXVI

1FactumestautemverbumDominiadJehufiliumHanani contraBaasa,dicens:

2proeoquodexaltavitedepulvereetposuiteducem superpopulummeumIsrael,ettuambulastiinvia HieroboametpeccarefecistipopulummeumIsrael,utme adiracundiamprovocaresinpeccatiseorum,

3EcceegodemetamsemenBaasa,etsemendomuseius,et ponamdomumtuamsicutdomumJeroboamfiliiNabat.

4QuimortuusfueritdeBaasaincivitate,comedenteum canes:etquimortuusfueritdeeoinagro,comedenteum avescaeli

5ReliquaautemsermonumBaasa,etquaecumquefecit,et fortitudoeius,nonnehaecscriptasuntinlibrosermonum dierumregumIsrael?

6DormivitergoBaasacumpatribussuis,sepultusqueest inThersa:etregnavitElafiliuseiusproeo

7EtpermanumJehuprophetæ,filiiHanani,factumest verbumDominicontraBaasa,etcontradomumeius, propteromnemalumquodfeceratcoramDomino, provocanseuminoperemanuumsuarum,etfacienssicut domusJeroboam,etquiainterfeciteum

8AnnovicesimosextoAsaregisJuda,regnavitElafilius BaasasuperIsraëlinThersa,duobusannis

9EtconiuravitcontraeumservussuusZamri,duxmediæ partiscurruumeius,cumessetinThersabibensinebriatus indomoArsa,quieratpraefectusdomussuaeinThersa

10IrruensergoZamripercussitetocciditeumanno vicesimoseptimoAsaregisIudaeetregnavitproeo.

11Etfactumest,postquamregnavit,etsedissetsuper soliumeius,percussitomnemdomumBaasa,nonreliquit exeamingentemadparietem,etpropinquosetamicoseius.

12DelevitigiturZamriomnemdomumBaasa,iuxta verbumDomini,quodlocutusestcontraBaasapermanum Iehuprophetae

13PropteromniapeccataBaasaetpeccataElafiliieius, quibuspeccaveruntetquibuspeccarefeceruntIsrael, provocantesDominumDeumIsraelinvanitatibussuis

14ReliquaautemsermonumEla,etomniaquaefecit, nonnehaecscriptasuntinlibrosermonumdierumregum Israel?

AnnovicesimoseptimoAsaregisIudaeregnavitZambri septemdiebusinThersa:porroexercitusobsidebat Gebbethon,quaeeratinregionePhilisthinorum

16Audivitautempopulusquiincastriseratconspiravisse etoccidisseregem.ConstituitigituromnisIsraelAmri, principemexercitus,regemsuperIsraelindieillaincastris 17AscenditergoAmrideGebbethon,etomnisIsraelcum eo,etobsidebantThersa.

18VidensautemZamriurbemcaptamesse,ingressusest palatiumregiumetsuccenditdomumregiamigniet mortuusest.

19Propterpeccatasuaquaepeccaveratfaciensmalum coramDomino,ambulansinviaJeroboametinpeccato suoquodfecit,peccarefaciensIsrael.

20ReliquaautemgestorumZamri,etinsidiaeeius,quas fecit,nonnehaecscriptasuntinlibroannaliumregum Israel?

21TuncdivisusestpopulusIsraelinduaspartes:dimidia parspopulisequebaturThebnifiliumGineth,ut constituereteumregem;etmediaparsOmri.

22PraevaluitautempopulusquisequebaturOmripopulo quisequebaturThebnifiliumGineth;mortuusqueest Thebni,etregnavitOmri.

23AnnotricesimoprimoAsaregisJuda,regnavitAmri superIsraëlduodecimannis:inThersaregnavitsexannis 24EmitquemontemSamariaeaSomerduobustalentis argentietaedificaviteum,vocavitquenomencivitatis quamexstruxeratnomineSemerdominimontisSamariae

25FecitautemAmrimaluminconspectuDomini,et operatusestpeioraquamomnesquifuerantanteeum

26AmbulaviteniminomniviaJeroboamfiliiNabat,etin peccatoeiusquopeccarefeceratIsraël,utadiracundiam provocaretDominumDeumIsraëlinvanitatibussuis

27ReliquaautemgestorumOmri,quaefecit,etproeliaeius, quaeostendit,nonnehaecscriptasuntinlibroannalium regumIsrael?

28DormivitqueAmricumpatribussuis,etsepultusestin Samaria;regnavitqueAchabfiliuseiusproeo

29AchabverofiliusAmriregnavitsuperIsraëlanno tricesimooctavoAsaregisJuda.EtregnavitAchabfilius AmrisuperIsraëlinSamariavigintiduobusannis

30EtfecitAchabfiliusAmrimaluminconspectuDomini superomnesquifueruntanteeum.

31Etfactumestquasileveesseteirem,utambularetin peccatisIeroboamfiliiNabat,insuperduxituxoremJezabel,

filiamEthbaalregisSidoniorum,etabiit,etservivitBaal,et adoraviteum.

32EtposuitaramBaalintemploBaal,quodaedificaverat inSamaria.

33EtfecitAchablucum;etaddiditAchabadiracundiam provocansDominumDeumIsraelsuperomnesregesIsrael quifuerantanteeum

34IndiebuseiusaedificavitHielBethelitaJericho;in AbiramprimogenitosuofundaviteametinSegubminimo natuposuitportaseius,iuxtaverbumDominiquodlocutus estperIosuefiliumNun

CAPUTXVII

1EtdixitEliasThesbitesdehabitatoribusGalaadadAchab: VivitDominusDeusIsraël,incuiusconspectusto,sierit rosetpluviaannishis,nisijuxtaverbummeum

2EtfactumestverbumDominiadeum,dicens: 3Recedehinc,etvadeadorientem,etabscondeteiuxta torrentemCarith,quiestcontraIordanem

4Eteritutdetorrentebibes,etcorvispraecepiutteibi pascant.

5AbiitergoetfecitiuxtaverbumDomini:abiitenimet habitavitiuxtatorrentemCarith,quiestcontraJordanem 6Corviquoqueadferebanteipanemetcarnesmane,et panemetcarnesvesperi;etbibebatdetorrente

7Etfactumestpostaliquodtempus,uttorrenssiccaretur, quianonplueratinterra.

8EtfactumestverbumDominiadeum,dicens: 9Surge,vadeinSarephtaSidonis,etmanebisibi:praecepi enimibimulierividuaeutpascatte.

10SurrexititaqueetabiitinSarephtamcumquevenisset adportamcivitatis,apparuitibimulieremviduam colligentemligna,etvocaviteam,etdixit:"Affermihi, quaeso,paululumaquaeinvaseutbibam"

11Cumautemillapergeretutafferret,clamavitpost tergumeius,dicens:Affermihi,obsecro,buccellampanis inmanutua

12Quaerespondit:“VivitDominusDeustuus,quianon habeopanempanemnisipugillumfarinaeindolioet paululumoleiinlebete;ecceegoduasvirgascolligo,ut ingrediaretcoquamilludmihietfiliomeo,etcomedamus, etmoriamur.”

13AdquemEliasait:Nolitimere,sedvade,etfacut dixisti:sedmihiindeprimumplacentamparvamfac,et affermihi:tibiautemetfiliotuoposteafac.

14HaecenimdicitDominusDeusIsrael:Hydriafarinae nondeficiet,nequelecythusoleiminuetur,usqueaddiem inquaDominusdabitpluviamsuperterram

15EtabiitetfecitsecundumverbumEliae:etcomeditilla etilleetdomuseiusmultisdiebus

16Ethydriafarinaenondefecit,etlecythusoleinon imminutusest,iuxtaverbumDominiquodlocutusestper Eliam

17Factumestautemposthaec,aegrotavitfiliusmulieris dominaedomus,eteratlanguoreiusgravissima,itautnon remaneretineohalitus.

18DixitergoadEliam:Quidmihiettibiest,virDei? Venistiadmeutrememorarenturpeccatamea,etut interficeresfiliummeum?

19Etaitadeam:DamihifiliumtuumTumulansautem eumdesinueius,portavitincenaculumubiipsemanebat, etposuitsuperlectulumsuum

20ClamavitqueadDominum,etdixit:DomineDeusmeus, etiamviduamapudquamhabitoafflixisti,utinterficeres filiumeius?(or)20ClamavitqueadDominum,etdixit: DomineDeusmeus,etiamviduamapudquamhabito afflixisti,utinterficeresfiliumeius.

21Etexpanditsesuperpuerumtribusvicibus,etclamavit adDominum,etait:DomineDeusmeus,obsecro,reduc animapuerihuiusinvisceraeius

22EtexaudivitDominusvocemEliae;etreversaestanima pueriintraeum,etrevixit.

23TulitqueEliaspuerum,etdeposuiteumdecenaculoin inferioremdomum,ettradiditmatrisuae,etait:Ecce,filius tuusvivit.

24DixitautemmulieradEliam:Nunccognoviquoniam virDeiestu,etverbumDominiinoretuoverumest

CAPITULUMXVIII

Postdiesmultos,factumestverbumDominiadEliamin annotertio,dicens:Vade,etostendeteAchab,utdem pluviamsuperterram

2IvitergoEliasutostenderetseAchab.Eratautemfames vehemensinSamaria

3VocavitqueAchabAbdiamprincipemdomussuae AbdiasautemtimebatDominumvehementer.

4NamcumIezabelinterficeretprophetasDomini,tulit Abdiascentumprophetasetabsconditeosquinquagintain speluncisetpaviteospaneetaqua.

5DixitergoAchabadAbdiam:“Vadeinterramadomnes fontesaquarumetadomnesvalles,siforteinvenire possimusherbam,etsalvareequosetmulos,etnon intereantomnesiumenta”

6Diviseruntigitursibiterramuttransirentpeream:Achab ibatperunamviamseorsum,etAbdiasperalteramviam seorsum

7CumautemessetAbdiasinvia,ecceEliasoccurritei:qui cumcognovisseteum,ceciditpronusinfaciemsuam,etait: TuesdominusmeusElias?

8Etillerespondit:EgosumVade,dicdominotuo:Adest Elias.

9Etille:Quidpeccavi,inquit,quoniamtradesservum tuuminmanuAchab,utinterficiatme?

10VivitDominusDeustuus,quianonestgensautregnum quononmiseritdominusmeustequaerere:etcum responderint:Nonestibi,adjuravitregnumetgentem,quia nonteinvenerunt

11Etnunctudicis:Vade,dicdominotuo:EcceEliasest

12Eterit:postquamrecesseroate,spiritusDominiafferet tequonescio:etcumquerecessero,nuntiaveroAchab,et noninveneritte,interficietme:servusautemtuustimet Dominumabinfantiamea

13Nonneindicatumestdominomeoquidfecerimcum interficeretJezabelprophetasDomini,quodabsconderim centumvirosdeprophetisDomini,quinquagenosin speluncis,etpaverimeospaneetaqua?

14Etnunctudicis:Vade,dicdominotuo:AdestElias:et interficietme.

15EtdixitElias:VivitDominusexercituum,antequemsto, quiahodieappareboei

16AbiitergoAbdiasinoccursumAchab,etnuntiavitei:et abiitAchabinoccursumEliae.

17EtcumvidissetAchabEliam,dixitei:Tuneesille,qui conturbasIsraël?

18Etillerespondit:NonegoturbaviIsraël,sedtuetdomus patristui,quidereliquistismandataDomini,etsecutiestis Baalim

19NuncigiturmitteetcongregaadmeuniversumIsraëlin montemCarmeli,etprophetasBaalquadringentos quinquaginta,prophetasquelucorumquadringentos,qui comeduntdemensaJezabel

20MisitergoAchabadomnesfiliosIsraël,etcongregavit prophetasinmonteCarmeli.

21AccedensautemEliasadomnempopulum,dixit: Usquequoclaudicatisinduaspartes?siDominusestDeus, sequiminieum:siautemBaal,sequiminiillum.Etnon responditeipopulusverbum

22EtaitEliasadpopulum:EgoremansiprophetaDomini solus:prophetaeautemBaalquadringentietquinquaginta virisunt

23Dentergonobisduosboves,eteligantsibibovemunum, etinfrustacaedant,etponanteumsuperligna,ignem autemnonsubponant:etegocoquamtaurumalterum,et ponameumsuperligna,ignemautemnonsubponam 24Invocatenominadeorumvestrorum,etegoinvocabo nomenDomini:etDeusquiexaudieritperignem,ipsesit DeusResponditomnispopulusetait:Benedictumest 25DixitautemEliasprophetisBaal:Eligitevobisbovem unumetfaciteprimi,quiavosmultiestis:etinvocate nominadeorumvestrorum,ignemautemnolitesuffocare 26Quicumtulissentbovemquidederateis,fecerunt:et invocabantnomenBaalabmaneusqueadmeridiem, dicentes:Baal,exaudinosSednoneratvox,necqui responderet.Transieruntautemsuperaltarequodfecerant.

27Factumestautemutessetmeridie,illudebateisElias, dicens:Clamatevocemagna:deusenimest,autloquitur, autpersequitur,autinitinereest,autfortedormit,et expergefiat

28Clamaveruntquevocemagna,etincidebantseiuxta ritumsuumcultrisetlanceolis,doneceffuderetursanguis supereos

29Etfactumestcumtransiissetmeridies,etillis prophetantibususqueadtempusquoofferretursacrificium vespertinum,neceratvox,necquiresponderet,necqui attenderet

30dixitEliasomnipopulo:“Accediteadme.”Etaccessit omnispopulusadeumEtcuravitaltareDominiquod destructumerat.

31EttulitEliasduodecimlapidesiuxtanumerumtribuum filiorumJacob,adquemfactusestverbumDomini,dicens: Israëleritnomentuum

32EtaedificavitlapidibusaltareinnomineDomini, foditqueaquamcircaaltare,quasiduasmensurasseminis capientem

33Etordinavitligna,etboveminfrustaconcidit,etposuit superligna,dicens:Impletequattuorhydriasaqua,et effunditeeassuperholocaustumetsuperligna.

34Atilledixit:“Faciteetiamsecundo”Quifecerunt secundoQuidixit:“Faciteetiamtertio”Etfecerunttertio 35Etcurrebataquacircumaltare,etfossamquoqueaquæ implevit

36Etfactumestcumofferretursacrificiumvespertinum, accessitEliaspropheta,etdixit:DomineDeusAbraham, Isaac,etIsraël,notumsithodiequiatuesDeusinIsraël,et egoservustuussum,etsecundumverbumtuumfeciomnia haec.

37Exaudime,Domine,exaudime,utdiscatpopulusiste quiatuesDominusDeus,ettuconvertisticoreorum iterum.

38CeciditautemignisDomini,etvoravitholocaustum,et ligna,etlapides,etpulverem,etaquamquaeeratin aqueductulambit

39Quodcumvidissetomnispopulus,ceciditinfaciem suam,etait:DominusipseestDeus,Dominusipseest Deus

40DixitautemEliasadeos:“AppretiteprophetasBaal,et neunusquidemeffugiatexeis.”Quoscum comprehendissent,duxiteosEliasadtorrentemCison,et interfeciteosibi

41EtaitEliasadAchab:Ascende,comedeetbibe,quia sonusmultaepluviaeest

42AscenditergoAchabutcomederetetbiberet:Elias autemascenditinverticemCarmeli,etpronusinterram posuitfaciemsuamintergenuasua

43etdixitpuerosuo:Ascende,etprospicecontramare Quiascendit,etcontemplatusest,etdixit:Nonest quicquamEtait:Reverteresepties

44Etseptimaviceait:Eccenubeculaparvaquasimanus hominisascenditdemari.Etait:Ascende,dicAchab: Jungecurrumtuumetdescende,neteoccupetpluvia

45Interea,caelumseobtectumfecitnubibusetvento,et factaestpluviamagna,etascenditAchabetabiitin Jezrahel

46EtmanusDominifactaestsuperEliam;accinctisque lumbiscucurritanteAchabusqueadintroitumJezrahel.

CAPITULUMXIX

1NuntiavitautemAchabIezabelomniaquaefeceratElias, etquomodooccidissetuniversosprophetasgladio

2MisitqueJezabelnuntiumadEliam,dicens:Haecmihi faciantdii,ethaecaddant,sinonponamanimamtuam sicutanimamuniusexilliscrashachora

3Vidensautemhoc,surrexitetabiitquoquamsalvare vitamsuam;venitqueinBersabee,quaeestinIudaeis,et dimisitibipuerumsuum

4etipseabiitviauniusdieiindesertumetvenitetsedit subunajuniperoetpetivitutmorereturetdixit:Sufficit mihi,Domine,tolleanimammeam;nonenimmeliorsum quampatresmei

5Dumiacebatetobdormebatsubterunamjuniperam,ecce angelustetigiteumetdixitilli:Surgeetcomede

6Respexit,etecceadcaputsuumplacentacoctasuper carbones,etamphoramaquae:comeditergo,etbibit,et rursumobdormivit

7EtreversusestangelusDominisecundo,ettetigiteum, dixitqueei:Surge,comede,quialongatibiestvia 8Quicumsurrexisset,comeditetbibitetambulavit fortitudinecibiilliusquadragintadiebusetquadraginta noctibususqueadmontemDeiHoreb

9Quumquevenissetilluc,mansitibiinspeluncam;etecce, factusestsermoDominiadeum,dixitqueilli:Quidhic agis,Elia?

10Atillerespondit:ZelozelatussumproDominoDeo exercituum,quiadereliqueruntpactumtuumfiliiIsrael, destruxeruntaltariatua,prophetastuosoccideruntgladio: etegoderelictussumsolus,etquaeruntanimammeam,ut auferanteam.

11Etait:Egredere,etstainmontecoramDominoEtecce Dominustransit,etspiritusmagnusetfortissubvertens montes,etconterenspetrasanteDominum:nonerat Dominusinvento:etpostventum,terraemotus,nonautem incommotioneDominus

12Etpostcommotionemignis:noninigneDominusEt postignemavocetenuiettenui

13QuodcumaudissetElias,operuitvultumsuumpallio,et egressusstetitinostiospeluncae,eteccevoxadeum dixitque:Quidhicagis,Elia?

14Atillerespondit:ZelozelatussumproDominoDeo exercituum,quiadereliqueruntpactumtuumfiliiIsrael, altariatuadestruxerunt,prophetastuosoccideruntgladio: etegoderelictussumsolus,etquaeruntanimammeam,ut auferanteam

15EtdixitDominusadeum:Vade,etrevertereinviam tuamindesertumDamasci,etcumveneris,ungeHazael regemsuperSyriam

16etIehufiliumNamsiungesregemsuperIsrael:Eliseum autemfiliumSaphat,quiestdeAbelmehula,unges prophetamprote

17Eterit:quicumquefugeritgladiumHazael,interficiet eumJehu:etquicumquefugeritgladiumJehu,interficiet eumEliseus

18EtreliquasmihiinIsraelseptemmiliavirorum,omnium quorumgenuanonsuntincurvataanteBaal,etomneos quodnonosculatusesteum

19ProfectusergoindeElias,invenitEliseumfiliumSaphat, arantemduodecimiugisboumantese,etipsein duodecimobovearantem:etEliaspraeteriitadeum,et misitpalliumsuumsupereum

20QuirelictisbobuscucurritpostEliam,etait:Osculer, orote,patremmeumetmatremmeam,etposteasequarte Dixitqueei:Vade,etrevertere:quidenimfecitibi?

21Etreversusabeo,tulitparboumetmactaviteos,etin aratroboumcoxitcarneseorum,etdeditpopulo,et comederunt:surrexitigitur,etsecutusestEliam,et ministravitei.

CAPUTXX

1PorroBenadadrexSyriaecongregavitomnemexercitum suum,ettrigintaduoregessecum,etequos,etcurrus:et ascendit,etobseditSamariam,etoppugnaviteam

2MisitquenuntiosadAchabregemIsraelincivitatem, dicens:“HaecdicitBenadad: Argentumtuumetaurumtuummeumest:etuxorestuaeet liberituioptimi,meisunt

4ResponditquerexIsraël,etait:Dominemirex,secundum verbumtuum,tuussumego,etomniamea

5Revertentesquenuntiidixerunt:HaecdicitBenadad, dicens:Quiamisinuntiosadte,dicens:Argentumtuumet aurumtuumetuxorestuasetfiliostuosdabismihi, 6Crasautemhacipsahoramittamservosmeosadte,et scrutabunturdomumtuametdomosservorumtuorum,et quidquidtibiplacueritponentinmanussuasetauferent

7VocavitautemrexIsraëlomnessenioresterrae,etdixit: “Idtendite,quaeso,etvidetequoniamvirhicmalumquaerit; misitenimadmeprouxoribusmeisetliberismeisetpro argentomeoetproauromeo,etnonnegavieum.”

8Dixeruntqueomnesmaioresnatuetuniversuspopulusad eum:Nonaudiaseum,nequeacquiescas

9RespondititaquenuntiisBenadad:“Bacterdicitedomino meoregi:Omnia,propterquaemisistiadmeservumtuum initio,faciam;hocautemfacerenonpossum”Abierunt autemnuntiietrenuntiaveruntei

10RemisitqueBenadadadeum,etdixit:“Haecmihi faciantdii,ethaecaddant,sisuffeceritpulvisSamariae pugillisomnispopuliquisequiturme.”

11ResponditautemrexIsraël,dicens:“Diciteei:Ne glorietur,accinctusgypsosicutdiscinctus”

12FactumestautemcumaudissetBenadadverbumistud, bibebatipseetregesintabernaculis,etaitservissuis: “Aciemparate!”Etdirexeruntsecontraurbem

13EtecceprophetaunusvenitadAchabregemIsraël, dicens:HaecdicitDominus:Certevidistiomnem multitudinemhancnimiam?Ecce,egotradameaminmanu tuahodie,etsciesquiaegosumDominus.

14EtaitAchab:Perquem?Etilledixit:Haecdicit Dominus:PerpedisequosprincipumprovinciarumEtait: Quisincipietbellum?Etillerespondit:Tu.

15Recensuitergopuerosprincipumprovinciarum,et reppereruntducentostrigintaduos:etposteosrecensuit omnempopulum,omnesfiliosIsrael,septemmilia.

16EtegressisuntmeridieBenadadautembibebat temulentusinumbraculosuo,ipseetregestrigintaduoqui eumadiuvabant.

17Egressisuntautempueriprincipumprovinciarumprima fronte;misititaqueBenadad,quinuntiaveruntei,dicentes: ViriegressisuntdeSamaria.

18Etilleait:Sivepropaceierunt,vivoseoscapite:sive probelloierunt,vivoseoscapite

19Egressisuntergoiuvenesprincipumprovinciarumde urbe,etexercitusquieossequebatur

20Etpercussitunusquisquevirumquicontraseveniebat: fugeruntautemSyri,etpersecutusesteosIsraël:fugit quoqueBenadadrexSyriaeinequocumequitibus

21NecnonegressusrexIsraëlpercussitequosetcurrus,et percussitSyrosplagamagna.

22AccedensautemprophetaadregemIsraël,dixitei: Vade,etconfortare,etscito,etvidequidfacias:sequenti enimannorexSyriæascendetcontrate.

23ServiveroregisSyriaedixeruntei:Diimontiumsuntdii eorum,ideosuperaveruntnos:sedincampestribus pugnemuscontraeos,etcertesuperabunteos

24Ethocfacite:regesunumquemquedelocosuoauferte, etducesponiteproeis

25Constituequoquetibiexercitumsecundumexercitum quemamisisti,equosproequo,etcurrusprocurrusuo:et pugnabimuscontraeosincampestribus,etcertevalidiores erimuseisEtauscultavitvocieorum,etfecitita

26Igiturpostquamannustranseunserat,recensuitBenadad Syros,etascenditinAphec,utpugnaretcontraIsrael.

27NumeratisuntautemfiliiIsraël,etomnespraesentati sunt,etprofectisuntexadverso,castraqueconsecutisunt filiiIsraëlcontraeos,quasiduoparvigregescaprarum: Syriautemrepleveruntterram

28EtvirDeivenitetlocutusestadregemIsrael,etdixit: HaecdicitDominus:QuiadixeruntSyri:DominusDeus montiumest,etnonDeusvallum,ideotradamomnem hancmultitudinemmagnaminmanutua,etscietisquiaego sumDominus.

29Etcastrametatisuntseptemdiebusexadversohicontra illiacies,septimoautemdiecompositumestbellum: percusseruntquefiliiIsraëldeSyriscentummiliapeditum indieuno

30FugeruntautemquiremanserantinAphec,incivitatem: etceciditmurussupervigintiseptemmiliavirorumqui remanserantPorroBenadadfugiensingressusestin civitatem,incubiculuminterius.

31Dixeruntqueeiservisui:Ecceaudivimusregesdomus Israelregesmisericordesesse:ponamusigitursaccossuper lumbosnostrosetfuniculossupercapitanostraet egrediamuradregemIsrael,sifortesalvabitanimamtuam

32Accinxeruntquesaccislumbossuosetposueruntfunes incapitibussuisveneruntqueadregemIsraeletdixerunt: ServustuusBenadaddicit:"Vivat,orote,mihi"Qui respondit:"Adhucvivit?Fratermeusest"

33Quodintellexeruntviridiligentersiquidabeovenire posset,festinanterrapueruntverbum,atquedixerunt:Frater tuusBenadadEtilledixit:Ite,etadduciteeumEgressus estergoadeumBenadad,etlevaviteumincurrum.

34EtdixiteiBenadad:Civitatesquastulitpatermeusa patretuo,reddam;etplateasfactibiinDamasco,sicutfecit patermeusinSamaria.DixitautemAchab:Hocfoederete dimittamPepigitqueeifoedusetdimisiteum

35Tuncvirquidamdefiliisprophetarumdixitad proximumsuuminsermoneDomini:Percuteme.Atille noluitpercutere

36Etdixitei:QuianonoboeduistivocemDomini,ecce, cumrecesserisame,percutietteleo.Quicumrecessisset abeo,inveniteumleoetinterfecit

37Sedalteruminveniensvirum,dixit:PercutemeQui percussiteum,etvulneravit.

38Abiitergoprophetaetoccurritregiinviaetmutavitse cineresuperfaciemsuam

39Cumautemrexpraeteriret,clamavitadregem,etdixit: Servustuusegressusestinmediumproelium,eteccevir quidamdivertit,etadduxitadmevirum,etdixit:Custodi virumillum:etsiforteperierit,animatuaproanimaeius erit,auttalentumargentisolvebis

40Dumautemservustuushucillucqueincumbebat,subito nonapparuit.EtdixitrexIsraëladeum:“Hocestiudicium tuum;ipseenimdecrevisti”

41Etfestinansabstulitcineremafaciesua,etcognovit eumrexIsraelquodessetdeprophetis

42Quiaitadeum:HaecdicitDominus:Quiadimisisti virumdemanutuaquemdederamadinteritum,eritanima tuaproanimaeius,etpopulustuuspropopuloeius.

43ReversusestigiturrexIsraelindomumsuam contristatusetfuribundus,etvenitinSamariam

CAPUTXXI

1Posthaec,vineaeratNabothJezrahelitæ,quæeratin Jezrahel,iuxtapalatiumAchabregisSamariæ

2LocutusestergoAchabadNaboth,dicens:Damihi vineamtuam,utfaciammihihortumolerum,quiaiuxta

domummeamest:daboquetibiproeavineammeliorem; aut,sitibiplacet,dabotibipretiumeiuspecunia.

3EtdixitNabothadAchab:PropitiussitmihiDominus,ne demtibihæreditatempatrummeorum.

4VenitergoAchabdomumsuamindignansetiratussuper verboquodlocutusfueratadeumNabothJezrahelites, dicens:NondabotibihæreditatempatrummeorumEt reclinavitseinlectulosuo,etavertitfaciemsuam,etnon comeditpanem

5IngressaestautemadeumIezabeluxorsua,dixitqueei: “Quareesthoc,undeanimatuatristisest?Quarenon comedispanem?”

6Quiresponditei:“LocutussumNabothIezrahelitæ,et dixiei:Damihivineamtuampecuniaaccepta;aut,sitibi placet,dabotibivineamalteramproea”Quirespondit: “Nondabotibivineammeam.”

7DixitergoadeumJezabeluxoreius:“Summo auctoritatemregisregnumIsraelhabes?Surge,etcomede panem,etlaetusesto;egodabotibivineamNaboth Jezrahelitæ”

8ScripsititaqueepistulasinnomineAchabetsignaviteas annuloeiusetmisiteasadmaioresnatuetadoptimatesqui erantincivitateeiusethabitabantcumNaboth

9Scripsitqueinepistulis,dicens:Praedicateieiuniumet constituteNabuthinterprimospopuli:

10etsubmittiteduosvirosfiliosBelialcontraeum,qui testimoniumdicant:BenedixistiDeumetregem:eteducite eum,etlapidibusobruite,utmoriatur.

11Feceruntigiturviricivitatiseius,maioresnatuet optimatesquihabitabantinurbeeius,sicutmiseratadeos Jezabel,etsicutscriptumeratinlitterisquasmiseratadeos.

12Praedicaveruntieiunium,etconstitueruntNabuthinter primospopuli

13Etintrantesduovirifiliidiaboli,sederuntcontraeum:at illi,viridiaboli,dixeruntcontraeumcorammultitudine: BenedixitNabothDeumetregemQuamobremeduxerunt eumextracivitatem,etlapidibusobruerunt,etmortuusest.

14MiseruntqueadIezabel,dicentes:LapidatusestNaboth, etmortuusest

15FactumestautemcumaudissetJezabellapidatumesse Nabothetmortuum,locutaestadAchab:Surge,etposside vineamNabothJezrahelitæ,quamnoluittibidarepecunia: nonenimvivitNaboth,sedmortuusest.

QuodcumaudissetAchab,mortuumesseNaboth,surrexit, etdescendebatinvineamNabothJezrahelitæ,utpossideret eam.

17EtfactumestverbumDominiadEliamThesbiten, dicens:

18Surge,etdescendeinoccursumAchab,regisIsraël,qui estinSamaria:ecceadvineamNabothpertinet,adquam descendit,utpossideateam

19Etloquerisadeumdicens:HaecdicitDominus: Occidisti,etpossedisti?Etloquerisadeumdicens:Haec dicitDominus:Inlocohoc,inquolinxeruntcanes sanguinemNaboth,lambentcanesetiamsanguinemtuum

20EtdixitAchabadEliam:Numinvenistime,inimicemi? Quirespondit:Invenite,quiavenundatuseste,utfaceres maluminconspectuDomini

21Ecceegoinducamsupertemalum,etdemetam posteritatemtuam,etinterficiamdeAchabmingentemad parietem,etclausumetderelictuminIsraël

22EtdabodomumtuamsicutdomumIeroboamfiliiNabat etsicutdomumBaasafiliiAhia,propterprovocationem quameadiracundiamprovocaresetpeccarefecistiIsrael 23SedetdeIezabellocutusestDominus,dicens:Canes comedentIezabeliuxtamurumIezrahel.

24SimortuusfueritAchabincivitate,comedenteum canes:siautemmortuusfueritinagro,comedenteumaves caeli.

25EtfuitnullussimilisAchab,quivenundatusestut faceretmaluminconspectuDomini,quemconcitavit Iezabeluxoreius

26Fecitqueabominationemmaximam,sequensidola, secundumomniaquaefecerantAmorrhæi,quosexpulit DominusafaciefiliorumIsraël

27ItaquecumaudissetAchabverbahaec,sciditvestimenta suaetoperuitsaccumcarnemsuamieiunavitqueet dormivitinsaccoetambulavitleniter

28EtfactumestverbumDominiadEliamThesbiten, dicens:

29NonnevidistihumiliatumAchabcorammequia humiliatusestcorammenonadducammalumindiebus eiussedindiebusfiliisuiadducammalumsuperdomui eius

CAPITULUMXXII

1TransieruntautemtresannisinebellointerSyriamet Israelem.

2Etfactumestinannotertio,descenditIosaphatrexIudae adregemIsrael

3dixitquerexIsraeladservossuosscitisnenostramesse RamothinGalaadetquietisumusetnonauferimuseamde manuregisSyriae

4etaitadIosaphat:“Visnemecumvenireadproeliandum inRamothGalaad?”ResponditqueIosaphatadregem Israel:“Utegosum,ettues:populusmeusetpopulustuus sunt,etequimeietequituisunt.”

5dixitqueIosaphatadregemIsrael:Consule,orote,hodie sermonemDomini

CongregavitergorexIsraëlprophetas,quadringentos circiterviros,etaitadeos:IredebeoinRamothGalaadad bellandum,anquiescere?Quiresponderunt:Ascendite,et tradeteamDominusinmanusregis.

7DixitautemIosaphat:NonesthicaliusprophetaDomini, utinterrogemuseum?

8EtaitrexIsraeladIosaphat:“Remansitvirunus, MichaiasfiliusIemla,perquempossumusconsulere Dominum;sedegoodieum,quianonprophetatmihi bonum,sedmalum”EtaitIosaphat:“Neloquaturrexita”

9VocavitigiturrexIsraëlunumexeunuchis,etdixit: FestinaadducamMichæamfiliumJemla

10RexautemIsraël,etJosaphatrexJuda,sedebantsinguli insoliosuo,vestitivestibussuis,inareaiuxtaportam Samariæ:etomnesprophetæprophetabantcorameis

11SedeciasautemfiliusChanaanafecitsibicornuaferrea, etait:HaecdicitDominus:HispercutiesSyriam,donec deleaseam.

12Omnesqueprophetæsimiliterprophetabant,dicentes: AscendeinRamothGalaad,etprosperaberis,ettradeteam Dominusinmanumregis.

13NuntiusautemquiieratutvocaretMicheam,locutusest adeum,dicens:Ecceverbaprophetarumunoorebonaregi

annuntiant:sitergoverbumtuumsicutverbumuniusexeis, etloquerebona.

14CuiMichaeasdixit:VivitDominus,quiaquodcumque dixeritmihiDominus,hocloquar.

15Venitergoadregem,cuirexdixit:Michaea,ire debemusinRamothGalaadadbellandumanquiescere? Cuiillerespondit:Vade,etprosperaberis,ettradeteam Dominusinmanusregis.

16Etdixitrexadeum:Quotiesteadjuraboutnonloquaris mihinisiquodverumestinnomineDomini?

17Etilleait:VidiuniversumIsraëldispersuminmontibus, sicutovesnonhabentpastoremEtdixitDominus:Non habentistidominum;revertaturunusquisquedomumsuam inpace

18EtdixitrexIsraeladIosaphat:Nonnetibidixiquodnon prophetaretmihibonum,sedtamenmalum?

19Atille,ait:AudiigiturverbumDomini:vidiDominum sedenteminsoliosuo,etomnemexercitumcaelistantem iuxtaeumadextrisetasinistriseius.

20EtdixitDominus:QuisdecipietAchab,utascendatet cadatinRamothGalaad?Etdixitunushocmodo,etalter alio.

21Egressusestautemspiritus,etstetitcoramDomino,et ait:Egodecipiamillum

22EtdixitDominusadeum:Inquo?Etillerespondit: Egrediareterospiritusmendaxinoreomnium prophetarumeiusEtillerespondit:Decipiesillumet praevalebis:egredereetfacita.

23Nuncigitur,ecceDominusdeditspiritummendaciiin oreomniumprophetarumtuorum,quisunthic,etDominus locutusestcontratemalum.

24AccessitautemSedeciasfiliusChanaanaetpercussit Michaeaminmaxillametdixit:“Perquamviamtransiit spiritusDominiame,utloquereturtibi?”

25EtdixitMichaeas:Eccevidebisindieilla,cum ingressuscubiculumintraaedificiumutteabscondas

26PraecepitautemrexIsrael,dicens:TolliteMicheam,et duciteeumadAmonprincipemcivitatis,etadIoasfilium regis

27Etdicite:Haecdicitrex:Mittitehuncincarceremet dateeipanepauperisetaquapauperis,donecrevertarin pace

28dixitqueMichaeassireversusfuerisinpacenonest locutuspermeDominusetaitauditeomnespopuli

29IgiturascenderuntrexIsraeletIosaphatrexIudaein RamothGalaad.

30DixitquerexIsraeladIosaphat:“Egomutabohabitum etinpugnamvadam;tuauteminduerevestibustuis.”Et rexIsraelmutavithabitumetingressusestadpugnam RexautemSyriaepraecepitducibussuistrigintaduobus quicurruumerant,dicens:Nepugnabitiscontraparvumaut magnum,nisicontraregemIsraëlsolum.

32CumergovidissentducescurruumIosaphat,dixerunt: “CerterexIsraelest!”Etconversisuntcontraeumut pugnarent;etIosaphatexclamavit

33Cumautemintellexissentducescurruumquodnonesset rexIsraël,recesseruntabeo.

34Virautemquidamarcuminincertumtetenditet percussitregemIsraelinteriuncturasarmorumAtilledixit aurigaecurrussui:“Vertemanumtuameteducmedeacie, quiavulneratussum”

35Crevitigiturproeliumindieilla;rexautemstabatin currusuocontraSyros,etmortuusestvesperi.Fluxitautem sanguisexvulnereinmediumcurrum

36Etexiitclamorpercastraantesolisoccasum,dicens: Unusquisqueincivitatemsuam,etunusquisqueinterram suam

37Mortuusestautemrex,etductusestSamariam, sepelientesqueregeminSamaria.

38EtlaveruntcurruminpiscinaSamariae;etlinxerunt canessanguinemeius;armaqueeiuslaverunt,iuxtaverbum Dominiquodlocutusest

39ReliquaautemgestorumAchab,etomniaquaefecit,et domuseburneaquamaedificavit,omnesqueurbesquas aedificavit,nonnehaecscriptasuntinlibroannalium regumIsrael?

40DormivitergoAchabcumpatribussuis,etregnavit Ochoziasfiliuseiusproeo

41IosaphatverofiliusAsaregnarecoeperatsuperIudam annoquartoAchabregisIsrael.

42TrigintaquinqueannorumeratIosaphatcumregnare coepisset,etvigintiquinqueannosregnavitinJerusalem: nomenmatriseiusAzubafiliaSelahi.

43AmbulavitqueinomniviaAsapatrissui,necdeclinavit abea,faciensquodrectumeratinoculisDomini:attamen excelsanonabstulit,etadhucpopulusimmolabatet adolebatincensuminexcelsis

PacemqueIosaphatcumregeIsraelfecit

45ReliquaautemgestorumIosaphat,etvirtuteseiusquas ostendit,etquomodopugnaverit,nonnehaecscriptasuntin libroannaliumregumIuda?

46Sedetreliquiaseffeminatorumquiremanserantin diebusAsapatriseius,abstulitdeterra

47NonerattuncrexinEdom:sedproconsulrexerat

48IosaphatveronavesTharsisfecerat,quaeirentinOphir propteraurum:etirenonpotuerunt,quianavesconfractae suntinAsiongaber

49TuncdixitOhoziasfiliusAhabadIosaphat:Vadant servimeicumservistuisinnavibusSedIosaphatnoluit

50DormivitqueIosaphatcumpatribussuisetsepultusest cumeisincivitateDavidpatrissui:regnavitqueIoram filiuseiusproeo

51OchoziasautemfiliusAchabregnarecoeperatsuper IsraelinSamariaannoseptimodecimoIosaphatregisIudae; regnavitquesuperIsraelduobusannis

52EtfecitmaluminconspectuDomini,ambulavitquein viapatrissuietmatrissuaeetinviaIeroboamfiliiNabat, quipeccarefecitIsrael

53ServivitenimBaaletadoraviteumetirritavitDominum, DeumIsrael,iuxtaomniaquaefeceratpatereius