Мақал-мәтелдер
1-тарау
1ИсраилпатшасыДәуітұлыСүлейменніңнақыл сөздері;
2Даналықпенғибраттыбілу;түсініктісөздерді қабылдау;
3Даналық,әділдік,әділдікжәнеәділдіктуралы нұсқаулардыалу;
4Қарапайымғанәзіктік,жасжігіткебіліммен парасаттылықберу.
5Данаестіп,білімінарттырадыАлақылдыадамдана кеңестергежетеді
6Мақал-мәтелдітүсіну,түсіндіру;даналардыңсөздері, олардыңқарасөздері
7ЖаратқанИеденқорқу–білімніңбастауы,ал ақымақтарданалықты,тәлім-тәрбиеніменсінбейді.
8Балам,әкеңніңөсиетінтыңда,шешеңніңзаңынанбас тартпа
9Өйткеніоларсеніңбасыңныңәшекейі,мойныңдағы шынжырларболады
10Ұлым,егеркүнәкарларсеніазғырса,келіспе
11Егеролар:«Бізбенбіргежүріңдер,қандыкүтейік, ешсебепсізжазықсыздардыжасырайық
12Олардықабірдегідейтірідейжұтыпжіберейікжәне тұтас,шұңқырғатүсетіндерсияқты:
13Барасылдытауып,үйлеріміздіолжағатолтырамыз
14Біздіңарамыздажеребесал;бәріміздебірәмиян болсын:
15Ұлым,оларменбіргежүрмеаяғыңдыолардың жолынантый:
16Өйткеніолардыңаяқтарызұлымдыққажүгіреді,қан төгугеасығады
17Кезкелгенқұстыңкөзалдындаторбекержайылады
18Оларөзқандарынкүтті.оларөзөмірлеріүшін жасырынтүрдежасырылады
19Пайдағақұмарадамныңжолыдасолайоның иелерініңөміріналыптастайды.
20Даналықсырттайайқайлайды;олкөшедедауысын айтады:
21Олбастыжиынорнында,қақпалардың саңылауларындаайқайлайды,қаладаолсөздерін айтады:
22Қарапайымдар,қашанғадейінқарапайымдылықты жақсыкөресіңдер?Алмысқылдарөздерінің мысқылдарынақуанады,алақымақтарбілімдіжек көреді?
23Меніңсөгісімдітыңдаңдар:міне,менсендерге рухымдытөгемін,сөздерімдіайтамын.
24Өйткеніменшақырдым,бірақсендербас тарттыңдарМенқолымдысоздым,бірақешкім қарағанжоқ;
25Бірақсендерменіңбарлықкеңестерімненбас тарттыңдаржәнесөгістерімніңешқайсысын қаламадыңдар.
26Сеніңқайғыңамендекүлемін;Менсенің
30Оларменіңкеңестерімніңешқайсысын қабылдамайды,барлықсөгісімдіжеккөрді.
31Сондықтаноларөзжолдарыныңжемісінжеп,өз әрекеттерінетойатынболады
32Қарапайымдардыңбетбұруыолардыөлтіреді,ал ақымақтардыңгүлденуіолардықұртады
33Алмағанқұлақасатынадамқауіпсізөмірсүреді жәнезұлымдықтанқорықпайтынышболады.
2-тарау
1Балам,егерсенменіңсөздерімдіқабылдап, өсиеттерімдіөзіңежасырсаң;
2Құлағыңдыданалыққа,жүрегіңдіақылғабаулуүшін.
3Иә,егерсенбіліміздепайғайласаңжәнетүсінуүшін дауысыңдыкөтерсең;
4Егерсеноныкүмістейіздесең,оныжасырын қазынадайіздесең;
5СондасенЖаратқанИеденқорқудытүсінесің,Құдай туралыбілімгежетесің.
6ӨйткеніЖаратқанИеданалықтыбереді,Оның аузынанбілімментүсінікшығады
7Әділдергесауаттыданалықтыбереді,Олтүзу жүретіндергедемеуші
8Олсотжолдарынсақтайды,Әулиелерініңжолын сақтайды
9Сондасенәділдікті,әділдікпенәділдіктітүсінесіңиә, әрбіржақсыжол.
10Даналықжүрегіңееніп,білімжаныңаұнайтын болса;
11Ақылсенісақтайды,ақылсенісақтайды.
12Сенізұлымадамныңжолынан,дөрекісөйлейтін адамнанқұтқаруүшін;
13Оларәділдікжолынтастап,қараңғылықжолымен жүруүшін;
14Оларзұлымдықжасауғақуанады,алзұлымдардың ұятсыздығынақуанады;
15Олардыңжолдарықисық,алоларөзжолдарында бұрыс
16Сенібөтенәйелден,тіптіоныңсөздерімен мақтанатынбөтенәйелденқұтқаруүшін;
17Олжаскезіндегіжолбасшысынанбастартып, Құдайыныңкелісімінұмытады.
18Өйткеніоныңүйіөлімге,алоныңжолдарыөлілерге бейім
19Оғанбарғандардыңешқайсысықайтаоралмайды, өміржолынұстамайды
20Жақсылардыңжолыменжүріп,әділдердіңжолын ұстануыңүшін.
21Өйткеніәділдерелдетұрады,алкемелділерсонда қалады
22Бірақзұлымдаржербетіненжойылады,ал заңсыздықтароданжойылады
3-ТАРАУ
1Балам,заңымдыұмытпа;бірақжүрегіңменің өсиеттерімдіорындасын.
МАҚАЛ
2Оларсағанұзақкүн,ұзақөміржәнетыныштық береді.
3Мейірімділікпеншындықсенітастапкетпесін, олардымойныңабайла.Олардыжүрегіңніңүстеліне жаз:
4ОсылайшасенҚұдайдыңда,адамдардыңдарақымы менжақсытүсінігінеиеболасың
5БаржүрегіңменЖаратқанИегесенімарт.жәнеөз түсінігіңесүйенбе
6Барлықжолдарыңдаонымойында,сондаолсенің жолдарыңдыбағыттайды
7Өзкөзіңдеданаболма,ЖаратқанИеденқорқ, жамандықтанаулақбол.
8Бұлсеніңкіндігіңніңсаулығы,сүйектіңкемігіңнің саулығыболады
9ЖаратқанИеніөздүние-мүлкіңменжәнебарлық өсіміңдіалғашқыөніміңменмадақтаңдар
10Осылайшасарайларыңмолболады,сығуларыңжаңа шарапқатолыболады.
11Ұлым,ЖаратқанИеніңжазалауынменсінбеОның түзетуіненжалықпаңыз:
12ЖаратқанИекімдісүйсе,сонытүзейді.Әкесі сияқты,өзісүйетінұл
13Даналықтытапқанадамжәнеақылғаиеболғанадам бақытты.
14Өйткеніоныңсаудасыкүмістен,алоныңтабысы тазаалтыннанжақсы
15Оллағылдандақымбат,сенқалағанныңбәрі оныменсалыстыруғакелмейді
16КүндердіңұзақтығыоныңоңқолындаОныңсол қолындабайлықпенабырой.
17Оныңжолдары-рахатжолдары,оныңбарлық жолдары-тыныштық
18Олөзінұстайтындарүшінөмірағашы,жәнеоны ұстағандардыңбәрібақытты
19ЖаратқанИеданалығыменжердіңнегізінсалдыОл аспандытүсінуарқылыорнатты.
20Оныңбіліміарқылытереңдіктербұзылады,бұлттар шықтүсіреді
21Балам,оларсеніңкөзіңненкетпесін,даналықпен парасаттылықтысақта
22Осылайшаоларсеніңжаныңүшінөмір, мойныңдағырақымболады.
23Сондасенөзжолыңменаман-есенжүресің,аяғың сүрінбейді
24Жатқанда,қорықпа:иә,жатасың,ұйқыңтәтті болады
25Кенеттенболатынқорқыныштан,зұлымдардың қаңырапқалуынанқорықпаңдар
26ӨйткеніЖаратқанИесеніңсеніміңболады, аяғыңныңтартылуынансақтайды
27Өзіңніңқолыңнанкелгеншежақсылықжасаукерек болғанадамдарданбастартпа
28Көршіңе:«Барда,қайтакел,менертеңберемін»деп айтпасеніңқолыңдаболғанда
29Жаныңдақауіпсізөмірсүріпжатқанкөршіңеқарсы зұлымдықжасама.
30Сағанжамандықжасамағанадамменсебепсіз
31Залымдықызғанба,оныңешбіржолынтаңдама.
33ЖаратқанИеніңқарғысызұлымдардыңүйінде, бірақОләділдердіңмекенінебатасынбереді.
34Олмысқылдағандардықорлайды,албейшараларға рақымынбереді.
35Данадаңқтымұрагеретеді,алұятақымақтарды көтереді
4-ТАРАУ
1Балалар,әкеөсиетінтыңдаңдар,түсіністік танытыңдар
2Менсендергежақсыілімберемін,меніңзаңымды тастамаңдар.
3Өйткеніменәкемніңұлыедім,анамныңкөзалдында нәзікәріжалғызсүйіктіедім
4Олмағандатәлімберіп,былайдеді:«Сөзімді жүрегіңсақтасын:өсиеттерімдіорындап,өмірсүр
5Даналықтыал,ақылдыал,ұмытпа!аузымнаншыққан сөзденбастартпаймын.
6Онытастама,сондаолсенісақтайды,онысүй,сонда олсенісақтайды
7Еңбастысы–даналық;Сондықтанданалыққаиебол, баркүшіңменақылғаиебол
8Оныасқақтат,сондаолсеніжоғарылатады,оны құшақтапалсаң,олсеніқұрметтейді.
9Олсеніңбасыңарақымдылықәшекейінбереді,даңқ тәжінбереді
10Тыңдашы,ұлым,сөздерімдіқабылал.алсенің өміріңұзақболады
11МенсағанданалықжолдыүйреттімМенсенітура жолғасалдым.
12Барғанда,қадамыңтарылмайдыЖүгірсеңде сүрінбейсің
13Нұсқаудытезқабылдаңыз;оныңкетпесін:оны ұстаңыз;өйткеніолсеніңөмірің
14Зұлымдардыңжолынатүспе,Зұлымдардыңжолына түспе.
15Оданаулақбол,оныңжанынанөтпе,оданбұрылып, өтіпкет
16Оларбұзақылықжасамаса,ұйықтамайды. Кейбіреулердіңқұлауынасебепболмаса,олардың ұйқысыкетеді
17Өйткеніоларзұлымдықтыңнанынжеп,зорлық шарапынішеді
18Әділдіңжолыкемелдікүнгедейінбарғансайын жарқыраптұратынжарқырағаннұрсияқты.
19Зұлымдардыңжолықараңғылықсияқты,оларнеден сүрінетінінбілмейді.
20Балам,сөздерімдітыңдаМеніңсөздерімеқұлақтүр
21Оларсеніңкөзіңненкетпесінолардыжүрегіңнің ортасындасақта
22Өйткеніоларолардытапқандарүшінөмір,ал барлықтәндеріүшінденсаулық
23Жүрегіңдібарынтаменсақта;өйткеніөмірлік мәселелеросыданшығады
24Өзіңненбұрмаланғанауызды,албұрмаланған еріндердіөзіңненалыстат.
25Көздеріңтурақарасын,қабағыңалдыңатікқарасын
5-ТАРАУ
1Балам,даналығымақұлақасып,ақыл-парасатыма құлақсал!
2Ақылдылықтанытуыңүшін,Ерінніңбілімдісақтауы үшін
3Бөтенәйелдіңернібалдайтамшылайды,алаузы майдандажұмсақ.
4Бірақоныңұшыжусандайащы,екіжүздісемсердей өткір
5Оныңаяғыөлімгедейінбарады;оныңқадамдары тозаққатіреледі
6Өміржолытуралыойланбауүшін,оныңжолдары жылжымалы,сондықтансенолардыбілеалмайсың
7Ендеше,балалар,менітыңдаңдар,аузымнаншыққан сөздерденбастартпаңдар.
8Жолыңдыоданалыстат,оныңүйініңесігіне жақындама
9Өзіңніңабыройыңдыбасқаларға,алжасыңды қатыгезгебермеуүшін
10Бейтанысадамдарсеніңбайлығыңатолыпқалмасын Сеніңеңбегіңбөтенніңүйіндеболады; 11Алсенеңсоңында,тәніңде,тәніңдеқұрығанда, жоқтайсың
12Сондай-ақбылайде:«Ментәлім-тәрбиеніқалайжек көрдім?
13Ұстаздарымныңсөзінеқұлақаспадыңдар,маған тәлімбергендергеқұлақаспадыңдар!
14Менқауымменқауымныңарасындабарлық зұлымдықтаболдым
15Өзқұдығыңдағысуды,өзқұдығыңдағысудыіш.
16Бұлақтарыңшашылып,өзендерікөшелерде шашыраптұрсын
17Оларсенікіболсын,сеніңжаныңдажатемес.
18Бұлағыңберекеліболсын,жастықшағыңдағы әйеліңменқуан
19Олсүйіспеншіліккетолыеліксияқтыболсын;Оның кеуделерісіздіәрқашанқанағаттандырсын;Оның сүйіспеншілігінебөленіпжүребер
20Негесен,ұлым,бөтенәйелгеазғырып,бөтеннің кеудесінқұшақтайсың?
21ӨйткеніадамныңжолдарыЖаратқанИеніңкөз алдында,Олөзініңбарлықжүріпөткенжолдары туралыойлайды
22Оныңзаңсыздықтарызұлымдардыөзінетартып алады,олкүнәларыныңбауыменұсталады.
23Олнұсқаусызөледі;Олөзініңақымақтығының үлкендігіменадасады.
6-ТАРАУ
1Балам,досыңүшінкепілболсаң,бейтанысадамға қолыңдыұрсаң,
2Аузыңнаншыққансөздіңтұзағынатүстің
3Осыныісте,балам,досыңныңқолынатүскенде, өзіңдіқұтқарБар,кішіпейілбол,досыңасенімдібол
4Көзіңеұйықтама,Қабағыңаұйқыберме.
5Өзіңдіаңшыныңқолынанеліктей,құстыңқолынан құтқар
6Құмырсқағабар,жалқау!Оныңжолдарын қарастырып,данаболыңыз:
8Оныңетінжаздабереді,Азығынегіндежинайды
10Аздапұйықтап,аздапұйықтап,ұйықтауүшін қолдарыңыздыбүгіңіз.
11Сеніңкедейлігіңсаяхатшыдай,жоқтығыңқарулы адамдайболады
12Бұзық,зұлымадам,ауызыбұрысжүреді.
13Көзінқысады,аяғыменсөйлейді,саусақтарымен үйретеді
14Оныңжүрегіндеқулықбар,олүнемібұзақылық жасайды;олалауыздықтудырады
15Сондықтаноныңапатыкенеттенкеледі;кенеттенол шарасызбұзылады
16ЖаратқанИемынаалтынәрсеніжеккөреді:иә, жетеуіоғанжиіркенішті.
17Тәкаппаркөзқарас,өтірікшітілжәнежазықсызқан төккенқолдар,
18Зұлымқиялдардыойлаптабатынжүрек, Бұзықтыққаұшқыраяқ,
19Өтіріксөйлейтінжалғанкуәгер,бауырластардың арасынаалауыздықтуғызатын.
20Балам,әкеңніңөсиетінорында,шешеңніңзаңынан бастартпа
21Олардыүнеміжүрегіңебайлап,мойныңабайлапал. 22Барсаң,олсеніжетелейдісенұйықтағанда,олсені сақтайды;Алсеноянғанда,олсеніменсөйлеседі
23Өйткеніөсиет–шырақ;алзаңжеңіл;Алтәлімтәрбиеніңсөгістеріөміржолыболыптабылады:
24Сенізұлымәйелден,бөтенәйелдіңтілінің мақтанышынансақтауүшін.
25Жүрегіңдеоныңсұлулығынақұмарболма;Олсені қабағыменалыпжүрмесін
26Өйткеніазғынәйеларқылыерадамбірүзімнанға әкелінеді,алзинақорәйелқымбатөмірдііздейді
27Адамкеудесінеоталып,киімінкүйдірмейме?
28Ыстықкөміргебарғанадамаяғынкүйдірмейме?
29Осылайшакөршісініңәйелінекіргенадам;Кімоған тиіссе,кінәсізболмайды
30Қарныашқандажанынтойғызуүшінұрлықжасаса, адамдарұрыныменсінбейді
31Алтабылса,жетіесеқайтарсынОлүйініңбарлық мүлкінбереді.
32Аләйелменнекеадалдығынбұзғанадамныңтүсінігі жоқ,оныістегенадамөзжанынқұртады
33Олжараменмасқараболады;жәнеоныңқорлығы жойылмайды
34Себебіқызғаныш–адамныңашуы,сондықтанол кекалатынкүніаямайды
35ОлешбіртөлемдіескермейдіСенкөпсыйлық берсеңде,олдатыныштықбермейді 7-тарау
1Балам,сөздерімдіорындажәнеөсиеттерімдіөзіңебер 2Меніңөсиеттерімдіорындап,өмірсүржәнеменің
МАҚАЛ
5Оларсенібөтенәйелден,оныңсөздерімен мақтанатынбөтенәйелденсақтайды.
6Үйімніңтерезесіненқоршауымдықарадым, 7Қарапайымдардыңарасынанменжастардың арасынантүсінігіжоқжасжігіттібайқадым.
8Оныңбұрышынажақынкөшеденөту;жәнеолоның үйінежолтартты,
9Ымыртта,кешке,қаратүнде:
10Міне,Исаныжезөкшекиінген,жүрегібиязыәйел кездестірді
11(Олқаттыжәнеқыңыр,оныңаяғыүйіндетұрмайды 12Олқазірсыртта,қазіркөшеде,әрбұрыштакүзетте жатыр.)
13Әйелоныұстапалып,сүйіпалдыда,намыссыз жүзбен:
14Меніңқасымдататулыққұрбандықтарымбар.Бұл күніменантымдыорындадым
15Сондықтанменсеніңжүзіңдііздеуүшінсеніқарсы алуғашықтымжәнесенітаптым.
16Ментөсегімдігобеленмен,ою-өрнекпен, Мысырдыңтамашазығырматасыменбезендірдім
17Төсегімдімирра,алоэжәнедаршынменхош иістендірдім
18Келіңіздер,таңатқаншасүйіспеншілігімізгеқанық болайық,өзіміздісүйіспеншілікпенжұбатайық.
19Жақсыадамүйіндежоқ,олұзақжолғакетті
20Олөзіменбіргебірдорбаақшаныалып,белгіленген күніүйінекеледі.
21Әділсөздеріменолоныкөндірді,еріндеріменоны мәжбүретті
22Өгізсоюғабаражатқандайнемесеақымақмалды түзеугебаражатқандайолбірденоныңсоңынан барады
23Бауырынажебетүскенше;Құстұзаққаасығып, оныңөміріүшінекенінбілмейді
24Ендеше,балалар,ендімағанқұлақасып,аузымнан шыққансөздерімеқұлақсалыңдар.
25Жүрегіңоныңжолдарынантаймасын,Оның жолындаадаспа
26Өйткеніолкөптегенжаралылардықұлатты,иә, оныңқолынанкөптегенкүштілерөлтірілді
27Оныңүйітозаққаапаратынжол,өлімбөлмесіне апаратынжол.
8-тарау
1Даналықжыламайдыма?жәнетүсінуоныңдауысын шығарды?
2Олбиікшыңдардыңбасында,Айтпақшы, соқпақтардыңбасындатұрады
3Қаланыңқақпаларында,кіреберісте,есікалдында айқайлайды.
4Уа,адамдар,менсендердішақырамынМенің дауысымадамбаласына
5Уа,қарапайымдар,даналықтыұғыныңдар,ал, ақымақтар,ақылдыболыңдар!
6Тыңдау;Менкереметнәрселертуралыайтамын; жәнеменіңаузымныңашылуыдұрысболады
7Өйткеніменіңаузымшындықтыайтады;Ал зұлымдықменіңаузымажиіркенішті. 8Меніңаузымнаншыққансөздердіңбәріәділдікте
9Түсінушігеолардыңбәрітүсінікті,білімдітапқандар үшіндұрыс.
10Меніңнұсқауымдықабылал,күмісемес,және таңдауалтыннангөрібілім.
11Даналықжақұттанжақсы;жәнеқалауымүмкін барлықнәрселердіоныменсалыстыруғаболмайды
12Менданалықпенпарасаттылықпенөмірсүремін, тапқырлықтанбілімаламын.
13ЖаратқанИеденқорқузұлымдықтыжеккөру: менмендікпентәкаппарлықты,жаманжолдыжәне дөрекіауыздыжеккөремін
14Кеңесменікі,даналығыдаменікі,Ментүсінемін Мендекүшбар.
15Менарқылыпатшаларбилікжүргізеді,әміршілер әділдікорнатады
16Менарқылыәміршілер,ақсүйектер,тіптіжер бетіндегібарлықбилербилікжүргізеді
17Меніжақсыкөретіндердісүйемін;Меніерте іздегендерменітабады.
18Байлықпенқұрметменікі;Иә,тұрақтыбайлықпен әділдік
19Меніңжемісімалтыннан,иә,тазаалтыннанжақсы; жәнеменіңтабысымтаңдаулыкүмістен
20Менәділдікжолымен,Сотжолдарыныңортасында жүремін.
21Менөзімдіжақсыкөретіндергедүние-мүліктімұра етуүшін;Менолардыңқазынасынтолтырамын
22ЖаратқанИеменіӨзжолыныңбасында,Ертедегі істеріненбұрыниемденді
23Менмәңгіліктен,әуелбастаннемесежербар болғаннанберітағайындалдым.
24Ешқандайтереңдікболмағанкездемендүниеге келдімсуғатолыфонтандарболмағанкезде
25Тауларқоныстанбайтұрып,төбелерпайдаболмай тұрып
26Оләліжердіде,егістіктердіде,дүниеніңшаңының еңбиікбөлігіндежасамағанеді.
27Оласпандыдайындағанда,менсондаболдым, тереңдіккециркульқойғанда
28Олжоғарыдағыбұлттардыорнатқанда,тереңдіктегі бұлақтардынығайтқанда
29Олтеңізге:«СуларОныңөсиетіненөтпесін»деп жарлықбергенде,жердіңнегізінсалғанда.
30Сосынменоныңқасындаболдым,оныменбірге өстім
31Өзжерініңөмірсүретінбөлігінеқуанады;Менің қуанышымадамұлдарыменболды
32Ендеше,балалар,менітыңдаңдар,өйткеніменің жолымдыұстанатындарбақытты
33Нұсқаудытыңда,данабол,оданбастартпа
34Менітыңдап,күнсайынменіңқақпаларымның алдындакүзетіп,есігімніңтіректеріндекүтіптұрған адамбақытты
35Менітапқанадамөміргеиеболып,ЖаратқанИенің рақымынаиеболады
36Мағанқарсыкүнәжасағанадамөзжанына зұлымдықжасайды,Меніжеккөретіндердіңбәрі өлімдіжақсыкөреді
9-ТАРАУ
1Даналықөзүйінтұрғызды,жетітірегінойыпсалды
2Олөзініңаңдарынөлтірді;олшараптыараластырды; олдадастарханынжиғызды.
3Қыздарынжіберді,Қаланыңеңбиікжерлерінде айқайлайды,
4Кімқарапайымболса,осындакелсін,алкімтүсінгісі келсе,оған:
5Келіңдер,нанымнанжеп,менараластырғаншараптан ішіңдер
6Ақымақтардытастап,өмірсүржәнетүсінужолымен жүріңіз.
7Мазалағандыәшкерелегенөз-өзіненұятқақалады,ал зұлымадамдыәшкерелегенадамдақалады
8Мазалағанадамдысөкпе,олсеніжеккөрмейді,дана адамдысөк,сондаолсеніжақсыкөреді
9Данағанұсқаубер,сондаолодандаданаболады, әділдіүйрет,сондаолбіліміартады.
10ЖаратқанИеденқорқу–даналықтыңбастауы, Киелінәрсенібілу–ақыл
11Өйткеніменарқылысеніңкүндеріңеселеніп,өмірің ұзарады
12Егерсенданаболсаң,өзіңүшінданаболасың,ал менсінбесең,оныжалғызөзіңкөтересің.
13Ақымақәйелайқайлайды,олқарапайым,ештеңе білмейді
14Өйткеніолөзүйініңесігініңалдында,қаланыңбиік жерлеріндегіорындықтаотырады
15Өзжолдарыменбаражатқанжолаушыларды шақыруүшін:
16Кімқарапайымболса,осындакелсін,алкімтүсінгісі келсе,оған:
17Ұрланғансутәтті,жасырынжегеннанрахат.
18Бірақолөлілердіңсондаекенінбілмейдіжәнеоның қонақтарытозақтыңтереңдігінде
10-ТАРАУ
1Сүлейменніңнақылсөздері.Ақылдыұләкені қуантады,алақымақұл-анасыныңауырлығы 2Зұлымдыққазынасынанпайдажоқ,аләділдік өлімненқұтқарады.
3ЖаратқанИеәділдердіңжанынаштыққа ұшыратпайды,алзұлымдардыңдүние-мүлкінтастайды 4Қолыәлсірегенкедейболады,алеңбекқордыңқолы байытады
5Жаздажинаған–данаұл,алегінжинаудаұйықтаған –ұятқақалдыратынұл
6Батаәділдіңбасында,алзұлымдардыңаузында зорлықбар
7Әділдіескеалубақытты,алзұлымдардыңесіміөшеді. 8Жүрегіданышпанөсиеталады,алақымақақымақ құлайды
9Әділжүретінадаманықжүреді,алжолынбұзған адамбелгіліболады
10Көзінжұмғанадамқайғырады,алақымақақымақ құлайды
11Әділдіңаузы-өмірқұдығы,алзұлымныңаузын зорлықжауыптұрады.
12Жеккөружанжалдықоздырады,алсүйіспеншілік
13Ақыл-парасатыбарадамныңаузындаданалықбар,
14Ақылдыларбілімдіжинайды,алақымақтардыңаузы жойылуғажақын.
15Байдыңбайлығы-оныңкүштіқаласы,Кедейлердің жойылуы-олардыңкедейлігі
16Әділдіңеңбегіөміргеұмтылады,Зұлымдардың жемісікүнәжасайды.
17Тәлім-тәрбиеніұстанатынадамөміржолында,ал әшкерелеуденбастартқанадамқателеседі
18Өтірікауызбенөшпенділікжасырған,жаласөйлеген адамақымақ
19Сөздіңкөптігікүнәніқаламайды,алаузынтыйған дана
20Әділдіңтілітаңдаулыкүмістей,Зұлымдардың жүрегініңқұныжоқ.
21Әділдердіңаузыкөптітамақтандырады,ал ақымақтарданалықтыңжоқтығынанөледі
22ЖаратқанИеніңбатасыбайытады,Оғанқайғы қосады
23Зұлымдықжасауақымақүшінойынсияқты,ал саналыадамныңданалығыбар.
24Зұлымдардыңқорқынышыоныңбасынатүседі,ал әділдердіңтілегіорындалады
25Дауылқалайөтіпкетсе,зұлымдардасолайөтпейді, аләділдермәңгілікіргетас
26Тіскесіркесуы,көзгетүтінсияқты,жалқауоны жіберетіндергедесондай.
27ЖаратқанИеденқорқукүндердіұзартады,ал зұлымдардыңөміріқысқарады
28Әділдіңүміті–қуаныш,алзұлымдардыңүміті жойылады
29ЖаратқанИеніңжолы–әділдергекүш,ал зұлымдықжасаушыларжойылады.
30Әділешқашанжойылмайды,алзұлымдаржер бетіндетұрмайды
31Әділдіңаузынанданалықшығады,албұрыстіл кесіледі
32Әділдіңаузыненіңұнамдыекенінбіледі,ал зұлымныңаузыдөрекісөйлейді.
11-тарау
1ЖалғантаразыЖаратқанИеүшінжиіркенішті,ал әділсалмақОныңрахатынабөленеді
2Тәкаппарлықкелгенде,ұяткеледі,алданалық кедейлердеболады
3Әділдердіңмінсіздігіолардыжетелейді,ал бұзықтардыңарамдығыолардықұртады
4Қаһарлыкүнібайлықпайдабермейді,аләділдік өлімненқұтқарады
5Кемелдіңәділдігіоныңжолынтүзетеді,алзұлымөз зұлымдығынанқұлайды
6Әділдердіңәділдігіолардықұтқарады,албұзақылар өздерініңтентектігіменұсталады
7Зұлымадамөлсе,оныңүмітіжойылады,ал әділетсіздердіңүмітіжойылады.
8Әділқиындықтанқұтылады,Оныңорныназұлым келеді
9Екіжүздіадамөзаузыменкөршісінқұртады,аләділ адамбілімарқылықұтқарылады
МАҚАЛ
10Әділдерменжақсыболғанкезде,қалақуанады,ал зұлымдаржойылса,айғайлайды.
11Әділдердіңбатасыменқалабиіккекөтерілді,ал зұлымдардыңаузынанолқұлады.
12Даналығыжоқадамжақынынменсінбейді,ал ақылдыадамүндемейді
13Айтушысырдыашады,аладалрухтыадам жасырады.
14Кеңесжоқжердехалыққұлады,алкеңесшілеркөп болса,қауіпсіздікбар
15Бөтенгекепілболғанадамоныақылменшешеді,ал кепілдіктіжеккөретінадамсенімді
16Мейірімдіәйелабыройдысақтайды,алкүштіер байлықтысақтайды
17Мейірімдіадамөзжанынажақсылықжасайды,ал қатыгезөзтәнінқинады.
18Зұлымадамөтірікістейді,аләділдіксепкенадамға лайықтысыйболады
19Әділдікөміргеұмтылатынысияқты,зұлымдықтың соңынанергенадамөзөлімінесоқтырады
20Жүректеріқиян-кескілерЖаратқанИеүшін жиіркенішті,алөзжолындатүзуболғандарОған ұнайды
21Қолбіріктірседе,зұлымдаржазасызқалмайды,ал әділдердіңұрпағықұтқарылады.
22Әдеміәйелшошқаныңтұмсығындағыалтын әшекейдей
23Әділдіңқалауытекжақсылық,алзұлымдардың күтуі–ашу
24Шашыратыныбар,бірақкөбейетінібар;жәнебар болғаныкөпнәрсеніұстамайды,бірақолкедейлікке бейім
25Еріктіжансеміреді,суарушыөзідесуарылады
26Егінненбастартқандыхалыққарғайды,алоны сатқанныңбасынабатаболады
27Жақсылыққаұмтылғанізгіліккеқолжеткізеді,ал зұлымдықіздегенадамғаолкеледі.
28Байлығынасенгенқұлайды,аләділадамбұтақтай гүлдейді
29Өзүйінмазалайтынадамжелдіиеленеді,алақымақ жүрегіданағақызмететеді
30Әділдіңжемісіөмірағашы;Алжандыжеңген адамдана.
31Міне,жербетіндеәділдержазаланады:зұлымдар менкүнәкарлародандакөп 12-тарау
1Тәлім-тәрбиенісүйетінадамбілімдіжақсыкөреді,ал айыптыжеккөретінқатыгез
2ЖақсыадамЖаратқанИеніңрақымынаиеболады,ал зұлымадамдыайыптайды.
3Адамзұлымдықпенберікболмайды,аләділадамның тамырықозғалмайды
4Әдептіәйелкүйеуініңтәжі,алұятқақалдыратын әйелоныңсүйегіндегішіріксияқты
5Әділдіңойыдұрыс,алзұлымдардыңкеңесі–алдамшы
6Зұлымдардыңсөзіқандыкүтукерек,аләділдердің аузыолардықұтқарады.
7Зұлымдарқұлады,бірақжоқ,аләділдердіңүйі тұрады
8Адамданалығыбойыншамақталады,алжүрегі бұрмаланғанадамменсінбейді.
9Менсінбегенжәнеқызметшісібарадамөзін құрметтейтінжәненанғамұқтажадамнанжақсы.
10Әділадамөзаңыныңөмірінкөреді,алзұлымдардың мейірімділігіқатал
11Жерінөңдегеннанғатойады,албоссөзгеерген адамақылсыз.
12Зұлымзұлымдардыңторынқалайды,аләділ адамныңтамырыжемісбереді
13Зұлымөзсөзініңтұзағынатүседі,аләділадам қиындықтаншығады
14Адамөзаузынаншыққанжеміспенжақсылыққа қанағаттанады,адамқолыныңақысыналады
15Ақылсыздыңжолыдұрыс,алкеңескеқұлақасатын адамдана.
16Ақылсыздыңқаһарыбелгілі,алақылдыадамұятты жасырады
17Шындықтыайтатынәділдіктікөрсетеді,алжалған куәгералдау
18Қылыштескендейсөйлейтінбар,алдананыңтілі сау.
19Шындықтыңсөзімәңгілік,алөтірікшітілбірсәтке
20Зұлымдықтыойлағандардыңжүрегіндеалдаубар, алтыныштықкеңесшілеріүшінқуаныш
21Әділгезұлымдықболмайды,алзұлымдар зұлымдыққатолыболады.
22ӨтіріксөйлейтінсөздерЖаратқанИеүшін жиіркенішті,алшынниетпенәрекетететіндерОған ұнайды.
23Ақылдыадамбілімдіжасырады,алақымақтардың жүрегіақымақтықтыжариялайды
24Еңбекқордыңқолыбилікжүргізеді,алжалқаулар алым-салықастындаболады
25Адамныңжүрегіндегіауырлықоныеңкейтеді,ал жақсысөзонықуантады.
26Әділжақынынанартық,алзұлымныңжолыоларды азғырады
27Жалқауаңшылықтаалғанынқуырмайды,ал еңбекқордыңдүниесіқымбат
28Әділдікжолындаөмір;жәнеоныңжолындаөлім жоқ.
13-тарау
1Данаұләкесініңөсиетінестиді,алмысқылды естімейді.
2Адамөзаузынаншыққанжемістіжейді,ал қылмыскерлердіңжанызорлық-зомбылықтыжейді 3Аузынсақтағанжанынсақтайды,алаузынашқан адамжойылады.
4Жалқаудыңжанықұмар,бірақештеңесіжоқ,ал еңбекқордыңжанысеміреді
5Әділадамөтірікайтудыжеккөреді,алзұлымадам жиіркеніштіжәнеұятқақалады
6Әділдіктуражолдыұстайды,алзұлымдық күнәкардыжеңеді
7Өзінбайытқанымен,ештеңесіжоқ:өзінкедейететін, бірақүлкенбайлыққаиеболғанбіреубар. 8Адамныңөмірініңтөлеміоныңбайлығы,алкедейлер сөгісестімейді
МАҚАЛ
9Әділдіңнұрықуанады,алзұлымдардыңшамысөнеді
10Текмақтанышпенғанадаутуады,алданалықақылкеңеспенжүреді
11Құрбосқабайлықазаяды,алеңбекпенжинаған көбейеді.
12Кейінгеқалдырылғанүмітжүректіауыртады,ал қалаупайдаболғанда,бұлөмірағашы
13Сөздіжеккөретінадамжойылады,алөсиеттен қорқатынадаммарапатталады
14Даналардыңзаңыөлімтұзағынанқұтылуүшін өмірдіңбұлағы
15Жақсытүсінікжақсылықбереді,албұзықтардың жолықиын.
16Әрақылдыадамбілімменайналысады,алақымақ өзініңақымақтығынашады
17Зұлымхабаршыбұзақылыққаұшырайды,аладал елші–денсаулық
18Тәрбиеденбастартқанадамкедейлікпенұят болады,алсөгіскөргенадамқұрметкеиеболады.
19Орындалғанқалаужанғатәтті,алжамандықтан аулақболуақымақтарүшінжиіркенішті
20Даналарменбіргежүретінадамданаболады,ал ақымақтардыңдосыжойылады
21Жамандықкүнәкарлардықуады,аләділдерге жақсылыққайтарылады.
22Жақсыадамбалаларынамұрақалдырады,ал күнәкардыңбайлығыәділдергеберіледі
23Кедейлердіңегініндекөптамақбар,бірақсоттың жоқтығынанжойылатыныбар
24Таяғынаямағанбаласынжеккөреді,алонысүйген оныертеректәрбиелейді.
25Әділжанытойғаншажейді,алзұлымдардыңқарны тойыпқалады
14-тарау
1Әрданаәйелөзүйінсалады,алақымақонықолымен жұлыптастайды
2ӨзініңәділдігіменжүретінЖаратқанИеденқорқады, алөзжолындабұрмаланғаноныменсінбейді.
3Наданныңаузындатәкаппарлықтаяқбар,алдананың аузыонысақтайды
4Өгізжоқжердебесіктазаболады,бірақөгіздің күшіменкөпөседі
5Адалкуәгерөтірікайтпайды,алжалғанкуәгерөтірік айтады.
6Мазақадамданалықтыіздейді,бірақонытаппайды, алтүсінгенгебілімоңай.
7Ақылсызадамныңалдынанөт,оныңбойынан білімніңаузынбайқамасаң
8Ақылдыныңданалығы–өзжолынтүсіну,ал ақымақтардыңақымақтығы–қулық.
9Надандаркүнәнікелекеетеді,аләділдердіңигілігі бар
10Жүрекөзашуынбіледі;Бейтанысадамоның қуанышынаараласпайды
11Зұлымдардыңүйіжойылады,аләділдердіңкиелі шатырыгүлденеді
12Адамғадұрысболыпкөрінетінжолбар,бірақоның соңыөлімжолдары.
13Күлгендедежүрекқайғырады;албұлқуаныштың соңыауырлық
14Жүрегіадасқанадамөзжолынатолады,алжақсы адамөзінеризаболады.
15Қарапайымадамәрсөзгесенеді,алпарасаттыадам өзжолынкүтеді.
16Данаадамқорқады,жамандықтанаулақжүреді,ал ақымақашуланадыжәнесенімді
17Ашуланғанадамақымақтықжасайды,алзұлым адамжеккөреді.
18Қарапайымдарақымақтықтымұраетеді,ал парасаттыларбілімтәжінкиеді
19Жаманжақсыныңалдындабасиеді;жәнезұлымдар әділдердіңқақпасында
20Кедейдікөршісінедежеккөреді,албайдыңдостары көп
21Жақынынменсінбейтінкүнәжасайды,алкедейге мейірімділіктанытқанадамбақытты.
22Зұлымдықойлағандарадаспайдыма?Алжақсылық ойлағандарғамейірімділікпеншындықболады 23Кезкелгенеңбектіңпайдасыбар,бірақауыздан шыққансөзтеказапқағанаитермелейді
24Даналардыңтәжі-олардыңбайлығы,ал ақымақтардыңақымақтығы-ақымақтық.
25Шынайыкуәжандықұтқарады,алөтіріккуәгер өтірікайтады
26ЖаратқанИеніңқорқуындасенімділікбар,Оның балаларыпанаболады
27ЖаратқанИеденқорқуөлімтұзағынанқұтылу үшінөмірдіңбұлағы.
28Халықтыңкөптігіндепатшаныңабыройыбар,ал халықтыңжоқтығынанәміршіжойылады
29Ашуғаасыққанныңақыл-парасатызор,алрухы асығысадамақымақтықтыарттырады
30Саужүрек–тәнніңөмірі,алсүйектіңшіріктігіне қызғаныш.
31КедейдіқинағанЖаратушысынқорлайды,алоны құрметтейтінкедейгемейірімділіктанытады
32Зұлымадамзұлымдығыменқуылады,аләділадам өзөлімінеүміттенеді
33Даналықақылдыныңжүрегіндеболады,ал ақымақтардыңішіндегісібелгіліболады.
34Әділдікелдіасқақтатады,алкүнәкезкелген халықтықорлайды
35Патшаныңрақымыданақұлға,алқаһарыұятқа қалдырушыға
15-тарау
1Жұмсақжауапашудыбасады,алауырсөзашуды қоздырады
2Дананыңтілібілімдідұрысайтады,алақымақтардың аузыақымақтықтытөгеді
3ЖаратқанИеніңкөзібарлықжерде,жамандыда, жақсыныдакөреді
4Салауаттытіл–өмірағашы,албұзықтық–рухты бұзу
5Ақымақәкесініңөсиетінменсінбейді,аләшкерелеуді ойлағанақылды.
6Әділдіңүйіндебайлықкөп,алзұлымдардың
7Ақылдыныңсөзібілімдітаратады,алақымақтың жүрегіолайетпейді
МАҚАЛ
8ЗұлымдардыңқұрбандығыЖаратқанИеүшін жиіркенішті,аләділдердіңдұғасыОғанұнайды.
9ЗұлымдардыңжолыЖаратқанИеүшінжиіркенішті, бірақоләділдіктіңсоңынанергендердіжақсыкөреді.
10Жолданбастартқанғатүзелуауыр,сөгістіжек көретінөледі
11ТозақпенжойылуЖаратқанИеніңалдында:Адам баласыныңжүректеріодандабетер?
12Мазақтаушыөзінәшкерелегендісүймейді,данаға бармайды
13Көңілдіжүректіңжүзіжайдарыболады,алжүректің мұңынанрухжараланады
14Ақыл-парасатыбарадамныңжүрегібіліміздейді,ал ақымақтардыңаузыақымақтықпенқоректенеді
15Азапшеккендердіңбарлықкүндерізұлымдық,ал көңілікөңілділердіңмейрамыбар.
16ЖаратқанИеденқорқумолқазынаменондағы қиыншылықтангөріазжақсы
17Сүйіспеншілікбаржердешөптенжасалғанкешкіас тоқылғанөгізбенөшпенділіктенартық
18Ашуланғанадамдаудықоздырады,алашуға асықпайтындаудыбасады.
19Жалқауадамныңжолытікендіқоршаусияқты,ал әділадамныңжолыашық
20Ақылдыұләкеніқуантады,алақымақшешесін менсінбейді
21Ақылсызадамүшінақымақтыққуаныш,алсаналы адамтүзужүреді.
22Ақыл-кеңессізниеттерітүккетұрғысыз,бірақ кеңесшілердіңкөптігіненоларберік
23Адамөзаузынаншыққанжауапқақуанады,өз уақытындаайтылғансөзқандайжақсы!
24Өміржолыданағажоғары,оластындағытозақтан кетсін.
25ЖаратқанИетәкаппарлардыңүйінқиратады,ал жесірдіңшекарасынбекітеді
26ЗұлымдардыңойларыЖаратқанИегежиренішті,ал тазалардыңсөздеріжағымдысөздер
27ПайдақұмарөзүйінбүлдіредіАлсыйлықтардыжек көретінадамтіріқалады.
28Әділдіңжүрегіжауапберугетырысады,ал зұлымныңаузыжамандықтытөгеді
29ЖаратқанИезұлымдарданалыс,аләділдердің дұғасынтыңдайды
30Көздіңнұрыжүректіқуантады,Жақсысөзсүйекті семіртеді.
31Өмірдіңсөгісінестігенқұлақданалардыңарасында қалады.
32Тәлім-тәрбиеденбастартқанадамөзжанын менсінбейді,алсөгісестігенадамтүсінеді
33ЖаратқанИеденқорқуданалықнұсқау;ал намыстанбұрынкішіпейілділік.
16-ТАРАУ
1Адамныңжүрегініңдайындығы,тілдіңжауабы ЖаратқанИеден.
2Адамныңбарлықжолдарыоныңкөзалдындатаза; бірақЖаратқанИерухтардытаразылайды
3ӨзістеріңдіЖаратқанИегетапсыр,сондаойларың берікболады
4ЖаратқанИебәрінӨзіүшінжаратты,Иә, зұлымдардыдазұлымдықкүніүшін.
5ЖүрегітәкаппарадамЖаратқанИегежиренішті,Қол ұстасып,жазасызқалмайды.
6Мейірімділікпеншындықарқылызұлымдық тазартылады,ЖаратқанИеденқорқуарқылыадамдар зұлымдықтанаулақболады
7АдамныңжолыЖаратқанИегеұнамдыболса,Ол тіптіжауларындаөзіментатуетеді
8Заңсызкөптабыстан,әділдікпеназалғанжақсы 9Адамныңжүрегіөзжолынойлаптабады,ал ЖаратқанИеоныңқадамынбағыттайды
10Құдайдыңүкіміпатшаныңаузында,Оныңаузы сотташектеншықпайды
11ӘділсалмақпентаразыЖаратқанИені,Қаптың барсалмағыОныңісі.
12Патшалардыңзұлымдықжасауыжиіркенішті, өйткенітақәділдікарқылыбекітіледі
13Әділеріндерпатшалардыңқуанышы;Олардұрыс сөйлегендіжақсыкөреді
14Патшаныңқаһарыөлімхабаршысындай,алдана адамонытыныштандырады.
15Патшаныңжүзініңнұрындаөмірбар;Оныңрақымы соңғыжаңбырдыңбұлтындай
16Алтыннанданалыққаиеболғанқандайжақсы!және күмісемес,таңдаулыболуүшінтүсінуүшін!
17Әділдіңжолы–зұлымдықтантайдырады,Жолын ұстанғанжанынсақтайды.
18Тәкаппарлықжойылуданбұрын,Тәкаппаррух құлауданбұрынкеледі
19Тәкаппарменолжаныбөліскенненгөрі, кішіпейілділіктанытқанжақсы
20Ақылменшешкенжақсылыққажетеді,Жаратқан Иегесенімартқанадамбақытты.
21Жүрегіданышпанақылдыдепаталады,Еріннің тәттілігібілімдіарттырады
22Түсінікоғаниеболғанадамүшінөмірдіңбұлағы,ал ақымақтардыңтәлімі-ақымақтық
23Данаадамныңжүрегіаузынүйретеді,аузына тағылымқосады.
24Жағымдысөзбалдыңұясындай,жанғатәтті, сүйеккесаулық
25Адамғадұрысболыпкөрінетінжолбар,бірақоның соңыөлімжолдары
26Еңбекетушіөзіүшінеңбекетеді;Өйткеніоның аузыоныаңсайды.
27Құдайсызадамзұлымдықтықазыпалады,Оның аузындажалындағанотбар.
28Жаманадамұрыс-керіссебеді,Сыбырласбасты достардыажыратады
29Зұлымадамкөршісіназғырып,оныжақсыемес жолғасалады.
30Жаманойларойлапкөзінжұмады,Еріндерін қимылдатыпзұлымдықтыжасайды
31Әділдікжолындатабылса,қараңғыбасдаңқтәжі
32Ашуғабаяуадамкүштіденжақсы;Қаланыбасып алғанғақарағанда,оныңрухынбасқаратынадам.
33ЖеребетізегелақтырылдыБірақоныңбарлық билігіЖаратқанИеніңқолында
МАҚАЛ 17-тарау
1Дау-дамайғатолықұрбандықтарғатолыүйденқұрғақ дәмментыныштықжақсы.
2Ақылдықызметшіұятқақалдыратынұлдыбасқарып, бауырластарарасындамұраныңбірбөлігінеиеболады
3Кәстрөлкүміске,пешалтынғаарналған,бірақ ЖаратқанИежүректердісынайды.
4ЗұлымадамжалғансөзгеқұлақасадыАлөтірікші тентектілгеқұлақасады
5КедейдімазақеткенадамЖаратушысынатілтигізеді, албақытсыздыққақуанғанадамжазасызқалмайды
6Балалардыңбалалары–қарттардыңтәжі;Ал балалардыңдаңқы–олардыңәкелері
7Жақсысөзақымақболмас,Өтіріксөйлегенадам әміршіболмайды.
8Сыйлыққолындабардыңкөзіндеасылтастай,ол қайдабұрылса,гүлдейді
9Айыптыжасырғанадамсүйіспеншіліктііздейді;Ал істіқайталағанадамдостарынажыратады
10Ақымаққажүзсоққыдангөрісөгісақылдығакөбірек түседі.
11Жаманадамтекбүлікіздейді,сондықтаноғанқарсы қатыгезхабаршыжіберіледі
12Ақымақақымақболғанша,малынтартыпалғанаю адамдыкездестірсін
13Кімде-кімжамандыққажақсылықпенжауапберсе, оныңүйіненжамандықкетпейді.
14Дау-дамайдыңбасысудыағызыпжібергендей болады,сондықтандауғаараласпасбұрындаудыдоғар
15Зұлымдықтыақтайтында,әділдіктіайыптағанда ЖаратқанИеніңалдындажиіркенішті
16Неліктенақылсыздыңқолындаданалықтыңқұны бар,оныңжүрегіжоқболсада?
17Досқашандажақсыкөреді,бауырласқиыншылық үшінтуады
18Түсініксізадамқолынсозып,досыныңалдында кепілболады
19Дау-дамайдыұнататынзаңсыздықтыжақсыкөреді, Қақпасынасқақтатқанадамжойылудықалайды.
20Жүрегімұңайғанжақсылықтаппайды,алтілі бұрмаланғанадамбұзақылыққатүседі
21Надандытуатынадамонықайғығақосады,ал ақымақтыңәкесіқуанышқабөленбейді
22Көңілдіжүрекдәрісияқтыжақсылықжасайды,ал сынғанрухсүйектердіқұрғатады.
23Зұлымадамүкімшығаружолдарынбұрмалауүшін кеудеденсыйлықалады.
24Ақыл-парасатыбардыңалдындабірақақымақтың көзіжердіңшетінде
25Ақылсызұләкесінеқайғы,алтуғанбаласынаашу
26Сондай-ақәділдіктіжазалауда,әділдікүшін әміршілердідежазалаужақсыемес
27Білімдіадамсөзінаямайды,алсаналыадамның рухыкеремет
28Тынымсызадамдаақылдыболыпсаналады,ал аузынжапқанадамақылдыболыпсаналады.
18-тарау
1Қалауарқылыадамөзін-өзіажыратып,барлық
2Ақымақақылғарақаттанмайды,бірақоныңжүрегі ашылаалады.
3Зұлымдаркелгенде,қорлықпенқорлықкеледі 4Адамныңаузынаншыққансөздер–тереңсу, даналықтыңбұлағыағыпжатқанбұлақтай.
5Зұлымдықтықабылдап,Әділдісотарқылықұлату жақсыемес
6Ақылсыздыңернідаутуғызады,алоныңаузы соққығашақырады
7Ақылсыздыңаузы-оныңқұрдымы,ерні-жанының тұзағы
8Ертегіайтушыныңсөзіжарасияқты,оліштіңтүбіне түседі.
9Өзісіндежалқауадамүлкенысырапшығабауыр болады
10ЖаратқанИеніңесімі–берікмұнара,Әділдероған жүгіріпкіріп,аманқалады
11Байдыңбайлығы–оныңберікқаласы, Тәкаппарлығыменбиікқабырға.
12Адамныңжүрегіжойылмасбұрынтәкаппар,құрмет алдындакішіпейілболады
13Кіместімейтұрыпжауапберсе,бұлолүшін ақымақтықәріұят
14Адамныңрухыоныңәлсіздігінсақтайды;бірақ жаралырухтыкімкөтереалады?
15Ақылдыныңжүрегібілімалады;Алдананыңқұлағы біліміздейді
16Адамныңсыйыоғанорынбередіжәнеоныұлы адамдардыңалдынашығарады
17Өзісінбіріншіорындағанадамәділболыпкөрінеді; Бірақкөршісікеліп,оныіздейді.
18Жеребедау-дамайдытоқтатып,күштілердіңарасын ажыратады
19Ренжігенбауырластыжеңукүштіқаладанқиын, Олардыңдауысарайдыңтемірторындай
20Адамныңқарныаузынаншыққанжеміскетойады жәнееріндеріүлкейгенсайынолтолтырылады.
21Өлімменөміртілдіңбилігінде,онысүйетіндер оныңжемісінжейді
22Әйелтапқанадамжақсылықтауып,ЖаратқанИенің рақымынабөленеді
23Кедейлержалбарынады;бірақбайдөрекіжауап береді.
24Досыбарадамдостықтанытуыкерек,ағайыннанда жақындосбар
19-ТАРАУ
1Сөзіндебұрмаланып,ақымақболғаннан,мінсізөмір сүргенкедейжақсы
2Сондай-ақ,жанныңбілімсізболуыжақсыемес;Ал аяғыменасыққанкүнәжасайды.
3Адамныңақымақтығыөзжолынбұзады,Оның жүрегіЖаратқанИегеқарсы
4Байлықкөпдосболады;бірақкедейкөршіденбөлек тұрады
5Жалғанкуәгержазасызқалмайды,алөтіріксөйлеген адамқұтылаалмайды
6Көпадамдарәміршігерақымдылықтілейді,Сыйлық берушігеәрадамдосболады.
МАҚАЛ
7Бүкілкедейағайындароныжеккөреді,достарыодан қаншалықтыалыстайды?Ололардысөзбенқуады, бірақоларонықалайды
8Даналықтыалғанжанөзжанынсүйеді,Ақылпарасаттысақтағанжақсылыққаиеболады.
9Жалғанкуәгержазасызқалмайды,алөтіріксөйлеген адамөледі
10Ләззатақымаққаұнамайды;қызметшініңкнязьдерге билікетуіәлдеқайдааз
11Адамныңақыл-ойыашуынбасадыОныңдаңқы күнәніжеңу
12ПатшаныңқаһарыарыстанныңақырғанындайБірақ оныңрақымышөптегішықтай.
13Ақылсызұл-әкесініңқасіреті,аләйелдіңдауыүзіліссіз
14Үйменбайлықата-бабамұрасы,Алсаналыәйел ЖаратқанИеден
15Жалқаулықтереңұйқығакетеді;Албосжан аштыққаұшырайды.
16ӨсиеттіұстанушыөзжанынсақтайдыАлоның жолдарынжеккөретінадамөледі
17КедейгежаныашитынадамЖаратқанИегеқарыз бередіОныңбергенінқайтарады
18Үмітбаркездеұлыңдытәрбиеле,Оныңжылағаны үшінжаныңаямасын.
19Қаһарлыадамжазағатартылады,өйткеніоны құтқарсаң,онықайталауыңкерек
20Ақыл-кеңестыңдап,тәлім-тәрбиеал,сондасен ақылдыболасың
21Адамныңжүрегіндекөптегенқұрылғыларбар; ДегенменЖаратқанИеніңкеңесіорындалады.
22Адамныңқалауы–оныңмейірімділігі,Кедейадам өтірікшіденжақсы
23ЖаратқанИеденқорқуөміргеұмтылады,Оғание болғанадамқанағатшылболадыоғанзұлымдық келмейді
24Жалқауқолынкеудесінетығып,онықайтадан аузынаапарғысыкелмейді
25Мазалағандыұрсаңдар,қарапайымдарсақболады, Ақыл-парасатыбардыайыптаңдар,сондаолбілімді түсінеді
26Әкесінтоздырып,шешесінқуғанбалаұятқа қалдыратын,масқараболатынұл.
27Балам,білімсөздеріненжаңылыстыратын
нұсқаулардытыңдама
28Құдайсызкуәгерсоттықорлайды,алзұлымның аузызұлымдықтыжейді
29Мысқылшыларғаүкім,ақымақтарғажолақ дайындалады
20-тарау
1Шарап-мазақ,күштісусынашулы,алоларқылы алданғанадамданаемес
2Патшаданқорқуарыстанныңақырғандауысындай, Оныашуландыратынадамөзжанынакүнәжасайды
3Дау-дамайдыдоғарғанадамүшінқұрмет,бірақкез келгенақымақараласатынболады
4Жалқаусуықтанжержыртпайды;Сондықтанолорақ кезіндеқайырсұрайды,бірақештеңесіжоқ.
6Адамдардыңкөпшілігіәркімөзініңжақсылығын
7Әділадаммінсізөмірсүреді,Оныңбалаларыодан кейінбатаалады.
8Соттағындаотырғанпатшабарлықзұлымдықты көзіментаратады
9Менжүрегімдітазарттым,күнәмнентазамындепкім айтаалады?
10СүңгуірсалмақтарменөлшеуіштерЖаратқанИеге жиіркенішті
11Баланыңөзіісінен,ісініңтазалығымен, дұрыстығыментанылады
12ЖаратқанИееститінқұлақпенкөретінкөзді жаратқан
13Ұйықтаудыжақсыкөрме,жоқшылыққатап болмассың;Көзіңдіаш,сондананғатойыпқаласың.
14Ештеңеемес,бұлештеңеемес,-дейдісатыпалушы, бірақолкеткенненкейінмақтанады
15Алтында,жақұттакөп,бірақбілімніңеріндеріасыл тас
16Оныңбөтенгекепілболатынкиімінал,бөтенәйелге кепілгеал.
17Алдамдықтыңнаныадамғатәтті,Бірақкейіноның аузықиыршықтасқатолады
18Кезкелгенмақсаткеңесарқылыбелгіленеді,Жақсы кеңеспенсоғыс
19Айтыпжүргенадамқұпияныашады,сондықтан оныңаузынмақтағанғаараласпа.
20Кімде-кімәкесіннемесеанасынқарғаса,оныңшамы қараңғытүнектесөнеді
21Мұраныбастапқыдаасығысалуғаболады.бірақ оныңсоңыберекеліболмайды
22«Жамандықпенжазалаймын»демеБірақЖаратқан Иенікүт,сондаОлсеніқұтқарады.
23СүңгуірсалмақЖаратқанИегежиіркеніштінәрсе жәнежалғантеңгерімжақсыемес
24АдамныңбаруыЖаратқанИеден.Сондаадамөз жолынқалайтүсінеалады?
25Бұлқасиеттінәрсеніжеп,антбергенненкейін тергеугекіріскенадамғатұзақ.
26Данапатшазұлымдардышашыратады,Дөңгелекті олардыңүстінеапарады
27АдамныңрухыЖаратқанИеніңшырағы,ол іштіңбарлықжерінзерттейді
28Мейірімділікпеншындықпатшанысақтайды,Оның тағынмейірімділікпенұстайды.
29Жастардыңдаңқы-олардыңкүші,Қарттардың көркі-бозбасы.
30Жараныңкөгілдірлігізұлымдықтытазартады,іштің ішкібөліктеріндесолайтазартады 21-тарау
1ПатшаныңжүрегіЖаратқанИеніңқолында,су өзендерісияқты,Олонықалағанжерінебұрады 2Адамныңәржолыдұрыс,алЖаратқанИежүректерге ойсалады.
3ЖаратқанИегеәділдікпенүкімшығаруқұрбандық шалудандаұнайды
4Биіккөзқарас,тәкаппаржүрекжәнезұлымдардың жержыртуыкүнә
МАҚАЛ
5Еңбекқордыңойытекмолшылыққаұмтылады;бірақ текқалауғаасыққандардыңәрқайсысынан.
6Өтіріктілменқазынағақолжеткізу–өлімге ұмтылғандардыңбосқалақтырылуы.
7Зұлымдардыңтонауыолардықұртады;өйткеніолар үкімшығаруданбастартады
8Адамныңжолықиян-кескі,алтазаадамныңісідұрыс 9Кеңүйдетөбелескенәйелменбіргетұрғанша,үйдің бірбұрышындатұрғанжақсы
10Зұлымныңжаныжамандықтықалайды,Жақыны оныңкөзалдындарақымтаппайды
11Мазақтаушыжазаланса,қарапайымадамдана болады,данағатәлімалса,білімалады.
12Әділзұлымдардыңүйінеақылменқарайды,ал Құдайзұлымдардызұлымдығыүшінқұлатады
13Кедейлердіңзарынақұлағынтыйғанадамөзіде жылайды,бірақестілмейді
14Жасырынсыйашудыбасады,алкеудедегісый қаттыашудыбасады.
15Әділгеүкімшығаруқуаныш,алзұлымдық жасаушыларжойылады
16Ақылжолынанадасыпкеткенадамөлілер қауымындақалады
17Ләззаталудыұнататынкедейболады,Шараппен майдыжақсыкөретінадамбайболмайды.
18Зұлымдарәділдерүшінтөлем,аләділдерүшін шектеншыққантөлемболады
19Дауласып,ашулыәйелменболғанша,шөлдалада тұрғанжақсы
20Даналардыңүйіндеқалаукерекқазынажәнемай бар;Алақымақадамоныжұмсайды.
21Әділдікпенмейірімділіккеергенадамөмірге, әділдікпенқұрметкеиеболады
22Данаадамқұдіреттілерқаласыналып,оған сенімділіккүшінжояды
23Аузыментілінсақтағанжанжанынқиындықтан сақтайды.
24Тәкаппарәрітәкаппармысқылоныңесімі, Тәкаппарқаһарынтөгетін
25Жалқаулардыңқұмарлығыоныөлтіреді;Өйткені оныңқолдарыеңбекетуденбастартады
26Олкүнібойыашкөздікпенаңсайды,аләділадам бередіжәнеаямайды.
27Зұлымдардыңқұрбандығыжиіркенішті,олоны жаманойменәкелсе,одандакөп?
28Жалғанкуәгерөледі,алестігенадамүнемісөйлейді.
29Зұлымадамныңбетінқатайтады,аләділадам жолынкөрсетеді.
30ЖаратқанИегеқарсыданалықта,түсінікте,кеңес тежоқ
31Жылқышайқаскүнінедайындалды,бірақ қауіпсіздікЖаратқанИеден.
22-тарау
1Үлкенбайлықтангөріжақсыесімдітаңдаукерек, күміспеналтыннангөрісүйіспеншіліктіжақсыкөру. 2Байларменкедейлербасқосады,Жаратушы ЖаратқанИе
3Ақылдыадамзұлымдықтыалдыналабіледі,
4КішіпейілділікпенЖаратқанИеденқорқубайлық,
5Тікенектерментұзақтарқаскөйдіңжолында,Жанын сақтағаноларданалысболады.
6Баланыбаратынжолғаүйрет,Қартайғанкездеол жолдантаймайды
7Байкедейгебилікжүргізеді,алқарызалушықарыз берушігеқызмететеді.
8Зұлымдықсепкенбосегінорады,Ашуының таяқшасыжойылады
9Көзімоладамбатаалады;Өйткеніолөзініңнанын кедейлергебереді
10Мазалағанадамдықуыптаста,сондадаукетеді.иә, жанжалменқорлаутоқтатылады
11Жүрегініңтазалығынсүйетінадам,Оныңаузынан шыққанмейірімдіпатшаоныңдосыболады.
12ЖаратқанИеніңкөзібілімдісақтайды,Ол қылмыскердіңсөзінжоққашығарады
13Жалқау:«Сырттаарыстанбар,менкөшедеөлемін», –дейді
14Бөтенәйелдердіңаузы–тереңшұңқыр,Жаратқан Иеденжиіркенгенадамсондақұлайды.
15Баланыңжүрегіндеақымақтықбар;бірақтүзеу таяқшасыоныоданалыстатады
16Байлығынкөбейтуүшінкедейдіқыспаққаалған,ал байғабергенадамміндеттітүрдежоқшылыққа ұшырайды
17Құлағыңыздыиіп,даналардыңсөздерінтыңдаңыз жәнеменіңбілімімдітыңдаңыз
18Өйткеніолардыішіңдесақтасаң,бұлжақсыОлар сеніңаузыңақонады.
19ЖаратқанИегесенімартуыңүшін,менбүгінсаған, тіптісағанайттым
20Менсағанақыл-кеңестерменбілімдекеремет нәрселержазғанжоқпынба?
21Менсағанақиқатсөздердіңанықтығынбілуімүшін; Сағанжібергендергешындықсөздерінежауапбере аласыңба?
22Кедейдітонамаңыз,өйткеніолкедей,Қақпа алдындақиналғандықыспаңыз.
23ӨйткеніЖаратқанИеолардыңісінқорғайды, олардытонапкеткендердіңжанынтонады
24Ашуланғанадаммендосболма;Қаһарлыадаммен барма
25Оныңжолдарынүйреніп,жаныңдытұзаққатүсірме
26Сенолардыңқолұстасқандарынаннемесе қарыздарынакепілболғандарынанболма
27Төлеугеештеңеңжоқболса,олнегеастыңдағы төсегіңдітартыпалуыкерек?
28Ата-бабаңорнатқанежелгібелгініжойма
29Өзісінеынталыадамдыкөресіңбе?ол патшалардыңалдындатұрсын;олнашарадамдардың
1Билеушіменбіргетамақішугеотырғанда,алдыңдане
МАҚАЛ
5Сенжоқнәрсегекөзсаласыңба?Өйткенібайлық қанатқылады;оларқыранболыпкөккеұшады.
6Көзіжаманныңнанынжеме,оныңдәмдітағамдарын қалама.
7Өйткеніолжүрегіндеқалайойласа,олдасолай: «Жеңдер,ішіңдер»,-дейдіолсағанбірақоныңжүрегі сеніменемес
8Жегентоқашыңдықұсып,тәттісөздеріңді жоғалтасың
9Ақылсыздыңқұлағынасөйлеме,өйткеніолсенің сөздеріңніңданалығынжеккөреді
10Ескібелгініалыптастамаңыз;жәнежетімдердің өрістерінекірмеңдер.
11Өйткеніолардықұтқарушықұдіретті;Олсенімен олардыңісінсоттайды
12Жүрегіңдіілімге,құлағыңдыбілімдісөздергесал.
13Баланытүзеуденбастартпа,өйткеніонытаяқпен ұрсаң,олөлмейді
14Сенонытаяқпенұрып,жанынтозақтанқұтқарасың.
15Ұлым,сеніңжүрегіңданаболса,меніңдежүрегім деқуанады
16Иә,сеніңаузыңдұрыссөйлегенде,меніңтізгінім қуанады
17Жүрегіңкүнәкарлардықызғанбасын,бірақкүні бойыЖаратқанИеденқорқыпжүр.
18Өйткеніақырзаманбаржәнесеніңүмітіңүзілмейді
19Тыңда,ұлым,данабол,жүрегіңежолкөрсет
20Шарапішетіндердіңарасындаболмаңдар.ет жегіштердіңарасында:
21Өйткенімаскүнемментойымсызкедейлікке ұшырайды,алұйқышылдықадамғашүбереккигізеді.
22Өзіңдідүниегеәкелгенәкеңдітыңда,Қартайғанда анаңдыменсінбе
23Шындықтысатыпал,онысатпа.Сондай-ақданалық, нұсқаужәнетүсінік
24Әділдіңәкесіқаттықуанады,алкімданабалатуады, оғанқуанады.
25Сеніңәкеңменшешеңқуанады,алсенідүниеге әкелгенәйелқуанады
26Ұлым,жүрегіңдімағанбер,меніңжолдарымды көзіңебақылайгөр
27Жезөкшетереңор;албейтанысәйел–тар шұңқыр.
28Олсондай-ақолжаіздепжүріп,адамдарарасындағы қылмыскерлердікөбейтеді
29Кімніңқасіретібар?кімдеқайғыбар?кімдедаубар? кімбылжырапжатыр?Кімдесебепсізжараларбар?
кімніңкөзініңқызаруыбар?
30Шарапішіп,ұзақотыратындар;араласшарап іздеугебаратындар
31Шараптыңқызылболғанына,тостағандағытүсін бергеніне,дұрысқозғалғанынақарама.
32Ақырындаолжыландайшағады,құмырадайшағады
33Көздеріңбөтенәйелдердікөреді,жүрегің бұрмаланғансөздердіайтады
34Иә,сентеңіздіңортасындажатқандайнемеседіңгек басындажатқандайболасың.
35«Оларменіұрды»дейсіңбе,менауырғанжоқпын оларменіұрды,менонысезбедім:менқашаноянамын? Менонытағыдаіздеймін.
24-тарау
1Жаманадамдарғақызғанышпенқарама,олармен біргеболғыңкелме.
2Өйткеніолардыңжүректеріжойылудызерттейді,ал олардыңауыздарызұлымдықтуралыайтады
3Даналықтыңарқасындаүйтұрғызылады;жәнетүсіну арқылыанықталады:
4Білімніңарқасындабөлмелербарлықбағалыжәне жағымдыбайлыққатолыболады
5Ақылдыадамкүшті,иә,білімдіадамныңкүш-қуаты артады
6Данакеңесарқылысоғысасың,кеңесшілеркөпболса, қауіпсіздікбар
7Ақымақүшінданалықтымбиік,Қақпадааузын ашпайды.
8Жамандықжасаудыойлағанадамбұзақыдеп аталады
9Ақымақтықтуралыой-күнә,алмысқыл-адамдар үшінжиіркенішті
10Қиыншылықкүніәлсіресең,күшіңаз
11Өлімгетартылғандардыжәнеөлтірілугедайын адамдардықұтқаруғакөнбесең;
12Егерсен:«Міне,бізмұныбілмедікЖүрегімен ойлайтынадамсоныескермейме?Алсеніңжаныңды сақтайтынадамоныбілмейдіме?Әркімгеөзістеріне қарайсыйбермейме?
13Балам,балже,өйткеніолжақсы;жәнесіздіңдәмі тәттібалұясы:
14Даналықтыбілусеніңжаныңүшінсолайболады: онытапқанкезде,сыйболады,алүмітіңүзілмейді.
15Күтпе,уа,зұлымадам,әділдердіңмекенінеқарсы! оныңжатқанжерінбұзба:
16Өйткеніәділадамжетіретқұлап,қайтакөтеріледі, алзұлымдарбұзақылыққаұшырайды
17Жауыңқұлағандақуанба,сүрінгендежүрегің қуанбасын.
18ЖаратқанИемұныкөрмеседе,бұлоғанұнамай, ашуынқайтарыпалмасын
19Зұлымадамдарүшінренжіме,зұлымдарғақызғанба. 20ӨйткенізұлымадамғасыйболмайдыЗұлымдардың шамысөндірілсін
21Ұлым,ЖаратқанИеденжәнепатшаданқорқ, өзгеругеберілгендергеараласпа
22Өйткеніолардыңапатыкенеттенкөтеріледі; Екеуініңдекүйрегенінкімбіледі?
23БұлдаданышпандарғатиесіліҮкімдеадамдарды құрметтеужақсыемес.
24Зұлымдарға:«Сенәділсің!Оныхалыққарғайды, халықтароныжеккөреді
25Бірақоныәшкерелегендеррахаттанып,игібатаға кенеледі.
26Әрадамдұрысжауапберетінернінсүйсін
27Сырттажұмысыңдыдайындап,оныдаладаөзіңесай етсосынүйіңдітұрғыз
28Көршіңесебепсізкуәболма;жәнеөзаузыңмен
29«Олмағаністегеніндей,мендеоғансолайістеймін: Менадамғаістегенісінеқарайберемін»деме
31Міне,оныңбарлығынтікенектербасып,бетін қалақайбасып,тасқабырғасықирапқалған.
32Сондаменоныкөріп,жақсылапойладым:Меноған қарап,тәлімалдым.
33Біразұйықтап,аздапұйықтап,аздапқолдықайырып ұйықтаукерек
34Сеніңкедейлігіңжолғашыққандайболадыжәне сеніңқарулыадамсияқтықалауың.
25-тарау
1БұлдаЯһудапатшасыЕзекияныңадамдарыкөшіріп алғанСүлейменніңнақылсөздері.
2БірнәрсеніжасыруҚұдайдыңұлылығы,ал патшалардыңқұрметібірнәрсенііздеу
3Биіктікүшінаспан,тереңдікүшінжержәне патшалардыңжүрегініздеумүмкінемес 4Күмістіңқышыналыптаста,сондаоданжақсысы үшіныдысшығады.
5Зұлымдардыпатшаныңалдынаналыптаста,сонда оныңтағыәділдікпенбекітіледі
6Патшаныңалдынашықпа,ұлыадамдардыңорнында тұрма
7Саған:«Осыжаққашық!»деужақсыСенөз көзіңменкөргенәміршініңалдындатөменболуың керекеді
8Көршіңсеніұятқақалдырғанкезде,оныңсоңындане істеріңдібілмейқалуыңүшінасықпа.
9Өзісіңдікөршіңніңөзіменталқыла;жәнебасқаға құпияныашпаңыз:
10Мұныестігенсенімасқараетіп,масқаралығыңнан бастартпасын
11Орындалғансөзкүміссуреттердегіалтыналмадай
12Мойынсұнғышқұлаққаданаәшкерелеушіалтын сырға,тазаалтыннанжасалғанәшекейсияқты
13Өзінжіберетіндергеадалхабаршыегінжинау кезіндегіқардыңсалқынысияқты,өйткеніол қожайындарыныңжанынсергітеді
14Жалғансыйменмақтанатынадамбұлтпен жаңбырсызжелсияқты.
15Шыдамдылықпенәміршікөндіреді,алжұмсақтіл сүйектісындырады
16Сізбалтаптыңызба?Тойыпқалмасүшінжейтіндей жеп,құсыпжібер
17КөршіңніңүйіненаяғыңдытартОлсененшаршап, сеніжеккөріпкетпесін.
18Көршісінеқарсыжалғанкуәлікбергенадамоқ, қылышжәнеөткіржебе.
19Қиыншылықтаопасызадамғасенімартқантіс сынған,буыннаншыққантабансияқты
20Суықауадакиіміншешіптастайтын,нитргесірке суынтөгетіндей,жүректіауыртыпәнайтатынадам сондай
21Егержауыңашболса,оғаннанберЕгеролшөлдесе, оғансуберіңіз
22Өйткеніоныңбасынаоттыкөмірүйіп,ЖаратқанИе сағансыйбереді.
23Солтүстікжеліжаңбырдыайдапжібереді, Ашуланғанжүзғайбатшытілгеұқсайды
24Төбелескенәйелменжәнекеңүйдетұрғанша,үйдің төбесіндетұрғанжақсы
25Шөлдегенжанғасуықсуқандайболса,алыселден келгенізгіхабардасондай.
26Әділадамзұлымдардыңалдындақұласа,бұлақ бұлақпенбұзылғанбұлақсияқты.
27Балдыкөпжеужақсыемес,сондықтанадамдардың өздаңқыніздеуідаңқемес
28Өзрухынбилемейтінадамқираған,қабырғасыжоқ қалағаұқсайды.
26-тарау
1Жаздақар,егінорағындажаңбырсияқты,Ақылсыз адамғақұрметсондайкөрінбейді.
2Адасыпжүргенқұс,ұшатынқарлығашсияқты, себепсізқарғыскелмейді
3Атқақамшы,есеккешылбыр,ақымақтыңарқасына шыбық
4Ақымаққаақымақтығынақарайжауапберме,сонда сендеоғанұқсамайсың.
5Наданғаақымақтығынақарайжауапбер,олөз тәкаппарлығыменданаболыпқалмасүшін
6Ақылсыздыңқолыменхабаржібергенадамаяғын кесіп,зиянынішеді
7Ақсақтардыңаяғытеңемес,Надандардыңаузында астарлыәңгімебар.
8Тастыитарқағабайлағандай,ақымаққақұрмет көрсететінадамсондай
9Ішімдіктіңқолынатікенкөтерілетінісияқты, ақымақтардыңаузындағыастарлыәңгімедесолай 10БарлығынжаратқанұлыҚұдайақымақтардыда, шектеншыққандардыдажазалайды.
11Итқұсығынақайтыпоралса,ақымақөз ақымақтығынақайтады
12Өзкөкіректігіменданаадамдыкөресіңбе?одангөрі ақымақтанүміткөп
13Жалқау:«Жолдаарыстанбарарыстанкөшеде 14Есіконыңтопсасынақалайбұрылса,жалқау төсегіндесолайайналады
15ЖалқауқолынкеудесінетығыпаладыОны қайтаданаузынажеткізуонықынжылтады.
16Жалқауақылайтатынжетіадамнандаақылдырақ
17Жанынанөтіп,өзінетиесіліемесдау-дамайға араласқанадамиттіңқұлағынанұстағанменбірдей. 18Отты,жебелердіжәнеөлімділақтыратынессізадам сияқты,
19Көршісіналдап:«Менспортпенайналыспаймын ба?»–дегенадамсолайма?
20Ағашжоқжердеотсөнеді,сөйтіпайтушыжоқ жердедаутоқтайды
21Көміротжағуүшін,ағашотжағуүшінЖанжал тудыратындауласадамдасолай
22Ертегіайтушыныңсөздеріжарасияқты,оларіштің түбінетүседі
23Өртенгенеріндермензұлымжүреккүміс балшықпенжабылғанқышсынықтарғаұқсайды 24Жеккөретінадамөзаузынашады,алдап-арбалады
МАҚАЛ
28Өтірікшітілқасіретшеккендердіжеккөреді;Ал мақтағанауызқұрдымғакетеді.
27-тарау
1Ертеңгікүнгемақтанба;Өйткенісенбіркүнніңне әкелетінінбілмейсің
2Өзаузыңемес,басқабіреусенімақтасын.бөтенадам, сеніңаузыңемес
3Тасауыр,құмауыр;бірақақымақтыңқаһары екеуінендеауыр
4Ашу–қатыгез,ашу–шектеншығу;бірақ көреалмаушылықтыңалдындакімтұраалады?
5Ашықсөгісжасырынмахаббаттанжақсы
6Достыңжарасыадал;бірақжаудыңсүйгеніалдамшы
7Толықжанбалұясынжеккөреді;бірақашжанға ащынәрсетәтті
8Ұясынанадасыпжүргенқұссияқты,өзорнынан адасыпжүргенадамсондай.
9Жақпаменхошиістімайжүректіқуантады, Адамныңақыл-кеңесімендостыңтәттілігідесолай 10Өзіңніңдосыңдыда,әкеңніңдосындатастама. Қиналғанкүнібауырыңныңүйінекірме,өйткені алыстағыағайыннанжақынкөршіңартық
11Балам,данабол,жүрегімдіқуант,сондамені қорлағанғажауапбереаламын
12Ақылдыадамзұлымдықтыалдыналакөріп, жасырады.біраққарапайымдарөтіпкетедіжәне жазаланады
13Оныңбөтенгекепілболатынкиімінал,бөтенәйелге кепілгеал.
14Кімтаңертеңертетұрып,қаттыдауыспендосына батасынберсе,бұлоғанқарғысболыпесептеледі
15Жаңбырлыкүндеүздіксізсуқұюыментартысқан әйелбірдей
16Кімоныжасырса,желдіде,оңқолыныңмайында жасырады.
17Теміртемірдіқайрайды;Сондықтанадамдосының жүзінқайрайды
18Кімінжірағашынұстаса,оныңжемісінжейді, сондықтанқожайынынаүмітартқанадамқұрметкеие болады
19Судағыбетжүзгеқалайжауапберсе,адамның жүрегіадамғасолайжауапбереді
20Тозақпенқирауешқашантолмайды;сондықтан адамныңкөзіешқашантоймайды.
21Күміскеарналғанқазан,алтынғаарналғанпеш сияқты;Адамдасолаймақтайды.
22Надандыбидайдыңарасынасалып,апельсинмен айқайласаңда,оныңақымақтығыоданарылаалмайды
23Отарларыңыздыңжағдайынбілугетырысыңызжәне табындарыңызғажақсықарауғатырысыңыз.
24Байлықмәңгілікемес,алтәжәрұрпаққатөзімдіме?
25Шөппайдаболып,жайқалғаншөпшығады, таулардыңшөптеріжиналды
26Тоқтыларсеніңкиіміңүшін,алешкіегістіктің құны.
27Ешкісүтіөзтамағыңа,үйішіңежәнеқыздарыңды асырауғажеткіліктіболады
28-тарау
1Ешкімқумағандазұлымдарқашады,аләділдер арыстандайбатыл.
2Елдіңзұлымдығыүшіноныңәміршілерікөп,бірақ саналыжәнебілімдіадамоныңжағдайыұзаққа созылады
3Кедейлердіқинағанкедей–жаңбырсияқты,тамақ қалдырмайды
4Тауратзаңынанбастартқандарзұлымдарды мадақтайды,алЗаңдыұстанатындароларменкүреседі 5Зұлымдарсоттытүсінбейді,ЖаратқанИені іздейтіндербәрінтүсінеді.
6Байболсада,өзжолындабұрмаланғанадамнан, әділдікпенжүргенкедейартық
7Заңдыұстанған–ақылдыбала,албұзақылармендос болған–әкесінұятқақалдырады
8Өсімқорлықпенжәнеәділетсізпайдаменмал-мүлкін көбейтсе,олоныкедейлердіаяйтынадамғажинайды.
9Заңдытыңдауданқұлағынбұрғанадамныңдұғасыда жиіркеніштіболады
10Кімде-кімәділадамдыжаманжолғатүсірсе,олөз шұңқырынатүседі,аләділдердіңиелігіндежақсы нәрселерболады
11Байөзтәкаппарлығымендана;Алтүсінігібаркедей оныіздейді
12Әділдерқуанса,ұлыдаңқболады,алзұлымдар көтерілсе,адамжасырылады.
13Кімкүнәларынжасырса,табысқажетеалмайды,ал мойындап,онытастағанадамрақымшылыққаие болады.
14Әрқашанқорқатынадамбақытты,алжүрегіқатал адамбұзақылыққатүседі
15Арылдағанарыстанменқоныпжүргенаюдай. Зұлымбилеушідекедейлердібасқарады
16Түсініксізәміршідезоржәбірлеуші,алсараңдықты жеккөретінадамөмірінұзартады.
17Кезкелгенадамныңқаныназорлықжасағанадам шұңқырғақашадыешкімоныменқалмасын
18Адалжүрсеқұтқарылады,алөзжолында бұрмаланғанадамбірденқұлайды
19Жерінөңдегенніңнанымолболады,албосадамның соңынанергенніңкедейлігіжеткілікті.
20Адаладамбатағатолыболады,албайболуға асыққанадамкінәсізболмайды
21Адамдардысыйлаужақсыемес,өйткеніадамбір үзімнанүшінқылмысжасайды
22Байболуғаасыққанныңкөзіжаманболадыжәне кедейліконыңбасынатүсетінінойламайды
23Адамдыкейінәшкерелегенадамтілмен мақтанушыданкөбірекрақымтабады
24Әкесіннешешесінтонап:«Бұлкүнәемес»,–десе. жойғыштыңсерігідесол
25Жүрегіасқақжандаутуғызады,алЖаратқанИеге сенімартқанадамсеміреді
26Өзжүрегінесенетінадам-ақымақ,алкімақылмен жүрсе,олқұтқарылады.
27Кедейгебергенадамкемсімейді,алкөзін жасырғанныңқарғысыкөпболады
28Зұлымдаркөтерілгенде,адамдаржасырылады,ал оларжойылғанда,әділдеркөбейеді
29-ТАРАУ
1Жиі-жиіәшкереленгендемойынықатайғанадам кенеттенжойылады,албұлшарасызболады.
2Әділдербиліктеболса,халыққуанады,алзұлымдар билікжүргізсе,халыққайғырады
3Даналықтыжақсыкөретінәкесінқуанады,ал жезөкшелерменараласқанбарынжұмсайды.
4Патшасотарқылыелдінығайтады,алсыйлықалған онықұлатады
5Көршігежағымпазданғанадамоныңаяғынатор жаяды
6Жаманадамныңкүнәсіндетұзақбар,аләділдерән айтып,қуанады
7Әділкедейдіңісінойлайды,алзұлымоныбілмейді
8Масқараларқаланытұзаққатүсіреді,алданалар ашудықайтарады
9Ақылдыадамақымақпенайтысса,ашулансада,күлсе де,тыныштықжоқ.
10Қанішерәділдердіжеккөреді,аләділдержанын іздейді
11Ақымақөзініңбарлықойынайтады,алданаоны соңынадейінсақтайды
12Егербилеушіөтіріккеқұлақасса,оның қызметшілерініңбәрізұлым.
13Кедейменөтіріккездеседі,ЖаратқанИеолардың көздеріннұрландырады
14Кедейлердіәділсоттайтынпатшаныңтағыда мәңгілікорнайды
15Таяқпенсөгісданалықбереді,алжалғызқалған балаанасынұятқақалдырады.
16Зұлымдаркөбейсе,қылмыскөбейеді,аләділдер олардыңқұлағанынкөреді
17Ұлыңдытүзет,сондаолсағантыныштықсыйлайды.
Иә,олсеніңжаныңдықуанышқабөлейді
18Аянжоқжердехалықөледі,алЗаңдыұстанушы бақытты.
19Қызметшісөзбентүзелмейді,түсінседежауап бермейді
20Сөзіндеасығысадамдыкөресіңбе?одангөрі ақымақтанүміткөп
21Кімде-кімөзқызметшісінбалакезіненнәзікетіп тәрбиелесе,олуақытөтекелеоныңұлыболады.
22Ашуланғанадамжанжалшығарады,ашулыадам күнәғабатады
23Тәкаппарлықадамдытөмендетеді,ал кішіпейілділіктіқұрметрухтакөтереді
24Ұрығасеріктесболғанөзжанынжеккөреді,ол қарғыстыестіп,оғанқиянатжасамайды
25Адамнанқорқутұзақәкеледі,алЖаратқанИеге сенімартқанадамқауіпсізболады
26Көпадамдарбилеушініңықыласынаұмтылады; БірақәрбірадамныңүкіміЖаратқанИеденкеледі
27Әділгеәділетсізадамжиіркенішті,алтуражолдағы адамзұлымғажиіркенішті 30-тарау
1ЯкеұлыАгурдыңсөздері,тіптіпайғамбарлық:адам Итиелге,ИтиелменУкалға: 2Расында,менкезкелгенадамнандақатыгезмін,бірақ
3Менданалықтыдаүйренбедім,киелінәрсеніде білмедім.
4Кімкөккекөтерілдінемесетүсті?Желдіжұдырығына жинағанкім?Кімсудыкиімменбайлады?Жердің барлықшеттерінкіморнатты?Оныңатыкім,ал ұлыныңатыкім,егерсізайтааласызба?
5Құдайдыңәрбірсөзітаза,Олөзінесенімартқандар үшінқалқан.
6Оныңсөздерінеқосылма,әйтпесеолсеніәшкерелеп, сенөтірікшіболыптабыласың
7Менсененекінәрсеніталапеттім;Менөлгенше оларданбастартпа:
8Мененбосәурешілікпенөтіріктенаулақбол,маған кедейлікте,байлықтабермемағаныңғайлытамақпен тамақтандырыңыз:
9Тойып,сененбастартып,“ЖаратқанИекім?”–деп айтпаймынНемесеменкедейболып,ұрлықжасап, Құдайымныңатынбекератамаймын
10Қызметшініқожайынынаайыптама,олсеніқарғап, кінәліболыптабылмасүшін
11Әкесінқарғап,шешесінжарылқамайтынұрпақбар 12Өзкөзіншетаза,бірақарамдығынантазаланбаған ұрпақбар
13Ұрпақбар,олардыңкөздеріқандайбиік!және олардыңқабақтарыжоғарыкөтеріледі.
14Тістерісемсердей,жақтістеріпышақтайболып,жер бетіндегікедейлерді,адамдарарасындағыкедейлерді жеуүшінұрпаққалды.
15Жылқыныңекіқызыбар,олар:«Бер,бер!»деп айқайлайдыЕшқашанқанағаттанбайтынүшнәрсебар, иә,төртнәрсежоқдейді,жеткілікті:
16Қабір;жәнебедеужатыр;суғатолмағанжер; «Жетеді»демейтінот
17Әкесінмазақетіп,шешесініңтіліналмағанкөзді аңғардағықарғалартаңдайды,албүркіттероныжейді 18Менүшінтымкереметүшнәрсебар,иә,мен білмейтінтөртнәрсебар:
19Аспандағықыранныңжолы;жартастағыжыланның жолы;теңіздіңортасындағыкеменіңжолы;жәнекүңі барадамныңжолы.
20АзғынәйелдіңжолыосындайОлжеп,аузынсүртіп: «Менешқандайзұлымдықжасағанжоқпын»,–дейді 21Жерүшнәрсегеалаңдайдыжәнетөртнәрсеге шыдайалмайды:
22Қызметшіпатшалыққұрғанкезде;Еткетойған ақымақ;
23Күйеугешыққандажеккөрініштіәйелүшін;және оныңқожайыныныңмұрагеріболыптабылатынкүң.
24Жербетіндетөртнәрсеаз,бірақоларөтедана:
25Құмырсқаларкүштіхалықемес,бірақетінжазда дайындайды
26Конустарәлсізхалық,бірақоларжартастардаүйлер жасайды
27Шегірткелердіңпатшасыжоқ,бірақолартоптобыменшығады
28Өрмекшіқолыменұстап,патшасарайларында
29Жақсыжүретінүшнәрсебар,иә,төртеуіжақсы жүреді:
30Жануарлардыңішіндегіеңкүштісіәріешкімгеде бетбұрмайтынарыстан;
31тазы;олешкіде;жәнеоғанқарсыкөтерілісжоқ патша
МАҚАЛ
32Егерсенақымақтықжасап,өзіңдікөтеріпалсаң немесежамандықойласаң,қолыңдыаузыңаапар.
33Сүттіңшайқауынансарымай,мұрындысығуданқан шығатынысөзсіз.
31-тарау
1Лемуилпатшаныңсөздері,анасыоғанүйреткен пайғамбарлық
2Не,ұлым?алменіңқұрсағымныңбаласы?Алменің антымныңұлыма?
3Әйелдергекүш-қуатыңды,Патшалардықыратын жолыңдыберме.
4Уа,Лемуел,патшаларғашарапішугеболмайды Сондай-ақкнязьдерүшінкүштісусын:
5Оларішіп,Заңдыұмытып,азапшеккендердің шешімінбұзбасын
6Өлугедайынадамғакүштісусын,жүрегі ауырғандарғашарапберіңіз.
7Ішіп,кедейлігінұмытсын,Қайғы-қасіретінендіесіне түсірмесін
8Мылқауларүшінаузыңдыаш,олардыңбәрі жойылуғатиіс
9Аузыңдыаш,әділүкімет,кедейменкедейдіңісін қорға.
10Әдептіәйелдікімтабаалады?өйткеніоныңбағасы рубиндерденәлдеқайдажоғары
11Күйеуініңжүрегіоғансенімартады,сондықтанол олжағамұқтажболмайды
12Олөмірбойыоғанжамандықемес,жақсылық жасайды.
13Олжүнмензығыріздейді,қолыменжұмысістейді
14Олсаудагерлердіңкемелерінеұқсайды;Олтамақты алыстанәкеледі.
15Оләлітүндетұрып,үйіндегілергетамақ,ал қыздарынаүлесбереді
16Олегістікалқабынқарастырып,онысатыпалады, қолыныңжемісіменжүзімдікотырғызады
17Олбелінбекіп,қолыннығайтады
18Олтауарыныңжақсыекенінтүсінеді:Оныңшырағы түндесөнбейді
19Олқолдарыншпиндельгеқойып,қолдары шыбықтардыұстайды.
20Олкедейлергеқолынсозады;иә,олмұқтаждарға қолынсозады
21Олөзүйіндегіқарданқорықпайды,өйткеніоның бүкілүйіқызылтүстікиімкиген
22Олгобеленненжабынжасайды;оныңкиіміжібек жәнекүлгінтүсті
23Оныңкүйеуіелақсақалдарыныңарасында отырғанда,қақпалардабелгілі
24Оләдемізығырматадантоқып,сатады.және саудагергебелдіктердібереді
25Күшпенқұрметоныңкиімі;жәнеолболашақта қуанады
26Олданалықпенаузынашады,Оныңтілінде
27Олөзүйініңжолынамұқиятқарайдыжәнебос нандыжемейді
28Оныңбалаларытұрып,оныбақыттыдепатайды.
29Көптегенқыздаржақсылықжасады,бірақсен олардыңбарлығынанартықсың.
30Жақсылықалдамшы,сұлулықбос,алЖаратқан Иеденқорқатынәйелмадақталады.
31Оғанқолыныңжемісіненбер;жәнеоныңістеріоны қақпалардамадақтасын