Kinyarwanda - The Book of 2nd Kings

Page 1


2Abami

UMUTWEWA1

1MowabuyigometsekuriIsirahelinyumay'urupfurwa Ahabu.

2Ahaziyayikubitamukazukarimucyumbacyecyo hejurucyariiSamariya,ararwara,mazeyoherezaintumwa, arababwiraati“Genda,ubazeBaalzebubiimanayaEkoni nibanzakiraiyindwara

3Arikoumumarayikaw'UwitekaabwiraEliyaTishbite, Haguruka,uzamukeusangeintumwaz'umwamiwa Samariya,ubabwireuti:“NtabwoariukuberakontaMana ibahomuriIsiraheli,koujyakubazaBaalzebubiimanaya Ekoni?

4NonehoreronikoUwitekaavugaati:Ntuzamanukeuva kuriubwobuririwazamutseho,arikouzapfarwose.Eliya aragenda

5Intumwaziramugarukira,arababazaati:"Nonesekuki musubiyeinyuma?"

6Baramubwirabati:“Hazaumuntuudusanganira, aratubwiraati:Genda,subiraumwamiwagutumye,maze umubwireuti'UkunikoUwitekaavugaati:'Ntabwoari ukuberakontaManaibahomuriIsiraheli,woherejekubaza BaalzebubiimanayaEkroni?Ntuzamanukeuvakuriubwo buririwazamutseho,arikouzapfarwose.

7Arababwiraati:"Nimuntukiwajeguhuranawe, akakubwiraayamagambo?"

8Baramusubizabati:"Yariumusatsi,kandiakenyeye umukandaraw'uruhumurukenyerero"Naweati:"Ni EliyaTishbite"

9Umwamiamwohererezaumutwarew'imyakamirongo itanunamirongoitanuAramwegera,doreyicayeku musozi.Aramubwiraati:"Wowemuntuw'Imana,umwami ati:manuka."

10Eliyaaramusubiza,abwiraumugabaw'ingabomirongo itanu,ati:"Nibandiumuntuw'Imana,rekaumuriro umanukeuvemuijuru,uragutwikanamirongoitanu." Hazaumurirouvamuijuru,uramutwikanamirongoitanu

11Yongeyekumwohererezaundimutwarewamirongo itanuhamwenamirongoitanuAramusubizaati:"Yewe muntuw'Imana,nikoumwamiyavuzeati:manukavuba"

12Eliyaarabasubiza,arababwiraati:"Nibandiumuntu w'Imana,rekaumuriroumanukeuvemuijuru,uratsemba hamwenamirongoitanu"Umurirow'Imanawamanutse uvamuijuru,uramutwikanamirongoitanu.

13Yongerakoherezaumutwarewamirongoitanuna gatatunamirongoitanuUmutwarewagatatuwamirongo itanuarazamuka,araza,apfukamaimbereyaEliya, aramwinginga,aramubwiraati:"Manaw'Imana, ndagusabye,ubuzimabwanjyen'ubuzimabw'ababagaragu bawemirongoitanu,bibeiby'agaciroimbereyawe.

14Dorehamanutseumurirouvamuijuru,utwikaabatware babiribomumyakayazamirongoitanun'imyakamirongo itanu,nonererorekaubuzimabwanjyebugireagaciro imbereyawe

15Umumarayikaw'UwitekaabwiraEliyaati“manukana we,ntutinye.Arahaguruka,amanukananawekumwami.

16Aramubwiraati:"UkwonikoYehovaavuzeati:"Ko woherejeintumwakubazaBaalzebubiimanayaEkron,si ukuberakontaManayomuriIsiraheliibazaijamboryayo?

"Ntuzamanukeuvakuriubwobuririwazamutseho,ariko uzapfarwose

17Nukoapfank'ukoijambory'UwitekaEliyayariyavuze. YehoramuamwimamumwakawakabiriwaYehoramu mweneYehoshafatiumwamiw'uBuyuda;kukontamwana yariafite.

18NonehoibindibikorwabyaAhaziyayakoze, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?

UMUTWEWA2

1UwitekaajyanaEliyamuijurun'umuyagaw'ishuheri, EliyaajyananaElishawomuriGilugali

2EliyaabwiraElishaati:“Gumahano,ndagusabye;kuko UhorahoyanyoherejekuriBeteli.Elishaaramubwiraati: "NkukoUwitekaabaho,n'ubugingobwawebukabaho, sinzagutererana"BaramanukabajyakuriBeteli

3Abahungub'abahanuzibariiBetelibasohokakuriElisha, baramubazabati:"UzikoUwitekaazakurashobujamu mutwewaweuyumunsi?"Naweati:Yego,ndabizi; ceceka.

4Eliyaaramubwiraati:“Elisha,gumahano,ndagusabye; kukoUhorahoyanyoherejeiYeriko.Naweati:"Uwiteka abaho,n'ubugingobwawebukabaho,sinzagutererana." BagezeiYeriko

5Abahungub'abahanuzibariiYerikobazakwaElisha, baramubazabati:“UzikoUwitekaazakurashobujamu mutwewaweuyumunsi?Nawearamusubizaati:Yego, ndabizi;ceceka

6Eliyaaramubwiraati:“Guma,ndagusabyehano;kuko UhorahoyanyoherejemuriYorodaniNaweati:"Uwiteka abaho,n'ubugingobwawebukabaho,sinzagutererana." Bombibarakomeza

7Abagabomirongoitanumubahungub'abahanuzi baragenda,bahagararakurekure,bombibahagararakuri Yorodani.

8Eliyaafataumwiterowe,awuzinga,akubitaamazi, bagabanywahiryanohino,kuburyobombibambutseku butakabwumutse

9Bamazekurenga,EliyaabwiraElishaati:“Bazaicyo nzagukorera,mbereyukongutwara.Elishaati:Ndagusabye, rekaigicecyakabiricy'umwukawawekibekurinjye

10Naweati:“Wabajijeikintugikomeye:nyamara, nimumbonaigihenakuwemuriwewe,bizakubaho.ariko nibaataribyo,ntabwobizaba

11Bakomeza,bavugana,dorekohajeigarery'umuriro, n'amafarashiy'umuriro,barabatandukanya.Eliya yazamutsemugihuhusimuijuru

12Elishaabibonye,aratakaati:"Data,data,igarerya Isiraheli,n'abagenderakumafarasi."Ntiyongerakumubona, afataimyendaye,ayikodeshamoibicebibiri

13AfatakandiumwiterowaEliyawamuvuyeho,asubira inyuma,ahagararakunkombeyaYorodani.

14AfataumwiterowaEliyawamuguyeho,akubitaamazi, ati:"UwitekaImanayaEliyaarihe?"Amazenogukubita amazi,baratandukanahiryanohino:Elishaararengana.

15Abahungub'abahanuzibagombagakurebaiYeriko bamubonye,baravugabati:“UmwukawaEliyauhagaze kuriElisha.Bajekumusanganira,bunamyehasiimbereye.

16Baramubazabati:“Dore,hamwen'abagaragubawe, abantumirongoitanubakomeyereka,baragusabye, ushakeshobuja:kugirangoUmwukaw'Uwiteka

2Abami

atazamutwara,akamujugunyakumusozirunaka,cyangwa mukibaya.Naweati:"Ntuzohereza."

17Bamwingingakugezaafiteisoni,ati:OherezaBatuma reroabantumirongoitanu;Bashakishaiminsiitatu,ariko ntibamubona.

18Bongeyekumusanga,(kukoyagumyeiYeriko,) arababwiraati:"Sinababwiyenti:Ntimugende?"

19AbarimumujyibabwiraElishabati:“Dore, ndakwinginze,ukouyumujyiumezenezank'ukodatabuja abibona,arikoamaziniubusa,n'ubutakaniubutayu

20Naweati:"Nzaniraigikomagishya,ushiremo umunyu"Baramuzanira

21Asohokaajakuisokoy'amazi,ajugunyamoumunyu,ati: 'Uhorahoavuzeati'Nakijijeayamazi;ntihazongerakuva ahourundirupfucyangwaubutayu

22Amazireroarakirakugezanan'ubu,nk'ukoElisha yavuze

23AzamukaavakuriBeteli,akigendamunzira,havamo abanabatobavamumujyi,baramushinyagurira, baramubwirabati:“Zamuka,wogosheumutwe;uzamuke, wogosheumutwe

24Arahindukira,arabareba,arabavumamuizina ry'UwitekaHasohokababiribabyaramugiti,ashishimura abanamirongoinenababirimuribo

25Avaaho,yuriraKarumeli,ahavaasubiraiSamariya.

UMUTWEWA3

1YehoramumweneAhabuatangiragutegekaIsiraheli muriSamariyaumwakawacumin'umunaniwa Yehoshafatiumwamiw'uBuyuda,amaraimyakacumi n'ibiri

2Akoraibibiimberey'Uhoraho;arikontamezenkase, kandiamezenkanyina:kukoyakuyehoishushoyaBaalise yariyarakoze

3NyamarayatsimbarayekubyahabyaYerobowamu mweneNebati,watumyeIsiraheliakoraicyaha;Ntiyahava. 4MeshaumwamiwaMowabuyariumutwarew'intama, ahaumwamiwaIsiraheliabanab'intamaibihumbiijana, n'intamaibihumbiijanan'ubwoyabw'intama.

5Ahabuamazegupfa,umwamiwaMowabuyigometseku mwamiwaIsiraheli

6UmwamiYehoramuavamuriSamariyaicyarimwe,abara Abisirayelibose

7Hanyumaaragenda,atumaYehoshafatiumwamiw'u Buyuda,avugaati:“UmwamiwaMowabuyaranyigometse, uzajyanananjyekurwanyaMowabukurugamba?Nawe ati:"Nzazamuka:Ndinkawe,ubwokobwanjyenk'ubwoko bwawe,n'amafarashiyanjyenk'amafarasiyawe"

8Naweati:"Tuzanyuramuyihenzira?"Arabasubizaati: “InzirainyuramubutayubwaEdomu

9UmwamiwaIsirayeliaragenda,n'umwamiw'uBuyuda n'umwamiwaEdomuBazanacompasy'urugendo rw'iminsiirindwi,kandintamaziyariafitekungabo,noku matungoyabakurikiye

10UmwamiwaIsiraheliati:“Yoo!koUhoraho yahamagayeabobamibatatu,kugirangoabashyikirize Mowabu!

11ArikoYehoshafatiaramubazaati“Ntamuhanuzi w'Uwitekauhari,kugirangotubazeUwiteka?”Umwemu bagaragub'umwamiwaIsiraheliaramusubizaati:“Dore ElishamweneShafati,wasutseamaziyaEliya

12Yehoshafatiaravugaati:Ijambory'Uwitekaririkumwe nawe.UmwamiwaIsirahelinaYehoshafatin'umwamiwa Edomubaramwegera

13ElishaabwiraumwamiwaIsiraheliati:“Nkoreiki? shyirakubahanuzibaso,nokubahanuzibanyoko. UmwamiwaIsirayeliaramubwiraati:Oya,kukoUwiteka yahamagayeabobamibatatukugirangoabashyikirize Mowabu.

14Elishaaravugaati:'UwitekaNyiringaboarimuzima, uwompagazeimbereyanjye,rwose,iyontarebako Yehoshafatiumwamiw'uBuyudayariahari,sinakureba, cyangwangonkubone

15Arikononehouzanzanire.Igiheumucuraranzi yacurangaga,ukubokok'Uwitekakumusanga

16Naweati:'UkunikoYehovaavuze,'Koraikikibaya cyuzuyeimyobo.

17Kubangabw'atibw'ayogeraMukamanti:“Ntuzabona umuyaga,ekan'okubonaimvura;Nyamaraicyokibaya kizuzuraamazi,kugirangounywe,mwebwe,amatungo yawe,n'amatungoyawe

18Kandiibyoniibintubyorohejeimberey'Uwiteka, azakizaAbamowabumukubokokwawe.

19Uzakubitaimigiyoseikikijwe,n'umujyiwose wahisemo,uzagwakugiticyosecyiza,uhagarikeamariba yosey'amazi,kandiutakazeigihugucyosekibuyeamabuye.

20Bukeyebwaho,iturory'inyamaryatangwaga,doreko hajeamazimunzirayaEdomu,igihugucyuzuyeamazi 21Abamowabubosebumvisekoabamibazamutsekugira ngobabarwanye,bakoranyaabaribashoboyekwambara ibirwanisho,hejuru,bahagararakurubibe

22Babyukakaremugitondo,izubarirasirahejuruy'amazi, Abamowabubabonaamaziyohakuryaatukurank'amaraso: 23Baramusubizabati:"Ayaniamaraso,abamirwose bariciwe,kandibarakubise,nonereroMowabu,basahura."

24BagezemunkambiyaIsiraheli,Abisirayeli barahagurukabakubitaAbamowabu,nukobahungaimbere yabo,arikobaragendabakubitaAbamowabu,ndetsenomu gihugucyabo

25Bakubitaimigi,kubutakabwiza,bateraumuntuwese ibuyerye,baruzuza.bahagarikaamaribayosey'amazi, batemaibitibyizabyose:iKirharasethgusabasize amabuyeyabyo;noneseabanyabugenibarazengurutse, barabakubita.

26UmwamiwaMowabuabonyekourugambaruteye ubwoba,ajyanan'abantumaganaarindwibakurainkota, kugirangobamenekekugezakumwamiwaEdomu,ariko ntibabishobora

27Hanyumaafataumuhunguwew'imfurawagombaga kubaumwamimucyimbocye,amuturaigitambocyoswa kurukutaIsiraheliirakariracyane,baramuvaho,basubira mugihugucyabo

UMUTWEWA4

1Umugoreumwewomubagoreb'abahungub'abahanuzi atakambiraElisha,ati:“Umugaraguwanjyeumugabo wanjyeyarapfuye;kandiuzikoumugaraguwawe yatinyagaUwiteka,kandiuwagurijweyajekumuzanira abahungubanjyebombingobabeimbata

2Elishaaramubazaati:"Nkugirente?"mbwira,ufiteiki munzu?Naweati:“Umujawawentakintuafitemunzu, keretseinkonoy'amavuta

3Hanyumaaravugaati:Genda,ngurizeibintumumahanga mubaturanyibawebose,ndetsen'ibikoreshobirimoubusa; kuguzantabwoaribike

4Numarakwinjira,uzakinguraurugikuriwewenoku bahungubawe,uzasukamuriibyobikoreshobyose, uzashyirekuruhandeibyuzuye

5Acaamuvaho,akingaurugikubahungube,bamuzanira ibyobikoresho.asuka.

6Amatoamazekuzura,abwiraumuhunguweati:Nzanira icyomboAramubwiraati:"Ntacyombokirenze" Amavutaarahagarara

7Hanyumaaraza,abibwiraumuntuw'ImanaNaweati: Genda,ugurisheamavuta,wishyureumwendawawe, ubehohamwen'abanabawebasigaye

8Umunsiumwe,ElishaanyuraiShunemi,ahariumugore ukomeye;nukoamuhatirakuryaimigati.Nikobyagenze, ukoyakundagakunyura,yahindukiyeyokuryaumugati

9Abwiraumugaboweati:“Nonehodorekombonakouyu ariumuntuweraw'Imana,utunyuraubudahwema.

10Ndakwinginze,dukoreicyumbagito,ndagusabye;reka tumushyirirehoigitanda,ameza,intebe,nabuji,kandiigihe azatugarukira,azahindukira.

11Bukeye,agezeyo,ahindukiramucyumba,aryamaaho

12AbwiraumugaraguwaGehaziati:Hamagarauyu Shunamu.Amazekumuhamagara,ahagararaimbereye.

13Aramubwiraati:“Nonehoumubwireuti'Dore watwitayehoutwitayeho;niikikigukorerwa?urashobora kuvugirwan'umwami,cyangwaumutwarew'ingabo?Na wearamusubizaati:Ntuyemubwokobwanjye

14Naweati:“Nonehoniikikigombakumukorerwa? Gehaziaramusubizaati:"Ntamwanaafite,kandiumugabo wearashaje"

15Naweati:“Hamagara”Amazekumuhamagara, ahagararamumuryango.

16Naweati:"Muriikigihe,ukurikijeigihecy'ubuzima, uzakiraumuhungu"Naweati:"Oya,databuja,muntu w'Imana,ntukabeshyeumujawawe."

17Umugoreasamainda,abyaraumuhungumuriicyogihe Elishayariyamubwiyeakurikijeibiheby'ubuzima

18Umwanaamazegukura,umunsiumwe,asohokakwase kubasaruzi

19Abwiraseati:"Umutwewanjye,umutwewanjye" Abwiraumuhunguati:“Mumujyanekwanyina.

20Amazekumujyana,amuzanakwanyina,yicarakumavi kugezasaasita,arapfa

21Arazamuka,amuryamishakuburiribw'umuntuw'Imana, akingaurugi,arasohoka

22Yahamagayeumugabowe,aramubazaati 'Ndakwinginze,ohereza,umwemubasoren'indogobe, kugirangonirukekumuntuw'Imana,ngaruke

23Naweati:"Kuberaikinoneuzomuganauyumunsi?" ntabwoariukwezigushya,cyangwaisabato.Naweati: "Bizababyiza

24Hanyumayambikaindogobe,abwiraumugaraguweati “Twara,gendaimbere;ntutindekugendanakwanjye, keretsendagusabye

25Nukoaragenda,ajakumuntuw'Imanakugirangoajye kuriKarumeliUmugabow'Imanaamubonakure,abwira umugaraguwaGehaziati:"Dore,yonderniShunamite:"

26Ndakwinginzewiruke,uhurenawe,umubwireuti:Ni byizakuriwewe?nibyizakumugabowawe?nibyiza kumwana?Nawearamusubizaati:Nibyiza

27Agezekumuntuw'Imanakumusozi,amufataibirenge, arikoGehaziyegerakumwirukana.Umugabow'Imanaati: "Reka;kukoumutimaweuhangayikishijwenawe,kandi Uwitekayarampishe,arikontiyambwiye.

28Naweati:“Nifuzagaumuhunguwadatabuja?Sinigeze mvuganti:Ntumbeshye?

29HanyumaabwiraGehaziati:"Kenyeramumafyinga, fatainkoniyanjyemukubokokwawe,ugende.Nuhura n'umuntuuwoariwewese,ntumusuhuze"Nibahari uwagusuhuje,ntuzongerekumusubiza:kandiushireinkoni yanjyemumasoy'umwana

30Nyinaw'umwanaati:"NkukoUwitekaabaho, n'ubugingobwawebukabaho,sinzagutererana." Arahaguruka,aramukurikira

31Gehazianyuraimbereyabo,ashyirainkonimumaso y'umwana;arikontajwi,cyangwakumva.Niyompamvu yongeyekujyakumusanganira,aramubwiraati:“Umwana ntakangutse

32Elishayinjiyemunzu,umwanaarapfa,aryamakuburiri bwe

33Arinjira,abakingiraamaremboabiri,asengaUhoraho 34Arazamuka,aryamakumwana,ashyiraumunwaku munwa,amasoyekumaso,n'amabokoyekubiganza; aramburaumwana;kandiinyamaz'umwanazashushe

35Hanyumaaragaruka,yinjiramunzuhiryanohino; arazamuka,aramurambura,umwanaasunikainshuro zirindwi,umwanaahumuraamaso

36AhamagaraGehazi,ati:HamagarauyuShunamite. AramuhamagaraAgezeahoari,aramubwiraati“fata umuhunguwawe

37Hanyumaarinjira,yikubitaimberey'ibirengebye, arunamayikubitahasi,afataumuhunguwearasohoka

38ElishayongeragusubiraiGilugali,mugihuguhaba inzara.Abahungub'abahanuzibaribicayeimbereye, abwiraumugaraguweati:“Ishyirekunkononini,ushake ikibindiabahungub'abahanuzi

39Umwearasohokaajyamugasozikwegeranyaibyatsi, ahasangaumuzabibuwomugasozi,awukoranyirizamo imbogazomugasozizuzuyeibiberobye,araza abijanjaguramunkonoy'inkono,kukobatabizi.

40NukobasukaabobantungobaryeBaryakurikakazu, baratakabati:"Yewemuntuw'Imana,munkonohariho urupfu."Ntibashoborakurya.

41Arikoaravugaati:NonehouzaneifunguroAjugunya munkono;ati:"Sukaabantu,barye"Kandintankurikizi yarimunkono.

42HazaumuntuwomuriBaalshalisha,azanaumuntu w'Imanaumugatiwera,imigatimakumyabiriyasayiri, n'amatwiyuzuyey'ibigorimugikonjocyayoNaweati: "Uheabantu,barye"

43Umugaraguweati:"Niki,ibinabishyiraimbere y'abantuijana?"Arongeraati:"Duheabantu,barye,kuko Uwitekaavugaati:"Bazarya,bagenda"

44Abashyiraimbereyabo,bararya,baragenda,nk'uko ijambory'Uwitekaribivuga

UMUTWEWA5

1Namani,umutwarew'ingaboz'umwamiwaSiriya,yari umuntuukomeyehamwenashebuja,kandiwubahwa, kukoUwitekayariyararokoyemuriSiriya,naweyari intwariikomeyemubutwari,arikoyariumubembe

2Abanyasiriyabaribasohokanyen'amatsinda,bakura imbohemugihugucyaIsiraheliumujamuto;ategereza umugorewaNamani

3Abwiranyirabujaati:"IyabaImanadatabujayarikumwe n'umuhanuziuriiSamariya!"kukoyarikumukiza ibibembe

4Umwearinjira,abwirashebujaati:“Ukunikogutya umujawomugihugucyaIsiraheli.

5UmwamiwaSiriyaaramubwiraati“Genda,genda, nzohererezaumwamiwaIsiraheliibaruwaAragenda, ajyanaimpanoicumiz'ifeza,n'ibihumbibitandatubya zahabu,n'impuzuicumiz'imyenda

6AzaniraibaruwaumwamiwaIsiraheli,aramubwiraati: “Nonehoiyibaruwaniyakuzanye,doremboherereje Naamanumugaraguwanjye,kugirangoumukizeibibembe 7UmwamiwaIsiraheliamazegusomaibaruwa,akodesha imyendaye,arambwiraati'NdiImana,kwicanokuzura, uyumuntuantumahokugirangonkizeumuntuibibembe? Nicyogitumautekereze,ndagusabye,urebeukoanshakira amahane

8NikoElisha,umuntuw'Imanayumvisekoumwamiwa Isiraheliyakodeshejeimyendaye,atumaumwamiati:“Ni ikicyatumyeukodeshaimyendayawe?rekaazeahondi, azamenyakomuriIsiraheliharihoumuhanuzi

9Namaniazanan'amafarasiyen'amagareye,ahagararaku muryangow'inzuyaElisha

10Elishaamwohererezaintumwa,iti:“Gendawogemuri Yorodanikarindwi,umubiriwaweuzagarukaahouri, uzabeuwera

11ArikoNamaniararakara,arigendera,aravugaati:"Dore natekerejenti:"Ntagushidikanyakoazazaahondi, agahagarara,ahamagaraizinary'UwitekaImanaye,akubita ukubokohejuruahohantu,agaruraumubembe"

12AbananaFaripari,inzuzizaDamasikontibarutaamazi yoseyaIsiraheli?sinshoborakozamuribo,kandinkagira isuku?Acaarahindukira,ararakara

13Abagaragubebaramwegera,baramubwirabati:"Data, iyabaumuhanuziyagusabyegukoraikintugikomeye, ntiwarikubikora?"nikangahenoneho,iyoakubwiyeati, Karaba,kandiusukure?

14Hanyumaaramanuka,yirohamuriYorodaniinshuro zirindwink'ukoumuntuw'Imanaabivuga,umubiriwe wongeyekugarukank'umubiriw'umwanamuto,kandiyari afiteisuku

15Agarukakumuntuw'Imana,wehamwen'abarikumwe bose,araza,ahagararaimbereye,ati:"Dore,ubunzikonta Manaibahokuisiyose,arikomuriIsiraheliNonehorero, ndagusabye,uheumugishaumugaraguwawe."

16Arikoaravugaati:'Uwitekaabaho,uwompagaze imbereyanjye,sinzakiraAramusabakubifata;arikoaranga 17Namaniaramubazaati:"Noneho,ndagusabyengo uhabweumugaraguwaweumutwarow'inyumbuebyirizo kuisi?"kukoumugaraguwaweatazongeragutambira izindimanaibitambobyoswacyangwaibitambo,ahubwo azabituraUwiteka

18Muriicyokintu,Uwitekaababariraumugaraguwawe, kugirangodatabujayinjiyemunzuyaRimonikugirango asengeyo,mazeyegamiyeukubokokwanjye,nunamyemu nzuyaRimoni:igiheniyunamyemunzuyaRimoni, Uwitekaababariraumugaraguwawemuriikikintu.

19Aramubwiraati:GendaamahoroAcaamuvamoinzira nkeya

20ArikoGehazi,umugaraguwaElisha,umuntuw'Imana, aravugaati:DoredatabujayarokoyeNamaniuyuSiriya, kugirangoatakiraibyoyazanye;

21GehaziakurikiraNaaman.Namaniamubonyeyiruka inyumaye,amanukamuigarekugirangoamusange,ati: “Byosenibyiza?

22Naweati:“ByosenibyizaDatabujayanyohereje, arambwiraati“Dore,nan'ubungwinouzekumusoziwa Efurayimuabasorebabiribomubahungub'abahanuzi: ndagusabye,impanoy'ifeza,n'impindukaebyiriz'imyenda 23Namaniati:“Nunyurwe,fataimpanoebyiri Aramwinginga,ahambiraimpanoebyiriz'ifezamumifuka ibiri,ahinduraimyendaibiri,ayishyirakubagaragube babiri;barabyambikaimbereye

24Agezekumunara,abakuramukuboko,abahamunzu, arekuraabobantubaragenda.

25Arinjira,ahagararaimbereyashebujaElisha aramubazaati:Gehazi,uvahe?Naweati:“Umugaragu wawentahoyagiye.

26Aramubwiraati:"Ntabwoumutimawanjyewagiye hamwenawe,ubwouwomugaboyongeyeguhindukira akavamuigareryengoagusange?"Nigihecyokwakira amafaranga,nokwakiraimyenda,imyelayo,imizabibu, n'intama,ibimasa,n'abagaragu,n'abaja?

27IbibembererobyaNamanibizakomerakuriwewenoku rubyarorwaweubuziraherezoAsohokaimbereye umubembewerank'urubura

UMUTWEWA6

1Abahungub'abahanuzibabwiraElishabati:“Dore,aho tubananaweharatugoyecyane Turagusenga,tujyemuriYorodani,hanyumatujyane abantuboseigiti,mazeduhindureahantu,ahodushobora guturaNawearamusubizaati:Genda

3Umweati:"Ndakwinginze,nyurwa,ujyanen'abagaragu bawe."Nawearamusubizaati:Ndagenda.

4AjyananaboBagezemuriYorodani,batemainkwi 5Arikoigiheumuntuyatemagaigiti,umutwew'ishoka waguyemumazi,aratakaati:“Yoo,shobuja!kukoyatijwe. 6Umuntuw'Imanaati:"Yaguyehe?"Amwerekaahohantu Acainkoni,ayijugunyaahokandiicyumacyoga

7Nicyocyatumyeavugaati:Aramburaikiganza,aragifata. 8UmwamiwaSiriyaarwananaIsiraheli,agishainama abagaragube,ati:“Ahahantunihohazaberaingando yanjye.

9Umuntuw'ImanayohererezaumwamiwaIsiraheliati: “Witonderekutanyuraahantunk'aha.kukoariho Abanyasiriyabamanutse

10UmwamiwaIsiraheliyoherezaahoumuntuw'Imana yamubwiyeakamuburira,akizaahongaho,ataririmwe cyangwakabiri.

11Nicyocyatumyeumutimaw'umwamiwaSiriya ubabazwacyanen'ikikintu;ahamagaraabagaragube, arababwiraati'Ntimuzanyerekaumwemuritweuri umwamiwaIsiraheli?

12Umwemubagaragubearavugaati:“Ntan'umwe, databuja,mwami,arikoElisha,umuhanuziurimuri Isiraheli,abwiraumwamiwaIsiraheliamagambouvuga mucyumbacyawe.

13Naweati:"Gendamanekoahoari,kugirango mbohereze"Aramubwiraati:"DoreariiDotani

14Niyompamvuyoherejeyoamafarasi,amagare,n'ingabo nyinshi,bazanijoro,bazengurukaumujyi.

15Umugaraguw'umuntuw'Imanayazutsekare,arasohoka, doreingabozagoseumujyiamafarasin'amagare. Umugaraguwearamubwiraati:“Yoo,databuja! Tuzabikoradute?

16Arabasubizaati:“Witinya,kukoababananatwebaruta ababananabo.

17Elishaarasenga,ati:"Uhoraho,ndagusabye,fungura amasokugirangoabone"Uhorahoahumuraamasoy'uwo musore;abona:Umusoziwuzuyeamafarasin'amagare y'umurirobikikijeElisha

18Bamanukaahoari,ElishaasengaUhoraho,aramubwira ati“Ndakwinginze,nkubiteabobantu,uhumye Yabakubiseubuhumyink'ukoijamboryaElisharibivuga

19Elishaarababwiraati:"Iyisiyonzira,sin'uyumujyi. Nkurikira,nzakuzanirauwoushaka"Arikoabajyanai Samariya

20BagezeiSamariya,Elishaavugaati:“Nyagasani, funguraamasoy'abobantu,kugirangobaboneUhoraho ahumuraamaso,barabonadorebarihagatiyaSamariya 21UmwamiwaIsiraheliabwiraElishaababonye,Data, nzabakubita?Nzabakubita?

22Arabasubizaati:"Ntuzabakubite,wakubitaabowafashe mpiriukoreshejeinkotayawen'umuhetowawe?"shyira imigatin'amaziimbereyabo,baryekandibanywe,bajye kwashebuja

23Abateguriraibyokuryabyinshi,bamazekuryano kunywa,arabohereza,bajyakwashebujaAmatsindaya SiriyarerontiyongeyekwinjiramugihugucyaIsiraheli

24Nyumay'ibyo,umwamiwaBenhadadiwaSiriya akoranyaingabozezose,arazamuka,agotaSamariya

25MuriSamariyahabainzaraikomeye,kandibaragose, kugezaigiheumutwew'indogobewagurishijwekubiceri bineby'ifeza,nahoigicecyakanecy'akabarik'amase y'inumakubiceribitanuby'ifeza

26UmwamiwaIsirahelianyurahejuruy'urukuta,umugore aramutakambiraati:“Databuja,fasha,mwami”

27Naweati:"NibaUwitekaatagutabaye,nzagufashahe?" hanzeyikibuga,cyangwamuridivayi?

28Umwamiaramubazaati:"Uragutwayeiki?"Aransubiza ati:"Uyumugorearambwiraati"Duheumuhunguwawe, kugirangoturyeuyumunsi,ejobundituzaryaumuhungu wanjye"

29Nukodutekaumuhunguwanjye,turamurya, ndamubwirantibukeyenti:'Duheumuhunguwawe,kugira ngoturye,ahishaumuhunguwe'

30Umwamiyumviseamagamboy'uwomugore,akodesha imyendayeanyurahejuruy'urukuta,abantubareba, basangayambayeibiguniramumubiriwe

31Hanyumaaravugaati:"Manaubikorekandinanjye, nanjyenibauyumunsiumutwewaElishamweneShafati uzamuhagararaho"

32ArikoElishayicaramunzuye,abasazabicarananawe Umwamiyoherezaumuntuimbereye,arikombereyuko intumwaimusanga,abwiraabakuruati:"Murebeukuntu uyumwanaw'umwicanyiyoherejekunyamburaumutwe wanjye?"reba,iyointumwaigeze,fungaumuryango,kandi umufatekumuryango:ntabwoijwiry'ibirengebyashebuja rimuriinyuma?

33Akivugananabo,doreintumwairamusanga,arababaza ati“Doreikikibiariicy'Uwiteka.Niikinategereje Uwitekaukundi?

UMUTWEWA7

1Elishaavugaati:“Umvaijambory'Uhoraho,Uwiteka avugaati:“Ejonkomuriikigihe,hazagurishwaurugero rw'ifunzizakurishekeli,nasayiriebyirizasayirikuri shekeli,kuiremboryaSamariya

2Hanyuma,umutwareukubokokweumwamiyegamiye, asubizaumuntuw'Imana,ati:"Dore,Uwitekaaramutse akozeamadirishyamuijuru,ibyobirashoboka?Naweati: "Doreuzabibonan'amasoyawe,arikontukarye"

3Kandibinjiyemuirembohariabantubaneb'ibibembe, barabwiranabati:"Kukitwicarahanokugezadupfuye?"

4Nibatuvuzetuti:Tuzinjiramumujyi,inzaraibemu mujyi,kandinihotuzapfira,kandinitwicarahano,natwe turapfa.Nonehongwinotugwekungaboz'Abasiriya: nibadukizaaribazima;nibatwica,tuzapfa

5Bahagurukamugicuku,bajyamunkambiy'Abasiriya, bagezemumperaz'ikambiyaSiriya,basangantamuntu uhari

6KukoUwitekayariyaremyeingaboz'Abasiriyakugira ngoyumveurusakurw'amagare,n'urusakurw'amafarasi, ndetsen'urusakurw'ingabonyinshiBarabwiranabati: “DoreumwamiwaIsiraheliyaduhayeabamib'Abaheti, n'abamib'Abanyamisirikugirangobadusange.

7Niyompamvubahaguruka,bahunganimugoroba,basiga amahemayabo,amafarasiyabo,n'indogobezabo,ndetse n'ingandoukoyariimeze,bahungaubuzimabwabo.

8Ababembebagezemumperaz'ikambi,binjiramuihema rimwe,bararyabaranywa,batwaraifeza,zahabu, n'imyambaro,baragendabarabihisha;arongeraaraza, yinjiramurindihema,ajyananayo,aragendaarayihisha 9Hanyumabarabwiranabati:"Ntabwoaribyiza:uyu munsiniumunsiw'ubutumwabwiza,kanditugatuza. Nitugumahokugezamugitondocyakare,hariibibi bizatugerahoNonehongwino,tujyekubwiraurugo rw'umwami.

10Nukobaraza,bahamagaraumuzamuw'umugi, barababwirabati:“Twagezemunkambiy'Abasiriya,dore kontamuntuuhari,ntan'ijwiry'umuntu,arikoamafarashi aboshye,n'indogobeziboshye,n'amahemaukobyari bimeze

11Yahamagayeabarinzi.babibwirainzuy'umwamiimbere. 12Umwamiarahagurukanijoro,abwiraabagaragubeati: "UbundakwerekaibyoAbanyasiriyabadukoreye."Baziko dushonje;Niyompamvubasohotsemunkambikugirango bihishemugasozi,bavugabati:"Nibasohokamumujyi, tuzabafataaribazima,twinjiremumujyi

13Umwemubagaragubearamusubizaati:"Ndagusabye, rekaamafarashiatanuasigaye,asigayemumujyi,(doreko bamezenk'imbagayoseyaIsiraheliisigayemuriyo:dore ndavugakobamezenk'imbagay'Abisiraheliyose yarimbuwe:)rekatwoherezeturebe

14Bafasheamafarashiabiriy'amagare;Umwamiyohereza ingaboz'Abasiriya,ati:"Gendaurebe"

15BabakurikiramuriYorodani,doreinzirayose yuzuyemoimyendan'ibikoresho,Abanyasiriyabari bajugunyevubaIntumwaziragaruka,zibwiraumwami

16Abantubarasohoka,basahuraamahemay'Abasiriya Igipimocy'ifunzizarerocyagurishijweshekeli,n'ingero ebyirizasayirikurishekeli,nk'ukoijambory'Uwiteka ribivuga.

17UmwamiashyirahoUwitekayegamiyekumaboko y'irembo,abantubaramukandagiramuirembo,arapfa, nk'ukoumuntuw'Imanayariyabivuze,wavuzeigihe umwamiyamusangaga.

18Umuntuw'Imanaavuganan'umwami,avugaati:“Ingero ebyirizasayirikurishekeli,n'ifuy'ifunzizakurishekeli, ejobundimuiremboryaSamariya:

19Uwitekaasubizaumuntuw'Imana,aramubazaati “Noneho,nibaUwitekaaramutseakozeamadirishyamu ijuru,ikintunk'ikigishoborakuba?Naweati:"Dore uzabibonan'amasoyawe,arikontukarye"

20Nukobimugwirira,kukoabantubamukandagiyemu irembo,arapfa

UMUTWEWA8

1Elishaabwirawamugore,umuhunguweyariyarazuye ubuzima,avugaati:“Haguruka,gendawewen'urugo rwawe,kandiubeahantuhoseushoboragutura,kuko Uhorahoyahamagayeinzara;kandibizagerakugihugu imyakairindwi.

2Umugorearahaguruka,akoranyumay'ijambo ry'umugabow'Imana,ajyanan'urugorwe,aturamugihugu cy'Abafilisitiyaimyakairindwi.

3Imyakairindwiirangiye,umugoreasubiramugihugu cy'Abafilisitiya,arasohokaatakambiraumwamiinzuye n'igihugucye.

4UmwamiavugananaGehaziumugaraguw'umuntu w'Imana,aramubwiraati:Ndakwinginze,mbabwire,ibintu byosebikomeyeElishayakoze.

5Igiheyabwiragaumwamiukoyazuyeumurambo,dore kowamugore,umuhunguweyazuye,yatakambiye umwamiinzuyendetsen'ubutakabwe.Gehaziati: Databuja,mwami,uyuniwamugore,kandiuyuni umuhunguwe,Elishaasubizaubuzima

6Umwamiabajijewamugore,aramubwira.Umwami amugeneraumutwarerunaka,aramubwiraati“Subizaibye byosen'imbutozosezomumurimakuvaumunsiyaviriye mugihugu,kugezanan'ubu.

7ElishaageraiDamasiko;BenhadadiumwamiwaSiriya yariarwaye;aramubwiraati:"Umuntuw'Imanayajehano" 8UmwamiabwiraHazaeliati:“Fataimpanomuntoki zawe,ugende,uhuren'umuntuw'Imana,umubazeUwiteka, aramubazaati“Nzakiraiyindwara?”

9NukoHazaeliajyakumusanganira,ajyananaweimpano, ndetsenomubintubyizabyoseby'iDamasiko,umutwaro w'ingamiyamirongoine,arazaahagararaimbereye,ati: UmuhunguwaweBenhadadiumwamiwaSiriya yanyoherejeiwawe,arambwiraati'Nzakiraiyindwara?

10Elishaaramubwiraati:“Genda,umubwireuti:Urakize rwose,arikoUwitekaanyeretsekoazapfa

11Acecekamumasoheashikamye,kugezaigiheakozwe n'isoni,umuntuw'Imanaararira.

12Hazaeliaramubazaati“Kukidatabujaarira?

Arabasubizaati:"Kuberakonziibibimuzakorera Abisirayeli.Uzatwikaibirindirobyabobikomeye,abasore babouzabicishainkota,uzabicishaabanababo,kandi ubambureabagorebabo

13Hazaeliaramubazaati“Arikoumugaraguwaweni imbwa,kugirangoakoreikikintugikomeye?Elisha aramusubizaati:Uwitekaanyeretsekouzabaumwamiwa Siriya.

14AhagurukakuriElisha,asangashebuja;Ninde wamubwiyeati:Elishayakubwiyeiki?Aransubizaati: Yambwiyekougombagukirarwose

15Bukeyebwaho,afataumwendamwinshi,awushiramu mazi,awurambikamumaso,arapfa,Hazaeliamwimamu cyimbocye

16MumwakawagatanuwaYoramumweneAhabu umwamiwaIsiraheli,Yehoshafatiyariumwamiw'u Buyuda,YehoramumweneYehoshafatiumwamiw'u Buyudaatangiragutegeka

17Igiheyariafiteimyakamirongoitatun'ibiri;maze amaraimyakaumunaniiYeruzalemu.

18Agendamunziray'abamibaIsiraheli,kimwen'inzuya Ahabu,kukoumukobwawaAhabuyariumugorewe, kandiagiriranabiUwiteka.

19NyamaraUwitekantiyarimbuyeuBuyudaku bw'umugaraguwe,nk'ukoyamusezeranyijekoazamuha urumurin'abanabe.

20Mugihecye,Edomuyigometsekumabokoy'uBuyuda, yigiraumwami

21YoramuajyaiZayiri,n'amagareyosearikumwenawe, arahagurukanijoro,akubitaAbanyedomubamuzengurutse, abatwareb'amagare,abantubahungiramumahemayabo

22NyamaraEdomuyigometsemumabokoy'uBuyuda kugezanan'ubuHanyumaLibnayigometseicyarimwe 23IbindibikorwabyaYoramun'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?

24Yoramuaryamananabasekuruza,ahambwahamwena basekuruzamumujyiwaDawidi,umuhunguweAhaziya amuganzamucyimbocye.

25MumwakawacuminakabiriwaYoramumwene AhabuumwamiwaIsiraheli,AhaziyamweneYehoramu umwamiw'uBuyudaatangiragutegeka.

26Ahaziyayariafiteimyakaibirinamakumyabiriigihe yatangiragaingoma;amaraumwakaumweiYeruzalemu NyinayitwagaAtaliya,umukobwawaOmriumwamiwa Isiraheli

27AgendamunzirayaAhabu,akoraibibiimbereya Yehova,kimwen'inzuyaAhabu,kukoyariumukwe w'inzuyaAhabu

28AjyananaYoramumweneAhabumuntambarayo kurwanyaHazaeliumwamiwaSiriyaiRamoti, AbanyasiriyabakomeretsaYoramu

29UmwamiYoramuasubiragukiraiYezireyeliibikomere AbanyasiriyabaribamuhayeiRama,igiheyarwanagana HazaeliumwamiwaSiriyaAhaziyamweneYehoramu umwamiw'uBuyudaaramanukakurebaYoramumwene AhabuiYezireyeli,kukoyariarwaye.

UMUTWEWA9

1Elishaumuhanuziahamagaraumwemubanab'abahanuzi, aramubwiraati:“Kenyera,fataiyisandukuy'amavutamu kubokokwawe,ujyeiRamotiyo:

2Nugerayo,rebahanoYehumweneYehoshafatimwene Nimshi,winjire,mazeamuhagurukemubavandimwebe, amujyanemucyumbacy'imbere;

3Nonehofataagasandukuk'amavuta,uyamusukeku mutwe,uvugeuti'Uwitekaavugaati:'Nagusizeamavuta umwamiwaIsiraheliNonehofunguraumuryango,uhunge, ntutinde.

4Umusorerero,ndetsen'umusoreumuhanuzi,ajyai Ramotilead

5Agezeyo,abatwareb'ingabobaribicayeati: "Ndagutegetse,yewecapitaine.Yehuaramubazaati“Ni ndemuritwe?Naweati:"Kuriwewe,capitaine"

6Arahaguruka,yinjiramunzuamusukahoamavutaku mutwe,aramubwiraati:'UwitekaImanayaIsiraheliavuga iti:'Nagusizeamavutakubwokobw'Uwiteka,ndetseno kuriIsiraheli.

7UzakubiteinzuyaAhabushobuja,kugirangonihorere amarasoy'abagaragubanjyeb'abahanuzi,n'amaraso y'abagaraguboseb'Uwiteka,abikeshejeYezebeli.

8KukoinzuyaAhabuyoseizarimbuka,kandi nzatandukanyanaAhabuuwakubiseurukuta,uwakingiwe agasigaramuriIsiraheli:

9NzahindurainzuyaAhabunk'inzuyaYerobowamu mweneNebati,nk'inzuyaBaashamweneAhiya: 10ImbwazizaryaYezebelimugicecyaYezireyeli,kandi ntan'umweuzamuhambaAkinguraurugi,arahunga 11Yehuasohokakubagaragubashebuja,umwe aramubazaati:“Nibyiza?Kuberaikiuyumusaziyaje iwanyu?Arababwiraati:"Uziuwomuntu,n'itumanaho rye"

12Baravugabati:Niibinyoma;tubwirenonaha.Nawe arambwiraati:

13Bihutiragufataabantuboseumwambarowe,awushyira munsiy'ingazi,bavuzaimpandabavugabati:“Yehuni umwami”

14YehumweneYehoshafatimweneNimshiagambanira Yoramu.(YoramuyariyarazigamyeRamothilead,wena Isiraheliyose,kuberaHazaeliumwamiwaSiriya 15ArikoumwamiYoramuasubizwagukiraiYezireyeli ibikomereAbanyasiriyabaribamuhaye,igiheyarwanaga naHazaeliumwamiwaSiriya)Yezunaweati:“Nibaari ibitekerezobyawe,ntihakagireumuntuusohokacyangwa ngoahungeumujyingoajyekubibwiraiYezireyeli.

16Yehuyuriraigare,ajyaiYezireyelikukoYoramuyari aryamyeAhaziyaumwamiw'uBuyudaaramanukakureba Yoramu.

17KumunarawaYezireyeli,hariumuzamu,ahagararamu ntasiyaYehu,arazaati:"Ndabonaabantu"Yoramuati: Fataumuntuugenderakuifarashi,woherezekubasanganira, aramubwiraati:Niamahoro?

18Nukohajyahoumweugenderakuifarashi kumusanganira,aramubazaati:“Niamahoro?Yehu aramubazaati“Ufiteikiamahoro?subizainyumayanjye Umurinziarababwiraati:"Intumwairabasanga,ariko ntaza."

19Hanyumayoherezaisegondayakabirikuifarashi, irabasanga,ibabwiraiti'Umwamiati:'Niamahoro?Yehu aramusubizaati:Ufiteikiamahoro?subizainyumayanjye 20Umurinziarababwiraati:“Yarajeahoari,arikontaza ukundi,kandigutwaraninkogutwaraYehumwene Nimshikukoatwaraumujinyamwinshi

21Yoramuati:“WitegureIgareryeryiteguyeYoramu umwamiwaIsirahelinaAhaziyaumwamiw'uBuyuda barasohoka,buriwesemuigarerye,barasohokabajya

kurwanyaYehu,bamusanganiramugicecyaNaboti Yezireyeli.

22YoramuabonyeYehu,aramubazaati“Yehuniamahoro? Nawearamusubizaati:Niamahoroki,igihecyose ubusambanyibwanyokoYezebelin'ubupfumubweari bwinshi?

23Yoramuahindukizaamaboko,arahunga,abwira Ahaziyaati:“Ahaziya,hariubuhemu.

24Yehuakuramoumuheton'imbaragazezose,akubita Yehoramuhagatiy'amabokoye,umwambiuvamumutima we,yirohamuigarerye

25YehoabwiraBidkarumutwareweati:“Fata, umujugunyemugicecy'umurimawaNabotiYezireyeli: kukowibukeukuntu,igihejyenanjyetwagendanagana Ahabuse,Uwitekaamuremererauyumutwaro;

26Niukuri,ejonabonyeamarasoyaNabotin'amaraso y'abahungube,nikoUwitekaavugaNzagusabamuriiri sahani,nikoUwitekaavugaNonehofataumujugunyemu kibanzacy'ubutakank'ukoijambory'Uwitekaribivuga.

27Ahaziyaumwamiw'uBuyudaabibonye,arahunga anyuramunzuy'ubusitaniYehuaramukurikira, aramubwiraati“Mukubitenomuigare.”Kandibabikoze bazamukaGur,arinaIbleamYahungiyeiMegiddo, apfirayo

28AbagaragubebamujyanamuigareiYeruzalemu, bamushyinguramumvayearikumwenabasemumujyi waDawidi

29Mumwakawacumin'umwewaYoramumweneAhabu atangiraAhaziyagutegekauBuyuda

30YehuagezeiYezireyeli,Yezebeliarabyumva; amushushanyamumaso,ananizaumutwe,yitegerezamu idirishya

31Yehuyinjiramuirembo,aramubazaatiZimriyariafite amahoro,nindewisheshebuja?

32Yuburaamasoyerekezamuidirishya,ati:“Nindeuri muruhanderwanjye?ninde?Hareberainkoneebyiri cyangwaeshatu.

33Naweati:“MumujugunyehasiBamujugunyahasi, amarasoyeaminjagirakurukutanokumafarasi, amukandagiramunsiy'amaguru.

34Agezeyo,ararya,aranywa,ati:"Genda,rebauyu mugorewavumwe,umushyingure,kukoariumukobwa w'umwami."

35Baragendakumushyingura,arikontibongerakumubona uretseigihanga,ibirenge,n'amabokoy'intoki

36Nicyocyatumyebongerakuza,baramubwira.Naweati: "Iriniryojambory'Uwiteka,yabwiyeumugaraguweEliya Tishbite,avugaati:"MugicecyaYezireyeli,imbwa zizaryainyamazaYezebeli:"

37UmurambowaYezebeliuzabaumezenk'amaseku gasozimugicecyaYezireyelikugirangobatazavugabati: UyuniYezebeli.

UMUTWEWA10

1AhabuyariafiteabahungumirongoirindwiiSamariya Yehuyandikaamabaruwa,yoherezaiSamariya,ku bategetsibaYezireyeli,kubasazanokubareraabanaba Ahabu,baravugabati:

2Ururwandikorukimarakukugeraho,ubonaabahunguba shobujabarikumwenawe,kandiurikumwenaweamagare n'amafarasi,umujyiukikijwen'intwaro;

3Witegerezenezakandiuhuren'abahungubashobuja, umushyirekuntebeyase,mazeurwanirekwashobuja.

4Arikobaratinyacyane,baravugabati:“Doreabamibabiri ntibahagazeimbereye,nonetuzahagararadute?

5Uwarihejuruy'urugo,n'uwarihejuruy'umujyi,abakuru, n'abareraabana,bohererezaYehubati:'Turiabagaragu bawe,kandituzakoraibyouzadusababyose;ntituzagira umwamin'umwe:koraicyizamumasoyawe.

6Hanyumaabandikiraibaruwakuncuroyakabiri, ababwiraati:'Nibaariuwanjye,kandinimwumvaijwi ryanjye,nimwifatireimitwey'abobahungubashobuja, mazemundebereiYezireyeliejoAbahungub'umwami babayeabantumirongoirindwi,barikumwen'abantu bakomeyebomumujyiubarera

7Iyobaruwaibageraho,bajyanaabahungub'umwami,bica abantumirongoirindwi,bashyiraimitweyabomugatebo, baboherezaiYezireyeli

8Hazaintumwa,iramubwiraiti:"Bazanyeimitwe y'abahungub'umwami."Naweati:Mubashyiremu birundobibirikubwinjirirobw'irembokugezamugitondo

9Bukeyebwaho,arasohoka,arahagarara,abwiraabantu boseati:“Mukiranuka,dorekonacuzeumugambiwa databujandamwica,arikoseabobosenindewishe?

10Nonehomenyakokuisintakintunakimwekizagwa muijambory'Uwiteka,ibyoUhorahoyavuzekubyerekeye inzuyaAhabu,kukoUhorahoyakozeibyoyavuze n'umugaraguweEliya

11YehuyicaibisigayebyosemunzuyaAhabui Yezireyeli,n'abantubebosebakomeye,benewabo, n'abaherezabitambo,kugezaubwontan'umweyasize

12Arahaguruka,aragenda,ageraiSamariya.Kandiigihe yarikunzuyogosheinzira, 13Yehuahuran'abavandimwebaAhaziyaumwamiw'u Buyuda,aramubazaati“urinde?Baramusubizabati:Turi abavandimwebaAhaziya;hanyumatumanukakuramutsa abanab'umwamin'abanab'umwamikazi

14Naweati:“Bazima.Babajyanaaribazima,babiciramu rwoborw'inzuyogoshesha,ndetsen'abagabobabirina mirongoine;ntan'umweyasizemuribo

15Amazekuvaaho,amurikiraYehonadabumwene Rechabuajekumusanganira,aramuramutsa,aramubwira ati:"Umutimawaweurakwiriye,nk'ukoumutimawanjye urimumutimawawe?"Yehonadabaramusubizaati:Nibyo. Nibaaribyo,mpaukubokokwaweAmuhaikiganzacye; amujyanaiwemuigare

16Naweati:“Ngwinotujyane,urebeishyakaryanjyekuri YehovaBamutumareroagenderamuigarerye

17AgezeiSamariya,yicaibisigayekuriAhabumuri Samariya,kugezaigiheyamurimbuye,nk'ukoUwiteka yabibwiyeEliya

18Yehuakoranyaabantubose,arababwiraati:Ahabu akoreraBaalibike;arikoYehuazamukorerabyinshi.

19NonehonimumpamagareabahanuzibosebaBaali, abagaragubebosen'abaherezabitambobebosentihakagire n'umweubishaka:kukomfiteigitambogikomeyecyo gukoreraBaali;umuntuweseubishaka,ntazabahoAriko Yehuabikoraabigiranyeubwitonzi,agamijekurimbura abasengaBaali

20Yehuaravugaati:“NimutangarizeBaaliiteraniro rikomeye.Barabitangaza.

21YehuatumamuriIsiraheliyose,abasengaBaalibose baraza,kuburyontamuntuwasigayeutaje.Binjiramunzu yaBaaliinzuyaBaaliyariyuzuyekuvakumperaimwe 22Abwirauwarihejuruy'imyenda,Uzaneimyambaro abasengaBaalibose.Abazanaimyambaro.

23Yehuaragenda,YehonadabumweneRechabyinjiramu nzuyaBaali,abwiraabasengaBaali,Shakisha,urebeko hanontan'umwemubagaragubaYehova,uretseabasenga Baaligusa

24Binjiyegutambaibitambon'amaturoyoswa,Yehu ashyirahoabantubanebatandatu,ati:"Nibahariumuntu nazanyemumabokoyaweyarokotse,uwamuretse akagenda,ubuzimabwebuzabaubuzimabwe."

25Yezuakimarakurangizagutangaituroryoswa,Yehu abwiraumuzamun'abasirikare,ati:Injira,ubice;ntihagire n'umweusohoka.Babakubitainkotay'inkota;abarinzi n'abatwarebabirukana,bajyamumujyiwaBali

26BasohoraayomashushomunzuyaBaali,barayatwika 27BamenaguraishushoyaBaali,basenyainzuyaBaali, bayigirainzuyubatswekugezanan'ubu

28GutyoYehuarimburaBaalimuriIsiraheli

29Icyakora,ibyahabyaYerobowamumweneNebati, watumyeIsiraheliakoraicyaha,Yehuntiyagiyeinyuma yabo,kugirangoaboneinyanazazahabuzariiBeteli,n'iz'i Dan.

30UwitekaabwiraYehuati:“Kuberakowakozenezamu gusohozaicyizamumasoyanjye,kandiukabawarakoreye inzuyaAhabunk'ukobyaribimezemumutimawanjye wose,abanabawebomugisekurucyakanebazicaraku ntebeyaIsiraheli

31ArikoYehuntiyitonderakugenderamumategeko y'UwitekaImanayaIsirahelin'umutimawewose,kuko atigezeavamubyahabyaYerobowamu,byatumye Isiraheliakoraicyaha.

32Muriiyominsi,UhorahoatangiragucaIsirahelimugufi, HazaeliarabakubitamumpandezosezaIsiraheli

33UhereyekuriYorodaniuganaiburasirazuba,igihugu cyosecyaGaleyadi,Abagadi,n'Abanyarubeni, n'Abamanasi,uhereyekuriAroer,hafiy'uruzirwaArunoni, ndetsenaGaleyadinaBashani.

34NonehoibindibikorwabyaYehu,n'ibyoyakozebyose n'imbaragazezose,ntibyanditswemugitabocy'amateka y'abamibaIsiraheli?

35Yehuaryamananabasekuruza,bamushyingurai SamariyaYehoahaziumuhunguweyimaingomamu cyimbocye.

36IgiheYehuyategekagaIsiraheliiSamariyayariimyaka makumyabirin'umunani.

UMUTWEWA11

1AtaliyanyinawaAhaziyaabonyekoumuhunguwe yapfuye,arahaguruka,arimburaimbutozosez'umwami 2Yehosheba,umukobwaw'umwamiYoramu,mushikiwa Ahaziya,afataYowasimweneAhaziya,amwibamu bahungub'umwamibishwe;nukobaramuhisha,yewe n'umuforomokazi,mucyumbacyokuryamamonaAtaliya, kugirangoaticwa

3Yamaranyenaweyihishemunzuy'Uwitekaimyaka itandatu.Ataliyaategekaigihugu.

4UmwakawakarindwiYehoyadaatumaho,azana abategetsibarengaamagana,abatwaren'abazamu,abajyana

2Abami

iwemunzuy'Uwiteka,asezerananabo,abirahiramunzu y'Uwiteka,aberekaumuhunguw'umwami.

5Arabategekaati:"Ikinicyomuzakora"Igicecyagatatu murimwecyinjirakuisabato,kizaban'abazamub'inzu y'umwami;

6IgicecyagatatukizabakuiremboryaSur;n'igicecya gatatukuiremboinyumay'abazamu:nikomuzakomeza kurindainzu,kugirangoidasenyuka.

7Kandiibicebibirimurimwesemusohokakuisabato,ni kobazakomezakurindainzuy'Uwitekaibyerekeye umwami

8Kandiuzengurukeumwamihiryanohino,umuntuwese ufiteintwaromuntoki,kandiuzamuntera,niyicwe,kandi mubanen'umwamiigiheasohokerakandiyinjiye

9Abatwarebabarirwamumaganabakoraibyobakurikije ibyoYehoyadaumutambyiyategetsebyose,bajyana abantubebosebinjiragakuisabato,hamwen'abasohokaku isabato,bazakuriYehoyadaumutambyi

10Umutambyiabahaamacumun'ingaboingaboz'umwami Dawidi,byarimungoroy'Uwiteka

11Umurinziarahagarara,umuntuweseafiteintwaromu ntoki,azengurutseumwami,uhereyeiburyobw'urusengero ukagezakumfurukay'ibumosoy'urusengero,hafi y'urutambiron'urusengero

12Yabyayeumuhunguw'umwami,amwambikaikamba, amuhaubuhamyabamugiraumwami,bamusigaamavuta; bakomaamashyibati:"Imanaikizeumwami"

13Ataliyayumviseurusakurw'abarinzin'abantu,yegera abantumurusengerorw'Uwiteka

14Yitegereje,abonaumwamiahagararakunkingink'uko byaribimeze,abatwaren'inzambabavuzaumwami,abantu bosebomugihugubarishima,bavuzaimpanda,Ataliya akodeshaimyendaye,ararira,agambanira,agambanira

15ArikoumutambyiYehoyadaategekaabatwareb'ingabo amagana,abatwareb'ingabo,arababwiraati: "Nimumusohokanentantera,kandiuzamukurikirayicisha inkota."Kukoumutambyiyariyavuzeati:'Ntiyicirwemu nzuy'Uwiteka

16Baramurambikahoibiganzanukoanyuramunzira amafarashiyinjiramunzuy'umwami,nihoyiciwe.

17Yehoyadaasezeranan'Uwitekan'umwamin'abantu, kugirangobabeubwokobw'Uwiteka;hagatiy'umwami n'abantu.

18AbatuyeigihugubosebinjiramunzuyaBaali, barayimenaguraibicanirovyiwen'ibishushovyiwe barabimenaguraneza,bicaMataniumutambyiwaBaali imberey'urutambiroUmutambyiashyirahoabatware b'inzuy'Uwiteka.

19Afataabategetsibarengaamagana,abatware,abarinzi, n'abantubosebomugihuguBamanuraumwamimunzu y'Uwiteka,binjiramuirembory'umuzamubagerakunzu y'umwami.Yicarakuntebey'ubwami.

20Abantubosebomugihugubarishima,umugiuratuza BicaAtaliyainkotairuhanderw'inzuy'umwami

21Yehovayariafiteimyakairindwi,igiheyatangiraga kubaingoma

UMUTWEWA12

1MumwakawakarindwiYezuYehoashiatangirakuba ingoma;YategetseiYeruzalemuimyakamirongoine NyinayitwagaZibiyaw'iBerisheba

2Yehovaakoraibikwiriyebyoseimberey'Uhorahoiminsi yeyose,ahoumutambyiYehoyadayamutegetse. 3Arikoahantuhirengeyenticyakuweho:abantu baracyatambakandibatwikaimibavuahantuhirengeye.

4Yehovaabwiraabatambyiati:“Amafarangayosey'ibintu byeguriweImanaazanwamunzuy'Uwiteka,ndetse n'amafarangayaburiweseurengakurikonti,amafaranga umuntuweseyashyizeho,n'amafarangayoseyinjiramu mutimaw'umuntuuwoariwewesekugirangoyinjiremu nzuy'Uwiteka,

5Abaherezabitambonibabajyane,umuntuwesemuziranye, nibasaneibyangiritsemunzu,ahohazabonekaicyuho cyose.

6Arikonikobyagenze,mumwakawagatatuna makumyabiriw'umwamiYehoyasiabatambyintibari basannyeibyangiritsemunzu.

7UmwamiYehoyasiahamagaraYehoyadaumutambyi n'abandibatambyi,arababwiraati“Kukimutasana ibyangiritsemunzu?uburerontuzongerekubona amafarangayumuntumuziranye,ahubwouyatange kubirengainzu

8Abapadiribemeyekutazongerakubonaamafaranga y'abaturage,ndetsenogusanaibyangiritsemunzu

9ArikoumutambyiYehoyadaafataisanduku,arambira umwobomumupfundikizowacyo,awushyirairuhande rw'urutambiro,kuruhanderw'iburyoumuntuyinjiramu nzuy'Uwiteka,abatambyibakingiraurugibashyiramo amafarangayoseyazanwemunzuy'Uwiteka.

10Ukwonikobabonyekomugatuzahariamafaranga menshi,kuburyoumwanditsiw'umwami n'umuherezabitambomukurubaraza,bashiramumifuka, babwiraamafarangayarimunzuy'Uwiteka

11Batangaayomafaranga,bababwiramumaboko y'abakoraimirimo,bashinzwekugenzurainzuy'Uwiteka, mazebayahaababajin'abubatsi,bakoreragamunzu y'Uwiteka,

12Kandikubakozi,n'abubatsib'amabuye,nokuguraibiti n'amabuyeabajwekugirangobasaneibyangiritsemunzu y'Uwiteka,ndetsen'ibyaribyateganijwebyosekugirango inzuisanwe.

13Icyakora,munzuy'Uwitekahatabariwemoibikombe by'ifeza,ibisumizi,ibase,inzamba,inzabyazosezazahabu, cyangwaibikoreshobyafeza,by'amafarangayazanywemu nzuy'Uwiteka:

14Arikoibyobabihaabakozi,babisanainzuy'Uwiteka 15Byongeyekandi,ntibabazeabobantu,batanze amafarangayoguhabwaabakozi,kukobakoraga ubudahemuka.

16Amafarangay'ubwinjiracyahan'amafarangay'icyaha ntabwobyinjijwemunzuy'Uwiteka:niabatambyi' 17HazaeliumwamiwaSiriyaarazamuka,arwananaGati, aragitwara,Hazaeliyuburaumutwengoazamukei Yeruzalemu

18Yehovaumwamiw'uBuyudaatwaraibintubyosebyera Yehoshafati,naYehoramu,naAhaziya,basekuruza, abamib'uBuyuda,baribarayeguriyeImana,n'ibintubye byosebyera,n'izahabuzosezabonetsemubutunzibw'inzu y'Uwiteka,nomunzuy'umwami,mazeazoherezakwa HazaeliumwamiwaSiriya

19IbindibikorwabyaYowasin'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?

2Abami

20Abagaragubebarahaguruka,bacuraumugambi,bica YowasimunzuyaMillo,ijyaiSila.

21KubangaYosakarimweneShimeyatinaYehozabadi mweneShomeri,abagaragubiwebaramukubita,arapfa. BamuhambahamwenabasekuruzamumujyiwaDawidi, umuhunguweAmaziyaamuganzamucyimbocye

UMUTWEWA13

1MumwakawagatatunamakumyabiriYowasimwene AhaziyaumwamiwaYudaYehoahazimweneYehu atangiragutegekaIsiraheliiSamariya,mazeategeka imyakacumin'irindwi.

2Akoraibibiimberey'Uwiteka,akurikizaibyahabya YerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheliakora icyaha;Ntiyahava.

3Uburakaribw'UwitekabugurumanakuriIsiraheli, abashyikirizamumabokoyaHazaeliumwamiwaSiriya, nomumabokoyaBenhadadimweneHazaeli,iminsiyabo yose

4YehoahazyingingaUwiteka,Uwitekaaramwumva,kuko yabonyeigitugucyaIsiraheli,kukoumwamiwaSiriya yabakandamizaga

5(UwitekaahaIsiraheliumukiza,kugirangobavemu mabokoy'Abasiriya,Abisirayelibabamumahemayabo nk'ukobyaribimezembere

6Nyamarantibigezebavamubyahabyomunzuya Yerobowamu,wahinduyeIsiraheliicyaha,ahubwo bagendayo,kandimuriSamariyahasigayeishyamba)

7NtiyasizeabantuiYehoahazi,ahubwoyari abanyamafarasimirongoitanu,n'amagareicumi, n'abanyamaguruibihumbiicumi;kukoumwamiwaSiriya yariyarabatsembye,kandiyabagizenk'umukungugu akubita.

8NonehoibindibikorwabyosebyaYehohaz,n'ibyo yakozebyosen'imbaragaze,ntibyanditswemugitabo cy'amatekay'abamibaIsiraheli?

9YehohazaryamananabasekuruzaBamuhambai Samariya,umuhunguweYowasiamuganzamucyimbo cye.

10MumwakawamirongoitatunakarindwiwaYowasi umwamiw'uBuyudaatangiraYehovamweneYehovaz gutegekaIsiraheliiSamariya,ategekaimyakacumi n'itandatu

11Akoraibibiimberey'Uhoraho;Ntiyavuyemubyaha byosebyakozwenaYerobowamumweneNebati, wahinduyeIsiraheliicyaha,arikoaragenda

12IbindibikorwabyosebyaYowasi,n'ibyoyakozebyose n'imbaragazezoseyarwanyenaAmaziyaumwamiw'u Buyuda,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli?

13Yowasiaryamananabasekuruza.Yerobowamuyicara kuntebeyey'ubwami,YowasiashyingurwaiSamariya hamwen'abamibaIsiraheli

14ElishaararwarakuberauburwayibweYowasiumwami waIsiraheliaramusanga,arariramumaso,ati:"Data,data, igareryaIsiraheli,n'abagenderakumafarasi."

15Elishaaramubwiraati:Fataumuheton'imyambi Amujyanaumuheton'imyambi

16AbwiraumwamiwaIsiraheliati:“Shiraikiganzacyawe kumuhetoAmurambikahoikiganza,Elishaashyira amabokoyekubiganzaby'umwami

17Naweati:Funguraidirishyamuburasirazuba Arakingura.Elishaati:Rasa.Ararasa.Naweati: "UmwambiwogutabarwakwaNyagasani,n'umwambiwo gutabarwamuriSiriya,kukouzakubitaAbanyasiriyai Apheki,kugezaigiheuzabaririra.

18Naweati:FataimyambiArabajyanaAbwiraumwami waIsiraheliati:“MukubitehasiYakubiseinshuroeshatu, arahaguma.

19Umuntuw'Imanaaramurakarira,ati:"Ugombagukubita inshuroeshanucyangwaesheshatu;Wabawarakubise Siriyakugezaurangijekuyikoresha:mugiheubuuzatsinda Siriyaarikogatatu

20Elishaarapfa,baramuhamba.Amatsinday'Abamowabu yateyeigihugumumwakautaha

21Bashyinguraumuntu,dorekobatasiagatsikok'abantu bajugunyauwomuntumumvayaElisha:uwomugabo aramanurwa,akorakumagufayaElisha,arazuka, arahaguruka

22ArikoHazaeliumwamiwaSiriyaakandamizaIsiraheli iminsiyoseyaYehoahazi

23Uwitekaabagiriraimpuhwe,arabagiriraimpuhwe, arabubaha,kuberaisezeranoyagiranyenaAburahamu, IsakanaYakobo,kandintazabatsemba,cyangwango abirukaneimbereye

24HazaeliumwamiwaSiriyaarapfa;Benhadadi umuhunguweyimaingomamucyimbocye

25YehovamweneYehoahaziyongeragukuramumaboko yaBenhadadimweneHazaeliimigiyariyarayikuyemu mabokoyaYehovazseInshuroeshatuYowasi aramukubita,agaruraimigiyaIsiraheli

UMUTWEWA14

1MumwakawakabiriwaYowasimweneYehovaz umwamiwaIsiraheliategekaAmaziyamweneYowasi umwamiw'uBuyuda

2Afiteimyakamakumyabirin'itanuigiheyatangiraga gutegeka,ategekaimyakamakumyabirin'icyendai YeruzalemuNyinayitwagaYehoadaniw'iYeruzalemu 3Akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,arikontamezenkase Dawidi,akoraibintubyosenk'ukoseYowasiyakoraga 4Icyakora,ahantuhirengeyentihakuweho,abantu baratambakandibatwikaimibavuahantuhirengeye.

5Ubwamibumazekwemezwamuntoki,koyishe abagaragubebisheumwamise

6Arikoabanab'abicanyintabwoyishe:nk'ukobyanditswe mugitabocy'amategekoyaMose,ahoUwitekayategetse ati:'Basogokuruzantibazicwakubana,cyangwango abanabicwebase;arikoumuntuweseazicwaaziraibyaha bye

7YisheEdomumukibayacy'umunyuibihumbiicumi, afataSelakurugamba,ayitaJokitelikugezanan'ubu.

8AmaziyayoherezaintumwakuriYehoashimwene YehoahazimweneYehu,umwamiwaIsiraheli, aramubwiraati“Ngwinoturebanemumaso”

9YehovaumwamiwaIsiraheliyohererezaAmaziya umwamiw'uBuyuda,avugaati:“IfiyarimuriLibani yoherejeisederiyarimuriLibani,iti:“Uheumukobwa waweumuhunguwanjyeumugorewanjye

10WakubiseEdomurwose,umutimawaweuraguterura: icyubahirocyibi,ugumemurugo:kuberaikiugomba

kwivangamubikomerebyawe,kugirangougwe,ndetse wowenaYudahamwenawe?

11ArikoAmaziyantiyabyumvaNicyocyatumye UmwamiwaIsiraheliazamuka.wenaAmaziyaumwami w'uBuyudabararebanaiBetezemeshiariiYuda.

12YudayarushijehokubamubiimbereyaIsiraheli; bahungiraumuntuwesemumahemayabo

13YehovaumwamiwaIsiraheliajyanaAmaziyaumwami waYuda,mweneYehoasimweneAhaziya,iBetezhemu, ageraiYeruzalemu,asenyaurukutarwaYeruzalemukuva kuiremboryaEfurayimukugezakuirembory'imfuruka, rifitemeteromaganaane

14Afataizahabun'ifezabyose,n'ibikoreshobyosebyari munzuy'Uwiteka,nomubutunzibw'inzuy'umwami,no mubugwate,asubiraiSamariya

15NonehoibindibikorwabyoseYehovayakoze, n'imbaragaze,n'ukuntuyarwanyenaAmaziyaumwami w'uBuyuda,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli?

16Yehoasiaryamananabasekuruza,ahambwaiSamariya hamwen'abamibaIsiraheliumuhunguweYerobowamu aganzamucyimbocye.

17AmaziyamweneYowasiumwamiw'uBuyudaabaho nyumay'urupfurwaYehoasimweneYehovazumwamiwa Isiraheliimyakacumin'itanu.

18IbindibikorwabyaAmaziya,ntibyanditswemugitabo cy'amatekay'abamib'uBuyuda?

19NonehobamugambaniraiYeruzalemu,ahungirai Lakish;arikobamutumahoiLakishi,bamwiciraaho 20Bamujyanakumafarashi,ahambwaiYeruzalemuari kumwenabasekuruzamumujyiwaDawidi.

21AbayudabosebafataAzariyawariufiteimyakacumi n'itandatuy'amavuko,bamugiraumwamimucyimbocya seAmaziya.

22YubakaElati,ayisubizamuBuyuda,umwamiaryamana nabasekuruza

23MumwakawacuminagatanuwaAmaziyamwene YowasiumwamiwaYudaYerobowamumweneYowasi umwamiwaIsiraheliatangiragutegekaiSamariya,ategeka imyakamirongoinen'umwe.

24Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyavuyemubyaha byosebyaYerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheli akoraicyaha.

25YagaruyeinkombezaIsirahelikuvayinjiramuri Hamatikugerakunyanjayomukibaya,nk'ukoijambo ry'UwitekaImanayaIsiraheliyabivuze,ibyoyabivugishije ukubokok'umugaraguweYona,mweneAmitayayi, umuhanuzi,wariiGatheferi.

26KukoUwitekayabonyeumubabarowaIsiraheli,koari umujinyamwinshi,kukontamuntuwafunzwe,ntan'umwe wasigaye,cyangwaumufashawaIsiraheli

27UwitekantiyavuzekoazakurahoizinaryaIsiraheli munsiy'ijuru,arikoabakizaukubokokwaYerobowamu mweneYowasi

28NonehoibindibikorwabyosebyaYerobowamu,n'ibyo yakozebyosen'imbaragaze,ukoyarwanye,n'ukuntu yagaruyeDamasiko,naHamatiwariuBuyuda,kubera Isiraheli,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli?

29Yerobowamuaryamananabasekuruza,ndetsen'abami baIsiraheliUmuhunguweZakariyayimaingomamu cyimbocye

UMUTWEWA15

1Mumwakawamakumyabirinakarindwiwa YerobowamuumwamiwaIsiraheliatangiraAzariya mweneAmaziyaumwamiw'uBuyudakungoma.

2Igiheyariatangiyekuganza,yariafiteimyakacumi n'itandatu,ategekaiYeruzalemuimyakaibirinamirongo itanu.NyinayitwagaYekoliyaw'iYeruzalemu.

3Akoraibikwiriyeimberey'Uhoraho,nk'ukoseAmaziya yariyarakozebyose

4Uzigamekoahantuhirengeyehatakuweho:abantu batambaibitambokandibatwikaimibavuikiriahantu hirengeye.

5Uhorahoakubitaumwami,kuburyoyabayeumubembe kugezaapfuye,aturamunzumyinshiUmuhungu w'umwamiYotamuyarihejuruy'urugo,aciraabantubomu gihugu

6IbindibikorwabyaAzariyan'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?

7AzariyaaryamananabasekuruzaBamuhambahamwe nabasekuruzamumujyiwaDawidi,umuhunguwe Yotamuamuganzamucyimbocye.

8Mumwakawamirongoitatun'umunaniwaAzariya umwamiw'uBuyuda,ZakariyamweneYerobowamu ategekaIsiraheliiSamariyaameziatandatu.

9Akoraibibiimberey'Uwitekank'ukobasekuruza babigenjeNtiyavuyemubyahabyaYerobowamumwene Nebati,watumyeIsiraheliakoraicyaha.

10ShallumumweneYabeshiamugambanira,amukubita imberey'abantu,aramwica,amutegekamucyimbocye

11IbindibikorwabyaZakariya,dorekobyanditswemu gitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli

12Iriniryojambory'UwitekayabwiyeYehu,avugaati: “AbahungubawebazicarakuntebeyaIsirahelikugezaku gisekurucyakaneNikobyagenze

13ShallumumweneYabeshiatangiragutegekamumwaka wacyendanamirongoitatuwaUziyaumwamiw'u Buyuda;ategekaukwezikoseiSamariya

14MenahemumweneGadiarazamukaavaiTirza,agerai Samariya,akubitaShallumumweneYabeshiiSamariya, aramwica,amutegekamucyimbocye

15IbindibikorwabyosebyaShallum,n'ubugambanyibwe yakoze,dorekobyanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli

16MenahemakubitaTifa,n'ibiyirimobyose,n'inkombe zawozivaiTirza,kukobatamwugururiye,nicyocyatumye akubitan'abagorebosebarimobarikumwen'umwana yarashwanyaguje.

17MumwakawacyendanamirongoitatuwaAzariya umwamiw'uBuyuda,atangiraMenahemumweneGadi gutegekaIsiraheli,amaraimyakaicumiiSamariya

18Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyakurahoiminsiye yosemubyahabyaYerobowamumweneNebati,watumye Isiraheliakoraicyaha

19PuliumwamiwaAshuriajekurwanyaigihugu,maze MenahemuahaPulibihumbiigihumbiby'ifeza,kugirango ukubokokwekubananawekugirangoyemezeubwami muntoki

20MenahemuasabaamafarangaIsirayeli,ndetsen'abantu bosebakomeyeb'abakire,muriburimuntushekelimirongo itanuy'ifeza,kugirangoaheumwamiwaAshuriUmwami waAshuriarahindukira,ntagumamuriicyogihugu

21IbindibikorwabyaMenahemun'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?

22Menahemaryamananabasekuruzaumuhunguwe Pekayayimaingomamucyimbocye.

23MumwakawamirongoitanuwaAzariyaumwamiw'u BuyudaPekayamweneMenahemuatangiragutegeka IsiraheliiSamariya,ategekaimyakaibiri

24Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyavuyemubyahabya YerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheliakora icyaha

25ArikoPekamweneRemaliya,umutwarew'ingaboziwe, aramugambanira,amukubitaiSamariya,mungoroy'inzu y'umwami,arikumwenaArgobnaArihe,hamwe n'abagabomirongoitanub'iGaleyadi,aramwica, amutegekamucyumbacye

26IbindibikorwabyaPekahiyan'ibindiyakozebyose, dorekobyanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli

27MumwakawakabirinamirongoitanuwaAzariya umwamiwaYudaPekamweneRemaliyaatangira gutegekaIsiraheliiSamariya,ategekaimyaka makumyabiri.

28Akoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyavuyemubyahabya YerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheliakora icyaha.

29MugihecyaPekaumwamiwaIsirahelihaza TigilapileyeriumwamiwaAshuri,atwaraIjoni, Abelibetmaacha,naYano,naKedeshi,Hazori,Galeyadi, naGalilaya,igihugucyosecyaNafutali,babajyanamu bunyagemuriAshuri

30HosheyamweneElayagambaniyePekamwene Remaliya,aramukubita,aramwica,amutegekamucyimbo cye,mumwakawamakumyabiriYotamumweneUziya

31IbindibikorwabyaPeka,n'ibyoyakozebyose,doreko byanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli

32MumwakawakabiriwaPekamweneRemaliya umwamiwaIsiraheliatangiraYotamumweneUziya umwamiw'uBuyudakungoma

33Igiheyariatangiyekuganza,afiteimyakacumin'itanu nakabiri,ategekaiYeruzalemuimyakacumin'itandatu. NyinayitwagaYerusha,umukobwawaZadoki

34Akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,akoraibyose Uziyayakozebyose.

35Nubwoahantuhirengeyehatakuweho:abantubatamba ibitambokandibatwikaimibavuikiriahantuhirengeye Yubakairemboryohejurury'inzuy'Uwiteka.

36NonehoibindibikorwabyosebyaYotamu,n'ibyo yakozebyose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami b'uBuyuda?

37Muriiyominsi,UhorahoatangirakoherezakuriYuda ReziniumwamiwaSiriya,naPekamweneRemaliya 38Yotamuaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidise,umuhunguweAhazi amwimamucyimbocye

UMUTWEWA16

1MumwakawacuminakarindwiwaPekamwene RemaliyaAhazimweneYotamuumwamiw'uBuyuda atangiragutegeka.

2Ahaziafiteimyaka20y'amavuko,igiheyatangiraga gutegeka,agategekaimyakacumin'itandatuiYeruzalemu,

arikontiyakoraibibereyeimberey'UwitekaImanaye,nka Dawidise.

3Arikoyagendamunziray'abamibaIsiraheli,yego, atumaumuhunguweanyuramumuriro,nk'ukoamahano y'abanyamahanga,uwoUhorahoyirukanyeimbere y'Abisirayeli

4Atambaibitambo,atwikaimibavuahantuhirengeye,ku misozi,nomunsiy'ibitibyosebitoshye.

5HanyumaReziniumwamiwaSiriyanaPekamwene RemaliyaumwamiwaIsirahelibazaiYeruzalemu kurwana,nukobagotaAhazi,arikontibashobora kumutsinda

6Muriicyogihe,RezinumwamiwaSiriyayagaruyeElati muriSiriya,akuraAbayahudikuriElath,maze AbanyasiriyabazakuriElati,barahaturakugezanan'ubu 7AhaziyoherezaintumwakuriTiglathipileseriumwami waAshuri,avugaati:'Ndiumugaraguwawen'umuhungu wawe:ngwinounkizemumabokoy'umwamiwaSiriya,no mumabokoy'umwamiwaIsiraheliwampagurukiye kundwanya

8Ahaziafataifezan'izahabubyarimunzuy'Uwitekano mubutunzibw'inzuy'umwami,abyohererezaumwamiwa Ashuri

9UmwamiwaAshuriaramwumva,kukoumwamiwa AshuriyazamutseaganaiDamasiko,arawufata,ajyana abaturagebajyanywebunyagoiKir,yicaRezini

10UmwamiAhaziajyaiDamasikoguhurana TiglathipileseriumwamiwaAshuri,abonaigicanirocyarii Damasiko,umwamiAhaziyohererezaUriyaumutambyi umutambagirow'urutambiro,n'imiterereyarwo,nk'uko imirimoyabyoyabikoraga.

11Uriyaumutambyiyubakaigicaniroakurikijeibyo umwamiAhaziyariyatumijeiDamasiko,nukoUriya umutambyiUriyaabigiraumwamiAhaziyavuyei Damasiko

12UmwamiavuyeiDamasiko,umwamiabonaigicaniro, umwamiyegeraigicaniro,aragitanga.

13Yatwitseigitambocyegitwikwan'amaturoyey'inyama, asukahoituroryery'ibinyobwa,aminjagirakugicaniro amarasoy'ibitambobyeby'amahoro.

14Azanakandiigicanirocy'umuringacyariimbere y'Uwiteka,imberey'urugo,hagatiy'urutambiron'inzu y'Uwiteka,agishyiramumajyaruguruy'urutambiro.

15UmwamiAhaziategekaUriyaumutambyi,avugaati: “Kugicanirokinini,gitwikaigitambogitwikwamugitondo, n'igitambocy'inyamacyanimugoroba,n'igitambo cyatwitswen'umwami,n'igitambocyecy'inyama, n'amaturoyatwitseabatuyemugihugucyose,n'amaturo y'inyaman'ibitambobyabobyokunywakandi uyaminjagirehoamarasoyosey'igitambocyoswa, n'amarasoyosey'igitambo,kandiigicanirocy'umuringani cyonzababaza.

16Uriyaniwemutambyi,nk'ukoumwamiAhaziyategetse byose

17UmwamiAhaziatemaimipakay'ibirindiro,abikuramo umwoboamanurainyanjamubimasaby'umuringabyari munsiyacyo,abishyirakumabuyey'amabuye.

18Kandiubwihishobw'isabatobubatsemunzu,n'umwami yinjirahanze,ahindukiraavamunzuy'Uwitekakumwami waAshuri.

19IbindibikorwabyaAhaziyakoze,ntibyanditswemu gitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?

20Ahazaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidi,umuhunguweHezekiya amuganzamucyimbocye

UMUTWEWA17

1MumwakawacuminakabiriwaAhaziumwamiw'u Buyuda,atangiraHosheyamweneElahgutegekai Samariyamugihecy'imyakaicyenda

2AkoraibibimumasoyaYehova,arikontiyakora nk'abamibaIsirayelibamubanjirije

3ShalmaneseriumwamiwaAshuriaramurwanya Hosheyaabaumugaraguwe,amuhaimpano.

4UmwamiwaAshuriasangaubugambanyiiHosheya, kukoyoherejeintumwakumwamiwaEgiputa,kandinta mpanoyahayeumwamiwaAshurink'ukoyariyarabikoze ukoumwakautashye,nicyocyatumyeumwamiwaAshuri aramufunga,amuboheshaimbohe

5UmwamiwaAshuriazamukamugihugucyose,azamuka iSamariya,amugotaimyakaitatu

6MumwakawacyendawaHosheyaumwamiwaAshuri afataSamariya,ajyanaIsirahelimuriAshuri,abashyirai HalanaHaborikuruzirwaGozaninomumigiy'Abamedi 7Kukorero,AbayisrahelibacumuyeUwitekaImanayabo yabavanyemugihugucyaEgiputa,bayobowenaFarawo umwamiwaEgiputa,kandibagatinyaizindimana, 8Agendamumategekoy'amahanga,uwoUhoraho yirukanyeimberey'Abisirayeli,n'abamibaIsirahelibari barakoze

9Abayisrahelibakorarwihishwaibyobidakwiriye UwitekaImanayabo,babubakiraahantuhirengeyemu migiyaboyose,kuvakumunaraw'abarinzikugezamu mujyiukikijwe

10Babashyirahoamashushon'ibitimumisozimiremire,no munsiy'ibitibyosebibisi:

11Ahonihobaturiraimibavuahantuhirengeye,kimwe n'amahangaUhorahoyatwayeimbereyabo.kandiakora ibintubibibyokurakariraUhorahouburakari:

12Kukobakoreragaibigirwamana,Uwitekayari yababwiyeati'Ntimukagireicyomukora.'

13NyamaraUwitekayahamijeIsiraheli,n'Ubuyuda, n'abahanuzibose,n'ababonagabose,avugaati:'Mureke inzirazanyumbi,mukurikizeamategekoyanjye n'amategekoyanjye,nkurikijeamategekoyosenategetseba sogokuruza,mbohererejen'abajabanjyeabahanuzi 14Ntibarikumva,arikobakomantaamajosi,nk'ijosiryaba sekuruza,batizeraUwitekaImanayabo 15Bangaamategekoye,isezeranoyagiranyenaba sekuruza,n'ubuhamyabweyabashinjagaBakurikira ibitagiraumumaro,babaimpfabusa,bakurikira abanyamahangababakikije,uwoUwitekayari yarabategetse,kugirangobatabikora.

16Basigaamategekoyosey'UwitekaImanayabo,babagira ibishushobishongeshejwe,ndetsen'inyanaebyiri,bakora ibiti,basengaingabozosezomuijuru,bakoreraBaali

17Batumaabahungubabon'abakobwababobanyuramu muriro,bakoreshakuraguranokuroga,baragurishango bakoreibibiimberey'Uwiteka,kugirangobamurakaze

18NicyocyatumyeUwitekaarakariraAbisirayeli,abakura mumasoye,ntan'umwewasigayeuretseumuryangow'u Buyudagusa

19Yudantiyubahirizaamategekoy'UwitekaImanayabo, ahubwoyagendeyekumategekoyaIsiraheli.

20UhorahoyangaurubyarorwoserwaIsiraheli, arabababaza,abashyiramumabokoy'abasahuzi,kugeza ubwoabirukanyeimbereye.

21KukoyakodeshejeIsirahelimunzuyaDawidi;nuko bahinduraYerobowamumweneNebatiumwami: YerobowamuakuramoIsiraheligukurikiraUhoraho, bitumabakoraicyahagikomeye

22KukoAbayisrahelibagendeyemubyahabyosebya Yerobowamuyakoze;Ntibavuyemuribo;

23KugezaigiheUwitekayakuyeIsirahelimumasoye, nk'ukoyariyarabivuzekubagaragubeboseb'abahanuzi. Abisirahelinabobakurwamugihugucyabobajyamuri Ashurikugezanan'ubu

24UmwamiwaAshuriazanaabantuiBabiloni,iKuta,i Ava,iHamati,nomuriSefarvaimu,abashyiramumigiya Samariyamucyimbocy'Abisirayeli,nukobatunga Samariya,baturamumigiyawo.

25Bakimaraguturaaho,batinyaUwiteka,nicyocyatumye Uwitekayoherezaintaremuribo,yicabamwemuribo

26NicyocyatumyebabwiraumwamiwaAshuri,baravuga bati:“Amahangawakuyehoukayashyiramumigiya Samariya,ntuziukoImanay'igihuguimeze,niyompamvu yoherejeintaremuribo,dorekobabishe,kukobataziinzira y'Imanay'igihugu

27UmwamiwaAshuriategekaati:“Nimujyaneyoumwe mubatambyimwazanyeaho.nibarekebajyeguturaaho, kandiabigisheinziray'Imanay'igihugu

28HanyumaumwemubatambyibaribatwayeiSamariya arazaaturaiBeteli,abigishaukobagombagutinya Uwiteka

29Icyakora,amahangayoseyaremyeimanaayashyiramu mazuy'ahantuhirengeyeAbasamariyabakoze,amahanga yoseyomumigiyabobatuyemo

30Abagabob'iBabilonibakoraSuccothbenoti,Abagabo baKutibakoraNergal,naHamatibakoraAshima, 31AbavitebakoraNibhazinaTartak,Abasifaribatwika abanababomumuriroAdrammelekinaAnammeleki, imanayaSefarvaimu.

32BatinyaUwiteka,bihinduraabatobomuriboabatambyi bomumisozimiremire,babatambiraibitambomumazu y'ahantuhirengeye.

33BatinyagaUhoraho,bakoreraimanazabo,bakurikije amahangabakuyeaho

34Kugezan'uyumunsi,bakurikizaimyitwarireyaboya mbere:ntibatinyaUwiteka,kandintibatinyaamategeko yabo,cyangwaamategekoyabo,cyangwaamategeko n'itegekoUwitekayategetseabanabaYakobo,uwoyise Isiraheli;

35Uwoyariyarasezeranyen'Uwiteka,abategekaati: 'Ntimuzatinyeizindimana,ntimuzunamire,ntuzabakorere, cyangwangomutambireibitambo:

36ArikoUwitekawagukuyemugihugucyaEgiputaafite imbaraganyinshin'ukubokokurambuye,uzamutinya, kandiuzamusengera,kandiuzamutambireibitambo

37Kandiamategeko,amategeko,amategeko,n'itegeko yakwandikiye,muzubahirizeitekaryose;kandintuzatinye izindimana

38Kandiisezeranonagiranyenawentuzibagirwa;kandi ntuzatinyeizindimana

39ArikoUhorahoImanayaweuzatinya;Azagukizamu mabokoy'abanzibawebose.

40Nyamarantibigezebumva,arikobumvisenk'ukobyari bisanzwe.

41AmahangareroatinyaUwiteka,akoreraibishusho byabobibajwe,habakubanababo,ndetsenokubanababo, nk'ukobasekuruzababigenjekugezanan'ubu

UMUTWEWA18

1UmwakawagatatuwaHosheyamweneElaumwamiwa Isiraheli,HezekiyamweneAhaziumwamiw'uBuyuda atangiragutegeka.

2Afiteimyakamakumyabirin'itanu,igiheyatangiraga ingoma;ategekaiYeruzalemuimyakamakumyabiri n'icyenda.NyinayitwagakandiAbi,umukobwawa Zakariya

3Akoraibikwiriyebyoseimberey'Uhoraho,nk'ukose Dawidiyabigenje.

4Yakuyeahantuhirengeye,asenyaayomashusho,atema ibiti,amenaguraibiceinzokay'umuringaMoseyari yarakoze,kukokugezaicyogiheAbisirahelibatwitse imibavu,ayitaNehushitani

5YiringiraUwitekaImanayaIsiraheli;kuburyonyumaye ntan'umwewariumezenkawemubamiboseb'uBuyuda, cyangwaseabaribamubanjirije

6KukoyakomyeUwiteka,arikontiyarekakumukurikira, ahubwoyubahirizaamategekoyeUhorahoyategetseMose.

7Uhorahoyarikumwenaweahoyasohokagahose,nuko yigomekakumwamiwaAshuri,arikontiyamukorera

8YakubiseAbafilisitiya,kugezaiGaza,n'imbibizacyo, kuvakumunaraw'abarinzikugezamumujyiuzitiriwe

9Mumwakawakanew'umwamiHezekiya,wariumwaka wakarindwiwaHosheyamweneElaumwamiwaIsiraheli, umwamiwaShalmaneseriumwamiwaAshuriarahaguruka arwanyaSamariya,aragota

10Nyumay'imyakaitatubarayifata:nomumwakawa gatandatuwaHezekiya,uwoniwomwakawacyendawa HosheyaumwamiwaIsiraheli,Samariyaarafatwa 11UmwamiwaAshuriajyanaIsirahelimuriAshuri, abashyiraiHalanoiHaborikuruzirwaGozaninomu migiy'Abamedi:

12Kuberakobatumviyeijwiry'UwitekaImanayabo, ahubwobakarengakuisezeranorye,kandiibyoMose umugaraguw'Uwitekayategetsebyose,arikontibabyumva, cyangwangobabumve.

13Mumwakawacuminakanew'umwamiHezekiya,ni bwoSenakeribuumwamiwaAshuriyahagurukiye kurwanyaimigiyoseyariikikijwen'uBuyuda,arabatwara 14Hezekiyaumwamiw'uBuyudayoherezaumwamiwa AshurikwaLakishi,arababwiraati'narababaje;garuka kurinjye:ibyowanshizehobyosenzabyihanganira. UmwamiwaAshuriageneraHezekiyaumwamiw'u Buyudaimpanomaganaatatuz'ifezan'impanomirongo itatuzazahabu

15Hezekiyaamuhaifezazosezabonetsemunzuy'Uwiteka nomubutunzibw'inzuy'umwami.

16Muriicyogihe,Hezekiyayatemyezahabukumuryango w'urusengerorw'Uwiteka,nokunkingiumwamiHezekiya umwamiw'uBuyudayariyometseho,ayihaumwamiwa Ashuri

17UmwamiwaAshuriyoherezaTartani,Rabsarina RabshakekuvaiLakishikumwamiHezekiyahamwe n'ingabonyinshizirwanyaYeruzalemuBarazamuka bageraiYeruzalemu.Bamazekuzamuka,baraza bahagararakumuyoborowapisineyohejuru,urimu muhandamuniniw'umurimawuzuye

18Bamazeguhamagaraumwami,basangaEliyakimu mweneHilkiyawariumutwarew'urugo,naShebna umwanditsi,naYowiyamweneAsafu

19Rabshakearababwiraati:“NimubwireHezekiya,niko umwamiukomeye,umwamiwaAshuriavugaati:“Niiki cyizerewizeye?

20Uragirauti:(arikoniamagamboyubusa,)Mfiteinama n'imbaragaz'intambaraNonenindewizeye,ko wangometse?

21Nonehodorewiringiyeinkoniy'ururubingorwacitse, ndetsenomuriEgiputa,umuntuaramutseyegamiye, azajyamukubokokwe,akamucumitaNikoumwami FarawowomuMisiriabamwiringirabose.

22Arikonimumbwirango:TwiringiyeUwitekaImana yacu,siwe,Hezekiyayakuyehoibicanirobye,akaba yarabwiyeYudanaYeruzalemuati:'Muzasengeraimbere y'ikigicaniroiYeruzalemu?

23Nonehorero,ndakwinginze,ndagusezeranyadatabuja umwamiwaAshuri,kandinzaguhaamafarasiibihumbi bibiri,nibaubishoboyekugirangoubashyireho

24Noneseniguteuzahinduraisuray'umutwareumwe w'abatwarebashebujamuto,kandiukiringiraEgiputa amagaren'amafarasi?

25UbundazamutsentaUwitekaarwanyaahahantungo arimbure?Uhorahoarambwiraati'Uzamukeuhangane n'ikigihugu,urimbure

26EliyakimumweneHilkiyanaShebnanaYowasiabwira Rabshakeati:“Ndakwinginze,vuga,abagaragubawemu rurimirwaSiriya;kuberakoturabyumva:kandi ntukavuganenatwemururimirwabayahudimumatwi yabantubarikurukuta.

27Rabshakearababwiraati:Databujayanyoherejekwa shobuja,nokuriwewe,kugirangomvugeayamagambo? Ntiyantumyekubantubicayekurukuta,kugirangobarye amaseyabo,kandibanywehamwenabo?

28Rabshakeharahagarara,atakan'ijwirirengamururimi rw'Abayahudi,mazeavugaati:“Umvaijambory'umwami ukomeye,umwamiwaAshuri:

29Umwamiavugaati:“Hezekiyantagushuke,kuko atazashoborakugukizamukubokokwe:

30NturekengoHezekiyaatumewiringiraUhoraho,avuga ati:'Uwitekaazadukiza,kandiuyumujyintuzashyikirizwa umwamiwaAshuri

31NtimwumveHezekiya,kukoarikoumwamiwaAshuri avugaati:“Giranaamasezeranonanjyen'impano,hanyuma uzeahondi,hanyumauryeumuntuwesewomumuzabibu we,n'umwemugiticyecy'umutini,kandiunywekuriburi weseamaziy'iribarye:

32Kugezaigihenzazankakujyanamugihugukimeze nk'igihugucyawe,igihugucy'ibigorinadivayi,igihugu cy'umugatin'imizabibu,igihugucy'amavutayaelayo n'ubuki,kugirangoubeho,kandintupfe:kandintukumve Hezekiya,igiheazakwemeza,akavugaati'Uwiteka azadukiza.'

33Hobahariimanazomumahangazatanzemugihugu ciwezosemumabokoy'umwamiwaAshuri?

34ImanayaHamatinaAripadiirihe?imanaza Sefarvaimu,HenanaIvazirihe?bakuyeSamariyamu kubokokwanjye?

35Nibandemumanazosezomubihugu,bakuyeigihugu cyabomukubokokwanjye,kugirangoUwitekaakure Yeruzalemumukubokokwanjye?

36Arikoabantubaraceceka,ntibagiraicyobamusubiza, kukoitegekory'umwamiryaririvugariti:“Ntumusubize.”

37HanyumaEliyakimumweneHilkiyawariumutware w'urugo,naShebnaumwanditsi,naYowiyamweneAsafu wandika,bazaiHezekiyabakodeshaimyenda,bamubwira amagamboyaRabsake

UMUTWEWA19

1UmwamiHezekiyaabyumvise,akodeshaimyendaye, yitwikiraibigunira,yinjiramunzuy'Uwiteka

2YoherezaEliyakimuwarihejuruy'urugo,naShebna umwanditsi,n'abakurub'abatambyi,bambayeibigunira, babwiraYesayaumuhanuzimweneAmosi

3Baramubazabati:"Hezekiyaavugaati:"Uyumunsini umunsiw'amakuba,nogucyahwanogutukaImana,kuko abanabavutse,kandintambaragazokubyara

4BirashobokakoUwitekaImanayaweizumvaamagambo yoseyaRabshake,uwoumwamiwaAshurishebuja yoherejegutukaImananzima;kandiazamagana amagamboUwitekaImanayaweyumvise:niyompamvu uzamureisengeshoryaweabasigaye.

5Abagaragub'umwamiHezekiyabazakuriYesaya

6Yesayaarababwiraati:'Mbwireshobujaati'Uwiteka avugaati'Ntimutinyeamagambomwumvise,abagaragu b'umwamiwaAshuribansebye

7Dorenzamutumahoigisasu,azumvaigihuha,asubiremu gihugucye.Nzamuterakugwamunkotamugihugucye.

8Rabshakeharagaruka,asangaumwamiwaAshuriarwana naLibiya,kukoyariyumvisekoyavuyeiLakishi

9AmazekumvabavugaibyaTirhakaumwamiwa Etiyopiya,ati:"NonehoasohotsekukurwanyaYongeye koherezaintumwakuriHezekiya,ati:"

10NgukoukouzavugananaHezekiyaumwamiw'u Buyuda,ukavugauti'Imanayawewizeyekoigushuka, ukavugauti:Yerusalemuntizashyikirizwaumwamiwa Ashuri.

11Dore,wigezewumvaibyoabamibaAshuribakoreye ibihugubyose,ubatsembaburundu,uzarokorwa?

12Sabaimanaz'amahangazibakizebasogokuruza barimbuye;nkaGozan,Harani,naRezef,n'abanabaEdeni bariiThelasari?

13UmwamiwaHamatin'umwamiwaAripadin'umwami w'umujyiwaSefarivayimu,HenanaIvabarihe?

14Hezekiyayakiriyeibaruway'intokiz'intumwa, arazisoma,Hezekiyaazamukamunzuy'Uwiteka, ayikwirakwizaimberey'Uwiteka

15Hezekiyaasengaimberey'Uwiteka,aravugaati 'UwitekaImanayaIsiraheli,ituyehagatiy'abakerubi,uri Imana,ndetsewowewenyine,mubwamibwosebwokuisi; waremyeijurun'isi.

16Uhoraho,wunamireugutwi,wumve:fungura,Uwiteka, amasoyawe,urebe:wumveamagamboyaSenakeribu, wamutumyegutukaImananzima.

17Niukuri,Uhoraho,abamibaAshuribarimbuye amahangan'ibihugubyabo,

18Bajugunyaimanazabomumuriro,kukoatariimana, ahubwoniimirimoy'amabokoy'abantu,ibitin'amabuye,ni yompamvubabatsembye

19Nonehorero,UwitekaImanayacu,ndagusabye, udukizemukubokokwe,kugirangoubwamibwosebwo kuisibumenyekouriUwitekaImana,ndetsewowe wenyine

20YesayamweneAmoziyoherezaHezekiya,avugaati: “UkunikoUwitekaImanayaIsiraheliivuga,ibyo wansengeyekurwanyaSenakeribuumwamiwaAshuri numvise

21IriniryojamboUwitekayavuzekuriwe;Isugi umukobwawaSiyoniyagusuzuguye,aragusekacyane; umukobwawaYeruzalemuyakuzunguyeumutwe

22Nindewatutsekandiuratuka?Nindewashyizehejuru ijwiryawe,ukazamuraamasoyawehejuru?ndetseno kurwanyaUwerawaIsiraheli

23WamaganyeUwitekaintumwazawe,uravugauti:“Ndi kumwen'amagareyanjyemenshi,ndazamukanjyaku mpingay'imisozi,kumpandezaLibani,kandinzatema ibitiby'amasederimaremare,n'ibitiby'ibitibyatoranijwe, mazeninjiremuicumbiry’imipakaye,nomuishyamba ryaKarumeli

24Nacukuyekandinywaamaziadasanzwe,kandi nkoreshejeibirengebyanjyenkamainzuzizosez'ahantu hagoswe

25Ntiwigezewumvakeraukonabikoze,ndetsenomu bihebyakerakonabiremye?Nonehonabizanye,kugira ngoubeimyandaimigiikikijweikirundo

26Niyompamvuabayituyebaribafiteimbaraganke, barumiwekandibarumirwa;baribamezenk'ibyatsibyomu murima,kandink'icyatsikibisi,nk'ibyatsibyokunzu, kandink'ibigoribyaturikambereyogukura

27Arikonziubuturobwawe,gusohokakwawe,kwinjira, n'uburakaribwawekundwanya

28Kuberakouburakaribwawebundakariye n'umuvurunganowawebyinjiyemumatwiyanjye,nicyo gitumanzashyiraindoboyanjyemuzuru,n'umukandara wanjyemuminwayawe,kandinzagusubizainyumainzira wanyuzemo.

29Kandiikikizakuberaikimenyetso,Uzaryauyumwaka ibintubikuraubwabyo,nomumwakawakabiriibibyara kimwe;mumwakawagatatumubiba,musarure,mutere imizabibu,muryeimbutozayo

30AbasigayebahunzeinzuyaYudabazongeragushinga imizihasi,beraimbutohejuru.

31KukomuriYeruzalemuhazasohokaabasigaye, n'abahungabakavakumusoziwaSiyoni,umweteUhoraho Nyiringaboazabikora

32NicyogitumaUwitekaavugakubyerekeyeumwami waAshuri,ati'Ntazinjiramuriuyumujyi,cyangwango araseumwambi,cyangwangoazeimbereyeafiteingabo, cyangwangoaterebanki

33Munzirayaje,nikoazagarukakandintazinjiramuri uyumujyi,nikoUwitekaavuga

34Kukonzarengerauyumujyi,nkawukize,kubwanjyeno kumugaraguwanjyeDawidi.

35Muriiryojoro,umumarayikaw'Uwitekaarasohoka, akubitamunkambiy'Abashuriibihumbimaganaane n'ibihumbibitanu.Babyutsekaremugitondo,basangabose ariimiramboyapfuye

36NukoumwamiwaSenaheribwaAshuriaragenda, aragendaaragaruka,aturaiNineve.

37AkimaragusengeramunzuyaNisrokiimanaye, AdrammelekinaSharezerabahungubebamukubitainkota, bahungiramugihugucyaArumeniya.Esarhadoni umuhunguweyimaingomamucyimbocye

UMUTWEWA20

1Muriiyominsi,Hezekiyayariarwayekugezaapfuye UmuhanuziYesayamweneAmosiaramwegera, aramubwiraati“Uwitekaavugaati:'Nimwubakeinzu yawe;'kukouzapfa,ntuzabaho.

2Hanyumayubikaamasokurukuta,asengaUwitekaati:

3Ndagusabye,Uwiteka,ibukanonehoukonagenzeimbere yawemukurinomumutimautunganye,kandinkora ibyizamumasoyaweHezekiyaarariracyane

4Yesayaasohokamugikaricyohagati,ijambory'Uwiteka rizakuriwerivugariti:

5Ongerauhindukire,ubwireHezekiyaumutware w'ubwokobwanjye,UkunikoUwitekaavuga,Imanaya Dawidiso,numviseamasengeshoyawe,mbonaamarira yawe:dorenzagukiza,kumunsiwagatatuuzamukeujye munzuy'Uwiteka

6Kandinzongerakuminsiyaweimyakacumin'itanu; Nzagukizan'uyumujyimumabokoy'umwamiwaAshuri Nzarindauyumujyikubwanjye,nokubw'umugaragu wanjyeDawidi.

7Yesayaati:Fataigipandecy'umutiniBarafata barabishyirakugihute,arakira

8HezekiyaabwiraYesayaati:"Niikihekimenyetso cyerekanakoUwitekaazankiza,kandikonzamukamunzu y'Uwitekakumunsiwagatatu?"

9Yesayaati:"IkikimenyetsouzagiraUwiteka,koUwiteka azakoraibyoyavuze:igicucukizajyahejuruyadogere icumi,cyangwagisubirekuridogereicumi?"

10Hezekiyaaramusubizaati:Niikintucyoroshyeko igicucukimanukakuridogereicumi:oya,arikoigicucu gisubireinyumakuridogereicumi

11UmuhanuziYesayaatakambiraUwiteka,azanaigicucu kuridogereicumiinyuma,ahocyaricyamanutsemu mvugoyaAhazi

12Muriicyogihe,Berodakibaladani,mweneBaladani, umwamiwaBabiloni,yohererezaHezekiyaamabaruwa n'impano,kukoyariyumvisekoHezekiyayariarwaye

13Hezekiyaarabategaamatwi,aberekainzuyosey'ibintu byeby'agaciro,ifeza,zahabu,ibirungo,n'amavutameza, n'inzuyosey'intwaroze,n'ibintubyosebyarimubutunzi bwe:ntakintunakimwemunzuye,cyangwamubutegetsi bwebwose,Hezekiyaatabereka

14HanyumaumuhanuziYesayaabwiraumwamiHezekiya, aramubazaati:"Ababantubavuzeiki?"Bavuyehe? Hezekiyaati:"Bakomokamugihugucyakure,ndetsenoi Babiloni"

15Naweati:“Niikibabonyemunzuyawe?Hezekiya aramusubizaati:“Ibintubyosebirimunzuyanjye babibonye,ntakintunakimwekirimubutunzibwanjye ntigezembereka

16YesayaabwiraHezekiya,umvaijambory'Uwiteka

17Dorekoiminsiizaza,ibirimunzuyawen'ibyaba sogokuruzabawebabitsekugezanan'ubu,bizajyanwai

Babiloni,ntakintunakimwekizasigara,'nikoYehova avuze.

18Kandimubahungubawebazaguha,uzabyaraBazaba inkonemungoroy'umwamiwaBabiloni.

19HezekiyaabwiraYesayaati:“Ijambory'Uwitekani ryizaNaweati:"Ntabwoaribyiza,nibaamahoron'ukuri birimubihebyanjye?"

20IbindibikorwabyaHezekiyan'imbaragazezose, n'uburyoyakozeikidendezi,umuyoboro,akazanaamazi mumujyi,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamib'u Buyuda?

21Hezekiyaaryamananabasekuruza,umuhunguwe Manaseyimaingomaye.

UMUTWEWA21

1Manaseyariafiteimyakacumin'ibiriigiheyatangiraga gutegeka,ategekaimyakamirongoitanun'itanui Yeruzalemu.NyinayitwagaHephiba.

2Akoraibibiimberey'Uhoraho,nyumay'amahano y'abanyamahanga,Uhorahoyirukanyeimberey'Abisirayeli 3KukoyongeyekubakaahantuhirengeyeseHezekiyayari yarashenye;YubakiraibicanirokuriBaali,akoraigiti kimwenaAhabuumwamiwaIsiraheliasengaingabozose zomuijuru,arazikorera.

4Yubakaibicaniromunzuy'Uwiteka,Uwitekaavugaati:I Yerusalemunzashyiraizinaryanjye

5Yubakiraibicaniroingabozosezomuijurumungoro ebyiriz'Uwiteka

6Atumaumuhunguweanyuramumuriro,yitegerezaibihe, akoreshauburozi,akoranan'abadayimonin'abapfumu, akoraibibibyinshiimberey'Uwiteka,kugirango amurakaze

7Ashirahoigishushokibajwec'ibitiyariyarakozemunzu, UwitekaabwiraDawidin'umuhunguweSalomo,ati: “MuriiyinzunoiYeruzalemu,natoranijemumiryango yosey'Abisirayeli,nzokwitirirwaizinaryanjeitekaryose: 8KandisinzongerakuvamubirengebyaIsirahelimu gihugunahayebasekuruzakeretsenibabazubahiriza gukoraibyonabategetsebyose,bakurikijeamategekoyose umugaraguwanjyeMoseyabategetse

9Arikontibabyumva,Manasearabashukangobakoreibibi birenzeibyoUhorahoyarimbuyeimberey'Abisirayeli. 10Uhorahoavugishaabagaragubeabahanuzi,ati:

11KuberakoManaseumwamiw'uBuyudayakozeayo mahano,kandiakabayarakozeibibikurutaibyoAbamori bakozebyosembereye,kandiyatumyeuBuyudaakora icyahan'ibigirwamanabye:

12NicyogitumaUwitekaImanayaIsiraheliavugaiti: DorenzanyeibibikuriYeruzalemun'uBuyuda,kuburyo uwabyumvawese,amatwiyeyoseazacogora

13NzaramburaYeruzalemuumurongowaSamariya, n'inzuy'inzuyaAhabu,kandinzahanaguraYeruzalemu nk'ukoumuntuahanaguraisahani,ayihanagura,ayihindura hejuru

14Nzatereranaibisigisigiby'umuragewanjye, mbashyikirizeabanzibabo.kandibazahindukaumuhigo n'iminyagokubanzibabobose;

15Kuberakobakozeibibiimbereyanjye,kandi barandakariye,kuvaumunsiabasekuruzababobaviriyemu Misiri,kugezanan'ubu

16Byongeyekandi,Manaseyamennyeamaraso y'inzirakarenganecyane,kugezayuzuyeYerusalemukuva kumperaimwe;uretseicyahacyeyatumyeYudaakora icyaha,mugukoraibibiimberey'Uwiteka.

17NonehoibindibikorwabyosebyaManase,n'ibyo yakozebyosen'icyahayakoze,ntibyanditswemugitabo cy'amatekay'abamib'uBuyuda?

18Manasearyamananabasekuruza,ahambwamu busitanibw'inzuye,mubusitanibwaUzza,umuhunguwe Amoniamwimamucyimbocye

19Amoniyariafiteimyakamakumyabirin'ibiriigihe yatangiragakubaingoma,ategekaimyakaibirii Yeruzalemu.NyinayitwagaMeshullemeth,umukobwawa Haruzw'iYotba

20Akoraibibiimberey'Uwitekank'ukoseManase yabigenje.

21Agendan'inzirazoseseyinjiyemo,akorera ibigirwamanaseyakoreraga,arabasenga:

22YaretseUwitekaImanayabasekuruza,ntiyagendera munziray'Uwiteka

23AbagaragubaAmonibaramugambanira,bicaumwami munzuye.

24Abatuyeigihugubicaabantubosebagambiriyeumwami AmoniAbatuyeigihugubamugiraYosiyaumuhunguwe umwamimucyimbocye.

25NonehoibindibikorwabyoseAmoniyakoze, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?

26YashyinguwemumvayemubusitanibwaUza, umuhunguweYosiyaamwimamucyimbocye

UMUTWEWA22

1Yosiyayariafiteimyakaumunaniigiheyatangiragakuba ingoma,ategekaiYeruzalemuimyakamirongoitatu n'umweNyinayitwagaYedida,umukobwawaAdayaw'i Boscati

2Akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,agendamunzira yoseyaseDawidi,ntiyerekezakukubokokw'iburyo cyangwaibumoso

3Mumwakawacumin'umunaniw'umwamiYosiya, umwamiyoherezaShafanimweneAzaliya,mwene Meshullam,umwanditsi,munzuy'Uwiteka,ati:

4UzamukeujyekuriHilkiyaumutambyimukuru,kugira ngoaboneifezayazanywemunzuy'Uwiteka,abarinzi b'umuryangobakusanyijeabantu:

5Nibayishyikirizemumabokoy'abakoraimirimo, bagenzurainzuy'Uwiteka,nibayihaabakoraimirimoirimu nzuy'Uwiteka,kugirangobasaneibyangiritsemunzu, 6Kubabaji,n'abubatsi,n'abubatsi,nokuguraibiti n'amabuyeabajweyogusanainzu

7Icyakora,ntakubarakubaraamafarangayatanzwemu ntokizabo,kukobakoragamubudahemuka.

8HilkiyaumutambyimukuruabwiraShafaniumwanditsi, nasanzeigitabocy'amategekomunzuy'UwitekaHilkiya naweahaShafaniigitabo,aragisoma

9UmwanditsiShafaniyegeraumwami,yongerakubwira umwami,arababwiraati:“Abagaragubanyubakusanyije amafarangayabonetsemunzu,bayashyikirizamumaboko y'abakoraimirimo,bashinzweinzuy'Uwiteka

10UmwanditsiShafaniyerekaumwamiati:“Umutambyi HilkiyayampayeigitaboShafaniayisomeraimbere y'umwami

11Umwamiamazekumvaamagamboyomugitabo cy'amategeko,akodeshaimyendaye.

12UmwamiategekaHilkiyaumutambyi,naAhikamu mweneShafani,naAkbormweneMikaya,n'umwanditsi Shafani,naAsayaumugaraguw'umwamibaravugabati: 13Genda,ubazeUwitekakurinjye,nokubantu,noku Buyudabwose,kubyerekeyeamagamboy'ikigitabo dusanga:kukouburakaribw'Uwitekabwatwakiriye,kuko basogokuruzabacubatumviyeamagamboy'ikigitabo, kugirangobakoreibyobatwanditsebyose

14Hilayaumutambyi,Ahikamu,Akobori,Shafanina Asahiya,bajyakwaHuldaumuhanuzikazi,mukaShallumu mweneTikva,mweneHarhas,umurinziw'imyenda;(ubu yabagaiYerusalemumurikaminuza;)baravugananawe 15Arababwiraati“UkunikoUwitekaImanayaIsiraheli avuga,bwiraumuntuwanyohereje, 16UkunikoYehovaavuzeati:“Dorenzoshiraibibiaha hantunokubahatuye,ndetsen'amagamboyoseyomu gitaboumwamiw'uBuyudayasomye:

17Kuberakobantaye,bakongezaimibavukuzindimana, kugirangobarandakarireimirimoyaboyose;Niyo mpamvuuburakaribwanjyebuzakongokaahahantu,kandi ntibuzazima

18Arikoumwamiw'uBuyudawagutumyekubaza Uwiteka,nikouzamubwirauti'UwitekaImanayaIsiraheli ivugaiti:'Nkorakumagambowumvise; 19Kuberakoumutimawawewariufiteubwuzu,ukaba wicishijebugufiimberey'Uwiteka,igihewumvagaibyo navuzeahahantundetsenokubahatuye,kugirangobabe umusakan'umuvumo,bakamburaimyendayawe,bararira imbereyanjye;Nanjyenarakumvise,nikoUwitekaavuga. 20Dorerero,nzaguteranyirizakwabasogokuruza,maze uzateraniramumvayaweamahoro;Amasoyawe ntazabonaibibibyosenzazanaahahantu.Bongerakuzana ijambory'umwami

UMUTWEWA23

1Umwamiatumaho,bateranirahamwen'abakuruboseba YudanaYeruzalemu.

2Umwamiazamukamunzuy'Uwiteka,abantubose b'Abayudan'abatuyeiYeruzalemubosehamwenawe, abatambyi,abahanuzi,n'abantubose,abaton'abakuru, mazeasomamumatwiyaboamagamboyosey'igitabo cy'isezeranowasangagamunzuy'Uwiteka

3Umwamiahagararakunkingi,asezeranaimbere y'Uwiteka,gukurikiraUwiteka,nogukurikizaamategeko ye,ubuhamyabwen'amabwirizayen'umutimawabowose n'ubugingobwabobwose,kugirangobakoreamagambo y'irisezeranoryanditswemuriikigitaboAbantubose bahagararakuisezerano

4UmwamiategekaHilkiyaumutambyimukuru, n'abaherezabitambobomurwegorwakabiri,n'abarinzi b'urugi,bakuramurusengerorw'Uwitekaibikoreshobyose byakoreweBaali,muishyamba,nokungabozosezomu ijuru,abitwikaiYeruzalemumumurimawaKidron, abajyanaivumuriBeteli.

5Ashyirahasiabatambyibasengaibigirwamana,abamib'u Buyudabaribarategetsegutwikaimibavuahantuhirengeye mumigiyaYudanomubibanzabikikijeYeruzalemu. abatwikaimibavukuriBaali,izuba,ukwezi,imibumbe, hamwen'ingabozosezomuijuru

6Asohoraibitimunzuy'Uwiteka,ntaYeruzalemu, abigezakumugeziwaKidron,ayitwikakumugeziwa Kidron,ayishyirahokashekuifu,ayijugunyaifuayishyira kumvaz'abanab'abaturage.

7Asenyaamazuyasodomu,yarihafiy'inzuy'Uwiteka, ahoabagorebabohagaibiti

8Akuraabatambyibosemumigiy'uBuyuda,yanduza ahantuhirengeyeabatambyibatwitseimibavu,kuvaiGeba kugeraiBerisheba,kandiasenyaahantuhirengeye h'iremboryinjiragamuiremboryaYosuwaguverineri w'umujyi,warikukubokokw'ibumosok'umuntuku irembory'umujyi

9Nyamaraabatambyibomumisozimiremirentibazamuka kugicanirocy'UwitekaiYeruzalemu,arikobaryabene waboimigatiidasembuye

10YahumanyeTopheth,urimukibayacy'abanaba Hinomu,kugirangohatagiraumuntuutumaumuhunguwe cyangwaumukobwawebanyuramumurirokwaMoleki

11Akuramoamafarashiabamib'uBuyudabaribarahaye izuba,igiheyinjiragamunzuy'Uwiteka,mucyumbacya Nathanmeleki,icyumbacyarimunkengeroz'umujyi,maze atwikaamagarey'izubaumuriro.

12Ibicanirobyarihejuruy'icyumbacyohejurucyaAhazi, abamib'uBuyudabaribarakoze,n'ibicaniroManaseyari yarakozemunkikoebyiriz'inzuy'Uwiteka,umwami arabikubitahasi,abimenaguraaho,abijugunya umukunguguwabomuruzirwaKidoni

13AhantuhirengeyembereyaYeruzalemu,hakabahari iburyobw'umusoziwaruswa,Salomoumwamiwa IsiraheliyariyarubatseAshtoretiikiziracy'Abanyasidoni, naKemoshiikiziracy'Abamowabu,nahoMilcomikizira cy'umwamiw'Abamoni

14Acecekeshaamashusho,atemaibiti,yuzuzaibibanza byaboamagufway'abantu.

15Byongeyekandi,igicanirocyarikuriBeteli,n'ahantu hirengeyeYerobowamumweneNebati,watumyeIsiraheli akoraicyaha,yariyarakozeicyogicanirondetsen'ahantu hirengeyeyamenaguye,atwikaahantuhirengeye, agishyirahokashentoyakugezaifu,atwikaishyamba

16Yosiyaahindukiye,atataimvazariziharikumusozi, yohereza,akuraamagufwamumva,ayatwikakugicaniro, arayanduza,nk'ukoijambory'Uwitekaumuntuw'Imana yabitangaje,atangazaayamagambo.

17Hanyumaarabazaati:"Niirihezinambona?Abarimu mujyibaramubwirabati:“Niimvay'umuntuw'Imana, yavuyeiBuyuda,mazeutangazaibyowakozebyoseku gicanirocyaBeteli

18Naweati:“Reka;ntihakagireumuntuuhindura amagufwayeBarekaamagufwayewenyine,hamwe n'amagufway'umuhanuziyavuyemuriSamariya

19Amazuyoseyomumisozimiremireyarimumigiya Samariya,abamibaIsirahelibaribarakozekugirango barakarireUhorahouburakari,Yosiyaarabambura, abakoreraakurikijeibikorwabyoseyakoreyeiBeteli

20Yicaabatambyibosebomumisozimiremireyariiriku gicaniro,atwikaamagufway'abantu,asubiraiYeruzalemu

21Umwamiategekaabantubose,arababwiraati 'nimwizihizePasikaUwitekaImanayanyu,nk'uko byanditswemugitabocy'irisezerano

22Niukuri,ntaPasikank'iyoyigezeibahokuvamugihe cy'abacamanzabaciragaIsiraheli,cyangwamuminsiyose y'abamibaIsiraheli,cyangwan'abamib'uBuyuda;

23Arikomumwakawacumin'umunaniw'umwami Yosiya,ahoPasikayaberagaUhorahoiYeruzalemu.

24Byongeyekandi,abakozibafiteimyukaimenyerewe, abapfumu,amashusho,n'ibigirwamana,n'amahanoyose yatasimugihugucyaYudanaYeruzalemu,Yosiya yarayambuye,kugirangoasohozeamagamboy'amategeko yanditsemugitaboumutambyiHilkiyayasanzemunzu y'Uwiteka.

25Kandikuriwe,ntamwamiwariimbereye, wahindukiriyeUhorahon'umutimawewose,n'ubugingo bwebwosen'imbaragazezose,nk'ukoamategekoyaMose abiteganyantanyumayeyahagurutsehariabamezenka we.

26NubwoUwitekaatigezeahindukirirauburakaribwe bukaze,ahouburakaribwebwakariyeuBuyuda,kubera uburakaribwoseManaseyariyaramurakariye.

27Uwitekaaravugaati:'NanjyenzakurahouBuyudamu masoyanjye,nk'ukonakuyeIsiraheli,kandinzajugunya uyumujyiwaYeruzalemunahisemo,n'inzunavuzenti:' Izinaryanjyerizabaahari'

28NonehoibindibikorwabyosebyaYosiya,n'ibyo yakozebyose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami b'uBuyuda?

29Mugihecye,Farawo,umwamiwaEgiputa,azamuka kurwanyaumwamiwaAshurikugerakuruzirwaEfurate, umwamiYosiyaaramurwanyaamwiciraiMegiddo, amazekumubona

30AbagaragubebamujyanamuigareryapfuyeiMegido, bamujyanaiYeruzalemu,bamushyinguramumvaye AbantubomugihugubafataYehoahazimweneYosiya, bamusigaamavuta,bamugiraumwamimucyimbocyase.

31Yehoahaziyariafiteimyakamakumyabirin'itatuigihe yatangiragaingoma;amaraameziatatuiYeruzalemu NyinayitwagaHamutal,umukobwawaYeremiyaw'i Libina

32Akoraibibiimberey'Uwiteka,nk'ukosekuruzayari yarakozebyose.

33FarawonechoamushyiramumatsindaiRiblahmu gihugucyaHamati,kugirangoatazategekaiYeruzalemu mazeushireigihuguumusorow'impanoijanayafeza, n'impanoyazahabu

34FarawonechoagiraEliyakimumweneYosiyaumwami mucyumbacyaYosiyase,ahinduraizinaYehoyakimu, akuramoYehoahazi,ageramuMisiri,apfirayo

35YehoyakimuahaFarawoifezan'izahabuarikoasoresha igihugukugirangoatangeayomafarangank'ukoFarawo yabitegetse:asabaifezan'izahabuby'abaturagebomu gihugu,buriweseakurikijeimisoroye,kugirangoabiha Farawo

36Yehoyakimuyariafiteimyakamakumyabirin'itanu igiheyatangiragaingoma;ategekaimyakacumin'umwei Yeruzalemu.NyinayitwagaZebuda,umukobwawa PedayawaRuma

37Akoraibibiimberey'Uwiteka,nk'ukoibyobasekuruza bakoze

UMUTWEWA24

1Mugihecye,NebukadinezariumwamiwaBabiloni arazamuka,Yehoyakimuabaumugaraguweimyakaitatu, arahindukiraaramugararira

2Uwitekaamwohererezaimirwiy'Abakaludaya,n'itsinda ry'Abasiriya,n'itsindary'Abamowabu,n'itsinda ry'Abamoni,abatumahokurwanyauBuyudakugirango barimburenk'ukoijambory'Uwitekayabibwiyeabagaragu beb'abahanuzi.

3Niukurikuitegekory'UwitekaryajekuriYuda,kugira ngoabakuremumasoye,kuberaibyahabyaManase, nk'ukoibyoyakozebyose;

4Kandin'amarasoy'inzirakarenganeyamennye,kuko yujujeYerusalemuamarasoy'inzirakarengane;ibyo Uhorahoatababariye

5NonehoibindibikorwabyaYehoyakimun'ibindiyakoze byose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'u Buyuda?

6Yehoyakimuaryamananabasekuruza,umuhunguwe Yehoyakiniamuganzamucyimbocye.

7UmwamiwaEgiputantiyongerakuvamugihugucye, kukoumwamiwaBabiloniyariyarakuyemuruzirwa EgiputaakajyakuruzirwaEfurateibyerekeyeumwamiwa Egiputa

8Yehoyakiniyariafiteimyakacumin'umunaniigihe yatangiragakungoma,ategekaiYeruzalemuameziatatu. NyinayitwagaNehushta,umukobwawaElnataniw'i Yeruzalemu

9Akoraibibiimberey'Uwiteka,nk'ukoseyariyarakoze byose

10Muriicyogihe,abagaragubaNebukadinezariumwami waBabilonibarazamukabajyaiYeruzalemu,umujyi ugotwa

11NebukadinezariumwamiwaBabiloniarazakurwanya uwomujyi,abagaragubebaragota.

12Yehoyakiniumwamiw'uBuyudaasohokakumwami waBabiloni,wenanyina,abagaragube,abatwarebe, n'abagaragube,mazeumwamiwaBabiloniamujyanamu mwakawamunaniw'ingomaye

13Ahavaasohoraubutunzibwosebwomunzuy'Uhoraho, n'ubutunzibw'inzuy'umwami,abucamoibicebyosebya zahabuumwamiwaIsiraheliSalomoyariyarabikozemu rusengerorw'Uwitekank'ukoUhorahoyariyarabivuze

14YatwayeYeruzalemuyose,ibikomangomabyose, n'abanyacyubahiroboseb'intwari,ndetsen'ibihumbiicumi bajyanyweariimbohe,abanyabukorikorin'abacuzibose: ntan'umwewasigaye,uretseubwokobukennyebwomu gihugu

15AjyanaYehoyakiniiBabiloni,nyinaw'umwami, abagoreb'umwami,n'abagaragube,n'abanyacyubahirobo mugihugu,abajyanamubunyageiYeruzalemubajyai Babiloni.

16Abantuboseb'intwari,ndetsen'ibihumbibirindwi, abanyabukorikorin'abacuziigihumbi,bosebaribakomeye kandibabereyeintambara,ndetsen'umwamiwaBabiloni yazanyeimboheiBabuloni.

17UmwamiwaBabiloniagiraumwamiwamurumunawa Mataniya,amwitaizinaryaSedekiya

18Zedekiyayariafiteimyakamakumyabirin'umwe n'umweigiheyatangiragagutegeka,ategekaiYeruzalemu imyakacumin'umwe.NyinayitwagaHamutal,umukobwa waYeremiyaw'iLibina

19AkoraibibimumasoyaYehova,nk'ukoYehoyakimu yariyarakozebyose.

20Kukouburakaribw'UwitekabwagezeiYeruzalemuno muBuyuda,kugezaigiheyabirukanyeimbereye,Zedekiya yigometsekumwamiwaBabiloni

UMUTWEWA25

1Mumwakawacyendaw'ingomaye,mukwezikwacumi, kumunsiwacumiw'ukwezi,UmwamiwaNebukadinezari umwamiwaBabiloniaraza,wen'abambaribebose, barwanyaYeruzalemu,baraguteranukobubakaibihome hiryanohino

2Umujyiugoswen'umwakawacumin'umwew'umwami Sedekiya.

3Kumunsiwacyendaw'ukwezikwakane,inzarayiganje mumujyi,kandiabaturagebomugihuguntamugatiwari uhari.

4Umujyiurasenyuka,abantuboseb'intambarabahunga nijorobanyuramuiremboririhagatiy'inkikeebyiri,ziri mubusitanibw'umwami.

5Ingaboz'Abakaludayazikurikiraumwami,zimusangamu kibayacyaYeriko,ingabozezoseziramutatana

6Nukobafataumwami,bamujyanakumwamiwa BabiloniiRiblah;baramuciraurubanza

7BicaabahungubaSedekiyamumasoye,bakuramo amasoyaSedekiya,bamuboheshaiminyururuy'umuringa, bamujyanaiBabiloni

8Mukwezikwagatanu,kumunsiwakarindwiw'ukwezi, niwomwakawacumin'icyendaw'umwami NebukadinezariumwamiwaBabiloni,hazaNebuzaradani, umutwarew'ingabo,umugaraguw'umwamiwaBabiloni, ageraiYeruzalemu:

9Atwikainzuy'Uwitekan'inzuy'umwami,n'inzuzoseza Yeruzalemu,n'inzuikomeyeyoseayitwika

10Ingabozosez'Abakaludayazarikumwen'umutware w'ingabo,zisenyainkikezaYeruzalemuhiryanohino 11Abandibantubasigayemumujyi,n'abahunzebagwaku mwamiwaBabiloni,hamwen'abasigayemurirubanda, Nebuzaradanumutwarew'ingaboyarabatwaye

12Arikoumukapiteniw'abasirikareyasizeabakenebomu gihugukugirangobabeinzabibun'aborozi.

13Inkingiz'umuringazarimunzuy'Uwiteka,n'ibirindiro, n'inyanjay'umuringayarimunzuy'Uwiteka,Abakaludaya baracikamoibice,bajyanaimiringayaboiBabiloni.

14Inkono,amasuka,ibisumizi,ibiyiko,n'ibikoreshobyose by'umuringabakoreraga,barabitwara

15Inkongiy'umuriro,ibikombe,n'ibindibyosebikozwe murizahabu,murizahabu,nomuifeza,muifeza, umutwarew'ingaboarabitwara.

16Inkingiebyiri,inyanjaimwen'ibirindiroSalomoyari yarakoreyeinzuy'Uwiteka;umuringawibibikoreshobyose ntiwariufiteuburemere

17Ubureburebw'inkingiimwebwariuburebure bw'imikonocumin'umunani,nahoumutwewacyowari umuringa:n'ubureburebw'igicegifiteubureburebwa meteroeshatu;n'umurimowoguswera,n'amakomamanga hejuruyigiterekokizengurutseimiringayose:kandinkibyo byaribifiteinkingiyakabirihamwenakazikeza.

18Umutwarew'abazamuafataSerayaumutambyimukuru, naZefaniyaumutambyiwakabiri,n'abazamubatatu: 19Avuyemumujyi,asohoraumutwarewariutegekwa n'abasirikareb'intambara,n'abagabobatanumuribobari imberey'umwamibasanzemumujyi,n'umwanditsi

mukuruw'ingabozateranagaabaturagebomugihugu, n'abagabomirongoitandatubomugihugucyabonetsemuri uwomujyi:

20Nebuzaradaniumugabaw'ingaboabajyana,abajyanaku mwamiwaBabiloniiRiblah:

21UmwamiwaBabiloniarabakubita,abiciraiRiblamu gihugucyaHamatiYudareroyirukanwamugihugucyabo 22Nahoabantubasigayemugihugucy'uBuyuda, NebukadinezariumwamiwaBabiloniyariyarasize,ndetse abashyirahoGedaliyamweneAhikamumweneShafani, umutware

23Abatwareb'ingabobose,bohamwen'abantubabo, bumvisekoumwamiwaBabiloniyagizeGedaliya guverineri,hazaGedaliyakwaMizpa,ndetsenaIshimayeli mweneNetaniya,naYohananimweneKareya,naSeraya mweneTanhumetiNetofati,naYayananimweneMakahati. 24Gedaliyaarabirahiran'abantubabo,arababwiraati: 'Ntimutinyekubaabagaragub'Abakaludaya:muturemu gihugu,mukorereumwamiwaBabiloni;kandibizamera neza

25Arikomukwezikwakarindwi,Ishimayelimwene Netaniya,mweneElishama,wariumwamiw'urubuto,araza, abantuicumibarikumwenawe,bakubitaGedaliya,apfa, Abayahudin'AbakaludayabarikumwenaweiMizipa

26Abantubose,aborohejen'aboroheje,n'abagabab'ingabo, barahagurukabazamuriEgiputa,kukobatinyaga Abakaludaya

27Mumwakawakarindwinamirongoitatuw'ubunyage bwaYehoyakiniumwamiw'uBuyuda,mukwezikwa cuminakabiri,kumunsiwakarindwinamakumyabiri z'ukwezi,nibwoumwamiEvilmerodakiumwamiwa Babilonimumwakaatangiyegutegekayakuyeumutwewa Yehoyakiniumwamiw'uBuyuda

28Amubwiraneza,ashyiraintebeyehejuruy'intebe y'abamibarikumwenaBabiloni;

29Ahinduraimyambaroyeyomurigereza,kandiyahoraga amuryaimigatiiminsiyosey'ubuzimabwe.

30Kandiamafarangayeyariamafarangaahorahoahabwa umwami,igipimocyaburimunsikuriburimunsi,iminsi yosey'ubuzimabwe.

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.