1Abami
UMUTWEWA1
1NonehoumwamiDawidiyariashajekandiararwara; Bamupfukaimyenda,arikontiyagiraubushyuhe.
2Nicyocyatumyeabagaragubebaramubwirabati: 'Dushakishedatabujaumwamiinkumiikirinto,kandi ahagarareimberey'umwami,amukundire,aryamemu gituzacyawe,kugirangodatabujaumwamiashyushye
3Bashakishaumukobwamwizamumpandezoseza Isiraheli,basangaAbishagiUmununamu,bamuzanira umwami
4Nyamukobwayarimwizacyane,akundaumwami, aramukorera,arikoumwamintiyabimenya
5AdoniyamweneHagitiyishyirahejuru,avugaati: “Nzabaumwami,amuteguriraamagaren'abagenderaku mafarashi,n'abantumirongoitanukugirango bamwirukane
6Senawentiyigezeamubabazaagiraati:“Kukiwabikoze? kandinaweyariumuntumwizacyane;Nyinaamubyara nyumayaAbusalomu
7AbwiraYowabumweneZeruyanaAbiatariumutambyi, nukobakurikiraAdoniyabaramufasha
8ArikoumutambyiZadoki,naBenayamweneYehoyada, naNataniumuhanuzi,Shimeyi,naRei,n'abantubakomeye baDawidi,ntibarikumwenaAdoniya
9Adoniyayicaintama,ibimasan'inkazibyibushyeku ibuyeryaZoheletiariiEnrogeli,ahamagaraabavandimwe beboseabahungub'umwami,n'abagaboboseb'uBuyuda abagaragub'umwami:
10ArikoNataniumuhanuzi,Benaya,n'abantubakomeye, namurumunaweSalomo,ntibahamagara
11NicyocyatumyeNataniabwiraBatishebanyinawa Salomo,ati:"NtiwigezewumvakoAdoniyamweneHagiti aganje,kandidatabujaDawidintabizi?"
12Nonehongwino,ndakwinginze,nkugireinama,kugira ngoukizeubuzimabwawebwiten'ubuzimabw'umuhungu waweSalomo
13GendawinjirekumwamiDawidi,umubwireuti 'Ntiwigeze,databuja,mwami,ntiwarahiyeumujawawe, uvugango'Niukuri,umuhunguwaweSalomoazategeka nyumayanjye,kandiazicarakuntebeyanjye?Kuberaiki noneAdoniyaaganza?
14Doreukirikuvuganan'umwami,nanjyenzinjiranyuma yawe,nemezeamagamboyawe.
15Batishebayinjiramumwamimucyumba,umwami arashajecyaneAbishagiUmununimiteakoreraumwami
16Batishebaarunama,yunamaumwami.Umwamiati: "Urashakaiki?"
17Aramubwiraati:"Databuja,warahiyeUwitekaImana yaweumujawawe,aramubwiraati:"Niukuri,umuhungu waweSalomoazategekanyumayanjye,kandiazicaraku ntebeyanjyey'ubwami"
18Noneho,Adoniyaaraganje;none,databujaumwami, ntubizi:
19Yicaibimasan'inkazibyibushyen'intamanyinshi, ahamagaraabahungub'umwamibose,naAbiatari umutambyi,naYowabuumutwarew'ingabo,ariko ntiyigezeahamagaraumugaraguwaweSalomo
20Nawe,databuja,mwami,amasoyaIsiraheliyose arahanzeamaso,kugirangoubabwireuzicarakuntebeya databujaumwaminyumaye.
21Bitabayeibyo,databujaumwamiazaryamananaba sekuruza,kugirangonjyen'umuhunguwanjyeSalomo tuzabarwank'abagizibanabi.
22Doreakivuganan'umwami,Nathanumuhanuzinawe arinjira
23Babwiraumwamibati:“DoreNataniumuhanuzi.Ageze imberey'umwami,yunamaimberey'umwamiyubitse amaso
24Nataniati:Databuja,mwami,wavuzekoAdoniya azategekanyumayanjye,kandiazicarakuntebeyanjye?
25Kukoyamanutseuyumunsi,yicaibimasan'inka zibyibushyen'intamanyinshi,ahamagaraabahungu b'umwamibose,abatwareb'ingabo,naAbiyatari umutambyinuko,baryakandibanywaimbereye, baravugabati:ImanaikizeumwamiAdoniya.
26Arikonjye,ndetsenanjyeumugaraguwawe,naZadoki umutambyi,naBenayamweneYehoyadan'umugaragu waweSalomo,ntabwoyigezeahamagara.
27Eseikikintucyakozwenadatabujaumwami,kandi ntiwagaragarijeumugaraguwawe,wicarakuntebe y'ubwamidatabujaumwaminyumaye?
28UmwamiDawidiaramusubizaati:“UnyiteBatisheba Agezeimberey'umwami,ahagararaimberey'umwami 29Umwamiararahira,ati:'Uwitekaabaho,niwe wacunguyeubugingobwanjyemubyagobyose,
30Nk'ukonakurahiyeUwitekaImanayaIsiraheli,nkavuga nti:'Niukuri,umuhunguwaweSalomoazandeka,kandi azicarakuntebeyanjyemucyimbocyanjyenubwo bimezebityonzabikorarwoseuyumunsi.
31Batishebayunamayubikaisiyubamye,yubahaumwami, ati:'DatabujaumwamiDawidiabehoitekaryose
32UmwamiDawidiati:“UnyiteZadokiumutambyi, NataniumuhanuzinaBenayamweneYehoyada.Baza imberey'umwami
33Umwamiarababwiraati:“Nimujyaneabagaraguba shobuja,mutumeumuhunguwanjyeSalomoagenderaku nyumbuyanjye,amumanureiGihoni:
34RekaZadokiumutambyinaNataniumuhanuzi bamusigeamavutaahongahoumwamiwaIsiraheli,maze ubavuzeimpanda,uvugeuti'ImanaikizeumwamiSalomo
35Nonehouzazamukeinyumaye,kugirangoyicareku ntebeyanjyey'ubwamikukoazabaumwamimucyimbo cyanjye,kandinamushizehokubaumutwarewaIsiraheli n'uBuyuda.
36BenayayimweneYehoyadaasubizaumwami, aramubazaati“Amen:UwitekaImanayadatabuja umwamiabivuze.”
37NkukoUhorahoyabanyenadatabujaumwami,niko azabananaSalomo,kandiintebeyeirushehokubaintebe y'ubwamiy'umwamiDawidi.
38NukoumuherezabitamboZadokinaNataniumuhanuzi, naBenayamweneYehoyada,n'Abakereti,n'Abapelite, baramanuka,bitumaSalomoagenderakunyumbu y'umwamiDawidi,amuzanaiGihoni
39UmutambyiZadokiakuraihembery'amavutamuihema, asigaamavutaSalomo.Bavuzaimpanda;abantubose baravugabati:ImanaikizeumwamiSalomo
40Abantubosebaramukurikira,abantubavomaimiyoboro, barishimacyane,kuburyoisiyatanyaguritsen'ijwiryabo.
41Adoniyan'abashyitsibosebarikumwenawe barabyumvabarangijekurya.Yowabuyumviseurusaku rw'inzamba,aravugaati:“Kuberaikiurusakurw'umujyi rurimugihirahiro?
42Akimarakuvuga,YonatanimweneAbiatariumutambyi araza,Adoniyaaramubwiraati“Injira;kukouriumuntu w'intwari,kandiuzanaubutumwabwiza
43Yonataniaramusubiza,abwiraAdoniyaati:Niukuri umwamiwacuDawidiyagizeSalomoumwami
44UmwamiyoherezanaweumutambyiZadoki,naNatani umuhanuzi,naBenayamweneYehoyada,n'Abakereti, n'Abapelite,nukobamutwarakunyumbuy'umwami: 45ZadokumutambyinaNataniumuhanuzibamusiga amavutaiGihoni,nukobahagurukabavaahobishimye,ku buryoumujyiwongeyekuvuzaUruniurusakumwumvise 46Salomoyicarakuntebey'ubwami.
47Byongeyekandi,abagaragub'umwamibazaguha umugishaumwamiwacuDawidi,baravugabati:'Imana ihindureizinaryaSalomoirutaizinaryawe,kandiintebe yeirutaintebeyaweUmwamiyunamakuburiri
48Umwamiavugaati:“HahirwaUwitekaImanaya Isiraheli,yahayeumuntuwokwicarakuntebeyanjyeuyu munsi,amasoyanjyearabibona
49AbashyitsibosebarikumwenaAdoniyabaratinya, barahaguruka,abantubosebaragenda.
50AdoniyaagiraubwobakuberaSalomo,arahaguruka, aragenda,afataamahembey'urutambiro
51BabwiraSalomoati:"DoreAdoniyaatinyaumwami Salomo,kuko,yafasheamahembey'urutambiro,ati:" UmwamiSalomoarahiyeuyumunsikoatazicaumugaragu weinkota."
52Salomoaramusubizaati:"Nibayiyerekanank'umuntu ukwiye,ntamusatsiweuzagwakuisi,arikonihagiraububi bubonekamuriwe,azapfa."
53UmwamiSalomoaramutumaho,bamanukanaku gicaniroAraza,yunamakumwamiSalomo,Salomo aramubwiraati“Gendaiwawe.
UMUTWEWA2
1IminsiyaDawidiyegerejekoapfa;ashinjaumuhunguwe Salomo,ati:
2Njyamuisiyose:komerarero,wigaragazeumuntu; 3Kandiukomezeinshinganoz'UwitekaImanayawe, ugendemunzirazayo,ukurikizeamategekoye,amategeko ye,imanzaze,n'ubuhamyabwe,nk'ukobyanditswemu mategekoyaMose,kugirangoutereimberemubyoukora byose,n'ahouzahindukirahose:
4KugirangoUwitekaakomezeijamboryeyambwiyekuri njye,agiraati:'Nibaabanabawenibitonderainzirazabo, bakagendaimbereyanjyemukurin'umutimawabowose n'ubugingobwabobwose,ntazakunanira(yavuzeko) umuntuurikuntebeyaIsiraheli
5Byongeyekandi,uzikandiicyoYowabumweneZeruya yankoreye,n'icyoyakoreyeabatwarebombib'ingaboza Isiraheli,kugezakuriAbunerimweneNer,nokuriAmasa mweneYeteri,uwoyamwishe,amenaamarasoy'intambara mumahoro,kandiashyiraamarasoyey'intambaraku mukandarawenokubirengebye
6Korareroukurikijeubwengebwawe,nturekengo umutwewewijimyewamanukemumvaamahoro
7ArikougirirenezabeneBarizilayiw'iGaleyadi,kandi babeabaryakumezayawe,kukoarikobansanzeigihe nahungagakuberaumuvandimwewaweAbusalomu
8Dore,urikumwenaweShimeimweneGera, Umunyabanjiniw'iBahurimu,wampumyeumuvumomubi kumunsinagiyeiMahanaim,arikoaramanukaansangai Yorodani,ndamurahiranaYehova,nti:'Sinzakwicisha inkota.'
9Nonehorero,ntukamufatenk'icyaha,kukouri umunyabwenge,kandiuziicyougombakumukorera;ariko umutwewewunamyeumanuremumvan'amaraso 10Dawidiaryamananabasekuruza,ahambwamumujyi waDawidi.
11IminsiDawidiyategetseAbisirayeliyariimyaka mirongoine:imyakairindwiategekaiHeburoni,imyaka mirongoitatun'itatuyimaingomaiYeruzalemu.
12HanyumaSalomoyicarakuntebeyaseDawidikandi ubwamibwebwarashinzeimizi
13AdoniyamweneHagitiageraiBatishebanyinawa SalomoNaweati:"Urajeamahoro?"Naweati:Amahoro 14Yavuzeati:“NdagirangonkubwireNaweati:Vuga 15Naweati:"Urabizikoubwamiariubwanjye,kandiko Abisirayelibosebahanzeamasokugirangontegeke Nubwoubwamibwahindutse,bukabaumuvandimwe wanjye,kukoariuwavuyekuriUwiteka."
16Nonehondagusabyeicyifuzokimwe,ntunyange Aramubwiraati:Vuga
17Naweati:Vuga,ndakwinginze,mbwiraSalomo umwami,kukoatazakubwirangooya
18Batishebaati:“Nibyo;Nzababwiraumwami 19BatishebareroajyakumwamiSalomo,kugirango avuganenaAdoniyaUmwamiarahagurukangoamusange, arunama,yicarakuntebeyey'ubwami,ategekaintebeya nyinaw'umwami.nukoyicaraiburyobwe.
20Hanyumaaravugaati:Ndagusabyeicyifuzogito Ndagusabye,ntumbwireoyaUmwamiaramubwiraati “Bazamama,kukontazakubwira.
21Naweati:“RekaAbishagiShunamuahabwe umuvandimwewaweAdoniya
22UmwamiSalomoaramusubiza,abwiranyinaati:“Kuki usabaAbishagiShunamitegusabaAdoniya?umusabe ubwami;kukoarimusazawanjye;ndetsekuriwe,nokuri Abiatariumutambyi,nokuriYowabumweneZeruya.
23UmwamiSalomoarahiraUwiteka,aravugaati'Imana ibinkorere,kandibirenzeho,nibaAdoniyaatavuzeiri jambongoarwanyeubuzimabwe.
24Nonehorero,nk'ukoUwitekaabaho,wanshizeho, anshyirakuntebey'ubwamiyadataData,kandiwangize inzunk'ukoyasezeranije,Adoniyaazicwauyumunsi
25UmwamiSalomoyoherezaukubokokwaBenaya mweneYehoyada;nukoamugwagitumoyapfuye
26UmutambyiabwiraAbiatariabwiraumwamiati: “GendaiAnathoti,mumirimayawebwitekukoukwiriye gupfa,arikosinzakwicakugezaubu,kukoushyirainkuge y'UwitekaIMANAimbereyadataData,kandikuberako wababajwehosedatayariyarababajwe
27SalomoyirukanaAbiyataringoabeumutambyi Uwiteka;Kugirangoasohozeijambory'Uwiteka,yavuze kubyerekeyeinzuyaEliiShilo
28HanyumainkuruiYowabu,kukoYowabuyari yarahindukiyekuriAdoniya,arikontiyayobokaAbusalomu
Yowabuahungiramuihemary'Uhoraho,afataamahembe y'urutambiro.
29UmwamiSalomoabwirwakoYowabuyahungiyemu ihemary'Uhoraho;kandi,arihafiy'urutambiro.Salomoni yoherezaBenayamweneYehoyada,aramubwiraati “Genda,ugwekuriwe”
30Benaiyaageramuihemary'Uhoraho,aramubwiraati: “Sohoka.”Naweati:Oya.arikonzapfirahano.Benaya yongerakuzanaumwamiijambo,aravugaati:Yowabu yavuzeatyo,aransubiza
31Umwamiaramubwiraati:'Korank'ukoyabivuze, ukagwakuriwe,ukamuhamba;kugirangoukureho amarasoy'inzirakarenganeYowabuyamennye,munzuya data
32Uwitekaazasubizaamarasoyekumutwewe,agwaku bantubabiribakiranutsikandibamuruta,abicishainkota, dataDawidiatabizi,AbunerimweneNer,umutware w'ingabozaIsiraheli,naAmasamweneYeteri,umutware w'ingaboz'uBuyuda.
33AmarasoyaboreroazagarukakumutwewaYowabuno kumutwew'urubyarorweubuziraherezo,arikokuri Dawidi,kurubyarorwe,kunzuye,kuntebeyey'ubwami, amahoroazahorahoitekaryose
34BenaiyamweneYehoyadaarazamuka,aramwikubita hasiaramwica,ahambwamunzuyemubutayu.
35UmwamiashyiraBenayamweneYehoyadamucyumba cyehejuruy'ingabo,mazeumutambyiZadokiabishyiramu cyumbacyaAbiathar.
36UmwamiatumaahamagaraShimeyi,aramubwiraati: “WubakeinzuiYerusalemu,ubayo,ntusohokeahoariho hose.
37Kukokumunsiuzasohokamo,ukanyurahejuru y'umugeziwaKidron,uzamenyanezakouzapfabyanze bikunze:amarasoyaweazabakumutwewawe.
38Shimeiabwiraumwamiati:Ijamboniryiza:nk'uko databujaumwamiyabivuze,umugaraguwaweazabikora ShimeyabaiYeruzalemuiminsimyinshi.
39Hashizeimyakaitatu,babirimubagaragubaShimeyi bahungirakwaAkishimweneMakaumwamiwaGati BabwiraShimei,bati:“DoreabagaragubawebariiGati.
40Shimeyarahaguruka,ateraindogobeye,ajyaiGatikwa Akishigushakaabagaragube,Shimeyaragenda,azana abagaragubeiGati.
41SalomoabwirwakoShimeiyavuyeiYerusalemu akajyaiGati,akagaruka
42UmwamiatumaahamagaraShimei,aramubwiraati: "SinagutumyekurahiraUwiteka,ndakwiyamiriza,uvuga uti:"Menyaneza,umunsiuzasohokera,ukajyamu mahangaahoarihohose,kugirangoupfe?"urambwira ngo,Ijambonumviseniryiza
43Kuberaikinoneutubahirijeindahiroy'Uhoraho, n'itegekonakugize?
44UmwamiabwiraShimeiati:"Uziububibwoseumutima wawewihishe,kowagiriyedatadata,nicyocyatumye Uwitekaazagusubizaububibwawekumutwewawe;
45UmwamiSalomoazahabwaumugisha,intebeya Dawidiizashyirwaimberey'Uhorahoitekaryose.
46UmwamiategekaBenayamweneYehoyada;irasohoka, imugwahejuru,koyapfuyeIngomayashinzwemukuboko kwaSalomo.
UMUTWEWA3
1SalomoagiranaubucutinaFarawoumwamiwaEgiputa, afataumukobwawaFarawo,amujyanamumujyiwa Dawidi,kugezaarangijekubakainzuye,n'inzuy'Uwiteka n'inkikezaYeruzalemu
2Abantubonyinebatambiraibitamboahantuhirengeye, kukontanzuyubatswekuizinaryaNyagasani,kugeza muriiyominsi
3SalomoakundaUwiteka,agenderamumategekoyase Dawidi,gusaniwewatambagaimibavukandiakayitwika imibavu
4UmwamiajyaiGibeyonigutambirayo.kukoahoariho hantuharehare:Salomoniigihumbiyatwitsekuriicyo gicaniro
5MuriGibeyoni,UwitekaabonekeraSalomomunzozi nijoro,Imanairavugaiti“Bazaicyonzaguha
6Salomoaramubwiraati:"Weretseumugaraguwanjye Dawidiumugaraguwanjyeimbabazinyinshi,nk'uko yagendagaimbereyawemukuri,mugukiranuka,nomu mutimawawe"kandiwamugumanyeubwobugwaneza bukomeye,kowamuhayeumuhunguwokwicarakuntebe yey'ubwami,nk'ukobimezeuyumunsi
7NonehoMwamiManayanjye,wagizeumugaraguwawe umwamimucyimbocyaDawididata,kandindiumwana muto:sinzigusohokacyangwakwinjira
8Kandiumugaraguwawearimubwokobwawewahisemo, ubwokobukomeye,budashoborakubarwacyangwa kubarwakuribenshi
9Nonehorero,umugaraguwaweagireumutima usobanutsewoguciraabantuubwokobwawe,kugirango menyeicyizan'ikibi,kukoarindeushoboragucira urubanzaubwokobwawebukomeye?
10IjamborishimishaUhoraho,koSalomoyabajijeiki kintu
11Imanairamubwiraiti:Kuberakowabajijeikikintu, kandintusabekuramba;Ntiwigezeusabaubutunzi, cyangwangousabeubuzimabw'abanzibawe;ariko wasabyeubwawegusobanukirwakugirangoumenye urubanza;
12Dorenakozenkurikijeamagamboyawe:dorenaguhaye umutimaw'ubwengekandiusobanukirwa;kugirango hatagiraumuntuumezenkaweimbereyawe,kandinta nyumayaweizahagurukankawe
13Nanjyenaguhayeibyoutasabye,ubutunzin'icyubahiro, kugirangohatabahon'umwemubamibamezenkawe iminsiyaweyose
14Kandinimugendamunzirazanjye,kugirangonkurikize amategekoyanjyen'amategekoyanjyenk'ukosoDawidi yagendaga,nzakomezaiminsiyawe
15Salomoarabyuka;kandi,dorebyariinzoziAgezei Yeruzalemu,ahagararaimberey'isandukuy'isezerano ry'Uwiteka,atambaibitambobyoswa,atambaibitambo by'amahoro,asangiran'abagaragubeboseibirori
16Hazaumwamibabirib'indaya,basangaumwami, bahagararaimbereye
17Umugoreumweati:"Databuja,njyen'uyumugore dutuyemunzuimwe;mazembyaraumwanahamwenawe munzu
18Bukeyebwaho,nyumayukondokorwa,uyumugorena wearabyara:natweturikumwe;ntamunyamahangatwari kumwenatwemunzu,usibyetwembimunzu
1Abami
19Umwanaw'uyumugoreyapfuyenijoro;kukoyabirenze 20Arahagurukamugicuku,akuraumuhunguwanjye iruhanderwanjye,umujawaweararyama,awushyiramu gituzacye,ashyiraumwanawewapfuyemugituzacyanjye.
21Nabyutsemugitondokugirangononsaumwanawanjye, dorekoyariyapfuye,arikomazekubitekerezamugitondo, mbonaumuhunguwanjyeatariwewabyaye
22Undimugoreati:Oya.arikoabazimaniumuhungu wanjye,kandiabapfuyeniumuhunguwaweNaweati: Oya;arikoabapfuyeniumuhunguwawe,n'abazimani umuhunguwanjyeNgukoukobavugiyeimberey'umwami
23Umwamiati:Umweati:"Uyuniumuhunguwanjye ubaho,umuhunguwaweniwewapfuye,undiati:"Oya." arikoumuhunguwaweyapfuye,umuhunguwanjyeni muzima
24Umwamiati:Nzanirainkota.Bazanainkotaimbere y'umwami
25Umwamiati:Mugabanyeumwanamuzimamokabiri, uhekimwecyakabirikurikimwe,ikindigihaundi.
26Umugoreabwiraumwanaw'umwanamuzimaabwira umwami,kukoamarayeyifuzagacyaneumuhunguwe, aramubwiraati“Databuja,umuheumwanamuzima,kandi ntanakimwewisheArikoundiati:Ntibibeibyanjye cyangwaibyawe,ahubwobigabanye
27Umwamiaramusubizaati:"Mumuheumwanamuzima, kandintukamwice,ninyina"
28Abisirayelibosebumvaurubanzaumwamiyaciriye kandibatinyaumwami,kukobabonyekoubwenge bw'Imanaburimuriwe,kugirangobacireurubanza
UMUTWEWA4
1UmwamiSalomoreroabaumwamiwaIsiraheliyose
2Abonibobatwareyariafite.AzariyamweneZadoki umutambyi,
3ElihorefnaAhiya,abahungubaShisha,abanditsi; YehoshafatimweneAhilud,umwanditsi.
4BenayamweneYehoyadayariumutwarew'ingabo, ZadokinaAbiataribariabatambyi:
5AzariyamweneNataniyariumutwarew'abatware,kandi ZabudimweneNataniyariumutwaremukuru,n'incuti y'umwami:
6Ahisharyariumutwarew'urugo,Adoniramumwene Abdaabaumusoro
7SalomoyariafiteabatwarecuminababirimuriIsiraheli yose,bagaburiraumwamin'urugorweibyokurya:buri muntuukwezikwemumwaka
8Ayoniyomazinayabo:MweneHuru,kumusoziwa Efurayimu:
9UmuhunguwaDekari,iMakaz,noiShaalbimu,i BeteshemeshinaElonbetani:
10MweneHesedi,muriAruboti;KuriweSoki,n'igihugu cyosecyaHeferi:
11MweneAbinadabu,mukarerekosekaDor;wariufite TaphatiumukobwawaSalomokumugore:
12BaanamweneAhilud;kuriweyerekanagaTaanakina Megido,naBeteheyaniyose,irihafiyaZartanamunsiya Yezireyeli,kuvaiBetsheanikugeraiAbelihola,ndetseno hakuryayaYokneamu:
13MweneGeberi,iRamoti,KuriweimigiyaYayiri mweneManase,iGaleyadi;Kuriwekandiyerekanaga
akarerekaArgob,karimuriBashan,imigimininimirongo itandatuifiteinkutan'utubaritwabrasen: 14AhinadabumweneIddoyariafiteMahanaim: 15AhimaazyariiNafutali;ajyananaBasmatiumukobwa waSalomokumugore: 16BaanamweneHushayiyariiAsherinomuriAloti: 17YehoshafatimweneParuwa,muriIsakari: 18ShimeimweneEla,muriBenyamini: 19GeberimweneUriyarimugihugucyaGaleyadi,mu gihugucyaSihoniumwamiw'Abamori,n'uwaOgumwami waBashani;kandiniwemusirikaremukuruwenyinewari mugihugu
20YudanaIsirahelibaribenshi,nk'umusenyiurikunyanja aribenshi,barya,banywa,banezerwa
21Salomoategekaubwamibwosekuvakuruzikugeramu gihugucy'Abafilisitiya,nokumupakawaEgiputa.Bazana impano,bakoreraSalomoubuzimabwebwose
22Salomoateganyaumunsiumweyariingeromirongo itatuz'ifunziza,n'ingeromirongoitandatuz'ifunguro, 23Ibimasaicumibyabyibushye,n'inkamakumyabiriziva murwuri,n'intamaijana,iruhanderwaharts,naroebucks, hamwenanyoni,n'ibigurukabyabyibushye.
24Kukoyategekagaakarerekosekarihakuryay'uruzi, kuvaiTifanomuriAzza,kubamibosebohakuryay'uruzi, kandiyariafiteamahoroimpandezose.
25YudanaIsirahelibabananeza,umuntuwesemunsi yumuzabibuwenomunsiyigiticyecy'umutini,kuvaDan kugezaiBerisheba,iminsiyoseyaSalomo.
26Salomoyariafiteamagareibihumbimirongoine y'amafarasiy'amagareye,n'abagenderakumafarasi ibihumbicuminabibiri.
27AbobatwarebatangaibyokuryakumwamiSalomo,no kubantubosebarikumezay'umwamiSalomo,umuntu wesemukwezikwe:ntacyobabuze.
28Barleykandiibyatsibyamafarasinadromederibabizana ahoabayobozibari,umuntuweseakurikijeibyoashinzwe 29ImanaihaSalomoubwengen'ubushishozibirenze, n'ubwinshibw'umutima,nk'umusenyiurikunkombe y'inyanja
30UbwengebwaSalomobwarenzeubwengebw'abana bosebomugihugucy'iburasirazuba,n'ubwengebwose bwomuMisiri
31Kukoyariumunyabwengekurutaabantubose;Kuruta EthanEzira,naHemani,naKalikoli,naDarda,abahungu baMaholi,kandiizinaryeryamamayemumahangayose 32Avugaimiganiibihumbibitatu,kandiindirimbozezari igihumbinagatanu
33Avugakubiti,kuvakugiticy'amasederikirimuri Libani,kugezanokukivukivamurukuta:avugakandiku nyamaswa,inyoni,n'ibikururainyamaswan'amafi
34AbantubosebazakumvaubwengebwaSalomo,ku bamibokuisibosebumviseubwengebwe.
UMUTWEWA5
1HiramuumwamiwaTiroyoherezaabagaragubekuri Salomo.kukoyariyarumvisekobamusizeamavutamu cyumbacyase,kukoHiramuyakundagaDawidi 2SalomoyoherezaHiramuati: 3UziukuntudataDawidiatashoboragakubakainzu yitirirwaUwitekaImanayekubw'intambarazamugose
1Abami
impandezose,kugezaigiheUwitekayabashyizemunsi y'ibirengebye.
4ArikononehoUwitekaImanayanjyeyampayeikiruhuko impandezose,kugirangohatabahoumwanzicyangwa ibibi.
5Dore,ndashakakubakainzuyitirirwaizinary'Uwiteka Imanayanjye,nk'ukoUwitekayabwiyedataDawidiati: 'Umwanawawe,uwonzashyirakuntebeyawey'ubwami mucyumbacyawe,azubakainzukuizinaryanjye
6Nonehorero,tegekakobampaibitiby'amasederimuri Libani;Abagaragubanjyebazabanan'abagaragubawe, kandinzaguhaakazikubagaragubawenkurikijeibyo uzashyirahobyose,kukouzikontan'umwemuritwe ushoboragukoraubuhangabwogutemaibiti nk'Abanyasidoni
7HiramuyumviseamagamboyaSalomo,arishimacyane, aravugaati:“Uwitekaahimbazweuyumunsi,wahaye Dawidiumuhunguw'umunyabwengekuriabobantu bakomeye.
8HiramuyoherezaSalomo,avugaati:'Natekerejekubyo wanyoherereje,kandinzakoraibyowifuzabyosekubiti by'amasederinokubitiby'umuriro.
9AbagaragubanjyebazabamanurabavamuriLibanibajye kunyanja,kandinzabagezakunyanjamumazinderemba kugezaahouzanshyira,kandinzabasezereraahongaho, uzabakira,kandiuzasohozaibyonifuza,muguhaibyo urugorwanjye
10HiramureroahaSalomoniibitiby'amasederin'ibiti by'imyereziukoyishakiye
11SalomoahaHiramuingeroibihumbimakumyabiri by'inganokugirangoagaburireurugorwe,n'ingero makumyabiriz'amavutameza,bityoSalomoahaHiramu umwakautaha
12UwitekaahaSalomoubwengenk'ukoyamusezeranyije, amahorohagatiyaHiramunaSalomokandibombibakoze amasezeranohamwe
13UmwamiSalomoakuraimisoromuriIsiraheliyose. kandiayomisoroyariabantuibihumbimirongoitatu
14AboherezamuriLibani,ibihumbiicumikukwezi bakoreshejeamasomo:ukwezibarimuriLibani,n'amezi abirimurugo,kandiAdoniramuyariyishyuyeumusoro
15Salomoniyariafiteibihumbimirongoitandatu n'ibihumbiicumibyikoreyeimitwaro,n'ibihumbibine by'imisozikumisozi;
16Usibyeumutwarew'abasirikarebaSalomobari bashinzweimirimo,ibihumbibitatunamaganaatatu, byategekagaabantubakoragaumurimo
17Umwamiarategeka,bazanaamabuyemanini,amabuye ahenze,kandiakoraamabuye,kugirangobashinge urufatirorw'inzu
18AbubatsibaSalomon'abubatsibaHiramubarabiba, n'ababuyeamabuye,nukobateguraibitin'amabuyekugira ngobubakeiyonzu
UMUTWEWA6
1Mumwakawamaganaanenamirongoinaninyuma yukoAbisirahelibasohotsemugihugucyaEgiputa,mu mwakawakaneSalomoategekaIsiraheli,mukweziZif,ni ukuvugaukwezikwakabiri,atangirakubakainzu y'Uwiteka
2InzuumwamiSalomoyubakiyeUwiteka,uburebure bwayobwariubureburebw'imikonomirongoitandatu, n'ubugaribwabwobugerakurimakumyabiri,n'uburebure bwabwobukabamirongoitatu.
3Ibarazaryariimberey'urusengerorw'inzu,uburebure bwameteromakumyabiri,n'ubugaribw'inzu;Imikono icumiyariubugaribwayoimberey'inzu
4Kandiinzuakoraamadirishyay'amataramagufi.
5Kandikurukutarw'inzuyubakaibyumbahiryanohino, kunkikez'inzuhiryanohino,habamurusengerondetseno mucyumbacy'ibwami,mazeakoraibyumbahiryanohino: 6Icyumbacyohejurucyanecyarigifiteubugari bw'imikonoitanu,hagatiyacyokigerakurimetero esheshatu,icyagatatukikabagifiteubugaribw'imikono irindwi,kukontarukutarw'inzuyakoragaibiruhukobigufi, kugirangoibitibitagombagufatirwamurukutarw'inzu.
7Kandiiyonzuyariyubatswe,yariyubakishijweamabuye yateguwembereyokujyayo,kuburyontanyundo,ishoka cyangwaigikoreshoicyoaricyocyosecy'icyumacyigeze cyumvikanamuriiyonzu,igiheyarimunyubako
8Urugirw'icyumbacyohagatirwarimuruhanderw'iburyo bw'inzu:bazamukabafiteingazizizungurukabinjiramu cyumbacyohagati,bavahagatibajyamucyagatatu
9Yubakainzu,arayuzuza;atwikirainzuibitin'ibiti by'amasederi.
10Hanyumayubakaibyumbakunzuyose,ifiteuburebure bwameteroeshanu,bahagararakunzubafiteibiti by'amasederi.
11Ijambory'UwitekarizakuriSalomo,rivugariti:
12Kubijyanyen'iyinzuurimokubaka,nibaushaka kugenderamumategekoyanjye,ugasohozaimanzazanjye, kandiukurikizaamategekoyanjyeyoseyokuyagenderaho Nonehonzasohozaijamboryanjye,ibyonabwiye sogokuruzaDawidi:
13NzaturamuBisirayeli,kandisinzatereranaubwoko bwanjyebwaIsiraheli
14Salomoyubakaiyonzu,arayuzuza.
15Yubakainkutaz'inzuimbereyometsehoimbaho z'amasederi,hasimunzu,nokunkutazaciel,maze abitwikiraimbereimberemubiti,atwikirahasimunzu imbahoz'umuriro
16Yubakaimikonomakumyabirikumpandez'inzu,haba hasinokunkutazometsehoimbahoz'amasederi:ndetse yarayubatseimbere,ndetsenomugihome,ndetsen'ahantu heracyane
17Inzuniukuvugaurusengeroimbereyayo,yariifite ubureburebwameteromirongoine
18Amasederiyomunzuimbereyariyometseho amapfundon'indabyo,byosebyariimyerezi;ntabuye ryagaragaye
19Ijamboryateguyemunzuimbere,kugirangoashyireyo isandukuy'isezeranory'Uwiteka.
20Kandiumubumbewariuriimbere,ufiteubureburebwa meteromakumyabiri,n'ubugaribw'imikonomakumyabiri, n'ubureburebwameteromakumyabiriz'ubureburenuko atwikiraigicanirocyaric'amasederi
21Salomoatwikirainzuimberemurizahabuitunganijwe, mazeagabanaiminyururuyazahabuimberey'iryojambo ayishirahozahabu
22Inzuyoseayuzuzazahabu,kugezaarangijeinzuyose: n'urutambirorwoserwarirurihafiy'ijamboryuzuyeho zahabu
1Abami
23Muriiryojambo,akoraabakerubibabirib'igiti cy'umwelayo,ubureburebwameteroicumi.
24Kandiamababaatanuyariibabarimwery'umukerubi, n'utundidutanuukundiibabary'umukerubi:kuvamugice cy'ibabarimwekugezakurundiruhanderw'imikonoicumi.
25Abandibakerubibafiteubureburebw'imikonoicumi: abakerubibombibaribafiteurugerorumwen'ubunini
26Ubureburebw'umukerubiumwebwariuburebure bw'imikonoicumi,kimwen'undimukerubi
27Ashyiraabakerubimunzuy'imbere,barambura amababay'abakerubi,kuburyoibabary'umweryakoraga kurukutarumwe,nahoibabary'abakerubirikorakurundi rukuta.amababayaboakorakumutimahagatiy'inzu.
28Yambikaabakerubizahabu
29Akorainkutazosez'inzu,azengurutsaibishushanyo by'abakerubin'ibitiby'imikindon'indabyozakinguye, imberen'inyuma
30Kandihasimunzuyometsehozahabu,imberen'inyuma
31Kandikugirangoyinjiremuriiryojambo,akorainzugi z'igiticy'umwelayo
32Imiryangoyombiyariiy'igiticy'umwelayo; Yabashushanyijehoibishushanyoby'abakerubin'ibiti by'imikindon'indabyozifunguye,abishyirahejuruya zahabu,asasazahabukubakerubinokubitiby'imikindo
33Akorakandikumuryangow'urusengerorw'ibiti by'imyelayo,igicecyakanecy'urukuta
34Imiryangoibiriyariiy'igiticy'umuriro:amababiabiri y'urugirumweyariyunamye,kandiamababiabiriyoku rundirugiarazunguruka
35Yashushanyijehoabakerubin'ibitiby'imikindo n'indabyozakinguye,abitwikirizazahabuzometseku mirimoyabajwe
36Yubakaurukikorw'imbereakoreshejeimirongoitatu y'amabuyeabajwe,n'umurongow'ibitiby'amasederi.
37Mumwakawakane,urufatirorw'inzuy'Uwiteka rwashyizweho,mukweziZif:
38Mumwakawacuminarimwe,mukweziBul,ni ukuvugaukwezikwamunani,inzuyariyuzuyemubice byayobyose,kandiikurikijeukobyaribimezeNikoyari afiteimyakairindwimukuyubaka.
UMUTWEWA7
1ArikoSalomoyubakainzuyeimyakacumin'itatu, arangizainzuyeyose
2Yubakan'inzuy'ishyambaryaLibani;Uburebure bwarwobwariubureburebw'imikonoijana,n'ubugari bwabwobugerakurimirongoitanu,n'ubureburebwacyo bugerakurimirongoitatu,kumirongoiney'inkingi z'amasederi,kunkingiz'amasederi
3Kandiyariyometsehoimyerezihejurukubiti,byariku nkingimirongoinen'eshanu,cuminazitanuzikurikiranye.
4Kandihariamadirishyamumirongoitatu,kandiurumuri rwarwanyagaurumurimumirongoitatu
5Inzugizosen'inzugizosezarizifiteimpandeenye,zifite amadirishya:kandiurumurirwarwanyagaurumurimu nzegoeshatu.
6Akoraibarazary'inkingi;Ubureburebwarwobwari ubureburebwamirongoitanu,n'ubugaribwabwobugera kurimirongoitatu:ibarazaryariimbereyabo:izindinkingi n'igitikininicyariimbereyabo
7Hanyumaakoraibarazakuntebey'ubwami,kugirango acireurubanza,ndetsen'ibarazary'urubanza,kandi ryuzuyehoimyerezikuvakuruhanderumwekugezaku rundi.
8Inzuyeyariatuyemoyariifiteurundirukikomurubaraza, rwakoragaimirimoisaSalomoyubakirakandiumukobwa waFarawo,uwoyariyarashakanye,nk'urwinjiriro
9Ibyobyosebyariamabuyeahenze,ukurikijeingamba zamabuyeyatoboye,akozwemoibiti,imberendetseno hanze,ndetsekuvakurufatirokugezaguhangana,ndetse nohanzeyerekezakurukikorunini
10Urufatirorwarimoamabuyeahenze,ndetsen'amabuye manini,amabuyey'imikonoicumi,n'amabuyey'imikono umunani
11Kandihejuruhariamabuyeahenze,nyumayogupima amabuyeyatemye,n'amasederi.
12Urukikoruniniruzengurutseimpandezose,rwarirufite imirongoitatuy'amabuyeabajwe,n'imirongoy'ibiti by'amasederi,habamugikaricy'imberecy'Uwiteka,noku rubarazarw'inzu
13UmwamiSalomoyoherezaHiramumuriTiro
14Yariumuhunguw'umupfakaziwomumuryangowa Naphtali,kandiseyariumuntuwaTiro,umukozimu muringa:kandiyariafiteubwenge,ubushishozi,n'amayeri yogukoraimirimoyosemumuringa.Agezekumwami Salomo,akoraimirimoyeyose
15Kukoyaterainkingiebyiriz'umuringa,ubureburebwa meterocumin'umunaniz'umurambararo.
16Akoraimitweibiriy'umuringaushongeshejwe,kugira ngoashyirehejuruy'inkingi:ubureburebw'umutweumwe bwariubureburebwameteroeshanu,n'ubureburebw'ikindi gicecyariubureburebutanu:
17Urushundurarw'imirimoyokugenzura,n'indabyo z'iminyururu,kumitweyarihejuruy'inkingi;karindwi kumutweumwe,nakarindwikubindibice
18Akorainkingi,n'imirongoibiriizengurutseumuyoboro umwe,kugirangoapfukeimitweyarihejuru,hamwe n'amakomamanga:kandiabikoranokukindigice
19Kandiimitweyarihejuruyinkingiyariiy'indabyomu rubaraza,imikonoine.
20Kandiimitweirikunkingizombiyariifite amakomamangahejuru,hejuruyindayarihafiy'urusobe: kandiamakomamangayarimaganaabirikumurongo azengurutsekurundimutwe
21Ashyirainkingimurubarazarw'urusengero,ashyiraho inkingiiburyo,ayitaYakini,ashyirahoinkingiy'ibumoso ayitaBowazi
22Kandihejuruyinkingihariimirimoyalili,nukoimirimo yinkingiirangira
23Akorainyanjaishongeshejwe,ifiteuburebure bw'imikonoicumikuvakurubavurumwekugezakurundi 24Kandimunsiyacyo,hiryanohinohariudukingirizo tuzengurutse,icumimumukonoumwe,uzengurutse inyanjahiryanohino:amapfundoyajugunywemumirongo ibiri,igiheyaterwaga
25Yahagazekubimasacuminabibiri,bitatubyerekeza mumajyaruguru,bitatubirebaiburengerazuba,bitatu birebamumajyepfo,bitatubirebaiburasirazuba:inyanja ibashyirahejuruyabo,ibicebyabobyosebibabuzaimbere 26Kandiyariubugaribw'intoki,kandiimbahozacyo zikozwenk'igikombe,gifiteindabyozalili:cyarimo ubwogeroibihumbibibiri
27Akoraimiringaicumiy'umuringa;Imikonoineyariifite ubureburebw'ikigerokimwe,n'ubugaribwameteroenye n'ubugaribwayo,n'ubureburebwameteroeshatu
28Imirimoy'ibirindiroyarikuriububuryo:baribafite imipaka,kandiimipakayarihagatiy'imisozi:
29Kandikurubiberwarihagatiy'imigozihariintare, ibimasa,n'abakerubi:kandikunkombehariumusingi hejuru,kandimunsiy'intaren'ibimasaharibimwe byongewehobikozwemumirimoyoroheje
30Kandiibicebyosebyaribifiteibizigabinebikozwemu muringa,hamwen'amasahaniy'umuringa:kandiimpande enyezacyozarizifiteumurongoutambitse:munsi y'uruzitirohariibishishwabyashongeshejwe,kuruhande rw'inyongera
31Umunwawacyourimugicecyohejurunohejuruyacyo wariufiteumubyimbaumwe,arikoumunwawacyowari uzengurutseimirimoy'urufatiro,umubyimban'igice
32Kandimunsiy'umupakahariinzigaenye;naaxletree yibizigabyahujwenabase:kandiubureburebwuruziga bwariumukononigice
33Kandiumurimow'inzigawariumezenk'umurimo w'uruzigarw'amagare:imitambikoyabo,imitweyabo, hamwenabagenzibabo,n'amagamboyabo,byose byashongeshejwe
34Kandihariibicebinebyamanutsekumpandeenye zifatizo:kandiibicebyohasibyaribifiteishingiroubwaryo
35Hejuruy'urufatiro,hariumuzengurukouzengurutswena kimwecyakabiricy'uburebure:kandihejuruy'urufatiro uruzitirorwarwon'imbibizarwo
36Kukokumasahaniy’imigoziyacyonokumbibizacyo, yashushanyijehoabakerubi,intare,n'ibitiby'imikindo, akurikijeigipimocyaburiwese,akongerahohiryanohino 37Nyumay'ububuryoakoraibiceicumi:byosebyari bifitecastingimwe,igipimokimwe,n'ubuninibumwe.
38Hanyumaakoraimiringaicumiy'umuringa:igitereko kimwecyarimoubwogeromirongoine:kandiigitereko cyosecyarigifiteubureburebune,kandikuriburicyicaro icumi
39Ashyiraibirindirobitanukuruhanderw'iburyobw'inzu, bitanun'ibumosobw'inzu,ashyirainyanjaiburyobw'inzu iburasirazubayerekezamumajyepfo
40Hiramuakoraibisumizi,amasukan'ibitiHiramurero arangizagukoraimirimoyoseyatumyeumwamiSalomo aberainzuy'Uwiteka:
41Inkingiebyiri,n'ibikombebibiriby'imitweyarihejuru y'inkingizombi;n'imiyoboroibiri,kugirangoutwikire ibikombebibiriby'imitweyarihejuruyinkingi;
42N'amakomamangamaganaanekuriiyomiyoboro yombi,ndetsen'imirongoibiriy'amakomamangaku muyoboroumwe,kugirangoutwikireibikombebibiri by'imitweyarikunkingi;
43N'ibishingiroicumi,n'ibitiicumikumusingi;
44Inyanjaimwe,n'ibimasacuminabibirimunsiy'inyanja;
45Amasafuriya,amasuka,n'ibikonjoIbyobikoresho byoseHiramuyahayeumwamiSalomokunzuy'Uwiteka, byaribikozwemumuringa
46MukibayacyaYorodani,umwamiabajugunya,mu butakabw'ibumbahagatiyaSuccotinaZartani
47Salomoasigaibyombobyosebitaremereye,kukobyari birenzebyinshi:ntan'uburemerebw'umuringabwigeze bumenyekana
48Salomoakoraibikoreshobyosebyarimunzuy'Uwiteka: igicanirocyazahabu,n'amezayazahabu,ahoumugatiwari uri
49Kandibujiyazahabuitunganijwe,eshanukuruhande rw'iburyo,nagatanuibumoso,imberey'ijambo,hamwe n'indabyo,n'amatara,n'amatakoyazahabu, 50N'ibikombe,ibisumizi,ibase,ibiyiko,n'amasandukuya zahabuitunganijwe;n'impetazazahabu,habakunzugi z'inzuy'imbere,ahantuheracyane,nokumiryangoy'inzu, kugirangourusengero
51ImirimoyoseumwamiSalomoyakoreyeinzuy'Uwiteka yarangiyeSalomoazanaibintuseDawidiyariyeguriye; n'ifeza,nazahabun'ibikoresho,yashyizemubutunzi bw'inzuy'Uwiteka
UMUTWEWA8
1SalomoakoranyaabakurubaIsiraheli,abatware b'imiryangoyose,umutwarew'abasekuruzab'Abisirayeli, babwiraumwamiSalomoiYeruzalemu,kugirango bazamureisandukuy'isezeranory'Uwitekamumujyiwa DawidiariwoSiyoni.
2AbayisrahelibosebateranirakumwamiSalomomu munsimukuruwaEthanimu,niukwezikwakarindwi
3Abakurub'Abisirayelibosebaraza,abatambyibafata isanduku
4Bazamuraisandukuy'Uhoraho,n'ihemary'ibonaniro, n'ibikoreshobyosebyerabyarimuihemary'ibonaniro, ndetseabatambyin'Abalewibazana
5UmwamiSalomo,n'itoreroryoseryaIsirahelibari bateraniyekuriwe,barikumwenaweimberey'isanduku, batambaintaman'inka,bitashoboragakubwirwacyangwa kubarwa
6Abatambyibazanaisandukuy'isezeranory'Uwitekamu mwanyawe,mucyumbacy'inzu,ahantuheracyane,ndetse nomunsiy'amababay'abakerubi
7Abakerubibarambuyeamababayabohejuruy'isanduku, abakerubibitwikirainkugen'inkonizacyohejuru
8Bakuramoinkoni,kugirangoimperaz'imigozizigaragara ahantuherambereyacyagihirahiro,kandintibaboneka hanze:kandininan'ubukugezanan'ubu
9Ntakindikintucyarimunkugeuretseamezaabiri y'amabuyeMoseyashyizeyoiHorebu,igiheUhoraho yagiranyeisezeranon'abisiraheli,igihebavagamugihugu cyaEgiputa
10Abaherezabitambobasohotseahera,igicucyuzurainzu y'Uwiteka,
11Kugirangoabatambyibadashoborakwihagararahongo bakorerekuberaigicu,kukoicyubahirocy'Uwitekacyari cyuzuyeinzuy'Uwiteka
12Salomoavuga,Uwitekaavugakoazaturamumwijima w'icuraburindi.
13Nukurinakubatseinzuyoguturamo,ahantuhatuweho kubaitekaryose
14Umwamiarahindukira,ahaumugishaitoreroryoserya Isiraheli:(kandiitoreroryaIsiraheliryoserirahagarara;)
15Naweati:“HahirwaUwitekaImanay'Abisirayeli, wavuganyen'akanwakanjyeDawididata,kandi akabisohozaukubokokwe,ati:
16KuvaumunsinakuyeubwokobwanjyebwaIsiraheli muriEgiputa,ntamujyinahisemomumiryangoyoseya Isirahelingonubakeinzu,kugirangoizinaryanjyeribe
ArikonahisemoDawidingoayoboreubwokobwanjyebwa Isiraheli.
17KandidatayarimumutimawaDawidikubakainzu y'izinary'UwitekaImanayaIsiraheli.
18UwitekaabwiradataDawidiati:“Mugihewarimu mutimawawekubakainzukuizinaryanjye,wakozeneza koarimumutimawawe
19Arikontuzubakeinzu;arikoumuhunguwawe uzasohokamurukenyerero,azubakainzukuizinaryanjye
20Uwitekaasohozaijamboryeavuga,mazempaguruka mucyumbacyadataDawidi,nicarakuntebeyaIsiraheli nk'ukoUwitekayabisezeranije,mazenubakainzuy'izina ry'UwitekaImanayaIsiraheli.
21Nshyirayoisanduku,ahoisezeranory'Uwiteka yagiranyenabasogokuruza,igiheyabakuragamugihugu cyaEgiputa.
22Salomoahagararaimberey'urutambirorw'Uwiteka imberey'iteraniroryoseryaIsiraheli,aramburaamaboko yerekezamuijuru:
23Naweati:“UwitekaImanayaIsiraheli,ntaManaimeze nkawe,muijuruhejuru,cyangwakuisimunsi,ikomeza isezeranon'imbabazin'abakozibawebagendaimbereyawe n'umutimawabowose:
24Nindewagumanyen'umugaraguwaweDawididata wamusezeranije:wavugishijeumunwawawe,ukabisohoza ukoreshejeukubokokwawenk'ukobimezeuyumunsi
25Nonehorero,UwitekaImanayaIsiraheli,komeza umugaraguwaweDawididatawamusezeranije,uvugauti 'Ntazakuburaumuntuuriimbereyanjyewicarakuntebeya Isiraheli;Kugirangoabanabawebitondereinzirazabo, bagendaimbereyanjyenk'ukowanyenzeimbereyanjye.
26Noneho,ManayaIsiraheli,ndakwinginze,ijambo ryawe,rigenzurwe,ibyowabwiyeumugaraguwawe Dawididata.
27ArikokokoImanaizaturakuisi?doreijurun'ijurubyo mukirerentibishoborakukubamo;nibangaheiyinzu nubatse?
28Nyamarawubahaisengeshory'umugaraguwawe,no kwingingakwe,UwitekaManayanjye,kugirangowumve gutakanogusenga,umugaraguwaweagusengerauyu munsi:
29Kugirangoamasoyaweyugurureiyinzuijoro n'umurango,ndetsen'ahowavuzengo'Izinaryanjyerizaba rihari,kugirangowumveisengeshoumugaraguwawe azasengeraahahantu
30Kandiwumvegutakambiraumugaraguwawe,n'ubwoko bwawebwaIsiraheli,igihebazasengeraahahantu,kandi wumvemuijuruahoutuye,kandinumviseubabarire.
31Nihagiraumuntuurengamugenziwe,akarahirako azarahira,indahiroikazaimberey'urutambirorwawemuri iyinzu:
32Nonehoumvamwijuru,ukore,ucireimanzaabagaragu bawe,ucirahoitekaababi,bamuheinzira;no gutsindishirizaabakiranutsi,kumuhaakurikijegukiranuka kwe
33Igiheubwokobwawebw'Abisirahelibwakubiswe n'umwanzi,kukobagucumuyeho,bakaguhindukirira, bakaturaizinaryawe,bagasenga,bagutakambiramuriiyi nzu:
34Nonehoumvamwijuru,ubabarireibyahaby'ubwoko bwawebwaIsiraheli,ubisubizemugihuguwahayeba sekuruza
35Iyoijururyugaye,ntamvuraigwa,kukobagucumuyeho; nibasengeraahahantu,bakaturaizinaryawe, bagahindukirabakavamubyahabyabo,mugiheubababaje:
36Nonehoumvamuijuru,ubabarireibyahaby'abagaragu bawe,ndetsen'ubwokobwawebwaIsiraheli,kugirango ubigisheinziranzizabanyuramo,kandiugushaimvuraku gihugucyawe,wahayeubwokobwaweumurage
37Nibamugihuguhariinzara,nibahariicyorezo,guturika, icyorezo,inzige,cyangwanibahariinyenzi;Nibaumwanzi waboabagosemugihugucy'imigiyabo;icyorezocyose, uburwayiubwoaribwobwose;
38Niirihesengeshon'ugutakambiraumuntuuwoariwe wese,cyangwaubwokobwawebwoseIsiraheli,izamenya umuntuweseicyorezocy'umutimawe,mazearambura amabokoyerekezakuriiyinzu:
39Nonehoumvamwijuruahoutuye,ubabarire,ukore, kandiuheumuntuweseukurikijeinziraze,uziumutima wawe;(kukowowe,ndetsewowewenyine,uziimitima y'abanaboseb'abantu;)
40Kugirangobagutinyeiminsiyosebabamugihugu wahayebasogokuruza
41Byongeyekandikubyerekeyeumunyamahanga,utari uwomubwokobwawebwaIsiraheli,ahubwoasohokamu gihugucyakurekubw'izinaryawe;
42(Kukobazumvaizinaryawerikomeye,n'ukuboko kwawegukomeye,n'ukubokokwawekurambuye;)igihe azaziraagasengeraiyinzu;
43Umvamuijuruahouba,kandiukoreibyo umunyamahangaaguhamagarirabyose,kugirangoabantu bosebokuisibamenyeizinaryawe,bagutinye,nk'uko ubwokobwawebwaIsiraheli;kandikugirangobamenye koiyinzunubatse,yitwaizinaryawe
44Nibaubwokobwawebugiyekurwanan'umwanziwabo, ahouzaboherezahose,kandiusengereUwitekausure umujyiwahisemo,n'inzunubatsekuizinaryawe:
45Nonehoumvamwijuruamasengeshoyabono kwingingakwabo,kandiukomezeimpamvuzabo.
46Nibabagucumuyeho,(kukontamuntuudacumura,) urabarakarira,ukabashyikirizaumwanzi,kugirango babajyanemubunyagemugihugucy'umwanzi,kure cyangwahafi;
47Nyamaranibanibatekerezamugihuguahobajyanywe ariimbohe,bakihana,bagutakambiramugihugu cy’abatwayeimbohe,bati:"Twaracumuye,kandidukora ibibi,twakozeibibi;
48Nimugarukereron'umutimawabowose,n'ubugingo bwabobwose,mugihugucy'abanzibabobabayoboyemu bunyage,kandingusabireuganamugihugucyahayeba sekuruza,umujyiwahisemo,n'inzunubatsekuizinaryawe:
49Nonehoumvaamasengeshoyabonokwingingakwabo mwijuruahoutuye,kandiukomezeimpamvuzabo, 50Kandiubabarireubwokobwawebwagucumuyeho, n'ibicumurobyabobyosebakugiriye,kandiubagirire impuhweababatwayeimbohe,kugirangobabagirire impuhwe:
51Kukoariubwokobwawe,n'umuragewawewavanye muriEgiputa,hagatiy'itanurary'icyuma:
52Kugirangoamasoyaweyugururekwinginga umugaraguwawe,nogutakambiraubwokobwawebwa Isiraheli,kugirangoubategeamatwimubyo baguhamagarirabyose
53Kukowabatandukanijen'abantubosebokuisi,kugira ngobabeumuragewawe,nk'ukowavuzeukubokokwa Moseumugaraguwawe,igihewavanagabasogokuruza muriEgiputa,MwamiMana.
54Nukobigenda,SalomoarangijegusengaUwitekaayo masengeshoyosenogutakambiraUwiteka,ahaguruka imberey'urutambirorw'Uwiteka,apfukamaapfukamye, amabokoyearamburaijuru.
55Arahagarara,ahaumugishaitoreroryoseryaIsiraheli n'ijwirirengaati:
56Uwitekaahimbazwe,yahayeabantubeIsiraheli uburuhukiro,nk'ukoyasezeranijebyose,ntan'ijambona rimweryigezerisohozaamasezeranoyeyoseyasezeranije ukubokokwaMoseumugaraguwe
UwitekaImanayacuibanenatwe,nk'ukoyarikumwenaba sogokuruza:ntatureke,cyangwangoadutererane:
58Kugirangoamuhindukizeimitimayacu,agendemu nzirazezose,kandiakurikizeamategekoye,amategekoye, n'imanzazayoyategetsebasogokuruza.
59Kandiayomagamboyanjye,niyonatakambiye Uwiteka,yegereUwitekaImanayacuamanywan'ijoro, kugirangoakomezeumurimow'umugaraguwe,n'ubwoko bwebw'Abisiraheliigihecyose,nk'ukoikibazokibisaba:
60KugirangoabatuyeisibosebamenyekoUwitekaari Imana,kandikontawundi.
61UmutimawawereroutunganyeUwitekaImanayacu, ugendemumategekoyayo,kandiukurikizeamategekoye, nk'ukobimezeuyumunsi.
62Umwamin'Abisirayelibosebarikumwenawe, batambiraUhorahoigitambo
63SalomoatambiraUhorahoibitamboby'amahoro,abitura Uhoraho,ibimasaibihumbibibirinamakumyabiri, n'intamaibihumbiijananamakumyabiriUmwami n'Abisirayelibosebaturainzuy'Uwiteka.
64Uwomunsinyeneumwamiyunamahagatiy'urugo rwariimberey'inzuy'Uwiteka,kukoarihoyatangaga ibitambobyoswa,n'amaturoy'inyama,n'ibinure by'ibitamboby'amahoro,kukoigicanirocy'umuringacyari imberey'Uwitekacyarigitocyanekuburyoyakira ibitambobyoswa,n'ibitamboby'inyama,n'ibinure by'ibitamboby'amahoro
65Muriicyogihe,Salomoakoraibirori,hamwena Isiraheliyosehamwenawe,itorerorinini,kuvaiHamati binjiramuruzirwaEgiputa,imberey'UwitekaImanayacu, iminsiirindwin'iminsiirindwi,ndetsen'iminsicumin'ine 66Kumunsiwamunani,yoherezaabantu,mazebaha umugishaumwami,bajyamumahemayabobishimye kandibishimyekumutimakuberaibyizabyoseUwiteka yakoreyeumugaraguweDawidi,n'Abisiraheliubwoko bwe
UMUTWEWA9
1Salomoarangijekubakainzuy'Uwitekan'inzuy'umwami, n'ibyoSalomoyifuzagagukorabyose, 2KoUhorahoabonekeraSalomoubugirakabiri,nk'uko yariyamubonekeyeiGibeyoni. 3Uwitekaaramubwiraati:“Numviseamasengeshoyawe nokwingingakwawe,ibyowankoreyeimbereyanjye: Niyejejeiyinzuwubatse,kugirangonshyireizinaryanjye ubuziraherezo;n'amasoyanjyen'umutimawanjye bizahorahoiteka
4Nibakandiugendaimbereyanjye,nk'ukoSoDawidi yagendaga,mumutima,nomubutabera,kugirangonkore ibyonagutegetsebyose,kandiuzubahirizaamategeko yanjyen'imanzazanjye:
5Ubwonibwonzashyiraintebey'ubwamibwawekuri Isiraheliubuziraherezo,nk'ukonasezeranijesosoDawidi, nti:'NtazakuburaumuntuurikuntebeyaIsiraheli
6Arikonimwangarwosekunkurikira,mwebwecyangwa abanabanyu,ntimukurikizeamategekoyanjyen'amategeko yanjyenabashyizeimbere,mugendemukorereizindimana, mubasenge:
7UbwonibwonzavanaIsirahelimugihugunabahayeiyi nzuniyeguriyeizinaryanjye,nzajugunyamumasoyanjye; kandiIsiraheliizabaumuganin'ijambomubantubose:
8Kandikuriiyinzuirihejuru,umuntuweseuhanyuze aratangara,akavuzainduru;Barabazabati:“KukiUhoraho yakoreyeatyoikigihugun'iyinzu?
9Bazasubizabati:“KuberakobatayeUwitekaImanayabo, yakuyebasekuruzamugihugucyaEgiputa,bakigarurira izindimana,barabasenga,barabakorera,nicyocyatumye Uwitekaabazaniraibibibyose
10Nyumay'imyakamakumyabiri,Salomoamazekubaka ayomazuyombi,inzuy'Uwitekan'inzuy'umwami, 11(HiramuumwamiwaTiroyariyahayeSalomoibiti by'amasederin'ibitiby'imyenda,nazahabunk'uko yabyifuzaga,)icyogiheumwamiSalomoahaHiramuimigi makumyabirimugihugucyaGalilaya
12HiramuasohokaiTirokurebaimigiSalomoyamuhaye. ntibamwishimira
13Naweati:"Niuwuhemijyiwampaye,muvandimwe?" AbitaigihugucyaKabulikugezanan'ubu.
14Hiramuyohererezaumwamiimpanoesheshatuzahabu 15Kandiiyoniyompamvuy'amahoroumwamiSalomo yazamuye;Kubakainzuy'Uwitekan'inzuyebwite,na Millo,n'urukutarwaYeruzalemu,Hazori,Megidona Gezeri
16KukoFarawoumwamiwaEgiputayariyazamutse, afataGezeri,arayitwika,yicaAbanyakananibaribatuye muriuwomujyi,abuhaumukobwawe,mukaSalomo 17SalomoyubakaGezeri,naBethoroniyohepfo, 18Baali,naTadmorimubutayu,mugihugu, 19Imigiyosey'ububikoSalomoyariafite,imigiy'amagare ye,n'imijyiy'abanyamafarasibe,n'ibyoSalomoyashakaga kubakaiYeruzalemu,muriLibaninomugihugucyose yategekaga
20AbantubosebasigayemuBamori,Abaheti,Abaperesi, Abahivin'Abayebusi,batariabomuBisirayeli, 21Abanababobasigayeinyumayabomugihugu,abo Abisirahelinabobatashoboyekurimburaburundu,abo Salomobatanzeumusorow'ubucakarakugezanan'ubu
22ArikoAbayisrahelintibagiraimbata,arikobariabantu b'intambara,abagaragube,abatwarebe,abatwarebe, abatwareb'amagareyen'abagenderakumafarasi
23Abonibobatwareb'abatwarebashinzweimirimoya Salomo,maganaatanunamirongoitanu,batagengaga abantubakoragaumurimo
24ArikoumukobwawaFarawo,asohokamumujyiwa Dawidi,ajyamunzuyeSalomoyariyaramwubakiye,nuko yubakaMillo
25Salomoinshuroeshatumumwaka,atambaibitambo byoswan'amaturoy'amahorokugicaniroyubakiye
1Abami
Uwiteka,atwikaimibavukugicanirocyariimbere y'Uwiteka.Arangizainzu.
26UmwamiSalomoakoraamatoamatomuriEziongeber, hafiyaEloti,kunkombey'inyanjaItukura,mugihugucya Edomu.
27Hiramuyoherezamungabo,abagaragube,abatwara ubwatobaribaziinyanja,hamwen'abagaragubaSalomo 28BagezeiOfiri,bavanazahabu,impanomaganaanena makumyabiri,bayizaniraumwamiSalomo
UMUTWEWA10
1UmwamikaziwaShebayumviseibyamamarebya Salomokuizinary'Uwiteka,yajekumwerekaibibazo bikomeye
2AgezeiYerusalemuafitegariyamoshininicyane,afite ingamiyazambayeibirungobyiza,nazahabunyinshicyane n'amabuyey'agaciro,agezeiSalomo,avugananawemu bintubyosebyarimumutimawe.
3Salomoamubwiraibibazobyebyose:ntakintunakimwe cyihisheumwami,arikontiyamubwira
4UmwamikaziwaShebaabonyeubwengebwaSalomo bwosen'inzuyubatse,
5Inyamazokumezaye,n'intebez'abagaragube,n'abakozi be,imyambaroyabo,abatwaraibikombe,n'izamukarye, azamukamunzuy'Uwitekantamwukawariukirimuriwe
6Abwiraumwamiati:"Niinkuruy'ukurinumvisemu gihugucyanjyeibikorwabyawen'ubwengebwawe.
7Arikosinigezenemeraayomagambo,kugezaigihe nzazira,amasoyanjyeakabayarayabonye,kandi,igice cyanjyenticyambwiye:ubwengebwawen'uburumbuke bwawebirenzeibyamamarenumvise
8Hahirwaabantubawe,hahirwaababagaragubawe bahagararaimbereyawe,bakumvaubwengebwawe.
9UwitekaImanayaweihimbazwe,igushimishakuntebe yaIsiraheli,kukoUwitekayakundagaIsiraheli ubuziraherezo,bityoakakugiraumwami,kugirangoacire urubanzan'ubutabera
10Ahaumwamiimpanoijananamakumyabiriz'izahabu, n'ibirungobyinshicyane,n'amabuyey'agaciro, ntihazongerakubahoibirungobyinshink'ibyoumwamikazi waShebayahayeumwamiSalomo
11AbasirikarebarwaniramumazinaHiramubazanye zahabumuriOphir,bazanaOphiriibitibyinshibyaalmug, n'amabuyey'agaciro
12Umwamiakorainkingiz'ibitibyaalmugn'inzu y'Uwiteka,n'inzuy'umwami,inanganazaburi z'abaririmbyi:ntabitink'ibyobyaalmugi,cyangwango bigaragarekugezanan'ubu
13UmwamiSalomoahaumwamikaziwaShebaibyo yifuzagabyose,ibyoyasabyebyose,usibyeibyoSalomo yamuhayekubw'ubuntubwe.Arahindukira,ajyamu gihugucye,wen'abakozibe
14UburemerebwazahabubwajekuriSalomomumwaka umwebwarimaganaatandatunamirongoitandatuna zahabu,
15Usibyekoyariafitekubacuruzi,nogucuruzaabacuruzi b'ibirungo,n'abamibosebaArabiya,nabaguverineri b'igihugu
16UmwamiSalomoakoraibiteromaganaabiribyazahabu yakubiswe:shekelimaganaatandatuyazahabuyagiyeku ntegoimwe
17Akorainkinzomaganaatatuzahabuyakubiswe;ibiro bitatubyazahabuyagiyemungaboimwe,umwami abishyiramunzuy'ishyambaryaLibani
18Byongeyekandi,umwamiakoraintebenini y'amahembey'inzovu,ayomekahozahabunziza.
19Intebey'ubwamiyariifiteintambweesheshatu,kandi hejuruy'intebey'ubwamiyariizengurutseinyuma:kandi kuntebey'intebehagumahoimpandezombi,kandiintare ebyirizarizihagazeiruhande
20Intarecuminazibirizihagararakuruhanderumweno kurundikuntambweesheshatu:ntabwamink'ubwo bwakozwemubwamiubwoaribwobwose
21UmwamiSalomoibyokunywabyosebyarizahabu, kandiibikoreshobyosebyomunzuy'ishyambaryaLibani byarizahabunziza;ntan'imweyariifeza:ntakintuna kimwecyabazwemugihecyaSalomo.
22KukoumwamiyariafiteinyanjayaTarishishhamwe n’ingabozaHiramu:rimwemumyakaitatuhazaingabo zirwaniramumazizaTarishishi,zizanazahabu,ifeza, amahembey'inzovu,inguge,napawusi
23UmwamiSalomoarengakubamibosebokuisikubera ubutunzin'ubwenge.
24IsiyoseishakaSalomo,kugirangoyumveubwenge bwayoImanayariyarashyizemumutimawe
25Bazanaumuntuweseimpanoye,ibikoreshobyafeza, ibikoreshobyazahabu,imyambaro,ibirwanisho,ibirungo, amafarasin'inyumbu,kumwaka
26Salomoakoranyaamagaren'abagenderakumafarashi, kandiyariafiteamagareigihumbinamaganaane, n'abagenderakumafarasiibihumbicuminabibiri,abo yahayemumigiamagaren'umwamiiYeruzalemu.
27UmwamiakoraifezakugirangoabereiYeruzalemu nk'amabuye,kandiimyereziimuhindurank'ibitiby'ibiti byomukibaya,kugirangobibebyinshi.
28SalomoakuraamafarasimuriEgiputa,n'udodotwomu budodoAbacuruzib'umwamibahaweumugoziw'igitare kugiciro.
29Igarerirasohoka,rivamuriEgiputa,rifatashekeli maganaatandatuz'ifeza,n'ifarashikuijananamirongo itanu.
UMUTWEWA11
1ArikoumwamiSalomoyakundagaabagorebenshi badasanzwe,hamwen'umukobwawaFarawo,abagore b'Abamowabu,Abamoni,Abanyedomu,Abanyidoni, n'Abaheti;
2MumahangaUwitekayabwiyeAbisirayeliati: "Ntimuzajyamo,kandintibazinjiramuriwewe,kukorwose bazakuraumutimawaweinyumay'imanazabo:Salomo abafatiyeruninimurukundo
3Afiteabagoremaganaarindwi,ibikomangoma, n'inshorekemaganaatatu,abagorebebamuhindura umutima
4KukoSalomoamazegusaza,abagorebebahindukiza umutimawebakurikiraizindimana,kandiumutimawe ntiwariutunganyen'UwitekaImanaye,nk'ukoumutima waDawidiwariumeze
5KukoSalomoyagiyeinyumayaAshtoretiimanakazi y'Abasidoniya,naMilcomiikiziracy'Abamoni.
6Salomoakoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyakurikira Uhorahonk'ukoseDawidiyabigenje
7Hanyuma,SalomoyubakaikibanzakininicyaKemoshi, ikiziracyaMowabu,kumusoziuriimbereyaYeruzalemu, nokuriMoleki,ikiziracy'abanabaAmoni
8Naweakoreraabagorebebosebadasanzwe,batwitse imibavukandibatambiraimanazabo.
9UhorahoarakariraSalomo,kukoumutimawe wahindukiriyeUwitekaImanayaIsirayeliyari yamubonekeyekabiri,
10Kandiyariyaramutegetseibyerekeyeicyokintu,kugira ngoatakurikiraizindimana,arikontiyubahirizaibyo Uhorahoyategetse
11NicyocyatumyeUwitekaabwiraSalomoati:“Kubera koibyobigukorewe,kandintiwubahirijeisezeranoryanjye n'amategekoyanjyenagutegetse,rwosenzakuraubwami kuriwewe,kandinzabuhaumugaraguwawe
12Mugihecyawe,sinzabikorakubwasoDawidi,ariko nzabikuramumabokoy'umuhunguwawe
13Arikosinzamburaubwamibwose;arikoazahaubwoko bumweumuhunguwawekubwaDawidiumugaragu wanjye,nokubwaYerusalemunahisemo
14UwitekaateraumwanziSalomo,HadadiEdomu, akomokamumuryangowaEdomu.
15KukoDawidiyariiEdomu,Yowabuumutware w'ingaboarazamukakugirangoashyingureabishwe, amazegukubitaabagabobosemuriEdomu.
16(Yowabuyamazeameziatandatuagumayohamwena Isiraheliyose,kugezaigiheyatemyeabagabobosebomuri Edomu:)
17Hadadiyahunze,wenaEdomubamwemubagaraguba se,bajyananaEgiputa;Hadadakiriumwanamuto 18BahagurukaiMidiyani,bageraiParani,bajyanaabantu muriParani,bageramuriEgiputa,kwaFarawoumwami waEgiputayamuhayeinzu,imugeneraibyokurya,imuha isambu.
19HadadiakundwacyanenaFarawo,nukoamuha umugoremushikiw'umugorewe,mushikiwaTahpene umwamikazi.
20MushikiwaTahpeneamubyaraumuhunguwaGenubati, uwoTahpeneyonsamunzuyaFarawo,kandiGenubati yarimurugorwaFarawomubahungubaFarawo.
21HadadiyumvisemuriEgiputakoDawidiaryamanyena basekuruza,kandikoYowabuumutwarew'ingabo yapfuye,HadadiabwiraFarawoati:“Rekangende,kugira ngonjyanemugihugucyanjye”
22Farawoaramubwiraati:"Arikose,niikiwabuzekuri njye,dorekoushakakujyamugihugucyawe?"Nawe aramusubizaati:Ntakintunakimwe:rekarekangende muburyoubwoaribwobwose.
23Imanaimukanguraundimwanzi,RezonimweneEliada, wahunzeshebujaHadadezeriumwamiwaZobah: 24Yegeranyaabantukuriwe,abaumutwarew'itsinda, igiheDawidiyabicagaiZoba,nukobajyaiDamasiko, barahatura,bategekeraiDamasiko
25YabayeumwanziwaIsiraheliiminsiyoseyaSalomo, uretseibibiHadadiyakoze,yangaIsiraheli,ategekaSiriya 26YerobowamumweneNebati,Efuraw'iZereda, umugaraguwaSalomo,nyinayitwagaZeruwa,umupfakazi, ndetsearamburaumwami
27Nicyocyatumyearamburaukubokoumwami:Salomo yubakaMillo,kandiasanaibyangiritsemumujyiwa Dawidise
28UmugaboYerobowamuyariintwariikomeye,Salomo abonyeuwomusorekoyariumunyamwete,amugira umutwarew'inzuyoseyaYozefu
29Muriicyogihe,YerobowamuasohokaiYeruzalemu, umuhanuziAhiyaShiloniyamusanzemunzira;kandiyari yambayeumwendamushya;kandibombibaribonyinemu murima:
30Ahiyaafataumwendamushyayariyambaye, awukodeshamoibicecuminabibiri:
31AbwiraYerobowamuati:“Fataibiceicumi,kuko UwitekaImanayaIsiraheliavugaati:Dorenzakura ubwamimukubokokwaSalomo,nzaguhaimiryango icumi:
32(Arikoazagiraumuryangoumwekubwamugaragu wanjyeDawidi,nokubwaYerusalemu,umujyinatoye mumiryangoyoseyaIsiraheli:)
33Kuberakobantaye,kandibasengaAshtoreti ikigirwamanacy'Abasidoniya,Chemoshimana y'Abamowabu,naMilcomimanay'abanab'Abamoni, kandintibagendeyemunzirazanjye,ngobakoreibikwiriye mumasoyanjye,kandinkurikizeamategekoyanjye n'imanzazanjye,nk'ukoDawidiseyabigenje.
34Arikosinzakuraubwamibwosemukubokokwe,ariko nzamugiraumutwareiminsiyosey'ubuzimabweku bw'umugaraguwanjyeDawidi,uwonahisemo,kuko yubahirijeamategekoyanjyen'amategekoyanjye: 35Arikonzakuraubwamimukubokok'umuhunguwe, nzabaha,ndetsen'imiryangoicumi.
36Nzahaumuhunguweumuryangoumwe,kugirango umugaraguwanjyeDawidiamurikireurumurii Yeruzalemu,umujyinatoranijegushyiraizinaryanjyeaho.
37Nzagutwara,uzategekaukurikijeibyoumutimawawe wifuzabyose,uzabeumwamiwaIsiraheli
38Kandinimuzumvaibyongutegetsebyose,ukagendera munzirazanjye,ugakoraibyomumasoyanjye,kugirango nkurikizeamategekoyanjyen'amategekoyanjyenk'uko umugaraguwanjyeDawidiyabigenje.konzabananawe, nkakubakirainzuyizewe,nk'ukonubatseDawidi,kandi nzaguhaIsiraheli
39KandiibyonzashakakubabazaurubyarorwaDawidi, arikosinzigerampora
40SalomoashakarerokwicaYerobowamuYerobowamu arahaguruka,ahungiramuMisiri,kwaShishakiumwami waEgiputa,abamuriEgiputakugezaigiheSalomo apfiriye
41IbindibikorwabyaSalomo,n'ibyoyakozebyose n'ubwengebwe,ntibyanditswemugitabocy'ibikorwabya Salomo?
42IgiheSalomoyategekagaiYeruzalemumuriIsiraheli yoseyariimyakamirongoine
43Salomoaryamananabasekuruza,ahambwamumujyi waDawidi,umuhunguweRehobowamuamwima.
UMUTWEWA12
1RehobowamuajyaiShekemu,kukoAbisirayelibose bazaiShekemukugirangobamugireumwami.
2YerobowamumweneNebatyariakirimuriEgiputa akimarakubyumva,kukoyahungiyeimberey'umwami Salomo,YerobowamuakabaatuyemuMisiri;)
3KoherezanokumuhamagaraYerobowamun'itorero ryoseryaIsirahelibaraza,babwiraRehobowamu,baravuga bati:
4Soyatumyeingogoyacuibabaza,nonererokora umurimomubiwaso,n'ingogoyeiremereyeyadushizeho, yoroshye,natwetuzagukorera
5Arababwiraati:“Genda,iminsiitatu,hanyumauzeaho ndi.Abantubaragenda.
6UmwamiRehobowamuagishainamaabasazabahagaze imbereyaseSalomoakiriho,aramubazaati:"Nigute utangainamangonsubizeababantu?"
7Baramubwirabati:"Nibauyumunsiuzabaumugaragu w'ababantu,ukabaubakorera,ukabasubiza,ukababwira amagambomeza,bazakuberaabagaraguubuziraherezo"
8Arikoarekainamaz'abasazabaribamuhaye,agisha inamaabasorebakuzenawe,kandibaribahagazeimbere ye:
9Arababwiraati:"Niubuhenamamutugirangodusubize ababantubambwiyebati:"Koraingogosoyadushizeho."
10Abasorebakuriyehamwenawebaramubwirabati: “Uzavuganan'ababantubakuvugishijeuti:Sosoyatumye ingogoyacuiremereye,arikoitworohereze.Uzababwireuti 'Urutokirwanjyerutoruzabaruninikurutaikibunocyadata 11Noneho,mugihedatayakubereyeumugogouremereye, nzongerakungogoyawe:datayaguhannyeibiboko,ariko nzabahanasikorupiyo
12Yerobowamun'abantubosebazaiRehobowamuku munsiwagatatu,nk'ukoumwamiyariyabitegetse, baravugabati:“Ngwinouzekumunsiwagatatu” 13Umwamiasubizaabantucyane,arekainamaz'abasaza bamuhaye;
14Ababwiranyumay'inamaz'abasore,baravugabati: "Datayikoreyeingogoyawe,nanjyenzongerakungogo yawe,datanaweyaguhannyeibiboko,arikonzabahana sikorupiyo"
15Nicyocyatumyeumwamiatumvaabantu;kuko icyaturutsekuUwiteka,kugirangoasohozeijamborye, UwitekaabwiraAhiyaShiloniyaabwiraYerobowamu mweneNebati
16Abisirayelibosebabonyekoumwamiatabatezeamatwi, abantubasubizaumwamibati:“Niuruheruharedufite muriDawidi?kandintamuragedufitemumwanawaYese: kumahemayawe,Isiraheli,nonerebainzuyawe,Dawidi. Isirahelireroijyamumahemayabo
17ArikoAbayisrahelibabagamumigiy'uBuyuda, Rehobowamuarabategeka.
18UmwamiRehobowamuyoherezaAdoramuwari uteguyeamakori;Abisirayelibosebamuteraamabuye, arapfaUmwamiRehobowamuyihutirakumujyanaku igarerye,ahungiraiYeruzalemu
19AbisirayelibigomekakunzuyaDawidikugezana n'ubu.
20AbisirayelibosebumvisekoYerobowamuyongeye kugaruka,bamutumahobamuhamagariramuiteraniro, bamugiraumwamiwaIsiraheliyose,ntan'umwe wakurikiyeinzuyaDawidi,uretseumuryangowaYuda gusa.
21RehobowamuagezeiYeruzalemu,akoranyainzuyose y'uBuyuda,hamwen'umuryangowaBenyamini,abantu batoranijweibihumbiijananamirongoinenabane,aribo barwanyi,kugirangobarwanyen'inzuyaIsiraheli,kugira
ngobongerekugaruraubwamikuriRehobowamumwene Salomo.
22Arikoijambory'ImanarizakuriShemayaumuntu w'Imana,avugaati:
23BwiraRehobowamumweneSalomo,umwamiw'u Buyuda,n'inzuyoseyaYudanaBenyamini,ndetse n'abasigayemubaturage,uvugauti:
24UkunikoYehovaavuzeati'Ntuzazamuke,cyangwa ngourwanen'abavandimwebawebeneIsirayeli,subiza umuntuweseiwekukoikikintukivakurinjyeBumvise ijambory'Uwiteka,basubirayokugendank'ukoijambo ry'Uwitekaribivuga
25YerobowamuyubakaShekemukumusoziwa Efurayimu,arahaturaarasohokaavaaho,yubakaPenuel
26Yerobowamuavugamumutimaweati:“Noneho ubwamibuzasubiramunzuyaDawidi:
27Nibaababantubazamutsegutambaibitambomunzu y'UwitekaiYeruzalemu,umutimaw'abobantuuzongera guhindukirirashebuja,ndetsenaRehobowamuumwami w'uBuyuda,baranyishe,basubirakwaRehobowamu umwamiw'uBuyuda
28Umwamiagishainama,akorainyanaebyirizazahabu, arababwiraati:“BirakabijekomwazamukaiYeruzalemu, doreimanazanyu,Isiraheli,yagukuyemugihugucya Egiputa.
29AshyiraumweiBeteli,undiashyiraDan
30Icyokintugihindukaicyaha,kukoabantubagiye gusengaimbereyacyo,ndetsenokuriDan.
31Yubakainzuy'ahantuhirengeye,agiraabatambyibomu bantubomurwegorwohasicyane,batariabomubahungu baLewi.
32Yerobowamuateguraibirorimukwezikwamunani,ku munsiwacuminagatanuw'ukwezi,nkokumunsimukuru wabereyeiYuda,mazeatambirakugicaniro.Niko yabigenjeiBeteli,atambirainyanayariyarakoze,ashyira kuriBeteliabatambyibomumisozimiremireyari yarakoze.
33NukoatambakugicaniroyariyarakozeiBeteliumunsi wacuminagatanuw'ukwezikwamunani,ndetsenomu kweziyariyarateguyekumutimawe;Ashingira Abisirayeliibirori,aturakugicaniro,atwikaimibavu
UMUTWEWA13
1DoreBeteli,umuntuw'ImanaavamuBuyudaabwira Beteli,mazeYerobowamuahagararakugicanirokugira ngoatwikeimibavu
2Aratakambiraigicaniromuijambory'Uwiteka,aravuga ati'yeweigicaniro,igicaniro,nikoUwitekaavugaDore umwanawavukiyemunzuyaDawidi,Yosiyakuizina; kandiazagutambiraabatambyibomumisozimiremire bagutwikaimibavu,amagufway'abantuazagutwika.
3Uwomunsiatangaikimenyetso,agiraati:“Ikinicyo kimenyetsoUwitekayavuzeDoreigicanirokizakodeshwa, ivuririkuriryorizasukwa
4UmwamiYerobowamuyumviseijambory'umuntu w'ImanawariwatakambiyeigicaniroiBeteli,arambura ukubokokugicaniro,avugaati:“Mumufate”Ukuboko kwe,aramurambikahokuruma,kugirangoatazongera kumukwegera.
1Abami
5Urutambironarworwarashwanyaguritse,ivurisukaku gicaniro,ukurikijeikimenyetsoumuntuw'Imanayari yarahayeijambory'Uwiteka
6Umwamiaramusubiza,abwiraumuntuw'Imanaati: “Nonehosabamumasoh'UwitekaImanayawe,unsengere kugirangoukubokokwanjyekungarureUmuntuw'Imana yingingaUwiteka,ikiganzacy'umwamicyongera kumugarura,gihindukank'ukobyaribimezembere.
7Umwamiabwiraumuntuw'Imanaati:“Ngwinotujyane iwanjye,wiruhure,nzaguhaingororano
8Umuntuw'Imanaabwiraumwamiati:"Nibaumpayeicya kabiricy'inzuyawe,sinzajyananawe,kandisinzarya umugaticyangwangonyweamaziahahantu:"
9Kukoarikonabwiwen'ijambory'Uwiteka,rivugariti: 'Ntimukaryeumugati,ntimunyweamazi,kandi ntimuzongereguhindukirank'ukomwaje.
10Nukoanyuramuyindinzira,ntiyagarukamunzira agerakuriBeteli
11KuriBetelihariumuhanuziushaje.Abahungubebaraza bamubwiraimirimoyoseumuntuw'Imanayakoreyeuwo munsiiBeteli:amagamboyabwiyeumwami,bababwirase 12Sewaboarababwiraati:"Yagiyehe?"Kukoabahungu biwebaribarabonyeinziraumuntuw'Imanayagenda, yaturutseiBuyuda
13Abwiraabahungubeati:“Unyambikeindogobe. Bamushirahoindogobe,nukoarayigenderamo, 14Acaakurikiraumuntuw'Imana,amusangayicayemunsi y'umushishi,aramubazaati:“Uriumuntuw'Imana waturutseiBuyuda?Naweati:Ndi
15Aramubwiraati:“Ngwinoiwanjye,musangireimigati 16Naweati:"Sinshoborakugarukahamwenawe, cyangwangoninjirenaweNtabwonzaryaumugati cyangwangonyweamazihano"
17Kubangaeby'obukamabwaMukamabambwiyenti: “Ntukaryeumugaticyangwangounyweamazi,ntuzongere guhindukirangounyuremunzirawanyuzemo
18Aramubwiraati:Nanjyendiumuhanuzink'ukouri; Umumarayikaambwiraijambory'Uwiteka,aramubwiraati “Mugarurenawemunzuyawe,kugirangoaryekandi anyweamazi.Arikoaramubeshya.
19Nukoasubiraiwe,asangiraimigatiiwe,anywaamazi 20Bicayekumeza,ijambory'Uwitekarizakumuhanuzi wamugaruye:
21Atakambiraumuntuw'ImanawaturutsemuBuyudaati: “Uwitekaavugaati:“Kuberakoutumviyeumunwa w'Uwiteka,arikoukabautubahirijeitegekoUwitekaImana yaweyagutegetse,
22Arikongaruke,uryeimigatin'amaziunywaaho Uwitekayakubwiyeati:Ntukaryeumugati,kandintunywe amazi;umurambowawentuzazakumvayabasogokuruza
23Amazekuryaimigati,amazekunywa,amushyira indogobekundogobe,kubw'umuhanuziyariyagaruye.
24Agiye,intareimusanganiramunzira,iramwica, umuramboweujugunywamunzira,indogobeihagarara iruhande,intarenayoihagararakumurambo
25Doreabantubarengana,babonaumurambowajugunywe munzira,n'intareihagazeiruhanderw'umurambo,baraza babibwiramumujyiumuhanuziwakerayariatuyemo
26Umuhanuziamugaruramunzirayumvise,aravugaati: "Umuntuw'Imananiweutumviyeijambory'Uwiteka,ni cyocyatumyeUwitekaamushyikirizaintare
yamutanyaguye,ikamwicank'ukoijambory'Uwiteka ryabimubwiye."
27Abwiraabahungube,arababwiraati:“Nundekera indogobe.Baramushiraho.
28Aragenda,asangaumurambowewajugunywemunzira, indogoben'intarebihagazeiruhanderw'intumbi:intare ntiyariyeumurambo,cyangwangoitanyagureindogobe
29Umuhanuziafataumurambow'umuntuw'Imana, awurambikakundogobe,arawugaruraUmuhanuziwa kerayajemumujyi,kuririranokumushyingura
30Ashiraumurambowemumvaye;baramuririra,bavuga bati:“Yoo,muvandimwe!
31Amazekumushyingura,abwiraabahungubeati: "Napfuye,nimunshyinguremumvaumuntuw'Imana yashyinguwemo;shyiraamagufwayanjyeiruhande rw'amagufwaye:
32Kukoijamboyatakambiyeijambory'Uwitekarirwanya igicaniroiBeteli,n'amazuyoseyomumisozimiremireiri mumigiyaSamariya,ntakabuzaazasohora.
33Nyumay'ibyo,Yerobowamuntiyagarutsemunziraye mbi,ahubwoagaruraabantubomubantubomubantubo hasicyanemubatambyibomumisozimiremire:umuntu weseubishaka,yaramwituye,abaumwemubatambyi b'imisozimiremire
34IcyokintugihindukaicyahakunzuyaYerobowamu, ndetsenokucyica,nokuyisenyakuisi
UMUTWEWA14
1Muriicyogihe,AbiyamweneYerobowamuararwara 2Yerobowamuabwiraumugoreweati:“Haguruka, ndagusabye,wihishe,kugirangoutazamenyekanakouri umugorewaYerobowamu;nkujyaneiShilo:dorehariho umuhanuziAhiya,ambwirakongombakubaumwami w'abobantu
3Kandiujyaneimigatiicumi,uduseke,hamwen'ubuki, hanyumauzeahoari,azakubwiraukobizagenda.
4UmugorewaYerobowamuarabikora,arahaguruka,ajyai Shilo,agerakwaAhiyaArikoAhiyantiyabona;kuko amasoyeyariyaratewen'imyakaye.
5UhorahoabwiraAhiyaati:“DoremukaYerobowamu arazakugusabaumuhunguwekukoarwaye,bityo uzamubwireutyo,kukoniyinjira,azigaragazakoariundi mugore
6Ahijayumviseurusakurw'ibirengebye,yinjiramu muryango,aravugaati:“Injira,mukaYerobowamu;Kuki wibwirakouriundi?kukonoherejwekuriwewemfite inkuruiremereye.
7Genda,ubwireYerobowamu,nikoUwitekaImanaya Isiraheliavugaiti:“Nkukonagukuyemubantu,nkakugira umutwarew'ubwokobwanjyeIsiraheli, 8KandiukureubwamimunzuyaDawidi,buraguha, nyamarantiwabayenk'umugaraguwanjyeDawidi, wubahirijeamategekoyanjye,ankurikiran'umutima wanjyewose,kugirangonkoreigikwiriyemumasoyanjye 9Arikowakozeibibikurutaibyakubanjirijebyose,kuko wagiyeukakugiraizindimana,n'amashusho ashongeshejwe,kugirangoukazeuburakari,unterera inyumayawe:
10Nonehorero,nzazanaibibimunzuyaYerobowamu, kandinzatandukanyanaYerobowamuwacumitakurukuta, n'uwafunzweagasigaramuriIsiraheli,akazakuraho
1Abami
ibisigisigiby'inzuyaYerobowamu,nk'ukoumuntuyakuye amase,kugezaigihebyosebizashirira.
UwapfuyeiYerobowamumumujyi,imbwazizarya; Uzapfiramugasoziazaryainyonizomukirere,kuko Uwitekayabivuze.
12Hagurukarero,shyiramunzuyawebwite,kandi ibirengebyawenibinjiramumujyi,umwanaazapfa 13Abisirahelibosebazamuririrakandibamushyingure, kukoariwemuriYerobowamuwenyineniweuzageraku mva,kukomuriweharimoikintucyizakuriUwiteka ImanayaIsirahelimunzuyaYerobowamu
14Byongeyekandi,Uwitekaazamuzamuraumwamiwa Isiraheli,uwomunsiuzasenyainzuyaYerobowamu,ariko se?nan'ubu
15KukoUwitekaazakubitaAbisirayeli,nk'ukourubingo rwanyeganyezwamumazi,kandiazaranduraIsirahelimuri ikigihugucyizayahayebasekuruza,kandi azabatatanyirizahakuryay'uruzi,kukobakozeimirima yabo,bikarakazaUhorahouburakari.
16KandiazarekaIsirahelikuberaibyahabyaYerobowamu, wakozeicyaha,kandiwatumyeIsiraheliakoraicyaha
17UmugorewaYerobowamuarahaguruka,aragenda, ageraiTirza,agezekumuryangow'umuryango,umwana arapfa
18Baramushyingura;Abisirayelibosebaramuririra,nk'uko ijambory'Uwitekaryabivuze,akoreshejeukuboko k'umugaraguweAhiyaumuhanuzi
19IbindibikorwabyaYerobowamu,ukoyarwanye,n'uko yategetse,dorekobyanditswemugitabocy'amateka y'abamibaIsiraheli
20Yerobowamuategekaniimyakaibirinamakumyabiri, aryamananabasekuruza,umuhunguweNadabu amuganza
21RehobowamumweneSalomoyimaingomamuBuyuda. Rehobowamuyariafiteimyakamirongoinen'umweumwe igiheyatangiragakungoma,mazeategekaimyakacumi n'irindwiiYeruzalemu,umujyiUwitekayahisemomu miryangoyoseyaIsiraheli,kugirangoahashyireizinarye NyinayitwagaNaamahUmunyamoni
22Yudaakoraibibiimberey'Uwiteka,mazebamutera ishyarin'ibyahabyabobakoze,kurutaibyobasekuruza bakoze
23Kubangakandibubakaahantuhirengeye,n'amashusho, n'ibiti,kumusozimuremure,nomunsiy'ibitibitoshye
24Muriicyogihuguharin'abasodomu,kandibabikora bakurikizaamahanoyosey'amahangaUhorahoyirukanye imberey'Abisirayeli
25Mumwakawagatanuw'umwamiRehobowamu, umwamiwaShishakiwomuMisiriarahagurukaarwanya Yeruzalemu:
26Yamburaubutunzibw'inzuy'Uhoraho,n'ubutunzi bw'inzuy'umwami.Ndetseyambuyebyose:akuramo ingabozosezazahabuSalomoyariyarakoze
27UmwamiRehobowamuakoraingabozaboz'umuringa, abishyiramumabokoy'umutwarew'abasirikarebarindaga umuryangow'inzuy'umwami
28Umwamiyinjiramunzuy'Uwiteka,nibwoumuzamu yabambaraga,abasubizamucyumbacy'abarinzi
29IbindibikorwabyaRehobowamun'ibindiyakozebyose, ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?
30HabaintambarahagatiyaRehobowamuna Yerobowamuiminsiyaboyose
31Rehobowamuaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidi.NyinayitwagaNaamah UmunyamoniAbijamuumuhunguweyimaingomamu cyimbocye.
UMUTWEWA15
1Mumwakawacumin'umunaniumwamiYerobowamu mweneNebatiyategekagaAbijamukuBuyuda
2YategetseiYeruzalemuimyakaitatuNyinayitwaga Maacha,umukobwawaAbishalom
3Yagendeyemubyahabyosebyase,ibyoyariyarakoze mbereye,kandiumutimawentiwariutunganyen'Uwiteka Imanaye,nk'umutimawaDawidi
4Nyamara,kubw'Umwami,Imanaye,yamuhayeitarai Yeruzalemu,kugirangoamushirehoumuhunguwe,kandi ashingeYeruzalemu:
5KuberakoDawidiyakozeibikwiriyeimberey'Uwiteka, ntiyahindukirekukintuicyoaricyocyoseyamutegetse ubuzimabwebwose,keretsekukibazocyaUriyaUmuheti
6HabaintambarahagatiyaRehobowamunaYerobowamu iminsiyosey'ubuzimabwe.
7NonehoibindibikorwabyaAbijamun'ibindiyakoze byose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'u Buyuda?HabahointambarahagatiyaAbijamuna Yerobowamu
8Abijamuaryamananabasekuruza;Bamuhambamu mujyiwaDawidi,umuhunguweAsaamwimamucyimbo cye
9MumwakawamakumyabiriwaYerobowamuumwami waIsiraheliategekaAsakuBuyuda.
10YategetseiYeruzalemuimyakamirongoinen'umwe NyinayitwagaMaacha,umukobwawaAbishalom
11Asaakoraibikwiriyeimberey'Uhoraho,kimwenase Dawidi
12Akurasodomumugihugu,akurahoibigirwamanabyose basekuruzabakoze.
13KandinaMaakanyina,ndetsenaweamukurahokuba umwamikazi,kukoyariyarakozeikigirwamanamu ishyamba;Asaasenyaikigirwamanacye,agitwika umugeziwaKidron
14Arikoahantuhirengeyenticyakuweho,nyamara umutimawaAsawariutunganyen'Uwitekaiminsiyeyose.
15Azanaibintuseyariyarayeguriye,n'ibyoweubwe yariyeguriyemunzuy'Uwiteka,ifeza,zahabu,n'ibikoresho 16HabahointambarahagatiyaAsanaBaashaumwamiwa Isiraheliiminsiyaboyose
17BaashaumwamiwaIsiraheliarazamukaajyamu Buyuda,yubakaRama,kugirangoatagirauwoasohoka ngoyinjirekwaAsaumwamiw'uBuyuda
18Asaafataifezan'izahabubyosebyaribisigayemu butunzibw'inzuy'Uwiteka,n'ubutunzibw'inzuy'umwami, abishyikirizamumabokoy'abagaragube,mazeumwami AsaabyoherezaiBenhadadimweneTaburimoni,mwene Heziyoni,umwamiwaSiriya,wariutuyeiDamasiko 19Harihoamasezeranohagatiyanjyenawe,nohagatiya datanaso:dorembohererejeimpanoyafezanazahabu; ngwinousenyeamasezeranoyawenaBaashaumwamiwa Isiraheli,kugirangoantandukane
20BenhadadiyumvaumwamiAsa,yoherezaabatware b'ingaboyariafitemumigiyaIsiraheli,akubitaIjoni,Dan,
AbelibetaachanaCinnerotiyosehamwen'igihugucyose cyaNafutali.
21Baashaamazekubyumva,avamunyubakoyaRama, aturaiTirza.
22UmwamiAsaatangazamuBuyudabwose;ntan'umwe wasonewe:bakuramoamabuyeyaRama,n'ibitibyayo, Baashayariyarubatse;UmwamiAsayubakanaGebawa Benyamini,naMizipa.
23IbindibikorwabyosebyaAsa,n'imbaragazezose, n'ibyoyakozebyose,n'imigiyubatse,ntibyanditswemu gitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?Nyamara,mugihe cyubusazayariarwayeibirenge
24Asaaryamananabasekuruza,ahambwanabasekuruza mumujyiwaDawidi,umuhunguweYehoshafatiamwima mucyimbocye
25NadabumweneYerobowamuatangiragutegeka IsirahelimumwakawakabiriwaAsaumwamiw'u Buyuda,ategekaIsiraheliimyakaibiri
26Kandiakoraibibiimberey'Uwiteka,agenderamunzira yase,nomucyahacyeyatumyeIsiraheliakoraicyaha
27BaashamweneAhiyawomunzuyaIsakari, baramugambanira.BaashabamukubitaiGibbethoni,yari iy'Abafilisitiya;kukoNadabunaIsirahelibosebagose Gibbetoni
28NomumwakawagatatuwaAsaumwamiw'uBuyuda, Baashaaramwica,amwimamucyimbocye
29Amazegutegeka,akubitainzuyaYerobowamuyose NtiyasizeYerobowamuuwoariwewesewahumeka, kugezaigiheyamurimbuye,nk'ukobyavuzwen'Uwiteka, ibyoyavuganyen'umugaraguweAhiya,Umushiloni:
30KuberaibyahabyaYerobowamuyacumuye,kandi akabayarahinduyeIsiraheliicyaha,kuberaubushotoranyi bwe,arakariraUwitekaImanayaIsiraheli
31NonehoibindibikorwabyosebyaNadabu,n'ibyo yakozebyose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli?
32HabahointambarahagatiyaAsanaBaashaumwamiwa Isiraheliiminsiyaboyose
33MumwakawagatatuwaAsaumwamiw'uBuyuda atangiraBaashamweneAhiyagutegekaIsiraheliyosei Tirza,imyakamakumyabirin'ine
34Akoraibibiimberey'Uwiteka,agendamunziraya Yerobowamu,nomucyahacyeyatumyeIsiraheliakora icyaha
UMUTWEWA16
1Ijambory'UwitekarizakuriYehumweneHanani kurwanyaBaasha,avugaati:
2Nkukonakuzamuyemumukungugu,nkakugira umutwarew'ubwokobwanjyeIsiraheli;kandiwanyuzemu nzirayaYerobowamu,uhinduraubwokobwanjyebwa Isiraheligucumura,kundakariraibyahabyabo;
3DorenzakurahourubyarorwaBaasha,n'urubyarorwe; Inzuyaweizayigirank'inzuyaYerobowamumwene Nebati
4UzapfiraBaashamumujyi,imbwazizarya;Uwapfiramu gasozi,inyonizomukirerezirya
5NonehoibindibikorwabyaBaasha,n'ibyoyakoze n'imbaragaze,ntibyanditswemugitabocy'amateka y'abamibaIsiraheli?
6Baashaaryamananabasekuruza,ahambwaiTirza, umuhunguweElaamutegeka.
7Kandimuntokiz'umuhanuziYehumweneHananihaza ijambory'UwitekarirwanyaBaasha,n'inzuye,ndetse n'ibibibyoseyakoragaimberey'Uwiteka,mukumurakaza akoreshejeimirimoy'amabokoye,amezenk'inzuya Yerobowamu;kandikuberakoyamwishe
8MumwakawamakumyabirinagatandatuwaAsa umwamiw'uBuyudaatangiraElamweneBaashagutegeka IsiraheliiTirza,imyakaibiri
9UmugaraguweZimri,umutwarewakimwecyakabiri cy'amagareye,aramugambanira,igiheyariiTirza,anywa inzogamunzuyaArzaigisongacy'inzuyeiTirza.
10Zimriarinjira,aramukubita,aramwica,mumwakawa makumyabirinakarindwiwaAsaumwamiw'uBuyuda, amutegekamucyimbocye.
11Atangirakubaingoma,akimarakwicarakuntebeye y'ubwami,yicainzuyoseyaBaasha:ntiyamusigiran'umwe wikubitakurukuta,habamumuryangowe,cyangwamu ncutize
12NukoZimriasenyainzuyoseyaBaasha,nk'ukoijambo ry'Uwitekayabivuze,abwiraBaashaumuhanuziYehu umuhanuzi,
13Kubw'ibyahabyosebyaBaasha,n'ibyahabyaElah umuhunguwe,ibyobakoreyemo,kandibakababarakoze Isiraheligucumura,mugushotoraUwitekaImanaya Isiraheliuburakarin'ubusabwabo
14NonehoibindibikorwabyaEla,n'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?
15MumwakawamakumyabirinakarindwiwaAsa umwamiw'uBuyuda,ZimriamaraiminsiirindwiiTirza. AbantubakambikaiGibbetoni,yariiy'Abafilisitiya
16Abaribakambitsebumvisebavugabati:“Zimri yagambaniyekandiyicaumwami.NiyompamvuIsiraheli yoseyagizeOmri,umutwarew'ingabo,abaumwamiwa Isiraheliuwomunsimukigo
17OmriarazamukaavaiGibbetoni,Abisirayelibosebari kumwenawe,bagotaTirza
18Zimriabonyekoumujyiwafashwe,yinjiramungoro y'umwami,atwikainzuy'umwamihejuruy'umuriro,arapfa. 19Kubw'ibyahabyeyacumuyemugukoraibibiimbere y'Uwiteka,mukugendamunzirayaYerobowamu,nomu byahayakoze,kugirangoIsiraheliibeicyaha.
20NonehoibindibikorwabyaZimri,n'ubugambanyibwe yakoze,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli?
21HanyumaAbisirayelibagabanyijemoibicebibiri: kimwecyakabiricy'abantubakurikiraTibnimweneGinati, kugirangobamugireumwami;kimwecyakabirigikurikira Omri
22ArikoabantubakurikiyeOmribatsinzeabantu bakurikiyeTibnimweneGinati,nukoTibniarapfa,Omri araganza
23Mumwakawamirongoitatun'umwewamberewaAsa umwamiw'uBuyudaatangiraOmrikuganzaIsiraheli, imyakacumin'ibiri:imyakaitandatuyimaingomaiTirza 24YaguzeumusoziwaSamariyawaShemerkumpano ebyiriz'ifeza,yubakakumusozi,yitaizinary'umujyi yubatse,kuizinaryaShemer,nyir'umusozi,Samariya 25ArikoOmriakoraibibimumasoyaYehova,kandi akoraibibikurutaabamubanjirije
26KukoyagendeyemunzirayoseyaYerobowamumwene Nebati,nomucyahacyeyatumyeIsiraheliakoraicyaha, kugirangoatereUwitekaImanayaIsiraheliuburakari n'ubusabwabo.
27NonehoibindibikorwabyoseOmriyakoze,n'imbaraga zeyerekanye,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli?
28Omriaryamananabasekuruza,ahambwaiSamariya, umuhunguweAhabuamuganzamucyimbocye
29Mumwakawamirongoitatun'umunaniAsaumwami w'uBuyudaatangiraAhabumweneOmrigutegeka Isiraheli,AhabumweneOmriategekaIsiraheliiSamariya imyakamakumyabirin'ibiri.
30AhabumweneOmriakoraibibiimberey'Uwiteka kurutaibyamubanjirijebyose
31Bimazekubank'ibyoroshyekuriwekugenderamu byahabyaYerobowamumweneNebati,ashakiraYezebeli umukobwawaEtibaliumwamiwaZidoniya,aragenda akoreraBaali,aramusenga.
32YubakiraigicanirocyaBaalimunzuyaBaaliyari yarubatseiSamariya
33Ahabuakoraigiti;Ahabuakorabyinshikugirangoatere UwitekaImanayaIsiraheliuburakarikurushaabamibose baIsirahelibaribamubanjirije
34Mugihecye,HiyeliBeteliyubatseYeriko:ashinga urufatiroiAbiramuimfuraye,ashyirahoamarembomu mwanawemutoSegub,nk'ukoijambory'Uwiteka yabivuzenaYozuwemweneNun.
UMUTWEWA17
1EliyaTishbitewomubaturagebaGaleyadi,abwira Ahabuati:"UwitekaImanayaIsiraheliibaho,uwo mpagazeimbereyanjye,muriiyimyakantihazabaikime cyangwaimvura,ahubwonkurikijeijamboryanjye"
2Ijambory'Uwitekariramusanga,rivugariti:
3Nonehorero,uhindukirewerekezaiburasirazuba,wihishe hafiy'umugeziwaCherith,uriimbereyaYorodani
4Kandiuzanywaumugezi;kandinategetseibikona kukugaburiraaho.
5Nukoaragenda,akurikizaijambory'Uwiteka,kuko yagiyeguturahafiy'umugeziwaCherith,uriimbereya Yorodani.
6Igikonakimuzaniraumugatin'inyamamugitondo, umugatin'inyamanimugoroba;anywakumugezi
7Hashizeakanya,umugeziuruma,kukomugihugunta mvurayariyaguye
8Ijambory'Uhorahoriramusanga,rivugariti:
9Haguruka,ujyaneiZarefatiariiyaZidoni,mazeubayo Dorenategetseumupfakaziuharikugirangoagutunge
10Arahaguruka,ajyaiSarefatiAgezekuirembo ry'umujyi,doreumupfakaziyariahariakoranyainkoni, aramuhamagara,aramubwiraati“Ndakwinginze,ngwino, amazimakemucyombo,kugirangonywe”
11Agiyekubizana,aramuhamagara,aramubwiraati: Ndakwinginze,ngwino,umutsimawuzuyemuntokizawe
12Naweati:"NkukoUwitekaImanayaweibaho,simfite umutsima,ahubwomfiteifunguroritomuribarriel, n'amavutamakemugikonjoDorendimondakusanya inkoniebyiri,kugirangoninjire,nambarenjye n'umuhunguwanjye,kugirangoturyekandidupfe"
13Eliyaaramubwiraati:'Witinya;gendaukorenkuko wabivuze:arikobanzaunkorereagatsimagato,uzanzanire, nyumayokugukoreran'umuhunguwawe
14KukoUwitekaImanayaIsiraheliivugaiti:Igikoma cy'amafungurontikizasesagura,kandin'amavutay'amavuta ntazabura,kugezaumunsiUwitekaazagushaimvurakuisi 15Aragenda,akorank'ukoEliyayabivuze,nukowe,n'inzu ye,baryaiminsimyinshi.
16Kandiigikomacy'ifunguronticyapfushijeubusa,nta n'amavutay'amavutayananiwe,nk'ukoijambory'Uwiteka yabivuzenaEliya
17Nyumay'ibyo,umuhunguw'umugore,nyirabuja w'urugoararwara;n'indwarayeyariikomeyecyane,ku buryontamwukawariusigayemuriwe
18AbwiraEliyaati:"Nkoreiki,yewemuntuw'Imana?" urajeahondingompamagareicyahacyanjyekwibuka,no kwicaumuhunguwanjye?
19Aramubwiraati:MpaumuhunguwaweAmuvanamu gituzacye,amujyanamucyumbacyohejuru,ahoyari atuye,amuryamishakuburiribwe
20AratakambiraUwiteka,aramubazaati'UwitekaMana yanjye,wanagiriyenabiumupfakazinabanaganawe,wica umuhunguwe?
21Aramburaumwanainshuroeshatu,atakambiraUwiteka ati:"UwitekaManayanjye,ndagusabye,ubugingobw'uyu mwanabwongerekumwinjiramo"
22UhorahoyumvaijwiryaEliya;n'ubugingobw'umwana bwongerakumwinjiramo,arazura.
23Eliyaafataumwana,amumanuramucyumbayinjiramu nzu,amushyikirizanyinaEliyaati:“Doreumuhungu wawearimuzima.
24UmugoreabwiraEliyaati:"Nonehondabizikouri umuntuw'Imana,kandikoijambory'Uwitekamukanwa kaweariukuri."
UMUTWEWA18
1Nyumay'iminsimyinshi,ijambory'Uwitekarizakuri Eliyamumwakawagatatu,rivugariti:“Genda,ubereke Ahabu;Nzoherezaimvurakuisi.
2EliyaajyakwerekaAhabuMuriSamariyahabainzara ikabije
3AhabuahamagaraObadiya,wariumutwarew'urugorwe. (ObadiyaatinyaUhorahocyane:
4KukoYezebeliyatemyeabahanuzib'Uwiteka,Obadiya afataabahanuziijana,abahishamirongoitanumubuvumo, abagaburiraimigatin'amazi)
5AhabuabwiraObadiyaati:“Gendamugihugu,ku masokoyosey'amazinomumigeziyoseBirashobokako dushoborakubonaibyatsibyogukizaamafarasin'inyumbu bizima,kugirangotutazaburainyamaswazose
6Bagabanyaigihuguhagatiyabokugirangobanyuremuri yo:Ahabuyagiyemunziraimwe,Obadiyanaweanyura muyindi
7Obadiyaakirimunzira,doreEliyaaramusanganira, aramumenya,yikubitahasiyubamye,ati:"Uridatabuja Eliya?"
8Aramusubizaati:Ndi:genda,bwirashobuja,DoreEliya arihano
9Naweati:"Niikinacumuye,kugirangoutange umugaraguwawemumabokoyaAhabu,kugirango unyice?"
10NkukoUwitekaImanayaweibaho,ntagihugucyangwa ubwamibihari,ahodatabujaatigezeagutumahongo bagushakire,bakakubwirabati:“Ntahari;yarahiriye ubwamin'amahanga,kobatakubonye.
11Nonehouragirauti:Genda,bwirashobuja,DoreEliya arihano
12Kandinimarakuvamuriwewe,Umwukaw'Uwiteka azakujyanaahontazi;NibwonzakubwiraAhabu,ariko ntashoborakukubona,azanyica,arikonjyeumugaragu wanjyentinyaUwitekakuvankirimuto
13NtibabwiwedatabujaibyonakozeigiheYezebeliyicaga abahanuzib'Uwiteka,ukonahisheabantuijanab'abahanuzi b'Uwitekanamirongoitanumubuvumo,nkabagaburira imigatin'amazi?
14Nonehouravuzeuti:Genda,ubwiredatabuja,Dore Eliyaarihano,kandiazanyica.
15Eliyaati:"NkukoUwitekaNyiringaboabaho,uwo mpagazeimbereyanjye,ntakabuzanzamwerekauyu munsi."
16ObadiyaajyaguhuranaAhabu,aramubwiraati:Ahabu ajyaguhuranaEliya
17AhabuabonyeEliya,Ahabuaramubwiraati:"Niwowe uhangayikishijeIsiraheli?"
18Arabasubizaati“SinigezempagarikaIsiraheliariko wowen'inzuyaso,kukowaretseamategekoy'Uwiteka, ukurikizaBaali
19Noneho,ohereza,unkoranyirizehamweAbisirayeli bosekumusoziwaKarumeli,n'abahanuzibaBaalimagana anenamirongoitanu,n'abahanuzibomubitimaganaane baryakumezayaYezebeli
20AhabuatumakuBisirayelibose,akoranyaabahanuziku musoziwaKarumeli
21Eliyayegeraabantubose,arababazaati“Uzagezaryari hagatiy'ibitekerezobibiri?nibaUwitekaariImana, umukurikire,arikonibaBaali,nimukurikireAbantu ntibamusubiza
22Eliyaabwirarubandaati:Nanjyenkomezakuba umuhanuziw'Uwiteka;arikoabahanuzibaBaaliniabantu maganaanenamirongoitanu
23Rekarerobaduheibimasabibiri;nibarekebahitemo ikimasakimwe,babicagagure,babishyirekugiti,kandi ntibashyireumuriromunsi:nanjyenambareikindikimasa, ndagishyirakugiti,kandintashyireumuriromunsi: 24Nimuhamagaremwizinaryimanazanyu,nanjye nzambazaizinaryaNyagasani,kandiImanaisubiza umuriro,ibeImana.Abantubosebarabasubizabati: Biravugwaneza
25EliyaabwiraabahanuzibaBaaliati:“Nimwihitemo ikimasakimwe,mwambarembere;kukomuribenshi; kandiuhamagareizinaryimanazawe,arikontugashyire umuriromunsi
26Bafataikimasabahawe,baracyambara,bahamagara izinaryaBaalikuvamugitondokugezasaasita,baravuga bati:“Baali,twumve”Arikontajwi,ntan'ijwiryashubije Basimbukirakugicanirocyakozwe
27Kumanyway'ihangu,Eliyaarabashinyagurira, arababwiraati:“Nimutakambiren'ijwirirenga,kukoari imana;yabaarimoavuga,cyangwaarikurikirana,cyangwa arimurugendo,cyangwaperadventureararyama,kandi agombagukanguka.
28Bariran'ijwirirenga,bicishabugufibakoreshejeibyuma n'amasasu,kugezaigiheamarasoyamenetse
29Bumazegushikakumanyway'ihangu,bahanura gushikaigitamboc'igitamboc'umugoroba,bavugakonta jwi,ntan'umwewasubiza,ekan'uwubona
30Eliyaabwiraabantuboseati:Nimuzehafiyanjye. Abantubosebaramwegera.Asanaigicanirocy'Uwiteka cyasenyutse
31Eliyaafataamabuyecumin'abiri,ukurikijeumubare w'imiryangoyabeneYakobo,uwoijambory'Uwiteka ryaje,rivugariti'Isiraheliniizinaryawe:
32Yubakaigicaniromuizinary'Uwiteka,akoraumwobo uzengurutseigicaniro,kininicyanecyarimoingeroebyiri z'imbuto
33Ashyirainkwikurigahunda,atemaikimasamoibice, amushyirakugiti,ati:"Uzuzaibigegabineamazi,ubisuke kugitambocyoswanokugiti"
34Naweati:“Bikoreubwakabiri.Babikorakunshuroya kabiriNaweati:BikoreubwagatatuBabikorakunshuro yagatatu
35Amaziatemberahafiy'urutambiro;yuzuzaumwobo amazi
36Igihecyogutambaigitambocyanimugoroba,Eliya umuhanuziyegera,aravugaati:UwitekaImanaya Aburahamu,IsakanaIsiraheli,uyumunsinibimenyekane kouriImanamuriIsiraheli,kandikondiumugaraguwawe, kandiibyobyosenabikozekuijamboryawe.
37Uhoraho,nyumva,unyumve,kugirangoababantu bamenyekouriUwitekaImana,kandikowongeye gusubizainyumaimitimayabo.
38Umurirow'Uwitekauragwa,utwikaigitambocyoswa, inkwi,amabuye,n'umukungugu,ukuramoamaziyarimu mwobo.
39Abantubosebabibonyebarunama,baravugabati: “Uhoraho,niImana;Uhoraho,niImana
40Eliyaarababwiraati:FataabahanuzibaBayali; ntihakagiren'umwemuribouhungaBarabajyana,Eliya abamanurakumugeziwaKishoni,abiciraaho
41EliyaabwiraAhabuati:“Haguruka,uryekandiunywe; kukohariurusakurw'imvuranyinshi
42Ahabuarazamukaararya,aranywaEliyaazamukamu mpingayaKarumeli;yikubitahasi,ashyiramumasohe hagatiy'amaviye,
43Abwiraumugaraguweati:“Nonehohaguruka,urebeku nyanja.Arazamuka,arareba,ati:"Ntakintu.Naweati: “Gendainshurozirindwi
44Kuncuroyakarindwi,avugaati:“Dore,igicugitokiva munyanja,kimezenk'ukubokok'umuntu.Naweati: “Uzamuke,ubwireAhabu,Teguraigareryawe,umanure, kugirangoimvuraitaguhagarika.
45Hagatiaho,ijururyiraburan'ibicun'umuyaga,kandi imvuranyinshiyaguyeAhabuaragenda,ajyaiYezireyeli
46Ukubokok'UwitekakwarikuriEliya;akenyeramu rukenyerero,yirukaimbereyaAhabukugerakumuryango waYezireyeli
UMUTWEWA19
1AhabuabwiraYezebeliibyoEliyayakozebyose, n'ukuntuyisheabahanuziboseinkota
2YezebeliyohererezaEliyaintumwa,iti:'Rekareroimana unkore,ndetsen'ibindi,nibantahinduyeubuzimabwawe nk'ubuzimabw'umwemuriboejobundi
3Abibonyearahaguruka,aragendakugirangoarokoke, ageraiBerishebaariiYuda,asigaumugaraguwe.
4Naweubweagendaurugendorw'umunsiumwemu butayu,arazayicaramunsiy'igiticy'umushara,arisabango apfe;ati:Birahagije;NonehoUhoraho,nkurahoubuzima bwanjye;kukontarutabasogokuruza
5Amazekuryama,aryamamunsiy'igiticy'umushini,dore umumarayikaamukoraho,aramubwiraati“Hagurukaurye.
6Arareba,asangaamakarayatetsekumakara,n'umutwe w'amazikumutweArarya,aranywa,arongera aramuryamisha
7Umumarayikaw'Uhorahoyongerakugarukakuncuroya kabiri,aramukoraho,ati:“Hagurukaurye;kukourugendo niruninikuriwewe
8Arahaguruka,ararya,aranywa,yinjiramuriizonyama iminsimirongoinen'amajoromirongoine,aganaHorebu umusoziw'Imana
9Agezeyomubuvumo,araraahonukoijambory'Uwiteka rizakuriwe,aramubazaati:“Urakoraikihano,Eliya?
10Naweati:NagizeishyariryinshiUwitekaImana Nyiringabo,kukoAbisirayelibaretseisezeranoryawe, bajugunyaibicanirobyawe,bican'abahanuzibaweinkota. nanjye,ndetsenanjyegusa,nsigaye;kandibashaka ubuzimabwanjye,kugirangobunkureho
11Naweati:“Sohoka,uhagararekumusoziimbere y'UwitekaUwitekaararengana,umuyagamwinshi n'umuyagaukodeshaimisozi,ucamoibiceurutareimbere y'Uwiteka;arikoUhorahontiyarimumuyaga,nyuma y'umuyagaumutingito;arikoUhorahontiyarimumutingito: 12Nyumay'umutingito,umuriro;arikoUhorahontiyari mumuriro,nyumay'umuriroijwiritoya.
13Eliyaamazekubyumva,yizingiramumasoh'umwenda we,arasohoka,ahagararamumuryangow'ubuvumoDore ijwirimubwirariti:"Urashakaikihano,Eliya?"
14Naweati:"NagizeishyariryinshiUwitekaImana Nyiringabo,kukoAbayisrahelibaretseisezeranoryawe, bajugunyaibicanirobyawe,bican'abahanuzibaweinkota. nanjye,ndetsenanjyegusa,nsigaye;kandibashaka ubuzimabwanjye,kugirangobunkureho
15Uwitekaaramubwiraati“Genda,subiramunziraujya mubutayubwaDamasiko,nugera,usigeamavutaHazaeli kubaumwamiwaSiriya:
16YehumweneNimshiuzasigeamavutakubaumwami waIsiraheli,kandiElishamweneShafatiwaAbelihola azasigaamavutakubaumuhanuzimucyumbacyawe
17UwacitsekunkotayaHazaeli,Yezuazicwa,n'uwacitse kunkotayaYehu,Elishaazica
18NyamaranasizeibihumbibirindwimuriIsiraheli,amavi yoseatapfukamiyeBaali,n'akanwakosekatamusomye
19Acaarahava,ahasangaElishamweneShafati,yariko arahingaingogocumin'ebyiriimbereyiwe,nawehamwe nacuminababiri:Eliyaararengana,amwambikaumwitero.
20Hanyumaasigaibimasa,yirukainyumayaEliya, aramubwiraati“Rekangusabe,nsomedatanamama, hanyumanzagukurikiraAramubwiraati:“Ongera usubireyo,niikinakugiriye?
21Agarukakuriwe,afataumugogow'inka,arabica,ateka inyamazabon'ibikoreshoby'inka,abihaabantubararya Hanyumaarahaguruka,akurikiraEliya,aramukorera
UMUTWEWA20
1BenhadadiumwamiwaSiriyaakoranyaingabozezose, kandihariabamimirongoitatunababiri,hamwe n'amafarasin'amagare.Arazamuka,agotaSamariya, arabirwanya
2AwoherezaintumwakwaAhabuumwamiwaIsiraheli mumujyi,aramubwiraati:Benadadiavugaati: 3Ifezayawenazahabuyaweniibyanjye;abagorebawe nabohamwenabanabawe,nibyizacyane,niabanjye
4UmwamiwaIsirayeliaramusubizaati:Databuja,mwami, nk'ukowavuzengo'Ndiuwawe,kandiibyontunzebyose 5Intumwaziragaruka,baravugabati:“Benhadadiavuga ati:“Nubwonagutumyenti:'Uzampaifezayawe,zahabu yawe,abagorebawen'abanabawe;
6Nyamaranzoherezaabagaragubanjyeejobundi, bazasakainzuyawe,n'inzuz'abagaragubawe;kandibizaba, ikintucyosegishimishijemumasoyawe,bazagishyiramu kubokokwabo,bakagitwara.
7UmwamiwaIsiraheliahamagaraabakurub'igihugubose, arababazaatiMariko,ndagusabye,urebeukouyumuntu ashakaibibi,kukoyantumyekubagorebanjye,kubana banjye,kuifezayanjyenazahabuyanjyekandi sinamuhakanye
8Abakurubosen'abantubosebaramubwirabati: Ntimwumve,cyangwangoubyemere
9NicyocyatumyeabwiraintumwazaBenhadadiati: Bwiradatabujaumwami,ibyowanyoherejekumugaragu wawemberenzabikora,arikosinshoborakubikora Intumwaziragenda,zongerakumuzaniraijambo
10Benhadadiaramutumaho,aramubwiraati:"Imana ibinkorera,kandibirenzeho,nibaumukunguguwa Samariyauzabauhagijekuntokikubantubose bankurikira."
11UmwamiwaIsiraheliaramusubizaati:“Mubwireuti:" Ukenyeyeumwambarowe,yiratank'uwiyambuye" 12Benhadadiyumviseubwobutumwa,igiheyariarimo anywa,wen'abamibarimungoro,abwiraabagaragubeati: "Nimwitegure"Biteguyeguhanganan'umujyi
13DorehazaumuhanuzikwaAhabuumwamiwaIsiraheli ati:“Uwitekaavugaati:“Wabonyeimbagay'abantubenshi? Dorenzagushyikirizaukubokokwaweuyumunsi;kandi uzamenyekondiUwiteka.
14Ahabuaramubazaati“Ninde?Aravugaati:'Ukuniko Yehovaavuze,'N'abasoreb'abatwareb'intaraNaweati: “Nindeuzategekaurugamba?Nawearamusubizaati: Wowe
15Hanyumaabaraabasoreb'abatwareb'intara,babarirwa mumaganaabirinamirongoitatunababiriNyumayabo, abaraabantubose,ndetsen'Abisirayelibose,ibihumbi birindwi
16Barasohokasaasita.ArikoBenhadadyarianyweye yasinzemungoro,wen'abami,abamimirongoitatuna babiribamufashaga
17Abasoreb'abatwareb'intarabarasohokaBenhadadi yohereza,baramubwirabati:“Harihoabantubasohokai Samariya.
18Naweati:"Nibasohokamumahoro,mubatwarebazima; cyangwanibabasohokakurugamba,ubajyanearibazima 19Abobasorererob'abatwareb'intarabasohokamumujyi, n'ingabozibakurikira
1Abami
20Bicaumuntuwese,AbanyasiriyabarahungaAbisirayeli barabakurikirana:BenhadadiumwamiwaSiriyaaratoroka kuifarashiarikumwen'abagenderakumafarasi 21UmwamiwaIsiraheliarasohoka,akubitaamafarasi n'amagare,yicaAbanyasiriya.
22UmuhanuziyegeraumwamiwaIsiraheli,aramubwira ati:“Genda,komeza,ushirehoakamenyetso,urebeicyo ukora,kukoumwakaurangiyeumwamiwaSiriyaazaza kukurwanya
23Abagaragub'umwamiwaSiriyabaramubwirabati: “imanazaboniimanaz'imisozi;niyompamvu baturushagaimbaraga;arikorekatubarwanyemukibaya, kandirwosetuzabakomerakubarusha.
24Kandiukoreiki,ukureabami,umuntuwesemu mwanyawe,ushyireabatwaremubyumbabyabo: 25Kandiubareingabo,nk'ingabowabuze,ifarashiifarashi n'amagarey'amagare,natwetuzabarwanyamukibaya, kandirwosetuzabakomeraYumvaijwiryabo,arabikora 26Umwakaurangiye,BenhadadabaraAbanyasiriya, barazamukabajyaiAphekikugirangobarwanyeIsiraheli 27Abayisrahelibarabaze,bosebaribahari,baragenda babarwanya,Abisirayelibabateraimbereyabo nk'imikumbiibiriy'abanaarikoAbanyasiriyabuzuye igihugu
28Hazaumuntuw'Imana,abwiraumwamiwaIsiraheliati: "Uwitekaavugaati:"KuberakoAbanyasiriyabavuzebati: "UwitekaniImanayomumisozi,arikosiImanayomu mibande,nicyogitumanzabagezahoimbaganyamwinshi y'abantumukubokokwawe,muzamenyakondiUwiteka"
29BateraundiumweiminsiirindwiNikobyagenze,ku munsiwakarindwiurugambarwinjiramo,maze AbisirayelibicaAbanyasiriyaamaguruibihumbiijanaku munsiumwe
30AbandibosebahungiraiApheki,mumujyi.ngaho urukutarugwakubihumbimakumyabirinabirindwi by'abagabobaribasigayeBenhadadarahunga,yinjiramu mujyi,mucyumbacy'imbere.
31Abagaragubebaramubwirabati:“Dorenoneho twumvisekoabamibomunzuyaIsiraheliariabami b'impuhwe.Ndakwinginze,rekatwambareibiguniramu rukenyerero,imigozikumutwe,mazedusohokekumwami waIsiraheli:birashobokakoazakizaubuzimabwawe
32Bahambiraibiguniramurukenyerero,bashiraimigozi kumutwe,bazakumwamiwaIsirayeli,baravugabati: “UmugaraguwaweBenhadadati:Ndagusabye,rekambeho Naweati:Aracyarimuzima?nimurumunawanjye.
33Abagabobarebabashishikayekumenyanibahariikintu cyaturukakuriwe,bahitabafata,baravugabati: “UmuvandimwewaweBenhadadiNaweati:"Genda, uzane"Benhadadiaramwegeraamuterakuzamukamu igare
34Benhadadiaramubwiraati:“Imigidatayakuyekuriso, nzayigarurakandiuzagukoreraumuhandaiDamasiko, nk'ukodatayabigizeiSamariyaAhabuati:"Nzagutumaho irisezerano"Asezerananawe,aramusezerera
35Umuntuumwemubahungub'abahanuziabwira umuturanyiwemuijambory'Uwitekaati:Ndakwinginze, nkubiteUmugaboyangakumukubita
36Aramubwiraati:“Kuberakoutumviyeijwiry'Uwiteka, dorekoukimarakundeka,intareizakwica.Akimara kumuvaho,intareiramubona,iramwica
37Hanyumaabonaundimugabo,ati:"Ndagusabye" Umugaboaramukubita,kuburyomukumukubita aramukomeretsa
38Umuhanuziaragenda,ategerezaumwamimunzira, yiyoberanyaivumumaso.
39Umwamiarengana,atakambiraumwamiati: “Umugaraguwaweasohokamuntambara;nuko,umuntu arahindukira,anzaniraumuntu,arambwiraati:Gumana uyumugabo:nibaariukoyabuze,ubuzimabwawebuzaba ubuzimabwe,bitabayeibyouzishyuraimpanoyafeza
40Umugaraguwaweyariahugiyeahan'aha,yagiye UmwamiwaIsiraheliaramubwiraati:“Urubanzarwawe nirworuzaba.woweubwawewabihisemo.
41Yihuta,akuramoivumumasohe;umwamiwaIsiraheli amumenyakoakomokamubahanuzi
42Aramubwiraati:"NikoUwitekaavugaati:"Kuberako warekuyemukubokokwaweumuntunashizehokugirango ndimbure,niyompamvuubuzimabwawebuzahoraho ubuzimabwe,n'ubwokobwawebukabaubwokobwe."
43UmwamiwaIsirayeliajyaiwebiremereyekandi bidashimishije,ageraiSamariya
UMUTWEWA21
1Nyumay'ibyo,NabotiYezireyeliyariafiteuruzabibu rwariiYezireyeli,rukomeyekungoroyaAhabuumwami waSamariya
2AhabuabwiraNaboti,ati:"Mpauruzabiburwawe,kugira ngombubereumurimaw'ibyatsi,kukoarihafiy'inzu yanjye,kandinzaguhauruzabiburwizakurutaurwo; cyangwa,nibabisankibyizakuriwewe,nzaguhaagaciro kayomumafaranga
3NabotiabwiraAhabu,Uwitekaarambuza,ngonguhe umuragewabasogokuruza.
4Ahabuyinjiramunzuyearemereyecyane,ntiyishimira ijamboNabotiYezireyeliyariyaramubwiye,kukoyari yavuzeati:"Sinzaguhaumuragewabasogokuruza." Amuryamishakuburiribwe,ahindukizamumaso,ntiyarya umugati
5UmugoreweYezebeliaramwegera,aramubazaati“Kuki umwukawaweubabaye,kuburyoutaryaumugati?
6Aramubwiraati:“KuberakonabwiyeNabotiYezireyeli, ndamubwiranti'mpauruzabiburwaweamafaranga; cyangwabitabayeibyo,nibishaka,nzaguhaurundi ruzabibukubwarwo,aramusubizaati:Sinzaguhauruzabibu rwanjye.
7UmugoreweYezebeliaramubwiraati:“Ubuurategeka ubwamibwaIsiraheli?Haguruka,uryeimigati,umutima wawewishime:NzaguhaumuzabibuwaNabotiYezireyeli
8YandikaamabaruwamuizinaryaAhabu,ayashyiraho kasheye,yohererezaabakurun'abanyacyubahirobomu mujyiwe,babananaNaboti.
9Yandikamuriayomabaruwa,agiraati:“Menyesha igisibo,kandiushireNabotimubantu
10Ushyireimbereyeabagabobabiri,abahungubaBeliya, kugirangobamushinje,bavugabati'watutseImana n'umwami.Nonehomumusohore,mumutereamabuye, kugirangoapfe
11Abagabobomumujyiwe,ndetsen'abakuru n'abanyacyubahirobaribatuyemumujyiwe,bakora nk'ukoYezebeliyariyabatumye,nk'ukobyanditswemu mabaruwayariyaboherereje
1Abami
12Batangazaigisibo,bashiraNabotihejurumubantu 13Hazaabantubabiri,abanabaBeliya,baricaraimbereye. Abagabob'iBelialibaramuhamiriza,ndetsenaNaboti, imberey'abantu,bavugabati:“NabotiyatutseImana n'umwami.”Bamuvanamumujyi,bamuteraamabuye, arapfa
14HanyumaboherezaYezebelibati:“Nabotiyatewe amabuye,arapfa.
15YezebeliyumvisekoNabotiyateweamabuye,kandiko yapfuye,YezebeliabwiraAhabuati:“Haguruka, wigarurireuruzabiburwaNabotiYezireyeli,arikoyanga kuguhaamafaranga,kukoNabotiatarimuzima,ahubwo yapfuye.
16AhabuyumvisekoNabotiyapfuye,Ahabuarahaguruka ngoamanukemuruzabiburwaNabotiYezireyeli,kugira ngoyigarurire.
17Ijambory'UwitekarizakuriEliyaTishbite,avugaati: 18Haguruka,manukaguhuranaAhabuumwamiwa Isiraheli,uriiSamariya,dorekoarimuruzabiburwa Naboti,ahoyamanukiyekuwutunga
19Uzamubwireuti:'Uwitekaavugaati'Wishe,kandi ukigarurira?'Uzamubwireuti:'UkunikoUwitekaavuga,' AhantuimbwazarigishijeamarasoyaNaboti,imbwa zizarigataamarasoyawe,ndetsen'ayawe
20AhabuabwiraEliya,ati“Wansanze,mwanziwanjye? Nawearamusubizaati:Nakubonye,kukowagurishijengo ukoreibibiimberey'Uwiteka
21Dorenzakuzaniraibibi,kandinzakurahourubyaro rwawe,kandinzavanakuriAhabuuwakubiseurukuta, uwafunzweagasigaramuriIsiraheli,
22Kandiinzuyaweizayigirank'inzuyaYerobowamu mweneNebati,imezenk'inzuyaBaashamweneAhiya, kuberaubushotoranyiwangiriyeuburakari,mazeuhindura Isiraheliicyaha.
23YezebelinaweavugaUwitekaati:“Imbwazizarya YezebelikurukutarwaYezireyeli
24UzapfiraAhabumumujyiimbwazizarya;Uzapfiramu gasozi,inyonizomukirerezizarya
25Arikontan'umwewariumezenkaAhabu,wagurishije ngoakoreibibiimberey'Uwiteka,uwoYezebeliumugore weyabyukije
26Kandiakoraibiziramugukurikiraibigirwamana,nk'uko ibintubyosebyagenzenk'ukoAbamori,uwoUhoraho yirukanyeimberey'Abisirayeli
27Ahabuyumviseayomagambo,akodeshaimyendaye, yambaraibigunirakumubiriwe,ariyirizaubusa,aryama mumifuka,agendabuhoro
28Ijambory'UwitekarizakuriEliyaTishbite,avugaati: 29UrabonaukuntuAhabuyicishabugufiimbereyanjye? kukoyicishabugufiimbereyanjye,sinzazanaibibimugihe cye,arikomugihecy'umuhunguwenzazanaibibimunzu ye.
UMUTWEWA22
1BakomezaimyakaitatuntantambarahagatiyaSiriyana Isiraheli.
2Mumwakawagatatu,Yehoshafatiumwamiw'uBuyuda amanukakumwamiwaIsiraheli
3UmwamiwaIsiraheliabwiraabagaragubeati: "MumenyekoRamotiiGaleyadiariuwacu,kandi
turacyariho,kandintimwakuremumabokoy'umwamiwa Siriya?"
4AbwiraYehoshafatiati:"Uzajyanananjyekurugambai Ramotile?YehoshafatiabwiraumwamiwaIsiraheliati: "Ndinkawe,ubwokobwanjyenk'ubwokobwawe, amafarashiyanjyenk'amafarasiyawe"
5YehoshafatiabwiraumwamiwaIsiraheliati: “Ndakwinginze,ubaze,nk'ukoijambory'Uwitekaribivuga. 6UmwamiwaIsiraheliakoranyaabahanuzi,abantubagera kurimaganaane,arababwiraati'Nzajyakurwanya Ramotileadikurugamba,cyangwanzirinda?Baramusubiza bati:“Zamuka;kukoUhorahoazayitangamumaboko y'umwami.
7Yehoshafatiaramubazaati:“Hanontamuhanuzi w'Uwitekauhari,kugirangotumubaze?”
8UmwamiwaIsiraheliabwiraYehoshafatiati:“Haracyari umuntuumwe,MikayamweneImla,uwodushobora kubazaUwiteka,arikondamwanga;kukontahanuraibyiza kurinjye,ahubwonibibi.Yehoshafatiati:"Umwami ntabivuge"
9UmwamiwaIsiraheliahamagaraumusirikare,ati:“Ihute hanoMikayamweneImlah.
10UmwamiwaIsirahelinaYehoshafatiumwamiw'u Buyudabicarakuntebeyey'ubwami,bambaraimyenda yabo,ahantuhatagaragaramumuryangow'iremborya Samariya;n'abahanuzibosebahanuyeimbereyabo 11ZedekiyamweneChenaanaamugiraamahembe y'icyuma,mazearavugaati'Uwitekaavugaati:"Uzirukana aboBanyasiriya,kugezaigiheuzabarya"
12Abahanuzibosebarahanurabatyo,baravugabati: “UzamukeujyeiRamotileadi,ugireicyougeraho,kuko Uwitekaazabishyikirizaumwami
13IntumwayariyagiyeguhamagaraMikayairamubwira iti:“Dorenonehoamagamboy'abahanuziatangariza umwamiakanwakamwekamwe:ndagusabye,ijambo ryawe,ribenk'ijambory'umwemuribo,uvugeicyiza 14Mikayaati:"NkukoUwitekaabaho,ibyoUwiteka ambwira,nibyonzavuga"
15NukoyegeraumwamiUmwamiaramubwiraati: Mikaya,tuzajyakurwanyaRamothileadkurugamba, cyangwatuzirinda?Aramusubizaati:"Genda,utereimbere, kukoUwitekaazayitangamumabokoy'umwami"
16Umwamiaramubwiraati:"Nikangahenzakwemezako ntakindiumbwirauretseukurimuizinary'Uwiteka?"
17Naweati:"NabonyeAbisirayelibosebatatanyeku misozi,nk'intamazitagiraumwungeri.Uwitekaati:"Nta shobujabafite,nibasubizeumuntuweseiweamahoro"
18UmwamiwaIsiraheliabwiraYehoshafatiati: Sinakubwiyekontakintucyizaazahanurirakurinjye, ahubwokoarikibi?
19Naweati:“Umvareroijambory'Uwiteka:Nabonye Uwitekayicayekuntebeyey'ubwami,ingabozosezomu ijuruzimuhagararahoiburyobwen'ibumoso
20Uhorahoaramubazaati“NindeuzemezaAhabu,kugira ngoazamukeagweiRamotileadi?Umweyavuzekuriubu buryo,undiavugakuriubwoburyo
21Umwukaarasohoka,ahagararaimberey'Uwiteka, aramubwiraati'Nzamwemeza
22Uhorahoaramubazaati:Naweati:"Nzasohoka,kandi nzabaumwukawokubeshyamukanwak'abahanuzibe bose"Naweati:"Uzemeze,kandiutsinde:sohoka, ubikore"
23Nonehorero,Uwitekayashyizeumwukawokubeshya mukanwak'abahanuzibawebose,kandiUwiteka yakubwiyenabi
24ArikoSedekiyamweneChenaanaaramwegera,akubita Mikayakuitama,aramubazaati:“Nimubuheburyo Umwukaw'Uwitekayambwiyekugirangonkubwire?
25Mikayaati:"Doreuzabonauwomunsi,ubwouzinjira mucyumbacy'imberekugirangowihishe.
26UmwamiwaIsirayeliati:“FataMikaya,umujyanekwa Amoniumutwarew'umujyi,naYowasiumuhungu w'umwami
27Uvugeuti:'Ukunikoumwamiavuga,'Shyiramugenzi wawemurigereza,kandiumwigaburireumugati w'imibabaron'amaziyokubabara,kugezaigihenzazira amahoro
28Mikayaati:Nugarukaamahoro,Uwitekantavuze.Na weati:Umva,bantu,buriwesemurimwe
29UmwamiwaIsirahelinaYehoshafatiumwamiw'u BuyudabarazamukabajyaiRamoti.
30UmwamiwaIsiraheliabwiraYehoshafatiati: "Niyoberanya,ninjirekurugamba"arikowambare imyendayawe.UmwamiwaIsiraheliyiyoberanya,ajyaku rugamba
31ArikoumwamiwaSiriyaategekaabatwarebemirongo itatunababiribategekagaamagareye,arababwiraati 'Ntimukarwanyeabaton'abakuru,keretseumwamiwa Isiraheligusa
32Abatwareb'amagarebabonyeYehoshafati,baravuga bati:“NiumwamiwaIsiraheliBahindukirakumurwanya, Yehoshafatiarataka
33Abatwareb'amagarebabonyekoatariumwamiwa Isiraheli,bangakumukurikira
34Umuntuumweakuramoumuhetokumushinga,akubita umwamiwaIsirahelihagatiy'imigoziy'icyuma,nicyo cyatumyeabwiraumushoferiw'amagareyeati:'Hindura ukuboko,unkuremungabo'kukonakomeretse
35Uwomunsiurugambarwiyongera,mazeumwami agumamuigareryearwanyaAbanyasiriya,arapfana rimweAmarasoavamugikomereyinjiramuigare
36Abarimungabobosebatangazaibyerekeyeizuba rirenze,baravugabati:'Umuntuwesemumujyiwe, umuntuweseakajyamugihugucye
37Umwamiarapfa,azanwaiSamariya;bahambaumwami iSamariya
38UmweyozaigaremukidendezicyaSamariya;n'imbwa zirigataamarasoye;bamesaibirwanishovyiwe;nk'uko ijambory'Uwitekayabivuze
39NonehoibindibikorwabyosebyaAhabu,n'ibyoyakoze byose,n'inzuy'amahembey'inzovu,n'imigiyoseyubatse, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?
40AhabuaryamananabasekuruzaUmuhunguwe Ahaziyayimaingomamucyimbocye.
41YehoshafatimweneAsaatangiragutegekauBuyuda mumwakawakanewaAhabuumwamiwaIsiraheli
42Yehoshafatiyariafiteimyakamirongoitatun'itanu igiheyatangiragaingoma;ategekaiYeruzalemuimyaka makumyabirin'itanu.NyinayitwagaAzubahumukobwa waShilhi
43AgendamunzirazosezaAsase;Ntiyahindukirango ayireke,akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,nyamara ahantuhirengeyentikwambuwe;kukoabantubatangaga imibavunyamaraahantuhirengeye
44Yehoshafatiagiranaamahoron'umwamiwaIsiraheli
45NonehoibindibikorwabyosebyaYehoshafati, n'imbaragazeyerekanagan'uburyoyarwanye, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?
46AbasigayebasodomubasigayemugihecyaseAsa, akuramugihugu
47MuriEdomuntamwamiwariuhari:umudepiteyari umwami.
48YehoshafatiakoraamatoyaTarishishikugirangoajyei Ofirizahabu,arikontibagenda;kukoamatoyamenetsekuri Eziongeber
49AhaziyamweneAhabuabwiraYehoshafatiati:"Reka abagaragubanjyebajyanen'abagaragubawemumato." ArikoYehoshafatiwentiyabyanze
50Yehoshafatiaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidi,mazeumuhunguwe Yehoramuamwima
51AhaziyamweneAhabuatangiragutegekaIsirahelimuri SamariyaumwakawacuminakarindwiwaYehoshafati umwamiw'uBuyuda,ategekaIsiraheliimyakaibiri
52Akoraibibiimberey'Uwiteka,agendamunzirayase, munzirayanyina,nomunzirayaYerobowamumwene Nebati,watumyeIsiraheliakoraicyaha:
53KukoyakoreragaBaali,aramuramya,kandiarakarira UhorahoImanayaIsiraheli,nk'ukoseyariyarakozebyose.