2Abami
UMUTWEWA1
1MowabuyigometsekuriIsirahelinyumay'urupfurwa Ahabu.
2Ahaziyayikubitamukazukarimucyumbacyecyo hejurucyariiSamariya,ararwara,mazeyoherezaintumwa, arababwiraati“Genda,ubazeBaalzebubiimanayaEkoni nibanzakiraiyindwara
3Arikoumumarayikaw'UwitekaabwiraEliyaTishbite, Haguruka,uzamukeusangeintumwaz'umwamiwa Samariya,ubabwireuti:“NtabwoariukuberakontaMana ibahomuriIsiraheli,koujyakubazaBaalzebubiimanaya Ekoni?
4NonehoreronikoUwitekaavugaati:Ntuzamanukeuva kuriubwobuririwazamutseho,arikouzapfarwose.Eliya aragenda
5Intumwaziramugarukira,arababazaati:"Nonesekuki musubiyeinyuma?"
6Baramubwirabati:“Hazaumuntuudusanganira, aratubwiraati:Genda,subiraumwamiwagutumye,maze umubwireuti'UkunikoUwitekaavugaati:'Ntabwoari ukuberakontaManaibahomuriIsiraheli,woherejekubaza BaalzebubiimanayaEkroni?Ntuzamanukeuvakuriubwo buririwazamutseho,arikouzapfarwose.
7Arababwiraati:"Nimuntukiwajeguhuranawe, akakubwiraayamagambo?"
8Baramusubizabati:"Yariumusatsi,kandiakenyeye umukandaraw'uruhumurukenyerero"Naweati:"Ni EliyaTishbite"
9Umwamiamwohererezaumutwarew'imyakamirongo itanunamirongoitanuAramwegera,doreyicayeku musozi.Aramubwiraati:"Wowemuntuw'Imana,umwami ati:manuka."
10Eliyaaramusubiza,abwiraumugabaw'ingabomirongo itanu,ati:"Nibandiumuntuw'Imana,rekaumuriro umanukeuvemuijuru,uragutwikanamirongoitanu." Hazaumurirouvamuijuru,uramutwikanamirongoitanu
11Yongeyekumwohererezaundimutwarewamirongo itanuhamwenamirongoitanuAramusubizaati:"Yewe muntuw'Imana,nikoumwamiyavuzeati:manukavuba"
12Eliyaarabasubiza,arababwiraati:"Nibandiumuntu w'Imana,rekaumuriroumanukeuvemuijuru,uratsemba hamwenamirongoitanu"Umurirow'Imanawamanutse uvamuijuru,uramutwikanamirongoitanu.
13Yongerakoherezaumutwarewamirongoitanuna gatatunamirongoitanuUmutwarewagatatuwamirongo itanuarazamuka,araza,apfukamaimbereyaEliya, aramwinginga,aramubwiraati:"Manaw'Imana, ndagusabye,ubuzimabwanjyen'ubuzimabw'ababagaragu bawemirongoitanu,bibeiby'agaciroimbereyawe.
14Dorehamanutseumurirouvamuijuru,utwikaabatware babiribomumyakayazamirongoitanun'imyakamirongo itanu,nonererorekaubuzimabwanjyebugireagaciro imbereyawe
15Umumarayikaw'UwitekaabwiraEliyaati“manukana we,ntutinye.Arahaguruka,amanukananawekumwami.
16Aramubwiraati:"UkwonikoYehovaavuzeati:"Ko woherejeintumwakubazaBaalzebubiimanayaEkron,si ukuberakontaManayomuriIsiraheliibazaijamboryayo?
"Ntuzamanukeuvakuriubwobuririwazamutseho,ariko uzapfarwose
17Nukoapfank'ukoijambory'UwitekaEliyayariyavuze. YehoramuamwimamumwakawakabiriwaYehoramu mweneYehoshafatiumwamiw'uBuyuda;kukontamwana yariafite.
18NonehoibindibikorwabyaAhaziyayakoze, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?
UMUTWEWA2
1UwitekaajyanaEliyamuijurun'umuyagaw'ishuheri, EliyaajyananaElishawomuriGilugali
2EliyaabwiraElishaati:“Gumahano,ndagusabye;kuko UhorahoyanyoherejekuriBeteli.Elishaaramubwiraati: "NkukoUwitekaabaho,n'ubugingobwawebukabaho, sinzagutererana"BaramanukabajyakuriBeteli
3Abahungub'abahanuzibariiBetelibasohokakuriElisha, baramubazabati:"UzikoUwitekaazakurashobujamu mutwewaweuyumunsi?"Naweati:Yego,ndabizi; ceceka.
4Eliyaaramubwiraati:“Elisha,gumahano,ndagusabye; kukoUhorahoyanyoherejeiYeriko.Naweati:"Uwiteka abaho,n'ubugingobwawebukabaho,sinzagutererana." BagezeiYeriko
5Abahungub'abahanuzibariiYerikobazakwaElisha, baramubazabati:“UzikoUwitekaazakurashobujamu mutwewaweuyumunsi?Nawearamusubizaati:Yego, ndabizi;ceceka
6Eliyaaramubwiraati:“Guma,ndagusabyehano;kuko UhorahoyanyoherejemuriYorodaniNaweati:"Uwiteka abaho,n'ubugingobwawebukabaho,sinzagutererana." Bombibarakomeza
7Abagabomirongoitanumubahungub'abahanuzi baragenda,bahagararakurekure,bombibahagararakuri Yorodani.
8Eliyaafataumwiterowe,awuzinga,akubitaamazi, bagabanywahiryanohino,kuburyobombibambutseku butakabwumutse
9Bamazekurenga,EliyaabwiraElishaati:“Bazaicyo nzagukorera,mbereyukongutwara.Elishaati:Ndagusabye, rekaigicecyakabiricy'umwukawawekibekurinjye
10Naweati:“Wabajijeikintugikomeye:nyamara, nimumbonaigihenakuwemuriwewe,bizakubaho.ariko nibaataribyo,ntabwobizaba
11Bakomeza,bavugana,dorekohajeigarery'umuriro, n'amafarashiy'umuriro,barabatandukanya.Eliya yazamutsemugihuhusimuijuru
12Elishaabibonye,aratakaati:"Data,data,igarerya Isiraheli,n'abagenderakumafarasi."Ntiyongerakumubona, afataimyendaye,ayikodeshamoibicebibiri
13AfatakandiumwiterowaEliyawamuvuyeho,asubira inyuma,ahagararakunkombeyaYorodani.
14AfataumwiterowaEliyawamuguyeho,akubitaamazi, ati:"UwitekaImanayaEliyaarihe?"Amazenogukubita amazi,baratandukanahiryanohino:Elishaararengana.
15Abahungub'abahanuzibagombagakurebaiYeriko bamubonye,baravugabati:“UmwukawaEliyauhagaze kuriElisha.Bajekumusanganira,bunamyehasiimbereye.
16Baramubazabati:“Dore,hamwen'abagaragubawe, abantumirongoitanubakomeyereka,baragusabye, ushakeshobuja:kugirangoUmwukaw'Uwiteka
2Abami
atazamutwara,akamujugunyakumusozirunaka,cyangwa mukibaya.Naweati:"Ntuzohereza."
17Bamwingingakugezaafiteisoni,ati:OherezaBatuma reroabantumirongoitanu;Bashakishaiminsiitatu,ariko ntibamubona.
18Bongeyekumusanga,(kukoyagumyeiYeriko,) arababwiraati:"Sinababwiyenti:Ntimugende?"
19AbarimumujyibabwiraElishabati:“Dore, ndakwinginze,ukouyumujyiumezenezank'ukodatabuja abibona,arikoamaziniubusa,n'ubutakaniubutayu
20Naweati:"Nzaniraigikomagishya,ushiremo umunyu"Baramuzanira
21Asohokaajakuisokoy'amazi,ajugunyamoumunyu,ati: 'Uhorahoavuzeati'Nakijijeayamazi;ntihazongerakuva ahourundirupfucyangwaubutayu
22Amazireroarakirakugezanan'ubu,nk'ukoElisha yavuze
23AzamukaavakuriBeteli,akigendamunzira,havamo abanabatobavamumujyi,baramushinyagurira, baramubwirabati:“Zamuka,wogosheumutwe;uzamuke, wogosheumutwe
24Arahindukira,arabareba,arabavumamuizina ry'UwitekaHasohokababiribabyaramugiti,ashishimura abanamirongoinenababirimuribo
25Avaaho,yuriraKarumeli,ahavaasubiraiSamariya.
UMUTWEWA3
1YehoramumweneAhabuatangiragutegekaIsiraheli muriSamariyaumwakawacumin'umunaniwa Yehoshafatiumwamiw'uBuyuda,amaraimyakacumi n'ibiri
2Akoraibibiimberey'Uhoraho;arikontamezenkase, kandiamezenkanyina:kukoyakuyehoishushoyaBaalise yariyarakoze
3NyamarayatsimbarayekubyahabyaYerobowamu mweneNebati,watumyeIsiraheliakoraicyaha;Ntiyahava. 4MeshaumwamiwaMowabuyariumutwarew'intama, ahaumwamiwaIsiraheliabanab'intamaibihumbiijana, n'intamaibihumbiijanan'ubwoyabw'intama.
5Ahabuamazegupfa,umwamiwaMowabuyigometseku mwamiwaIsiraheli
6UmwamiYehoramuavamuriSamariyaicyarimwe,abara Abisirayelibose
7Hanyumaaragenda,atumaYehoshafatiumwamiw'u Buyuda,avugaati:“UmwamiwaMowabuyaranyigometse, uzajyanananjyekurwanyaMowabukurugamba?Nawe ati:"Nzazamuka:Ndinkawe,ubwokobwanjyenk'ubwoko bwawe,n'amafarashiyanjyenk'amafarasiyawe"
8Naweati:"Tuzanyuramuyihenzira?"Arabasubizaati: “InzirainyuramubutayubwaEdomu
9UmwamiwaIsirayeliaragenda,n'umwamiw'uBuyuda n'umwamiwaEdomuBazanacompasy'urugendo rw'iminsiirindwi,kandintamaziyariafitekungabo,noku matungoyabakurikiye
10UmwamiwaIsiraheliati:“Yoo!koUhoraho yahamagayeabobamibatatu,kugirangoabashyikirize Mowabu!
11ArikoYehoshafatiaramubazaati“Ntamuhanuzi w'Uwitekauhari,kugirangotubazeUwiteka?”Umwemu bagaragub'umwamiwaIsiraheliaramusubizaati:“Dore ElishamweneShafati,wasutseamaziyaEliya
12Yehoshafatiaravugaati:Ijambory'Uwitekaririkumwe nawe.UmwamiwaIsirahelinaYehoshafatin'umwamiwa Edomubaramwegera
13ElishaabwiraumwamiwaIsiraheliati:“Nkoreiki? shyirakubahanuzibaso,nokubahanuzibanyoko. UmwamiwaIsirayeliaramubwiraati:Oya,kukoUwiteka yahamagayeabobamibatatukugirangoabashyikirize Mowabu.
14Elishaaravugaati:'UwitekaNyiringaboarimuzima, uwompagazeimbereyanjye,rwose,iyontarebako Yehoshafatiumwamiw'uBuyudayariahari,sinakureba, cyangwangonkubone
15Arikononehouzanzanire.Igiheumucuraranzi yacurangaga,ukubokok'Uwitekakumusanga
16Naweati:'UkunikoYehovaavuze,'Koraikikibaya cyuzuyeimyobo.
17Kubangabw'atibw'ayogeraMukamanti:“Ntuzabona umuyaga,ekan'okubonaimvura;Nyamaraicyokibaya kizuzuraamazi,kugirangounywe,mwebwe,amatungo yawe,n'amatungoyawe
18Kandiibyoniibintubyorohejeimberey'Uwiteka, azakizaAbamowabumukubokokwawe.
19Uzakubitaimigiyoseikikijwe,n'umujyiwose wahisemo,uzagwakugiticyosecyiza,uhagarikeamariba yosey'amazi,kandiutakazeigihugucyosekibuyeamabuye.
20Bukeyebwaho,iturory'inyamaryatangwaga,doreko hajeamazimunzirayaEdomu,igihugucyuzuyeamazi 21Abamowabubosebumvisekoabamibazamutsekugira ngobabarwanye,bakoranyaabaribashoboyekwambara ibirwanisho,hejuru,bahagararakurubibe
22Babyukakaremugitondo,izubarirasirahejuruy'amazi, Abamowabubabonaamaziyohakuryaatukurank'amaraso: 23Baramusubizabati:"Ayaniamaraso,abamirwose bariciwe,kandibarakubise,nonereroMowabu,basahura."
24BagezemunkambiyaIsiraheli,Abisirayeli barahagurukabakubitaAbamowabu,nukobahungaimbere yabo,arikobaragendabakubitaAbamowabu,ndetsenomu gihugucyabo
25Bakubitaimigi,kubutakabwiza,bateraumuntuwese ibuyerye,baruzuza.bahagarikaamaribayosey'amazi, batemaibitibyizabyose:iKirharasethgusabasize amabuyeyabyo;noneseabanyabugenibarazengurutse, barabakubita.
26UmwamiwaMowabuabonyekourugambaruteye ubwoba,ajyanan'abantumaganaarindwibakurainkota, kugirangobamenekekugezakumwamiwaEdomu,ariko ntibabishobora
27Hanyumaafataumuhunguwew'imfurawagombaga kubaumwamimucyimbocye,amuturaigitambocyoswa kurukutaIsiraheliirakariracyane,baramuvaho,basubira mugihugucyabo
UMUTWEWA4
1Umugoreumwewomubagoreb'abahungub'abahanuzi atakambiraElisha,ati:“Umugaraguwanjyeumugabo wanjyeyarapfuye;kandiuzikoumugaraguwawe yatinyagaUwiteka,kandiuwagurijweyajekumuzanira abahungubanjyebombingobabeimbata
2Elishaaramubazaati:"Nkugirente?"mbwira,ufiteiki munzu?Naweati:“Umujawawentakintuafitemunzu, keretseinkonoy'amavuta
3Hanyumaaravugaati:Genda,ngurizeibintumumahanga mubaturanyibawebose,ndetsen'ibikoreshobirimoubusa; kuguzantabwoaribike
4Numarakwinjira,uzakinguraurugikuriwewenoku bahungubawe,uzasukamuriibyobikoreshobyose, uzashyirekuruhandeibyuzuye
5Acaamuvaho,akingaurugikubahungube,bamuzanira ibyobikoresho.asuka.
6Amatoamazekuzura,abwiraumuhunguweati:Nzanira icyomboAramubwiraati:"Ntacyombokirenze" Amavutaarahagarara
7Hanyumaaraza,abibwiraumuntuw'ImanaNaweati: Genda,ugurisheamavuta,wishyureumwendawawe, ubehohamwen'abanabawebasigaye
8Umunsiumwe,ElishaanyuraiShunemi,ahariumugore ukomeye;nukoamuhatirakuryaimigati.Nikobyagenze, ukoyakundagakunyura,yahindukiyeyokuryaumugati
9Abwiraumugaboweati:“Nonehodorekombonakouyu ariumuntuweraw'Imana,utunyuraubudahwema.
10Ndakwinginze,dukoreicyumbagito,ndagusabye;reka tumushyirirehoigitanda,ameza,intebe,nabuji,kandiigihe azatugarukira,azahindukira.
11Bukeye,agezeyo,ahindukiramucyumba,aryamaaho
12AbwiraumugaraguwaGehaziati:Hamagarauyu Shunamu.Amazekumuhamagara,ahagararaimbereye.
13Aramubwiraati:“Nonehoumubwireuti'Dore watwitayehoutwitayeho;niikikigukorerwa?urashobora kuvugirwan'umwami,cyangwaumutwarew'ingabo?Na wearamusubizaati:Ntuyemubwokobwanjye
14Naweati:“Nonehoniikikigombakumukorerwa? Gehaziaramusubizaati:"Ntamwanaafite,kandiumugabo wearashaje"
15Naweati:“Hamagara”Amazekumuhamagara, ahagararamumuryango.
16Naweati:"Muriikigihe,ukurikijeigihecy'ubuzima, uzakiraumuhungu"Naweati:"Oya,databuja,muntu w'Imana,ntukabeshyeumujawawe."
17Umugoreasamainda,abyaraumuhungumuriicyogihe Elishayariyamubwiyeakurikijeibiheby'ubuzima
18Umwanaamazegukura,umunsiumwe,asohokakwase kubasaruzi
19Abwiraseati:"Umutwewanjye,umutwewanjye" Abwiraumuhunguati:“Mumujyanekwanyina.
20Amazekumujyana,amuzanakwanyina,yicarakumavi kugezasaasita,arapfa
21Arazamuka,amuryamishakuburiribw'umuntuw'Imana, akingaurugi,arasohoka
22Yahamagayeumugabowe,aramubazaati 'Ndakwinginze,ohereza,umwemubasoren'indogobe, kugirangonirukekumuntuw'Imana,ngaruke
23Naweati:"Kuberaikinoneuzomuganauyumunsi?" ntabwoariukwezigushya,cyangwaisabato.Naweati: "Bizababyiza
24Hanyumayambikaindogobe,abwiraumugaraguweati “Twara,gendaimbere;ntutindekugendanakwanjye, keretsendagusabye
25Nukoaragenda,ajakumuntuw'Imanakugirangoajye kuriKarumeliUmugabow'Imanaamubonakure,abwira umugaraguwaGehaziati:"Dore,yonderniShunamite:"
26Ndakwinginzewiruke,uhurenawe,umubwireuti:Ni byizakuriwewe?nibyizakumugabowawe?nibyiza kumwana?Nawearamusubizaati:Nibyiza
27Agezekumuntuw'Imanakumusozi,amufataibirenge, arikoGehaziyegerakumwirukana.Umugabow'Imanaati: "Reka;kukoumutimaweuhangayikishijwenawe,kandi Uwitekayarampishe,arikontiyambwiye.
28Naweati:“Nifuzagaumuhunguwadatabuja?Sinigeze mvuganti:Ntumbeshye?
29HanyumaabwiraGehaziati:"Kenyeramumafyinga, fatainkoniyanjyemukubokokwawe,ugende.Nuhura n'umuntuuwoariwewese,ntumusuhuze"Nibahari uwagusuhuje,ntuzongerekumusubiza:kandiushireinkoni yanjyemumasoy'umwana
30Nyinaw'umwanaati:"NkukoUwitekaabaho, n'ubugingobwawebukabaho,sinzagutererana." Arahaguruka,aramukurikira
31Gehazianyuraimbereyabo,ashyirainkonimumaso y'umwana;arikontajwi,cyangwakumva.Niyompamvu yongeyekujyakumusanganira,aramubwiraati:“Umwana ntakangutse
32Elishayinjiyemunzu,umwanaarapfa,aryamakuburiri bwe
33Arinjira,abakingiraamaremboabiri,asengaUhoraho 34Arazamuka,aryamakumwana,ashyiraumunwaku munwa,amasoyekumaso,n'amabokoyekubiganza; aramburaumwana;kandiinyamaz'umwanazashushe
35Hanyumaaragaruka,yinjiramunzuhiryanohino; arazamuka,aramurambura,umwanaasunikainshuro zirindwi,umwanaahumuraamaso
36AhamagaraGehazi,ati:HamagarauyuShunamite. AramuhamagaraAgezeahoari,aramubwiraati“fata umuhunguwawe
37Hanyumaarinjira,yikubitaimberey'ibirengebye, arunamayikubitahasi,afataumuhunguwearasohoka
38ElishayongeragusubiraiGilugali,mugihuguhaba inzara.Abahungub'abahanuzibaribicayeimbereye, abwiraumugaraguweati:“Ishyirekunkononini,ushake ikibindiabahungub'abahanuzi
39Umwearasohokaajyamugasozikwegeranyaibyatsi, ahasangaumuzabibuwomugasozi,awukoranyirizamo imbogazomugasozizuzuyeibiberobye,araza abijanjaguramunkonoy'inkono,kukobatabizi.
40NukobasukaabobantungobaryeBaryakurikakazu, baratakabati:"Yewemuntuw'Imana,munkonohariho urupfu."Ntibashoborakurya.
41Arikoaravugaati:NonehouzaneifunguroAjugunya munkono;ati:"Sukaabantu,barye"Kandintankurikizi yarimunkono.
42HazaumuntuwomuriBaalshalisha,azanaumuntu w'Imanaumugatiwera,imigatimakumyabiriyasayiri, n'amatwiyuzuyey'ibigorimugikonjocyayoNaweati: "Uheabantu,barye"
43Umugaraguweati:"Niki,ibinabishyiraimbere y'abantuijana?"Arongeraati:"Duheabantu,barye,kuko Uwitekaavugaati:"Bazarya,bagenda"
44Abashyiraimbereyabo,bararya,baragenda,nk'uko ijambory'Uwitekaribivuga
UMUTWEWA5
1Namani,umutwarew'ingaboz'umwamiwaSiriya,yari umuntuukomeyehamwenashebuja,kandiwubahwa, kukoUwitekayariyararokoyemuriSiriya,naweyari intwariikomeyemubutwari,arikoyariumubembe
2Abanyasiriyabaribasohokanyen'amatsinda,bakura imbohemugihugucyaIsiraheliumujamuto;ategereza umugorewaNamani
3Abwiranyirabujaati:"IyabaImanadatabujayarikumwe n'umuhanuziuriiSamariya!"kukoyarikumukiza ibibembe
4Umwearinjira,abwirashebujaati:“Ukunikogutya umujawomugihugucyaIsiraheli.
5UmwamiwaSiriyaaramubwiraati“Genda,genda, nzohererezaumwamiwaIsiraheliibaruwaAragenda, ajyanaimpanoicumiz'ifeza,n'ibihumbibitandatubya zahabu,n'impuzuicumiz'imyenda
6AzaniraibaruwaumwamiwaIsiraheli,aramubwiraati: “Nonehoiyibaruwaniyakuzanye,doremboherereje Naamanumugaraguwanjye,kugirangoumukizeibibembe 7UmwamiwaIsiraheliamazegusomaibaruwa,akodesha imyendaye,arambwiraati'NdiImana,kwicanokuzura, uyumuntuantumahokugirangonkizeumuntuibibembe? Nicyogitumautekereze,ndagusabye,urebeukoanshakira amahane
8NikoElisha,umuntuw'Imanayumvisekoumwamiwa Isiraheliyakodeshejeimyendaye,atumaumwamiati:“Ni ikicyatumyeukodeshaimyendayawe?rekaazeahondi, azamenyakomuriIsiraheliharihoumuhanuzi
9Namaniazanan'amafarasiyen'amagareye,ahagararaku muryangow'inzuyaElisha
10Elishaamwohererezaintumwa,iti:“Gendawogemuri Yorodanikarindwi,umubiriwaweuzagarukaahouri, uzabeuwera
11ArikoNamaniararakara,arigendera,aravugaati:"Dore natekerejenti:"Ntagushidikanyakoazazaahondi, agahagarara,ahamagaraizinary'UwitekaImanaye,akubita ukubokohejuruahohantu,agaruraumubembe"
12AbananaFaripari,inzuzizaDamasikontibarutaamazi yoseyaIsiraheli?sinshoborakozamuribo,kandinkagira isuku?Acaarahindukira,ararakara
13Abagaragubebaramwegera,baramubwirabati:"Data, iyabaumuhanuziyagusabyegukoraikintugikomeye, ntiwarikubikora?"nikangahenoneho,iyoakubwiyeati, Karaba,kandiusukure?
14Hanyumaaramanuka,yirohamuriYorodaniinshuro zirindwink'ukoumuntuw'Imanaabivuga,umubiriwe wongeyekugarukank'umubiriw'umwanamuto,kandiyari afiteisuku
15Agarukakumuntuw'Imana,wehamwen'abarikumwe bose,araza,ahagararaimbereye,ati:"Dore,ubunzikonta Manaibahokuisiyose,arikomuriIsiraheliNonehorero, ndagusabye,uheumugishaumugaraguwawe."
16Arikoaravugaati:'Uwitekaabaho,uwompagaze imbereyanjye,sinzakiraAramusabakubifata;arikoaranga 17Namaniaramubazaati:"Noneho,ndagusabyengo uhabweumugaraguwaweumutwarow'inyumbuebyirizo kuisi?"kukoumugaraguwaweatazongeragutambira izindimanaibitambobyoswacyangwaibitambo,ahubwo azabituraUwiteka
18Muriicyokintu,Uwitekaababariraumugaraguwawe, kugirangodatabujayinjiyemunzuyaRimonikugirango asengeyo,mazeyegamiyeukubokokwanjye,nunamyemu nzuyaRimoni:igiheniyunamyemunzuyaRimoni, Uwitekaababariraumugaraguwawemuriikikintu.
19Aramubwiraati:GendaamahoroAcaamuvamoinzira nkeya
20ArikoGehazi,umugaraguwaElisha,umuntuw'Imana, aravugaati:DoredatabujayarokoyeNamaniuyuSiriya, kugirangoatakiraibyoyazanye;
21GehaziakurikiraNaaman.Namaniamubonyeyiruka inyumaye,amanukamuigarekugirangoamusange,ati: “Byosenibyiza?
22Naweati:“ByosenibyizaDatabujayanyohereje, arambwiraati“Dore,nan'ubungwinouzekumusoziwa Efurayimuabasorebabiribomubahungub'abahanuzi: ndagusabye,impanoy'ifeza,n'impindukaebyiriz'imyenda 23Namaniati:“Nunyurwe,fataimpanoebyiri Aramwinginga,ahambiraimpanoebyiriz'ifezamumifuka ibiri,ahinduraimyendaibiri,ayishyirakubagaragube babiri;barabyambikaimbereye
24Agezekumunara,abakuramukuboko,abahamunzu, arekuraabobantubaragenda.
25Arinjira,ahagararaimbereyashebujaElisha aramubazaati:Gehazi,uvahe?Naweati:“Umugaragu wawentahoyagiye.
26Aramubwiraati:"Ntabwoumutimawanjyewagiye hamwenawe,ubwouwomugaboyongeyeguhindukira akavamuigareryengoagusange?"Nigihecyokwakira amafaranga,nokwakiraimyenda,imyelayo,imizabibu, n'intama,ibimasa,n'abagaragu,n'abaja?
27IbibembererobyaNamanibizakomerakuriwewenoku rubyarorwaweubuziraherezoAsohokaimbereye umubembewerank'urubura
UMUTWEWA6
1Abahungub'abahanuzibabwiraElishabati:“Dore,aho tubananaweharatugoyecyane Turagusenga,tujyemuriYorodani,hanyumatujyane abantuboseigiti,mazeduhindureahantu,ahodushobora guturaNawearamusubizaati:Genda
3Umweati:"Ndakwinginze,nyurwa,ujyanen'abagaragu bawe."Nawearamusubizaati:Ndagenda.
4AjyananaboBagezemuriYorodani,batemainkwi 5Arikoigiheumuntuyatemagaigiti,umutwew'ishoka waguyemumazi,aratakaati:“Yoo,shobuja!kukoyatijwe. 6Umuntuw'Imanaati:"Yaguyehe?"Amwerekaahohantu Acainkoni,ayijugunyaahokandiicyumacyoga
7Nicyocyatumyeavugaati:Aramburaikiganza,aragifata. 8UmwamiwaSiriyaarwananaIsiraheli,agishainama abagaragube,ati:“Ahahantunihohazaberaingando yanjye.
9Umuntuw'ImanayohererezaumwamiwaIsiraheliati: “Witonderekutanyuraahantunk'aha.kukoariho Abanyasiriyabamanutse
10UmwamiwaIsiraheliyoherezaahoumuntuw'Imana yamubwiyeakamuburira,akizaahongaho,ataririmwe cyangwakabiri.
11Nicyocyatumyeumutimaw'umwamiwaSiriya ubabazwacyanen'ikikintu;ahamagaraabagaragube, arababwiraati'Ntimuzanyerekaumwemuritweuri umwamiwaIsiraheli?
12Umwemubagaragubearavugaati:“Ntan'umwe, databuja,mwami,arikoElisha,umuhanuziurimuri Isiraheli,abwiraumwamiwaIsiraheliamagambouvuga mucyumbacyawe.
13Naweati:"Gendamanekoahoari,kugirango mbohereze"Aramubwiraati:"DoreariiDotani
14Niyompamvuyoherejeyoamafarasi,amagare,n'ingabo nyinshi,bazanijoro,bazengurukaumujyi.
15Umugaraguw'umuntuw'Imanayazutsekare,arasohoka, doreingabozagoseumujyiamafarasin'amagare. Umugaraguwearamubwiraati:“Yoo,databuja! Tuzabikoradute?
16Arabasubizaati:“Witinya,kukoababananatwebaruta ababananabo.
17Elishaarasenga,ati:"Uhoraho,ndagusabye,fungura amasokugirangoabone"Uhorahoahumuraamasoy'uwo musore;abona:Umusoziwuzuyeamafarasin'amagare y'umurirobikikijeElisha
18Bamanukaahoari,ElishaasengaUhoraho,aramubwira ati“Ndakwinginze,nkubiteabobantu,uhumye Yabakubiseubuhumyink'ukoijamboryaElisharibivuga
19Elishaarababwiraati:"Iyisiyonzira,sin'uyumujyi. Nkurikira,nzakuzanirauwoushaka"Arikoabajyanai Samariya
20BagezeiSamariya,Elishaavugaati:“Nyagasani, funguraamasoy'abobantu,kugirangobaboneUhoraho ahumuraamaso,barabonadorebarihagatiyaSamariya 21UmwamiwaIsiraheliabwiraElishaababonye,Data, nzabakubita?Nzabakubita?
22Arabasubizaati:"Ntuzabakubite,wakubitaabowafashe mpiriukoreshejeinkotayawen'umuhetowawe?"shyira imigatin'amaziimbereyabo,baryekandibanywe,bajye kwashebuja
23Abateguriraibyokuryabyinshi,bamazekuryano kunywa,arabohereza,bajyakwashebujaAmatsindaya SiriyarerontiyongeyekwinjiramugihugucyaIsiraheli
24Nyumay'ibyo,umwamiwaBenhadadiwaSiriya akoranyaingabozezose,arazamuka,agotaSamariya
25MuriSamariyahabainzaraikomeye,kandibaragose, kugezaigiheumutwew'indogobewagurishijwekubiceri bineby'ifeza,nahoigicecyakanecy'akabarik'amase y'inumakubiceribitanuby'ifeza
26UmwamiwaIsirahelianyurahejuruy'urukuta,umugore aramutakambiraati:“Databuja,fasha,mwami”
27Naweati:"NibaUwitekaatagutabaye,nzagufashahe?" hanzeyikibuga,cyangwamuridivayi?
28Umwamiaramubazaati:"Uragutwayeiki?"Aransubiza ati:"Uyumugorearambwiraati"Duheumuhunguwawe, kugirangoturyeuyumunsi,ejobundituzaryaumuhungu wanjye"
29Nukodutekaumuhunguwanjye,turamurya, ndamubwirantibukeyenti:'Duheumuhunguwawe,kugira ngoturye,ahishaumuhunguwe'
30Umwamiyumviseamagamboy'uwomugore,akodesha imyendayeanyurahejuruy'urukuta,abantubareba, basangayambayeibiguniramumubiriwe
31Hanyumaaravugaati:"Manaubikorekandinanjye, nanjyenibauyumunsiumutwewaElishamweneShafati uzamuhagararaho"
32ArikoElishayicaramunzuye,abasazabicarananawe Umwamiyoherezaumuntuimbereye,arikombereyuko intumwaimusanga,abwiraabakuruati:"Murebeukuntu uyumwanaw'umwicanyiyoherejekunyamburaumutwe wanjye?"reba,iyointumwaigeze,fungaumuryango,kandi umufatekumuryango:ntabwoijwiry'ibirengebyashebuja rimuriinyuma?
33Akivugananabo,doreintumwairamusanga,arababaza ati“Doreikikibiariicy'Uwiteka.Niikinategereje Uwitekaukundi?
UMUTWEWA7
1Elishaavugaati:“Umvaijambory'Uhoraho,Uwiteka avugaati:“Ejonkomuriikigihe,hazagurishwaurugero rw'ifunzizakurishekeli,nasayiriebyirizasayirikuri shekeli,kuiremboryaSamariya
2Hanyuma,umutwareukubokokweumwamiyegamiye, asubizaumuntuw'Imana,ati:"Dore,Uwitekaaramutse akozeamadirishyamuijuru,ibyobirashoboka?Naweati: "Doreuzabibonan'amasoyawe,arikontukarye"
3Kandibinjiyemuirembohariabantubaneb'ibibembe, barabwiranabati:"Kukitwicarahanokugezadupfuye?"
4Nibatuvuzetuti:Tuzinjiramumujyi,inzaraibemu mujyi,kandinihotuzapfira,kandinitwicarahano,natwe turapfa.Nonehongwinotugwekungaboz'Abasiriya: nibadukizaaribazima;nibatwica,tuzapfa
5Bahagurukamugicuku,bajyamunkambiy'Abasiriya, bagezemumperaz'ikambiyaSiriya,basangantamuntu uhari
6KukoUwitekayariyaremyeingaboz'Abasiriyakugira ngoyumveurusakurw'amagare,n'urusakurw'amafarasi, ndetsen'urusakurw'ingabonyinshiBarabwiranabati: “DoreumwamiwaIsiraheliyaduhayeabamib'Abaheti, n'abamib'Abanyamisirikugirangobadusange.
7Niyompamvubahaguruka,bahunganimugoroba,basiga amahemayabo,amafarasiyabo,n'indogobezabo,ndetse n'ingandoukoyariimeze,bahungaubuzimabwabo.
8Ababembebagezemumperaz'ikambi,binjiramuihema rimwe,bararyabaranywa,batwaraifeza,zahabu, n'imyambaro,baragendabarabihisha;arongeraaraza, yinjiramurindihema,ajyananayo,aragendaarayihisha 9Hanyumabarabwiranabati:"Ntabwoaribyiza:uyu munsiniumunsiw'ubutumwabwiza,kanditugatuza. Nitugumahokugezamugitondocyakare,hariibibi bizatugerahoNonehongwino,tujyekubwiraurugo rw'umwami.
10Nukobaraza,bahamagaraumuzamuw'umugi, barababwirabati:“Twagezemunkambiy'Abasiriya,dore kontamuntuuhari,ntan'ijwiry'umuntu,arikoamafarashi aboshye,n'indogobeziboshye,n'amahemaukobyari bimeze
11Yahamagayeabarinzi.babibwirainzuy'umwamiimbere. 12Umwamiarahagurukanijoro,abwiraabagaragubeati: "UbundakwerekaibyoAbanyasiriyabadukoreye."Baziko dushonje;Niyompamvubasohotsemunkambikugirango bihishemugasozi,bavugabati:"Nibasohokamumujyi, tuzabafataaribazima,twinjiremumujyi
13Umwemubagaragubearamusubizaati:"Ndagusabye, rekaamafarashiatanuasigaye,asigayemumujyi,(doreko bamezenk'imbagayoseyaIsiraheliisigayemuriyo:dore ndavugakobamezenk'imbagay'Abisiraheliyose yarimbuwe:)rekatwoherezeturebe
14Bafasheamafarashiabiriy'amagare;Umwamiyohereza ingaboz'Abasiriya,ati:"Gendaurebe"
15BabakurikiramuriYorodani,doreinzirayose yuzuyemoimyendan'ibikoresho,Abanyasiriyabari bajugunyevubaIntumwaziragaruka,zibwiraumwami
16Abantubarasohoka,basahuraamahemay'Abasiriya Igipimocy'ifunzizarerocyagurishijweshekeli,n'ingero ebyirizasayirikurishekeli,nk'ukoijambory'Uwiteka ribivuga.
17UmwamiashyirahoUwitekayegamiyekumaboko y'irembo,abantubaramukandagiramuirembo,arapfa, nk'ukoumuntuw'Imanayariyabivuze,wavuzeigihe umwamiyamusangaga.
18Umuntuw'Imanaavuganan'umwami,avugaati:“Ingero ebyirizasayirikurishekeli,n'ifuy'ifunzizakurishekeli, ejobundimuiremboryaSamariya:
19Uwitekaasubizaumuntuw'Imana,aramubazaati “Noneho,nibaUwitekaaramutseakozeamadirishyamu ijuru,ikintunk'ikigishoborakuba?Naweati:"Dore uzabibonan'amasoyawe,arikontukarye"
20Nukobimugwirira,kukoabantubamukandagiyemu irembo,arapfa
UMUTWEWA8
1Elishaabwirawamugore,umuhunguweyariyarazuye ubuzima,avugaati:“Haguruka,gendawewen'urugo rwawe,kandiubeahantuhoseushoboragutura,kuko Uhorahoyahamagayeinzara;kandibizagerakugihugu imyakairindwi.
2Umugorearahaguruka,akoranyumay'ijambo ry'umugabow'Imana,ajyanan'urugorwe,aturamugihugu cy'Abafilisitiyaimyakairindwi.
3Imyakairindwiirangiye,umugoreasubiramugihugu cy'Abafilisitiya,arasohokaatakambiraumwamiinzuye n'igihugucye.
4UmwamiavugananaGehaziumugaraguw'umuntu w'Imana,aramubwiraati:Ndakwinginze,mbabwire,ibintu byosebikomeyeElishayakoze.
5Igiheyabwiragaumwamiukoyazuyeumurambo,dore kowamugore,umuhunguweyazuye,yatakambiye umwamiinzuyendetsen'ubutakabwe.Gehaziati: Databuja,mwami,uyuniwamugore,kandiuyuni umuhunguwe,Elishaasubizaubuzima
6Umwamiabajijewamugore,aramubwira.Umwami amugeneraumutwarerunaka,aramubwiraati“Subizaibye byosen'imbutozosezomumurimakuvaumunsiyaviriye mugihugu,kugezanan'ubu.
7ElishaageraiDamasiko;BenhadadiumwamiwaSiriya yariarwaye;aramubwiraati:"Umuntuw'Imanayajehano" 8UmwamiabwiraHazaeliati:“Fataimpanomuntoki zawe,ugende,uhuren'umuntuw'Imana,umubazeUwiteka, aramubazaati“Nzakiraiyindwara?”
9NukoHazaeliajyakumusanganira,ajyananaweimpano, ndetsenomubintubyizabyoseby'iDamasiko,umutwaro w'ingamiyamirongoine,arazaahagararaimbereye,ati: UmuhunguwaweBenhadadiumwamiwaSiriya yanyoherejeiwawe,arambwiraati'Nzakiraiyindwara?
10Elishaaramubwiraati:“Genda,umubwireuti:Urakize rwose,arikoUwitekaanyeretsekoazapfa
11Acecekamumasoheashikamye,kugezaigiheakozwe n'isoni,umuntuw'Imanaararira.
12Hazaeliaramubazaati“Kukidatabujaarira?
Arabasubizaati:"Kuberakonziibibimuzakorera Abisirayeli.Uzatwikaibirindirobyabobikomeye,abasore babouzabicishainkota,uzabicishaabanababo,kandi ubambureabagorebabo
13Hazaeliaramubazaati“Arikoumugaraguwaweni imbwa,kugirangoakoreikikintugikomeye?Elisha aramusubizaati:Uwitekaanyeretsekouzabaumwamiwa Siriya.
14AhagurukakuriElisha,asangashebuja;Ninde wamubwiyeati:Elishayakubwiyeiki?Aransubizaati: Yambwiyekougombagukirarwose
15Bukeyebwaho,afataumwendamwinshi,awushiramu mazi,awurambikamumaso,arapfa,Hazaeliamwimamu cyimbocye
16MumwakawagatanuwaYoramumweneAhabu umwamiwaIsiraheli,Yehoshafatiyariumwamiw'u Buyuda,YehoramumweneYehoshafatiumwamiw'u Buyudaatangiragutegeka
17Igiheyariafiteimyakamirongoitatun'ibiri;maze amaraimyakaumunaniiYeruzalemu.
18Agendamunziray'abamibaIsiraheli,kimwen'inzuya Ahabu,kukoumukobwawaAhabuyariumugorewe, kandiagiriranabiUwiteka.
19NyamaraUwitekantiyarimbuyeuBuyudaku bw'umugaraguwe,nk'ukoyamusezeranyijekoazamuha urumurin'abanabe.
20Mugihecye,Edomuyigometsekumabokoy'uBuyuda, yigiraumwami
21YoramuajyaiZayiri,n'amagareyosearikumwenawe, arahagurukanijoro,akubitaAbanyedomubamuzengurutse, abatwareb'amagare,abantubahungiramumahemayabo
22NyamaraEdomuyigometsemumabokoy'uBuyuda kugezanan'ubuHanyumaLibnayigometseicyarimwe 23IbindibikorwabyaYoramun'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?
24Yoramuaryamananabasekuruza,ahambwahamwena basekuruzamumujyiwaDawidi,umuhunguweAhaziya amuganzamucyimbocye.
25MumwakawacuminakabiriwaYoramumwene AhabuumwamiwaIsiraheli,AhaziyamweneYehoramu umwamiw'uBuyudaatangiragutegeka.
26Ahaziyayariafiteimyakaibirinamakumyabiriigihe yatangiragaingoma;amaraumwakaumweiYeruzalemu NyinayitwagaAtaliya,umukobwawaOmriumwamiwa Isiraheli
27AgendamunzirayaAhabu,akoraibibiimbereya Yehova,kimwen'inzuyaAhabu,kukoyariumukwe w'inzuyaAhabu
28AjyananaYoramumweneAhabumuntambarayo kurwanyaHazaeliumwamiwaSiriyaiRamoti, AbanyasiriyabakomeretsaYoramu
29UmwamiYoramuasubiragukiraiYezireyeliibikomere AbanyasiriyabaribamuhayeiRama,igiheyarwanagana HazaeliumwamiwaSiriyaAhaziyamweneYehoramu umwamiw'uBuyudaaramanukakurebaYoramumwene AhabuiYezireyeli,kukoyariarwaye.
UMUTWEWA9
1Elishaumuhanuziahamagaraumwemubanab'abahanuzi, aramubwiraati:“Kenyera,fataiyisandukuy'amavutamu kubokokwawe,ujyeiRamotiyo:
2Nugerayo,rebahanoYehumweneYehoshafatimwene Nimshi,winjire,mazeamuhagurukemubavandimwebe, amujyanemucyumbacy'imbere;
3Nonehofataagasandukuk'amavuta,uyamusukeku mutwe,uvugeuti'Uwitekaavugaati:'Nagusizeamavuta umwamiwaIsiraheliNonehofunguraumuryango,uhunge, ntutinde.
4Umusorerero,ndetsen'umusoreumuhanuzi,ajyai Ramotilead
5Agezeyo,abatwareb'ingabobaribicayeati: "Ndagutegetse,yewecapitaine.Yehuaramubazaati“Ni ndemuritwe?Naweati:"Kuriwewe,capitaine"
6Arahaguruka,yinjiramunzuamusukahoamavutaku mutwe,aramubwiraati:'UwitekaImanayaIsiraheliavuga iti:'Nagusizeamavutakubwokobw'Uwiteka,ndetseno kuriIsiraheli.
7UzakubiteinzuyaAhabushobuja,kugirangonihorere amarasoy'abagaragubanjyeb'abahanuzi,n'amaraso y'abagaraguboseb'Uwiteka,abikeshejeYezebeli.
8KukoinzuyaAhabuyoseizarimbuka,kandi nzatandukanyanaAhabuuwakubiseurukuta,uwakingiwe agasigaramuriIsiraheli:
9NzahindurainzuyaAhabunk'inzuyaYerobowamu mweneNebati,nk'inzuyaBaashamweneAhiya: 10ImbwazizaryaYezebelimugicecyaYezireyeli,kandi ntan'umweuzamuhambaAkinguraurugi,arahunga 11Yehuasohokakubagaragubashebuja,umwe aramubazaati:“Nibyiza?Kuberaikiuyumusaziyaje iwanyu?Arababwiraati:"Uziuwomuntu,n'itumanaho rye"
12Baravugabati:Niibinyoma;tubwirenonaha.Nawe arambwiraati:
13Bihutiragufataabantuboseumwambarowe,awushyira munsiy'ingazi,bavuzaimpandabavugabati:“Yehuni umwami”
14YehumweneYehoshafatimweneNimshiagambanira Yoramu.(YoramuyariyarazigamyeRamothilead,wena Isiraheliyose,kuberaHazaeliumwamiwaSiriya 15ArikoumwamiYoramuasubizwagukiraiYezireyeli ibikomereAbanyasiriyabaribamuhaye,igiheyarwanaga naHazaeliumwamiwaSiriya)Yezunaweati:“Nibaari ibitekerezobyawe,ntihakagireumuntuusohokacyangwa ngoahungeumujyingoajyekubibwiraiYezireyeli.
16Yehuyuriraigare,ajyaiYezireyelikukoYoramuyari aryamyeAhaziyaumwamiw'uBuyudaaramanukakureba Yoramu.
17KumunarawaYezireyeli,hariumuzamu,ahagararamu ntasiyaYehu,arazaati:"Ndabonaabantu"Yoramuati: Fataumuntuugenderakuifarashi,woherezekubasanganira, aramubwiraati:Niamahoro?
18Nukohajyahoumweugenderakuifarashi kumusanganira,aramubazaati:“Niamahoro?Yehu aramubazaati“Ufiteikiamahoro?subizainyumayanjye Umurinziarababwiraati:"Intumwairabasanga,ariko ntaza."
19Hanyumayoherezaisegondayakabirikuifarashi, irabasanga,ibabwiraiti'Umwamiati:'Niamahoro?Yehu aramusubizaati:Ufiteikiamahoro?subizainyumayanjye 20Umurinziarababwiraati:“Yarajeahoari,arikontaza ukundi,kandigutwaraninkogutwaraYehumwene Nimshikukoatwaraumujinyamwinshi
21Yoramuati:“WitegureIgareryeryiteguyeYoramu umwamiwaIsirahelinaAhaziyaumwamiw'uBuyuda barasohoka,buriwesemuigarerye,barasohokabajya
kurwanyaYehu,bamusanganiramugicecyaNaboti Yezireyeli.
22YoramuabonyeYehu,aramubazaati“Yehuniamahoro? Nawearamusubizaati:Niamahoroki,igihecyose ubusambanyibwanyokoYezebelin'ubupfumubweari bwinshi?
23Yoramuahindukizaamaboko,arahunga,abwira Ahaziyaati:“Ahaziya,hariubuhemu.
24Yehuakuramoumuheton'imbaragazezose,akubita Yehoramuhagatiy'amabokoye,umwambiuvamumutima we,yirohamuigarerye
25YehoabwiraBidkarumutwareweati:“Fata, umujugunyemugicecy'umurimawaNabotiYezireyeli: kukowibukeukuntu,igihejyenanjyetwagendanagana Ahabuse,Uwitekaamuremererauyumutwaro;
26Niukuri,ejonabonyeamarasoyaNabotin'amaraso y'abahungube,nikoUwitekaavugaNzagusabamuriiri sahani,nikoUwitekaavugaNonehofataumujugunyemu kibanzacy'ubutakank'ukoijambory'Uwitekaribivuga.
27Ahaziyaumwamiw'uBuyudaabibonye,arahunga anyuramunzuy'ubusitaniYehuaramukurikira, aramubwiraati“Mukubitenomuigare.”Kandibabikoze bazamukaGur,arinaIbleamYahungiyeiMegiddo, apfirayo
28AbagaragubebamujyanamuigareiYeruzalemu, bamushyinguramumvayearikumwenabasemumujyi waDawidi
29Mumwakawacumin'umwewaYoramumweneAhabu atangiraAhaziyagutegekauBuyuda
30YehuagezeiYezireyeli,Yezebeliarabyumva; amushushanyamumaso,ananizaumutwe,yitegerezamu idirishya
31Yehuyinjiramuirembo,aramubazaatiZimriyariafite amahoro,nindewisheshebuja?
32Yuburaamasoyerekezamuidirishya,ati:“Nindeuri muruhanderwanjye?ninde?Hareberainkoneebyiri cyangwaeshatu.
33Naweati:“MumujugunyehasiBamujugunyahasi, amarasoyeaminjagirakurukutanokumafarasi, amukandagiramunsiy'amaguru.
34Agezeyo,ararya,aranywa,ati:"Genda,rebauyu mugorewavumwe,umushyingure,kukoariumukobwa w'umwami."
35Baragendakumushyingura,arikontibongerakumubona uretseigihanga,ibirenge,n'amabokoy'intoki
36Nicyocyatumyebongerakuza,baramubwira.Naweati: "Iriniryojambory'Uwiteka,yabwiyeumugaraguweEliya Tishbite,avugaati:"MugicecyaYezireyeli,imbwa zizaryainyamazaYezebeli:"
37UmurambowaYezebeliuzabaumezenk'amaseku gasozimugicecyaYezireyelikugirangobatazavugabati: UyuniYezebeli.
UMUTWEWA10
1AhabuyariafiteabahungumirongoirindwiiSamariya Yehuyandikaamabaruwa,yoherezaiSamariya,ku bategetsibaYezireyeli,kubasazanokubareraabanaba Ahabu,baravugabati:
2Ururwandikorukimarakukugeraho,ubonaabahunguba shobujabarikumwenawe,kandiurikumwenaweamagare n'amafarasi,umujyiukikijwen'intwaro;
3Witegerezenezakandiuhuren'abahungubashobuja, umushyirekuntebeyase,mazeurwanirekwashobuja.
4Arikobaratinyacyane,baravugabati:“Doreabamibabiri ntibahagazeimbereye,nonetuzahagararadute?
5Uwarihejuruy'urugo,n'uwarihejuruy'umujyi,abakuru, n'abareraabana,bohererezaYehubati:'Turiabagaragu bawe,kandituzakoraibyouzadusababyose;ntituzagira umwamin'umwe:koraicyizamumasoyawe.
6Hanyumaabandikiraibaruwakuncuroyakabiri, ababwiraati:'Nibaariuwanjye,kandinimwumvaijwi ryanjye,nimwifatireimitwey'abobahungubashobuja, mazemundebereiYezireyeliejoAbahungub'umwami babayeabantumirongoirindwi,barikumwen'abantu bakomeyebomumujyiubarera
7Iyobaruwaibageraho,bajyanaabahungub'umwami,bica abantumirongoirindwi,bashyiraimitweyabomugatebo, baboherezaiYezireyeli
8Hazaintumwa,iramubwiraiti:"Bazanyeimitwe y'abahungub'umwami."Naweati:Mubashyiremu birundobibirikubwinjirirobw'irembokugezamugitondo
9Bukeyebwaho,arasohoka,arahagarara,abwiraabantu boseati:“Mukiranuka,dorekonacuzeumugambiwa databujandamwica,arikoseabobosenindewishe?
10Nonehomenyakokuisintakintunakimwekizagwa muijambory'Uwiteka,ibyoUhorahoyavuzekubyerekeye inzuyaAhabu,kukoUhorahoyakozeibyoyavuze n'umugaraguweEliya
11YehuyicaibisigayebyosemunzuyaAhabui Yezireyeli,n'abantubebosebakomeye,benewabo, n'abaherezabitambo,kugezaubwontan'umweyasize
12Arahaguruka,aragenda,ageraiSamariya.Kandiigihe yarikunzuyogosheinzira, 13Yehuahuran'abavandimwebaAhaziyaumwamiw'u Buyuda,aramubazaati“urinde?Baramusubizabati:Turi abavandimwebaAhaziya;hanyumatumanukakuramutsa abanab'umwamin'abanab'umwamikazi
14Naweati:“Bazima.Babajyanaaribazima,babiciramu rwoborw'inzuyogoshesha,ndetsen'abagabobabirina mirongoine;ntan'umweyasizemuribo
15Amazekuvaaho,amurikiraYehonadabumwene Rechabuajekumusanganira,aramuramutsa,aramubwira ati:"Umutimawaweurakwiriye,nk'ukoumutimawanjye urimumutimawawe?"Yehonadabaramusubizaati:Nibyo. Nibaaribyo,mpaukubokokwaweAmuhaikiganzacye; amujyanaiwemuigare
16Naweati:“Ngwinotujyane,urebeishyakaryanjyekuri YehovaBamutumareroagenderamuigarerye
17AgezeiSamariya,yicaibisigayekuriAhabumuri Samariya,kugezaigiheyamurimbuye,nk'ukoUwiteka yabibwiyeEliya
18Yehuakoranyaabantubose,arababwiraati:Ahabu akoreraBaalibike;arikoYehuazamukorerabyinshi.
19NonehonimumpamagareabahanuzibosebaBaali, abagaragubebosen'abaherezabitambobebosentihakagire n'umweubishaka:kukomfiteigitambogikomeyecyo gukoreraBaali;umuntuweseubishaka,ntazabahoAriko Yehuabikoraabigiranyeubwitonzi,agamijekurimbura abasengaBaali
20Yehuaravugaati:“NimutangarizeBaaliiteraniro rikomeye.Barabitangaza.
21YehuatumamuriIsiraheliyose,abasengaBaalibose baraza,kuburyontamuntuwasigayeutaje.Binjiramunzu yaBaaliinzuyaBaaliyariyuzuyekuvakumperaimwe 22Abwirauwarihejuruy'imyenda,Uzaneimyambaro abasengaBaalibose.Abazanaimyambaro.
23Yehuaragenda,YehonadabumweneRechabyinjiramu nzuyaBaali,abwiraabasengaBaali,Shakisha,urebeko hanontan'umwemubagaragubaYehova,uretseabasenga Baaligusa
24Binjiyegutambaibitambon'amaturoyoswa,Yehu ashyirahoabantubanebatandatu,ati:"Nibahariumuntu nazanyemumabokoyaweyarokotse,uwamuretse akagenda,ubuzimabwebuzabaubuzimabwe."
25Yezuakimarakurangizagutangaituroryoswa,Yehu abwiraumuzamun'abasirikare,ati:Injira,ubice;ntihagire n'umweusohoka.Babakubitainkotay'inkota;abarinzi n'abatwarebabirukana,bajyamumujyiwaBali
26BasohoraayomashushomunzuyaBaali,barayatwika 27BamenaguraishushoyaBaali,basenyainzuyaBaali, bayigirainzuyubatswekugezanan'ubu
28GutyoYehuarimburaBaalimuriIsiraheli
29Icyakora,ibyahabyaYerobowamumweneNebati, watumyeIsiraheliakoraicyaha,Yehuntiyagiyeinyuma yabo,kugirangoaboneinyanazazahabuzariiBeteli,n'iz'i Dan.
30UwitekaabwiraYehuati:“Kuberakowakozenezamu gusohozaicyizamumasoyanjye,kandiukabawarakoreye inzuyaAhabunk'ukobyaribimezemumutimawanjye wose,abanabawebomugisekurucyakanebazicaraku ntebeyaIsiraheli
31ArikoYehuntiyitonderakugenderamumategeko y'UwitekaImanayaIsirahelin'umutimawewose,kuko atigezeavamubyahabyaYerobowamu,byatumye Isiraheliakoraicyaha.
32Muriiyominsi,UhorahoatangiragucaIsirahelimugufi, HazaeliarabakubitamumpandezosezaIsiraheli
33UhereyekuriYorodaniuganaiburasirazuba,igihugu cyosecyaGaleyadi,Abagadi,n'Abanyarubeni, n'Abamanasi,uhereyekuriAroer,hafiy'uruzirwaArunoni, ndetsenaGaleyadinaBashani.
34NonehoibindibikorwabyaYehu,n'ibyoyakozebyose n'imbaragazezose,ntibyanditswemugitabocy'amateka y'abamibaIsiraheli?
35Yehuaryamananabasekuruza,bamushyingurai SamariyaYehoahaziumuhunguweyimaingomamu cyimbocye.
36IgiheYehuyategekagaIsiraheliiSamariyayariimyaka makumyabirin'umunani.
UMUTWEWA11
1AtaliyanyinawaAhaziyaabonyekoumuhunguwe yapfuye,arahaguruka,arimburaimbutozosez'umwami 2Yehosheba,umukobwaw'umwamiYoramu,mushikiwa Ahaziya,afataYowasimweneAhaziya,amwibamu bahungub'umwamibishwe;nukobaramuhisha,yewe n'umuforomokazi,mucyumbacyokuryamamonaAtaliya, kugirangoaticwa
3Yamaranyenaweyihishemunzuy'Uwitekaimyaka itandatu.Ataliyaategekaigihugu.
4UmwakawakarindwiYehoyadaatumaho,azana abategetsibarengaamagana,abatwaren'abazamu,abajyana
2Abami
iwemunzuy'Uwiteka,asezerananabo,abirahiramunzu y'Uwiteka,aberekaumuhunguw'umwami.
5Arabategekaati:"Ikinicyomuzakora"Igicecyagatatu murimwecyinjirakuisabato,kizaban'abazamub'inzu y'umwami;
6IgicecyagatatukizabakuiremboryaSur;n'igicecya gatatukuiremboinyumay'abazamu:nikomuzakomeza kurindainzu,kugirangoidasenyuka.
7Kandiibicebibirimurimwesemusohokakuisabato,ni kobazakomezakurindainzuy'Uwitekaibyerekeye umwami
8Kandiuzengurukeumwamihiryanohino,umuntuwese ufiteintwaromuntoki,kandiuzamuntera,niyicwe,kandi mubanen'umwamiigiheasohokerakandiyinjiye
9Abatwarebabarirwamumaganabakoraibyobakurikije ibyoYehoyadaumutambyiyategetsebyose,bajyana abantubebosebinjiragakuisabato,hamwen'abasohokaku isabato,bazakuriYehoyadaumutambyi
10Umutambyiabahaamacumun'ingaboingaboz'umwami Dawidi,byarimungoroy'Uwiteka
11Umurinziarahagarara,umuntuweseafiteintwaromu ntoki,azengurutseumwami,uhereyeiburyobw'urusengero ukagezakumfurukay'ibumosoy'urusengero,hafi y'urutambiron'urusengero
12Yabyayeumuhunguw'umwami,amwambikaikamba, amuhaubuhamyabamugiraumwami,bamusigaamavuta; bakomaamashyibati:"Imanaikizeumwami"
13Ataliyayumviseurusakurw'abarinzin'abantu,yegera abantumurusengerorw'Uwiteka
14Yitegereje,abonaumwamiahagararakunkingink'uko byaribimeze,abatwaren'inzambabavuzaumwami,abantu bosebomugihugubarishima,bavuzaimpanda,Ataliya akodeshaimyendaye,ararira,agambanira,agambanira
15ArikoumutambyiYehoyadaategekaabatwareb'ingabo amagana,abatwareb'ingabo,arababwiraati: "Nimumusohokanentantera,kandiuzamukurikirayicisha inkota."Kukoumutambyiyariyavuzeati:'Ntiyicirwemu nzuy'Uwiteka
16Baramurambikahoibiganzanukoanyuramunzira amafarashiyinjiramunzuy'umwami,nihoyiciwe.
17Yehoyadaasezeranan'Uwitekan'umwamin'abantu, kugirangobabeubwokobw'Uwiteka;hagatiy'umwami n'abantu.
18AbatuyeigihugubosebinjiramunzuyaBaali, barayimenaguraibicanirovyiwen'ibishushovyiwe barabimenaguraneza,bicaMataniumutambyiwaBaali imberey'urutambiroUmutambyiashyirahoabatware b'inzuy'Uwiteka.
19Afataabategetsibarengaamagana,abatware,abarinzi, n'abantubosebomugihuguBamanuraumwamimunzu y'Uwiteka,binjiramuirembory'umuzamubagerakunzu y'umwami.Yicarakuntebey'ubwami.
20Abantubosebomugihugubarishima,umugiuratuza BicaAtaliyainkotairuhanderw'inzuy'umwami
21Yehovayariafiteimyakairindwi,igiheyatangiraga kubaingoma
UMUTWEWA12
1MumwakawakarindwiYezuYehoashiatangirakuba ingoma;YategetseiYeruzalemuimyakamirongoine NyinayitwagaZibiyaw'iBerisheba
2Yehovaakoraibikwiriyebyoseimberey'Uhorahoiminsi yeyose,ahoumutambyiYehoyadayamutegetse. 3Arikoahantuhirengeyenticyakuweho:abantu baracyatambakandibatwikaimibavuahantuhirengeye.
4Yehovaabwiraabatambyiati:“Amafarangayosey'ibintu byeguriweImanaazanwamunzuy'Uwiteka,ndetse n'amafarangayaburiweseurengakurikonti,amafaranga umuntuweseyashyizeho,n'amafarangayoseyinjiramu mutimaw'umuntuuwoariwewesekugirangoyinjiremu nzuy'Uwiteka,
5Abaherezabitambonibabajyane,umuntuwesemuziranye, nibasaneibyangiritsemunzu,ahohazabonekaicyuho cyose.
6Arikonikobyagenze,mumwakawagatatuna makumyabiriw'umwamiYehoyasiabatambyintibari basannyeibyangiritsemunzu.
7UmwamiYehoyasiahamagaraYehoyadaumutambyi n'abandibatambyi,arababwiraati“Kukimutasana ibyangiritsemunzu?uburerontuzongerekubona amafarangayumuntumuziranye,ahubwouyatange kubirengainzu
8Abapadiribemeyekutazongerakubonaamafaranga y'abaturage,ndetsenogusanaibyangiritsemunzu
9ArikoumutambyiYehoyadaafataisanduku,arambira umwobomumupfundikizowacyo,awushyirairuhande rw'urutambiro,kuruhanderw'iburyoumuntuyinjiramu nzuy'Uwiteka,abatambyibakingiraurugibashyiramo amafarangayoseyazanwemunzuy'Uwiteka.
10Ukwonikobabonyekomugatuzahariamafaranga menshi,kuburyoumwanditsiw'umwami n'umuherezabitambomukurubaraza,bashiramumifuka, babwiraamafarangayarimunzuy'Uwiteka
11Batangaayomafaranga,bababwiramumaboko y'abakoraimirimo,bashinzwekugenzurainzuy'Uwiteka, mazebayahaababajin'abubatsi,bakoreragamunzu y'Uwiteka,
12Kandikubakozi,n'abubatsib'amabuye,nokuguraibiti n'amabuyeabajwekugirangobasaneibyangiritsemunzu y'Uwiteka,ndetsen'ibyaribyateganijwebyosekugirango inzuisanwe.
13Icyakora,munzuy'Uwitekahatabariwemoibikombe by'ifeza,ibisumizi,ibase,inzamba,inzabyazosezazahabu, cyangwaibikoreshobyafeza,by'amafarangayazanywemu nzuy'Uwiteka:
14Arikoibyobabihaabakozi,babisanainzuy'Uwiteka 15Byongeyekandi,ntibabazeabobantu,batanze amafarangayoguhabwaabakozi,kukobakoraga ubudahemuka.
16Amafarangay'ubwinjiracyahan'amafarangay'icyaha ntabwobyinjijwemunzuy'Uwiteka:niabatambyi' 17HazaeliumwamiwaSiriyaarazamuka,arwananaGati, aragitwara,Hazaeliyuburaumutwengoazamukei Yeruzalemu
18Yehovaumwamiw'uBuyudaatwaraibintubyosebyera Yehoshafati,naYehoramu,naAhaziya,basekuruza, abamib'uBuyuda,baribarayeguriyeImana,n'ibintubye byosebyera,n'izahabuzosezabonetsemubutunzibw'inzu y'Uwiteka,nomunzuy'umwami,mazeazoherezakwa HazaeliumwamiwaSiriya
19IbindibikorwabyaYowasin'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?
2Abami
20Abagaragubebarahaguruka,bacuraumugambi,bica YowasimunzuyaMillo,ijyaiSila.
21KubangaYosakarimweneShimeyatinaYehozabadi mweneShomeri,abagaragubiwebaramukubita,arapfa. BamuhambahamwenabasekuruzamumujyiwaDawidi, umuhunguweAmaziyaamuganzamucyimbocye
UMUTWEWA13
1MumwakawagatatunamakumyabiriYowasimwene AhaziyaumwamiwaYudaYehoahazimweneYehu atangiragutegekaIsiraheliiSamariya,mazeategeka imyakacumin'irindwi.
2Akoraibibiimberey'Uwiteka,akurikizaibyahabya YerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheliakora icyaha;Ntiyahava.
3Uburakaribw'UwitekabugurumanakuriIsiraheli, abashyikirizamumabokoyaHazaeliumwamiwaSiriya, nomumabokoyaBenhadadimweneHazaeli,iminsiyabo yose
4YehoahazyingingaUwiteka,Uwitekaaramwumva,kuko yabonyeigitugucyaIsiraheli,kukoumwamiwaSiriya yabakandamizaga
5(UwitekaahaIsiraheliumukiza,kugirangobavemu mabokoy'Abasiriya,Abisirayelibabamumahemayabo nk'ukobyaribimezembere
6Nyamarantibigezebavamubyahabyomunzuya Yerobowamu,wahinduyeIsiraheliicyaha,ahubwo bagendayo,kandimuriSamariyahasigayeishyamba)
7NtiyasizeabantuiYehoahazi,ahubwoyari abanyamafarasimirongoitanu,n'amagareicumi, n'abanyamaguruibihumbiicumi;kukoumwamiwaSiriya yariyarabatsembye,kandiyabagizenk'umukungugu akubita.
8NonehoibindibikorwabyosebyaYehohaz,n'ibyo yakozebyosen'imbaragaze,ntibyanditswemugitabo cy'amatekay'abamibaIsiraheli?
9YehohazaryamananabasekuruzaBamuhambai Samariya,umuhunguweYowasiamuganzamucyimbo cye.
10MumwakawamirongoitatunakarindwiwaYowasi umwamiw'uBuyudaatangiraYehovamweneYehovaz gutegekaIsiraheliiSamariya,ategekaimyakacumi n'itandatu
11Akoraibibiimberey'Uhoraho;Ntiyavuyemubyaha byosebyakozwenaYerobowamumweneNebati, wahinduyeIsiraheliicyaha,arikoaragenda
12IbindibikorwabyosebyaYowasi,n'ibyoyakozebyose n'imbaragazezoseyarwanyenaAmaziyaumwamiw'u Buyuda,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli?
13Yowasiaryamananabasekuruza.Yerobowamuyicara kuntebeyey'ubwami,YowasiashyingurwaiSamariya hamwen'abamibaIsiraheli
14ElishaararwarakuberauburwayibweYowasiumwami waIsiraheliaramusanga,arariramumaso,ati:"Data,data, igareryaIsiraheli,n'abagenderakumafarasi."
15Elishaaramubwiraati:Fataumuheton'imyambi Amujyanaumuheton'imyambi
16AbwiraumwamiwaIsiraheliati:“Shiraikiganzacyawe kumuhetoAmurambikahoikiganza,Elishaashyira amabokoyekubiganzaby'umwami
17Naweati:Funguraidirishyamuburasirazuba Arakingura.Elishaati:Rasa.Ararasa.Naweati: "UmwambiwogutabarwakwaNyagasani,n'umwambiwo gutabarwamuriSiriya,kukouzakubitaAbanyasiriyai Apheki,kugezaigiheuzabaririra.
18Naweati:FataimyambiArabajyanaAbwiraumwami waIsiraheliati:“MukubitehasiYakubiseinshuroeshatu, arahaguma.
19Umuntuw'Imanaaramurakarira,ati:"Ugombagukubita inshuroeshanucyangwaesheshatu;Wabawarakubise Siriyakugezaurangijekuyikoresha:mugiheubuuzatsinda Siriyaarikogatatu
20Elishaarapfa,baramuhamba.Amatsinday'Abamowabu yateyeigihugumumwakautaha
21Bashyinguraumuntu,dorekobatasiagatsikok'abantu bajugunyauwomuntumumvayaElisha:uwomugabo aramanurwa,akorakumagufayaElisha,arazuka, arahaguruka
22ArikoHazaeliumwamiwaSiriyaakandamizaIsiraheli iminsiyoseyaYehoahazi
23Uwitekaabagiriraimpuhwe,arabagiriraimpuhwe, arabubaha,kuberaisezeranoyagiranyenaAburahamu, IsakanaYakobo,kandintazabatsemba,cyangwango abirukaneimbereye
24HazaeliumwamiwaSiriyaarapfa;Benhadadi umuhunguweyimaingomamucyimbocye
25YehovamweneYehoahaziyongeragukuramumaboko yaBenhadadimweneHazaeliimigiyariyarayikuyemu mabokoyaYehovazseInshuroeshatuYowasi aramukubita,agaruraimigiyaIsiraheli
UMUTWEWA14
1MumwakawakabiriwaYowasimweneYehovaz umwamiwaIsiraheliategekaAmaziyamweneYowasi umwamiw'uBuyuda
2Afiteimyakamakumyabirin'itanuigiheyatangiraga gutegeka,ategekaimyakamakumyabirin'icyendai YeruzalemuNyinayitwagaYehoadaniw'iYeruzalemu 3Akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,arikontamezenkase Dawidi,akoraibintubyosenk'ukoseYowasiyakoraga 4Icyakora,ahantuhirengeyentihakuweho,abantu baratambakandibatwikaimibavuahantuhirengeye.
5Ubwamibumazekwemezwamuntoki,koyishe abagaragubebisheumwamise
6Arikoabanab'abicanyintabwoyishe:nk'ukobyanditswe mugitabocy'amategekoyaMose,ahoUwitekayategetse ati:'Basogokuruzantibazicwakubana,cyangwango abanabicwebase;arikoumuntuweseazicwaaziraibyaha bye
7YisheEdomumukibayacy'umunyuibihumbiicumi, afataSelakurugamba,ayitaJokitelikugezanan'ubu.
8AmaziyayoherezaintumwakuriYehoashimwene YehoahazimweneYehu,umwamiwaIsiraheli, aramubwiraati“Ngwinoturebanemumaso”
9YehovaumwamiwaIsiraheliyohererezaAmaziya umwamiw'uBuyuda,avugaati:“IfiyarimuriLibani yoherejeisederiyarimuriLibani,iti:“Uheumukobwa waweumuhunguwanjyeumugorewanjye
10WakubiseEdomurwose,umutimawaweuraguterura: icyubahirocyibi,ugumemurugo:kuberaikiugomba
kwivangamubikomerebyawe,kugirangougwe,ndetse wowenaYudahamwenawe?
11ArikoAmaziyantiyabyumvaNicyocyatumye UmwamiwaIsiraheliazamuka.wenaAmaziyaumwami w'uBuyudabararebanaiBetezemeshiariiYuda.
12YudayarushijehokubamubiimbereyaIsiraheli; bahungiraumuntuwesemumahemayabo
13YehovaumwamiwaIsiraheliajyanaAmaziyaumwami waYuda,mweneYehoasimweneAhaziya,iBetezhemu, ageraiYeruzalemu,asenyaurukutarwaYeruzalemukuva kuiremboryaEfurayimukugezakuirembory'imfuruka, rifitemeteromaganaane
14Afataizahabun'ifezabyose,n'ibikoreshobyosebyari munzuy'Uwiteka,nomubutunzibw'inzuy'umwami,no mubugwate,asubiraiSamariya
15NonehoibindibikorwabyoseYehovayakoze, n'imbaragaze,n'ukuntuyarwanyenaAmaziyaumwami w'uBuyuda,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli?
16Yehoasiaryamananabasekuruza,ahambwaiSamariya hamwen'abamibaIsiraheliumuhunguweYerobowamu aganzamucyimbocye.
17AmaziyamweneYowasiumwamiw'uBuyudaabaho nyumay'urupfurwaYehoasimweneYehovazumwamiwa Isiraheliimyakacumin'itanu.
18IbindibikorwabyaAmaziya,ntibyanditswemugitabo cy'amatekay'abamib'uBuyuda?
19NonehobamugambaniraiYeruzalemu,ahungirai Lakish;arikobamutumahoiLakishi,bamwiciraaho 20Bamujyanakumafarashi,ahambwaiYeruzalemuari kumwenabasekuruzamumujyiwaDawidi.
21AbayudabosebafataAzariyawariufiteimyakacumi n'itandatuy'amavuko,bamugiraumwamimucyimbocya seAmaziya.
22YubakaElati,ayisubizamuBuyuda,umwamiaryamana nabasekuruza
23MumwakawacuminagatanuwaAmaziyamwene YowasiumwamiwaYudaYerobowamumweneYowasi umwamiwaIsiraheliatangiragutegekaiSamariya,ategeka imyakamirongoinen'umwe.
24Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyavuyemubyaha byosebyaYerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheli akoraicyaha.
25YagaruyeinkombezaIsirahelikuvayinjiramuri Hamatikugerakunyanjayomukibaya,nk'ukoijambo ry'UwitekaImanayaIsiraheliyabivuze,ibyoyabivugishije ukubokok'umugaraguweYona,mweneAmitayayi, umuhanuzi,wariiGatheferi.
26KukoUwitekayabonyeumubabarowaIsiraheli,koari umujinyamwinshi,kukontamuntuwafunzwe,ntan'umwe wasigaye,cyangwaumufashawaIsiraheli
27UwitekantiyavuzekoazakurahoizinaryaIsiraheli munsiy'ijuru,arikoabakizaukubokokwaYerobowamu mweneYowasi
28NonehoibindibikorwabyosebyaYerobowamu,n'ibyo yakozebyosen'imbaragaze,ukoyarwanye,n'ukuntu yagaruyeDamasiko,naHamatiwariuBuyuda,kubera Isiraheli,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli?
29Yerobowamuaryamananabasekuruza,ndetsen'abami baIsiraheliUmuhunguweZakariyayimaingomamu cyimbocye
UMUTWEWA15
1Mumwakawamakumyabirinakarindwiwa YerobowamuumwamiwaIsiraheliatangiraAzariya mweneAmaziyaumwamiw'uBuyudakungoma.
2Igiheyariatangiyekuganza,yariafiteimyakacumi n'itandatu,ategekaiYeruzalemuimyakaibirinamirongo itanu.NyinayitwagaYekoliyaw'iYeruzalemu.
3Akoraibikwiriyeimberey'Uhoraho,nk'ukoseAmaziya yariyarakozebyose
4Uzigamekoahantuhirengeyehatakuweho:abantu batambaibitambokandibatwikaimibavuikiriahantu hirengeye.
5Uhorahoakubitaumwami,kuburyoyabayeumubembe kugezaapfuye,aturamunzumyinshiUmuhungu w'umwamiYotamuyarihejuruy'urugo,aciraabantubomu gihugu
6IbindibikorwabyaAzariyan'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?
7AzariyaaryamananabasekuruzaBamuhambahamwe nabasekuruzamumujyiwaDawidi,umuhunguwe Yotamuamuganzamucyimbocye.
8Mumwakawamirongoitatun'umunaniwaAzariya umwamiw'uBuyuda,ZakariyamweneYerobowamu ategekaIsiraheliiSamariyaameziatandatu.
9Akoraibibiimberey'Uwitekank'ukobasekuruza babigenjeNtiyavuyemubyahabyaYerobowamumwene Nebati,watumyeIsiraheliakoraicyaha.
10ShallumumweneYabeshiamugambanira,amukubita imberey'abantu,aramwica,amutegekamucyimbocye
11IbindibikorwabyaZakariya,dorekobyanditswemu gitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli
12Iriniryojambory'UwitekayabwiyeYehu,avugaati: “AbahungubawebazicarakuntebeyaIsirahelikugezaku gisekurucyakaneNikobyagenze
13ShallumumweneYabeshiatangiragutegekamumwaka wacyendanamirongoitatuwaUziyaumwamiw'u Buyuda;ategekaukwezikoseiSamariya
14MenahemumweneGadiarazamukaavaiTirza,agerai Samariya,akubitaShallumumweneYabeshiiSamariya, aramwica,amutegekamucyimbocye
15IbindibikorwabyosebyaShallum,n'ubugambanyibwe yakoze,dorekobyanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli
16MenahemakubitaTifa,n'ibiyirimobyose,n'inkombe zawozivaiTirza,kukobatamwugururiye,nicyocyatumye akubitan'abagorebosebarimobarikumwen'umwana yarashwanyaguje.
17MumwakawacyendanamirongoitatuwaAzariya umwamiw'uBuyuda,atangiraMenahemumweneGadi gutegekaIsiraheli,amaraimyakaicumiiSamariya
18Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyakurahoiminsiye yosemubyahabyaYerobowamumweneNebati,watumye Isiraheliakoraicyaha
19PuliumwamiwaAshuriajekurwanyaigihugu,maze MenahemuahaPulibihumbiigihumbiby'ifeza,kugirango ukubokokwekubananawekugirangoyemezeubwami muntoki
20MenahemuasabaamafarangaIsirayeli,ndetsen'abantu bosebakomeyeb'abakire,muriburimuntushekelimirongo itanuy'ifeza,kugirangoaheumwamiwaAshuriUmwami waAshuriarahindukira,ntagumamuriicyogihugu
21IbindibikorwabyaMenahemun'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?
22Menahemaryamananabasekuruzaumuhunguwe Pekayayimaingomamucyimbocye.
23MumwakawamirongoitanuwaAzariyaumwamiw'u BuyudaPekayamweneMenahemuatangiragutegeka IsiraheliiSamariya,ategekaimyakaibiri
24Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyavuyemubyahabya YerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheliakora icyaha
25ArikoPekamweneRemaliya,umutwarew'ingaboziwe, aramugambanira,amukubitaiSamariya,mungoroy'inzu y'umwami,arikumwenaArgobnaArihe,hamwe n'abagabomirongoitanub'iGaleyadi,aramwica, amutegekamucyumbacye
26IbindibikorwabyaPekahiyan'ibindiyakozebyose, dorekobyanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli
27MumwakawakabirinamirongoitanuwaAzariya umwamiwaYudaPekamweneRemaliyaatangira gutegekaIsiraheliiSamariya,ategekaimyaka makumyabiri.
28Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyavuyemubyahabya YerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheliakora icyaha.
29MugihecyaPekaumwamiwaIsirahelihaza TigilapileyeriumwamiwaAshuri,atwaraIjoni, Abelibetmaacha,naYano,naKedeshi,Hazori,Galeyadi, naGalilaya,igihugucyosecyaNafutali,babajyanamu bunyagemuriAshuri
30HosheyamweneElayagambaniyePekamwene Remaliya,aramukubita,aramwica,amutegekamucyimbo cye,mumwakawamakumyabiriYotamumweneUziya
31IbindibikorwabyaPeka,n'ibyoyakozebyose,doreko byanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli
32MumwakawakabiriwaPekamweneRemaliya umwamiwaIsiraheliatangiraYotamumweneUziya umwamiw'uBuyudakungoma
33Igiheyariatangiyekuganza,afiteimyakacumin'itanu nakabiri,ategekaiYeruzalemuimyakacumin'itandatu. NyinayitwagaYerusha,umukobwawaZadoki
34Akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,akoraibyose Uziyayakozebyose.
35Nubwoahantuhirengeyehatakuweho:abantubatamba ibitambokandibatwikaimibavuikiriahantuhirengeye Yubakairemboryohejurury'inzuy'Uwiteka.
36NonehoibindibikorwabyosebyaYotamu,n'ibyo yakozebyose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami b'uBuyuda?
37Muriiyominsi,UhorahoatangirakoherezakuriYuda ReziniumwamiwaSiriya,naPekamweneRemaliya 38Yotamuaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidise,umuhunguweAhazi amwimamucyimbocye
UMUTWEWA16
1MumwakawacuminakarindwiwaPekamwene RemaliyaAhazimweneYotamuumwamiw'uBuyuda atangiragutegeka.
2Ahaziafiteimyaka20y'amavuko,igiheyatangiraga gutegeka,agategekaimyakacumin'itandatuiYeruzalemu,
arikontiyakoraibibereyeimberey'UwitekaImanaye,nka Dawidise.
3Arikoyagendamunziray'abamibaIsiraheli,yego, atumaumuhunguweanyuramumuriro,nk'ukoamahano y'abanyamahanga,uwoUhorahoyirukanyeimbere y'Abisirayeli
4Atambaibitambo,atwikaimibavuahantuhirengeye,ku misozi,nomunsiy'ibitibyosebitoshye.
5HanyumaReziniumwamiwaSiriyanaPekamwene RemaliyaumwamiwaIsirahelibazaiYeruzalemu kurwana,nukobagotaAhazi,arikontibashobora kumutsinda
6Muriicyogihe,RezinumwamiwaSiriyayagaruyeElati muriSiriya,akuraAbayahudikuriElath,maze AbanyasiriyabazakuriElati,barahaturakugezanan'ubu 7AhaziyoherezaintumwakuriTiglathipileseriumwami waAshuri,avugaati:'Ndiumugaraguwawen'umuhungu wawe:ngwinounkizemumabokoy'umwamiwaSiriya,no mumabokoy'umwamiwaIsiraheliwampagurukiye kundwanya
8Ahaziafataifezan'izahabubyarimunzuy'Uwitekano mubutunzibw'inzuy'umwami,abyohererezaumwamiwa Ashuri
9UmwamiwaAshuriaramwumva,kukoumwamiwa AshuriyazamutseaganaiDamasiko,arawufata,ajyana abaturagebajyanywebunyagoiKir,yicaRezini
10UmwamiAhaziajyaiDamasikoguhurana TiglathipileseriumwamiwaAshuri,abonaigicanirocyarii Damasiko,umwamiAhaziyohererezaUriyaumutambyi umutambagirow'urutambiro,n'imiterereyarwo,nk'uko imirimoyabyoyabikoraga.
11Uriyaumutambyiyubakaigicaniroakurikijeibyo umwamiAhaziyariyatumijeiDamasiko,nukoUriya umutambyiUriyaabigiraumwamiAhaziyavuyei Damasiko
12UmwamiavuyeiDamasiko,umwamiabonaigicaniro, umwamiyegeraigicaniro,aragitanga.
13Yatwitseigitambocyegitwikwan'amaturoyey'inyama, asukahoituroryery'ibinyobwa,aminjagirakugicaniro amarasoy'ibitambobyeby'amahoro.
14Azanakandiigicanirocy'umuringacyariimbere y'Uwiteka,imberey'urugo,hagatiy'urutambiron'inzu y'Uwiteka,agishyiramumajyaruguruy'urutambiro.
15UmwamiAhaziategekaUriyaumutambyi,avugaati: “Kugicanirokinini,gitwikaigitambogitwikwamugitondo, n'igitambocy'inyamacyanimugoroba,n'igitambo cyatwitswen'umwami,n'igitambocyecy'inyama, n'amaturoyatwitseabatuyemugihugucyose,n'amaturo y'inyaman'ibitambobyabobyokunywakandi uyaminjagirehoamarasoyosey'igitambocyoswa, n'amarasoyosey'igitambo,kandiigicanirocy'umuringani cyonzababaza.
16Uriyaniwemutambyi,nk'ukoumwamiAhaziyategetse byose
17UmwamiAhaziatemaimipakay'ibirindiro,abikuramo umwoboamanurainyanjamubimasaby'umuringabyari munsiyacyo,abishyirakumabuyey'amabuye.
18Kandiubwihishobw'isabatobubatsemunzu,n'umwami yinjirahanze,ahindukiraavamunzuy'Uwitekakumwami waAshuri.
19IbindibikorwabyaAhaziyakoze,ntibyanditswemu gitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?
20Ahazaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidi,umuhunguweHezekiya amuganzamucyimbocye
UMUTWEWA17
1MumwakawacuminakabiriwaAhaziumwamiw'u Buyuda,atangiraHosheyamweneElahgutegekai Samariyamugihecy'imyakaicyenda
2AkoraibibimumasoyaYehova,arikontiyakora nk'abamibaIsirayelibamubanjirije
3ShalmaneseriumwamiwaAshuriaramurwanya Hosheyaabaumugaraguwe,amuhaimpano.
4UmwamiwaAshuriasangaubugambanyiiHosheya, kukoyoherejeintumwakumwamiwaEgiputa,kandinta mpanoyahayeumwamiwaAshurink'ukoyariyarabikoze ukoumwakautashye,nicyocyatumyeumwamiwaAshuri aramufunga,amuboheshaimbohe
5UmwamiwaAshuriazamukamugihugucyose,azamuka iSamariya,amugotaimyakaitatu
6MumwakawacyendawaHosheyaumwamiwaAshuri afataSamariya,ajyanaIsirahelimuriAshuri,abashyirai HalanaHaborikuruzirwaGozaninomumigiy'Abamedi 7Kukorero,AbayisrahelibacumuyeUwitekaImanayabo yabavanyemugihugucyaEgiputa,bayobowenaFarawo umwamiwaEgiputa,kandibagatinyaizindimana, 8Agendamumategekoy'amahanga,uwoUhoraho yirukanyeimberey'Abisirayeli,n'abamibaIsirahelibari barakoze
9Abayisrahelibakorarwihishwaibyobidakwiriye UwitekaImanayabo,babubakiraahantuhirengeyemu migiyaboyose,kuvakumunaraw'abarinzikugezamu mujyiukikijwe
10Babashyirahoamashushon'ibitimumisozimiremire,no munsiy'ibitibyosebibisi:
11Ahonihobaturiraimibavuahantuhirengeye,kimwe n'amahangaUhorahoyatwayeimbereyabo.kandiakora ibintubibibyokurakariraUhorahouburakari:
12Kukobakoreragaibigirwamana,Uwitekayari yababwiyeati'Ntimukagireicyomukora.'
13NyamaraUwitekayahamijeIsiraheli,n'Ubuyuda, n'abahanuzibose,n'ababonagabose,avugaati:'Mureke inzirazanyumbi,mukurikizeamategekoyanjye n'amategekoyanjye,nkurikijeamategekoyosenategetseba sogokuruza,mbohererejen'abajabanjyeabahanuzi 14Ntibarikumva,arikobakomantaamajosi,nk'ijosiryaba sekuruza,batizeraUwitekaImanayabo 15Bangaamategekoye,isezeranoyagiranyenaba sekuruza,n'ubuhamyabweyabashinjagaBakurikira ibitagiraumumaro,babaimpfabusa,bakurikira abanyamahangababakikije,uwoUwitekayari yarabategetse,kugirangobatabikora.
16Basigaamategekoyosey'UwitekaImanayabo,babagira ibishushobishongeshejwe,ndetsen'inyanaebyiri,bakora ibiti,basengaingabozosezomuijuru,bakoreraBaali
17Batumaabahungubabon'abakobwababobanyuramu muriro,bakoreshakuraguranokuroga,baragurishango bakoreibibiimberey'Uwiteka,kugirangobamurakaze
18NicyocyatumyeUwitekaarakariraAbisirayeli,abakura mumasoye,ntan'umwewasigayeuretseumuryangow'u Buyudagusa
19Yudantiyubahirizaamategekoy'UwitekaImanayabo, ahubwoyagendeyekumategekoyaIsiraheli.
20UhorahoyangaurubyarorwoserwaIsiraheli, arabababaza,abashyiramumabokoy'abasahuzi,kugeza ubwoabirukanyeimbereye.
21KukoyakodeshejeIsirahelimunzuyaDawidi;nuko bahinduraYerobowamumweneNebatiumwami: YerobowamuakuramoIsiraheligukurikiraUhoraho, bitumabakoraicyahagikomeye
22KukoAbayisrahelibagendeyemubyahabyosebya Yerobowamuyakoze;Ntibavuyemuribo;
23KugezaigiheUwitekayakuyeIsirahelimumasoye, nk'ukoyariyarabivuzekubagaragubeboseb'abahanuzi. Abisirahelinabobakurwamugihugucyabobajyamuri Ashurikugezanan'ubu
24UmwamiwaAshuriazanaabantuiBabiloni,iKuta,i Ava,iHamati,nomuriSefarvaimu,abashyiramumigiya Samariyamucyimbocy'Abisirayeli,nukobatunga Samariya,baturamumigiyawo.
25Bakimaraguturaaho,batinyaUwiteka,nicyocyatumye Uwitekayoherezaintaremuribo,yicabamwemuribo
26NicyocyatumyebabwiraumwamiwaAshuri,baravuga bati:“Amahangawakuyehoukayashyiramumigiya Samariya,ntuziukoImanay'igihuguimeze,niyompamvu yoherejeintaremuribo,dorekobabishe,kukobataziinzira y'Imanay'igihugu
27UmwamiwaAshuriategekaati:“Nimujyaneyoumwe mubatambyimwazanyeaho.nibarekebajyeguturaaho, kandiabigisheinziray'Imanay'igihugu
28HanyumaumwemubatambyibaribatwayeiSamariya arazaaturaiBeteli,abigishaukobagombagutinya Uwiteka
29Icyakora,amahangayoseyaremyeimanaayashyiramu mazuy'ahantuhirengeyeAbasamariyabakoze,amahanga yoseyomumigiyabobatuyemo
30Abagabob'iBabilonibakoraSuccothbenoti,Abagabo baKutibakoraNergal,naHamatibakoraAshima, 31AbavitebakoraNibhazinaTartak,Abasifaribatwika abanababomumuriroAdrammelekinaAnammeleki, imanayaSefarvaimu.
32BatinyaUwiteka,bihinduraabatobomuriboabatambyi bomumisozimiremire,babatambiraibitambomumazu y'ahantuhirengeye.
33BatinyagaUhoraho,bakoreraimanazabo,bakurikije amahangabakuyeaho
34Kugezan'uyumunsi,bakurikizaimyitwarireyaboya mbere:ntibatinyaUwiteka,kandintibatinyaamategeko yabo,cyangwaamategekoyabo,cyangwaamategeko n'itegekoUwitekayategetseabanabaYakobo,uwoyise Isiraheli;
35Uwoyariyarasezeranyen'Uwiteka,abategekaati: 'Ntimuzatinyeizindimana,ntimuzunamire,ntuzabakorere, cyangwangomutambireibitambo:
36ArikoUwitekawagukuyemugihugucyaEgiputaafite imbaraganyinshin'ukubokokurambuye,uzamutinya, kandiuzamusengera,kandiuzamutambireibitambo
37Kandiamategeko,amategeko,amategeko,n'itegeko yakwandikiye,muzubahirizeitekaryose;kandintuzatinye izindimana
38Kandiisezeranonagiranyenawentuzibagirwa;kandi ntuzatinyeizindimana
39ArikoUhorahoImanayaweuzatinya;Azagukizamu mabokoy'abanzibawebose.
40Nyamarantibigezebumva,arikobumvisenk'ukobyari bisanzwe.
41AmahangareroatinyaUwiteka,akoreraibishusho byabobibajwe,habakubanababo,ndetsenokubanababo, nk'ukobasekuruzababigenjekugezanan'ubu
UMUTWEWA18
1UmwakawagatatuwaHosheyamweneElaumwamiwa Isiraheli,HezekiyamweneAhaziumwamiw'uBuyuda atangiragutegeka.
2Afiteimyakamakumyabirin'itanu,igiheyatangiraga ingoma;ategekaiYeruzalemuimyakamakumyabiri n'icyenda.NyinayitwagakandiAbi,umukobwawa Zakariya
3Akoraibikwiriyebyoseimberey'Uhoraho,nk'ukose Dawidiyabigenje.
4Yakuyeahantuhirengeye,asenyaayomashusho,atema ibiti,amenaguraibiceinzokay'umuringaMoseyari yarakoze,kukokugezaicyogiheAbisirahelibatwitse imibavu,ayitaNehushitani
5YiringiraUwitekaImanayaIsiraheli;kuburyonyumaye ntan'umwewariumezenkawemubamiboseb'uBuyuda, cyangwaseabaribamubanjirije
6KukoyakomyeUwiteka,arikontiyarekakumukurikira, ahubwoyubahirizaamategekoyeUhorahoyategetseMose.
7Uhorahoyarikumwenaweahoyasohokagahose,nuko yigomekakumwamiwaAshuri,arikontiyamukorera
8YakubiseAbafilisitiya,kugezaiGaza,n'imbibizacyo, kuvakumunaraw'abarinzikugezamumujyiuzitiriwe
9Mumwakawakanew'umwamiHezekiya,wariumwaka wakarindwiwaHosheyamweneElaumwamiwaIsiraheli, umwamiwaShalmaneseriumwamiwaAshuriarahaguruka arwanyaSamariya,aragota
10Nyumay'imyakaitatubarayifata:nomumwakawa gatandatuwaHezekiya,uwoniwomwakawacyendawa HosheyaumwamiwaIsiraheli,Samariyaarafatwa 11UmwamiwaAshuriajyanaIsirahelimuriAshuri, abashyiraiHalanoiHaborikuruzirwaGozaninomu migiy'Abamedi:
12Kuberakobatumviyeijwiry'UwitekaImanayabo, ahubwobakarengakuisezeranorye,kandiibyoMose umugaraguw'Uwitekayategetsebyose,arikontibabyumva, cyangwangobabumve.
13Mumwakawacuminakanew'umwamiHezekiya,ni bwoSenakeribuumwamiwaAshuriyahagurukiye kurwanyaimigiyoseyariikikijwen'uBuyuda,arabatwara 14Hezekiyaumwamiw'uBuyudayoherezaumwamiwa AshurikwaLakishi,arababwiraati'narababaje;garuka kurinjye:ibyowanshizehobyosenzabyihanganira. UmwamiwaAshuriageneraHezekiyaumwamiw'u Buyudaimpanomaganaatatuz'ifezan'impanomirongo itatuzazahabu
15Hezekiyaamuhaifezazosezabonetsemunzuy'Uwiteka nomubutunzibw'inzuy'umwami.
16Muriicyogihe,Hezekiyayatemyezahabukumuryango w'urusengerorw'Uwiteka,nokunkingiumwamiHezekiya umwamiw'uBuyudayariyometseho,ayihaumwamiwa Ashuri
17UmwamiwaAshuriyoherezaTartani,Rabsarina RabshakekuvaiLakishikumwamiHezekiyahamwe n'ingabonyinshizirwanyaYeruzalemuBarazamuka bageraiYeruzalemu.Bamazekuzamuka,baraza bahagararakumuyoborowapisineyohejuru,urimu muhandamuniniw'umurimawuzuye
18Bamazeguhamagaraumwami,basangaEliyakimu mweneHilkiyawariumutwarew'urugo,naShebna umwanditsi,naYowiyamweneAsafu
19Rabshakearababwiraati:“NimubwireHezekiya,niko umwamiukomeye,umwamiwaAshuriavugaati:“Niiki cyizerewizeye?
20Uragirauti:(arikoniamagamboyubusa,)Mfiteinama n'imbaragaz'intambaraNonenindewizeye,ko wangometse?
21Nonehodorewiringiyeinkoniy'ururubingorwacitse, ndetsenomuriEgiputa,umuntuaramutseyegamiye, azajyamukubokokwe,akamucumitaNikoumwami FarawowomuMisiriabamwiringirabose.
22Arikonimumbwirango:TwiringiyeUwitekaImana yacu,siwe,Hezekiyayakuyehoibicanirobye,akaba yarabwiyeYudanaYeruzalemuati:'Muzasengeraimbere y'ikigicaniroiYeruzalemu?
23Nonehorero,ndakwinginze,ndagusezeranyadatabuja umwamiwaAshuri,kandinzaguhaamafarasiibihumbi bibiri,nibaubishoboyekugirangoubashyireho
24Noneseniguteuzahinduraisuray'umutwareumwe w'abatwarebashebujamuto,kandiukiringiraEgiputa amagaren'amafarasi?
25UbundazamutsentaUwitekaarwanyaahahantungo arimbure?Uhorahoarambwiraati'Uzamukeuhangane n'ikigihugu,urimbure
26EliyakimumweneHilkiyanaShebnanaYowasiabwira Rabshakeati:“Ndakwinginze,vuga,abagaragubawemu rurimirwaSiriya;kuberakoturabyumva:kandi ntukavuganenatwemururimirwabayahudimumatwi yabantubarikurukuta.
27Rabshakearababwiraati:Databujayanyoherejekwa shobuja,nokuriwewe,kugirangomvugeayamagambo? Ntiyantumyekubantubicayekurukuta,kugirangobarye amaseyabo,kandibanywehamwenabo?
28Rabshakeharahagarara,atakan'ijwirirengamururimi rw'Abayahudi,mazeavugaati:“Umvaijambory'umwami ukomeye,umwamiwaAshuri:
29Umwamiavugaati:“Hezekiyantagushuke,kuko atazashoborakugukizamukubokokwe:
30NturekengoHezekiyaatumewiringiraUhoraho,avuga ati:'Uwitekaazadukiza,kandiuyumujyintuzashyikirizwa umwamiwaAshuri
31NtimwumveHezekiya,kukoarikoumwamiwaAshuri avugaati:“Giranaamasezeranonanjyen'impano,hanyuma uzeahondi,hanyumauryeumuntuwesewomumuzabibu we,n'umwemugiticyecy'umutini,kandiunywekuriburi weseamaziy'iribarye:
32Kugezaigihenzazankakujyanamugihugukimeze nk'igihugucyawe,igihugucy'ibigorinadivayi,igihugu cy'umugatin'imizabibu,igihugucy'amavutayaelayo n'ubuki,kugirangoubeho,kandintupfe:kandintukumve Hezekiya,igiheazakwemeza,akavugaati'Uwiteka azadukiza.'
33Hobahariimanazomumahangazatanzemugihugu ciwezosemumabokoy'umwamiwaAshuri?
34ImanayaHamatinaAripadiirihe?imanaza Sefarvaimu,HenanaIvazirihe?bakuyeSamariyamu kubokokwanjye?
35Nibandemumanazosezomubihugu,bakuyeigihugu cyabomukubokokwanjye,kugirangoUwitekaakure Yeruzalemumukubokokwanjye?
36Arikoabantubaraceceka,ntibagiraicyobamusubiza, kukoitegekory'umwamiryaririvugariti:“Ntumusubize.”
37HanyumaEliyakimumweneHilkiyawariumutware w'urugo,naShebnaumwanditsi,naYowiyamweneAsafu wandika,bazaiHezekiyabakodeshaimyenda,bamubwira amagamboyaRabsake
UMUTWEWA19
1UmwamiHezekiyaabyumvise,akodeshaimyendaye, yitwikiraibigunira,yinjiramunzuy'Uwiteka
2YoherezaEliyakimuwarihejuruy'urugo,naShebna umwanditsi,n'abakurub'abatambyi,bambayeibigunira, babwiraYesayaumuhanuzimweneAmosi
3Baramubazabati:"Hezekiyaavugaati:"Uyumunsini umunsiw'amakuba,nogucyahwanogutukaImana,kuko abanabavutse,kandintambaragazokubyara
4BirashobokakoUwitekaImanayaweizumvaamagambo yoseyaRabshake,uwoumwamiwaAshurishebuja yoherejegutukaImananzima;kandiazamagana amagamboUwitekaImanayaweyumvise:niyompamvu uzamureisengeshoryaweabasigaye.
5Abagaragub'umwamiHezekiyabazakuriYesaya
6Yesayaarababwiraati:'Mbwireshobujaati'Uwiteka avugaati'Ntimutinyeamagambomwumvise,abagaragu b'umwamiwaAshuribansebye
7Dorenzamutumahoigisasu,azumvaigihuha,asubiremu gihugucye.Nzamuterakugwamunkotamugihugucye.
8Rabshakeharagaruka,asangaumwamiwaAshuriarwana naLibiya,kukoyariyumvisekoyavuyeiLakishi
9AmazekumvabavugaibyaTirhakaumwamiwa Etiyopiya,ati:"NonehoasohotsekukurwanyaYongeye koherezaintumwakuriHezekiya,ati:"
10NgukoukouzavugananaHezekiyaumwamiw'u Buyuda,ukavugauti'Imanayawewizeyekoigushuka, ukavugauti:Yerusalemuntizashyikirizwaumwamiwa Ashuri.
11Dore,wigezewumvaibyoabamibaAshuribakoreye ibihugubyose,ubatsembaburundu,uzarokorwa?
12Sabaimanaz'amahangazibakizebasogokuruza barimbuye;nkaGozan,Harani,naRezef,n'abanabaEdeni bariiThelasari?
13UmwamiwaHamatin'umwamiwaAripadin'umwami w'umujyiwaSefarivayimu,HenanaIvabarihe?
14Hezekiyayakiriyeibaruway'intokiz'intumwa, arazisoma,Hezekiyaazamukamunzuy'Uwiteka, ayikwirakwizaimberey'Uwiteka
15Hezekiyaasengaimberey'Uwiteka,aravugaati 'UwitekaImanayaIsiraheli,ituyehagatiy'abakerubi,uri Imana,ndetsewowewenyine,mubwamibwosebwokuisi; waremyeijurun'isi.
16Uhoraho,wunamireugutwi,wumve:fungura,Uwiteka, amasoyawe,urebe:wumveamagamboyaSenakeribu, wamutumyegutukaImananzima.
17Niukuri,Uhoraho,abamibaAshuribarimbuye amahangan'ibihugubyabo,
18Bajugunyaimanazabomumuriro,kukoatariimana, ahubwoniimirimoy'amabokoy'abantu,ibitin'amabuye,ni yompamvubabatsembye
19Nonehorero,UwitekaImanayacu,ndagusabye, udukizemukubokokwe,kugirangoubwamibwosebwo kuisibumenyekouriUwitekaImana,ndetsewowe wenyine
20YesayamweneAmoziyoherezaHezekiya,avugaati: “UkunikoUwitekaImanayaIsiraheliivuga,ibyo wansengeyekurwanyaSenakeribuumwamiwaAshuri numvise
21IriniryojamboUwitekayavuzekuriwe;Isugi umukobwawaSiyoniyagusuzuguye,aragusekacyane; umukobwawaYeruzalemuyakuzunguyeumutwe
22Nindewatutsekandiuratuka?Nindewashyizehejuru ijwiryawe,ukazamuraamasoyawehejuru?ndetseno kurwanyaUwerawaIsiraheli
23WamaganyeUwitekaintumwazawe,uravugauti:“Ndi kumwen'amagareyanjyemenshi,ndazamukanjyaku mpingay'imisozi,kumpandezaLibani,kandinzatema ibitiby'amasederimaremare,n'ibitiby'ibitibyatoranijwe, mazeninjiremuicumbiry’imipakaye,nomuishyamba ryaKarumeli
24Nacukuyekandinywaamaziadasanzwe,kandi nkoreshejeibirengebyanjyenkamainzuzizosez'ahantu hagoswe
25Ntiwigezewumvakeraukonabikoze,ndetsenomu bihebyakerakonabiremye?Nonehonabizanye,kugira ngoubeimyandaimigiikikijweikirundo
26Niyompamvuabayituyebaribafiteimbaraganke, barumiwekandibarumirwa;baribamezenk'ibyatsibyomu murima,kandink'icyatsikibisi,nk'ibyatsibyokunzu, kandink'ibigoribyaturikambereyogukura
27Arikonziubuturobwawe,gusohokakwawe,kwinjira, n'uburakaribwawekundwanya
28Kuberakouburakaribwawebundakariye n'umuvurunganowawebyinjiyemumatwiyanjye,nicyo gitumanzashyiraindoboyanjyemuzuru,n'umukandara wanjyemuminwayawe,kandinzagusubizainyumainzira wanyuzemo.
29Kandiikikizakuberaikimenyetso,Uzaryauyumwaka ibintubikuraubwabyo,nomumwakawakabiriibibyara kimwe;mumwakawagatatumubiba,musarure,mutere imizabibu,muryeimbutozayo
30AbasigayebahunzeinzuyaYudabazongeragushinga imizihasi,beraimbutohejuru.
31KukomuriYeruzalemuhazasohokaabasigaye, n'abahungabakavakumusoziwaSiyoni,umweteUhoraho Nyiringaboazabikora
32NicyogitumaUwitekaavugakubyerekeyeumwami waAshuri,ati'Ntazinjiramuriuyumujyi,cyangwango araseumwambi,cyangwangoazeimbereyeafiteingabo, cyangwangoaterebanki
33Munzirayaje,nikoazagarukakandintazinjiramuri uyumujyi,nikoUwitekaavuga
34Kukonzarengerauyumujyi,nkawukize,kubwanjyeno kumugaraguwanjyeDawidi.
35Muriiryojoro,umumarayikaw'Uwitekaarasohoka, akubitamunkambiy'Abashuriibihumbimaganaane n'ibihumbibitanu.Babyutsekaremugitondo,basangabose ariimiramboyapfuye
36NukoumwamiwaSenaheribwaAshuriaragenda, aragendaaragaruka,aturaiNineve.
37AkimaragusengeramunzuyaNisrokiimanaye, AdrammelekinaSharezerabahungubebamukubitainkota, bahungiramugihugucyaArumeniya.Esarhadoni umuhunguweyimaingomamucyimbocye
UMUTWEWA20
1Muriiyominsi,Hezekiyayariarwayekugezaapfuye UmuhanuziYesayamweneAmosiaramwegera, aramubwiraati“Uwitekaavugaati:'Nimwubakeinzu yawe;'kukouzapfa,ntuzabaho.
2Hanyumayubikaamasokurukuta,asengaUwitekaati:
3Ndagusabye,Uwiteka,ibukanonehoukonagenzeimbere yawemukurinomumutimautunganye,kandinkora ibyizamumasoyaweHezekiyaarariracyane
4Yesayaasohokamugikaricyohagati,ijambory'Uwiteka rizakuriwerivugariti:
5Ongerauhindukire,ubwireHezekiyaumutware w'ubwokobwanjye,UkunikoUwitekaavuga,Imanaya Dawidiso,numviseamasengeshoyawe,mbonaamarira yawe:dorenzagukiza,kumunsiwagatatuuzamukeujye munzuy'Uwiteka
6Kandinzongerakuminsiyaweimyakacumin'itanu; Nzagukizan'uyumujyimumabokoy'umwamiwaAshuri Nzarindauyumujyikubwanjye,nokubw'umugaragu wanjyeDawidi.
7Yesayaati:Fataigipandecy'umutiniBarafata barabishyirakugihute,arakira
8HezekiyaabwiraYesayaati:"Niikihekimenyetso cyerekanakoUwitekaazankiza,kandikonzamukamunzu y'Uwitekakumunsiwagatatu?"
9Yesayaati:"IkikimenyetsouzagiraUwiteka,koUwiteka azakoraibyoyavuze:igicucukizajyahejuruyadogere icumi,cyangwagisubirekuridogereicumi?"
10Hezekiyaaramusubizaati:Niikintucyoroshyeko igicucukimanukakuridogereicumi:oya,arikoigicucu gisubireinyumakuridogereicumi
11UmuhanuziYesayaatakambiraUwiteka,azanaigicucu kuridogereicumiinyuma,ahocyaricyamanutsemu mvugoyaAhazi
12Muriicyogihe,Berodakibaladani,mweneBaladani, umwamiwaBabiloni,yohererezaHezekiyaamabaruwa n'impano,kukoyariyumvisekoHezekiyayariarwaye
13Hezekiyaarabategaamatwi,aberekainzuyosey'ibintu byeby'agaciro,ifeza,zahabu,ibirungo,n'amavutameza, n'inzuyosey'intwaroze,n'ibintubyosebyarimubutunzi bwe:ntakintunakimwemunzuye,cyangwamubutegetsi bwebwose,Hezekiyaatabereka
14HanyumaumuhanuziYesayaabwiraumwamiHezekiya, aramubazaati:"Ababantubavuzeiki?"Bavuyehe? Hezekiyaati:"Bakomokamugihugucyakure,ndetsenoi Babiloni"
15Naweati:“Niikibabonyemunzuyawe?Hezekiya aramusubizaati:“Ibintubyosebirimunzuyanjye babibonye,ntakintunakimwekirimubutunzibwanjye ntigezembereka
16YesayaabwiraHezekiya,umvaijambory'Uwiteka
17Dorekoiminsiizaza,ibirimunzuyawen'ibyaba sogokuruzabawebabitsekugezanan'ubu,bizajyanwai
Babiloni,ntakintunakimwekizasigara,'nikoYehova avuze.
18Kandimubahungubawebazaguha,uzabyaraBazaba inkonemungoroy'umwamiwaBabiloni.
19HezekiyaabwiraYesayaati:“Ijambory'Uwitekani ryizaNaweati:"Ntabwoaribyiza,nibaamahoron'ukuri birimubihebyanjye?"
20IbindibikorwabyaHezekiyan'imbaragazezose, n'uburyoyakozeikidendezi,umuyoboro,akazanaamazi mumujyi,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamib'u Buyuda?
21Hezekiyaaryamananabasekuruza,umuhunguwe Manaseyimaingomaye.
UMUTWEWA21
1Manaseyariafiteimyakacumin'ibiriigiheyatangiraga gutegeka,ategekaimyakamirongoitanun'itanui Yeruzalemu.NyinayitwagaHephiba.
2Akoraibibiimberey'Uhoraho,nyumay'amahano y'abanyamahanga,Uhorahoyirukanyeimberey'Abisirayeli 3KukoyongeyekubakaahantuhirengeyeseHezekiyayari yarashenye;YubakiraibicanirokuriBaali,akoraigiti kimwenaAhabuumwamiwaIsiraheliasengaingabozose zomuijuru,arazikorera.
4Yubakaibicaniromunzuy'Uwiteka,Uwitekaavugaati:I Yerusalemunzashyiraizinaryanjye
5Yubakiraibicaniroingabozosezomuijurumungoro ebyiriz'Uwiteka
6Atumaumuhunguweanyuramumuriro,yitegerezaibihe, akoreshauburozi,akoranan'abadayimonin'abapfumu, akoraibibibyinshiimberey'Uwiteka,kugirango amurakaze
7Ashirahoigishushokibajwec'ibitiyariyarakozemunzu, UwitekaabwiraDawidin'umuhunguweSalomo,ati: “MuriiyinzunoiYeruzalemu,natoranijemumiryango yosey'Abisirayeli,nzokwitirirwaizinaryanjeitekaryose: 8KandisinzongerakuvamubirengebyaIsirahelimu gihugunahayebasekuruzakeretsenibabazubahiriza gukoraibyonabategetsebyose,bakurikijeamategekoyose umugaraguwanjyeMoseyabategetse
9Arikontibabyumva,Manasearabashukangobakoreibibi birenzeibyoUhorahoyarimbuyeimberey'Abisirayeli. 10Uhorahoavugishaabagaragubeabahanuzi,ati:
11KuberakoManaseumwamiw'uBuyudayakozeayo mahano,kandiakabayarakozeibibikurutaibyoAbamori bakozebyosembereye,kandiyatumyeuBuyudaakora icyahan'ibigirwamanabye:
12NicyogitumaUwitekaImanayaIsiraheliavugaiti: DorenzanyeibibikuriYeruzalemun'uBuyuda,kuburyo uwabyumvawese,amatwiyeyoseazacogora
13NzaramburaYeruzalemuumurongowaSamariya, n'inzuy'inzuyaAhabu,kandinzahanaguraYeruzalemu nk'ukoumuntuahanaguraisahani,ayihanagura,ayihindura hejuru
14Nzatereranaibisigisigiby'umuragewanjye, mbashyikirizeabanzibabo.kandibazahindukaumuhigo n'iminyagokubanzibabobose;
15Kuberakobakozeibibiimbereyanjye,kandi barandakariye,kuvaumunsiabasekuruzababobaviriyemu Misiri,kugezanan'ubu
16Byongeyekandi,Manaseyamennyeamaraso y'inzirakarenganecyane,kugezayuzuyeYerusalemukuva kumperaimwe;uretseicyahacyeyatumyeYudaakora icyaha,mugukoraibibiimberey'Uwiteka.
17NonehoibindibikorwabyosebyaManase,n'ibyo yakozebyosen'icyahayakoze,ntibyanditswemugitabo cy'amatekay'abamib'uBuyuda?
18Manasearyamananabasekuruza,ahambwamu busitanibw'inzuye,mubusitanibwaUzza,umuhunguwe Amoniamwimamucyimbocye
19Amoniyariafiteimyakamakumyabirin'ibiriigihe yatangiragakubaingoma,ategekaimyakaibirii Yeruzalemu.NyinayitwagaMeshullemeth,umukobwawa Haruzw'iYotba
20Akoraibibiimberey'Uwitekank'ukoseManase yabigenje.
21Agendan'inzirazoseseyinjiyemo,akorera ibigirwamanaseyakoreraga,arabasenga:
22YaretseUwitekaImanayabasekuruza,ntiyagendera munziray'Uwiteka
23AbagaragubaAmonibaramugambanira,bicaumwami munzuye.
24Abatuyeigihugubicaabantubosebagambiriyeumwami AmoniAbatuyeigihugubamugiraYosiyaumuhunguwe umwamimucyimbocye.
25NonehoibindibikorwabyoseAmoniyakoze, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?
26YashyinguwemumvayemubusitanibwaUza, umuhunguweYosiyaamwimamucyimbocye
UMUTWEWA22
1Yosiyayariafiteimyakaumunaniigiheyatangiragakuba ingoma,ategekaiYeruzalemuimyakamirongoitatu n'umweNyinayitwagaYedida,umukobwawaAdayaw'i Boscati
2Akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,agendamunzira yoseyaseDawidi,ntiyerekezakukubokokw'iburyo cyangwaibumoso
3Mumwakawacumin'umunaniw'umwamiYosiya, umwamiyoherezaShafanimweneAzaliya,mwene Meshullam,umwanditsi,munzuy'Uwiteka,ati:
4UzamukeujyekuriHilkiyaumutambyimukuru,kugira ngoaboneifezayazanywemunzuy'Uwiteka,abarinzi b'umuryangobakusanyijeabantu:
5Nibayishyikirizemumabokoy'abakoraimirimo, bagenzurainzuy'Uwiteka,nibayihaabakoraimirimoirimu nzuy'Uwiteka,kugirangobasaneibyangiritsemunzu, 6Kubabaji,n'abubatsi,n'abubatsi,nokuguraibiti n'amabuyeabajweyogusanainzu
7Icyakora,ntakubarakubaraamafarangayatanzwemu ntokizabo,kukobakoragamubudahemuka.
8HilkiyaumutambyimukuruabwiraShafaniumwanditsi, nasanzeigitabocy'amategekomunzuy'UwitekaHilkiya naweahaShafaniigitabo,aragisoma
9UmwanditsiShafaniyegeraumwami,yongerakubwira umwami,arababwiraati:“Abagaragubanyubakusanyije amafarangayabonetsemunzu,bayashyikirizamumaboko y'abakoraimirimo,bashinzweinzuy'Uwiteka
10UmwanditsiShafaniyerekaumwamiati:“Umutambyi HilkiyayampayeigitaboShafaniayisomeraimbere y'umwami
11Umwamiamazekumvaamagamboyomugitabo cy'amategeko,akodeshaimyendaye.
12UmwamiategekaHilkiyaumutambyi,naAhikamu mweneShafani,naAkbormweneMikaya,n'umwanditsi Shafani,naAsayaumugaraguw'umwamibaravugabati: 13Genda,ubazeUwitekakurinjye,nokubantu,noku Buyudabwose,kubyerekeyeamagamboy'ikigitabo dusanga:kukouburakaribw'Uwitekabwatwakiriye,kuko basogokuruzabacubatumviyeamagamboy'ikigitabo, kugirangobakoreibyobatwanditsebyose
14Hilayaumutambyi,Ahikamu,Akobori,Shafanina Asahiya,bajyakwaHuldaumuhanuzikazi,mukaShallumu mweneTikva,mweneHarhas,umurinziw'imyenda;(ubu yabagaiYerusalemumurikaminuza;)baravugananawe 15Arababwiraati“UkunikoUwitekaImanayaIsiraheli avuga,bwiraumuntuwanyohereje, 16UkunikoYehovaavuzeati:“Dorenzoshiraibibiaha hantunokubahatuye,ndetsen'amagamboyoseyomu gitaboumwamiw'uBuyudayasomye:
17Kuberakobantaye,bakongezaimibavukuzindimana, kugirangobarandakarireimirimoyaboyose;Niyo mpamvuuburakaribwanjyebuzakongokaahahantu,kandi ntibuzazima
18Arikoumwamiw'uBuyudawagutumyekubaza Uwiteka,nikouzamubwirauti'UwitekaImanayaIsiraheli ivugaiti:'Nkorakumagambowumvise; 19Kuberakoumutimawawewariufiteubwuzu,ukaba wicishijebugufiimberey'Uwiteka,igihewumvagaibyo navuzeahahantundetsenokubahatuye,kugirangobabe umusakan'umuvumo,bakamburaimyendayawe,bararira imbereyanjye;Nanjyenarakumvise,nikoUwitekaavuga. 20Dorerero,nzaguteranyirizakwabasogokuruza,maze uzateraniramumvayaweamahoro;Amasoyawe ntazabonaibibibyosenzazanaahahantu.Bongerakuzana ijambory'umwami
UMUTWEWA23
1Umwamiatumaho,bateranirahamwen'abakuruboseba YudanaYeruzalemu.
2Umwamiazamukamunzuy'Uwiteka,abantubose b'Abayudan'abatuyeiYeruzalemubosehamwenawe, abatambyi,abahanuzi,n'abantubose,abaton'abakuru, mazeasomamumatwiyaboamagamboyosey'igitabo cy'isezeranowasangagamunzuy'Uwiteka
3Umwamiahagararakunkingi,asezeranaimbere y'Uwiteka,gukurikiraUwiteka,nogukurikizaamategeko ye,ubuhamyabwen'amabwirizayen'umutimawabowose n'ubugingobwabobwose,kugirangobakoreamagambo y'irisezeranoryanditswemuriikigitaboAbantubose bahagararakuisezerano
4UmwamiategekaHilkiyaumutambyimukuru, n'abaherezabitambobomurwegorwakabiri,n'abarinzi b'urugi,bakuramurusengerorw'Uwitekaibikoreshobyose byakoreweBaali,muishyamba,nokungabozosezomu ijuru,abitwikaiYeruzalemumumurimawaKidron, abajyanaivumuriBeteli.
5Ashyirahasiabatambyibasengaibigirwamana,abamib'u Buyudabaribarategetsegutwikaimibavuahantuhirengeye mumigiyaYudanomubibanzabikikijeYeruzalemu. abatwikaimibavukuriBaali,izuba,ukwezi,imibumbe, hamwen'ingabozosezomuijuru
6Asohoraibitimunzuy'Uwiteka,ntaYeruzalemu, abigezakumugeziwaKidron,ayitwikakumugeziwa Kidron,ayishyirahokashekuifu,ayijugunyaifuayishyira kumvaz'abanab'abaturage.
7Asenyaamazuyasodomu,yarihafiy'inzuy'Uwiteka, ahoabagorebabohagaibiti
8Akuraabatambyibosemumigiy'uBuyuda,yanduza ahantuhirengeyeabatambyibatwitseimibavu,kuvaiGeba kugeraiBerisheba,kandiasenyaahantuhirengeye h'iremboryinjiragamuiremboryaYosuwaguverineri w'umujyi,warikukubokokw'ibumosok'umuntuku irembory'umujyi
9Nyamaraabatambyibomumisozimiremirentibazamuka kugicanirocy'UwitekaiYeruzalemu,arikobaryabene waboimigatiidasembuye
10YahumanyeTopheth,urimukibayacy'abanaba Hinomu,kugirangohatagiraumuntuutumaumuhunguwe cyangwaumukobwawebanyuramumurirokwaMoleki
11Akuramoamafarashiabamib'uBuyudabaribarahaye izuba,igiheyinjiragamunzuy'Uwiteka,mucyumbacya Nathanmeleki,icyumbacyarimunkengeroz'umujyi,maze atwikaamagarey'izubaumuriro.
12Ibicanirobyarihejuruy'icyumbacyohejurucyaAhazi, abamib'uBuyudabaribarakoze,n'ibicaniroManaseyari yarakozemunkikoebyiriz'inzuy'Uwiteka,umwami arabikubitahasi,abimenaguraaho,abijugunya umukunguguwabomuruzirwaKidoni
13AhantuhirengeyembereyaYeruzalemu,hakabahari iburyobw'umusoziwaruswa,Salomoumwamiwa IsiraheliyariyarubatseAshtoretiikiziracy'Abanyasidoni, naKemoshiikiziracy'Abamowabu,nahoMilcomikizira cy'umwamiw'Abamoni
14Acecekeshaamashusho,atemaibiti,yuzuzaibibanza byaboamagufway'abantu.
15Byongeyekandi,igicanirocyarikuriBeteli,n'ahantu hirengeyeYerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheli akoraicyaha,yariyarakozeicyogicanirondetsen'ahantu hirengeyeyamenaguye,atwikaahantuhirengeye, agishyirahokashentoyakugezaifu,atwikaishyamba
16Yosiyaahindukiye,atataimvazariziharikumusozi, yohereza,akuraamagufwamumva,ayatwikakugicaniro, arayanduza,nk'ukoijambory'Uwitekaumuntuw'Imana yabitangaje,atangazaayamagambo.
17Hanyumaarabazaati:"Niirihezinambona?Abarimu mujyibaramubwirabati:“Niimvay'umuntuw'Imana, yavuyeiBuyuda,mazeutangazaibyowakozebyoseku gicanirocyaBeteli
18Naweati:“Reka;ntihakagireumuntuuhindura amagufwayeBarekaamagufwayewenyine,hamwe n'amagufway'umuhanuziyavuyemuriSamariya
19Amazuyoseyomumisozimiremireyarimumigiya Samariya,abamibaIsirahelibaribarakozekugirango barakarireUhorahouburakari,Yosiyaarabambura, abakoreraakurikijeibikorwabyoseyakoreyeiBeteli
20Yicaabatambyibosebomumisozimiremireyariiriku gicaniro,atwikaamagufway'abantu,asubiraiYeruzalemu
21Umwamiategekaabantubose,arababwiraati 'nimwizihizePasikaUwitekaImanayanyu,nk'uko byanditswemugitabocy'irisezerano
22Niukuri,ntaPasikank'iyoyigezeibahokuvamugihe cy'abacamanzabaciragaIsiraheli,cyangwamuminsiyose y'abamibaIsiraheli,cyangwan'abamib'uBuyuda;
23Arikomumwakawacumin'umunaniw'umwami Yosiya,ahoPasikayaberagaUhorahoiYeruzalemu.
24Byongeyekandi,abakozibafiteimyukaimenyerewe, abapfumu,amashusho,n'ibigirwamana,n'amahanoyose yatasimugihugucyaYudanaYeruzalemu,Yosiya yarayambuye,kugirangoasohozeamagamboy'amategeko yanditsemugitaboumutambyiHilkiyayasanzemunzu y'Uwiteka.
25Kandikuriwe,ntamwamiwariimbereye, wahindukiriyeUhorahon'umutimawewose,n'ubugingo bwebwosen'imbaragazezose,nk'ukoamategekoyaMose abiteganyantanyumayeyahagurutsehariabamezenka we.
26NubwoUwitekaatigezeahindukirirauburakaribwe bukaze,ahouburakaribwebwakariyeuBuyuda,kubera uburakaribwoseManaseyariyaramurakariye.
27Uwitekaaravugaati:'NanjyenzakurahouBuyudamu masoyanjye,nk'ukonakuyeIsiraheli,kandinzajugunya uyumujyiwaYeruzalemunahisemo,n'inzunavuzenti:' Izinaryanjyerizabaahari'
28NonehoibindibikorwabyosebyaYosiya,n'ibyo yakozebyose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami b'uBuyuda?
29Mugihecye,Farawo,umwamiwaEgiputa,azamuka kurwanyaumwamiwaAshurikugerakuruzirwaEfurate, umwamiYosiyaaramurwanyaamwiciraiMegiddo, amazekumubona
30AbagaragubebamujyanamuigareryapfuyeiMegido, bamujyanaiYeruzalemu,bamushyinguramumvaye AbantubomugihugubafataYehoahazimweneYosiya, bamusigaamavuta,bamugiraumwamimucyimbocyase.
31Yehoahaziyariafiteimyakamakumyabirin'itatuigihe yatangiragaingoma;amaraameziatatuiYeruzalemu NyinayitwagaHamutal,umukobwawaYeremiyaw'i Libina
32Akoraibibiimberey'Uwiteka,nk'ukosekuruzayari yarakozebyose.
33FarawonechoamushyiramumatsindaiRiblahmu gihugucyaHamati,kugirangoatazategekaiYeruzalemu mazeushireigihuguumusorow'impanoijanayafeza, n'impanoyazahabu
34FarawonechoagiraEliyakimumweneYosiyaumwami mucyumbacyaYosiyase,ahinduraizinaYehoyakimu, akuramoYehoahazi,ageramuMisiri,apfirayo
35YehoyakimuahaFarawoifezan'izahabuarikoasoresha igihugukugirangoatangeayomafarangank'ukoFarawo yabitegetse:asabaifezan'izahabuby'abaturagebomu gihugu,buriweseakurikijeimisoroye,kugirangoabiha Farawo
36Yehoyakimuyariafiteimyakamakumyabirin'itanu igiheyatangiragaingoma;ategekaimyakacumin'umwei Yeruzalemu.NyinayitwagaZebuda,umukobwawa PedayawaRuma
37Akoraibibiimberey'Uwiteka,nk'ukoibyobasekuruza bakoze
UMUTWEWA24
1Mugihecye,NebukadinezariumwamiwaBabiloni arazamuka,Yehoyakimuabaumugaraguweimyakaitatu, arahindukiraaramugararira
2Uwitekaamwohererezaimirwiy'Abakaludaya,n'itsinda ry'Abasiriya,n'itsindary'Abamowabu,n'itsinda ry'Abamoni,abatumahokurwanyauBuyudakugirango barimburenk'ukoijambory'Uwitekayabibwiyeabagaragu beb'abahanuzi.
3Niukurikuitegekory'UwitekaryajekuriYuda,kugira ngoabakuremumasoye,kuberaibyahabyaManase, nk'ukoibyoyakozebyose;
4Kandin'amarasoy'inzirakarenganeyamennye,kuko yujujeYerusalemuamarasoy'inzirakarengane;ibyo Uhorahoatababariye
5NonehoibindibikorwabyaYehoyakimun'ibindiyakoze byose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'u Buyuda?
6Yehoyakimuaryamananabasekuruza,umuhunguwe Yehoyakiniamuganzamucyimbocye.
7UmwamiwaEgiputantiyongerakuvamugihugucye, kukoumwamiwaBabiloniyariyarakuyemuruzirwa EgiputaakajyakuruzirwaEfurateibyerekeyeumwamiwa Egiputa
8Yehoyakiniyariafiteimyakacumin'umunaniigihe yatangiragakungoma,ategekaiYeruzalemuameziatatu. NyinayitwagaNehushta,umukobwawaElnataniw'i Yeruzalemu
9Akoraibibiimberey'Uwiteka,nk'ukoseyariyarakoze byose
10Muriicyogihe,abagaragubaNebukadinezariumwami waBabilonibarazamukabajyaiYeruzalemu,umujyi ugotwa
11NebukadinezariumwamiwaBabiloniarazakurwanya uwomujyi,abagaragubebaragota.
12Yehoyakiniumwamiw'uBuyudaasohokakumwami waBabiloni,wenanyina,abagaragube,abatwarebe, n'abagaragube,mazeumwamiwaBabiloniamujyanamu mwakawamunaniw'ingomaye
13Ahavaasohoraubutunzibwosebwomunzuy'Uhoraho, n'ubutunzibw'inzuy'umwami,abucamoibicebyosebya zahabuumwamiwaIsiraheliSalomoyariyarabikozemu rusengerorw'Uwitekank'ukoUhorahoyariyarabivuze
14YatwayeYeruzalemuyose,ibikomangomabyose, n'abanyacyubahiroboseb'intwari,ndetsen'ibihumbiicumi bajyanyweariimbohe,abanyabukorikorin'abacuzibose: ntan'umwewasigaye,uretseubwokobukennyebwomu gihugu
15AjyanaYehoyakiniiBabiloni,nyinaw'umwami, abagoreb'umwami,n'abagaragube,n'abanyacyubahirobo mugihugu,abajyanamubunyageiYeruzalemubajyai Babiloni.
16Abantuboseb'intwari,ndetsen'ibihumbibirindwi, abanyabukorikorin'abacuziigihumbi,bosebaribakomeye kandibabereyeintambara,ndetsen'umwamiwaBabiloni yazanyeimboheiBabuloni.
17UmwamiwaBabiloniagiraumwamiwamurumunawa Mataniya,amwitaizinaryaSedekiya
18Zedekiyayariafiteimyakamakumyabirin'umwe n'umweigiheyatangiragagutegeka,ategekaiYeruzalemu imyakacumin'umwe.NyinayitwagaHamutal,umukobwa waYeremiyaw'iLibina
19AkoraibibimumasoyaYehova,nk'ukoYehoyakimu yariyarakozebyose.
20Kukouburakaribw'UwitekabwagezeiYeruzalemuno muBuyuda,kugezaigiheyabirukanyeimbereye,Zedekiya yigometsekumwamiwaBabiloni
UMUTWEWA25
1Mumwakawacyendaw'ingomaye,mukwezikwacumi, kumunsiwacumiw'ukwezi,UmwamiwaNebukadinezari umwamiwaBabiloniaraza,wen'abambaribebose, barwanyaYeruzalemu,baraguteranukobubakaibihome hiryanohino
2Umujyiugoswen'umwakawacumin'umwew'umwami Sedekiya.
3Kumunsiwacyendaw'ukwezikwakane,inzarayiganje mumujyi,kandiabaturagebomugihuguntamugatiwari uhari.
4Umujyiurasenyuka,abantuboseb'intambarabahunga nijorobanyuramuiremboririhagatiy'inkikeebyiri,ziri mubusitanibw'umwami.
5Ingaboz'Abakaludayazikurikiraumwami,zimusangamu kibayacyaYeriko,ingabozezoseziramutatana
6Nukobafataumwami,bamujyanakumwamiwa BabiloniiRiblah;baramuciraurubanza
7BicaabahungubaSedekiyamumasoye,bakuramo amasoyaSedekiya,bamuboheshaiminyururuy'umuringa, bamujyanaiBabiloni
8Mukwezikwagatanu,kumunsiwakarindwiw'ukwezi, niwomwakawacumin'icyendaw'umwami NebukadinezariumwamiwaBabiloni,hazaNebuzaradani, umutwarew'ingabo,umugaraguw'umwamiwaBabiloni, ageraiYeruzalemu:
9Atwikainzuy'Uwitekan'inzuy'umwami,n'inzuzoseza Yeruzalemu,n'inzuikomeyeyoseayitwika
10Ingabozosez'Abakaludayazarikumwen'umutware w'ingabo,zisenyainkikezaYeruzalemuhiryanohino 11Abandibantubasigayemumujyi,n'abahunzebagwaku mwamiwaBabiloni,hamwen'abasigayemurirubanda, Nebuzaradanumutwarew'ingaboyarabatwaye
12Arikoumukapiteniw'abasirikareyasizeabakenebomu gihugukugirangobabeinzabibun'aborozi.
13Inkingiz'umuringazarimunzuy'Uwiteka,n'ibirindiro, n'inyanjay'umuringayarimunzuy'Uwiteka,Abakaludaya baracikamoibice,bajyanaimiringayaboiBabiloni.
14Inkono,amasuka,ibisumizi,ibiyiko,n'ibikoreshobyose by'umuringabakoreraga,barabitwara
15Inkongiy'umuriro,ibikombe,n'ibindibyosebikozwe murizahabu,murizahabu,nomuifeza,muifeza, umutwarew'ingaboarabitwara.
16Inkingiebyiri,inyanjaimwen'ibirindiroSalomoyari yarakoreyeinzuy'Uwiteka;umuringawibibikoreshobyose ntiwariufiteuburemere
17Ubureburebw'inkingiimwebwariuburebure bw'imikonocumin'umunani,nahoumutwewacyowari umuringa:n'ubureburebw'igicegifiteubureburebwa meteroeshatu;n'umurimowoguswera,n'amakomamanga hejuruyigiterekokizengurutseimiringayose:kandinkibyo byaribifiteinkingiyakabirihamwenakazikeza.
18Umutwarew'abazamuafataSerayaumutambyimukuru, naZefaniyaumutambyiwakabiri,n'abazamubatatu: 19Avuyemumujyi,asohoraumutwarewariutegekwa n'abasirikareb'intambara,n'abagabobatanumuribobari imberey'umwamibasanzemumujyi,n'umwanditsi
mukuruw'ingabozateranagaabaturagebomugihugu, n'abagabomirongoitandatubomugihugucyabonetsemuri uwomujyi:
20Nebuzaradaniumugabaw'ingaboabajyana,abajyanaku mwamiwaBabiloniiRiblah:
21UmwamiwaBabiloniarabakubita,abiciraiRiblamu gihugucyaHamatiYudareroyirukanwamugihugucyabo 22Nahoabantubasigayemugihugucy'uBuyuda, NebukadinezariumwamiwaBabiloniyariyarasize,ndetse abashyirahoGedaliyamweneAhikamumweneShafani, umutware
23Abatwareb'ingabobose,bohamwen'abantubabo, bumvisekoumwamiwaBabiloniyagizeGedaliya guverineri,hazaGedaliyakwaMizpa,ndetsenaIshimayeli mweneNetaniya,naYohananimweneKareya,naSeraya mweneTanhumetiNetofati,naYayananimweneMakahati. 24Gedaliyaarabirahiran'abantubabo,arababwiraati: 'Ntimutinyekubaabagaragub'Abakaludaya:muturemu gihugu,mukorereumwamiwaBabiloni;kandibizamera neza
25Arikomukwezikwakarindwi,Ishimayelimwene Netaniya,mweneElishama,wariumwamiw'urubuto,araza, abantuicumibarikumwenawe,bakubitaGedaliya,apfa, Abayahudin'AbakaludayabarikumwenaweiMizipa
26Abantubose,aborohejen'aboroheje,n'abagabab'ingabo, barahagurukabazamuriEgiputa,kukobatinyaga Abakaludaya
27Mumwakawakarindwinamirongoitatuw'ubunyage bwaYehoyakiniumwamiw'uBuyuda,mukwezikwa cuminakabiri,kumunsiwakarindwinamakumyabiri z'ukwezi,nibwoumwamiEvilmerodakiumwamiwa Babilonimumwakaatangiyegutegekayakuyeumutwewa Yehoyakiniumwamiw'uBuyuda
28Amubwiraneza,ashyiraintebeyehejuruy'intebe y'abamibarikumwenaBabiloni;
29Ahinduraimyambaroyeyomurigereza,kandiyahoraga amuryaimigatiiminsiyosey'ubuzimabwe.
30Kandiamafarangayeyariamafarangaahorahoahabwa umwami,igipimocyaburimunsikuriburimunsi,iminsi yosey'ubuzimabwe.