Kinyarwanda - The Book of 1st Kings

Page 1


1Abami

UMUTWEWA1

1NonehoumwamiDawidiyariashajekandiararwara; Bamupfukaimyenda,arikontiyagiraubushyuhe.

2Nicyocyatumyeabagaragubebaramubwirabati: 'Dushakishedatabujaumwamiinkumiikirinto,kandi ahagarareimberey'umwami,amukundire,aryamemu gituzacyawe,kugirangodatabujaumwamiashyushye

3Bashakishaumukobwamwizamumpandezoseza Isiraheli,basangaAbishagiUmununamu,bamuzanira umwami

4Nyamukobwayarimwizacyane,akundaumwami, aramukorera,arikoumwamintiyabimenya

5AdoniyamweneHagitiyishyirahejuru,avugaati: “Nzabaumwami,amuteguriraamagaren'abagenderaku mafarashi,n'abantumirongoitanukugirango bamwirukane

6Senawentiyigezeamubabazaagiraati:“Kukiwabikoze? kandinaweyariumuntumwizacyane;Nyinaamubyara nyumayaAbusalomu

7AbwiraYowabumweneZeruyanaAbiatariumutambyi, nukobakurikiraAdoniyabaramufasha

8ArikoumutambyiZadoki,naBenayamweneYehoyada, naNataniumuhanuzi,Shimeyi,naRei,n'abantubakomeye baDawidi,ntibarikumwenaAdoniya

9Adoniyayicaintama,ibimasan'inkazibyibushyeku ibuyeryaZoheletiariiEnrogeli,ahamagaraabavandimwe beboseabahungub'umwami,n'abagaboboseb'uBuyuda abagaragub'umwami:

10ArikoNataniumuhanuzi,Benaya,n'abantubakomeye, namurumunaweSalomo,ntibahamagara

11NicyocyatumyeNataniabwiraBatishebanyinawa Salomo,ati:"NtiwigezewumvakoAdoniyamweneHagiti aganje,kandidatabujaDawidintabizi?"

12Nonehongwino,ndakwinginze,nkugireinama,kugira ngoukizeubuzimabwawebwiten'ubuzimabw'umuhungu waweSalomo

13GendawinjirekumwamiDawidi,umubwireuti 'Ntiwigeze,databuja,mwami,ntiwarahiyeumujawawe, uvugango'Niukuri,umuhunguwaweSalomoazategeka nyumayanjye,kandiazicarakuntebeyanjye?Kuberaiki noneAdoniyaaganza?

14Doreukirikuvuganan'umwami,nanjyenzinjiranyuma yawe,nemezeamagamboyawe.

15Batishebayinjiramumwamimucyumba,umwami arashajecyaneAbishagiUmununimiteakoreraumwami

16Batishebaarunama,yunamaumwami.Umwamiati: "Urashakaiki?"

17Aramubwiraati:"Databuja,warahiyeUwitekaImana yaweumujawawe,aramubwiraati:"Niukuri,umuhungu waweSalomoazategekanyumayanjye,kandiazicaraku ntebeyanjyey'ubwami"

18Noneho,Adoniyaaraganje;none,databujaumwami, ntubizi:

19Yicaibimasan'inkazibyibushyen'intamanyinshi, ahamagaraabahungub'umwamibose,naAbiatari umutambyi,naYowabuumutwarew'ingabo,ariko ntiyigezeahamagaraumugaraguwaweSalomo

20Nawe,databuja,mwami,amasoyaIsiraheliyose arahanzeamaso,kugirangoubabwireuzicarakuntebeya databujaumwaminyumaye.

21Bitabayeibyo,databujaumwamiazaryamananaba sekuruza,kugirangonjyen'umuhunguwanjyeSalomo tuzabarwank'abagizibanabi.

22Doreakivuganan'umwami,Nathanumuhanuzinawe arinjira

23Babwiraumwamibati:“DoreNataniumuhanuzi.Ageze imberey'umwami,yunamaimberey'umwamiyubitse amaso

24Nataniati:Databuja,mwami,wavuzekoAdoniya azategekanyumayanjye,kandiazicarakuntebeyanjye?

25Kukoyamanutseuyumunsi,yicaibimasan'inka zibyibushyen'intamanyinshi,ahamagaraabahungu b'umwamibose,abatwareb'ingabo,naAbiyatari umutambyinuko,baryakandibanywaimbereye, baravugabati:ImanaikizeumwamiAdoniya.

26Arikonjye,ndetsenanjyeumugaraguwawe,naZadoki umutambyi,naBenayamweneYehoyadan'umugaragu waweSalomo,ntabwoyigezeahamagara.

27Eseikikintucyakozwenadatabujaumwami,kandi ntiwagaragarijeumugaraguwawe,wicarakuntebe y'ubwamidatabujaumwaminyumaye?

28UmwamiDawidiaramusubizaati:“UnyiteBatisheba Agezeimberey'umwami,ahagararaimberey'umwami 29Umwamiararahira,ati:'Uwitekaabaho,niwe wacunguyeubugingobwanjyemubyagobyose,

30Nk'ukonakurahiyeUwitekaImanayaIsiraheli,nkavuga nti:'Niukuri,umuhunguwaweSalomoazandeka,kandi azicarakuntebeyanjyemucyimbocyanjyenubwo bimezebityonzabikorarwoseuyumunsi.

31Batishebayunamayubikaisiyubamye,yubahaumwami, ati:'DatabujaumwamiDawidiabehoitekaryose

32UmwamiDawidiati:“UnyiteZadokiumutambyi, NataniumuhanuzinaBenayamweneYehoyada.Baza imberey'umwami

33Umwamiarababwiraati:“Nimujyaneabagaraguba shobuja,mutumeumuhunguwanjyeSalomoagenderaku nyumbuyanjye,amumanureiGihoni:

34RekaZadokiumutambyinaNataniumuhanuzi bamusigeamavutaahongahoumwamiwaIsiraheli,maze ubavuzeimpanda,uvugeuti'ImanaikizeumwamiSalomo

35Nonehouzazamukeinyumaye,kugirangoyicareku ntebeyanjyey'ubwamikukoazabaumwamimucyimbo cyanjye,kandinamushizehokubaumutwarewaIsiraheli n'uBuyuda.

36BenayayimweneYehoyadaasubizaumwami, aramubazaati“Amen:UwitekaImanayadatabuja umwamiabivuze.”

37NkukoUhorahoyabanyenadatabujaumwami,niko azabananaSalomo,kandiintebeyeirushehokubaintebe y'ubwamiy'umwamiDawidi.

38NukoumuherezabitamboZadokinaNataniumuhanuzi, naBenayamweneYehoyada,n'Abakereti,n'Abapelite, baramanuka,bitumaSalomoagenderakunyumbu y'umwamiDawidi,amuzanaiGihoni

39UmutambyiZadokiakuraihembery'amavutamuihema, asigaamavutaSalomo.Bavuzaimpanda;abantubose baravugabati:ImanaikizeumwamiSalomo

40Abantubosebaramukurikira,abantubavomaimiyoboro, barishimacyane,kuburyoisiyatanyaguritsen'ijwiryabo.

41Adoniyan'abashyitsibosebarikumwenawe barabyumvabarangijekurya.Yowabuyumviseurusaku rw'inzamba,aravugaati:“Kuberaikiurusakurw'umujyi rurimugihirahiro?

42Akimarakuvuga,YonatanimweneAbiatariumutambyi araza,Adoniyaaramubwiraati“Injira;kukouriumuntu w'intwari,kandiuzanaubutumwabwiza

43Yonataniaramusubiza,abwiraAdoniyaati:Niukuri umwamiwacuDawidiyagizeSalomoumwami

44UmwamiyoherezanaweumutambyiZadoki,naNatani umuhanuzi,naBenayamweneYehoyada,n'Abakereti, n'Abapelite,nukobamutwarakunyumbuy'umwami: 45ZadokumutambyinaNataniumuhanuzibamusiga amavutaiGihoni,nukobahagurukabavaahobishimye,ku buryoumujyiwongeyekuvuzaUruniurusakumwumvise 46Salomoyicarakuntebey'ubwami.

47Byongeyekandi,abagaragub'umwamibazaguha umugishaumwamiwacuDawidi,baravugabati:'Imana ihindureizinaryaSalomoirutaizinaryawe,kandiintebe yeirutaintebeyaweUmwamiyunamakuburiri

48Umwamiavugaati:“HahirwaUwitekaImanaya Isiraheli,yahayeumuntuwokwicarakuntebeyanjyeuyu munsi,amasoyanjyearabibona

49AbashyitsibosebarikumwenaAdoniyabaratinya, barahaguruka,abantubosebaragenda.

50AdoniyaagiraubwobakuberaSalomo,arahaguruka, aragenda,afataamahembey'urutambiro

51BabwiraSalomoati:"DoreAdoniyaatinyaumwami Salomo,kuko,yafasheamahembey'urutambiro,ati:" UmwamiSalomoarahiyeuyumunsikoatazicaumugaragu weinkota."

52Salomoaramusubizaati:"Nibayiyerekanank'umuntu ukwiye,ntamusatsiweuzagwakuisi,arikonihagiraububi bubonekamuriwe,azapfa."

53UmwamiSalomoaramutumaho,bamanukanaku gicaniroAraza,yunamakumwamiSalomo,Salomo aramubwiraati“Gendaiwawe.

UMUTWEWA2

1IminsiyaDawidiyegerejekoapfa;ashinjaumuhunguwe Salomo,ati:

2Njyamuisiyose:komerarero,wigaragazeumuntu; 3Kandiukomezeinshinganoz'UwitekaImanayawe, ugendemunzirazayo,ukurikizeamategekoye,amategeko ye,imanzaze,n'ubuhamyabwe,nk'ukobyanditswemu mategekoyaMose,kugirangoutereimberemubyoukora byose,n'ahouzahindukirahose:

4KugirangoUwitekaakomezeijamboryeyambwiyekuri njye,agiraati:'Nibaabanabawenibitonderainzirazabo, bakagendaimbereyanjyemukurin'umutimawabowose n'ubugingobwabobwose,ntazakunanira(yavuzeko) umuntuurikuntebeyaIsiraheli

5Byongeyekandi,uzikandiicyoYowabumweneZeruya yankoreye,n'icyoyakoreyeabatwarebombib'ingaboza Isiraheli,kugezakuriAbunerimweneNer,nokuriAmasa mweneYeteri,uwoyamwishe,amenaamarasoy'intambara mumahoro,kandiashyiraamarasoyey'intambaraku mukandarawenokubirengebye

6Korareroukurikijeubwengebwawe,nturekengo umutwewewijimyewamanukemumvaamahoro

7ArikougirirenezabeneBarizilayiw'iGaleyadi,kandi babeabaryakumezayawe,kukoarikobansanzeigihe nahungagakuberaumuvandimwewaweAbusalomu

8Dore,urikumwenaweShimeimweneGera, Umunyabanjiniw'iBahurimu,wampumyeumuvumomubi kumunsinagiyeiMahanaim,arikoaramanukaansangai Yorodani,ndamurahiranaYehova,nti:'Sinzakwicisha inkota.'

9Nonehorero,ntukamufatenk'icyaha,kukouri umunyabwenge,kandiuziicyougombakumukorera;ariko umutwewewunamyeumanuremumvan'amaraso 10Dawidiaryamananabasekuruza,ahambwamumujyi waDawidi.

11IminsiDawidiyategetseAbisirayeliyariimyaka mirongoine:imyakairindwiategekaiHeburoni,imyaka mirongoitatun'itatuyimaingomaiYeruzalemu.

12HanyumaSalomoyicarakuntebeyaseDawidikandi ubwamibwebwarashinzeimizi

13AdoniyamweneHagitiageraiBatishebanyinawa SalomoNaweati:"Urajeamahoro?"Naweati:Amahoro 14Yavuzeati:“NdagirangonkubwireNaweati:Vuga 15Naweati:"Urabizikoubwamiariubwanjye,kandiko Abisirayelibosebahanzeamasokugirangontegeke Nubwoubwamibwahindutse,bukabaumuvandimwe wanjye,kukoariuwavuyekuriUwiteka."

16Nonehondagusabyeicyifuzokimwe,ntunyange Aramubwiraati:Vuga

17Naweati:Vuga,ndakwinginze,mbwiraSalomo umwami,kukoatazakubwirangooya

18Batishebaati:“Nibyo;Nzababwiraumwami 19BatishebareroajyakumwamiSalomo,kugirango avuganenaAdoniyaUmwamiarahagurukangoamusange, arunama,yicarakuntebeyey'ubwami,ategekaintebeya nyinaw'umwami.nukoyicaraiburyobwe.

20Hanyumaaravugaati:Ndagusabyeicyifuzogito Ndagusabye,ntumbwireoyaUmwamiaramubwiraati “Bazamama,kukontazakubwira.

21Naweati:“RekaAbishagiShunamuahabwe umuvandimwewaweAdoniya

22UmwamiSalomoaramusubiza,abwiranyinaati:“Kuki usabaAbishagiShunamitegusabaAdoniya?umusabe ubwami;kukoarimusazawanjye;ndetsekuriwe,nokuri Abiatariumutambyi,nokuriYowabumweneZeruya.

23UmwamiSalomoarahiraUwiteka,aravugaati'Imana ibinkorere,kandibirenzeho,nibaAdoniyaatavuzeiri jambongoarwanyeubuzimabwe.

24Nonehorero,nk'ukoUwitekaabaho,wanshizeho, anshyirakuntebey'ubwamiyadataData,kandiwangize inzunk'ukoyasezeranije,Adoniyaazicwauyumunsi

25UmwamiSalomoyoherezaukubokokwaBenaya mweneYehoyada;nukoamugwagitumoyapfuye

26UmutambyiabwiraAbiatariabwiraumwamiati: “GendaiAnathoti,mumirimayawebwitekukoukwiriye gupfa,arikosinzakwicakugezaubu,kukoushyirainkuge y'UwitekaIMANAimbereyadataData,kandikuberako wababajwehosedatayariyarababajwe

27SalomoyirukanaAbiyataringoabeumutambyi Uwiteka;Kugirangoasohozeijambory'Uwiteka,yavuze kubyerekeyeinzuyaEliiShilo

28HanyumainkuruiYowabu,kukoYowabuyari yarahindukiyekuriAdoniya,arikontiyayobokaAbusalomu

Yowabuahungiramuihemary'Uhoraho,afataamahembe y'urutambiro.

29UmwamiSalomoabwirwakoYowabuyahungiyemu ihemary'Uhoraho;kandi,arihafiy'urutambiro.Salomoni yoherezaBenayamweneYehoyada,aramubwiraati “Genda,ugwekuriwe”

30Benaiyaageramuihemary'Uhoraho,aramubwiraati: “Sohoka.”Naweati:Oya.arikonzapfirahano.Benaya yongerakuzanaumwamiijambo,aravugaati:Yowabu yavuzeatyo,aransubiza

31Umwamiaramubwiraati:'Korank'ukoyabivuze, ukagwakuriwe,ukamuhamba;kugirangoukureho amarasoy'inzirakarenganeYowabuyamennye,munzuya data

32Uwitekaazasubizaamarasoyekumutwewe,agwaku bantubabiribakiranutsikandibamuruta,abicishainkota, dataDawidiatabizi,AbunerimweneNer,umutware w'ingabozaIsiraheli,naAmasamweneYeteri,umutware w'ingaboz'uBuyuda.

33AmarasoyaboreroazagarukakumutwewaYowabuno kumutwew'urubyarorweubuziraherezo,arikokuri Dawidi,kurubyarorwe,kunzuye,kuntebeyey'ubwami, amahoroazahorahoitekaryose

34BenaiyamweneYehoyadaarazamuka,aramwikubita hasiaramwica,ahambwamunzuyemubutayu.

35UmwamiashyiraBenayamweneYehoyadamucyumba cyehejuruy'ingabo,mazeumutambyiZadokiabishyiramu cyumbacyaAbiathar.

36UmwamiatumaahamagaraShimeyi,aramubwiraati: “WubakeinzuiYerusalemu,ubayo,ntusohokeahoariho hose.

37Kukokumunsiuzasohokamo,ukanyurahejuru y'umugeziwaKidron,uzamenyanezakouzapfabyanze bikunze:amarasoyaweazabakumutwewawe.

38Shimeiabwiraumwamiati:Ijamboniryiza:nk'uko databujaumwamiyabivuze,umugaraguwaweazabikora ShimeyabaiYeruzalemuiminsimyinshi.

39Hashizeimyakaitatu,babirimubagaragubaShimeyi bahungirakwaAkishimweneMakaumwamiwaGati BabwiraShimei,bati:“DoreabagaragubawebariiGati.

40Shimeyarahaguruka,ateraindogobeye,ajyaiGatikwa Akishigushakaabagaragube,Shimeyaragenda,azana abagaragubeiGati.

41SalomoabwirwakoShimeiyavuyeiYerusalemu akajyaiGati,akagaruka

42UmwamiatumaahamagaraShimei,aramubwiraati: "SinagutumyekurahiraUwiteka,ndakwiyamiriza,uvuga uti:"Menyaneza,umunsiuzasohokera,ukajyamu mahangaahoarihohose,kugirangoupfe?"urambwira ngo,Ijambonumviseniryiza

43Kuberaikinoneutubahirijeindahiroy'Uhoraho, n'itegekonakugize?

44UmwamiabwiraShimeiati:"Uziububibwoseumutima wawewihishe,kowagiriyedatadata,nicyocyatumye Uwitekaazagusubizaububibwawekumutwewawe;

45UmwamiSalomoazahabwaumugisha,intebeya Dawidiizashyirwaimberey'Uhorahoitekaryose.

46UmwamiategekaBenayamweneYehoyada;irasohoka, imugwahejuru,koyapfuyeIngomayashinzwemukuboko kwaSalomo.

UMUTWEWA3

1SalomoagiranaubucutinaFarawoumwamiwaEgiputa, afataumukobwawaFarawo,amujyanamumujyiwa Dawidi,kugezaarangijekubakainzuye,n'inzuy'Uwiteka n'inkikezaYeruzalemu

2Abantubonyinebatambiraibitamboahantuhirengeye, kukontanzuyubatswekuizinaryaNyagasani,kugeza muriiyominsi

3SalomoakundaUwiteka,agenderamumategekoyase Dawidi,gusaniwewatambagaimibavukandiakayitwika imibavu

4UmwamiajyaiGibeyonigutambirayo.kukoahoariho hantuharehare:Salomoniigihumbiyatwitsekuriicyo gicaniro

5MuriGibeyoni,UwitekaabonekeraSalomomunzozi nijoro,Imanairavugaiti“Bazaicyonzaguha

6Salomoaramubwiraati:"Weretseumugaraguwanjye Dawidiumugaraguwanjyeimbabazinyinshi,nk'uko yagendagaimbereyawemukuri,mugukiranuka,nomu mutimawawe"kandiwamugumanyeubwobugwaneza bukomeye,kowamuhayeumuhunguwokwicarakuntebe yey'ubwami,nk'ukobimezeuyumunsi

7NonehoMwamiManayanjye,wagizeumugaraguwawe umwamimucyimbocyaDawididata,kandindiumwana muto:sinzigusohokacyangwakwinjira

8Kandiumugaraguwawearimubwokobwawewahisemo, ubwokobukomeye,budashoborakubarwacyangwa kubarwakuribenshi

9Nonehorero,umugaraguwaweagireumutima usobanutsewoguciraabantuubwokobwawe,kugirango menyeicyizan'ikibi,kukoarindeushoboragucira urubanzaubwokobwawebukomeye?

10IjamborishimishaUhoraho,koSalomoyabajijeiki kintu

11Imanairamubwiraiti:Kuberakowabajijeikikintu, kandintusabekuramba;Ntiwigezeusabaubutunzi, cyangwangousabeubuzimabw'abanzibawe;ariko wasabyeubwawegusobanukirwakugirangoumenye urubanza;

12Dorenakozenkurikijeamagamboyawe:dorenaguhaye umutimaw'ubwengekandiusobanukirwa;kugirango hatagiraumuntuumezenkaweimbereyawe,kandinta nyumayaweizahagurukankawe

13Nanjyenaguhayeibyoutasabye,ubutunzin'icyubahiro, kugirangohatabahon'umwemubamibamezenkawe iminsiyaweyose

14Kandinimugendamunzirazanjye,kugirangonkurikize amategekoyanjyen'amategekoyanjyenk'ukosoDawidi yagendaga,nzakomezaiminsiyawe

15Salomoarabyuka;kandi,dorebyariinzoziAgezei Yeruzalemu,ahagararaimberey'isandukuy'isezerano ry'Uwiteka,atambaibitambobyoswa,atambaibitambo by'amahoro,asangiran'abagaragubeboseibirori

16Hazaumwamibabirib'indaya,basangaumwami, bahagararaimbereye

17Umugoreumweati:"Databuja,njyen'uyumugore dutuyemunzuimwe;mazembyaraumwanahamwenawe munzu

18Bukeyebwaho,nyumayukondokorwa,uyumugorena wearabyara:natweturikumwe;ntamunyamahangatwari kumwenatwemunzu,usibyetwembimunzu

1Abami

19Umwanaw'uyumugoreyapfuyenijoro;kukoyabirenze 20Arahagurukamugicuku,akuraumuhunguwanjye iruhanderwanjye,umujawaweararyama,awushyiramu gituzacye,ashyiraumwanawewapfuyemugituzacyanjye.

21Nabyutsemugitondokugirangononsaumwanawanjye, dorekoyariyapfuye,arikomazekubitekerezamugitondo, mbonaumuhunguwanjyeatariwewabyaye

22Undimugoreati:Oya.arikoabazimaniumuhungu wanjye,kandiabapfuyeniumuhunguwaweNaweati: Oya;arikoabapfuyeniumuhunguwawe,n'abazimani umuhunguwanjyeNgukoukobavugiyeimberey'umwami

23Umwamiati:Umweati:"Uyuniumuhunguwanjye ubaho,umuhunguwaweniwewapfuye,undiati:"Oya." arikoumuhunguwaweyapfuye,umuhunguwanjyeni muzima

24Umwamiati:Nzanirainkota.Bazanainkotaimbere y'umwami

25Umwamiati:Mugabanyeumwanamuzimamokabiri, uhekimwecyakabirikurikimwe,ikindigihaundi.

26Umugoreabwiraumwanaw'umwanamuzimaabwira umwami,kukoamarayeyifuzagacyaneumuhunguwe, aramubwiraati“Databuja,umuheumwanamuzima,kandi ntanakimwewisheArikoundiati:Ntibibeibyanjye cyangwaibyawe,ahubwobigabanye

27Umwamiaramusubizaati:"Mumuheumwanamuzima, kandintukamwice,ninyina"

28Abisirayelibosebumvaurubanzaumwamiyaciriye kandibatinyaumwami,kukobabonyekoubwenge bw'Imanaburimuriwe,kugirangobacireurubanza

UMUTWEWA4

1UmwamiSalomoreroabaumwamiwaIsiraheliyose

2Abonibobatwareyariafite.AzariyamweneZadoki umutambyi,

3ElihorefnaAhiya,abahungubaShisha,abanditsi; YehoshafatimweneAhilud,umwanditsi.

4BenayamweneYehoyadayariumutwarew'ingabo, ZadokinaAbiataribariabatambyi:

5AzariyamweneNataniyariumutwarew'abatware,kandi ZabudimweneNataniyariumutwaremukuru,n'incuti y'umwami:

6Ahisharyariumutwarew'urugo,Adoniramumwene Abdaabaumusoro

7SalomoyariafiteabatwarecuminababirimuriIsiraheli yose,bagaburiraumwamin'urugorweibyokurya:buri muntuukwezikwemumwaka

8Ayoniyomazinayabo:MweneHuru,kumusoziwa Efurayimu:

9UmuhunguwaDekari,iMakaz,noiShaalbimu,i BeteshemeshinaElonbetani:

10MweneHesedi,muriAruboti;KuriweSoki,n'igihugu cyosecyaHeferi:

11MweneAbinadabu,mukarerekosekaDor;wariufite TaphatiumukobwawaSalomokumugore:

12BaanamweneAhilud;kuriweyerekanagaTaanakina Megido,naBeteheyaniyose,irihafiyaZartanamunsiya Yezireyeli,kuvaiBetsheanikugeraiAbelihola,ndetseno hakuryayaYokneamu:

13MweneGeberi,iRamoti,KuriweimigiyaYayiri mweneManase,iGaleyadi;Kuriwekandiyerekanaga

akarerekaArgob,karimuriBashan,imigimininimirongo itandatuifiteinkutan'utubaritwabrasen: 14AhinadabumweneIddoyariafiteMahanaim: 15AhimaazyariiNafutali;ajyananaBasmatiumukobwa waSalomokumugore: 16BaanamweneHushayiyariiAsherinomuriAloti: 17YehoshafatimweneParuwa,muriIsakari: 18ShimeimweneEla,muriBenyamini: 19GeberimweneUriyarimugihugucyaGaleyadi,mu gihugucyaSihoniumwamiw'Abamori,n'uwaOgumwami waBashani;kandiniwemusirikaremukuruwenyinewari mugihugu

20YudanaIsirahelibaribenshi,nk'umusenyiurikunyanja aribenshi,barya,banywa,banezerwa

21Salomoategekaubwamibwosekuvakuruzikugeramu gihugucy'Abafilisitiya,nokumupakawaEgiputa.Bazana impano,bakoreraSalomoubuzimabwebwose

22Salomoateganyaumunsiumweyariingeromirongo itatuz'ifunziza,n'ingeromirongoitandatuz'ifunguro, 23Ibimasaicumibyabyibushye,n'inkamakumyabiriziva murwuri,n'intamaijana,iruhanderwaharts,naroebucks, hamwenanyoni,n'ibigurukabyabyibushye.

24Kukoyategekagaakarerekosekarihakuryay'uruzi, kuvaiTifanomuriAzza,kubamibosebohakuryay'uruzi, kandiyariafiteamahoroimpandezose.

25YudanaIsirahelibabananeza,umuntuwesemunsi yumuzabibuwenomunsiyigiticyecy'umutini,kuvaDan kugezaiBerisheba,iminsiyoseyaSalomo.

26Salomoyariafiteamagareibihumbimirongoine y'amafarasiy'amagareye,n'abagenderakumafarasi ibihumbicuminabibiri.

27AbobatwarebatangaibyokuryakumwamiSalomo,no kubantubosebarikumezay'umwamiSalomo,umuntu wesemukwezikwe:ntacyobabuze.

28Barleykandiibyatsibyamafarasinadromederibabizana ahoabayobozibari,umuntuweseakurikijeibyoashinzwe 29ImanaihaSalomoubwengen'ubushishozibirenze, n'ubwinshibw'umutima,nk'umusenyiurikunkombe y'inyanja

30UbwengebwaSalomobwarenzeubwengebw'abana bosebomugihugucy'iburasirazuba,n'ubwengebwose bwomuMisiri

31Kukoyariumunyabwengekurutaabantubose;Kuruta EthanEzira,naHemani,naKalikoli,naDarda,abahungu baMaholi,kandiizinaryeryamamayemumahangayose 32Avugaimiganiibihumbibitatu,kandiindirimbozezari igihumbinagatanu

33Avugakubiti,kuvakugiticy'amasederikirimuri Libani,kugezanokukivukivamurukuta:avugakandiku nyamaswa,inyoni,n'ibikururainyamaswan'amafi

34AbantubosebazakumvaubwengebwaSalomo,ku bamibokuisibosebumviseubwengebwe.

UMUTWEWA5

1HiramuumwamiwaTiroyoherezaabagaragubekuri Salomo.kukoyariyarumvisekobamusizeamavutamu cyumbacyase,kukoHiramuyakundagaDawidi 2SalomoyoherezaHiramuati: 3UziukuntudataDawidiatashoboragakubakainzu yitirirwaUwitekaImanayekubw'intambarazamugose

1Abami

impandezose,kugezaigiheUwitekayabashyizemunsi y'ibirengebye.

4ArikononehoUwitekaImanayanjyeyampayeikiruhuko impandezose,kugirangohatabahoumwanzicyangwa ibibi.

5Dore,ndashakakubakainzuyitirirwaizinary'Uwiteka Imanayanjye,nk'ukoUwitekayabwiyedataDawidiati: 'Umwanawawe,uwonzashyirakuntebeyawey'ubwami mucyumbacyawe,azubakainzukuizinaryanjye

6Nonehorero,tegekakobampaibitiby'amasederimuri Libani;Abagaragubanjyebazabanan'abagaragubawe, kandinzaguhaakazikubagaragubawenkurikijeibyo uzashyirahobyose,kukouzikontan'umwemuritwe ushoboragukoraubuhangabwogutemaibiti nk'Abanyasidoni

7HiramuyumviseamagamboyaSalomo,arishimacyane, aravugaati:“Uwitekaahimbazweuyumunsi,wahaye Dawidiumuhunguw'umunyabwengekuriabobantu bakomeye.

8HiramuyoherezaSalomo,avugaati:'Natekerejekubyo wanyoherereje,kandinzakoraibyowifuzabyosekubiti by'amasederinokubitiby'umuriro.

9AbagaragubanjyebazabamanurabavamuriLibanibajye kunyanja,kandinzabagezakunyanjamumazinderemba kugezaahouzanshyira,kandinzabasezereraahongaho, uzabakira,kandiuzasohozaibyonifuza,muguhaibyo urugorwanjye

10HiramureroahaSalomoniibitiby'amasederin'ibiti by'imyereziukoyishakiye

11SalomoahaHiramuingeroibihumbimakumyabiri by'inganokugirangoagaburireurugorwe,n'ingero makumyabiriz'amavutameza,bityoSalomoahaHiramu umwakautaha

12UwitekaahaSalomoubwengenk'ukoyamusezeranyije, amahorohagatiyaHiramunaSalomokandibombibakoze amasezeranohamwe

13UmwamiSalomoakuraimisoromuriIsiraheliyose. kandiayomisoroyariabantuibihumbimirongoitatu

14AboherezamuriLibani,ibihumbiicumikukwezi bakoreshejeamasomo:ukwezibarimuriLibani,n'amezi abirimurugo,kandiAdoniramuyariyishyuyeumusoro

15Salomoniyariafiteibihumbimirongoitandatu n'ibihumbiicumibyikoreyeimitwaro,n'ibihumbibine by'imisozikumisozi;

16Usibyeumutwarew'abasirikarebaSalomobari bashinzweimirimo,ibihumbibitatunamaganaatatu, byategekagaabantubakoragaumurimo

17Umwamiarategeka,bazanaamabuyemanini,amabuye ahenze,kandiakoraamabuye,kugirangobashinge urufatirorw'inzu

18AbubatsibaSalomon'abubatsibaHiramubarabiba, n'ababuyeamabuye,nukobateguraibitin'amabuyekugira ngobubakeiyonzu

UMUTWEWA6

1Mumwakawamaganaanenamirongoinaninyuma yukoAbisirahelibasohotsemugihugucyaEgiputa,mu mwakawakaneSalomoategekaIsiraheli,mukweziZif,ni ukuvugaukwezikwakabiri,atangirakubakainzu y'Uwiteka

2InzuumwamiSalomoyubakiyeUwiteka,uburebure bwayobwariubureburebw'imikonomirongoitandatu, n'ubugaribwabwobugerakurimakumyabiri,n'uburebure bwabwobukabamirongoitatu.

3Ibarazaryariimberey'urusengerorw'inzu,uburebure bwameteromakumyabiri,n'ubugaribw'inzu;Imikono icumiyariubugaribwayoimberey'inzu

4Kandiinzuakoraamadirishyay'amataramagufi.

5Kandikurukutarw'inzuyubakaibyumbahiryanohino, kunkikez'inzuhiryanohino,habamurusengerondetseno mucyumbacy'ibwami,mazeakoraibyumbahiryanohino: 6Icyumbacyohejurucyanecyarigifiteubugari bw'imikonoitanu,hagatiyacyokigerakurimetero esheshatu,icyagatatukikabagifiteubugaribw'imikono irindwi,kukontarukutarw'inzuyakoragaibiruhukobigufi, kugirangoibitibitagombagufatirwamurukutarw'inzu.

7Kandiiyonzuyariyubatswe,yariyubakishijweamabuye yateguwembereyokujyayo,kuburyontanyundo,ishoka cyangwaigikoreshoicyoaricyocyosecy'icyumacyigeze cyumvikanamuriiyonzu,igiheyarimunyubako

8Urugirw'icyumbacyohagatirwarimuruhanderw'iburyo bw'inzu:bazamukabafiteingazizizungurukabinjiramu cyumbacyohagati,bavahagatibajyamucyagatatu

9Yubakainzu,arayuzuza;atwikirainzuibitin'ibiti by'amasederi.

10Hanyumayubakaibyumbakunzuyose,ifiteuburebure bwameteroeshanu,bahagararakunzubafiteibiti by'amasederi.

11Ijambory'UwitekarizakuriSalomo,rivugariti:

12Kubijyanyen'iyinzuurimokubaka,nibaushaka kugenderamumategekoyanjye,ugasohozaimanzazanjye, kandiukurikizaamategekoyanjyeyoseyokuyagenderaho Nonehonzasohozaijamboryanjye,ibyonabwiye sogokuruzaDawidi:

13NzaturamuBisirayeli,kandisinzatereranaubwoko bwanjyebwaIsiraheli

14Salomoyubakaiyonzu,arayuzuza.

15Yubakainkutaz'inzuimbereyometsehoimbaho z'amasederi,hasimunzu,nokunkutazaciel,maze abitwikiraimbereimberemubiti,atwikirahasimunzu imbahoz'umuriro

16Yubakaimikonomakumyabirikumpandez'inzu,haba hasinokunkutazometsehoimbahoz'amasederi:ndetse yarayubatseimbere,ndetsenomugihome,ndetsen'ahantu heracyane

17Inzuniukuvugaurusengeroimbereyayo,yariifite ubureburebwameteromirongoine

18Amasederiyomunzuimbereyariyometseho amapfundon'indabyo,byosebyariimyerezi;ntabuye ryagaragaye

19Ijamboryateguyemunzuimbere,kugirangoashyireyo isandukuy'isezeranory'Uwiteka.

20Kandiumubumbewariuriimbere,ufiteubureburebwa meteromakumyabiri,n'ubugaribw'imikonomakumyabiri, n'ubureburebwameteromakumyabiriz'ubureburenuko atwikiraigicanirocyaric'amasederi

21Salomoatwikirainzuimberemurizahabuitunganijwe, mazeagabanaiminyururuyazahabuimberey'iryojambo ayishirahozahabu

22Inzuyoseayuzuzazahabu,kugezaarangijeinzuyose: n'urutambirorwoserwarirurihafiy'ijamboryuzuyeho zahabu

1Abami

23Muriiryojambo,akoraabakerubibabirib'igiti cy'umwelayo,ubureburebwameteroicumi.

24Kandiamababaatanuyariibabarimwery'umukerubi, n'utundidutanuukundiibabary'umukerubi:kuvamugice cy'ibabarimwekugezakurundiruhanderw'imikonoicumi.

25Abandibakerubibafiteubureburebw'imikonoicumi: abakerubibombibaribafiteurugerorumwen'ubunini

26Ubureburebw'umukerubiumwebwariuburebure bw'imikonoicumi,kimwen'undimukerubi

27Ashyiraabakerubimunzuy'imbere,barambura amababay'abakerubi,kuburyoibabary'umweryakoraga kurukutarumwe,nahoibabary'abakerubirikorakurundi rukuta.amababayaboakorakumutimahagatiy'inzu.

28Yambikaabakerubizahabu

29Akorainkutazosez'inzu,azengurutsaibishushanyo by'abakerubin'ibitiby'imikindon'indabyozakinguye, imberen'inyuma

30Kandihasimunzuyometsehozahabu,imberen'inyuma

31Kandikugirangoyinjiremuriiryojambo,akorainzugi z'igiticy'umwelayo

32Imiryangoyombiyariiy'igiticy'umwelayo; Yabashushanyijehoibishushanyoby'abakerubin'ibiti by'imikindon'indabyozifunguye,abishyirahejuruya zahabu,asasazahabukubakerubinokubitiby'imikindo

33Akorakandikumuryangow'urusengerorw'ibiti by'imyelayo,igicecyakanecy'urukuta

34Imiryangoibiriyariiy'igiticy'umuriro:amababiabiri y'urugirumweyariyunamye,kandiamababiabiriyoku rundirugiarazunguruka

35Yashushanyijehoabakerubin'ibitiby'imikindo n'indabyozakinguye,abitwikirizazahabuzometseku mirimoyabajwe

36Yubakaurukikorw'imbereakoreshejeimirongoitatu y'amabuyeabajwe,n'umurongow'ibitiby'amasederi.

37Mumwakawakane,urufatirorw'inzuy'Uwiteka rwashyizweho,mukweziZif:

38Mumwakawacuminarimwe,mukweziBul,ni ukuvugaukwezikwamunani,inzuyariyuzuyemubice byayobyose,kandiikurikijeukobyaribimezeNikoyari afiteimyakairindwimukuyubaka.

UMUTWEWA7

1ArikoSalomoyubakainzuyeimyakacumin'itatu, arangizainzuyeyose

2Yubakan'inzuy'ishyambaryaLibani;Uburebure bwarwobwariubureburebw'imikonoijana,n'ubugari bwabwobugerakurimirongoitanu,n'ubureburebwacyo bugerakurimirongoitatu,kumirongoiney'inkingi z'amasederi,kunkingiz'amasederi

3Kandiyariyometsehoimyerezihejurukubiti,byariku nkingimirongoinen'eshanu,cuminazitanuzikurikiranye.

4Kandihariamadirishyamumirongoitatu,kandiurumuri rwarwanyagaurumurimumirongoitatu

5Inzugizosen'inzugizosezarizifiteimpandeenye,zifite amadirishya:kandiurumurirwarwanyagaurumurimu nzegoeshatu.

6Akoraibarazary'inkingi;Ubureburebwarwobwari ubureburebwamirongoitanu,n'ubugaribwabwobugera kurimirongoitatu:ibarazaryariimbereyabo:izindinkingi n'igitikininicyariimbereyabo

7Hanyumaakoraibarazakuntebey'ubwami,kugirango acireurubanza,ndetsen'ibarazary'urubanza,kandi ryuzuyehoimyerezikuvakuruhanderumwekugezaku rundi.

8Inzuyeyariatuyemoyariifiteurundirukikomurubaraza, rwakoragaimirimoisaSalomoyubakirakandiumukobwa waFarawo,uwoyariyarashakanye,nk'urwinjiriro

9Ibyobyosebyariamabuyeahenze,ukurikijeingamba zamabuyeyatoboye,akozwemoibiti,imberendetseno hanze,ndetsekuvakurufatirokugezaguhangana,ndetse nohanzeyerekezakurukikorunini

10Urufatirorwarimoamabuyeahenze,ndetsen'amabuye manini,amabuyey'imikonoicumi,n'amabuyey'imikono umunani

11Kandihejuruhariamabuyeahenze,nyumayogupima amabuyeyatemye,n'amasederi.

12Urukikoruniniruzengurutseimpandezose,rwarirufite imirongoitatuy'amabuyeabajwe,n'imirongoy'ibiti by'amasederi,habamugikaricy'imberecy'Uwiteka,noku rubarazarw'inzu

13UmwamiSalomoyoherezaHiramumuriTiro

14Yariumuhunguw'umupfakaziwomumuryangowa Naphtali,kandiseyariumuntuwaTiro,umukozimu muringa:kandiyariafiteubwenge,ubushishozi,n'amayeri yogukoraimirimoyosemumuringa.Agezekumwami Salomo,akoraimirimoyeyose

15Kukoyaterainkingiebyiriz'umuringa,ubureburebwa meterocumin'umunaniz'umurambararo.

16Akoraimitweibiriy'umuringaushongeshejwe,kugira ngoashyirehejuruy'inkingi:ubureburebw'umutweumwe bwariubureburebwameteroeshanu,n'ubureburebw'ikindi gicecyariubureburebutanu:

17Urushundurarw'imirimoyokugenzura,n'indabyo z'iminyururu,kumitweyarihejuruy'inkingi;karindwi kumutweumwe,nakarindwikubindibice

18Akorainkingi,n'imirongoibiriizengurutseumuyoboro umwe,kugirangoapfukeimitweyarihejuru,hamwe n'amakomamanga:kandiabikoranokukindigice

19Kandiimitweyarihejuruyinkingiyariiy'indabyomu rubaraza,imikonoine.

20Kandiimitweirikunkingizombiyariifite amakomamangahejuru,hejuruyindayarihafiy'urusobe: kandiamakomamangayarimaganaabirikumurongo azengurutsekurundimutwe

21Ashyirainkingimurubarazarw'urusengero,ashyiraho inkingiiburyo,ayitaYakini,ashyirahoinkingiy'ibumoso ayitaBowazi

22Kandihejuruyinkingihariimirimoyalili,nukoimirimo yinkingiirangira

23Akorainyanjaishongeshejwe,ifiteuburebure bw'imikonoicumikuvakurubavurumwekugezakurundi 24Kandimunsiyacyo,hiryanohinohariudukingirizo tuzengurutse,icumimumukonoumwe,uzengurutse inyanjahiryanohino:amapfundoyajugunywemumirongo ibiri,igiheyaterwaga

25Yahagazekubimasacuminabibiri,bitatubyerekeza mumajyaruguru,bitatubirebaiburengerazuba,bitatu birebamumajyepfo,bitatubirebaiburasirazuba:inyanja ibashyirahejuruyabo,ibicebyabobyosebibabuzaimbere 26Kandiyariubugaribw'intoki,kandiimbahozacyo zikozwenk'igikombe,gifiteindabyozalili:cyarimo ubwogeroibihumbibibiri

27Akoraimiringaicumiy'umuringa;Imikonoineyariifite ubureburebw'ikigerokimwe,n'ubugaribwameteroenye n'ubugaribwayo,n'ubureburebwameteroeshatu

28Imirimoy'ibirindiroyarikuriububuryo:baribafite imipaka,kandiimipakayarihagatiy'imisozi:

29Kandikurubiberwarihagatiy'imigozihariintare, ibimasa,n'abakerubi:kandikunkombehariumusingi hejuru,kandimunsiy'intaren'ibimasaharibimwe byongewehobikozwemumirimoyoroheje

30Kandiibicebyosebyaribifiteibizigabinebikozwemu muringa,hamwen'amasahaniy'umuringa:kandiimpande enyezacyozarizifiteumurongoutambitse:munsi y'uruzitirohariibishishwabyashongeshejwe,kuruhande rw'inyongera

31Umunwawacyourimugicecyohejurunohejuruyacyo wariufiteumubyimbaumwe,arikoumunwawacyowari uzengurutseimirimoy'urufatiro,umubyimban'igice

32Kandimunsiy'umupakahariinzigaenye;naaxletree yibizigabyahujwenabase:kandiubureburebwuruziga bwariumukononigice

33Kandiumurimow'inzigawariumezenk'umurimo w'uruzigarw'amagare:imitambikoyabo,imitweyabo, hamwenabagenzibabo,n'amagamboyabo,byose byashongeshejwe

34Kandihariibicebinebyamanutsekumpandeenye zifatizo:kandiibicebyohasibyaribifiteishingiroubwaryo

35Hejuruy'urufatiro,hariumuzengurukouzengurutswena kimwecyakabiricy'uburebure:kandihejuruy'urufatiro uruzitirorwarwon'imbibizarwo

36Kukokumasahaniy’imigoziyacyonokumbibizacyo, yashushanyijehoabakerubi,intare,n'ibitiby'imikindo, akurikijeigipimocyaburiwese,akongerahohiryanohino 37Nyumay'ububuryoakoraibiceicumi:byosebyari bifitecastingimwe,igipimokimwe,n'ubuninibumwe.

38Hanyumaakoraimiringaicumiy'umuringa:igitereko kimwecyarimoubwogeromirongoine:kandiigitereko cyosecyarigifiteubureburebune,kandikuriburicyicaro icumi

39Ashyiraibirindirobitanukuruhanderw'iburyobw'inzu, bitanun'ibumosobw'inzu,ashyirainyanjaiburyobw'inzu iburasirazubayerekezamumajyepfo

40Hiramuakoraibisumizi,amasukan'ibitiHiramurero arangizagukoraimirimoyoseyatumyeumwamiSalomo aberainzuy'Uwiteka:

41Inkingiebyiri,n'ibikombebibiriby'imitweyarihejuru y'inkingizombi;n'imiyoboroibiri,kugirangoutwikire ibikombebibiriby'imitweyarihejuruyinkingi;

42N'amakomamangamaganaanekuriiyomiyoboro yombi,ndetsen'imirongoibiriy'amakomamangaku muyoboroumwe,kugirangoutwikireibikombebibiri by'imitweyarikunkingi;

43N'ibishingiroicumi,n'ibitiicumikumusingi;

44Inyanjaimwe,n'ibimasacuminabibirimunsiy'inyanja;

45Amasafuriya,amasuka,n'ibikonjoIbyobikoresho byoseHiramuyahayeumwamiSalomokunzuy'Uwiteka, byaribikozwemumuringa

46MukibayacyaYorodani,umwamiabajugunya,mu butakabw'ibumbahagatiyaSuccotinaZartani

47Salomoasigaibyombobyosebitaremereye,kukobyari birenzebyinshi:ntan'uburemerebw'umuringabwigeze bumenyekana

48Salomoakoraibikoreshobyosebyarimunzuy'Uwiteka: igicanirocyazahabu,n'amezayazahabu,ahoumugatiwari uri

49Kandibujiyazahabuitunganijwe,eshanukuruhande rw'iburyo,nagatanuibumoso,imberey'ijambo,hamwe n'indabyo,n'amatara,n'amatakoyazahabu, 50N'ibikombe,ibisumizi,ibase,ibiyiko,n'amasandukuya zahabuitunganijwe;n'impetazazahabu,habakunzugi z'inzuy'imbere,ahantuheracyane,nokumiryangoy'inzu, kugirangourusengero

51ImirimoyoseumwamiSalomoyakoreyeinzuy'Uwiteka yarangiyeSalomoazanaibintuseDawidiyariyeguriye; n'ifeza,nazahabun'ibikoresho,yashyizemubutunzi bw'inzuy'Uwiteka

UMUTWEWA8

1SalomoakoranyaabakurubaIsiraheli,abatware b'imiryangoyose,umutwarew'abasekuruzab'Abisirayeli, babwiraumwamiSalomoiYeruzalemu,kugirango bazamureisandukuy'isezeranory'Uwitekamumujyiwa DawidiariwoSiyoni.

2AbayisrahelibosebateranirakumwamiSalomomu munsimukuruwaEthanimu,niukwezikwakarindwi

3Abakurub'Abisirayelibosebaraza,abatambyibafata isanduku

4Bazamuraisandukuy'Uhoraho,n'ihemary'ibonaniro, n'ibikoreshobyosebyerabyarimuihemary'ibonaniro, ndetseabatambyin'Abalewibazana

5UmwamiSalomo,n'itoreroryoseryaIsirahelibari bateraniyekuriwe,barikumwenaweimberey'isanduku, batambaintaman'inka,bitashoboragakubwirwacyangwa kubarwa

6Abatambyibazanaisandukuy'isezeranory'Uwitekamu mwanyawe,mucyumbacy'inzu,ahantuheracyane,ndetse nomunsiy'amababay'abakerubi

7Abakerubibarambuyeamababayabohejuruy'isanduku, abakerubibitwikirainkugen'inkonizacyohejuru

8Bakuramoinkoni,kugirangoimperaz'imigozizigaragara ahantuherambereyacyagihirahiro,kandintibaboneka hanze:kandininan'ubukugezanan'ubu

9Ntakindikintucyarimunkugeuretseamezaabiri y'amabuyeMoseyashyizeyoiHorebu,igiheUhoraho yagiranyeisezeranon'abisiraheli,igihebavagamugihugu cyaEgiputa

10Abaherezabitambobasohotseahera,igicucyuzurainzu y'Uwiteka,

11Kugirangoabatambyibadashoborakwihagararahongo bakorerekuberaigicu,kukoicyubahirocy'Uwitekacyari cyuzuyeinzuy'Uwiteka

12Salomoavuga,Uwitekaavugakoazaturamumwijima w'icuraburindi.

13Nukurinakubatseinzuyoguturamo,ahantuhatuweho kubaitekaryose

14Umwamiarahindukira,ahaumugishaitoreroryoserya Isiraheli:(kandiitoreroryaIsiraheliryoserirahagarara;)

15Naweati:“HahirwaUwitekaImanay'Abisirayeli, wavuganyen'akanwakanjyeDawididata,kandi akabisohozaukubokokwe,ati:

16KuvaumunsinakuyeubwokobwanjyebwaIsiraheli muriEgiputa,ntamujyinahisemomumiryangoyoseya Isirahelingonubakeinzu,kugirangoizinaryanjyeribe

ArikonahisemoDawidingoayoboreubwokobwanjyebwa Isiraheli.

17KandidatayarimumutimawaDawidikubakainzu y'izinary'UwitekaImanayaIsiraheli.

18UwitekaabwiradataDawidiati:“Mugihewarimu mutimawawekubakainzukuizinaryanjye,wakozeneza koarimumutimawawe

19Arikontuzubakeinzu;arikoumuhunguwawe uzasohokamurukenyerero,azubakainzukuizinaryanjye

20Uwitekaasohozaijamboryeavuga,mazempaguruka mucyumbacyadataDawidi,nicarakuntebeyaIsiraheli nk'ukoUwitekayabisezeranije,mazenubakainzuy'izina ry'UwitekaImanayaIsiraheli.

21Nshyirayoisanduku,ahoisezeranory'Uwiteka yagiranyenabasogokuruza,igiheyabakuragamugihugu cyaEgiputa.

22Salomoahagararaimberey'urutambirorw'Uwiteka imberey'iteraniroryoseryaIsiraheli,aramburaamaboko yerekezamuijuru:

23Naweati:“UwitekaImanayaIsiraheli,ntaManaimeze nkawe,muijuruhejuru,cyangwakuisimunsi,ikomeza isezeranon'imbabazin'abakozibawebagendaimbereyawe n'umutimawabowose:

24Nindewagumanyen'umugaraguwaweDawididata wamusezeranije:wavugishijeumunwawawe,ukabisohoza ukoreshejeukubokokwawenk'ukobimezeuyumunsi

25Nonehorero,UwitekaImanayaIsiraheli,komeza umugaraguwaweDawididatawamusezeranije,uvugauti 'Ntazakuburaumuntuuriimbereyanjyewicarakuntebeya Isiraheli;Kugirangoabanabawebitondereinzirazabo, bagendaimbereyanjyenk'ukowanyenzeimbereyanjye.

26Noneho,ManayaIsiraheli,ndakwinginze,ijambo ryawe,rigenzurwe,ibyowabwiyeumugaraguwawe Dawididata.

27ArikokokoImanaizaturakuisi?doreijurun'ijurubyo mukirerentibishoborakukubamo;nibangaheiyinzu nubatse?

28Nyamarawubahaisengeshory'umugaraguwawe,no kwingingakwe,UwitekaManayanjye,kugirangowumve gutakanogusenga,umugaraguwaweagusengerauyu munsi:

29Kugirangoamasoyaweyugurureiyinzuijoro n'umurango,ndetsen'ahowavuzengo'Izinaryanjyerizaba rihari,kugirangowumveisengeshoumugaraguwawe azasengeraahahantu

30Kandiwumvegutakambiraumugaraguwawe,n'ubwoko bwawebwaIsiraheli,igihebazasengeraahahantu,kandi wumvemuijuruahoutuye,kandinumviseubabarire.

31Nihagiraumuntuurengamugenziwe,akarahirako azarahira,indahiroikazaimberey'urutambirorwawemuri iyinzu:

32Nonehoumvamwijuru,ukore,ucireimanzaabagaragu bawe,ucirahoitekaababi,bamuheinzira;no gutsindishirizaabakiranutsi,kumuhaakurikijegukiranuka kwe

33Igiheubwokobwawebw'Abisirahelibwakubiswe n'umwanzi,kukobagucumuyeho,bakaguhindukirira, bakaturaizinaryawe,bagasenga,bagutakambiramuriiyi nzu:

34Nonehoumvamwijuru,ubabarireibyahaby'ubwoko bwawebwaIsiraheli,ubisubizemugihuguwahayeba sekuruza

35Iyoijururyugaye,ntamvuraigwa,kukobagucumuyeho; nibasengeraahahantu,bakaturaizinaryawe, bagahindukirabakavamubyahabyabo,mugiheubababaje:

36Nonehoumvamuijuru,ubabarireibyahaby'abagaragu bawe,ndetsen'ubwokobwawebwaIsiraheli,kugirango ubigisheinziranzizabanyuramo,kandiugushaimvuraku gihugucyawe,wahayeubwokobwaweumurage

37Nibamugihuguhariinzara,nibahariicyorezo,guturika, icyorezo,inzige,cyangwanibahariinyenzi;Nibaumwanzi waboabagosemugihugucy'imigiyabo;icyorezocyose, uburwayiubwoaribwobwose;

38Niirihesengeshon'ugutakambiraumuntuuwoariwe wese,cyangwaubwokobwawebwoseIsiraheli,izamenya umuntuweseicyorezocy'umutimawe,mazearambura amabokoyerekezakuriiyinzu:

39Nonehoumvamwijuruahoutuye,ubabarire,ukore, kandiuheumuntuweseukurikijeinziraze,uziumutima wawe;(kukowowe,ndetsewowewenyine,uziimitima y'abanaboseb'abantu;)

40Kugirangobagutinyeiminsiyosebabamugihugu wahayebasogokuruza

41Byongeyekandikubyerekeyeumunyamahanga,utari uwomubwokobwawebwaIsiraheli,ahubwoasohokamu gihugucyakurekubw'izinaryawe;

42(Kukobazumvaizinaryawerikomeye,n'ukuboko kwawegukomeye,n'ukubokokwawekurambuye;)igihe azaziraagasengeraiyinzu;

43Umvamuijuruahouba,kandiukoreibyo umunyamahangaaguhamagarirabyose,kugirangoabantu bosebokuisibamenyeizinaryawe,bagutinye,nk'uko ubwokobwawebwaIsiraheli;kandikugirangobamenye koiyinzunubatse,yitwaizinaryawe

44Nibaubwokobwawebugiyekurwanan'umwanziwabo, ahouzaboherezahose,kandiusengereUwitekausure umujyiwahisemo,n'inzunubatsekuizinaryawe:

45Nonehoumvamwijuruamasengeshoyabono kwingingakwabo,kandiukomezeimpamvuzabo.

46Nibabagucumuyeho,(kukontamuntuudacumura,) urabarakarira,ukabashyikirizaumwanzi,kugirango babajyanemubunyagemugihugucy'umwanzi,kure cyangwahafi;

47Nyamaranibanibatekerezamugihuguahobajyanywe ariimbohe,bakihana,bagutakambiramugihugu cy’abatwayeimbohe,bati:"Twaracumuye,kandidukora ibibi,twakozeibibi;

48Nimugarukereron'umutimawabowose,n'ubugingo bwabobwose,mugihugucy'abanzibabobabayoboyemu bunyage,kandingusabireuganamugihugucyahayeba sekuruza,umujyiwahisemo,n'inzunubatsekuizinaryawe:

49Nonehoumvaamasengeshoyabonokwingingakwabo mwijuruahoutuye,kandiukomezeimpamvuzabo, 50Kandiubabarireubwokobwawebwagucumuyeho, n'ibicumurobyabobyosebakugiriye,kandiubagirire impuhweababatwayeimbohe,kugirangobabagirire impuhwe:

51Kukoariubwokobwawe,n'umuragewawewavanye muriEgiputa,hagatiy'itanurary'icyuma:

52Kugirangoamasoyaweyugururekwinginga umugaraguwawe,nogutakambiraubwokobwawebwa Isiraheli,kugirangoubategeamatwimubyo baguhamagarirabyose

53Kukowabatandukanijen'abantubosebokuisi,kugira ngobabeumuragewawe,nk'ukowavuzeukubokokwa Moseumugaraguwawe,igihewavanagabasogokuruza muriEgiputa,MwamiMana.

54Nukobigenda,SalomoarangijegusengaUwitekaayo masengeshoyosenogutakambiraUwiteka,ahaguruka imberey'urutambirorw'Uwiteka,apfukamaapfukamye, amabokoyearamburaijuru.

55Arahagarara,ahaumugishaitoreroryoseryaIsiraheli n'ijwirirengaati:

56Uwitekaahimbazwe,yahayeabantubeIsiraheli uburuhukiro,nk'ukoyasezeranijebyose,ntan'ijambona rimweryigezerisohozaamasezeranoyeyoseyasezeranije ukubokokwaMoseumugaraguwe

UwitekaImanayacuibanenatwe,nk'ukoyarikumwenaba sogokuruza:ntatureke,cyangwangoadutererane:

58Kugirangoamuhindukizeimitimayacu,agendemu nzirazezose,kandiakurikizeamategekoye,amategekoye, n'imanzazayoyategetsebasogokuruza.

59Kandiayomagamboyanjye,niyonatakambiye Uwiteka,yegereUwitekaImanayacuamanywan'ijoro, kugirangoakomezeumurimow'umugaraguwe,n'ubwoko bwebw'Abisiraheliigihecyose,nk'ukoikibazokibisaba:

60KugirangoabatuyeisibosebamenyekoUwitekaari Imana,kandikontawundi.

61UmutimawawereroutunganyeUwitekaImanayacu, ugendemumategekoyayo,kandiukurikizeamategekoye, nk'ukobimezeuyumunsi.

62Umwamin'Abisirayelibosebarikumwenawe, batambiraUhorahoigitambo

63SalomoatambiraUhorahoibitamboby'amahoro,abitura Uhoraho,ibimasaibihumbibibirinamakumyabiri, n'intamaibihumbiijananamakumyabiriUmwami n'Abisirayelibosebaturainzuy'Uwiteka.

64Uwomunsinyeneumwamiyunamahagatiy'urugo rwariimberey'inzuy'Uwiteka,kukoarihoyatangaga ibitambobyoswa,n'amaturoy'inyama,n'ibinure by'ibitamboby'amahoro,kukoigicanirocy'umuringacyari imberey'Uwitekacyarigitocyanekuburyoyakira ibitambobyoswa,n'ibitamboby'inyama,n'ibinure by'ibitamboby'amahoro

65Muriicyogihe,Salomoakoraibirori,hamwena Isiraheliyosehamwenawe,itorerorinini,kuvaiHamati binjiramuruzirwaEgiputa,imberey'UwitekaImanayacu, iminsiirindwin'iminsiirindwi,ndetsen'iminsicumin'ine 66Kumunsiwamunani,yoherezaabantu,mazebaha umugishaumwami,bajyamumahemayabobishimye kandibishimyekumutimakuberaibyizabyoseUwiteka yakoreyeumugaraguweDawidi,n'Abisiraheliubwoko bwe

UMUTWEWA9

1Salomoarangijekubakainzuy'Uwitekan'inzuy'umwami, n'ibyoSalomoyifuzagagukorabyose, 2KoUhorahoabonekeraSalomoubugirakabiri,nk'uko yariyamubonekeyeiGibeyoni. 3Uwitekaaramubwiraati:“Numviseamasengeshoyawe nokwingingakwawe,ibyowankoreyeimbereyanjye: Niyejejeiyinzuwubatse,kugirangonshyireizinaryanjye ubuziraherezo;n'amasoyanjyen'umutimawanjye bizahorahoiteka

4Nibakandiugendaimbereyanjye,nk'ukoSoDawidi yagendaga,mumutima,nomubutabera,kugirangonkore ibyonagutegetsebyose,kandiuzubahirizaamategeko yanjyen'imanzazanjye:

5Ubwonibwonzashyiraintebey'ubwamibwawekuri Isiraheliubuziraherezo,nk'ukonasezeranijesosoDawidi, nti:'NtazakuburaumuntuurikuntebeyaIsiraheli

6Arikonimwangarwosekunkurikira,mwebwecyangwa abanabanyu,ntimukurikizeamategekoyanjyen'amategeko yanjyenabashyizeimbere,mugendemukorereizindimana, mubasenge:

7UbwonibwonzavanaIsirahelimugihugunabahayeiyi nzuniyeguriyeizinaryanjye,nzajugunyamumasoyanjye; kandiIsiraheliizabaumuganin'ijambomubantubose:

8Kandikuriiyinzuirihejuru,umuntuweseuhanyuze aratangara,akavuzainduru;Barabazabati:“KukiUhoraho yakoreyeatyoikigihugun'iyinzu?

9Bazasubizabati:“KuberakobatayeUwitekaImanayabo, yakuyebasekuruzamugihugucyaEgiputa,bakigarurira izindimana,barabasenga,barabakorera,nicyocyatumye Uwitekaabazaniraibibibyose

10Nyumay'imyakamakumyabiri,Salomoamazekubaka ayomazuyombi,inzuy'Uwitekan'inzuy'umwami, 11(HiramuumwamiwaTiroyariyahayeSalomoibiti by'amasederin'ibitiby'imyenda,nazahabunk'uko yabyifuzaga,)icyogiheumwamiSalomoahaHiramuimigi makumyabirimugihugucyaGalilaya

12HiramuasohokaiTirokurebaimigiSalomoyamuhaye. ntibamwishimira

13Naweati:"Niuwuhemijyiwampaye,muvandimwe?" AbitaigihugucyaKabulikugezanan'ubu.

14Hiramuyohererezaumwamiimpanoesheshatuzahabu 15Kandiiyoniyompamvuy'amahoroumwamiSalomo yazamuye;Kubakainzuy'Uwitekan'inzuyebwite,na Millo,n'urukutarwaYeruzalemu,Hazori,Megidona Gezeri

16KukoFarawoumwamiwaEgiputayariyazamutse, afataGezeri,arayitwika,yicaAbanyakananibaribatuye muriuwomujyi,abuhaumukobwawe,mukaSalomo 17SalomoyubakaGezeri,naBethoroniyohepfo, 18Baali,naTadmorimubutayu,mugihugu, 19Imigiyosey'ububikoSalomoyariafite,imigiy'amagare ye,n'imijyiy'abanyamafarasibe,n'ibyoSalomoyashakaga kubakaiYeruzalemu,muriLibaninomugihugucyose yategekaga

20AbantubosebasigayemuBamori,Abaheti,Abaperesi, Abahivin'Abayebusi,batariabomuBisirayeli, 21Abanababobasigayeinyumayabomugihugu,abo Abisirahelinabobatashoboyekurimburaburundu,abo Salomobatanzeumusorow'ubucakarakugezanan'ubu

22ArikoAbayisrahelintibagiraimbata,arikobariabantu b'intambara,abagaragube,abatwarebe,abatwarebe, abatwareb'amagareyen'abagenderakumafarasi

23Abonibobatwareb'abatwarebashinzweimirimoya Salomo,maganaatanunamirongoitanu,batagengaga abantubakoragaumurimo

24ArikoumukobwawaFarawo,asohokamumujyiwa Dawidi,ajyamunzuyeSalomoyariyaramwubakiye,nuko yubakaMillo

25Salomoinshuroeshatumumwaka,atambaibitambo byoswan'amaturoy'amahorokugicaniroyubakiye

1Abami

Uwiteka,atwikaimibavukugicanirocyariimbere y'Uwiteka.Arangizainzu.

26UmwamiSalomoakoraamatoamatomuriEziongeber, hafiyaEloti,kunkombey'inyanjaItukura,mugihugucya Edomu.

27Hiramuyoherezamungabo,abagaragube,abatwara ubwatobaribaziinyanja,hamwen'abagaragubaSalomo 28BagezeiOfiri,bavanazahabu,impanomaganaanena makumyabiri,bayizaniraumwamiSalomo

UMUTWEWA10

1UmwamikaziwaShebayumviseibyamamarebya Salomokuizinary'Uwiteka,yajekumwerekaibibazo bikomeye

2AgezeiYerusalemuafitegariyamoshininicyane,afite ingamiyazambayeibirungobyiza,nazahabunyinshicyane n'amabuyey'agaciro,agezeiSalomo,avugananawemu bintubyosebyarimumutimawe.

3Salomoamubwiraibibazobyebyose:ntakintunakimwe cyihisheumwami,arikontiyamubwira

4UmwamikaziwaShebaabonyeubwengebwaSalomo bwosen'inzuyubatse,

5Inyamazokumezaye,n'intebez'abagaragube,n'abakozi be,imyambaroyabo,abatwaraibikombe,n'izamukarye, azamukamunzuy'Uwitekantamwukawariukirimuriwe

6Abwiraumwamiati:"Niinkuruy'ukurinumvisemu gihugucyanjyeibikorwabyawen'ubwengebwawe.

7Arikosinigezenemeraayomagambo,kugezaigihe nzazira,amasoyanjyeakabayarayabonye,kandi,igice cyanjyenticyambwiye:ubwengebwawen'uburumbuke bwawebirenzeibyamamarenumvise

8Hahirwaabantubawe,hahirwaababagaragubawe bahagararaimbereyawe,bakumvaubwengebwawe.

9UwitekaImanayaweihimbazwe,igushimishakuntebe yaIsiraheli,kukoUwitekayakundagaIsiraheli ubuziraherezo,bityoakakugiraumwami,kugirangoacire urubanzan'ubutabera

10Ahaumwamiimpanoijananamakumyabiriz'izahabu, n'ibirungobyinshicyane,n'amabuyey'agaciro, ntihazongerakubahoibirungobyinshink'ibyoumwamikazi waShebayahayeumwamiSalomo

11AbasirikarebarwaniramumazinaHiramubazanye zahabumuriOphir,bazanaOphiriibitibyinshibyaalmug, n'amabuyey'agaciro

12Umwamiakorainkingiz'ibitibyaalmugn'inzu y'Uwiteka,n'inzuy'umwami,inanganazaburi z'abaririmbyi:ntabitink'ibyobyaalmugi,cyangwango bigaragarekugezanan'ubu

13UmwamiSalomoahaumwamikaziwaShebaibyo yifuzagabyose,ibyoyasabyebyose,usibyeibyoSalomo yamuhayekubw'ubuntubwe.Arahindukira,ajyamu gihugucye,wen'abakozibe

14UburemerebwazahabubwajekuriSalomomumwaka umwebwarimaganaatandatunamirongoitandatuna zahabu,

15Usibyekoyariafitekubacuruzi,nogucuruzaabacuruzi b'ibirungo,n'abamibosebaArabiya,nabaguverineri b'igihugu

16UmwamiSalomoakoraibiteromaganaabiribyazahabu yakubiswe:shekelimaganaatandatuyazahabuyagiyeku ntegoimwe

17Akorainkinzomaganaatatuzahabuyakubiswe;ibiro bitatubyazahabuyagiyemungaboimwe,umwami abishyiramunzuy'ishyambaryaLibani

18Byongeyekandi,umwamiakoraintebenini y'amahembey'inzovu,ayomekahozahabunziza.

19Intebey'ubwamiyariifiteintambweesheshatu,kandi hejuruy'intebey'ubwamiyariizengurutseinyuma:kandi kuntebey'intebehagumahoimpandezombi,kandiintare ebyirizarizihagazeiruhande

20Intarecuminazibirizihagararakuruhanderumweno kurundikuntambweesheshatu:ntabwamink'ubwo bwakozwemubwamiubwoaribwobwose

21UmwamiSalomoibyokunywabyosebyarizahabu, kandiibikoreshobyosebyomunzuy'ishyambaryaLibani byarizahabunziza;ntan'imweyariifeza:ntakintuna kimwecyabazwemugihecyaSalomo.

22KukoumwamiyariafiteinyanjayaTarishishhamwe n’ingabozaHiramu:rimwemumyakaitatuhazaingabo zirwaniramumazizaTarishishi,zizanazahabu,ifeza, amahembey'inzovu,inguge,napawusi

23UmwamiSalomoarengakubamibosebokuisikubera ubutunzin'ubwenge.

24IsiyoseishakaSalomo,kugirangoyumveubwenge bwayoImanayariyarashyizemumutimawe

25Bazanaumuntuweseimpanoye,ibikoreshobyafeza, ibikoreshobyazahabu,imyambaro,ibirwanisho,ibirungo, amafarasin'inyumbu,kumwaka

26Salomoakoranyaamagaren'abagenderakumafarashi, kandiyariafiteamagareigihumbinamaganaane, n'abagenderakumafarasiibihumbicuminabibiri,abo yahayemumigiamagaren'umwamiiYeruzalemu.

27UmwamiakoraifezakugirangoabereiYeruzalemu nk'amabuye,kandiimyereziimuhindurank'ibitiby'ibiti byomukibaya,kugirangobibebyinshi.

28SalomoakuraamafarasimuriEgiputa,n'udodotwomu budodoAbacuruzib'umwamibahaweumugoziw'igitare kugiciro.

29Igarerirasohoka,rivamuriEgiputa,rifatashekeli maganaatandatuz'ifeza,n'ifarashikuijananamirongo itanu.

UMUTWEWA11

1ArikoumwamiSalomoyakundagaabagorebenshi badasanzwe,hamwen'umukobwawaFarawo,abagore b'Abamowabu,Abamoni,Abanyedomu,Abanyidoni, n'Abaheti;

2MumahangaUwitekayabwiyeAbisirayeliati: "Ntimuzajyamo,kandintibazinjiramuriwewe,kukorwose bazakuraumutimawaweinyumay'imanazabo:Salomo abafatiyeruninimurukundo

3Afiteabagoremaganaarindwi,ibikomangoma, n'inshorekemaganaatatu,abagorebebamuhindura umutima

4KukoSalomoamazegusaza,abagorebebahindukiza umutimawebakurikiraizindimana,kandiumutimawe ntiwariutunganyen'UwitekaImanaye,nk'ukoumutima waDawidiwariumeze

5KukoSalomoyagiyeinyumayaAshtoretiimanakazi y'Abasidoniya,naMilcomiikiziracy'Abamoni.

6Salomoakoraibibiimberey'Uwiteka,ntiyakurikira Uhorahonk'ukoseDawidiyabigenje

7Hanyuma,SalomoyubakaikibanzakininicyaKemoshi, ikiziracyaMowabu,kumusoziuriimbereyaYeruzalemu, nokuriMoleki,ikiziracy'abanabaAmoni

8Naweakoreraabagorebebosebadasanzwe,batwitse imibavukandibatambiraimanazabo.

9UhorahoarakariraSalomo,kukoumutimawe wahindukiriyeUwitekaImanayaIsirayeliyari yamubonekeyekabiri,

10Kandiyariyaramutegetseibyerekeyeicyokintu,kugira ngoatakurikiraizindimana,arikontiyubahirizaibyo Uhorahoyategetse

11NicyocyatumyeUwitekaabwiraSalomoati:“Kubera koibyobigukorewe,kandintiwubahirijeisezeranoryanjye n'amategekoyanjyenagutegetse,rwosenzakuraubwami kuriwewe,kandinzabuhaumugaraguwawe

12Mugihecyawe,sinzabikorakubwasoDawidi,ariko nzabikuramumabokoy'umuhunguwawe

13Arikosinzamburaubwamibwose;arikoazahaubwoko bumweumuhunguwawekubwaDawidiumugaragu wanjye,nokubwaYerusalemunahisemo

14UwitekaateraumwanziSalomo,HadadiEdomu, akomokamumuryangowaEdomu.

15KukoDawidiyariiEdomu,Yowabuumutware w'ingaboarazamukakugirangoashyingureabishwe, amazegukubitaabagabobosemuriEdomu.

16(Yowabuyamazeameziatandatuagumayohamwena Isiraheliyose,kugezaigiheyatemyeabagabobosebomuri Edomu:)

17Hadadiyahunze,wenaEdomubamwemubagaraguba se,bajyananaEgiputa;Hadadakiriumwanamuto 18BahagurukaiMidiyani,bageraiParani,bajyanaabantu muriParani,bageramuriEgiputa,kwaFarawoumwami waEgiputayamuhayeinzu,imugeneraibyokurya,imuha isambu.

19HadadiakundwacyanenaFarawo,nukoamuha umugoremushikiw'umugorewe,mushikiwaTahpene umwamikazi.

20MushikiwaTahpeneamubyaraumuhunguwaGenubati, uwoTahpeneyonsamunzuyaFarawo,kandiGenubati yarimurugorwaFarawomubahungubaFarawo.

21HadadiyumvisemuriEgiputakoDawidiaryamanyena basekuruza,kandikoYowabuumutwarew'ingabo yapfuye,HadadiabwiraFarawoati:“Rekangende,kugira ngonjyanemugihugucyanjye”

22Farawoaramubwiraati:"Arikose,niikiwabuzekuri njye,dorekoushakakujyamugihugucyawe?"Nawe aramusubizaati:Ntakintunakimwe:rekarekangende muburyoubwoaribwobwose.

23Imanaimukanguraundimwanzi,RezonimweneEliada, wahunzeshebujaHadadezeriumwamiwaZobah: 24Yegeranyaabantukuriwe,abaumutwarew'itsinda, igiheDawidiyabicagaiZoba,nukobajyaiDamasiko, barahatura,bategekeraiDamasiko

25YabayeumwanziwaIsiraheliiminsiyoseyaSalomo, uretseibibiHadadiyakoze,yangaIsiraheli,ategekaSiriya 26YerobowamumweneNebati,Efuraw'iZereda, umugaraguwaSalomo,nyinayitwagaZeruwa,umupfakazi, ndetsearamburaumwami

27Nicyocyatumyearamburaukubokoumwami:Salomo yubakaMillo,kandiasanaibyangiritsemumujyiwa Dawidise

28UmugaboYerobowamuyariintwariikomeye,Salomo abonyeuwomusorekoyariumunyamwete,amugira umutwarew'inzuyoseyaYozefu

29Muriicyogihe,YerobowamuasohokaiYeruzalemu, umuhanuziAhiyaShiloniyamusanzemunzira;kandiyari yambayeumwendamushya;kandibombibaribonyinemu murima:

30Ahiyaafataumwendamushyayariyambaye, awukodeshamoibicecuminabibiri:

31AbwiraYerobowamuati:“Fataibiceicumi,kuko UwitekaImanayaIsiraheliavugaati:Dorenzakura ubwamimukubokokwaSalomo,nzaguhaimiryango icumi:

32(Arikoazagiraumuryangoumwekubwamugaragu wanjyeDawidi,nokubwaYerusalemu,umujyinatoye mumiryangoyoseyaIsiraheli:)

33Kuberakobantaye,kandibasengaAshtoreti ikigirwamanacy'Abasidoniya,Chemoshimana y'Abamowabu,naMilcomimanay'abanab'Abamoni, kandintibagendeyemunzirazanjye,ngobakoreibikwiriye mumasoyanjye,kandinkurikizeamategekoyanjye n'imanzazanjye,nk'ukoDawidiseyabigenje.

34Arikosinzakuraubwamibwosemukubokokwe,ariko nzamugiraumutwareiminsiyosey'ubuzimabweku bw'umugaraguwanjyeDawidi,uwonahisemo,kuko yubahirijeamategekoyanjyen'amategekoyanjye: 35Arikonzakuraubwamimukubokok'umuhunguwe, nzabaha,ndetsen'imiryangoicumi.

36Nzahaumuhunguweumuryangoumwe,kugirango umugaraguwanjyeDawidiamurikireurumurii Yeruzalemu,umujyinatoranijegushyiraizinaryanjyeaho.

37Nzagutwara,uzategekaukurikijeibyoumutimawawe wifuzabyose,uzabeumwamiwaIsiraheli

38Kandinimuzumvaibyongutegetsebyose,ukagendera munzirazanjye,ugakoraibyomumasoyanjye,kugirango nkurikizeamategekoyanjyen'amategekoyanjyenk'uko umugaraguwanjyeDawidiyabigenje.konzabananawe, nkakubakirainzuyizewe,nk'ukonubatseDawidi,kandi nzaguhaIsiraheli

39KandiibyonzashakakubabazaurubyarorwaDawidi, arikosinzigerampora

40SalomoashakarerokwicaYerobowamuYerobowamu arahaguruka,ahungiramuMisiri,kwaShishakiumwami waEgiputa,abamuriEgiputakugezaigiheSalomo apfiriye

41IbindibikorwabyaSalomo,n'ibyoyakozebyose n'ubwengebwe,ntibyanditswemugitabocy'ibikorwabya Salomo?

42IgiheSalomoyategekagaiYeruzalemumuriIsiraheli yoseyariimyakamirongoine

43Salomoaryamananabasekuruza,ahambwamumujyi waDawidi,umuhunguweRehobowamuamwima.

UMUTWEWA12

1RehobowamuajyaiShekemu,kukoAbisirayelibose bazaiShekemukugirangobamugireumwami.

2YerobowamumweneNebatyariakirimuriEgiputa akimarakubyumva,kukoyahungiyeimberey'umwami Salomo,YerobowamuakabaatuyemuMisiri;)

3KoherezanokumuhamagaraYerobowamun'itorero ryoseryaIsirahelibaraza,babwiraRehobowamu,baravuga bati:

4Soyatumyeingogoyacuibabaza,nonererokora umurimomubiwaso,n'ingogoyeiremereyeyadushizeho, yoroshye,natwetuzagukorera

5Arababwiraati:“Genda,iminsiitatu,hanyumauzeaho ndi.Abantubaragenda.

6UmwamiRehobowamuagishainamaabasazabahagaze imbereyaseSalomoakiriho,aramubazaati:"Nigute utangainamangonsubizeababantu?"

7Baramubwirabati:"Nibauyumunsiuzabaumugaragu w'ababantu,ukabaubakorera,ukabasubiza,ukababwira amagambomeza,bazakuberaabagaraguubuziraherezo"

8Arikoarekainamaz'abasazabaribamuhaye,agisha inamaabasorebakuzenawe,kandibaribahagazeimbere ye:

9Arababwiraati:"Niubuhenamamutugirangodusubize ababantubambwiyebati:"Koraingogosoyadushizeho."

10Abasorebakuriyehamwenawebaramubwirabati: “Uzavuganan'ababantubakuvugishijeuti:Sosoyatumye ingogoyacuiremereye,arikoitworohereze.Uzababwireuti 'Urutokirwanjyerutoruzabaruninikurutaikibunocyadata 11Noneho,mugihedatayakubereyeumugogouremereye, nzongerakungogoyawe:datayaguhannyeibiboko,ariko nzabahanasikorupiyo

12Yerobowamun'abantubosebazaiRehobowamuku munsiwagatatu,nk'ukoumwamiyariyabitegetse, baravugabati:“Ngwinouzekumunsiwagatatu” 13Umwamiasubizaabantucyane,arekainamaz'abasaza bamuhaye;

14Ababwiranyumay'inamaz'abasore,baravugabati: "Datayikoreyeingogoyawe,nanjyenzongerakungogo yawe,datanaweyaguhannyeibiboko,arikonzabahana sikorupiyo"

15Nicyocyatumyeumwamiatumvaabantu;kuko icyaturutsekuUwiteka,kugirangoasohozeijamborye, UwitekaabwiraAhiyaShiloniyaabwiraYerobowamu mweneNebati

16Abisirayelibosebabonyekoumwamiatabatezeamatwi, abantubasubizaumwamibati:“Niuruheruharedufite muriDawidi?kandintamuragedufitemumwanawaYese: kumahemayawe,Isiraheli,nonerebainzuyawe,Dawidi. Isirahelireroijyamumahemayabo

17ArikoAbayisrahelibabagamumigiy'uBuyuda, Rehobowamuarabategeka.

18UmwamiRehobowamuyoherezaAdoramuwari uteguyeamakori;Abisirayelibosebamuteraamabuye, arapfaUmwamiRehobowamuyihutirakumujyanaku igarerye,ahungiraiYeruzalemu

19AbisirayelibigomekakunzuyaDawidikugezana n'ubu.

20AbisirayelibosebumvisekoYerobowamuyongeye kugaruka,bamutumahobamuhamagariramuiteraniro, bamugiraumwamiwaIsiraheliyose,ntan'umwe wakurikiyeinzuyaDawidi,uretseumuryangowaYuda gusa.

21RehobowamuagezeiYeruzalemu,akoranyainzuyose y'uBuyuda,hamwen'umuryangowaBenyamini,abantu batoranijweibihumbiijananamirongoinenabane,aribo barwanyi,kugirangobarwanyen'inzuyaIsiraheli,kugira

ngobongerekugaruraubwamikuriRehobowamumwene Salomo.

22Arikoijambory'ImanarizakuriShemayaumuntu w'Imana,avugaati:

23BwiraRehobowamumweneSalomo,umwamiw'u Buyuda,n'inzuyoseyaYudanaBenyamini,ndetse n'abasigayemubaturage,uvugauti:

24UkunikoYehovaavuzeati'Ntuzazamuke,cyangwa ngourwanen'abavandimwebawebeneIsirayeli,subiza umuntuweseiwekukoikikintukivakurinjyeBumvise ijambory'Uwiteka,basubirayokugendank'ukoijambo ry'Uwitekaribivuga

25YerobowamuyubakaShekemukumusoziwa Efurayimu,arahaturaarasohokaavaaho,yubakaPenuel

26Yerobowamuavugamumutimaweati:“Noneho ubwamibuzasubiramunzuyaDawidi:

27Nibaababantubazamutsegutambaibitambomunzu y'UwitekaiYeruzalemu,umutimaw'abobantuuzongera guhindukirirashebuja,ndetsenaRehobowamuumwami w'uBuyuda,baranyishe,basubirakwaRehobowamu umwamiw'uBuyuda

28Umwamiagishainama,akorainyanaebyirizazahabu, arababwiraati:“BirakabijekomwazamukaiYeruzalemu, doreimanazanyu,Isiraheli,yagukuyemugihugucya Egiputa.

29AshyiraumweiBeteli,undiashyiraDan

30Icyokintugihindukaicyaha,kukoabantubagiye gusengaimbereyacyo,ndetsenokuriDan.

31Yubakainzuy'ahantuhirengeye,agiraabatambyibomu bantubomurwegorwohasicyane,batariabomubahungu baLewi.

32Yerobowamuateguraibirorimukwezikwamunani,ku munsiwacuminagatanuw'ukwezi,nkokumunsimukuru wabereyeiYuda,mazeatambirakugicaniro.Niko yabigenjeiBeteli,atambirainyanayariyarakoze,ashyira kuriBeteliabatambyibomumisozimiremireyari yarakoze.

33NukoatambakugicaniroyariyarakozeiBeteliumunsi wacuminagatanuw'ukwezikwamunani,ndetsenomu kweziyariyarateguyekumutimawe;Ashingira Abisirayeliibirori,aturakugicaniro,atwikaimibavu

UMUTWEWA13

1DoreBeteli,umuntuw'ImanaavamuBuyudaabwira Beteli,mazeYerobowamuahagararakugicanirokugira ngoatwikeimibavu

2Aratakambiraigicaniromuijambory'Uwiteka,aravuga ati'yeweigicaniro,igicaniro,nikoUwitekaavugaDore umwanawavukiyemunzuyaDawidi,Yosiyakuizina; kandiazagutambiraabatambyibomumisozimiremire bagutwikaimibavu,amagufway'abantuazagutwika.

3Uwomunsiatangaikimenyetso,agiraati:“Ikinicyo kimenyetsoUwitekayavuzeDoreigicanirokizakodeshwa, ivuririkuriryorizasukwa

4UmwamiYerobowamuyumviseijambory'umuntu w'ImanawariwatakambiyeigicaniroiBeteli,arambura ukubokokugicaniro,avugaati:“Mumufate”Ukuboko kwe,aramurambikahokuruma,kugirangoatazongera kumukwegera.

1Abami

5Urutambironarworwarashwanyaguritse,ivurisukaku gicaniro,ukurikijeikimenyetsoumuntuw'Imanayari yarahayeijambory'Uwiteka

6Umwamiaramusubiza,abwiraumuntuw'Imanaati: “Nonehosabamumasoh'UwitekaImanayawe,unsengere kugirangoukubokokwanjyekungarureUmuntuw'Imana yingingaUwiteka,ikiganzacy'umwamicyongera kumugarura,gihindukank'ukobyaribimezembere.

7Umwamiabwiraumuntuw'Imanaati:“Ngwinotujyane iwanjye,wiruhure,nzaguhaingororano

8Umuntuw'Imanaabwiraumwamiati:"Nibaumpayeicya kabiricy'inzuyawe,sinzajyananawe,kandisinzarya umugaticyangwangonyweamaziahahantu:"

9Kukoarikonabwiwen'ijambory'Uwiteka,rivugariti: 'Ntimukaryeumugati,ntimunyweamazi,kandi ntimuzongereguhindukirank'ukomwaje.

10Nukoanyuramuyindinzira,ntiyagarukamunzira agerakuriBeteli

11KuriBetelihariumuhanuziushaje.Abahungubebaraza bamubwiraimirimoyoseumuntuw'Imanayakoreyeuwo munsiiBeteli:amagamboyabwiyeumwami,bababwirase 12Sewaboarababwiraati:"Yagiyehe?"Kukoabahungu biwebaribarabonyeinziraumuntuw'Imanayagenda, yaturutseiBuyuda

13Abwiraabahungubeati:“Unyambikeindogobe. Bamushirahoindogobe,nukoarayigenderamo, 14Acaakurikiraumuntuw'Imana,amusangayicayemunsi y'umushishi,aramubazaati:“Uriumuntuw'Imana waturutseiBuyuda?Naweati:Ndi

15Aramubwiraati:“Ngwinoiwanjye,musangireimigati 16Naweati:"Sinshoborakugarukahamwenawe, cyangwangoninjirenaweNtabwonzaryaumugati cyangwangonyweamazihano"

17Kubangaeby'obukamabwaMukamabambwiyenti: “Ntukaryeumugaticyangwangounyweamazi,ntuzongere guhindukirangounyuremunzirawanyuzemo

18Aramubwiraati:Nanjyendiumuhanuzink'ukouri; Umumarayikaambwiraijambory'Uwiteka,aramubwiraati “Mugarurenawemunzuyawe,kugirangoaryekandi anyweamazi.Arikoaramubeshya.

19Nukoasubiraiwe,asangiraimigatiiwe,anywaamazi 20Bicayekumeza,ijambory'Uwitekarizakumuhanuzi wamugaruye:

21Atakambiraumuntuw'ImanawaturutsemuBuyudaati: “Uwitekaavugaati:“Kuberakoutumviyeumunwa w'Uwiteka,arikoukabautubahirijeitegekoUwitekaImana yaweyagutegetse,

22Arikongaruke,uryeimigatin'amaziunywaaho Uwitekayakubwiyeati:Ntukaryeumugati,kandintunywe amazi;umurambowawentuzazakumvayabasogokuruza

23Amazekuryaimigati,amazekunywa,amushyira indogobekundogobe,kubw'umuhanuziyariyagaruye.

24Agiye,intareimusanganiramunzira,iramwica, umuramboweujugunywamunzira,indogobeihagarara iruhande,intarenayoihagararakumurambo

25Doreabantubarengana,babonaumurambowajugunywe munzira,n'intareihagazeiruhanderw'umurambo,baraza babibwiramumujyiumuhanuziwakerayariatuyemo

26Umuhanuziamugaruramunzirayumvise,aravugaati: "Umuntuw'Imananiweutumviyeijambory'Uwiteka,ni cyocyatumyeUwitekaamushyikirizaintare

yamutanyaguye,ikamwicank'ukoijambory'Uwiteka ryabimubwiye."

27Abwiraabahungube,arababwiraati:“Nundekera indogobe.Baramushiraho.

28Aragenda,asangaumurambowewajugunywemunzira, indogoben'intarebihagazeiruhanderw'intumbi:intare ntiyariyeumurambo,cyangwangoitanyagureindogobe

29Umuhanuziafataumurambow'umuntuw'Imana, awurambikakundogobe,arawugaruraUmuhanuziwa kerayajemumujyi,kuririranokumushyingura

30Ashiraumurambowemumvaye;baramuririra,bavuga bati:“Yoo,muvandimwe!

31Amazekumushyingura,abwiraabahungubeati: "Napfuye,nimunshyinguremumvaumuntuw'Imana yashyinguwemo;shyiraamagufwayanjyeiruhande rw'amagufwaye:

32Kukoijamboyatakambiyeijambory'Uwitekarirwanya igicaniroiBeteli,n'amazuyoseyomumisozimiremireiri mumigiyaSamariya,ntakabuzaazasohora.

33Nyumay'ibyo,Yerobowamuntiyagarutsemunziraye mbi,ahubwoagaruraabantubomubantubomubantubo hasicyanemubatambyibomumisozimiremire:umuntu weseubishaka,yaramwituye,abaumwemubatambyi b'imisozimiremire

34IcyokintugihindukaicyahakunzuyaYerobowamu, ndetsenokucyica,nokuyisenyakuisi

UMUTWEWA14

1Muriicyogihe,AbiyamweneYerobowamuararwara 2Yerobowamuabwiraumugoreweati:“Haguruka, ndagusabye,wihishe,kugirangoutazamenyekanakouri umugorewaYerobowamu;nkujyaneiShilo:dorehariho umuhanuziAhiya,ambwirakongombakubaumwami w'abobantu

3Kandiujyaneimigatiicumi,uduseke,hamwen'ubuki, hanyumauzeahoari,azakubwiraukobizagenda.

4UmugorewaYerobowamuarabikora,arahaguruka,ajyai Shilo,agerakwaAhiyaArikoAhiyantiyabona;kuko amasoyeyariyaratewen'imyakaye.

5UhorahoabwiraAhiyaati:“DoremukaYerobowamu arazakugusabaumuhunguwekukoarwaye,bityo uzamubwireutyo,kukoniyinjira,azigaragazakoariundi mugore

6Ahijayumviseurusakurw'ibirengebye,yinjiramu muryango,aravugaati:“Injira,mukaYerobowamu;Kuki wibwirakouriundi?kukonoherejwekuriwewemfite inkuruiremereye.

7Genda,ubwireYerobowamu,nikoUwitekaImanaya Isiraheliavugaiti:“Nkukonagukuyemubantu,nkakugira umutwarew'ubwokobwanjyeIsiraheli, 8KandiukureubwamimunzuyaDawidi,buraguha, nyamarantiwabayenk'umugaraguwanjyeDawidi, wubahirijeamategekoyanjye,ankurikiran'umutima wanjyewose,kugirangonkoreigikwiriyemumasoyanjye 9Arikowakozeibibikurutaibyakubanjirijebyose,kuko wagiyeukakugiraizindimana,n'amashusho ashongeshejwe,kugirangoukazeuburakari,unterera inyumayawe:

10Nonehorero,nzazanaibibimunzuyaYerobowamu, kandinzatandukanyanaYerobowamuwacumitakurukuta, n'uwafunzweagasigaramuriIsiraheli,akazakuraho

1Abami

ibisigisigiby'inzuyaYerobowamu,nk'ukoumuntuyakuye amase,kugezaigihebyosebizashirira.

UwapfuyeiYerobowamumumujyi,imbwazizarya; Uzapfiramugasoziazaryainyonizomukirere,kuko Uwitekayabivuze.

12Hagurukarero,shyiramunzuyawebwite,kandi ibirengebyawenibinjiramumujyi,umwanaazapfa 13Abisirahelibosebazamuririrakandibamushyingure, kukoariwemuriYerobowamuwenyineniweuzageraku mva,kukomuriweharimoikintucyizakuriUwiteka ImanayaIsirahelimunzuyaYerobowamu

14Byongeyekandi,Uwitekaazamuzamuraumwamiwa Isiraheli,uwomunsiuzasenyainzuyaYerobowamu,ariko se?nan'ubu

15KukoUwitekaazakubitaAbisirayeli,nk'ukourubingo rwanyeganyezwamumazi,kandiazaranduraIsirahelimuri ikigihugucyizayahayebasekuruza,kandi azabatatanyirizahakuryay'uruzi,kukobakozeimirima yabo,bikarakazaUhorahouburakari.

16KandiazarekaIsirahelikuberaibyahabyaYerobowamu, wakozeicyaha,kandiwatumyeIsiraheliakoraicyaha

17UmugorewaYerobowamuarahaguruka,aragenda, ageraiTirza,agezekumuryangow'umuryango,umwana arapfa

18Baramushyingura;Abisirayelibosebaramuririra,nk'uko ijambory'Uwitekaryabivuze,akoreshejeukuboko k'umugaraguweAhiyaumuhanuzi

19IbindibikorwabyaYerobowamu,ukoyarwanye,n'uko yategetse,dorekobyanditswemugitabocy'amateka y'abamibaIsiraheli

20Yerobowamuategekaniimyakaibirinamakumyabiri, aryamananabasekuruza,umuhunguweNadabu amuganza

21RehobowamumweneSalomoyimaingomamuBuyuda. Rehobowamuyariafiteimyakamirongoinen'umweumwe igiheyatangiragakungoma,mazeategekaimyakacumi n'irindwiiYeruzalemu,umujyiUwitekayahisemomu miryangoyoseyaIsiraheli,kugirangoahashyireizinarye NyinayitwagaNaamahUmunyamoni

22Yudaakoraibibiimberey'Uwiteka,mazebamutera ishyarin'ibyahabyabobakoze,kurutaibyobasekuruza bakoze

23Kubangakandibubakaahantuhirengeye,n'amashusho, n'ibiti,kumusozimuremure,nomunsiy'ibitibitoshye

24Muriicyogihuguharin'abasodomu,kandibabikora bakurikizaamahanoyosey'amahangaUhorahoyirukanye imberey'Abisirayeli

25Mumwakawagatanuw'umwamiRehobowamu, umwamiwaShishakiwomuMisiriarahagurukaarwanya Yeruzalemu:

26Yamburaubutunzibw'inzuy'Uhoraho,n'ubutunzi bw'inzuy'umwami.Ndetseyambuyebyose:akuramo ingabozosezazahabuSalomoyariyarakoze

27UmwamiRehobowamuakoraingabozaboz'umuringa, abishyiramumabokoy'umutwarew'abasirikarebarindaga umuryangow'inzuy'umwami

28Umwamiyinjiramunzuy'Uwiteka,nibwoumuzamu yabambaraga,abasubizamucyumbacy'abarinzi

29IbindibikorwabyaRehobowamun'ibindiyakozebyose, ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?

30HabaintambarahagatiyaRehobowamuna Yerobowamuiminsiyaboyose

31Rehobowamuaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidi.NyinayitwagaNaamah UmunyamoniAbijamuumuhunguweyimaingomamu cyimbocye.

UMUTWEWA15

1Mumwakawacumin'umunaniumwamiYerobowamu mweneNebatiyategekagaAbijamukuBuyuda

2YategetseiYeruzalemuimyakaitatuNyinayitwaga Maacha,umukobwawaAbishalom

3Yagendeyemubyahabyosebyase,ibyoyariyarakoze mbereye,kandiumutimawentiwariutunganyen'Uwiteka Imanaye,nk'umutimawaDawidi

4Nyamara,kubw'Umwami,Imanaye,yamuhayeitarai Yeruzalemu,kugirangoamushirehoumuhunguwe,kandi ashingeYeruzalemu:

5KuberakoDawidiyakozeibikwiriyeimberey'Uwiteka, ntiyahindukirekukintuicyoaricyocyoseyamutegetse ubuzimabwebwose,keretsekukibazocyaUriyaUmuheti

6HabaintambarahagatiyaRehobowamunaYerobowamu iminsiyosey'ubuzimabwe.

7NonehoibindibikorwabyaAbijamun'ibindiyakoze byose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'u Buyuda?HabahointambarahagatiyaAbijamuna Yerobowamu

8Abijamuaryamananabasekuruza;Bamuhambamu mujyiwaDawidi,umuhunguweAsaamwimamucyimbo cye

9MumwakawamakumyabiriwaYerobowamuumwami waIsiraheliategekaAsakuBuyuda.

10YategetseiYeruzalemuimyakamirongoinen'umwe NyinayitwagaMaacha,umukobwawaAbishalom

11Asaakoraibikwiriyeimberey'Uhoraho,kimwenase Dawidi

12Akurasodomumugihugu,akurahoibigirwamanabyose basekuruzabakoze.

13KandinaMaakanyina,ndetsenaweamukurahokuba umwamikazi,kukoyariyarakozeikigirwamanamu ishyamba;Asaasenyaikigirwamanacye,agitwika umugeziwaKidron

14Arikoahantuhirengeyenticyakuweho,nyamara umutimawaAsawariutunganyen'Uwitekaiminsiyeyose.

15Azanaibintuseyariyarayeguriye,n'ibyoweubwe yariyeguriyemunzuy'Uwiteka,ifeza,zahabu,n'ibikoresho 16HabahointambarahagatiyaAsanaBaashaumwamiwa Isiraheliiminsiyaboyose

17BaashaumwamiwaIsiraheliarazamukaajyamu Buyuda,yubakaRama,kugirangoatagirauwoasohoka ngoyinjirekwaAsaumwamiw'uBuyuda

18Asaafataifezan'izahabubyosebyaribisigayemu butunzibw'inzuy'Uwiteka,n'ubutunzibw'inzuy'umwami, abishyikirizamumabokoy'abagaragube,mazeumwami AsaabyoherezaiBenhadadimweneTaburimoni,mwene Heziyoni,umwamiwaSiriya,wariutuyeiDamasiko 19Harihoamasezeranohagatiyanjyenawe,nohagatiya datanaso:dorembohererejeimpanoyafezanazahabu; ngwinousenyeamasezeranoyawenaBaashaumwamiwa Isiraheli,kugirangoantandukane

20BenhadadiyumvaumwamiAsa,yoherezaabatware b'ingaboyariafitemumigiyaIsiraheli,akubitaIjoni,Dan,

AbelibetaachanaCinnerotiyosehamwen'igihugucyose cyaNafutali.

21Baashaamazekubyumva,avamunyubakoyaRama, aturaiTirza.

22UmwamiAsaatangazamuBuyudabwose;ntan'umwe wasonewe:bakuramoamabuyeyaRama,n'ibitibyayo, Baashayariyarubatse;UmwamiAsayubakanaGebawa Benyamini,naMizipa.

23IbindibikorwabyosebyaAsa,n'imbaragazezose, n'ibyoyakozebyose,n'imigiyubatse,ntibyanditswemu gitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?Nyamara,mugihe cyubusazayariarwayeibirenge

24Asaaryamananabasekuruza,ahambwanabasekuruza mumujyiwaDawidi,umuhunguweYehoshafatiamwima mucyimbocye

25NadabumweneYerobowamuatangiragutegeka IsirahelimumwakawakabiriwaAsaumwamiw'u Buyuda,ategekaIsiraheliimyakaibiri

26Kandiakoraibibiimberey'Uwiteka,agenderamunzira yase,nomucyahacyeyatumyeIsiraheliakoraicyaha

27BaashamweneAhiyawomunzuyaIsakari, baramugambanira.BaashabamukubitaiGibbethoni,yari iy'Abafilisitiya;kukoNadabunaIsirahelibosebagose Gibbetoni

28NomumwakawagatatuwaAsaumwamiw'uBuyuda, Baashaaramwica,amwimamucyimbocye

29Amazegutegeka,akubitainzuyaYerobowamuyose NtiyasizeYerobowamuuwoariwewesewahumeka, kugezaigiheyamurimbuye,nk'ukobyavuzwen'Uwiteka, ibyoyavuganyen'umugaraguweAhiya,Umushiloni:

30KuberaibyahabyaYerobowamuyacumuye,kandi akabayarahinduyeIsiraheliicyaha,kuberaubushotoranyi bwe,arakariraUwitekaImanayaIsiraheli

31NonehoibindibikorwabyosebyaNadabu,n'ibyo yakozebyose,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli?

32HabahointambarahagatiyaAsanaBaashaumwamiwa Isiraheliiminsiyaboyose

33MumwakawagatatuwaAsaumwamiw'uBuyuda atangiraBaashamweneAhiyagutegekaIsiraheliyosei Tirza,imyakamakumyabirin'ine

34Akoraibibiimberey'Uwiteka,agendamunziraya Yerobowamu,nomucyahacyeyatumyeIsiraheliakora icyaha

UMUTWEWA16

1Ijambory'UwitekarizakuriYehumweneHanani kurwanyaBaasha,avugaati:

2Nkukonakuzamuyemumukungugu,nkakugira umutwarew'ubwokobwanjyeIsiraheli;kandiwanyuzemu nzirayaYerobowamu,uhinduraubwokobwanjyebwa Isiraheligucumura,kundakariraibyahabyabo;

3DorenzakurahourubyarorwaBaasha,n'urubyarorwe; Inzuyaweizayigirank'inzuyaYerobowamumwene Nebati

4UzapfiraBaashamumujyi,imbwazizarya;Uwapfiramu gasozi,inyonizomukirerezirya

5NonehoibindibikorwabyaBaasha,n'ibyoyakoze n'imbaragaze,ntibyanditswemugitabocy'amateka y'abamibaIsiraheli?

6Baashaaryamananabasekuruza,ahambwaiTirza, umuhunguweElaamutegeka.

7Kandimuntokiz'umuhanuziYehumweneHananihaza ijambory'UwitekarirwanyaBaasha,n'inzuye,ndetse n'ibibibyoseyakoragaimberey'Uwiteka,mukumurakaza akoreshejeimirimoy'amabokoye,amezenk'inzuya Yerobowamu;kandikuberakoyamwishe

8MumwakawamakumyabirinagatandatuwaAsa umwamiw'uBuyudaatangiraElamweneBaashagutegeka IsiraheliiTirza,imyakaibiri

9UmugaraguweZimri,umutwarewakimwecyakabiri cy'amagareye,aramugambanira,igiheyariiTirza,anywa inzogamunzuyaArzaigisongacy'inzuyeiTirza.

10Zimriarinjira,aramukubita,aramwica,mumwakawa makumyabirinakarindwiwaAsaumwamiw'uBuyuda, amutegekamucyimbocye.

11Atangirakubaingoma,akimarakwicarakuntebeye y'ubwami,yicainzuyoseyaBaasha:ntiyamusigiran'umwe wikubitakurukuta,habamumuryangowe,cyangwamu ncutize

12NukoZimriasenyainzuyoseyaBaasha,nk'ukoijambo ry'Uwitekayabivuze,abwiraBaashaumuhanuziYehu umuhanuzi,

13Kubw'ibyahabyosebyaBaasha,n'ibyahabyaElah umuhunguwe,ibyobakoreyemo,kandibakababarakoze Isiraheligucumura,mugushotoraUwitekaImanaya Isiraheliuburakarin'ubusabwabo

14NonehoibindibikorwabyaEla,n'ibindiyakozebyose, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?

15MumwakawamakumyabirinakarindwiwaAsa umwamiw'uBuyuda,ZimriamaraiminsiirindwiiTirza. AbantubakambikaiGibbetoni,yariiy'Abafilisitiya

16Abaribakambitsebumvisebavugabati:“Zimri yagambaniyekandiyicaumwami.NiyompamvuIsiraheli yoseyagizeOmri,umutwarew'ingabo,abaumwamiwa Isiraheliuwomunsimukigo

17OmriarazamukaavaiGibbetoni,Abisirayelibosebari kumwenawe,bagotaTirza

18Zimriabonyekoumujyiwafashwe,yinjiramungoro y'umwami,atwikainzuy'umwamihejuruy'umuriro,arapfa. 19Kubw'ibyahabyeyacumuyemugukoraibibiimbere y'Uwiteka,mukugendamunzirayaYerobowamu,nomu byahayakoze,kugirangoIsiraheliibeicyaha.

20NonehoibindibikorwabyaZimri,n'ubugambanyibwe yakoze,ntibanditswemugitabocy'amatekay'abamiba Isiraheli?

21HanyumaAbisirayelibagabanyijemoibicebibiri: kimwecyakabiricy'abantubakurikiraTibnimweneGinati, kugirangobamugireumwami;kimwecyakabirigikurikira Omri

22ArikoabantubakurikiyeOmribatsinzeabantu bakurikiyeTibnimweneGinati,nukoTibniarapfa,Omri araganza

23Mumwakawamirongoitatun'umwewamberewaAsa umwamiw'uBuyudaatangiraOmrikuganzaIsiraheli, imyakacumin'ibiri:imyakaitandatuyimaingomaiTirza 24YaguzeumusoziwaSamariyawaShemerkumpano ebyiriz'ifeza,yubakakumusozi,yitaizinary'umujyi yubatse,kuizinaryaShemer,nyir'umusozi,Samariya 25ArikoOmriakoraibibimumasoyaYehova,kandi akoraibibikurutaabamubanjirije

26KukoyagendeyemunzirayoseyaYerobowamumwene Nebati,nomucyahacyeyatumyeIsiraheliakoraicyaha, kugirangoatereUwitekaImanayaIsiraheliuburakari n'ubusabwabo.

27NonehoibindibikorwabyoseOmriyakoze,n'imbaraga zeyerekanye,ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abami baIsiraheli?

28Omriaryamananabasekuruza,ahambwaiSamariya, umuhunguweAhabuamuganzamucyimbocye

29Mumwakawamirongoitatun'umunaniAsaumwami w'uBuyudaatangiraAhabumweneOmrigutegeka Isiraheli,AhabumweneOmriategekaIsiraheliiSamariya imyakamakumyabirin'ibiri.

30AhabumweneOmriakoraibibiimberey'Uwiteka kurutaibyamubanjirijebyose

31Bimazekubank'ibyoroshyekuriwekugenderamu byahabyaYerobowamumweneNebati,ashakiraYezebeli umukobwawaEtibaliumwamiwaZidoniya,aragenda akoreraBaali,aramusenga.

32YubakiraigicanirocyaBaalimunzuyaBaaliyari yarubatseiSamariya

33Ahabuakoraigiti;Ahabuakorabyinshikugirangoatere UwitekaImanayaIsiraheliuburakarikurushaabamibose baIsirahelibaribamubanjirije

34Mugihecye,HiyeliBeteliyubatseYeriko:ashinga urufatiroiAbiramuimfuraye,ashyirahoamarembomu mwanawemutoSegub,nk'ukoijambory'Uwiteka yabivuzenaYozuwemweneNun.

UMUTWEWA17

1EliyaTishbitewomubaturagebaGaleyadi,abwira Ahabuati:"UwitekaImanayaIsiraheliibaho,uwo mpagazeimbereyanjye,muriiyimyakantihazabaikime cyangwaimvura,ahubwonkurikijeijamboryanjye"

2Ijambory'Uwitekariramusanga,rivugariti:

3Nonehorero,uhindukirewerekezaiburasirazuba,wihishe hafiy'umugeziwaCherith,uriimbereyaYorodani

4Kandiuzanywaumugezi;kandinategetseibikona kukugaburiraaho.

5Nukoaragenda,akurikizaijambory'Uwiteka,kuko yagiyeguturahafiy'umugeziwaCherith,uriimbereya Yorodani.

6Igikonakimuzaniraumugatin'inyamamugitondo, umugatin'inyamanimugoroba;anywakumugezi

7Hashizeakanya,umugeziuruma,kukomugihugunta mvurayariyaguye

8Ijambory'Uhorahoriramusanga,rivugariti:

9Haguruka,ujyaneiZarefatiariiyaZidoni,mazeubayo Dorenategetseumupfakaziuharikugirangoagutunge

10Arahaguruka,ajyaiSarefatiAgezekuirembo ry'umujyi,doreumupfakaziyariahariakoranyainkoni, aramuhamagara,aramubwiraati“Ndakwinginze,ngwino, amazimakemucyombo,kugirangonywe”

11Agiyekubizana,aramuhamagara,aramubwiraati: Ndakwinginze,ngwino,umutsimawuzuyemuntokizawe

12Naweati:"NkukoUwitekaImanayaweibaho,simfite umutsima,ahubwomfiteifunguroritomuribarriel, n'amavutamakemugikonjoDorendimondakusanya inkoniebyiri,kugirangoninjire,nambarenjye n'umuhunguwanjye,kugirangoturyekandidupfe"

13Eliyaaramubwiraati:'Witinya;gendaukorenkuko wabivuze:arikobanzaunkorereagatsimagato,uzanzanire, nyumayokugukoreran'umuhunguwawe

14KukoUwitekaImanayaIsiraheliivugaiti:Igikoma cy'amafungurontikizasesagura,kandin'amavutay'amavuta ntazabura,kugezaumunsiUwitekaazagushaimvurakuisi 15Aragenda,akorank'ukoEliyayabivuze,nukowe,n'inzu ye,baryaiminsimyinshi.

16Kandiigikomacy'ifunguronticyapfushijeubusa,nta n'amavutay'amavutayananiwe,nk'ukoijambory'Uwiteka yabivuzenaEliya

17Nyumay'ibyo,umuhunguw'umugore,nyirabuja w'urugoararwara;n'indwarayeyariikomeyecyane,ku buryontamwukawariusigayemuriwe

18AbwiraEliyaati:"Nkoreiki,yewemuntuw'Imana?" urajeahondingompamagareicyahacyanjyekwibuka,no kwicaumuhunguwanjye?

19Aramubwiraati:MpaumuhunguwaweAmuvanamu gituzacye,amujyanamucyumbacyohejuru,ahoyari atuye,amuryamishakuburiribwe

20AratakambiraUwiteka,aramubazaati'UwitekaMana yanjye,wanagiriyenabiumupfakazinabanaganawe,wica umuhunguwe?

21Aramburaumwanainshuroeshatu,atakambiraUwiteka ati:"UwitekaManayanjye,ndagusabye,ubugingobw'uyu mwanabwongerekumwinjiramo"

22UhorahoyumvaijwiryaEliya;n'ubugingobw'umwana bwongerakumwinjiramo,arazura.

23Eliyaafataumwana,amumanuramucyumbayinjiramu nzu,amushyikirizanyinaEliyaati:“Doreumuhungu wawearimuzima.

24UmugoreabwiraEliyaati:"Nonehondabizikouri umuntuw'Imana,kandikoijambory'Uwitekamukanwa kaweariukuri."

UMUTWEWA18

1Nyumay'iminsimyinshi,ijambory'Uwitekarizakuri Eliyamumwakawagatatu,rivugariti:“Genda,ubereke Ahabu;Nzoherezaimvurakuisi.

2EliyaajyakwerekaAhabuMuriSamariyahabainzara ikabije

3AhabuahamagaraObadiya,wariumutwarew'urugorwe. (ObadiyaatinyaUhorahocyane:

4KukoYezebeliyatemyeabahanuzib'Uwiteka,Obadiya afataabahanuziijana,abahishamirongoitanumubuvumo, abagaburiraimigatin'amazi)

5AhabuabwiraObadiyaati:“Gendamugihugu,ku masokoyosey'amazinomumigeziyoseBirashobokako dushoborakubonaibyatsibyogukizaamafarasin'inyumbu bizima,kugirangotutazaburainyamaswazose

6Bagabanyaigihuguhagatiyabokugirangobanyuremuri yo:Ahabuyagiyemunziraimwe,Obadiyanaweanyura muyindi

7Obadiyaakirimunzira,doreEliyaaramusanganira, aramumenya,yikubitahasiyubamye,ati:"Uridatabuja Eliya?"

8Aramusubizaati:Ndi:genda,bwirashobuja,DoreEliya arihano

9Naweati:"Niikinacumuye,kugirangoutange umugaraguwawemumabokoyaAhabu,kugirango unyice?"

10NkukoUwitekaImanayaweibaho,ntagihugucyangwa ubwamibihari,ahodatabujaatigezeagutumahongo bagushakire,bakakubwirabati:“Ntahari;yarahiriye ubwamin'amahanga,kobatakubonye.

11Nonehouragirauti:Genda,bwirashobuja,DoreEliya arihano

12Kandinimarakuvamuriwewe,Umwukaw'Uwiteka azakujyanaahontazi;NibwonzakubwiraAhabu,ariko ntashoborakukubona,azanyica,arikonjyeumugaragu wanjyentinyaUwitekakuvankirimuto

13NtibabwiwedatabujaibyonakozeigiheYezebeliyicaga abahanuzib'Uwiteka,ukonahisheabantuijanab'abahanuzi b'Uwitekanamirongoitanumubuvumo,nkabagaburira imigatin'amazi?

14Nonehouravuzeuti:Genda,ubwiredatabuja,Dore Eliyaarihano,kandiazanyica.

15Eliyaati:"NkukoUwitekaNyiringaboabaho,uwo mpagazeimbereyanjye,ntakabuzanzamwerekauyu munsi."

16ObadiyaajyaguhuranaAhabu,aramubwiraati:Ahabu ajyaguhuranaEliya

17AhabuabonyeEliya,Ahabuaramubwiraati:"Niwowe uhangayikishijeIsiraheli?"

18Arabasubizaati“SinigezempagarikaIsiraheliariko wowen'inzuyaso,kukowaretseamategekoy'Uwiteka, ukurikizaBaali

19Noneho,ohereza,unkoranyirizehamweAbisirayeli bosekumusoziwaKarumeli,n'abahanuzibaBaalimagana anenamirongoitanu,n'abahanuzibomubitimaganaane baryakumezayaYezebeli

20AhabuatumakuBisirayelibose,akoranyaabahanuziku musoziwaKarumeli

21Eliyayegeraabantubose,arababazaati“Uzagezaryari hagatiy'ibitekerezobibiri?nibaUwitekaariImana, umukurikire,arikonibaBaali,nimukurikireAbantu ntibamusubiza

22Eliyaabwirarubandaati:Nanjyenkomezakuba umuhanuziw'Uwiteka;arikoabahanuzibaBaaliniabantu maganaanenamirongoitanu

23Rekarerobaduheibimasabibiri;nibarekebahitemo ikimasakimwe,babicagagure,babishyirekugiti,kandi ntibashyireumuriromunsi:nanjyenambareikindikimasa, ndagishyirakugiti,kandintashyireumuriromunsi: 24Nimuhamagaremwizinaryimanazanyu,nanjye nzambazaizinaryaNyagasani,kandiImanaisubiza umuriro,ibeImana.Abantubosebarabasubizabati: Biravugwaneza

25EliyaabwiraabahanuzibaBaaliati:“Nimwihitemo ikimasakimwe,mwambarembere;kukomuribenshi; kandiuhamagareizinaryimanazawe,arikontugashyire umuriromunsi

26Bafataikimasabahawe,baracyambara,bahamagara izinaryaBaalikuvamugitondokugezasaasita,baravuga bati:“Baali,twumve”Arikontajwi,ntan'ijwiryashubije Basimbukirakugicanirocyakozwe

27Kumanyway'ihangu,Eliyaarabashinyagurira, arababwiraati:“Nimutakambiren'ijwirirenga,kukoari imana;yabaarimoavuga,cyangwaarikurikirana,cyangwa arimurugendo,cyangwaperadventureararyama,kandi agombagukanguka.

28Bariran'ijwirirenga,bicishabugufibakoreshejeibyuma n'amasasu,kugezaigiheamarasoyamenetse

29Bumazegushikakumanyway'ihangu,bahanura gushikaigitamboc'igitamboc'umugoroba,bavugakonta jwi,ntan'umwewasubiza,ekan'uwubona

30Eliyaabwiraabantuboseati:Nimuzehafiyanjye. Abantubosebaramwegera.Asanaigicanirocy'Uwiteka cyasenyutse

31Eliyaafataamabuyecumin'abiri,ukurikijeumubare w'imiryangoyabeneYakobo,uwoijambory'Uwiteka ryaje,rivugariti'Isiraheliniizinaryawe:

32Yubakaigicaniromuizinary'Uwiteka,akoraumwobo uzengurutseigicaniro,kininicyanecyarimoingeroebyiri z'imbuto

33Ashyirainkwikurigahunda,atemaikimasamoibice, amushyirakugiti,ati:"Uzuzaibigegabineamazi,ubisuke kugitambocyoswanokugiti"

34Naweati:“Bikoreubwakabiri.Babikorakunshuroya kabiriNaweati:BikoreubwagatatuBabikorakunshuro yagatatu

35Amaziatemberahafiy'urutambiro;yuzuzaumwobo amazi

36Igihecyogutambaigitambocyanimugoroba,Eliya umuhanuziyegera,aravugaati:UwitekaImanaya Aburahamu,IsakanaIsiraheli,uyumunsinibimenyekane kouriImanamuriIsiraheli,kandikondiumugaraguwawe, kandiibyobyosenabikozekuijamboryawe.

37Uhoraho,nyumva,unyumve,kugirangoababantu bamenyekouriUwitekaImana,kandikowongeye gusubizainyumaimitimayabo.

38Umurirow'Uwitekauragwa,utwikaigitambocyoswa, inkwi,amabuye,n'umukungugu,ukuramoamaziyarimu mwobo.

39Abantubosebabibonyebarunama,baravugabati: “Uhoraho,niImana;Uhoraho,niImana

40Eliyaarababwiraati:FataabahanuzibaBayali; ntihakagiren'umwemuribouhungaBarabajyana,Eliya abamanurakumugeziwaKishoni,abiciraaho

41EliyaabwiraAhabuati:“Haguruka,uryekandiunywe; kukohariurusakurw'imvuranyinshi

42Ahabuarazamukaararya,aranywaEliyaazamukamu mpingayaKarumeli;yikubitahasi,ashyiramumasohe hagatiy'amaviye,

43Abwiraumugaraguweati:“Nonehohaguruka,urebeku nyanja.Arazamuka,arareba,ati:"Ntakintu.Naweati: “Gendainshurozirindwi

44Kuncuroyakarindwi,avugaati:“Dore,igicugitokiva munyanja,kimezenk'ukubokok'umuntu.Naweati: “Uzamuke,ubwireAhabu,Teguraigareryawe,umanure, kugirangoimvuraitaguhagarika.

45Hagatiaho,ijururyiraburan'ibicun'umuyaga,kandi imvuranyinshiyaguyeAhabuaragenda,ajyaiYezireyeli

46Ukubokok'UwitekakwarikuriEliya;akenyeramu rukenyerero,yirukaimbereyaAhabukugerakumuryango waYezireyeli

UMUTWEWA19

1AhabuabwiraYezebeliibyoEliyayakozebyose, n'ukuntuyisheabahanuziboseinkota

2YezebeliyohererezaEliyaintumwa,iti:'Rekareroimana unkore,ndetsen'ibindi,nibantahinduyeubuzimabwawe nk'ubuzimabw'umwemuriboejobundi

3Abibonyearahaguruka,aragendakugirangoarokoke, ageraiBerishebaariiYuda,asigaumugaraguwe.

4Naweubweagendaurugendorw'umunsiumwemu butayu,arazayicaramunsiy'igiticy'umushara,arisabango apfe;ati:Birahagije;NonehoUhoraho,nkurahoubuzima bwanjye;kukontarutabasogokuruza

5Amazekuryama,aryamamunsiy'igiticy'umushini,dore umumarayikaamukoraho,aramubwiraati“Hagurukaurye.

6Arareba,asangaamakarayatetsekumakara,n'umutwe w'amazikumutweArarya,aranywa,arongera aramuryamisha

7Umumarayikaw'Uhorahoyongerakugarukakuncuroya kabiri,aramukoraho,ati:“Hagurukaurye;kukourugendo niruninikuriwewe

8Arahaguruka,ararya,aranywa,yinjiramuriizonyama iminsimirongoinen'amajoromirongoine,aganaHorebu umusoziw'Imana

9Agezeyomubuvumo,araraahonukoijambory'Uwiteka rizakuriwe,aramubazaati:“Urakoraikihano,Eliya?

10Naweati:NagizeishyariryinshiUwitekaImana Nyiringabo,kukoAbisirayelibaretseisezeranoryawe, bajugunyaibicanirobyawe,bican'abahanuzibaweinkota. nanjye,ndetsenanjyegusa,nsigaye;kandibashaka ubuzimabwanjye,kugirangobunkureho

11Naweati:“Sohoka,uhagararekumusoziimbere y'UwitekaUwitekaararengana,umuyagamwinshi n'umuyagaukodeshaimisozi,ucamoibiceurutareimbere y'Uwiteka;arikoUhorahontiyarimumuyaga,nyuma y'umuyagaumutingito;arikoUhorahontiyarimumutingito: 12Nyumay'umutingito,umuriro;arikoUhorahontiyari mumuriro,nyumay'umuriroijwiritoya.

13Eliyaamazekubyumva,yizingiramumasoh'umwenda we,arasohoka,ahagararamumuryangow'ubuvumoDore ijwirimubwirariti:"Urashakaikihano,Eliya?"

14Naweati:"NagizeishyariryinshiUwitekaImana Nyiringabo,kukoAbayisrahelibaretseisezeranoryawe, bajugunyaibicanirobyawe,bican'abahanuzibaweinkota. nanjye,ndetsenanjyegusa,nsigaye;kandibashaka ubuzimabwanjye,kugirangobunkureho

15Uwitekaaramubwiraati“Genda,subiramunziraujya mubutayubwaDamasiko,nugera,usigeamavutaHazaeli kubaumwamiwaSiriya:

16YehumweneNimshiuzasigeamavutakubaumwami waIsiraheli,kandiElishamweneShafatiwaAbelihola azasigaamavutakubaumuhanuzimucyumbacyawe

17UwacitsekunkotayaHazaeli,Yezuazicwa,n'uwacitse kunkotayaYehu,Elishaazica

18NyamaranasizeibihumbibirindwimuriIsiraheli,amavi yoseatapfukamiyeBaali,n'akanwakosekatamusomye

19Acaarahava,ahasangaElishamweneShafati,yariko arahingaingogocumin'ebyiriimbereyiwe,nawehamwe nacuminababiri:Eliyaararengana,amwambikaumwitero.

20Hanyumaasigaibimasa,yirukainyumayaEliya, aramubwiraati“Rekangusabe,nsomedatanamama, hanyumanzagukurikiraAramubwiraati:“Ongera usubireyo,niikinakugiriye?

21Agarukakuriwe,afataumugogow'inka,arabica,ateka inyamazabon'ibikoreshoby'inka,abihaabantubararya Hanyumaarahaguruka,akurikiraEliya,aramukorera

UMUTWEWA20

1BenhadadiumwamiwaSiriyaakoranyaingabozezose, kandihariabamimirongoitatunababiri,hamwe n'amafarasin'amagare.Arazamuka,agotaSamariya, arabirwanya

2AwoherezaintumwakwaAhabuumwamiwaIsiraheli mumujyi,aramubwiraati:Benadadiavugaati: 3Ifezayawenazahabuyaweniibyanjye;abagorebawe nabohamwenabanabawe,nibyizacyane,niabanjye

4UmwamiwaIsirayeliaramusubizaati:Databuja,mwami, nk'ukowavuzengo'Ndiuwawe,kandiibyontunzebyose 5Intumwaziragaruka,baravugabati:“Benhadadiavuga ati:“Nubwonagutumyenti:'Uzampaifezayawe,zahabu yawe,abagorebawen'abanabawe;

6Nyamaranzoherezaabagaragubanjyeejobundi, bazasakainzuyawe,n'inzuz'abagaragubawe;kandibizaba, ikintucyosegishimishijemumasoyawe,bazagishyiramu kubokokwabo,bakagitwara.

7UmwamiwaIsiraheliahamagaraabakurub'igihugubose, arababazaatiMariko,ndagusabye,urebeukouyumuntu ashakaibibi,kukoyantumyekubagorebanjye,kubana banjye,kuifezayanjyenazahabuyanjyekandi sinamuhakanye

8Abakurubosen'abantubosebaramubwirabati: Ntimwumve,cyangwangoubyemere

9NicyocyatumyeabwiraintumwazaBenhadadiati: Bwiradatabujaumwami,ibyowanyoherejekumugaragu wawemberenzabikora,arikosinshoborakubikora Intumwaziragenda,zongerakumuzaniraijambo

10Benhadadiaramutumaho,aramubwiraati:"Imana ibinkorera,kandibirenzeho,nibaumukunguguwa Samariyauzabauhagijekuntokikubantubose bankurikira."

11UmwamiwaIsiraheliaramusubizaati:“Mubwireuti:" Ukenyeyeumwambarowe,yiratank'uwiyambuye" 12Benhadadiyumviseubwobutumwa,igiheyariarimo anywa,wen'abamibarimungoro,abwiraabagaragubeati: "Nimwitegure"Biteguyeguhanganan'umujyi

13DorehazaumuhanuzikwaAhabuumwamiwaIsiraheli ati:“Uwitekaavugaati:“Wabonyeimbagay'abantubenshi? Dorenzagushyikirizaukubokokwaweuyumunsi;kandi uzamenyekondiUwiteka.

14Ahabuaramubazaati“Ninde?Aravugaati:'Ukuniko Yehovaavuze,'N'abasoreb'abatwareb'intaraNaweati: “Nindeuzategekaurugamba?Nawearamusubizaati: Wowe

15Hanyumaabaraabasoreb'abatwareb'intara,babarirwa mumaganaabirinamirongoitatunababiriNyumayabo, abaraabantubose,ndetsen'Abisirayelibose,ibihumbi birindwi

16Barasohokasaasita.ArikoBenhadadyarianyweye yasinzemungoro,wen'abami,abamimirongoitatuna babiribamufashaga

17Abasoreb'abatwareb'intarabarasohokaBenhadadi yohereza,baramubwirabati:“Harihoabantubasohokai Samariya.

18Naweati:"Nibasohokamumahoro,mubatwarebazima; cyangwanibabasohokakurugamba,ubajyanearibazima 19Abobasorererob'abatwareb'intarabasohokamumujyi, n'ingabozibakurikira

1Abami

20Bicaumuntuwese,AbanyasiriyabarahungaAbisirayeli barabakurikirana:BenhadadiumwamiwaSiriyaaratoroka kuifarashiarikumwen'abagenderakumafarasi 21UmwamiwaIsiraheliarasohoka,akubitaamafarasi n'amagare,yicaAbanyasiriya.

22UmuhanuziyegeraumwamiwaIsiraheli,aramubwira ati:“Genda,komeza,ushirehoakamenyetso,urebeicyo ukora,kukoumwakaurangiyeumwamiwaSiriyaazaza kukurwanya

23Abagaragub'umwamiwaSiriyabaramubwirabati: “imanazaboniimanaz'imisozi;niyompamvu baturushagaimbaraga;arikorekatubarwanyemukibaya, kandirwosetuzabakomerakubarusha.

24Kandiukoreiki,ukureabami,umuntuwesemu mwanyawe,ushyireabatwaremubyumbabyabo: 25Kandiubareingabo,nk'ingabowabuze,ifarashiifarashi n'amagarey'amagare,natwetuzabarwanyamukibaya, kandirwosetuzabakomeraYumvaijwiryabo,arabikora 26Umwakaurangiye,BenhadadabaraAbanyasiriya, barazamukabajyaiAphekikugirangobarwanyeIsiraheli 27Abayisrahelibarabaze,bosebaribahari,baragenda babarwanya,Abisirayelibabateraimbereyabo nk'imikumbiibiriy'abanaarikoAbanyasiriyabuzuye igihugu

28Hazaumuntuw'Imana,abwiraumwamiwaIsiraheliati: "Uwitekaavugaati:"KuberakoAbanyasiriyabavuzebati: "UwitekaniImanayomumisozi,arikosiImanayomu mibande,nicyogitumanzabagezahoimbaganyamwinshi y'abantumukubokokwawe,muzamenyakondiUwiteka"

29BateraundiumweiminsiirindwiNikobyagenze,ku munsiwakarindwiurugambarwinjiramo,maze AbisirayelibicaAbanyasiriyaamaguruibihumbiijanaku munsiumwe

30AbandibosebahungiraiApheki,mumujyi.ngaho urukutarugwakubihumbimakumyabirinabirindwi by'abagabobaribasigayeBenhadadarahunga,yinjiramu mujyi,mucyumbacy'imbere.

31Abagaragubebaramubwirabati:“Dorenoneho twumvisekoabamibomunzuyaIsiraheliariabami b'impuhwe.Ndakwinginze,rekatwambareibiguniramu rukenyerero,imigozikumutwe,mazedusohokekumwami waIsiraheli:birashobokakoazakizaubuzimabwawe

32Bahambiraibiguniramurukenyerero,bashiraimigozi kumutwe,bazakumwamiwaIsirayeli,baravugabati: “UmugaraguwaweBenhadadati:Ndagusabye,rekambeho Naweati:Aracyarimuzima?nimurumunawanjye.

33Abagabobarebabashishikayekumenyanibahariikintu cyaturukakuriwe,bahitabafata,baravugabati: “UmuvandimwewaweBenhadadiNaweati:"Genda, uzane"Benhadadiaramwegeraamuterakuzamukamu igare

34Benhadadiaramubwiraati:“Imigidatayakuyekuriso, nzayigarurakandiuzagukoreraumuhandaiDamasiko, nk'ukodatayabigizeiSamariyaAhabuati:"Nzagutumaho irisezerano"Asezerananawe,aramusezerera

35Umuntuumwemubahungub'abahanuziabwira umuturanyiwemuijambory'Uwitekaati:Ndakwinginze, nkubiteUmugaboyangakumukubita

36Aramubwiraati:“Kuberakoutumviyeijwiry'Uwiteka, dorekoukimarakundeka,intareizakwica.Akimara kumuvaho,intareiramubona,iramwica

37Hanyumaabonaundimugabo,ati:"Ndagusabye" Umugaboaramukubita,kuburyomukumukubita aramukomeretsa

38Umuhanuziaragenda,ategerezaumwamimunzira, yiyoberanyaivumumaso.

39Umwamiarengana,atakambiraumwamiati: “Umugaraguwaweasohokamuntambara;nuko,umuntu arahindukira,anzaniraumuntu,arambwiraati:Gumana uyumugabo:nibaariukoyabuze,ubuzimabwawebuzaba ubuzimabwe,bitabayeibyouzishyuraimpanoyafeza

40Umugaraguwaweyariahugiyeahan'aha,yagiye UmwamiwaIsiraheliaramubwiraati:“Urubanzarwawe nirworuzaba.woweubwawewabihisemo.

41Yihuta,akuramoivumumasohe;umwamiwaIsiraheli amumenyakoakomokamubahanuzi

42Aramubwiraati:"NikoUwitekaavugaati:"Kuberako warekuyemukubokokwaweumuntunashizehokugirango ndimbure,niyompamvuubuzimabwawebuzahoraho ubuzimabwe,n'ubwokobwawebukabaubwokobwe."

43UmwamiwaIsirayeliajyaiwebiremereyekandi bidashimishije,ageraiSamariya

UMUTWEWA21

1Nyumay'ibyo,NabotiYezireyeliyariafiteuruzabibu rwariiYezireyeli,rukomeyekungoroyaAhabuumwami waSamariya

2AhabuabwiraNaboti,ati:"Mpauruzabiburwawe,kugira ngombubereumurimaw'ibyatsi,kukoarihafiy'inzu yanjye,kandinzaguhauruzabiburwizakurutaurwo; cyangwa,nibabisankibyizakuriwewe,nzaguhaagaciro kayomumafaranga

3NabotiabwiraAhabu,Uwitekaarambuza,ngonguhe umuragewabasogokuruza.

4Ahabuyinjiramunzuyearemereyecyane,ntiyishimira ijamboNabotiYezireyeliyariyaramubwiye,kukoyari yavuzeati:"Sinzaguhaumuragewabasogokuruza." Amuryamishakuburiribwe,ahindukizamumaso,ntiyarya umugati

5UmugoreweYezebeliaramwegera,aramubazaati“Kuki umwukawaweubabaye,kuburyoutaryaumugati?

6Aramubwiraati:“KuberakonabwiyeNabotiYezireyeli, ndamubwiranti'mpauruzabiburwaweamafaranga; cyangwabitabayeibyo,nibishaka,nzaguhaurundi ruzabibukubwarwo,aramusubizaati:Sinzaguhauruzabibu rwanjye.

7UmugoreweYezebeliaramubwiraati:“Ubuurategeka ubwamibwaIsiraheli?Haguruka,uryeimigati,umutima wawewishime:NzaguhaumuzabibuwaNabotiYezireyeli

8YandikaamabaruwamuizinaryaAhabu,ayashyiraho kasheye,yohererezaabakurun'abanyacyubahirobomu mujyiwe,babananaNaboti.

9Yandikamuriayomabaruwa,agiraati:“Menyesha igisibo,kandiushireNabotimubantu

10Ushyireimbereyeabagabobabiri,abahungubaBeliya, kugirangobamushinje,bavugabati'watutseImana n'umwami.Nonehomumusohore,mumutereamabuye, kugirangoapfe

11Abagabobomumujyiwe,ndetsen'abakuru n'abanyacyubahirobaribatuyemumujyiwe,bakora nk'ukoYezebeliyariyabatumye,nk'ukobyanditswemu mabaruwayariyaboherereje

1Abami

12Batangazaigisibo,bashiraNabotihejurumubantu 13Hazaabantubabiri,abanabaBeliya,baricaraimbereye. Abagabob'iBelialibaramuhamiriza,ndetsenaNaboti, imberey'abantu,bavugabati:“NabotiyatutseImana n'umwami.”Bamuvanamumujyi,bamuteraamabuye, arapfa

14HanyumaboherezaYezebelibati:“Nabotiyatewe amabuye,arapfa.

15YezebeliyumvisekoNabotiyateweamabuye,kandiko yapfuye,YezebeliabwiraAhabuati:“Haguruka, wigarurireuruzabiburwaNabotiYezireyeli,arikoyanga kuguhaamafaranga,kukoNabotiatarimuzima,ahubwo yapfuye.

16AhabuyumvisekoNabotiyapfuye,Ahabuarahaguruka ngoamanukemuruzabiburwaNabotiYezireyeli,kugira ngoyigarurire.

17Ijambory'UwitekarizakuriEliyaTishbite,avugaati: 18Haguruka,manukaguhuranaAhabuumwamiwa Isiraheli,uriiSamariya,dorekoarimuruzabiburwa Naboti,ahoyamanukiyekuwutunga

19Uzamubwireuti:'Uwitekaavugaati'Wishe,kandi ukigarurira?'Uzamubwireuti:'UkunikoUwitekaavuga,' AhantuimbwazarigishijeamarasoyaNaboti,imbwa zizarigataamarasoyawe,ndetsen'ayawe

20AhabuabwiraEliya,ati“Wansanze,mwanziwanjye? Nawearamusubizaati:Nakubonye,kukowagurishijengo ukoreibibiimberey'Uwiteka

21Dorenzakuzaniraibibi,kandinzakurahourubyaro rwawe,kandinzavanakuriAhabuuwakubiseurukuta, uwafunzweagasigaramuriIsiraheli,

22Kandiinzuyaweizayigirank'inzuyaYerobowamu mweneNebati,imezenk'inzuyaBaashamweneAhiya, kuberaubushotoranyiwangiriyeuburakari,mazeuhindura Isiraheliicyaha.

23YezebelinaweavugaUwitekaati:“Imbwazizarya YezebelikurukutarwaYezireyeli

24UzapfiraAhabumumujyiimbwazizarya;Uzapfiramu gasozi,inyonizomukirerezizarya

25Arikontan'umwewariumezenkaAhabu,wagurishije ngoakoreibibiimberey'Uwiteka,uwoYezebeliumugore weyabyukije

26Kandiakoraibiziramugukurikiraibigirwamana,nk'uko ibintubyosebyagenzenk'ukoAbamori,uwoUhoraho yirukanyeimberey'Abisirayeli

27Ahabuyumviseayomagambo,akodeshaimyendaye, yambaraibigunirakumubiriwe,ariyirizaubusa,aryama mumifuka,agendabuhoro

28Ijambory'UwitekarizakuriEliyaTishbite,avugaati: 29UrabonaukuntuAhabuyicishabugufiimbereyanjye? kukoyicishabugufiimbereyanjye,sinzazanaibibimugihe cye,arikomugihecy'umuhunguwenzazanaibibimunzu ye.

UMUTWEWA22

1BakomezaimyakaitatuntantambarahagatiyaSiriyana Isiraheli.

2Mumwakawagatatu,Yehoshafatiumwamiw'uBuyuda amanukakumwamiwaIsiraheli

3UmwamiwaIsiraheliabwiraabagaragubeati: "MumenyekoRamotiiGaleyadiariuwacu,kandi

turacyariho,kandintimwakuremumabokoy'umwamiwa Siriya?"

4AbwiraYehoshafatiati:"Uzajyanananjyekurugambai Ramotile?YehoshafatiabwiraumwamiwaIsiraheliati: "Ndinkawe,ubwokobwanjyenk'ubwokobwawe, amafarashiyanjyenk'amafarasiyawe"

5YehoshafatiabwiraumwamiwaIsiraheliati: “Ndakwinginze,ubaze,nk'ukoijambory'Uwitekaribivuga. 6UmwamiwaIsiraheliakoranyaabahanuzi,abantubagera kurimaganaane,arababwiraati'Nzajyakurwanya Ramotileadikurugamba,cyangwanzirinda?Baramusubiza bati:“Zamuka;kukoUhorahoazayitangamumaboko y'umwami.

7Yehoshafatiaramubazaati:“Hanontamuhanuzi w'Uwitekauhari,kugirangotumubaze?”

8UmwamiwaIsiraheliabwiraYehoshafatiati:“Haracyari umuntuumwe,MikayamweneImla,uwodushobora kubazaUwiteka,arikondamwanga;kukontahanuraibyiza kurinjye,ahubwonibibi.Yehoshafatiati:"Umwami ntabivuge"

9UmwamiwaIsiraheliahamagaraumusirikare,ati:“Ihute hanoMikayamweneImlah.

10UmwamiwaIsirahelinaYehoshafatiumwamiw'u Buyudabicarakuntebeyey'ubwami,bambaraimyenda yabo,ahantuhatagaragaramumuryangow'iremborya Samariya;n'abahanuzibosebahanuyeimbereyabo 11ZedekiyamweneChenaanaamugiraamahembe y'icyuma,mazearavugaati'Uwitekaavugaati:"Uzirukana aboBanyasiriya,kugezaigiheuzabarya"

12Abahanuzibosebarahanurabatyo,baravugabati: “UzamukeujyeiRamotileadi,ugireicyougeraho,kuko Uwitekaazabishyikirizaumwami

13IntumwayariyagiyeguhamagaraMikayairamubwira iti:“Dorenonehoamagamboy'abahanuziatangariza umwamiakanwakamwekamwe:ndagusabye,ijambo ryawe,ribenk'ijambory'umwemuribo,uvugeicyiza 14Mikayaati:"NkukoUwitekaabaho,ibyoUwiteka ambwira,nibyonzavuga"

15NukoyegeraumwamiUmwamiaramubwiraati: Mikaya,tuzajyakurwanyaRamothileadkurugamba, cyangwatuzirinda?Aramusubizaati:"Genda,utereimbere, kukoUwitekaazayitangamumabokoy'umwami"

16Umwamiaramubwiraati:"Nikangahenzakwemezako ntakindiumbwirauretseukurimuizinary'Uwiteka?"

17Naweati:"NabonyeAbisirayelibosebatatanyeku misozi,nk'intamazitagiraumwungeri.Uwitekaati:"Nta shobujabafite,nibasubizeumuntuweseiweamahoro"

18UmwamiwaIsiraheliabwiraYehoshafatiati: Sinakubwiyekontakintucyizaazahanurirakurinjye, ahubwokoarikibi?

19Naweati:“Umvareroijambory'Uwiteka:Nabonye Uwitekayicayekuntebeyey'ubwami,ingabozosezomu ijuruzimuhagararahoiburyobwen'ibumoso

20Uhorahoaramubazaati“NindeuzemezaAhabu,kugira ngoazamukeagweiRamotileadi?Umweyavuzekuriubu buryo,undiavugakuriubwoburyo

21Umwukaarasohoka,ahagararaimberey'Uwiteka, aramubwiraati'Nzamwemeza

22Uhorahoaramubazaati:Naweati:"Nzasohoka,kandi nzabaumwukawokubeshyamukanwak'abahanuzibe bose"Naweati:"Uzemeze,kandiutsinde:sohoka, ubikore"

23Nonehorero,Uwitekayashyizeumwukawokubeshya mukanwak'abahanuzibawebose,kandiUwiteka yakubwiyenabi

24ArikoSedekiyamweneChenaanaaramwegera,akubita Mikayakuitama,aramubazaati:“Nimubuheburyo Umwukaw'Uwitekayambwiyekugirangonkubwire?

25Mikayaati:"Doreuzabonauwomunsi,ubwouzinjira mucyumbacy'imberekugirangowihishe.

26UmwamiwaIsirayeliati:“FataMikaya,umujyanekwa Amoniumutwarew'umujyi,naYowasiumuhungu w'umwami

27Uvugeuti:'Ukunikoumwamiavuga,'Shyiramugenzi wawemurigereza,kandiumwigaburireumugati w'imibabaron'amaziyokubabara,kugezaigihenzazira amahoro

28Mikayaati:Nugarukaamahoro,Uwitekantavuze.Na weati:Umva,bantu,buriwesemurimwe

29UmwamiwaIsirahelinaYehoshafatiumwamiw'u BuyudabarazamukabajyaiRamoti.

30UmwamiwaIsiraheliabwiraYehoshafatiati: "Niyoberanya,ninjirekurugamba"arikowambare imyendayawe.UmwamiwaIsiraheliyiyoberanya,ajyaku rugamba

31ArikoumwamiwaSiriyaategekaabatwarebemirongo itatunababiribategekagaamagareye,arababwiraati 'Ntimukarwanyeabaton'abakuru,keretseumwamiwa Isiraheligusa

32Abatwareb'amagarebabonyeYehoshafati,baravuga bati:“NiumwamiwaIsiraheliBahindukirakumurwanya, Yehoshafatiarataka

33Abatwareb'amagarebabonyekoatariumwamiwa Isiraheli,bangakumukurikira

34Umuntuumweakuramoumuhetokumushinga,akubita umwamiwaIsirahelihagatiy'imigoziy'icyuma,nicyo cyatumyeabwiraumushoferiw'amagareyeati:'Hindura ukuboko,unkuremungabo'kukonakomeretse

35Uwomunsiurugambarwiyongera,mazeumwami agumamuigareryearwanyaAbanyasiriya,arapfana rimweAmarasoavamugikomereyinjiramuigare

36Abarimungabobosebatangazaibyerekeyeizuba rirenze,baravugabati:'Umuntuwesemumujyiwe, umuntuweseakajyamugihugucye

37Umwamiarapfa,azanwaiSamariya;bahambaumwami iSamariya

38UmweyozaigaremukidendezicyaSamariya;n'imbwa zirigataamarasoye;bamesaibirwanishovyiwe;nk'uko ijambory'Uwitekayabivuze

39NonehoibindibikorwabyosebyaAhabu,n'ibyoyakoze byose,n'inzuy'amahembey'inzovu,n'imigiyoseyubatse, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamibaIsiraheli?

40AhabuaryamananabasekuruzaUmuhunguwe Ahaziyayimaingomamucyimbocye.

41YehoshafatimweneAsaatangiragutegekauBuyuda mumwakawakanewaAhabuumwamiwaIsiraheli

42Yehoshafatiyariafiteimyakamirongoitatun'itanu igiheyatangiragaingoma;ategekaiYeruzalemuimyaka makumyabirin'itanu.NyinayitwagaAzubahumukobwa waShilhi

43AgendamunzirazosezaAsase;Ntiyahindukirango ayireke,akoraibikwiriyeimberey'Uwiteka,nyamara ahantuhirengeyentikwambuwe;kukoabantubatangaga imibavunyamaraahantuhirengeye

44Yehoshafatiagiranaamahoron'umwamiwaIsiraheli

45NonehoibindibikorwabyosebyaYehoshafati, n'imbaragazeyerekanagan'uburyoyarwanye, ntibyanditswemugitabocy'amatekay'abamib'uBuyuda?

46AbasigayebasodomubasigayemugihecyaseAsa, akuramugihugu

47MuriEdomuntamwamiwariuhari:umudepiteyari umwami.

48YehoshafatiakoraamatoyaTarishishikugirangoajyei Ofirizahabu,arikontibagenda;kukoamatoyamenetsekuri Eziongeber

49AhaziyamweneAhabuabwiraYehoshafatiati:"Reka abagaragubanjyebajyanen'abagaragubawemumato." ArikoYehoshafatiwentiyabyanze

50Yehoshafatiaryamananabasekuruza,ahambwanaba sekuruzamumujyiwaDawidi,mazeumuhunguwe Yehoramuamwima

51AhaziyamweneAhabuatangiragutegekaIsirahelimuri SamariyaumwakawacuminakarindwiwaYehoshafati umwamiw'uBuyuda,ategekaIsiraheliimyakaibiri

52Akoraibibiimberey'Uwiteka,agendamunzirayase, munzirayanyina,nomunzirayaYerobowamumwene Nebati,watumyeIsiraheliakoraicyaha:

53KukoyakoreragaBaali,aramuramya,kandiarakarira UhorahoImanayaIsiraheli,nk'ukoseyariyarakozebyose.

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.