Guarani - The Book of Deuteronomy

Deuteronomio rehegua

MOAKÃHA1.1

1Ko'ãvaha'eumiñe'ẽMoiséshe'iva'ekueopaIsrael-pe Jordánrembe'ýpe,yvyojeiko'ỹháme,marRojorovái, Paran,Tofel,Labán,HazerothaDizahabmbytépe.

2(HorebguiveyvytySeirrapéreCadesbarnéapeve,opyta 11árapukukue)

3Haojehucuarentaáñope,mes11-pe,peprimerdíadela mes,MoisésoñeʼẽIsraelñemoñarekuérape,opambaʼe Ñandejáraomeʼẽhaguéichachupe

4OjukarireSihón,amorréorréi,oikóvaHesbónpe,haOg rréideBasánpe,oikóvaAstarótpe,Edreípe

5Jordánysyrygotyo,Moabretãme,Moisésoñepyrũ omombeʼukoléihaheʼi:

6ÑandejárañandeJárahe'ioréveHorebpe:“Areguivéma peikokoyvytýpe.

7Pejerehapehohapehoumiamorréosérrope,haopaumi lugárhiʼaguívape,peñu,sérro,ñúme,surgotyo,yguasu rembeʼýpe,Canaánretãme,haLíbanopeve,peysyryguasu, ysyryÉufratespeve.

8Péinaápe,amoĩpenerenondépepeyvy,peikeha pejagarrapeyvyÑandejáraohuravaʼekuependetuakuéra ypykuépe,Abrahán,IsaachaJacob-pe,omeʼẽtaha chupekuérahaiñemoñarekuérape

9Upejaveha'epeẽme,ha'évo:Cheañondaikatumo'ãi pogueropu'aka

10ÑandejárapendeJárapenembohetavéma,hakoárape peẽpeikombyjakuérayvágapeguáichahetaiterei.

11(¡ÑandejárapenderuypykueJárapenemoĩvemilvése pendehegui,hapenderovasa,oprometehaguéichapeẽme!)

12¿Mbaʼéichapikocheañoaguenohẽtapenepohýi,pene mbaʼepohýihapeneñorairõ?

13Peguerahaumikuimbaʼeiñarandúva,iñarandúvaha ojekuaávapendetrívuapytépe,haamoĩtachupekuéra penderuvichahagua

14Peẽpembohováichévehapeje:“Iporãoréverojapope mbaʼeerevaʼekue”.

15Upémarõajagarraumikuimbaʼeiñarandúvaha ojekuaavévape,haamoĩchupekuéramburuvichakuéra pendetribukuérape,milkapitán,centenarkapitán, cincuentakapitán,diezkapitánhaofisiálpendetrívu apytépe

16Upetiémpopeamandapenehuéspehahaʼechupe: “Pehenduumimbaʼeoikóvapendeermanokuéraapytépe, hapehusgahekojojávakádaunohaiñermánohape extranhérooĩvahendive”.

17Anipemombaʼeumipersónapehuísiope;hakatu pehendútamichĩvahaaveituichavéva;ndapekyhyjemoʼãi yvypórarovagui;Tupãmba'éguipehuísio,hapemba'e hasyetereívapeẽmeguarã,pegueruchévehaahendu

18Hacheamandapeẽmeupejaveopambaʼepejapovaʼerã 19RosẽvoHoreb-gui,rohasaopaupeyvyojeiko'ỹha tuichahaoporomondýiva,pehechávaamorréoyvytyrapére, ÑandejárañandeJárahe'ihaguéichaoréveharoguahẽ Cadesbarnéape.

20Haha'epeẽme:Peguahẽmaamorréoyvyty,Ñandejára ñandeJáraome'ẽvañandéve

21Péinaápe,TupãndeJáraomoĩnerenondépepeyvy, pejupihapejagarrapeyvy,he'ihaguéichapeẽmeTupã penderuypykueJáraanipekyhyje,haanipeñedesanima

22Peteĩteĩpeñembojacherendápehapeje:‘Romondóta kuimbaʼeorerenonderã,haorerendápeorerendápe,ha omombeʼujeýtaorévembaʼetapéreparojupivaʼerãha mbaʼetávapeparojuta.

23Hachembovy'apeñe'ẽ,haaipe'a12kuimba'epende apytégui,peteĩtrívugui

24Upéiojerehaojupihikuáipemontáñape,haoguahẽ Escolñúmehaohekaupépe

25Ha'ekuéraojagarraipópeumiyvaupetetãmegua, ogueruorévehaomombe'ujeyorévehahe'i:“Ha'epeteĩ yvyiporãvaÑandejárañandeJáraome'ẽvañandéve”

26Peẽndapehoséiramojepe,pepu'ãuveiTupãpendeJára rembiapoukapyre.

27Peñembohorypenderógapehapeje:“Ñandejára ndaija’éiguiorerehe,oreguenohẽEgiptoretãgui,oreme’ẽ haguãamorréopópeorehundihaguã”.

28Moõpajajupíta?orejoyke'ykuéraomokangyorekorasõ, he'ívo:Tavayguakuératuichavehaijyvateveñandehegui; umitavaguasutuichahaoñemongorayvágapeve;ha hiʼariverohechaupépeumiAnáquimraʼykuérape

29Upéiha'epeẽme:Anipekyhyjehaanipekyhyje chuguikuéra.

30ÑandejárapendeJára,penerenonderã,oñorairõta penderehehápe,ojapohaguéichapendereheEgíptopepende resarenondépe

31Hapedesiértope,pehechahaguépembaʼéichapa ÑandejárapendeJárapendegueraha,peteĩkuimbaʼe oguerahaháichaitaʼýrape,peẽpehohaguepeve,pejupeve kolugárpe

32Upéicharõjepe,peẽndapegueroviáiÑandejárapende Jára.

33Haʼeningoohopenderenonderã,ohekahaguapeẽme peteĩlugárpemoĩhaguapenderóga,tatápepyharekue, ohechaukahaguapeẽmembaʼetapérepapehovaʼerãha araiári

34Ñandejáraohenduneñe'ẽ,ipochyhaohurahahe'i:

35Añetehápenipeteĩvakoʼãkuimbaʼekoñemoñareaña peguandohechamoʼãiupeyvyporã,ahuravaʼekue ameʼẽtahapenderukuérape.

36SalvoCalebJefunéra'yha'eohecháta,haame'ẽtachupe peyvyha'eopyrũhaguépehaita'yrakuérape,ha'e omoirũmbaitehaguéreÑandejárape.

37Ñandejáraipochychendivependerehehápehahe'i: “Ndereikemo'ãiaveiupépe”

38Ha'eJosué,Nunra'y,oñembo'ývanerenondépe,oikéta upépe

39Hiʼarivependeraʼykuéra,pejevaʼekuehaʼetahapeteĩ mbaʼyru,hapenderaʼykuéra,upeárapendoikuaáiva mbaʼeporãhaivaívaapytépe,oikétahikuáiupépe,ha ameʼẽtachupekuéra,hahaʼekuéraoguerekóta

40Peẽkatu,pejerehapehopedesiértopepemarRojo rapére

41Upémarõpeẽpembohováihapejechéve:“Ropeka Ñandejárakóntrape,rojupítaroñorairõ,ÑandejáraoreJára heʼihaguéichaoréve”Hapeñapytĩrirepeteĩteĩhi'árma ñorairõrã,peẽpejupihaguãyvytyguasúpe

42Ñandejárahe'ichéve:“Erechupekuéra:Anirehohaani reñorairõ.ndahaʼéiguipendeapytépe;anihaguã peñembotapykuepeneenemigokuérarenondépe

43Upémarõhaʼepeẽme;hanapehendúi,pepu'ãuvei Ñandejárarembiapoukapyre,hapejupiyvytyguasúpe.

44Umiamorréo,oikóvaupemontáñape,osẽpenekóntrape hapenemuña,umiryguasurupiʼaojapoháicha,ha penehundiSeírpe,Hormápeve.

45Pejevyhapejahe'oÑandejárarenondépeÑandejára katunohendúipeneñe'ẽ,hanohenduséipeẽme

46UpémarõpepytahetaáraCades-pe,peikohagueupépe

MOAKÃHA2rehegua

1UpéirojereharoguatapedesiértopemarRojorapére, Ñandejáraheʼihaguéichachéve,hahetaárarojereyvyty Seírrehe

2Ñandejárahe'ichéve:

3Areguivémapejerekoyvytyrehe,pejerenórtegotyo.

4Emandaumihéntepe:‘Pehasavaʼerãpendeermanokuéra Esaúñemoñare,oikóvaSeírpeHa'ekuéraokyhyjéta pendehegui,peñatendeporãkependejehe.

5Anireñembojahesekuéra;nameʼẽmoʼãiguipeẽmeijyvy apytégui,nahániri,nipeteĩpyipekuejepe;ame'ẽguiyvyty SeírEsaúpeimba'erã.

6Pejoguátachuguikuéraso'ovirurehe,pe'uhaguã;ha pejoguátaaveiychuguikuéravirurehe,peyʼuhagua

7TupãndeJáranderovasaopamba'erejapóvare,ha'e oikuaandereguatakoyvyojeiko'ỹhatuichaitévarupi mba'evendofaltáindéve

8HarohasávoorejoykeʼykuéraEsaúraʼykuéragui,oikóva Seírpe,peñuElathaEziongaberguive,rojereharohasa Moabdesiértorapére

9Ñandejárahe'ichéve:“Anirembohasaasyumi moabguápehaanireñorairõhendivekuéra,name'ẽmo'ãi ndéveijyvyame'ẽguiArLotra'ykuérapeimba'erã 10Emim-kuéraoikovaʼekuepypeyma,peteĩ tavayguakuératuicha,haheta,haijyvatéva,anaquimkuéraicha;

11Ha'ekuéraaveioje'egiganteramo,Anáquim-kuéraicha. MoabguakatuohenóichupekuéraEmim 12Horim-kuéraoikovaʼekueaveiSeírpeupemboyve;ha katuEsaúñemoñarekuéraoñemoĩhendaguépe,ohundipa rirechupekuérahenondégui,haoikohendaguépe;Israel ojapohaguéichayvyimba'évare,Ñandejáraome'ẽvaekue chupekuéra.

13Koʼágaepuʼã,haʼechupe,haembohasámapeysyry Zered.HarohasapeysyryZeredári.

14HarojuhagueCadesbarnéaguive,roguahẽmeveysyry Zeredári,38áñopukukueOpaumikuimba'eñorairõhára ñemoñareoñehundipapeveehérsitoapytégui,Ñandejára ohurahaguéichachupekuéra.

15AñetehápeÑandejárapooñemoĩhesekuéra,ohundi haguachupekuéraumiehérsitoapytégui,oñehundipapeve chupekuéra

16Upéichaojehuopaumikuimbaʼeñorairõháraomanoha omanorireumihénteapytégui.

17Ñandejárahe'ichéve:

18KoáraperehasátaArrupi,Moabrembe'ýpe

19Hareñemoaguivoveammónñemoñarekuérarehe,ani rembohasaasychupekuéra,nirejepytasohendivekuéra,

nameʼẽmoʼãiguindévembaʼeveichaguaembaʼeammón raʼykuéraretãgui;ameʼẽguiLotraʼykuérapeimbaʼerã.

20(Upévaaveiojeʼevaʼekuepeteĩyvytuichaitereívare, ymaumiamonítaohenóichupekuéraZamzumim.

21Peteĩpuévlotuicha,hetahaijyvatéva,umianáquimichaÑandejárakatuohundichupekuérahenondépe;ha haʼekuéraouhendaguépe,haoikohendaguépe

22OjapohaguéichaEsaúñemoñarekuérare,oikóvaSeírpe, ohundírõguarehorim-kuérapehenondéguihahaʼekuéra ouhendaguépe,haoikohendaguépekoʼagaitepeve

23HaumiavímoikóvaHazerimpe,Azápeve,umi caftórimosẽvaCaftor-gui,ohundichupekuérahaoiko hendaguépe).

24Pepu'ã,pehohapehasaysyryArnón,péinaápe,ame'ẽ pendepópeSehónamorreo,rréideHesbónhaijyvy, peñepyrũpejagarrahapeñorairõhendive.

25Koárapeañepyrũtaamoĩkyhyjendeheguihakyhyje ndeheguitetãnguéraoĩvayvágaguýpe,ohendútava ndeheguimarandu,haoryrýita,haoñeñanduvaívande rehe

26UperireamondomensahéroCedemotdesiértoguiSíhón rréideHesbónrendápe,haheʼichupekuérapyʼaguapýpe.

27Tahasanderetãrupi,ahasetapeyvaterupi, ndajeremo'ãiakatúagotyoniasugotyo

28Revendechévetembi'uvirurehe,ha'uhaguã;haeme'ẽ chéveyvirurehe,amboy'uhaguã

29(EsaúñemoñareoikóvaSeírpehaumimoabguaoikóva Ar-peojapohaguéichacherehe.)ahasapeveJordán mboypýripeyvyÑandejárañandeJáraome'ẽvañandéve

30HesbónruvichaguasuSihónkatundohejáirohasa ijykére,TupãndeJáraomohatãguiijespírituhaombopy'a hatã,ome'ẽhaguãchupendepópe,ojehechaháichako árape

31Ñandejárahe'ichéve:“Añepyrũmaame'ẽSihónha ijyvynerenondépe

32UpéiSihónosẽorekóntrape,haʼehaenteroveipuévlo oñorairõhaguaJahazpe.

33ÑandejárañandeJáraome'ẽchupeorerenondépeha roinupãchupe,itaʼyrakuérapehaopaitavayguakuérape

34Upejaverojagarraopaitavaguasukuéra,harohundipaite umikuimbaʼe,kuñahamitãmichĩvape,opatávapegua, ndorohejáiavaveopytahagua

35Umivakaañoiteroguerahaorejehegui,haumimbaʼe ojeguerahavaʼekueumisiudarojagarravaʼekuégui

36Aroerguive,opytávaysyryArnónrembe'ýpe,hape távaoĩvaysyryrembe'ýguiGalaadpeve,ndaipórinipeteĩ távaimbaretetereívaoréveguarã

37Ammónñemoñareretãmemantenerejúi,nipeteĩ hendápeysyryJaboc,niumitávaoĩvayvytyári,niopa mba'eÑandejárañandeJáraoreproiviva'ekue

MOAKÃHA3rehegua

1UpéirojereharojupitapeBasángotyo,haOgrréide Basánosẽorekóntrape,haʼehaenteroveipuévlo,oñorairõ haguaEdréipe

2Ñandejárahe'ichéve:“Anirekyhyjechugui,cheame'ẽta ndepópechupe,hetãyguahaijyvyhaejapoheserejapo haguéichaamorréoruvichaguasuSihónrehe,oikóva Hesbónpe.

3UpémarõÑandejáraoreJáraome'ẽorepópeaveiOg, Basánruvichaguasuhaopaipuévlope,haroinupãchupe avavendopytáipeve

4Upetiémpoperojagarrapaiteitavaguasukuéra,ndaipórini peteĩsiudandoroipeʼáivachuguikuéra,sesentasiuda,opa Argobretãvore,OgrréinoBasánpe

5Opakoʼãsiudaoñembotymurállayvate,okẽhabarrálla reheve;umitávanoñeñapytĩrivaykérehetaiterei.

6Harohundipaitechupekuéra,rojapohaguéichaSihónrréi deHesbónrehe,rohundipaitekuimbaʼe,kuñahamitã,opa tavaguasugua

7Hakatuopavaka,haumimbaʼeojegueruvaʼekueumi siudápe,roguerahaorejehe.

8Upejaveroguenohẽumimokõiamorréorréipóguipe yvyoĩvaJordánrembeʼýpe,ysyryArnónguiveyvyty Hermónpeve.

9(UpévaHermónohenóiSidónoguaSirión,haumi amorréohe'iSenir)

10Opaumisiudaoĩvapeñúme,GalaadhaBasánpeve, SalcáhaEdreipeve,umisiudaoĩvaOgrréinopeBasánpe 11OgrréideBasánañoiteopytaumigigantehembýva apytégui.péinaápe,itupaohaʼepeteĩtupaiérrogui; ¿ndaha'éipikoammónñemoñareRab-pe?ipukukuenueve métrohaipekuecuatrométro,peteĩkuimbaʼemétroicha 12Hakoyvyroguerekóvaupejave,Aroerguive,opytáva ysyryArnónrembe'ýpe,yvytyGalaadmbyteguive,haumi távaoĩvaipype,ame'ẽrubénitahagadita-kuérape

13GalaadrembyrehaBasántuichakue,Ogrréino,ame'ẽ ManasésñemoñarembyteguápeopaArgobretãme,haopa Basánndive,oñembohéravayvyguasu

14Jaír,Manasésra'y,ojagarrapaiteArgobretãme,Gesúri haMaactírembe'ýpehaohenóichupekuérahérateerupive, Basanhavotjair,ko'ãgapeve

15Haame'ẽGalaadMaquir-pe.

16RubenítahagaditakuérapeameʼẽGalaadguiveysyry Arnónpevepeñumbyte,haperríoJabocpeve,haʼéva ammónñemoñarerembeʼy.

17Peñu,Jordánhaijyvyrembe'y,Chineretguiveyguasu ñúmepeve,yguasujuky,Asdot-Pisgáguýpekuarahyresẽ gotyo.

18Upérõcheamandapeẽme:‘ÑandejárapendeJáraomeʼẽ peẽmekoyvypeguerekohaguaimbaʼerã

19Hakatupenerembireko,penememby,hapenerymba, (aikuaáguipeguerekohahetahymba),opytátapendetáva cheame'ẽva'ekuepeẽme;

20Ñandejáraome'ẽmevepytu'upeneryvykuérape,peẽme avei,haha'ekuéraoguerekopevepeyvyÑandejárapende Járaome'ẽva'ekuechupekuéraJordánmboypýri.

21UpejaveamandaJosuépe:“Nderesarehechámaopa mba'eÑandejárandeJáraojapova'ekueko'ãmokõirréi rehe

22Anipekyhyjechuguikuéra,ÑandejárapendeJára oñorairõtapenderehehápe

23UpejaveajerureÑandejárapehahaʼe:

24TupãÑandejára,reñepyrũmarehechaukane rembiguáipendetuichaha,handepoipuʼakapáva,mbaʼépa oĩTupãyvágatérãyvyapeári,ikatúvaojaponerembiapo hanepuʼakaháicha?

25Ajerurendéve,tahasahaahechapeyvyporãoĩva Jordánmboypýri,pemontáñaiporãvahaLíbano.

26Ñandejáraipochychendivependerehehápe,ha nohenduséichéveanipeñeʼẽvéimachévekombaʼére

27EjupiPisgáru'ãme,emopu'ãkuarahyreike,nórte,surha kuarahyresẽgotyo,haemañanderesarupive, ndaha'emo'ãiguirehasamo'ãiysyryJordán

28EmandaJosuépe,emokyre'ỹhaemombaretechupe,ha'e ohótakotetãrenondépehaha'eomoĩtachupekuéra imba'erãpeyvyrehechátava

29UpémarõropytapeñuoĩvapeBet-peórrovái MOAKÃHA4rehegua

1KoʼágaIsrael,ehenduumiléihahuísiochepomboʼéva, pejapohaguaumíva,ikatuhaguáichapeikovehapejagarra peyvyÑandejárapenderuypykueJáraomeʼẽvapeẽme.

2Anipembojoapypeñe'ẽha'évapeẽme,haanipemomichĩ mba'evechugui,pekumplihaguãÑandejárapendeJára rembiapoukapycheha'évapeẽme.

3Penderesapehechamba'épaÑandejáraojapoBaalpeor rehe,opaumikuimba'eomoirũva'ekueBaalpeor, ÑandejárapendeJáraohundipaitechupekuérapende apytégui

4PeẽpejepytasóvaTupãpendeJárandivepeikoveko árape.

5Péinaápe,chepomboʼeestatutohahuísio,jepe ÑandejáracheTupãomandahaguéichachéve,pejapo haguaupéichapetetãpehohápepejagarrahagua.

6Upévareeñongatuhaejapoumíva;kóvaha'éguipene aranduhapenearandutetãnguérarenondépe,ohendútava opako'ãléi,hahe'íta:“Añetehápekotetãguasuha'epeteĩ tetãiñaranduhaiñaranduva”

7Mba'etetãpikotuichamba'e,Tupãhi'aguĩeterei chuguikuéra,ÑandejárañandeJáraoĩháichaopamba'e ñahenóivapechupe?

8Hambaʼetetãpikotuichaitereíva,oguerekóvaléiha huísiohekojojávaopakoléiicha,amoĩvapenerenondépe koárape?

9Eñangarekóntendejehe,haeñangarekokyre'ỹneánga rehe,anihaguãnderesaráiumimba'enderesa ohechava'ekuégui,haanihaguãojeindekorasõguinde rekovepukukueaja,hakatuembo'echupekuérandera'yha ndera'yra'ykuérape;

10Ko'ýtepeárareñembo'yhagueTupãndeJárarenondépe Horeb-pe,Ñandejárahe'írõguarechéve:“Embyatychéve tavayguakuéra,haahenduchupekuéracheñe'ẽ,oaprende haguãokyhyjecheheguiopaáraoikoveajakoyvyapeári, haombo'ehaguãita'yrakuérape”

11Hapeñembojahapeñemboʼypeyvytyguýpe;hape yvytyhendytatatýpeyvágambytepeve,pytũmbýpe,arai hapytũmbýpe.

12Ñandejárahe'ipeẽmetatambytéguipeẽañoitepehendu peteĩñe’ẽ

13Hahaʼeomombeʼupeẽmeikonvénio,haʼe omandavaʼekuepeẽmepejapohagua,umitembiapoukapy jepe;haohaiumívamokõiitaári

14UpérõÑandejáraheʼichéveamboʼehaguapeẽmeumi léihahuísio,ikatuhaguáichapejapoumívapeyvy pehasahápepejagarrahagua

15Upévarepeñatendeporãpendejehe;Peẽndapehechái mba'eveichaguajoguahapeáraÑandejáraoñe'ẽhaguépe peẽmeHoreb-petatambytégui

16Anihaguãpeñembyaihapejapopendeheguipeteĩ ta'ãngata'anga,ojoguávaoimeraẽvara'ãngápe,kuimba'e térãkuñáicha

17Opaichaguamymbaoĩvakoyvyapeári,ojoguaumi guyraipepóvaoveveyvategotyo.

18Oimeraẽpiraotyryrývayvýpe,ojoguaumipiraoĩvay guýpeyvyguýpe.

19Haanihaguãremopu'ãnderesayvágagotyo,ha rehechávokuarahy,jasy,hambyjakuéra,jepeopayvága ehérsito,reñemomýitaremomba'eguasuhareservihaguã chupekuéra,ÑandejárandeJáraomboja'ovaekueopa tetãmeyvágatuichakueguýpe

20Ñandejárapendeguerahahapeneguenohẽpehornode iérrogui,Egiptogui,ha'ehaguãchupepeteĩtetãijyvy'ỹva, ko'ãgapeikoháicha

21UpéiÑandejáraipochychendivependerehehápe,ha ohurandahasamo'ãihaJordánmboypýri,handaikemo'ãiha upeyvyporãme,TupãpendeJáraome'ẽvapeẽmeerénsia ramo.

22Chekatuamanótakotetãme,ndahasamo'ãiJordán mboypýri,peẽkatupehasahapeguerekótaupeyvyporã

23Peñangarekókependejehe,anihaguãpenderesaráiTupã pendeJárañe'ẽme'ẽojapova'ekuepenendive,hapejapo pendeheguipeteĩta'ãnga,térãoimeraẽmba'eojoguáva, ÑandejárapendeJáraombotovévapeẽme.

24TupãndeJáranikotataoporojukáva,Tupã oporoenvidiáva

25Peme'ẽvoveta'ýrahaita'ýra,hapepytávoareupe tetãme,peñembyaihapejapopeteĩta'ãnga,térãoimeraẽ mba'era'ãnga,hapejapoivaívaÑandejárapendeJára renondépe,pembopochyhaguãchupe.

26Ahenóiyvágahayvyotestifikahaĝuapendereheko árape,pya’epeñehundipaitetahapeyvypehohápeJordán mboypýripejagarrahaĝua;napembopukumoʼãipendeára hiʼári,hakatupeñehundipaitéta

27Ñandejárapenemosarambítatetãnguéraapytépe,hasa'i pepytátatetãnguéraapytépe,Ñandejára pendeguerahatahápe

28Upépepemomba'eguasútatupãnguéra,yvypórapo rembiapokue,yvyrahaita,ndohecháiva,nohendúiva, ndo'úivahanohetũiva

29UpéguipehekaramoÑandejárapendeJárape,pejuhúta chupe,pehekaramochupependepy'aiteguivehapene ángapukukue

30Reikovovejehasaasyhaopako'ãmba'eoúvondeári, árapahápejepe,rejevýramoÑandejárandeJárarendápeha neñe'ẽrendútaiñe'ẽme

31(ÑandejárandeJáranikopeteĩTupãporiahuvereko;) ha'enanderejamo'ãi,nanehundimo'ãihandahesaraimo'ãi pekompromísonderuypykueojapova'ekuéguiohura va'ekuechupekuéra.

32Eporandukoʼágaumiáraohasavaʼekuére,ne mboyvegua,áraTupãojapohaguéguiyvypórapekoyvy apeári,haeporandupeteĩyvágaykéreguiveambuépe, oĩparaʼembaʼepeichaguakombaʼetuichaitéva,térãpa oñehenduraʼepeichagua?

33¿OhendúparaʼeumihénteÑandejárañeʼẽtatambytégui, peẽpehenduhaguéicha,haoikove?

34TérãpaÑandejáraoñehaʼãohooipeʼachupepeteĩtetã ambuetetãapytégui,umitentasión,techaukaha, hechapyrãva,ñorairõrupive,ipombareterupive,ipo ojepysóvarupive,hatuichakyhyjerupive,opambaʼe ÑandejárapendeJáraojapohaguéichapenderehehápe Egíptopependeresarenondépe?

35Oje'endéve,reikuaahaguãÑandejáraha'ehaTupã ndaipóriambueijykére.

36Yvágaguivenerehenduiñe'ẽ,nembo'ehaguãha rehenduiñeʼẽtatambytégui.

37Haohayhúguinderukuérape,upévareoiporavo iñemoñarekuérahapykuéri,handeguenohẽhenondépe ipuʼakaipuʼakapávareheveEgiptogui;

38Omosẽhaguãnerenondéguitetãnguératuichavévaha ipu'akavévandehegui,ndeguerahahaguã,ome'ẽhaguã ndéveijyvyerénsiaramo,ko'ãgaguáicha

39Eikuaakoárapehaehechanepy'apýpeÑandejára ha'ehaTupãyvágapehayvyguýpe

40Upéicharõ,ekumplivaʼerãumiléihahembiapoukapy, haʼévandévekoárape,ohoporãhaguandévehane raʼykuérape,harembopukuhaguandeárakoyvyapeári, ÑandejárandeJáraomeʼẽvandéveopaáraguarã.

41UpéiMoisésoikytĩmbohapysiudaoĩvaJordán rembeʼýpekuarahyresẽgotyo

42Ikatuhaguáichapeoporojukávaokañyupépe,ojukátava hapichápeoikuaaʼỹre,handochaʼéiheseyma;haokañývo peteĩvako'ãtávapeoikovehaguã

43Ha'ehínaBezer,yvyojeiko'ỹháme,yvypehẽnguépe, RubenitañemoñarehaRamotGalaadpe,Gaditapegua;ha GolánoĩvaBasánpe,Manaséspegua

44Ko'ãvahínapeléiMoisésomoĩva'ekueIsraelñemoñare renondépe

45Ko'ãvahínaumitestimonio,léihajuicioMoiséshe'i va'ekueIsraelra'ykuérapeosẽrireEgiptogui.

46Jordánysyrygotyo,ñúmeBet-peorrovái,Sihónrréi amorréoretãme,oikóvaHesbónpe

47Ha'ekuéraoguerekoijyvyhaOgrréideBasányvy, mokõiamorréorréi,oĩvaJordánrembe'ýrekuarahyresẽ gotyo

48Aroerguive,oĩvaysyryArnónrembe'ýpe,yvytySión peve,ha'évaHermón

49OpapeñuoĩvaJordánrembeʼýpekuarahyresẽgotyo, yguasuñupeve,ysyryPisgáguýpe.

MOAKÃHA5rehegua

1UpémarõMoisésohenóiopaIsraelguápehahe'i chupekuéra:“Israel,pehenduumiléihatembiapoukapy ha'évapeneapysápekoárape,peikuaahaguãhapekumpli hapejapo

2ÑandejárañandeJáraojapopeteĩkompromísoorendive Horebpe.

3Ñandejárandojapóikokompromísoñandeypykua ypykuendive,orendive,opavavekoʼágajaikovévakoʼápe. 4Ñandejáraoñe'ẽpenendivehovakepeyvytyáritata mbytégui

5(Upejaveañembo'yÑandejárahapeneapytépe aikuaaukahaguãpeẽmeÑandejárañe'ẽ.

6ChehínaTupãndeJára,ndeguenohẽva'ekueEgipto retãgui,nderembiguáirógagui

7Ndaperekomo'ãiambuetupãchemboyve

8Anirejapondévemba'eveichaguata'ãnga,térã mba'eveichaguamba'eyvágapeoĩvayvágape,térãoĩva yvýpe,térãoĩvayguýpeyvyguýpe

9Anireñesũchupekuérahareservichupekuéra,cheTupã ndeJáraha'epeteĩTupãenvidioso,amboja'oumitúva rembiapovaikueita'ýrakuéraárimbohapyhahairundyha henerasiónpeve,umichendaija'éivape

10Haoiporiahuverekomilesumicherayhúvapeha oñangarekóvacherembiapoukapykuérare.

11AnireguerahareiTupãndeJáraréra,Ñandejára ndojapomo'ãikulpávlepeohenóivahérarei.

12Pekumplipepytu'uhaárapemomarangatu,Tupãpende Járahe'ihaguéichapeẽme

13Seisáraremba'apoharejapopaitenerembiapo

14ÁrasietehakatuÑandejárandeJárapytu'uhaára,ha upévapeanirejapomba'eveichaguatembiapo,ndera'y,ne rajy,netembiguái,nerembiguái,nevaka,ndevúrro,ni peteĩnevaka,nineextranjerooĩvanderokẽryepýpene rembiguáihanerembiguáiopytu'uporãhaguãndeichaite

15Hanemandu'ákenderembiguáihagueEgiptoretãme,ha TupãndeJárandeguenohẽhagueupéguiipombareteha ndepoojepysóvarupive

16Emomba'enderuhandesýpe,TupãndeJárahe'i haguéichandéveipukútanderekovehaohoporãhaguã ndéve,upetetãmeTupãndeJáraome'ẽvandéve 17Anirejuka.

18Aniaveireporomoakãratĩ 19Aniaveiremonda

20Aniaveiremombe'ujapunderapichápe.

21Anireipotanderapicharembireko,anireipotaitereinde rapicharóga,ikokue,térãhembiguái,térãhembiguái, hymba,hymba,hymbavúrro,térãoimeraẽmba'ende rapichamba'éva

22Ko'ãmba'eÑandejárahe'iopapeneatyguasúpeyvyty áritata,araihapytũmbymbytégui,hatãhatã.Ha'eohai mokõiitara'ỹimehaome'ẽchéve

23Haojehu,pehendúvopeñeʼẽosẽvapytũmbymbytégui, (peyvytyokáiguitata),peñembojacherehe,jepeopapende triburuvichakuéra,hapeneancianokuéra;

24Peẽpeje:“ÑandejárañandeJáraohechaukaoréve hekomimbipahaituichaha,harohenduiñe'ẽtatambytégui.

25Koʼága,¿mbaʼérepikoñamanóta?kotatatîtuichaitéva ñanderapýta,ñahenduvéramoÑandejárañandeJárañe'ẽ, ñamanóta.

26¿MávapikoopayvypóraapytéguiohendúvaTupã oikovévañe'ẽtatambytéguioñe'ẽvo,ñandejaikoháicha?

27Eñembojahaehenduopamba'ehe'ívaÑandejárañande Jára,haereoréveopamba'eÑandejárañandeJárahe'ítava ndévehañahendúta,hajajapóta

28Ñandejáraohendupeneñe'ẽ,peñe'ẽrõguarechéve. Ñandejárahe'ichéve:“Ahendukotetãñe'ẽhe'ívandéve

29Ooĩrireipypekuérapeichaguakorasõ,okyhyjéramo hikuáichehegui,haoñongatútaopache rembiapoukapykuératapiaite,iporãhaguachupekuéra,ha itaʼyrakuérandivetapiaiteguarã!

30Terehoerechupekuéra:Peikejeypenderógape

31Hakatundekatu,eñemboʼykoʼápecheykére,ha añeʼẽtandéveopatembiapoukapy,haestatuto,hahuísio, remboʼétavachupekuéra,ojapohaguahikuáiupetetãme ameʼẽtavachupekuéraimbaʼerã

32PeẽpeñatendevaerãpejapohaguãTupãpendeJárahe'i haguéichapeẽme,anipejevyakatúatérãasugotyo

33PeguataopatapeTupãpendeJárahe'ivaekuepeẽme, peikovehaguãhapeikoporãhaguã,hapembopukuve haguãpendeárapeyvypeguerekótavape

MOAKÃHA6rehegua

1Ko'ãvahínaumitembiapoukapy,tembiapoukapyha tembiapoukapy,TupãpendeJárahe'iva'ekuepenembo'e haguã,pejapohaguãpeyvypehohápepeguerekohaguã.

2RekyhyjehaguãÑandejárandeJáragui,rekumplihaguã opahembiapoukapyhahembiapoukapy,cheha'évandéve, ndehandera'yhandera'yra'y,nderekovepukukueaja.ha ipukuhaguãndeára

3Upévare,ehenduIsrael,haeñangarekoejapohaguã; Iporãhaguãpeẽmehapeñembohetavévo,Tupãpenderu ypykueJárahe'ihaguéichapeẽme,peyvyosyryhápe kambyhaeíra.

4Israel,ehendu:TupãñandeJárapeteĩntehína

5RehayhútaTupãndeJárapendepy'aiteguive,neánga pukukuehanembaretekuereheve.

6Hakoʼãñeʼẽ,amandávandévekoárape,oĩtane korasõme

7Haremboʼekyreʼỹtachupekuéraneraʼykuérape,ha reñeʼẽtahesekuérareguapyjavenderógape,hareguata javetapére,hareñenojave,harepuʼãjave

8Haeñapytĩtaumívandepópepeteĩtechaukaharã,ha haʼétaumirréhaichanderesambytépe

9Haehaiumívanderógajyvaárihanderokẽme

10HaTupãndeJárandeguerahavovepeyvyohura vaʼekuenderukuéraypykuépe,Abrahán,IsaachaJacóbpe, omeʼẽtahandéveumisiudatuichahaiporãva,nde neremopuʼãivaʼekue.

11Haumiógahenyhẽvaopambaʼeporãgui, neremyenyhẽiva,haykuarejoʼovaʼekue,nde nerejoʼoivaʼekue,parraltyhaolivotynereñotỹiva;rekaru harekyhyjevove;

12UpéieñangarekókeanihaguãnderesaráiÑandejáragui, ndeguenohẽvaekueEgiptoretãgui,esclavorógagui.

13PekyhyjétaÑandejárapendeJárape,peservichupeha pehurahérare

14Anipehoambuetupãrapykuéri,tavayguakuéraoĩva pendejeréretupãnguéra;

15(TupãpendeJáranikopeteĩTupãiñenvidiósovapende apytépe)anihaguãÑandejárapendeJáraipochypende rehehapenehundikoyvyapeárigui

16Anipeñeha'ãÑandejárapendeJárape,peñeha'ã haguéichachupeMasa-pe.

17PeẽpekumplimemevaerãTupãpendeJára rembiapoukapy,umimba'ehe'ívahahembiapoukapyha'e he'ivaekuepeẽme.

18RejapovaerãiporãvahaiporãvaÑandejárarenondépe, ikatuhaguáichareikeharejagarrapeyvyporãÑandejára ohuravaʼekuendetuakuéraypykuépe

19Amosẽhaguãopaneenemigokuérapenerenondépe, Ñandejárahe'ihaguéicha

20Handera'yoporandúvondéve,he'ívondéve:“Mba'e pikohe'iseumitestimonio,léihajuicio,Ñandejárañande Járahe'iva'ekuepeẽme?”

21Upéierevaʼerãnderaʼýpe:‘OreningoFaraón rembiguáivaʼekueEgíptopeÑandejáraoreguenohẽ Egiptoguiipombaretereheve.

22Ñandejáraojapoumimba'ehechapyrãva,tuichaha mba'ehechapyrãva,Egipto,Faraónhaopa hogayguakuérare,oreresarenondépe.

23Hahaʼeoreguenohẽupégui,oreguerahahagua,omeʼẽ haguaorévepeyvyohuravaʼekueorerukuérape

24Ñandejáraheʼioréverojapohaguaopakoʼãléi, rokyhyjehaguaÑandejárañandeJáragui,tapiaiteore rekove,haʼeoreñongatuhaguakoʼágarupi

25Ñanderekojoja,jajapóramoopako'ãtembiapoukapy ÑandejárañandeJárarenondépe,ha'ehe'ihaguéicha ñandéve

MOAKÃHA7rehegua

1TupãpendeJárapendegueruvovepeyvypehohápe pejagarrahaguã,haomosẽvopenerenondépehetatetã, hitita,girgaséo,amorréo,cananeo,ferez,hevéohajebuseo, 7tetãtuichavévahaipu'akavévandehegui.

2HaTupãndeJáraome'ẽvovechupekuéranerenondépe reinupãtachupekuéra,harehundipaitechupekuéra;Ani rejapohendivekuérañe'ẽme'ẽhaanireiporiahuvereko chupekuéra

3Aniaveirejapoñemendahendivekuéra;nderajyani reme'ẽita'ýrape,niitajýrareguerahava'erãndera'ýpe.

4Ha'ekuéraomboykétandera'ýpeanihaguãchemoirũ, oservihaguãambuetupãme,upéichaaveiÑandejára ipochýtapenderehehapenehundítasapy'a.

5Hakatupéichapejapótachupekuéra;pehundíta hi'altarkuéra,hapeitypátaita'angakuéra,hapeikytĩta ijyvyrakuérahapehapýtatatápeita'ãngakuéra.

6NdenikopeteĩtetãmarangatuTupãndeJárapeguarã, ndeJárandeporavohaʼehaguapeteĩpuévloijojahaʼỹva, entéroumihénteoĩvakoyvyapeári.

7Ñandejáranomoĩripendeáriimborayhuhanapeporavói, peẽhetavéguiopatetãguiPeẽnikombovyvévaopatetãgui

8Ñandejárapenderayhúguihaokumplihaguérepe juramentoohuravaʼekuependetuakuéraypykuépe, Ñandejárapendeguenohẽipombaretereheveha penemonohẽtembiguáirógagui,FaraónrréideEgipto poguýgui

9PeikuaaporãkeTupãpendeJáraha'ehaTupã,Tupã jeroviaha,oñangarekóvañe'ẽme'ẽhaoiporiahuverekóva umiohayhúvandivehaomoañetévahembiapoukapymil generaciónpeve

10Haomyengoviahovarenondépeumindocha'éivahese, ohundihaguãchupekuéra

11Upévare,rekumpliumitembiapoukapy,tembiapoukapy, hahuísio,ha'évandévekoárape,rejapohaguã.

12Upévare,pehendúramokoʼãhuísiohapekumpliha pejapóramo,ÑandejárapendeJáraojapótapeẽmepe kompromísohapeporiahuverekohaʼeohuravaʼekue penderuypykuépe

13Handerayhúta,handerovasa,hanembohetavéta:avei ohovasátanderyeyva,haneretãyva,neryguasu,ndevíno, haneaséite,nevakañemongakuaa,haneovechaovecha kuéra,upeyvyhaʼeohurahaguépenderukuérape omeʼẽtahandéve.

14Nderejehovasátaopatetãgui,ndoikomo'ãikuimba'etérã kuñaimemby'ỹvapendeapytépe,térãpenderymbaapytépe

15Ñandejáraoipe'átandeheguiopamba'asy,ha nomoĩmo'ãindeárimba'eveivaívaEgiptopegua,nde reikuaáva.hakatuomoĩtaumívaopauminderehe ndaija’éivaári

16RehundítaopatetãÑandejárandeJáranesãsótavape nderesandoiporiahuverekomo'ãichupekuéra,ha neremomba'emo'ãitupãnguérape;upévahaʼétaguipeteĩ ñuhãndéveguarã

17Ereramonepy'apýpe:Ko'ãtetãhetavechehegui mba’éichapaikatuadesposeítachupekuéra?

18Anirekyhyjechuguikuéra,hanemandu'aporãvaerã ÑandejárandeJáraojapovaekueFaraónrehehaEgipto tuichakuejaveve.

19Umijehasa'asyguasunderesarehecháva,techaukaha, mba'ehechapyrãva,ipombaretehapoojepysóva, ÑandejárandeJárandeguenohẽhague.

20HaTupãndeJáraomboútaijapytepekuérapehornet, oñehundipeveumihembývahaokañývandehegui

21Anirekyhyjechuguikuéra,TupãndeJáraoĩguipende apytépe,Tupãipu'akapávahaoporomondýiva

22TupãndeJáraomosẽtasa'ihasa'iumitetãnguérane renondépe,anirehundisapy'aitépe,anihaguãhetave mymbaka'aguy

23TupãndeJárakatuome'ẽtandévehaohundítachupe kuéraohundipapeve

24Ha'eome'ẽtandepópemburuvichaguasukuérape,ha nderehundítahérayvágaguýgui,avavendaikatumo'ãi oñembo'ynerenondépe,rehundipapevechupekuéra

25Pehapytatápeitupãnguérara'ãnga,anipeipotapepláta térãórooĩvahi'ári,haanipeguerahapeẽme,anihaguã peñeñapytĩipype,ha'éguipeteĩmba'eombojeguarúva ÑandejárapendeJára

26Anireguerunderógapepeteĩmbaʼe oporombojeguarúva,anihaguareikopeteĩmbaʼe oñemaldesivaʼekuérehaʼéguipeteĩmbaʼeoñemaldesi vaʼekue.

MOAKÃHA8rehegua

1Opatembiapoukapycheha'évapeẽmekoárapepekumpli vaerãpejapohaguã,peikovehaguãhapeñembohetaha peikehaguãpeyvyÑandejáraohuravaekuepende tuakuéraypykuépe

2Hanemandu'átaopatapeTupãndeJárandegueraha hagueko'ãcuarentaáñotave'ỹme,nemomichĩhaguãha neha'ãhaguã,reikuaahaguãmba'épaoĩnekorasõme, rekumplítapahembiapoukapytérãnahániri

3Hahaepenemomirĩ,haohejapeneñembyahýi,ha penemongarumanáreheve,peẽndapeikuaáiva,nipende rukuérandoikuaáiva;Ha'eoikuaaukávopeẽmeyvypóra ndoikóihambujapeañónte,haopañe'ẽosẽvaÑandejára jurúguioikove

4Ndeaondotujáindeári,handepynoñembohypýi,koʼã cuarentaáño.

5Rejepy'amongetavaerãaveinekorasõme,peteĩkuimba'e okastigaháichaita'ýrape,upéichaaveiÑandejárandeJára ndekastiga

6UpévarerekumplivaerãÑandejárandeJára rembiapoukapy,reguatahaguãhapeharekyhyjehaguã chugui.

7TupãpendeJárapendeguerahapeteĩyvyporãme,peteĩ yvyysyryryru,yvuhapypukuosẽvañuhayvytyguasúgui

8Yvyoĩhámetrígo,cebada,parral,ígohagranadapeteĩ yvyaséiteolivohaeírarehegua;

9Peteĩtetãreʼuhápembujasaʼiʼỹre,ndofaltamoʼãindéve mbaʼeve;peteĩyvyitakuéraiérrogui,haijyvytykuéragui ikaturejo'ovrónse

10Rekaruharekyhyjevove,rehovasátaÑandejárande Járapepeyvyporãome'ẽva'ekuendéverehe

11PeñangarekókeanihaguãpenderesaráiÑandejárapende Járagui,napekumplíriguihembiapoukapy,hembiapoukapy hahembiapoukapy,ha'évapeẽmekoárape

12Anihaguãrekaruharekyhyjevove,haremopu'ãrire ógaiporãvahareikopype;

13Hanevakahaneovechakuérahetavévo,handepláta haneórohetavévo,haopambaʼererekóvahetavéma;

14Upérõndepy'añemopu'ã,handeresaráiÑandejárande Járagui,ndeguenohẽvaekueEgiptoretãgui,tembiguái rógagui

15Haʼeneguerahaupedesiértotuichahaivaietereívarupi, oĩhámembóitatatĩ,escorpiónhaséka,ndaipórihápeype neguenohẽva’ekueyitapedernal-gui;

16Haʼenemongaruvaʼekuetaveʼỹmemanáreheve,nde rukuérandoikuaáiva,nemomichĩhagua,haneprohahagua, ojapohaguandereheiporãvandeipahaitépe;

17Handeerenekorasõme:Chepuʼakahachepopuʼaka chegueruchévekombaʼe

18Penemandu'átaTupãpendeJárare,ha'epeome'ẽva peẽmepokatupehupytyhaguãmba'erepy,ha'eomopyenda haguãiñe'ẽme'ẽohurava'ekuependerukuéraypykuépe, ko'ãgaoikoháicha.

19PeẽpenderesaráiramoÑandejárapendeJáragui,ha peguataambuetupãrapykuéri,pemomba'eguasúramo chupekuérahapemomba'eguasuchupekuéra,koárape atestifikapenderehepeñehunditaha

20UmitetãÑandejáraohundívaichapenderovarenondépe, upéichapeñehundíta.NapeñehenduséiguiTupãpendeJára ñe'ẽme

MOAKÃHA9rehegua

1Ehendu,Israel:RehasátaJordánmboypýrikoárape,reike haguãreguerekotetãnguératuichavévahaipu'akavéva ndehegui,távatuichahaoñembotývayvágapeve 2Peteĩpuévlotuichahaijyvatéva,haʼehínaumiAnakíta ñemoñare,peẽpeikuaávahapehenduheʼíva:“Mávapiko ikatuoñemboʼyAnakñemoñarerenondépe!”

3Peikuaakoárape,TupãpendeJáraha'ehapeohasáva penderenonderã.Tataoporojukávaichaohundíta chupekuéra,haomboguejynerenondépe,upéicharemosẽta hapya'erehundíta,Ñandejárahe'ihaguéichandéve

4Aníkeerendepy'aiteguive,TupãndeJáraomosẽrire chupekuéranerenondégui,haere:Cherekojojahaguére Ñandejáracheguerukoyvyarekohaguãkoyvy

5Ndaha'éinderekojojávare,nindepy'apotĩrehe,rejagarra haguãijyvy,ko'ãtetãrembiapovaikuére,TupãndeJára omosẽchupekuéranerenondégui,haojapohaguãpeñe'ẽ Ñandejáraohurava'ekuendetuakuéraypykuépe,Abrahán, IsaachaJacob-pe

6PeikuaaporãkeTupãpendeJáranome'ẽihapeẽmekoyvy porãpeguerekohaguãpenderekojojahaguére.ndeniko peteĩtetãijajúrahatãva

7Penemandu'ákehaanipenderesaráimba'éichapa pembopochyÑandejárapendeJárapepedesiértope

8HorébpeaveipembopochyÑandejárape,haupévare Ñandejáraipochypenderehepenehundihaguére.

9Ajupírõguarepesérropearresivihaguaumiitaraʼy,umi távlaÑandejáraojapovaʼekuepenendive,upérõaikope sérropecuarentadíaha40pyhare,ndaʼúimbujanindaʼúiy.

10Ñandejáraome'ẽchévemokõiitara'y,Tupãkuãme ojehaíva.Haojehaihi'áriopañe'ẽÑandejárahe'ivaekue peẽmeyvytyáritatambytéguioñembyatyárajave

11Ohasávocuarentadíahacuarentapyhare,Ñandejára omeʼẽchéveumimokõiitalámina,umitávlaoñeʼẽvape kompromísore

12Ñandejárahe'ichéve:“Epu'ãhaeguejypya'eko'águine tavayguakuérareguenohẽva’ekueEgipto-guioñembyai haguére;pyaʼeojerechupekuérapetapecheamanda haguéguichupekuéra;haʼekuéraojapochuguikuérapeteĩ taʼangaoñemonguʼéva

13Ñandejárahe'ichéve:“Ahechakotetã,hapéinaápe, ha'epeteĩtetãijajúrahatãva.

14Ehejachéveahundihaguãchupekuérahaambogue haguãhérayvágaguýgui,haajapótandeheguipeteĩtetã ipu'akavévahatuichavévachuguikuéra.

15Upémarõajevyhaaguejypesérrogui,hapesérrohendy tatareheve,haumimokõitávlaoĩvapekompromísopeoĩ mokõivepópe.

16Haamaña,haahechapepekaÑandejárapendeJárapeha pejapopeẽmepeteĩvakara'yra'y,pya'epejeipetape Ñandejárahe'iva'ekuéguipeẽme.

17Haajagarraumimokõimesa,haamosẽchepógui mokõive,haamopẽnderesarenondépe

18HaañesũÑandejárarenondépe,ypykueguaréicha, cuarentadíahacuarentapyhare,nda’úimbujahanda’úiy, opapeneangaipapejapohaguéreivaívaÑandejára renondépe,pembopochyhaguãchupe.

19Cheakyhyjéguipepochyhapochyhakuasývagui, Ñandejáraipochyhaguérependerehepenehundihaguã Ñandejárakatucherenduupejaveavei.

20ÑandejáraipochyetereiAarónndiveohundihaguére chupe,haupejaveañembo'eAarónrehe

21Haajagarrapeneangaipa,pevakaraʼypejapovaʼekue, haahapytatakuápe,aityhaamopuʼãmichĩeterei, michĩetereipeveyvytimboicha,haamombopeyvytimbo peysyryoguejyvapepeyvytygui.

22Taberá,MasahaKibrot-Hatavape,pembopochy Ñandejárape

23UpéichaaveiÑandejárapenemboujaveCadesbarnéagui, he'ívo:“Pejupipeyvyame'ẽva'ekuepeẽmeUpérõpeẽ pepu'ãÑandejárapendeJárarembiapoukapyre,ha ndapegueroviáichupehanapehendúiiñe'ẽ.

24Peẽpepu'ãÑandejárarechepoikuaaguive

25PéichaañesũÑandejárarenondépecuarentadíaha40 pyhare,añesũhaguéichaypy.Ñandejárahe'ihaguére penehunditaha

26Upémarõañembo'eÑandejárapehaha'e:“Ñandejára, anirehundineretãhaneerénsia,rerredimiva'ekuende tuicharupi,reguenohẽva'ekueEgiptoguindepombarete reheve

27Nemandu'ákenerembiguáiAbrahán,IsaachaJacob reheAnipema'ẽkotavayguakuéraipy'ahatãha,ni hembiapovaikuérare,niiñangaipakuérare

28Aníkepeyvyoreguenohẽhaguéguihe'i:‘Ñandejára ndaikatúiguiogueruchupekuérapeyvyoprometehaguépe, handaija'éiguihesekuéra,oguenohẽchupekuéraojuka haguãdesiértope

29Upéicharõjepehaʼekuérahaʼenetavayguakuérahane erénsia,reguenohẽvaʼekuendepuʼakaipuʼakapávahande poojepysóvarupive

MOAKÃHA10rehegua

1UpejaveÑandejárahe'ichéve:“Eikytĩmokõiitara'y peteĩhaicha,haejupicherendápeyvytýpehaejapondéve peteĩárkayvyrágui”.

2Haahaítaumitávlaáriumiñeʼẽoĩvaʼekueumitávla ypykuerembojaʼóvape,haremoĩtapeárkape

3Haajapopeteĩárkayvyráguiojejapóva,haaikytĩmokõi itaraʼangapepeteĩháme,haajupipemontáñape,arekoche pópeumimokõitávla

4Ohaiumitávlaári,pekuatiañe'ẽypykuehe'iháicha,umi tembiapoukapyÑandejárahe'iva'ekuepeẽmeyvytyáritata mbytéguioñembyatyárajave.

5Haajevyhaaguejypeyvytýgui,haamoĩumimesape árkaajapovaʼekuépeHaupépeoĩhikuái,Ñandejárahe'i haguéichachéve.

6IsraelñemoñareohoBeerotguiveJaacánñemoñare peguaMoserapeve,upépeomanoAarónhaupépeoñeñotỹ haita'ýraEleazaroservisacerdoteramohendaguépe.

7UpéguiohohikuáiGudgodápehaGudgodáguiveJotbat peve,peteĩyvyysyryyrehegua

8UpejaveÑandejáraomboja'oLevíñemoñare,ogueraha haguãÑandejárakuatiañe'ẽ,oñembo'yhaguãÑandejára renondépeoservihaguãchupehaohovasahaguãhérape, ko'ágãpeve.

9UpévareLevíndoguerekóiijoyke'ykuérandive Ñandejáraha'eijyvy,TupãndeJáraoprometehaguéicha chupe.

10Haapytapeyvytýpe,peteĩhajey,cuarentaáraha cuarentapyhare;Upejaveaveiandejracherendu,ha andejranehundise.

11Ñandejárahe'ichéve:“Epu'ãeguatatavayguakuéra renondépe,oikehaguãhaimba'epeyvycheahurava'ekue ituvakuéraypykuépeame'ẽtahachupekuéra”.

12Hakoʼága,Israel,mbaʼépaojerurendeheguiÑandejára ndeJára,rekyhyjerangueÑandejárandeJáragui,reguata haguaopahape,harehayhuchupe,hareserviÑandejára ndeJárapendepyʼaiteguivehaneángapukukuereheve 13RekumplihaguãÑandejárarembiapoukapyha hembiapoukapy,ha'évandévekoárapendeporãhaguã?

14Péinaápe,yvágahayvágayvágaha'eÑandejárande Jára,yvyavei,opamba'eoĩvaipypendive

15Ñandejáraningoovyʼavaʼekuendetuakuéraypykuére ohayhuhaguérechupekuéra,hahaʼeoiporavo iñemoñarekuérape,haʼeoiporavovaʼekue iñemoñarekuérape,opatetãgui,koʼágaoikoháicha.

16Upévare,peñesirkunsidapendepytiʼahaanivéma peñembopyʼahatã.

17TupãpendeJáraha'etupãnguéraJára,ha mburuvichakuéraJára,Tupãguasu,ipu'akapávaha oporomondýiva,nomomba'éivatapichápehandohupytýiva jopói.

18Haʼeohusgaumiimembyvahaviúdape,haohayhupe extranhérope,omeʼẽvochupetembiʼuhaao

19Upévarepehayhupeextranhérope,peẽpeikovaʼekue extranhéroEgíptope

20RekyhyjétaÑandejárandeJáragui.chupereservíta,ha heserejepytasótahaehurahérare

21Haʼeningoneñemomorã,hahaʼehínandeTupã, ojapovaʼekuenderehekoʼãmbaʼetuichahaivaietereíva, nderesaohechavaʼekue

22NdetuakuéraypykueohoEgíptopediezpersónandiha ko'ágãTupãndeJáranemoĩmbyjakuérayvágapeguáicha hetaiterei

MOAKÃHA11rehegua

1Upévarerehayhuva'erãTupãndeJárapeharekumpli tapiaitehembiaporã,hembiapoukapyhahembiapoukapy. 2Hapeikuaakoárape,nañe'ẽipendera'ykuérandive ndoikuaáivahandohecháivaÑandejárapendeJáraokastiga, tuichaha,ipombaretehaipoojepysóva

3Haumimilagro,hahembiapokue,ojapovaekueEgipto mbytépe,FaraónEgiptoruvichaguasuhaopahetmepeve; 4HambaʼépaojapoEgiptoehérsitore,ikavajukuérareha ikarrokuérare;mba'éichapaojapoymarRojoohypýihaguã chupekuérapenemuñaajahikuái,hamba'éichapa Ñandejáraohundichupekuérako'ãgapeve;

5Hapehaʼeojapovaʼekuependerehepetaveʼỹme,peju pevekotendáre;

6OjapovaekueDatanhaAbiram,Eliabra'y,Rubénra'y: Yvyoipe'aijuruhaomokõchupekuéra,hogayguakuéra, hogakuéra,haopamba'eoguerekóvaimba'éva,opaIsrael mbytépe

7Penderesakatupehechaopamba'eguasueteÑandejára ojapova'ekue.

8Upévarepeñongatútaopatembiapoukapy amandavaʼekuepeẽmekoárape,ikatuhaguáicha peñemombarete,hapeikehapejagarrapeyvy,pehohápe pejagarrahagua;

9PembopukuvehaguapenderapepeyvyÑandejáraohura vaʼekuependetuakuéraypykuépeomeʼẽtahachupekuéra haiñemoñarekuérape,peteĩyvyosyryhápekambyhaeíra 10Peyvypeikehaguépepejagarrahaguã,ndaha'éiEgipto yvypesẽhaguégui,peñotỹhaguépepenesemillaha pemboy'uhaguépependepyreheve,peteĩyvotytyka'avo reheguaicha

11Péropeyvypehohápepejagarra,haʼehínapeteĩyvy yvytyhañu,hahoyʼuyyvágaguioky

12PeteĩyvyÑandejárandeJáraoñangarekóvahese, ÑandejárandeJáraresaakóinteoĩhese,áñooñepyrũguive opapeve

13Pehendúramokyreʼỹmecherembiapoukapyameʼẽva peẽmekoárape,pehayhuÑandejárapendeJárape,ha peservichupependepyʼaiteguivehapeneángapukukue

14Cheameʼẽtapeẽmepeamapenderetãmeitiempoitépe, peamapeteĩhahapeamapaha,pembyatyhaguapenetrígo, penevínohapeneaséite

15Haamondótakapi'indekokuépenerymbakuéra rehehápe,ikatuhaguãrekaruharekyhyje

16Peñangarekókependejehe,anihaguapeñembotavypene korasõ,hapejevy,hapemombaʼeguasuambue tupãnguérapehapemombaʼeguasuchupekuéra; 17UpéiÑandejáraipochypenderehe,haombotyyvágaani haguãokyhapeyvynome'ẽihi'aHaanihaguãpya'e peñehundipeyvyporãÑandejáraome'ẽvaguipeẽme

18Upévarepeñongatútakoʼãcheñeʼẽpenekorasõmeha peneángaryepýpe,hapeñapytĩvaʼerãpeteĩtechaukaha ramopendepópe,haʼehaguapenderesambytépe

19Pemboʼétachupekuérapenemembykuérape,peñeʼẽvo hesekuérapeguapyjavependerógape,hapeguatajave tapére,peñenojavehapepuʼãjave

20Ehaiumívanderógarokẽhanderokẽme

21Pendeárahapendera'ykuéraára,peyvyÑandejára ohurahaguépependetuakuéraypykuépeome'ẽtaha chupekuéra,yvágaáraguáichakoyvyapeári

22Pekumplíramoopakoʼãtembiapoukapychehaʼéva peẽme,pejapohaguaumíva,pehayhuhaguaÑandejárape pendeJárape,peguataopahapehapejepytasohaguahese

23UpérõÑandejáraomosẽtapenerenondéguiopakoʼã tetãme,hapeguerekótatetãtuichavévahaipuʼakavéva pendehegui

24Opatendaopyrũtahápendepy,nderembe'ýta,desierto haLíbanoguive,ysyryÉufratesguive,yguasupahapeve

25Avavendaikatumo'ãioñembo'ypenerenondépe,Tupã pendeJáraomoĩtakyhyjehakyhyjependeheguiopayvy pepytahápe,ha'ehe'ihaguéichapeẽme

26Péinaápe,amoĩpenerenondépekoárapepeteĩjehovasa hapeteĩmaldición;

27Tupãjehovasa,pejapóramoÑandejárapendeJára rembiapoukapy,ha'évapeẽmekoárape

28Hapeñemaldesi,napejapóiramoÑandejárapendeJára rembiapoukapy,hapejeipetapeamandahaguéguipeẽme koárape,pehoambuetupãnguérarapykuéri,peẽ ndapeikuaáiva.

29HaTupãndeJárandegueruvovepeyvyrehohápe rejagarrahaguã,remoĩtapejehovasayvytyGerizimáriha pemaldiciónyvytyEbalári.

30¿Ndaha'éipikohikuáiJordánrembe'ýre,kuarahy oikehápe,Cananeoretãme,oikóvaGuilgalrovái,Moreñu gotyo?

31PehasátaJordánmboypýripeikehaguãpeyvy ÑandejárapendeJáraome'ẽvapeẽme,hapeikótaupépe

32Hapeñangarekótapejapohaguaopatembiapoukapyha huísioamoĩvapenerenondépekoárape

MOAKÃHA12rehegua

1Ko'ãvahínaumitembiapoukapyhatembiapoukapy, pejapohaguãpeyvy,ÑandejárapenderuypykueJára ome'ẽvapeẽmepeguerekohaguã,opaárapeikoveajako yvyapeári

2Pehundipaitétaopatenda,tetãnguérapeguerekótava oservihaguépeitupãnguéra,yvytyyvate,yvytyárihaopa yvyramátahovyguýpe

3Hapehunditahiʼaltarkuéra,hapemopẽtaijyvyrakuéra,ha pehapýtatatápeijyvyrakuéra;hapeikytĩtaitupãnguéra raʼanga,hapehundítaumihéraupetendágui

4AnipejapopéichaTupãpendeJárarehe.

5PeẽpehekapetendaÑandejárapendeJáraoiporavótava pendeñemoñareapytéguiomoĩhaguãhéraupépe.

6Upépepegueruvaʼerãpeneofréndaojehapýva,pene sakrifísio,pendediezmo,umiofréndaojehapývapende pópe,penepromésa,peneofréndavoluntad,hapendevaka hapendeovecharaʼyypykue.

7UpépepekaruÑandejárapendeJárarenondépe,ha pevy'átaopamba'epemoĩvarependepo,peẽhapende rógape,TupãpendeJárapenderovasahaguépe

8Ndapejapomoʼãiopambaʼejajapóvarirekoʼápekoárape, peteĩteĩhekojojávahesarenondépe.

9Napeguahẽigueteripehembývapehapeerénsia Ñandejáraomeʼẽvapeẽme

10PéropehasavoveJordánhapeikopeyvyÑandejára pendeJáraomeʼẽvapepeẽmepehupytyhagua,hahaʼe

penembopytuʼuvoveentéropendeenemigokuéraguioĩva pendejerére,péichapeikoporã.

11UpéioĩtapeteĩlugárÑandejárapendeJáraoiporavótava oikohaguaupépehéra.upépepeguerútaopambaʼe amandavaʼekuepeẽme;penemymbahapy,pene mymbajuka,pendediezmohapemymbajukapendepópe, haopapeneñe'ẽme'ẽporãpeme'ẽva'ekueÑandejárape

12Pevy'átaTupãpendeJárarenondépe,peẽ,pendera'y, penderajy,penderembiguái,penetembiguái,hapelevíta oĩvapenderokẽryepýpeHa'endoguerekóigui mba'eveichaguapartenierénsiapenendive

13Eñatendékeanihaguareikuaveʼẽneofréndaojehapýva opalugárrehechávape.

14PéropelugárJehováoiporavótavapepeteĩndetrívupe, upépereikuaveʼẽtaneofréndaojehapývahaupépe rejapopaiteumimbaʼehaʼévandéve.

15Pejukahape'uso'oopapenderokẽme,opamba'epene ángaoipotáva,ÑandejárapendeJárarohovasaome'ẽ haguéichapeẽme.

16Peẽmanteanipe'upetuguy;peñohẽtayvýpeyicha 17Ndaikatúire'underokẽryepýpepeteĩdiezmonde trígogui,ndevínogui,ndeaséitegui,térãndevakara'y ypykuetérãndeovechara'ykuéragui,nimba'evene ñe'ẽme'ẽreñe'ẽme'ẽva'ekue,nineofréndavoluntad-gui, térãofréndandepópe.

18Pe'uvaerãÑandejárapendeJárarenondépepetenda ÑandejárapendeJáraoiporavótavape,peẽ,pendera'y, penderajy,penderembiguáikuimba'e,penderembiguáiha pelevítaoĩvapenderokẽryepýpe,hapevy'átaÑandejára pendeJárarenondépeopamba'epemoĩvapependepo 19Eñatendékeanihaguarehejapelevítapereikoveajako yvyapeári

20TupãndeJáraombotuichavevovenderembe'y,ha'e oprometehaguéichandéve,haere:‘Cheha'útaso'o,nde ángaho'usetereíguiso'oikature'uso'o,opamba'eneánga oipotáva

21MombyryitereíramondeheguipelugárÑandejárande Járaoiporavovaʼekueomoĩhaguahéra,upéicharõrejuka vaʼerãndevakahaneovechakuéragui,haʼehaguéicha ndéve,hareʼuvaʼerãnderokẽmeoimeraẽmbaʼereipotáva. 22Ho'uháicharyguasuhaka'a,upéichaaveire'uvaerã

23Eñatendékenaanihaguareʼupetuguy,pórkepetuguy haʼepetekove.handaikatúire'upetekoveso'ondive.

24Anire'u;reñohẽtayvýpeyicha

25Anire'u;Ohoporãhaguãndévehanera'ykuérandive, rejapovoveiporãvaÑandejárarenondépe.

26Umimba'emarangaturerekóvahaneñe'ẽme'ẽmante, rehohaguãpetendaÑandejáraoiporavóvape.

27Eikuave'ẽtanemymbahapy,so'ohatuguy,ndeJáraaltár ári,handemymbajukaruguyoñeñohẽtaTupãndeJára altárári,hare'uso'o

28Peñatendehapehenduopakoʼãñeʼẽhaʼévapeẽme,oho porãhaguapeẽmehapenderaʼykuérapeopaáraguarã, pejapovoveiporãvahahekojojávaÑandejárapendeJára renondépe

29TupãndeJáraoipe'avovetetãnguéranerenondégui, rehoháperejagarrahaguãchupekuéra,hareikohendaguépe hareikohetãme

30Eñangarekókeanihaguareñeñapytĩñuhãmeremoirũvo chupekuéra,oñehundirirehikuáinerenondégui;haani reporanduitupãnguérapehaere:Mba'éichapikoko'ãtetã oserviitupãnguérape?upéicharõjepeajapótaupéichaavei

31AnirejapoupéichaTupãndeJárarehe,opamba'e oporombojeguarúvaÑandejárape,ha'endocha'éiva,ojapo hikuáiitupãnguérareheIta'ýrahaimembykuñajepeohapy tatápeitupãnguérape.

32Opamba'eha'évapeẽme,peñangarekókepejapohaguã, anipembojoapyhapemomichĩve

MOAKÃHA13rehegua

1Oĩramopendeapytépepeteĩmaranduhára,térãpeteĩ oisu'úvaiképe,haome'ẽpeẽmepeteĩtechaukahatérãpeteĩ mba'ehechapyrãva

2Upérõoikopetechaukahatérãpehechapyrãva,haʼeheʼi vaʼekuendéve:“Jahákenaambuetupãnguérande reikuaaʼỹvarapykuéri,hajaservichupekuéra

3Anipehenduupemaranduhárañe'ẽ,térãpeoisu'úva iképe,ÑandejárapendeJárapenemoha'ãnga,peikuaa haguãpehayhúpaTupãpendeJárapependepy'aiteguiveha peneángapukukue.

4PeguataTupãpendeJárarapykuéri,pekyhyjechuguiha pekumplihembiapoukapyhapeneñe'ẽrenduhapeservíta chupehapejepytahese.

5Haupeproféta,térãupeoisuʼúvaiképe,ojejukáta;ha'e he'íguipenemboykehaguãÑandejárapendeJáragui, pendeguenohẽva'ekueEgiptoretãguiha penemosãsõva'ekuetembiguáirógagui,penemosẽhaguã tapeÑandejárapendeJárahe'iva'ekuepeẽmepeguata haguã.

6Nderyvy,ndesyra'y,ndera'y,nderajy,térãndejyva rembireko,térãneangirũ,ndeángaicha,ndembotavyramo ñemiháme,hahe'ívo:Jahajaserviambuetupãnguérape, ndeninderukuérandereikuaáiva

7Haʼehína,umitavayguakuératupãnguéraoĩvapende jerére,hiʼaguívapendehegui,térãmombyrypendehegui, peteĩyvypehẽngueguiveambueyvypehẽnguepeve;

8Aniremoneĩchupe,ninerehendúichupe;nineresa ndoiporiahuverekomo'ãichupe,ninereporiahuverekomo'ãi hanereñomi

9Hakatukatueterejukavaerãchupe;ndepotoĩraẽhese ojukahaguã,haupéiopavavetavayguakuérapo.

10Harejapítachupeitápe,omanohaguáicha;Ha'e penemomombyrýguiTupãpendeJáragui,pendeguenohẽ vaekueEgiptoretãgui,tembiguáirógagui.

11HaenteroveIsraelohendúta,haokyhyjéta,ha ndojapomoʼãvéimambaʼevaikoʼãichaguapendeapytépe

12Rehendúramoerepeteĩndetávape,ÑandejárandeJára omeʼẽvaʼekuendévereikohaguaupépe

13Oĩkuimba'eBelialñemoñareosẽvapendeapytéguiha oipe'aumioikóvapeitávape,he'ívo:Jaharomomba'eguasu ambuetupãnguérape,peẽpeikuaa'ỹva

14Upéireporandúta,haehekahaejerurekyreʼỹme;ha, péinaápe,haʼéramoañetegua,hapembaʼeañeteguáramo, ojejapohapeichaguambaʼeombojeguarúvapendeapytépe;

15Katuetereinupãtakysepukúpeumioikóvapeupetávape, haehundipaitechupe,haopambaʼeoĩvaipypehaumi hymbakuéra,kysepukúpe

16Embyatýtaopamba'eojegueruva'ekuechuguitape mbytépehaehapytatápepetávahaopamba'eojegueru vaekuechugui,TupãndeJárapeguarã noñemopuʼãmoʼãvéima.

17Ndaiporimo'ãimba'evepemalditondepópe,Ñandejára ojerehaguãipochypohýigui,ndeporiahuverekoha

neporiahuverekohanembohetavéta,ohurahaguéichande rukuéraypykuépe.

18PehenduvoveÑandejárapendeJárañe'ẽ,pekumpli haguãopahembiapoukapyha'évapeẽmekoárape,pejapo haguãiporãvaTupãpendeJárarenondépe.

MOAKÃHA14rehegua

1PeẽnikoTupãpendeJárara'y,anipeñekytĩhapejapo mba'eveichaguacalvopenderesaapytépeomanóvarehe

2PeẽnikopeteĩtetãmarangatuÑandejárapendeJárape guarã,haÑandejárapendeporavohaʼehaguapeteĩpuévlo ijojahaʼỹva,opatetãnguéraoĩvakoyvyapeári.

3Anire'umba'eveichaguamba'eoporombojeguarúva 4Ko'ãvahínaumimymbape'úva:vaka,ovechahakavara 5Peryguasu,ka'aguy,hakavaraka'aguy,kavaraka'aguy, pygarg,havakaka'aguyhachamois

6Opamymbaoipe'ávaipysãhaomboja'óvamokõijyvaha oisu'úvamymbarymbaapytépe,pe'uvaerã.

7Upevérekoʼãvaanipeʼuumioisuʼúvagui,térãumiipysã oñembojaʼóvagui;Kaméllo,liebreharyguasurupi'aicha, ha'ekuéraoisu'uperyguasurupi'a,hanomboja'óiipysã. upévarehaʼekuéraikyʼapeẽmeguarã

8Kure,omboja'orupiipysã,hakatundoisu'úiperyguasu rupi'a,iky'apeẽmeguarã.

9Koʼãvapeʼuvaʼerãumioĩvaguipeýpe,peʼuvaʼerãumi ipehẽnguehaikyrakue

10Haoimeraẽmbaʼendorekóivaaletahaescama, ndaikatúipeʼu;iky'apeẽmeguarã

11Opaguyraipotĩvaguipe'uvaerã

12Pérokoʼãvahínaumimbaʼendapeʼumoʼãiva:ágila,pe ossifragehapeospray

13Peglede,cometahabuitreha'eichagua

14Hakádacuervo,haʼetévaicha.

15Peyryvu,pepyhareguaryguasurupi'a,kuka'iha ka'aguy,ha'eichagua

16Pelechuza,pelechuzaguasu,hapecisne.

17Pelícano,ágilagierhacormorán

18Hapecigüeña,pegarza,haperyguasurupiʼa,hape ryguasurupiʼa.

19Opamba'eotyryrývaovevevaiky'apeẽmeguarã

20Opaguyraipotĩvaguiikatupe'u

21Anipe'umba'eveomanóvaijehegui,peme'ẽpe extranjerooĩvapependerokẽme,ho'uhaguãtérãikatu revendeambuetetãambueguápe,ndenikotetãmarangatu TupãndeJárapeguarã.Anirembopupupeteĩkavara'iisy kambype

22Añeteháperemeʼẽvaʼerãdiezmoopaneñemoñare ñemongakuaápe,pekokueomeʼẽvaáñohaáño

23Pe'uÑandejárapendeJárarenondépe,petendaha'e oiporavótavapeomoĩhaguãhéra,diezmopendetrígo, pendevíno,pendeaséite,hapendevakahapendeovecha ra'yypykueikatuhaguáichareaprenderekyhyjeÑandejára ndeJáraguitapiaite

24Hapetapeipukuetereíramondéveguarã,upéicharupi ndaikatúiregueraha;Térãpetendamombyryetereiramo ndehegui,TupãndeJáraoiporavótavaomoĩhaguãhéra upépe,TupãndeJáranderovasavove

25Upéirembojerevaerãplátapehareñapytĩtandepópeha rehopelugárJehovándeJáraoiporavótahápe.

26Reme'ẽtaupepirapireopamba'eneángaoipotávare, vaka,ovecha,térãvíno,térãmba'yru,térãoimeraẽmba'e

Deuteronomiorehegua

reipotávarehe,harekaruupépeÑandejárandeJára renondépe,harevy'áta,ndehanerógapegua.

27Pelevitaoĩvapenderokẽryepýpeanirehejareichupe; ha'endoguerekóiguimba'eveichaguaparteniherencia nendive.

28Ohasávombohapyáño,reguenohẽtaopadiezmone ñemongakuaáguiupeáñope,haremoĩtanderokẽryepýpe 29Pelevíta,(ndorekóiguipártenierénsianendive)haumi extranhéro,umiimembyvahaumiviúda,oĩvanderokẽ ryepýpe,oúta,haokaruhaokyhyjétaTupãndeJárande rovasahaguãopamba'erejapóvape

MOAKÃHA15rehegua

1Oparire7áñorejapovaʼerãpeteĩlibertad

2Hapéichahaʼepeojepoihagua:Maymaacreedor omeʼẽvapréstamohapichápe,omosãsóta;ndoipe'amo'ãi hapicha,térãijoyke'ýgui;oñembohéraguiÑandejára liberación.

3Peteĩextranhéroguiikaturejerurejey,péropeneermáno ndiverepoivaʼerã

4Salvondaiporimoʼãijavemboriahupendeapytépe;Tupã ÑandejárapenerovasátapeyvyTupãpendeJáraome'ẽva peẽmeimba'erã

5PehenduporãramoÑandejárapendeJárañe'ẽ,pejapo haguãopako'ãtembiapoukapyha'évapeẽmekoárape

6TupãndeJáranderovasa,ha'eoprometehaguéicha ndéve,hareme'ẽtapréstamohetatetãme,hakatu nereme'ẽmo'ãipréstamohareisãmbyhýtahetatetãme,ha katuhaʼekuéranomandamoʼãinderehe

7Oĩramopendeapytépepeteĩpeneryke'ymboriahupeteĩ penderokẽmependeretãmeTupãpendeJáraome'ẽva peẽme,anipemohatãpenekorasõhapembotypendepo penderyvymboriahúgui.

8Hakatureipeʼatuichachupendepo,hakatueteremeʼẽta chupehetambaʼeoikotevẽvape,haʼeoipotávape

9Eñatendékeanihaguaoĩpeteĩpensamiéntonekorasõ añape,heʼíva:‘Oguahẽmapeáño7ha,peáñoojepoihagua handeresaivainejoykeʼymboriahurehe,haneremeʼẽi chupembaʼeve;haosapukáiÑandejárapenderehe,hande angaipa

10Reme'ẽtachupe,hanekorasõnoñembyasymo'ãi reme'ẽvochupe,upévareheTupãndeJáranderovasáta opanerembiapohaopamba'eremoĩvape

11Umimboriahundopytamo'ãipetetãgui,upévareche amandandéve:“Eipe'átandeponderyvy,ndemboriahúpe haneremikotevẽme,nderetãme”

12Haneryke'y,kuimba'eevréotérãkuñaevréa,oñevende ramondévehaoservindéve6áñoupéi7áñoperehejáta chupeosẽndehegui

13Remondovovechupesãsõmendehegui,anirehejaoho nandi.

14Eme'ẽchupehetamba'endeovechakuéragui,nde yvýguihandevínokopýgui,ndeTupãndeJáranderovasa haguéguireme'ẽtachupe

15Hanemandu'átandereimehaguetembiguáiramo Egiptoretãme,haTupãndeJáranderredimi,upévareko árapeha'endévekomba'e

16Haoikóta,heʼíramondéve:Ndahamoʼãindehegui;nde rayhúguihanderógape,oĩporãguinendive;

17Upéirejagarrapeteĩaulharembotyryryijapysápepe okẽme,hahaʼétanerembiguáiopaáraguarã.Haaveine rembiguáireherejapoaveiupéicha

18Ndahasyimoʼãindéve,remondovovechupesãsõme ndehegui;ha'eniko6áñopukukuenerembiguáidoble ramo,haTupãndeJáranderovasaopamba'erejapóvape 19Opaumikuimba'eypykueoúvandevakahaneovecha kuéragui,emomarangatuTupãndeJárapeguarã,anirejapo ndetórora'yypykuendive,haanireikytĩndeovechara'y ypykue

20Pe'uvaerãTupãpendeJárarenondépeáñohaáñope tendaÑandejáraoiporavóvape,peẽhapenerogagua

21Oĩramomba'evai,ha'etekuikarẽva,térãohecha'ỹva, térãmba'evai,anireikuave'ẽÑandejárandeJárape

22Re'uvaerãnderokẽme,umiiky'ávahaipotĩvaho'úta peteĩcha,ka'avoharyguasurupi'aicha.

23Aníntereʼuhuguy;reñohẽtayvýpeyicha

MOAKÃHA16rehegua

1Pemomba'emesAbibhapejapoPáskuaTupãpende Járapeguarã.

2Peẽpeme'ẽmymbajukaPáskuaTupãpendeJárape, ovechahavakaapytégui,petendaÑandejáraoiporavóvape omoĩhaguãhéra.

3Anire'uhendivepanlevadurareheve;sieteárare'uva'erã mbujailevadura'ỹva,pembujapejehasaasyrehegua;Pya'e resẽEgiptoretãgui,nemandu'ahaguãáraresẽhagueEgipto retãgui,nderekovepukukueaja

4Handohechamoʼãinendivembujalevadurareheveopa nderetãme7árapukukue;nipeteĩmba'eso'o rejukava'ekueárapeteĩhaka'aru,ndopytáipyharepukukue pyharevepeve

5NdaikatúirejaposacrificioPáskuanipeteĩnderokẽ ryepýpe,TupãndeJáraome'ẽvandéve

6PéropelugárJehovándeJáraoiporavótahápeomoĩ haguahéra,upéperejukavaʼerãpePáskuakaʼaru,kuarahy oikejave,petiémporesẽhaguáichaEgíptogui

7Pembojyhape'upetendaTupãpendeJáraoiporavóvape, hapejerepyharevehapehopenderógape.

8Seisárape'umbujalevadura'ỹva,haárasietehápepejapo atyguasuTupãpendeJárapeguarã

9Reipapavaʼerãsietesemána,haeñepyrũeipapaumi7 semánaremoĩguivepesérropetrígoári

10Hapejapovaerãpearetehetaarapokõindyrehegua TupãpendeJárapeguarã,peme'ẽtapeofréndapende Járape,peme'ẽtavapendeJárape,pendeJárapenderovasa haguéicha.

11Pevy'átaÑandejárapendeJárarenondépe,peẽ,pende ra'y,penderajy,pendetembiguái,penetembiguái,levíta oĩvapenderokẽme,peextranjero,umitrestres,haviúda, oĩvapendeapytépe,petendaÑandejárapendeJára oiporavova'ekueomoĩhaguãhéraupépe

12Hanemandu'ava'erãEgiptorembiguáiramo,ha rekumplihaejapoko'ãléi

13Rejapovaerãpefiéstadetavernákulo7árapukukue, rembyatyrirenetrígohanevíno.

14Revy'átandearetejave,nde,ndera'y,nderajy,nde tembiguáikuimba'e,ndetembiguái,levíta,extranjero,tres treshaviuda,nderokẽryepýpe.

15SieteárarejapovaerãpeteĩkaruguasuTupãndeJárape guarãpetendaÑandejáraoiporavóvape,TupãndeJárande

Deuteronomiorehegua

rovasátaguiopamba'erekaruhaopamba'erejapóvare, upévarekatueterevy'áta.

16Mbohapyvésepeteĩáñopeenterovenekuimbaʼekuéra oñepresentavaʼerãÑandejárandeJárarenondépepelugár haʼeoiporavóvape.Arymbujailevadura'ỹva,arapokõindy aretehatavernákuloaretejave,hanoñemoĩmo'ãi Ñandejárarenondépenandi

17Opavavetome'ẽikatuháicha,TupãndeJárarehovasa ome'ẽhaguéichandéve

18Emoĩtanderokẽme,TupãndeJáraome'ẽvandévehue hamburuvichakuéra,ndeñemoñarepukukue,haha'ekuéra ohusgátatekojojaretãme

19Anirembohovakepehuísio;Aniremomba'eumi tapichápehaanireguerahajopói,peteĩjopóiomohesatũgui umiiñarandúvaresahaombojereumihekojojávañe'ẽ

20Pesegítapehekojojáva,peikovehapehupytypeyvy ÑandejárapendeJáraomeʼẽvapeẽme

21Anireñotỹmba'eveichaguayvyramátaka'aguyTupã ndeJáraaltárypýpe,rejapohaguãndéve.

22Aniremoĩndévembaʼeveichaguataʼanga;Tupãnde Járandocha'éivahese

MOAKÃHA17rehegua

1Anireme'ẽmymbajukaTupãndeJárapemba'eveichagua tórotérãovecha,mba'eivaívahamba'eivaíva

2Pendeapytégui,peteĩpenderokẽmeÑandejáraome'ẽva peẽme,kuimba'etérãkuña,ojapova'ekueivaívaÑandejára pendeJárarenondépe,omboykehaguéreiñe'ẽme'ẽ

3Haohooserviambuetupãme,haomombaʼeguasu chupekuéra,tahaʼekuarahy,térãjasy,térãoimeraẽva yvágaehérsito,chenamandáivaʼekue;

4Haoje'endéve,harehendu,hareporandukyre'ỹ,ha, péinaápe,añete,hapemba'ekatuete,ojejapohaIsrael-pe ko'ãichaguamba'evai

5Upéireguenohẽtanderokẽmeupekuimbaʼetérãkuña, ojapovaʼekueupembaʼevai,jepeupekuimbaʼetérãkuña, harejapítachupekuéraitápeomanomeve

6Mokõitestígotérãmbohapytestígo,ojejukavaʼerãpe oporojukáva.hakatupeteĩtestigojururupivendojejuka mo'ãi

7Umitestígopoojukaraẽvaʼerãchupe,haupéienterove tavayguakuérapo.Upéicharõ,pemomombyrýtapende apytéguipemba'evai

8Oimérõpeteĩmbaʼeijetuʼuetereívandéveguarã,+tuguy hatuguy,ojerureasyhaojerureasy,haoporokutuha oporokutu,ojodiskutívanderokẽryepýpe,upéicharõ repuʼãtaharejupítapelugárÑandejárandeJára oiporavótahápe

9Rejútaumisaserdótelevítarendápehapehuésoikótava rendápeumiárape,haeporanduHa'ekuéraomombe'úta ndévepeñe'ẽjoajuha.

10Rejapovaerãpeñe'ẽjoajuhe'iháichandéve,upetenda Ñandejáraoiporavóvape,ohechaukátandévehareñatende vaerãrejapohaguãopamba'eha'ekuéraomombe'úvandéve

11Rejapova'erãpeñe'ẽjoajuha'ekuéranembo'étavape,ha pehuísiohe'iháichandéve,aniremboykepeñe'ẽjoaju ha'ekuérahe'ívandéve,ndeakatúatérãasugotyo

12Pekuimba'eoñemomba'eguasúvahanohendúivapa'i oñembo'ývapeoservihaguãÑandejárandeJárarenondépe, térãhuésrenondépe,omanóta,haremboykétaIsrael-gui umimba'evai

13Haopatavayguaohendúta,haokyhyjéta,ha ndojapovéimañemotĩ.

14PeguahẽvopeyvyÑandejárapendeJáraomeʼẽvape peẽme,pejagarrahapeikótaupépe,hapeje:‘Amoĩtapeteĩ rréicheári,opatetãnguéraoĩvaichachejerére.

15Taha'eha'évapeẽpemoĩva'erãmburuvichaguasuramo, TupãpendeJáraoiporavótavape,peteĩpeneryvyapytégui pemoĩtapenderuvichaguasúrõ.

16Ha'ekatunombohetamo'ãikavajuijehe,handogueraha mo'ãitavayguakuérapeEgipto-pe,ombohetavehaguã kavaju

17Hanombohetamo'ãihembirekoijehe,anihaguãikorasõ ojere,hanombohetavéiplátahaóro.

18Ha'eoguapyvoveirréinotrónope,ohaítachupepeteĩ kuatiañe'ẽmekoléiguipeteĩkuatiañe'ẽoĩvaguiumi saserdótelevítarenondépe.

19Haomoñe'ẽtaipypeoikoveajapukukue,ikatuhaguã okyhyjeTupãIjáragui,ojapohaguãopamba'ehe'ívakoléi hako'ãléi.

20Anihaguãoñemopu'ãikorasõijoyke'ykuéraári,haani haguãojerepetembiapoukapygui,ijakatúatérãijasugotyo, ikatuhaguãipukuirréinope,ha'ehaita'yrakuéra,Israel mbytépe

MOAKÃHA18rehegua

1UmisaserdótelevítahaenteroveLevíñemoñare ndoguerekomoʼãimbaʼeveniimbaʼerepyIsraelndive.

2Upévarendoguerekomo'ãierénsiaijoyke'ykuéraapytépe, ha'ehe'ihaguéichachupekuéraTupã

3Hapévaodevévapa'itavayguakuéragui,umi oikuave'ẽvaguimymbajuka,taha'evakatérãovechaha ome'ẽtahikuáipa'ípeijyva,mokõijyva,hamaw

4Remeʼẽvaʼerãchupepeyvaypykue,nevíno,hane aséite,haneovecharogueypykue

5TupãndeJáraoiporavochupeopandeñemoñare apytégui,oservihaguãÑandejárarérapeopaáraguarã.

6PeteĩlevítaoúramopeteĩnderokẽguiopaIsraelgua,haʼe oikohaguépe,haoúramoopambaʼeoipotávarehevepe lugárÑandejáraoiporavótavape.

7UpéihaʼeoservítaÑandejáraIjárarérape,ojapoháicha enteroveiñermanokuéralevíta,oñemboʼývaupépe Ñandejárarenondépe.

8Haʼekuéraoguerekótahembiʼupeteĩchaguahoʼuhagua, peoútavaimbaʼerepyñemuguiykére

9PejuvovepeyvyÑandejáraome'ẽvapeẽme, napeaprendemo'ãipejapoumitetãoporombojeguarúva 10Ndojejuhúipendeapytépeavaveombohasávaita'ýra térãitajýrapetatýre,térãopredikáva,térãohechávaára, térãpajeapoha,térãpajeapoha

11Térãpeteĩencantador,térãpeteĩconsultorumiespíritu oikuaávandive,térãpeteĩpajeapoha,térãpeteĩnigromante.

12Opaumiojapóvako'ãmba'enikoÑandejára ombojeguaru,hako'ãmba'eombojeguarúvaTupãndeJára omosẽchupekuéranerenondégui

13ReikoporãvaerãÑandejárandeJárandive

14Ko'ãtetãndereguerekótava,ohenduumiohechávape árahaadivino-kuérape

15ÑandejárapendeJáraomopu'ãtapeẽmepeteĩProfeta pendeapytépe,pendejoyke'ykuéraapytégui,cheichagua. chupepehendúta;

16Opamba'ereipotávaichaJehovándeJáraHoreb-peaty guasuárajave,erehaguã:‘AniahendujeyÑandejárache Járañe'ẽ,haaniahechajeykotataguasu,anihaguãamano 17Ñandejárahe'ichéve:“Omombe'uporãhikuáipe he'iva'ekue”.

18AmopuʼãtachupekuérapeteĩProfétaijoykeʼykuéra apytégui,ndeichagua,haamoĩtacheñeʼẽijurúpe;haheʼíta chupekuéraopambaʼecheamandátavachupe.

19Haojehúta,oimeraẽnohendúivacheñeʼẽhaʼeheʼíva cherérape,cheajerurétachugui

20Hakatupeproféta,oñembotuichávaoñeʼẽtahapeteĩ ñeʼẽcherérape,chendaʼéivaʼekuechupeoñeʼẽhagua,térã oñeʼẽtavaambuetupãrérape,jepeupeprofétaomanóta.

21Haereramonekorasõme:“Mba'éichapikoroikuaátape ñe'ẽÑandejáranoñe'ẽiva?

22PeteĩprofétaoñeʼẽramoÑandejárarérape,ndoikóiramo upembaʼehandoikóiramo,upévahínapembaʼeÑandejára noñeʼẽivaʼekue,péropeprofétaheʼiñemotĩme,ani rekyhyjechugui.

MOAKÃHA19rehegua

1TupãndeJáraohundivovetetãnguéra,TupãndeJára ome'ẽvandéveijyvy,handereikohendaguépe,hareiko itávapehahógape.

2Emboja'ombohapytávanderetãmbytépe,TupãndeJára ome'ẽvandévereguerekohaguã

3Embosako'indévetapehaemboja'ombohapyhendápe ndeyvyrembe'y,TupãndeJáraome'ẽvandéverehupyty haguã,opavaveoporojukávaokañyhaguãupépe

4Hapévahaʼepeojukavaʼekuekáso,okañýtavaupépe, oikovehagua:Ojukahapichápeoikuaaʼỹre,haʼe ndochaʼéivaheseyma;

5Peteĩkuimbaʼeohoháichakaʼaguýpehapichandive oikytĩhaguayvyra,haipoojapihachareheveoikytĩhagua peyvyramáta,haiñakãojedeslizapeestanque-gui,ha ohesapehapichaári,haomano;ha'eokañýtapeteĩvaumi távapehaoikovéta

6Aníkepeovengávapetuguyoporojukávape,ikorasõ hakuaja,haojopychupe,ipukuhaguérepetape,haojuka chupeha'ekatunomereséiomano,ndaija'éirupiheseyma

7Upévarehaʼendéve:“Embojaʼondéveguarãmbohapy táva”.

8TupãndeJáraombotuichaveramonderembe'y,ohura haguéichanderukuéraypykuépe,haome'ẽtandéveopa yvyha'eome'ẽtahañe'ẽme'ẽnderukuérape.

9Rekumpliramoopako'ãtembiapoukapyrejapohaguã, ha'évandévekoárape,rehayhuhaguãTupãndeJárapeha reguatatapiaitehapeUpéirembojoapýtambohapytáva, ko'ãmbohapyykére

10Anihaguãoñeñohẽtuguyinocentependeretãme,Tupã pendeJáraome'ẽvapeẽmeerénsiaramo,haupéichatojuka pendeári

11Oĩramondaijaʼéivahapicháre,haojahéihese,opuʼã hesehaojukachupeomanomeve,haokañypeteĩvakoʼã siudápe

12Upéiumiancianoitavayguaomondótaogueruhaguã chupeupéguihaome'ẽchupetuguyvengadorpópe,omano haguã

13Nderesandoiporiahuverekomoʼãichupe,síno remboykevaʼerãIsraelguipekulpávledetuguyinosénte, ikatuhaguáichaohoporãndéve

14Anireipe'anderapichara'ãnga,ymaiteguive omoĩva'ekuendeerénsiape,reguerekótavayvyÑandejára ndeJáraome'ẽvandévereguerekohaguã

15Peteĩtestígondopuʼãipeteĩkuimbaʼekóntrapembaʼeve ivaívare,térãmbaʼeveichaguaangaiparehe,oimeraẽmbaʼe angaipaojapovaʼekuére

16Peteĩtestígojapuopuʼãramopeteĩpersónakóntrape, omombeʼuhaguaheseivaíva.

17Uperiremokõivekuimba'e,ojodiskutívaijapytepekuéra, oñembo'ýtaÑandejárarenondépe,saserdótehahuekuéra renondépe,oikótavaupeárape

18Haumihuésojapótainquisiciónkyre'ỹ,ha,péinaápe, petestigoha'éramotestigojapu,haotestifikajapuijoyke'y rehe

19Upéipejapovaerãhese,ha'eoimo'ãhaguéichaojapo iñermánorehe.

20Haumihembývaohendúta,haokyhyjéta,hakoʼága guivendojapomoʼãvéimambaʼeveichaguambaʼevaipende apytépe.

21Handeresandoiporiahuverekomoʼãi;hakatutekove ohótatekoverehe,tesatesarehe,hatĩhatĩrehe,poporehe, pypyrehe.

MOAKÃHA20rehegua

1Resẽvoreñorairõneenemigokuérandive,harehecha kavaju,kárrohatetãhetavendehegui,anirekyhyje chuguikuéra,TupãndeJáraoĩnendive,ndereguenohẽ vaekueEgiptogui

2Haoikóta,peguahẽvoveñorairõrã,pesacerdote oñembojátahaoñeʼẽtatavayguakuérape, 3Hahe'ítachupekuéra:“PehenduIsrael,peñembojako árapepeñorairõhaguãpeneenemigokuérandive

4TupãpendeJáraha'epeohóvapenendive,oñorairõhaguã penderehepeneenemigokuérandive,pendesalvahaguã 5Haumiofisiálheʼítaumihéntepe:“¿Mbaʼepikooĩ omopuʼãvapeteĩógapyahuhanodedikaivaʼekue?”.toho hatojevyhógape,anihaguãomanoñorairõme,haambue kuimba'etodedika

6¿Mbaʼepikopeoñotỹvaparraltyhandoʼúivagueteri chugui?tohohatojevyaveihógape,anihaguãomano ñorairõme,haambuekuimba'eho'uchugui

7¿Mbaʼekuimbaʼepikooprometévahembirekorãha nomendáivaʼekuechupe?tohohatojevyhógape,ani haguãomanoñorairõme,haambuekuimba'eojagarra chupe.

8Umiofisiáloñeʼẽvétaumihéntepehaheʼítahikuái: “¿Mbaʼepikookyhyjévahaipyʼakangýva?”.tohoha tojevyhógape,anihaguãijoyke'ykuérakorasõikangy ikorasõicha

9Haoikóta,umiofisiálomohuʼãvooñeʼẽtavayguakuérape, ojapótahikuáiehérsitokapitánomotenondehagua tavayguakuérape

10Reguahẽvopeteĩsiudápereñorairõhaguahendive, upéicharõemombeʼupyʼaguapyha

11Haoikóta,nembohováiramopyʼaguapýpe,ha oipeʼáramondéve,upéicharõoikóta,opatavayguakuéra ojejuhúvaipypehaʼétatributariondéveguarã,ha ndeservítahikuái

12Ha'endojapomo'ãiramopy'aguapynendive,ha oñorairõramonendive,upéicharõremo'ãta

13TupãndeJáraome'ẽvovendepópe,ejukakysepukúpe opavavekuimba'épe.

14Hakatuumikuña,umimitã,haumivaka,haopambaʼe oĩvapesiudápe,jepeopambaʼeojegueruvaʼekuechugui, reguerahavaʼerãndejehe;hare'útaumimba'erembipota, ndeJáraome'ẽva'ekuendéve

15Péicharejapovaʼerãopatavaguasumombyryetereíva ndehegui,ndahaʼéivakoʼãtetãtávapegua.

16Ko'ãtetãtáva,TupãndeJáraome'ẽvandéveerénsia ramo,aniresalvamba'eveopytu'úva

17Hakaturehundipaitétachupekuéra;ha'ehínaumihitita, amorréo,cananeohaferez,hevitahajebuseoTupãnde Járahe'ihaguéichandéve.

18Haʼekuérapenemboʼeanihaguapejapoopambaʼe ombojeguarúva,ojapovaʼekuehikuáiitupãnguérare;péicha pepekava'erãÑandejárapendeJárarehe.

19Areguivémaremongoravovepeteĩsiuda,reñorairõvo heserejagarrahagua,anirehundiumiyvyramáta rembohasávopeteĩháchahesekuéra,ikatúguireʼu chuguikuéra,hanereikytĩmoʼãichupekuéra(peyvyramáta ñupeguaningoyvypórarekove)remombaʼapohagua chupekuéra.

20Umiyvyramátareikuaávaañoitendahaʼeihayvyramáta hoʼuhagua,rehundítahareikytĩta;haremopu'ãtatáva guasunendiveoñorairõvarehe,oñemoĩpeveipoguýpe.

MOAKÃHA21rehegua

1OjejuhúramopeteĩojejukávapeyvyÑandejáraome'ẽva peẽme,oñenoñúme,handojekuaáimávapaojukachupe 2Upéiosẽtaneancianohanehuekuérahaomediumitáva oĩvapeojejukávajerére

3Haoikóta,petavaguasuoĩvapekuimbaʼeojejukavaʼekue ykére,jepeumiancianoupetavaguasúpeguaojagarráta peteĩvaquilla,nombaʼapóiva,handojagarráivapejúgope; 4Umiancianoupetávapeguaomboguejyvakara'ypeteĩ ñúmeijyvyku'ívape,noñeñotỹivahanoñeñotỹiva,ha oipe'átapevaquillaakãupépepeñúme

5HaumisaserdóteLevíraʼykuéraoñembojátaTupãnde Járaoiporavovaekueoservihaguãchupehatohovasa haguãÑandejárarérapehaiñe'ẽrupiveoñeha'ãtaopa ñorairõhaopamba'evai

6Enteroveumiansiánoupesiudápeoĩvapekuimbaʼe ojejukavaʼekueykére,ojohéivaʼerãipopevaquilla oñekytĩvaʼekuérepeñúme

7Ha'ekuéraombohováitahahe'íta:“Oreponoñohẽiko tuguy,haoreresandohechái”

8Ñandejára,eiporiahuverekoneretãIsraelrerredimi vaʼekuépe,haanirembohasatuguyinosénteneretãIsrael poguýpeHapetuguyoñeperdonátachupekuéra

9Upéicharõ,peipeʼátapendeapytéguipekulpávlepe tuguyinosénteva,pejapovovepeiporãvaÑandejára renondépe

10Resẽvoreñorairõneenemigokuérandive,haÑandejára ndeJáraomeʼẽramochupekuérandepópe,harejagarra chupekuéraprisionéroramo

11Haehechaumiprisionéroapytépepeteĩkuñaporã,ha reipotaitereichupe,reguerekosehachupenerembireko ndive;

12Upéiegueruchupehógapenderógape;haoñakã’oha oikytĩtaiñakãrague;

13Ha'eoipe'átachuguiaoojeguerahava'ekueprisionerope,opytanderógapehaojahe'oitúvahaisýpepeteĩjasy pukukue,hauperirereikehendápehaha'étaiménahaha'e nerembirekoramo.

14Haoikóta,ndapevyʼáiramohese,upéicharõpehejáta chupeohosehápe;hakatuanirevendechupe mba'eveichavérõvirurehehápe,anirejapochugui mba'erepy,remomichĩhaguérechupe.

15Peteĩkuimbaʼeoguerekóramomokõihembireko,peteĩ ohayhuetévahaambuépendaijaʼéiva,haimembyramo chuguiimemby,ohayhuetévahaojehayhuʼỹva;Hape ita'ýraypykueha'éramoimba'eojehayhu'ỹva

16Uperire,haʼeomoĩvoveitaʼyrakuérapeohupytyhagua peijypykue,anihaguaojapopeitaʼýraypykue ohayhuetévaraʼy,peojehayhuʼỹvaraʼyrenondépe

17Ha'ekatuohechaukátapeita'ýrara'y,ita'ýraypykue rehe,ome'ẽvochupedobleporciónopamba'e oguerekóvagui,ha'éguiimbareteñepyrũpederécho orekóvapetaʼýraypykuehaʼeimbaʼe.

18Peteĩkuimbaʼeoguerekóramopeteĩitaʼýraiñakãhatãha opuʼãva,nohenduséivaitúvatérãisyñeʼẽ,hahaʼekuéra okastigarirechupe,nohendúichupekuéra.

19Upéiitúvahaisyojokótachupe,haoguenohẽtachupe itavaguasuruvichakuérarendápe,hahendarokẽme; 20Ha'ekuérahe'ítaumiancianoitavaguasúpe:Koorera'y ipy'ahatãhaopu'ã,nohendumo'ãioreñe'ẽhaʼeningookaru, haokaʼúva

21Haopavavekuimba'eitavayguaojapiitápeomano haguãhaopaIsraelguaohendútahaokyhyjéta

22Peteĩkuimbaʼeojapovaʼekuepeteĩpekádoomano vaʼekue,haojejukáramochupe,hareñapytĩramochupe peteĩyvyramátare

23Hetendopytamoʼãipyharepukukueyvyramátaári,ha katureñotỹtachupeupeárape;Tupãomaldesinikope oñeñapytĩvape,anihaguãoñemongy'aneretã,Tupãnde Járaome'ẽvandévenemba'erã

MOAKÃHA22rehegua

1Nderehechamo'ãineryvyvakatérãovechaokañyha rekañychuguikuéra

2Handejoykeʼynoĩriramondehegui,térã ndereikuaáiramochupe,upéicharõreguerútanderógape voi,haoĩtanendivendejoykeʼyohekapevechupe,ha remeʼẽjeýtachupe

3Upéichaaveirejapovaʼerãhymbavúrrorehe;hapéicha rejapótaijaoreheve;haopamba'eokañývaneryvy mba'évandive,ha'eokañyhanderejuhúva,rejapova'erã aveiupéicha

4Nderehecháivaʼerãneermánovúrrotérãhymbatóro hoʼávatapéreharekañychuguikuéra,katuetereipytyvõta chupeohupijeyhagua.

5Kuñandoiporúikuimba'emba'ehakuimba'e nomondeiva'erãkuñaao

6Peteĩguyraryguasuoĩramonerenondépetapéreoimeraẽ yvyramátare,térãyvýpe,taha'eimitãvatérãryguasurupi'a, haperepresaoguapývaimembytérãryguasuári,ani rejagarraperepresaimembykuérandive

7Hakaturehejátatahaʼehaʼévaperepresa,haregueraha nerendápeumimitã;Iporãhaguãndéve,harembopuku haguãndeára

8Remopuʼãvovepeteĩógapyahu,rejapovaʼerãpeteĩ ñorairõrãnderógaári,anihaguareguerutuguynderógaári, oĩramohoʼávaupégui

9Anireñotỹndeparraltyopaichaguasemilla,anihaguã oñemongy'anesemillareñotỹvahandeparralyva.

10Anirearadovakahavúrrooñondive

11Aniremondepeteĩaoopaichagua,lánahalínoicha 12Ejaponderembe'yirundyhandeaorembe'ýre, rejejaho'ihápe

13Oĩramohembirekohaoikehendápehandaijaʼéivahese 14Eñe'ẽvaihese,haerehesepeteĩtéraivaíva,haere: “Cheajagarrakokuñáme,haaĝuahẽvohendápe,ndajuhúi chupepeteĩtembiguái.

15Upéipekuñataĩtúvahaisyoguerahahaoguenohẽtape kuñataĩkuñataĩkuñataĩhaokẽme

16Hapekuñataĩtúvaheʼítaumiansiánope:“Ameʼẽche rajykokuimbaʼépehembirekorã,hahaʼendaijaʼéihese 17Ha,péinaápe,haʼeoñeʼẽhese,haheʼi:“Ndajuhúine membykuñámetembiguáiramo.haupéicharõjepekoʼãva haʼechemembykuñavirginidadrechaukahaHa'ekuéra oipysótapeaoumimyakãhatávapeguarenondépe

18Haumiancianoupetávapeguaojagarrátaupe kuimbaʼépehaokastigachupe;

19Ha'ekuéraombyatýtachupeciengrámodeplátaha ome'ẽtapekuñataĩtúvape,ha'eombohéravaihaguérepeteĩ kuñataĩIsraelguápe,haha'étahembirekoikatu nomombyrýichupeopaárapukukue

20Añeteramokomba'e,handojejuhúiramopekuñataĩ kuñarekoha

21Upéioguenohẽtahikuáipekuñataĩitúvarógarokẽme, haumikuimba'eitavayguaojapichupeitápeomanohaguã.

22Ojejuhúramopeteĩkuimbaʼeoñenohapeteĩkuña omendávandiveiménare,mokõivévaomanóta,pe kuimbaʼeoñenovaʼekuepekuñandivehapekuña.

23Peteĩkuñataĩkuñataĩoñekomprometeramoiménandive, hapeteĩkuimba'eojuhúramochupetávapehaoñeno hendive.

24Upéipeguerútamokõivévapeupetávarokẽme,ha pejapitachupekuéraitápeomanomeve;pekuñataĩ, ndosapukáigui,oĩguipetávape;hapekuimba'e, omomichĩguihapicharembireko,upéichapemboykeivaíva pendeapytégui

25Peteĩkuimbaʼeojuhúramoñúmepeteĩkuñataĩ oñekomprometéva,hapekuimbaʼeomboligachupeha oñenohendive,upéicharõpekuimbaʼeoñenovaʼekue hendiveañoiteomanóta.

26Pekuñataĩmekatuanirejapombaʼeve;pekuñataĩme ndaipóriangaipaoporojukáva.

27Ojuhúguichupeñúme,hapekuñataĩoñekomprometéva osapukái,handaipóriosalvátavachupe

28Peteĩkuimbaʼeojuhúramopeteĩkuñataĩkuñataĩ noñekomprometéiva,haojopychupehaoñenohendiveha ojejuhuchupekuéra

29Upéipekuimbaʼeokevaʼekuehendiveomeʼẽtape kuñataĩtúape50grámodepláta,hahaʼeoikóta hembirekorãomomirĩguichupe,ndaikatúiomomombyry chupeopaárapukukue.

30Kuimba'endoipe'aiva'erãitúvarembireko,handojuhúi itúvaao

MOAKÃHA23rehegua

1Peojekutuva'ekueitápe,térãoñekytĩvachuguiipire, ndoikemo'ãiÑandejáraatyguasúpe.

2PeteĩmbaʼevaindoikemoʼãiÑandejárarrelihiónpe. Iñemoñare10hapevendoikemo'ãiÑandejáraatyguasúpe

3PeteĩamonítatérãmoabguandoikemoʼãiÑandejáraaty guasúpe.Iñemoñare10hapevendoikemo'ãiÑandejáraaty guasúpeopaáraguarã

4PeẽpesẽrõguareEgíptogui,haʼekuérandojoguáihaguére peẽmembujapehayrehevetapéreHaokontratahaguére ndéveBalaam,Beorra'y,Petorpegua,Mesopotamiapegua, ndeñe'ẽvaihaguã.

5Upéicharõjepe,TupãndeJáranohendúiBalaam-pe TupãndeJárakatuomoambuepeñe'ẽvaipeẽmeguarã, TupãpendeJárapenderayhúgui.

6Anirehekapyʼaguapyniimbaʼeporãopandeára pukukuetapiaiteguarã

7Anirembojeguarupeteĩedomítape.Ha'enikoneryvy, anirembojeguaruEgiptoguápendeha'éguiextranjero hetãme

8UmiitaʼyrakuéraonasevaʼekueoikétaÑandejára kongregasiónpe,3henerasiónpe

9Peehérsitoosẽvoveneenemigokuérakóntrape, upéicharõeñangarekondereheopambaʼeañágui.

10Oĩramopendeapytépepeteĩkuimbaʼenaipotĩivaikyʼa rupi,hapyharekueosẽchupekampaméntogui, ndoikemoʼãipekampaméntope.

11Ka'arupytũvoveojejohéiýpe,hakuarahyoikevove oikejeýtakampaméntope

12Peguerekótapeteĩtendapekampaméntookaháre, pesẽtahápetetãambuére

13Hareguerekótapeteĩremondeármaári;ha reñembopiro'yvove,rejo'óta,harejevyharejaho'íta ndeheguioúva

14TupãndeJáraoguatandekampaméntombytépe, ndesalvahaguãhaome'ẽhaguãneenemigokuérapene renondépeupévarenekampaméntoimarangatúta,ani haguãohechamba'eky'andepypehaojerendehegui

15Anireme'ẽndéveijárapepetembiguáiokañyva'ekue ijáragui

16Ha'eoikótapenendive,pendeapytépe,petendaha'e oiporavótavapepeteĩpenderokẽme,oguerohoryvévachupe.

17Ndaipórimo'ãikuñarekovaiIsraelrajykuéraapytépe,ni peteĩsodomitaIsraelra'ykuéraapytépe

18AniregueruTupãndeJárarógapepeteĩkuñarekovai repykuetérãjaguarepykue,mba'eveichaguañe'ẽme'ẽrehe, ko'ãmba'emokõivévanikoombojeguaruÑandejárande Jára

19Aniremeʼẽpréstamonerykeʼýpeusuravirurehegua, tembi'ureheguahatembi'ureheguahaopamba'e oñeme'ẽvapréstamorehe.

20Peteĩextranhéropeikaturemeʼẽpréstamousurarehe; nderyke'ýpekatuanireme'ẽmba'e'apopyrehe,Tupãnde Járanderovasahaguãopamba'eremoĩvapendepoyvy rehohápereguerekohaguã

21Reme'ẽvoveñe'ẽme'ẽTupãndeJárape,anirepyta rejapohaguã,TupãndeJáraojerurétandeheguihahaʼéta angaipandepype

22Hakaturehejáramoneñeʼẽmeʼẽ,ndahaʼemoʼãipekádo nderehe

23Peosẽvaʼekuendejurúguireñongatuharejapovaʼerã; peteĩofréndavoluntad,reñe'ẽhaguéichaÑandejárande Járape,reprometevaekuendejurúpe

24Reikevovenderapichaparraltýpe,upérõikature'u parralnerenyhẽvandereipotaháicha.hakatuaniremoĩ mba'evendemba'yrúpe

25Reikevovenderapichatrígooñembo'ývape,upéicharõ ikatureipe'andeporupiveumiapysa;hakatuani remongu'epeteĩjyvanderapichatrígooñembo'ývape

MOAKÃHA24rehegua

1Peteĩkuimbaʼeojagarrávohembireko,haomendahese, haojehundojuhúimbaʼeveichaguamborayhuhesápe, ojuhúguiipypembaʼekyʼa,upéicharõtohaichupepeteĩ kuatiaojedivorsiahagua,hatomeʼẽipópe,hatomosẽ chupehógagui

2Haosẽvovehógagui,ikatuohoótrokuimbaʼerembireko 3Hapeiménaipahaguévandaijaʼéiramohese,haohai chupepeteĩkuatiaojedivorsiahagua,haomeʼẽipópeha omosẽhógagui;térãomanóramopeiménapaha, oguerahávachupehembirekorã;

4Iménaymaguare,omondovaʼekuechupe,ndaikatuvéima oguerahajeychupehembirekorã,oñemongyʼarire;Upe mba'eoporombojeguarúvaÑandejárarenondépe,haani rembojavypeyvy,TupãndeJáraome'ẽvandévenemba'erã

5Peteĩkuimbaʼeomendarirehembirekopyahu,ndohói vaʼerãñorairõrã,hanoñemeʼẽmoʼãichupembaʼeveichagua traváho,sínopeteĩáñoopytátalívrehógapehaombovyʼáta hembirekoomendavaʼekuépe

6Avavendoipe'aiva'erãmolinoiguytérãyvateguaomanda haguã

7Ojejuhúramopeteĩkuimba'eomondahapeteĩijoyke'y Israelñemoñare,haojapochuguimba'erepytérãovendéva chupeupéiomanótaupemondaha;haemomombyrýta ivaívapendeapytégui

8Peñangarekókepelépramba'asyrehe,peñatendeporãha pejapoopamba'epenembo'évaumisaserdótelevíta

9Penemandu'ákeTupãpendeJáraojapova'ekueMíriam rehetaperupi,pesẽrireEgiptogui.

10Remeʼẽjavepréstamoneermánopeoimeraẽmbaʼe,ani reikehógaperegueruhaguaipremio

11Reñembo'ýtatetãambuére,hapekuimba'ereprestáva oguenohẽtandévepeprendatetãambuére

12Pekuimba'eimboriahuramo,anireñenoipremioreheve

13Opaichavérõreme'ẽjeýtachupepeñe'ẽme'ẽkuarahy oikevove,ha'eokehaguãijaoteerehevehanderovasa

14Anirembohasaasypeteĩtembiguáiimboriahúvaha oikotevẽvape,taha'endejoyke'ykuéragui,térãneretãygua oĩvanderetãmenderokẽryepýpe

15Hi'árapereme'ẽtachupehepykue,hakuarahyndoike mo'ãihi'ári.ha'eimboriahu,ha'enikoipy'apy'ahese,ani haguãosapukáindereheÑandejárape,handeangaipa

16Ndojejukamo'ãitúvakuéraimembykuérare,haumi ta'ýrandojejukaiva'erãitúvakuérare

17Anirembotavypehuísiopeextranhéro,niumi ityreʼỹvape;Anipejagarrapeteĩviúdaaopeñeme'ẽhaguã iñe'ẽme

18Penemandu'átapeẽha'ehaguetembiguáiramoEgíptope, haTupãpendeJárapenemosãsohagueupégui.

19Reikytĩvovenekógandekokuépe,handeresaráipeteĩ gavillañúme,anirehojeyregueruhaguã,ha'étaextranjero,

imembyhaviuda-peguarã,ÑandejárandeJáranderovasa haguãopamba'erejapóvape.

20Reinupãvovendeolivo,anirehasajeyumiyvyrarakãre 21Rembyatyvoveparraltyndeparralty,uperireani remono'õ,oikótatetãambuegua,ityre'ỹvahaviuda-pe guarã

22Hanemandu'átandeha'ehaguetembiguáiramoEgipto retãme.

MOAKÃHA25rehegua

1Oĩramoñorairõyvypóraapytépe,haouhikuáihuísiope, umihuekuéraohusgahaguachupekuéra;upéihekojojáta hikuáiumihekojojávape,haokondenátaumiiñañávape

2Haoikóta,pekuimbaʼeiñañávaomereséramooñenupã, pehueomoĩtachupeoñenohagua,haoñeinupãhagua chupehovarenondépe,hembiapovaiháicha,peteĩnúmero determinadorupive

3Ha'eikatuome'ẽchupecuarentañenupã,handohasái,ani haguãoinupãchupehetahaoinupãchupeko'ãvaári, upéicharamoneryke'yha'eivaívandéve

4Anirembojerepetórooityjavepetrígo.

5Joyke'ykuéraoikóramooñondive,hapeteĩvaomanóramo, handoguerekóimitã,omanóvarembirekonomendamo'ãi tetãambueguáre.

6Haoikóta,pehaʼeimembyypykuévaoútaijoykeʼy omanóvarérape,anihaguaoñemosẽIsraelguihéra

7Hapekuimbaʼendoipotáiramooguerahaiñermáno rembireko,upéicharõtojupiiñermánorembirekopeokẽme umiansiánorendápe,hatoʼe:‘Cheménaryvyndoipotái omopuʼãiñermánopepeteĩtéraIsraélpe,ndojapomoʼãiche ménaryvyrembiapo

8Upéiumiancianoitavayguaohenóitachupehaoñe'ẽta chupe.

9Upéiiñermánorembirekooútahendápeumiansiáno renondépe,oipeʼátaisapatuipyguihaoescupihovaitépe,ha heʼíta:“Péichaojejapótapekuimbaʼenomopuʼãmoʼãivare iñermánoróga”

10Israélpeoñembohératachupe:“Peojepeʼávaisapatu róga”.

11Kuimba'ekuéraoñorairõjaveojuehe,hapeteĩrembireko oñembojaoipe'ahaguãiménapepeoinupãvagui,oipysoipo haojagarrachupeñemiháme.

12Upéireikytĩtaipo,nderesandoiporiahuverekomoʼãi chupe

13Anireguerekondevosápeopaichaguambaʼepohýi, tuichahamichĩva

14Anireguerekonderógapeopaichaguamedida,tuichaha michĩva

15Peguerekótapeteĩmba'eipohýivahahekojojáva,peteĩ medidahekoitépehahekojojávapeguerekóta,ikatuhaguã ipukupendeárapeyvyÑandejárapendeJáraome'ẽvape peẽme

16Opaumiojapóvako'ãmba'ehaopavaveojapóva hekope'ỹ,ha'epeteĩmba'eombojeguarúvaÑandejárande Járape

17Penemanduʼákembaʼépaojapovaʼekuependerehe Amalek,pesẽrõguareEgiptogui;

18Mba'éichapaha'enerovasataperupi,haoinupãnde rapykuépe,jepeopavaveikangývanderapykuéri,nekangy haikane'õjave;handokyhyjéiTupãgui

19Upévare,TupãndeJáraome'ẽvovendévepytu'uopane enemigokuéragui,peyvyÑandejárandeJáraome'ẽva ndéveerénsiaramo,remboguejeýtaAmalekmandu'a yvágaguýgui.nderesaráimo'ãichugui.

MOAKÃHA26rehegua

1HareikevovepeyvyTupãndeJáraome'ẽvandéve erénsiaramo,hareguerekohareikoupépe

2Pejapyhýtaumiyvayvayvýpe,peguerútavapende yvyguiÑandejárapendeJáraome'ẽvapeẽme,hapemoĩ peteĩkanástope,hapehopetendaÑandejárapendeJára oiporavótahápeomoĩhaguãhéraupépe.

3Pehótapepa'ioikótavarendápeumiárapehapejechupe: Koárapeha'eTupãpendeJárape,aĝuahẽmahapetetã Ñandejáraohurahaguépeñanderukuéraypykuépe ome'ẽtahañandéve

4Pesaserdóteoipeʼandepóguipekanástohaomoĩ ÑandejárandeJáraaltárrenondépe.

5Eñe'ẽhaereTupãndeJárarenondépe:Chetúvaha'e peteĩsirioomanombaitéva,haoguejyEgipto-pehaopyta upépembovymindive,haoikoupépepeteĩtetãtuicha, ipu'akahahetavéva

6Egiptoguakuéraoreñembotavyhaorembohasaasyha omoĩoreáritembiguáiramo.

7Rojerure'asýrõguareTupãoreruypykueJárape, Ñandejáraohenduoreñe'ẽ,haomañaorejehasaasy,ore rembiapohaorejejopyrehe.

8ÑandejáraoreguenohẽEgíptoguiipombaretehaipo ojepysóvareheve,tuichaitereimba'ekyhyje,techaukahaha mba'ehechapyrãvareheve.

9Hahaʼeoreguerukotendáre,haomeʼẽorévekoyvy, jepepeteĩyvyosyrykambyhaeírareheve

10Hakoʼága,péinaápe,agueruumiyvatenondeguaupe tetãgui,nde,Ñandejára,remeʼẽvaʼekuechéveEmoĩTupã ndeJárarenondépehaemomba'eguasuTupãndeJára renondépe.

11Pevy'átaopamba'eporãÑandejárapendeJára ome'ẽva'ekuepeẽmehapenderógape,peẽ,levítaha extranjeropendeapytépe.

12Remohuʼãrirepediezmoopaumidiezmo nembaʼeguasúvaterceráñope,haʼévapeáñodediezmo,ha remeʼẽvopelevítape,umiextranhérope,umi imembyʼỹvapehaumiviúdape,okaruhaguahikuáinde rokẽryepýpehahenyhẽ;

13UpéiereÑandejárandeJárarenondépe:‘Aguenohẽche rógaguiumimbaʼesagrádo,haameʼẽaveiumilevítape, umiextranhérope,umiimembyʼỹvapehaumiviúdape,opa nemandamiéntoerehaguéichachéve:ndajapóimbaʼevene rembiapoukapyhacheresarái

14Chenda'úicheñembyasýpe,ninaipe'áimba'eveiky'a haguã,niname'ẽimba'eveomanóvapeguarã,hakatu ahenduÑandejáracheJárañe'ẽhaajapoopamba'e ereva'ekuechéve

15Emañanderekohamarangatúgui,yvágagui,haehovasa netavayguakuéraIsrael,hapeyvyremeʼẽvaʼekueoréve, rehurahaguéichaorerukuérape,peteĩyvyosyrykambyha eíragui

16KoárapeÑandejárandeJárahe'indéverejapohaguã ko'ãléihatembiapoukapy,upévareeñangarekohaejapo ndepy'aiteguivehaneángapukukue

17Koáraperemombe'uÑandejárapeha'ehandeJára, reguatahaguãhape,rekumplihaguãhe'íva, hembiapoukapyhahembiapoukapy,harehenduhaguãiñe'ẽ 18Ñandejárahe'indévekoárapeha'ehahetãygua ijojaha'ỹva,ha'eoprometehaguéichandéve,harekumpli haguãopahembiapoukapy

19Hanemopuʼãhaguayvateopatetãhaʼe ojapovaʼekuégui,ñemomorã,hatéra,ha ñemombaʼeguasúpe;hapeẽha'ehaguãtetãmarangatu TupãpendeJárapeguarã,ha'ehe'ihaguéicha

MOAKÃHA27rehegua

1UpémarõMoisésumiansiánoIsraelguandiveheʼipe puévlope:“Pekumpliopaumimandamiéntohaʼévapeẽme koárape”.

2PehasavoveJordánmboypýripeyvyTupãpendeJára ome'ẽtahápepeẽme,pemoĩtapeẽmeitaguasuha pembojehe'ajerope.

3Haehaihiʼarikuéraopakoléiñeʼẽ,rehasavove,ikatu haguáichareikepeyvyÑandejárandeJáraomeʼẽvape ndéve,peteĩyvyosyrykambyhaeíragui.Tupãnderu ypykueJáraoprometehaguéichandéve

4Upévare,pehasavoveJordánmboypýri,pemoĩtakoʼãita, koʼágahaʼévapeẽme,sérroÉbalpe,hapembojeheʼáta hesekuéra

5Upéperemopu'ãtapeteĩaltarTupãndeJárapeguarã, peteĩaltáritaguigua,aniremopu'ãhi'árimba'eveichagua tembiporuiérrogui

6Pemopu'ãtaTupãpendeJáraaltaritahenyhẽvagui,ha peikuave'ẽmymbahapyhi'áriTupãpendeJárape.

7Reikuave'ẽtamymbajukapy'aguapyharekaruupépeha revy'aTupãndeJárarenondépe

8Haehaítaumiitaáriopakoléiñeʼẽhesakãporãiterei.

9MoiséshaumisaserdótelevítaheʼiopaIsraelguápe: “Israel,eñatendékehaehendukoárapendeheguiTupãnde Járaretã.

10Upévare,erenduvaerãÑandejárandeJárañe'ẽ,haejapo hembiapoukapyhahembiapoukapy,ha'évandévekoárape 11UpeárapevoiMoisésheʼiumihéntepe:

12Ko'ãvaoñembo'ýtayvytyGerizimáriohovasahaguã tavayguakuérape,pejuvoveJordánmboypýri;Simeón, Leví,Judá,Isacar,JoséhaBenjamín.

13HakoʼãvaoñemboʼýtasérroÉbaláriomaldesihagua; Rubén,GadhaAser,Zabulón,DanhaNeftalí 14Umilevítaoñeʼẽtahaheʼítaentérokuimbaʼeisraelítape.

15Toñemaldesipekuimba'eojapóvaoimeraẽta'ãnga ñemongu'etérãñemongu'e,Ñandejáraoporombojeguarúva, artesanoporembiapokue,haomoĩvapeteĩtendañemiháme Haenterovetavayguaombohováihahe'íta:“Amén!”

16ToñemaldesipeohesapévaitúvatérãisyrupiveHa opavavehe'íta:“Amén!”

17Toñemaldesipeoipe'ávahapicharechaukahaHa opavavehe'íta:“Amén!”

18ToñemaldesipeomosẽvatapéguiumiohechaʼỹvapeHa opavavehe'íta:“Amén!”

19Toñemaldesipeombyaívapehuísioumiextranhéro, ityreʼỹvahaviúdapeHaopavavehe'íta:“Amén!”

20Toñemaldesipeoñenovaitúvarembirekondive; oipe'águiitúvaao.Haopavavehe'íta:“Amén!”

21Toñemaldesipeoñenovaʼekuéreopaichaguamymba ndiveHaopavavehe'íta:“Amén!”

22Toñemaldesipeoñenóvaiñermánandive,itúvarajytérã isyrajyndive.Haopavavehe'íta:“Amén!”

23ToñemaldesipeoñenóvaisuégrandiveHaopavave he'íta:“Amén!”

24Toñemaldesipeoinupãvahapichápeñemiháme.Ha opavavehe'íta:“Amén!”

25Toñemaldesipeojehepymeʼẽvaojukahaguapeteĩ inoséntepe.Haopavavehe'íta:“Amén!”

26Toñemaldesipenomoañeteivaopakoléiñeʼẽojapo haguaumívaHaopavavehe'íta:“Amén!”

MOAKÃHA28rehegua

1RehendúramoTupãndeJárañe'ẽ,rejapoharejapohaguã opahembiapoukapyha'évandévekoárape,TupãndeJára nemoĩtayvateopatetãnguérayvyariguaári.

2Opako'ãjehovasaoútandeári,handerendápe,rehendu ramoÑandejárandeJárañe'ẽ

3Rejehovasátatavaguasúpe,harejehovasátañúme.

4Ojehovasátandereteyva,handeyvyyva,handerymba yva,nevakañemongakuaa,haneovechaovechakuéra

5Ojehovasátandekanástohaneryru.

6Rejehovasátareikevove,harejehovasátaresẽvo

7Ñandejáraoinupãtanderovarenondépeumineenemigo opuʼãvanendive,osẽtanerendápepeteĩtapérehaokañýta nerenondépe7tape

8Ñandejárahe'ítapejehovasapendeáripendealmacénha opamba'epemoĩvapependepo.Ha'enderovasapeyvy TupãndeJáraome'ẽvandéve

9Ñandejáraomoĩtandévepeteĩtetãmarangatuijupeguarã, ohurahaguéichandéve,rekumplíramoÑandejárandeJára rembiapoukapyhareguatahape

10Opavaveyvyariguaohechátandereñehenóiha Ñandejárarérape.haokyhyjétandehegui.

11Ñandejáraome'ẽtandévehetamba'erepy,ndereteyva, nderymba,handeyvyyva,yvyÑandejáraohurahaguépe nderukuéraypykuépeome'ẽtahandéve.

12Ñandejáraoipe'átandéveimba'erepyporã,yvágaome'ẽ haguãamanderetãmehi'árajave,harehovasahaguãopa mba'endeporupive,hareme'ẽtapréstamohetatetãme,ha anirejerurepréstamo

13Ñandejáranemoĩtandeakã,ndaha'éijyvahande reimétayvateañoite,hanereikomoʼãiiguype;pehendu ramoTupãpendeJárarembiapoukapy,ha'évapeẽmeko árape,pejapohapejapohaguã

14Haanirehombaʼeveumiñeʼẽamandávaguindéveko árape,akatúagotyotérãasugotyo,rehohaguaambue tupãnguérarapykuérireservihaguachupekuéra.

15HanapehendúiramoTupãpendeJárañe'ẽ,pejapohaguã opahembiapoukapyhahembiapoukapycheamandáva peẽmekoárapeOpako'ãñe'ẽvaioútanderehehande rendápe.

16Reñemaldesítatavaguasúpe,hareñemaldesítañúme

17Oñemaldesítandekanástohaneryru

18Oñemaldesivaʼerãndereteyva,haneretãyva,nevaka ñemoñare,haneovechaovechakuéra

19Reñemaldesítareikevove,hareñemaldesítaresẽvo.

20Ñandejáraomboútandereheñe'ẽvai,ñembyasyha ñembohory,opamba'eremoĩvarejapohaguã,reñehundi pevehareñehundipya'epeve.nerembiapovairupi,chereja haguére

21Ñandejáraojokótandévepemba'asyvai,ndehundipa pevepeyvyrehohápereguerekohaguã.

22Ñandejáraneinupãtapeteĩmba'eokakuaáva,akãnundu, akãnundu,okáipaitéva,kysepuku,kysepukuhamoho reheve.hanemoirũtahikuáireñehundipeve.

23Handeyvágaoĩvaneakãárihaʼétavrónse,hapeyvy oĩvaneguýpehaʼétaiérro

24Ñandejáraokyndeyvýguiokyhayvytimbo,yvágagui oguejýtandeári,reñehundipeve

25Ñandejáranembotapykueneenemigokuérarenondépe, resẽtapeteĩtapéreharekañýta7tapehenondépe,ha reñemomombyrýtaopaitetetãmekoyvyapeári

26Handeretekueoikótatembiʼuopaguyrayvatépeguarã, hamymbakuérayvyapeguápeguarã,haavave ndoipeʼamoʼãichupekuéra

27ÑandejáraneinupãtaEgiptora'ỹi,ryguasurupi'a,kuru haryguasurupi'a,handaikatúireñemonguera

28Ñandejáranembotavy,nderesa'ỹihandepy'añemondýi 29Haasajepyterepokota,ohecha'ỹvaopokoháicha pytũmbýpe,hanereñakãrapu'ãmo'ãinderapére,ha rejepy'apyhareñemondamememante,haavavendesalva mo'ãi.

30Rekomprometétanerembireko,haambuekuimba'e oñenohendive,remopu'ãtaógahanereikomo'ãiupépe, reñotỹtapeteĩparraltyhaanirembyatyparral.

31Ndetóroojejukátanderesarenondépe,handere'umo'ãi chugui,ndejyvaojepe'átambaretenderovarenondégui,ha noñeme'ẽmo'ãindéveneovechakuéraoñeme'ẽtane enemigokuérape,handereguerekomo'ãiavaveosalva haguãchupekuéra

32Ndera'yhanderajykuéraoñeme'ẽtaambuetetãme,ha nderesaomañátahaopytátahesekuéraárapukukue,ha ndaiporimo'ãimbaretendepópe

33Neretãyva,haopanerembiapo,hoʼútapeteĩtetãnde reikuaaʼỹva;hatapiaitereñembotavyhareñembotapykue mante

34Upéicharõ,ndepochýtarehechávonderesarehechátava.

35Ñandejáraneinupãtandejyvahandepy,peteĩmba'asy handaikatúivaokuera,ndepyguivendeakãru'ãmeve

36Ñandejárandeguerútahanemburuvichaguasu remoĩtavape,peteĩtetãndeninderuypykuendoikuaáivape haupépereservítaambuetupãnguérape,yvyrahaita

37OpatetãnguéraapytépeÑandejárandeguerahatahápe peteĩñemondýi,ñe'ẽpotyhañe'ẽjoaju

38Reguerahavaʼerãhetambaʼeraʼỹiñúme,hasaʼimínte rembyatyvaʼerã;petukuohundítaguichupe.

39Reñotỹvaʼerãparralty,harembojegua,hakatuani reyʼupevíno,nirembyatyparral;umikururuho'útagui chupekuéra

40Reguerekótaolivomátaopanderetãme,hakatuani reñohẽaséitependeolivoomombotaguihi'a

41Reme'ẽtata'ýrahatajýra,hakatunerevy'amo'ãi hesekuéra;ohótaguihikuáiñeñapytĩmbýpe

42Opandeyvyramátahayvanderetãmeguaohundítaumi tuku

43Peextranhérooĩvanderyepýpeopuʼãtayvatetereítande ári.hareguejyyvýre.

44Ha'eome'ẽtandévepréstamo,handenereme'ẽmo'ãi chupepréstamo

45Hiʼariveopakoʼãmaldisiónoútanderehe,ha ndepersegítahandejagarra,reñehundipeve;

NapehendúiguiTupãpendeJárañe'ẽ,pekumplihaguã hembiapoukapyhahembiapoukapyha'ehe'ivaekuepeẽme. 46Haoĩtandeáripeteĩtechaukahahahechapyrãva,hane ñemoñareáriopaáraguarã.

47NdereservírihaguéreTupãndeJárapevy'ahavy'a reheve,opamba'ehetahaguére

48UpévarereservítaumineenemigoÑandejáraombou vaʼerãnekóntrape,iñembyahýi,yʼuhéi,opívo,ha ndaiporivéimaopambaʼe,hahaʼeomoĩtapeteĩjúgode iérrondeajúrare,ndehundipapeve

49Ñandejáraoguerútanekóntrapemombyryguive,yvy rembe'ýgui,ágilaoveveháichapya'epeteĩtetã nerentendemoʼãivaiñeʼẽ;

50Peteĩtetãhovapohýiva,ndohechaukáivaʼerãumi ijedámavape,handoguerohorýivaumimitãkuñáme

51Ha'eho'útanderymbayvahaneretãyva,nehundipeve, ha'endohejamo'ãindévenitrígo,vínotérãaséite,nine vakañemoñare,térãneovechaovechakuéra,ndehundi peve.

52Ha'endemongotaopanderokẽme,ho'apevende murállayvatehakorapyrejeroviáva,nderetãtuichakue javeve,handemo'ãtaopanderokẽmeopanderetãme, ÑandejárandeJáraome'ẽva'ekuendéve

53Re'uvaerãndereteyva,ndera'yhanderajyro'o,Tupã ndeJáraome'ẽva'ekuendéve,remomombyrývohayvyty asy,ndeenemigokuéranemoñeñanduvaítavape

54Upéicharõ,pekuimbaʼeipyʼaporãitereívapende apytépe,iñañuavaítaiñermánope,ijyvyrembirekore,ha umiitaʼýrahembývareohejátavare

55Ha'enome'ẽmo'ãinipeteĩvapeita'ýraro'oho'útava, ndohejáiguichupemba'evepemongodohaijyvyku'ijave, peneenemigokuérapenemoñeñanduvaítaopapende rokẽme

56Pekuñaipyʼaporãhaipyʼaporãvapendeapytégui, ndoipotáivaomoĩipyyvýpeipyʼaporãhaipyʼaporãhagua, hesaivaítaijyvaménare,itaʼýrahaimembykuñáre

57Haimembykuñaosẽvaipymbytégui,haimembykuéra imembyva'ekuére,ho'útaguikañyhámeopamba'e kañyhápe,neenemigonemoñeñanduvaítavanderokẽme

58Ndereñangarekóiramorejapopaitekoléiñe'ẽojehaíva kokuatiañe'ẽme,rekyhyjehaguãkotéraoporomondýivaha okyhyjéva,ÑandejáraNDEJára;

59UpérõÑandejáraomombaʼeguasútaumimbaʼevaine ñemoñare,haumimbaʼevaiogueraháva,ipukúva,mbaʼasy vaihaareguivémaosegíva

60Ha'eoguerútandeáriopamba'asyEgipto-pegua, rekyhyjeva'ekuehahaʼekuéraojejokótanderehe

61Opamba'asyhamba'asyvainoĩrivakoléikuatiañe'ẽme, Ñandejáraoguerútanderehe,reñehundipeve

62Hambovymítapepytáta,peẽhaʼerõguarembyjakuéra yvágapeguáichahetaiterei;nerehenduséiguiTupãndeJára ñe'ẽ.

63Ñandejáraovy'ahaguéichapendereheojapohaguã iporãvahapenembohetavehaguãupéichaÑandejára ovy'átapenderehepenehundihapenemohundihaguã;ha pejepeʼátapeyvypehohápepejagarrahagua

64Ñandejárapenemosarambítaopatetãapytépe,peteĩyvy pehẽngueguiveambuépepevehaupépereservítaambue tupãnguéra,ndeninderukuérandoikuaáiva,yvyrahaita jepe.

65Ko'ãtetãapytépendapepytu'umo'ãi,hapendepy'a pytu'undopytu'umo'ãi,Ñandejáraome'ẽtandéveupépe peteĩkorasõoryrýiva,resa'ỹihañembyasy

66Handerekoveopytátaduda-penerenondépe;Haáraha pyharerekyhyjéta,handerekovérerejeroviamo'ãi.

67Ko'ẽmbotávoereva'erã:“¿Oĩtapikoka'aru!haka'aru javeere:“¿Ñandejárapikopyhareve!kyhyjendekorasõgui rekyhyjévagui,handeresarehechávareherehechátava.

68ÑandejárapendeguerujeýtaEgíptopeumivárkoreheve, petapeha'ehaguepeẽme:“Ndarehechamo'ãvéima,ha upépepeñevendétapeneenemigokuérapetembiguáiha tembiguáiramo,haavavendojoguamo'ãipeẽme

MOAKÃHA29rehegua

1KoʼãvahínapekompromísoÑandejáraheʼivaʼekue MoiséspeojapohaguaIsraelñemoñarendiveMoabretãme, pekompromísoojapovaʼekuehendivekuéraHorebpe

2UpémarõMoisésohenóiopaIsraelguápehahe'i chupekuéra:“Pehechámaopamba'eÑandejára ojapova'ekuependeresarenondépeEgiptoretãmeFaraón, hembiguáikuérahaopahetãme.

3Umitentasióntuichaitévanderesarehecháva,umi techaukahahaumimilagrotuichaitéva

4Ko'ágãpeveÑandejáranome'ẽipeẽmepy'apehecha haguã,tesapehechahaapysapehenduhaguã

5Hacheroguerahacuarentaáñodesiértope,ndeao ndatujáindeári,handesapatunaitujáindepyrehe.

6Peẽndape'úimbuja,nindapey'úivínonimba'yrupotĩ, peikuaahaguãcheha'ehaÑandejárapendeJára

7Peguahẽvokotendápe,Sihón,Hesbónruvichaguasuha Og,Basánruvichaguasu,osẽorekóntrapeoñorairõhaguã, harojukachupekuéra

8Rojagarraijyvyharomeʼẽerénsiaramoumirubéníta, gadítapehaManaséstrívumbyteguápe

9Upévarepeñongatukokonvénioñeʼẽ,hapejapoumíva, ikatuhaguáichapeñakãrapuʼãopambaʼepejapóvape.

10Koárapeopavavepeẽpeñembo'yÑandejárapendeJára renondépepeneñemoñarekuéra,peneñemoñarekuéraha penemburuvichakuéra,opaIsraelñemoñarendive.

11Pendememby,penerembirekohapendepytaguaoĩva pendekampaméntope,pendeyvyraoikytĩhaguivependey ryrupeve.

12Peẽpeñeme'ẽtapeteĩñe'ẽme'ẽTupãpendeJárandive, hapeiñe'ẽme'ẽmepeẽmepeẽme,koárapeTupãpendeJára ojapótavapenendive.

13Ikatuhaguáichanemopyendakoárapepeteĩ tavayguakuérapeguarãijupeguarã,hahaʼehaguandéve guarãpeteĩTupã,haʼeheʼihaguéichandéve,haohura haguéichanderukuérape,Abrahán,IsaachaJacob-pe 14Nipenendiveañóntendajapóikokompromísohako juramento;

15Ha'eguiko'ãgaoĩva'ekweorendive,TupãoreJára renondépe,haaveiko'ãganoĩrivako'ápeorendive

16(Peẽnikopeikuaamba'éichaparoikoEgiptoretãme,ha mba'éichaparojuumitetãpehasava'ekuerupi

17Hapehechaumimba'eoporombojeguarúva,ha ta'angakuéra,yvyrahaita,plátahaóro,oĩvaijapytepekuéra 18Anihaguãoĩpendeapytépekuimba'e,kuña,hogaygua, ñemoñare,ikorasõoipe'ávakoárapeÑandejárañande Járagui,ohohaguãoserviko'ãtetãtupãnguérapeanihaguã oĩpendeapytépepeteĩhapooguerahávagalohaajenjo;

19Haojehu,ohendúvokomaldiciónñe'ẽ,ojehovasa ikorasõme,he'ívo:Chepy'aguapýta,aikoramojepeche korasõaimo'ãme,ambojoapyhaguãka'uy'uhéi

20Ñandejárandoiporiahuverekomoʼãichupe,péroupéi Ñandejárapochyhaiñenvidiósooútaupekuimbaʼépe,ha opaumimaldisiónojehaívakolívropeopytátahiʼári,ha Ñandejáraomboguepátahérayvágaguýgui

21Ñandejáraoipe'átachupeivaívapeopaIsraelñemoñare apytégui,opañe'ẽvaiñe'ẽme'ẽreheguaojehaívako kuatiañe'ẽme

22Upéicharõ,pendera'ykuéraopu'ãtavapenderapykuéri haumiextranjerooútavamombyryguive,he'íta,ohechávo mba'asyvaiupetetãmehamba'asyÑandejáraomoĩvahi'ári. 23Hapeyvytuichakueha'eazufre,juky,hahendýva, noñeñotỹi,noñemitỹihakapi'ipendokakuaáiipype, Sodoma,Gomorra,AdmáhaZeboimoityhaguéicha, Ñandejáraoityva'ekueipochyhaipochyrupi

24Opatetãjepehe'íta:“Mba'érepikoÑandejáraojapo péichakoyvyrehe?mba’épahe’isekopochytuichaitéva haku?

25Upérõumikuimba'ehe'íta:“Ohejahaguérehikuáipe kompromísoÑandejáraojapovaʼekuehendivekuéra oguenohẽrõguarechupekuéraEgiptogui

26Ha'ekuéraohooserviambuetupãmeha omomba'eguasuchupekuéra,tupãha'endoikuaáivaha nome'ẽivachupekuéra

27Ñandejáraipochykotetãrehe,ogueruhaguãheseopa ñe'ẽvaiojehaívakokuatiañe'ẽme.

28Ñandejáraoipe'achupekuéraijyvýguiipochy,ipochyha ipochyeterei,haomombochupekuéraambuetetãme, ko'ãgaguáicha.

29Umimba'eñemiha'eÑandejárañandeJáramba'e,ha umimba'eojekuaaukávakatuñandehañanera'ykuéra mba'eopaáraguarã,jajapohaguãopamba'ehe'ívakoléi.

MOAKÃHA30rehegua

1Oguahẽvondeáriopako'ãmba'e,pejehovasaha maldiciónamoĩvanerenondépe,hanemandu'átaopa tetãnguéraapytépe,TupãndeJáranemosẽhaguépe.

2PejevýtaÑandejárapendeJárarendápeha peneñe'ẽrendútaopamba'eha'évapeẽmekoárape,peẽha penera'ykuéra,penekorasõiteguivehapeneánga pukukue

3UpérõÑandejárandeJáraombojerevaʼerãnde prisionéroramohaneporiahuvereko,haoujeýtaha nembyatýtaopatetãgui,ÑandejárandeJáranemosarambi haguégui.

4Oĩramopendeapytéguioñemosẽvayvágape,pendeJára Ñandejárapenembyatýtahaupéguipendeguerúta

5TupãpendeJárapendeguerahátapeyvypendetuakuéra ypykueoguerekova'ekuépe,hapeẽpeguerekóta.haojapóta ndéveiporãva,hanembohetavétanderukuéraári

6TupãndeJáraosirkunsidátanekorasõhaneñemoñare korasõ,rehayhuhaguãTupãndeJárapendepy'aiteguive handeángapukukue,reikovehaguã

7ÑandejárandeJáraomoĩtaopakoʼãmaldisiónne enemigokuérarehauminderehendaijaʼéivare, ndepersegívare

8Rejevýtahaneñe'ẽrendútaÑandejárañe'ẽme,haejapo opahembiapoukapyha'évandévekoárape

9TupãndeJáranembohetavétaopamba'erejapóva,nde retehi'a,nderymba,handeretãyva,iporãhaguã, Ñandejáraovy'ajeýtandereheiporãva,ovy'ahaguéicha nderuypykuére.

10PehenduramoTupãpendeJárañe'ẽ,pekumplihaguã hembiapoukapyhahembiapoukapyojehaívako kuatiañe'ẽme,hapejevýramoÑandejárapendeJára rendápependepy'aiteguivehapeneángapukukue.

11Kotembiapoukapyamandávandévekoárape,nokañýi ndehegui,hanamombyrýi

12Ndaha'éiyvágapeerehaguã:‘Mávapikoohótaorerehe yvágapehaoguerútaoréve,rohenduharojapohaguã?

13Ndaha'éiaveiyguasumboypýri,erehaguã:‘Mávapiko ohótayguasuáriorerendápehaoguerútaoréve,rohendu harojapohaguã?

14Hakatupeehiaguietendehegui,ndejuruhane korasme,rejapohagua

15Pehecha,amoĩnerenondépekoárapetekovehaiporãva, hañemanohaivaíva;

16AmandandévekoáraperehayhuhaguãTupãndeJárape, reguatahaguãhape,rekumplihaguãhembiapoukapy, hembiapoukapyhahembiapoukapy,ikatuhaguãreikoveha reñembohetave,haÑandejárandeJáranderovasátapeyvy rehohápereguerekohaguã

17Hakatunekorasõojereramo,upéichanerehendúi,ha katureñemomombyrýta,haremomba'eguasuambue tupãnguérahareservichupekuéra;

18Amombeʼupeẽmekoárape,katuetepeñehunditaha,ha anihaguapembopukupendeárapeyvypehasahápeJordán mboypýripehohaguapejagarra

19Koárapeahenóiyvágahayvyamombe'uhaguãpende rehe,amoĩhapenerenondépetekovehañemano,jehovasa hamaldición,upévarepeiporavojeikove,peẽhapene ñemoñarepeikovehaguã.

20RehayhuhaguãTupãndeJárape,haneñe'ẽrenduha rejepytasohese,ha'enderekovehanderekovepukukue, reikohaguãpeyvyÑandejáraohurahaguépendetuakuéra ypykuépe,Abrahán,IsaachaJacob-pe,ome'ẽtaha chupekuéra

MOAKÃHA31rehegua

1Moisésohohe'iko'ãñe'ẽopaIsrael-pe.

2He'ichupekuéra:Koárapearekocienveinteáño Ndaikatúiasẽhaaike,Ñandejárahe'iaveichéve: “Nderehasamo'ãiysyryJordán”.

3ÑandejárandeJára,ha'eohasátanerenonderã,ha ohundítako'ãtetãmenerenondégui,handereguerekóta chupekuéra,haJosuéohasátanerenonderã,Ñandejárahe'i haguéicha

4ÑandejáraojapótahesekuéraojapohaguéichaSihónha Ógrehe,amorréoruvichaguasu,haumitetãha'e ohundiva'ekuerehe

5Ñandejáraome'ẽtachupekuérapenderovarenondépe, pejapohaguãhesekuéraopatembiapoukapyha'ehaguéicha peẽme

6Peñemombaretehapendepy'aguasúke,anipekyhyjeha pekyhyjechuguikuéra,TupãpendeJára,ha'ehínapeohóva penendivehaʼendofaltamoʼãinderehe,nindehejamoʼãi

7UpémarõMoisésohenóiJosuépehahe'ichupeopaIsrael renondépe:Embaretehanepy'aguasu,rehova'erãkotetã ndivepeyvyÑandejáraohurava'ekueituvakuéra

ypykuépeome'ẽtahachupekuéraharemoĩtachupekuéra ijyvy.

8Ñandejára,ha'ehínapeohóvanerenonderã;ha'eoiméta nendive,ndofaltamo'ãinderehehandehejamo'ãi,ani rekyhyjehaanirekyhyje.

9Moisésohaikoléihaome'ẽumisaserdóteLevíra'y, oguerahávapeÑandejáraÑe'ẽme'ẽárkahaopaIsrael ruvichaguasúpe.

10UpémarõMoisésheʼichupekuéra:“Oparire7áño,pe áñoojepoihagua,pefiéstadetavernákulope

11OguahẽvoopaIsraelguaoñepresentahaguãÑandejára ndeJárarenondépepetendaha'eoiporavóvape,remoñe'ẽta koléiopaIsraelrenondépeha'ekuéraohenduhaguã.

12Embyatytavayguakuérape,kuimba'e,kuña,mitã,hane extranjerooĩvanderokẽryepýpe,ohenduhaguã,oaprende haguã,haokyhyjehaguãÑandejárandeJáragui,hatojapo opamba'ehe'ívakoléi

13Ita'yrakuérandoikuaáivamba'eve,ohenduhaoaprende okyhyjehaguãÑandejárapendeJáragui,peikoajapeyvy pehohápeJordánmboypýripejagarrahaguã

14Ñandejárahe'iMoiséspe:“Péina,ndeárahi'aguĩma remanohaguã.MoiséshaJosuéohohaoñepresentaJotopa Rógape

15Ñandejáraojehechaukapetavernákulopepeteĩarai pilárpe,hapearaipilároñemboʼypetavernákulorokẽári.

16Ñandejárahe'iMoiséspe:“Péinareñenonderuypykue ndivehakotavayguakuéraopuʼãta,haohótapeteĩ prostituípeumiextranhérotupãnguérarapykuériupe tetãmegua,ohohápehikuáioĩhaguaijapytepekuéra,ha cherejáta,haomboykétachekonvénioajapovaʼekue hendivekuéra.

17Upéichepochyhendýtahesekuéraupeárape,haahejáta chupekuéra,haamokañýtachuguikuéracherova,ha oje’útachupekuéra,haojehútachupekuérahetamba’evai hajepy’apy;Upeárapehe'ítahikuái:Ndaha'éipikoko'ã mba'evaiñandeári,ñandeTupãnoĩrihaguéreñande apytépe?

18Hakatueteamokañýtacherovaupeárapeopambaʼevai haʼekuéraojapovaʼekuére,ojererupihikuáiambuetupãme 19Ko'ágãpehaipeẽmeguarãkopurahéihapembo'eIsrael ra'ykuérape

20Agueruvovechupekuérapeyvyahurahaguépe ituvakuérape,osyrykambyhaeírareheve;hahoʼútaha henyhẽtahikuái,haikyravéta;upéiojevýtahikuáiambue tupãme,haoservítachupekuéra,hachembopochýta,ha omboykétachekonvénio.

21Haojehúta,ojehuvovechupekuérahetambaʼevaiha jepyʼapy,kopurahéiotestifikátahesekuératestigoramo; ndahesaráirimo'ãiguiiñemoñarekuérajurúgui:aikuaágui imaginaciónohohahikuái,ko'ágãjepe,aguerumboyve chupekuérapetetãahurahaguépe

22UpévareMoisésohaikopurahéiupeárapehaombo’e Israelra’ykuérape

23Upéiome'ẽJosué,Nunra'ýpe,hahe'i:“Embareteha nepy'aguasu,ndereguerútaIsraelra'ykuérapepetetãahura haguépechupekuéra,hacheaimétanendive

24Moisésohaiparirepeteĩkuatiañeʼẽmekoléiheʼíva, ojapopapeve

25MoisésheʼiumilevítaoguerahávapepeárkaÑandejára Ñeʼẽmeʼẽrehegua.

26PejagarrakokuatiañeʼẽléireheguahapemoĩÑandejára pendeJárakompromísoárkaykére,ikatuhaguáichaoĩ testígopenderehe

27Cheaikuaanikonerepu'ãhahandeakãhatãha.hamboy hetavecheamanorire?

28Pembyatychendiveopapendetribu-guaanciano-kuéra, hapendeofisiál-kuéra,ikatuhaguáichaañeʼẽijapysápe koʼãñeʼẽ,haahenóiyvágahayvyamombeʼuhagua hesekuéra

29Cheaikuaáguicheñemanorirepeñembyaipaitetaha,ha pejeipetapecheamandahaguéguipeẽme;haojehúta peẽmembaʼevaiárapahápe;PejapótaguiivaívaÑandejára renondépe,pembopochyhaguãchupependepo rembiapokuerupive

30HaMoiséshe'iopaIsraelguaapysápekopurahéiñe'ẽ, opapeve.

MOAKÃHA32rehegua

1Pehendu,Opeẽyvága,hacheañeʼẽta;haehendu,Oyvy, chejuruñe’ẽ

2Chembo'epyho'átaamaicha,cheñe'ẽokytĩtaro'ysãicha, amamichĩmika'avoárihakapi'ipeokyháicha

3AikuaaukátaguiÑandejáraréra,peẽpembotuichaha ñandeJárape.

4Ha'ehínapeIta,hembiapoporã,opahapeha'ehuísio, ha'epeteĩTupãañeteguahahembiapovai'ỹva,hekojojáva hahekojojáva.

5Haʼekuéraoñembyaiijehe,ikyʼandahaʼéiitaʼyrakuéra mbaʼevai,haʼekuéraningopeteĩhenerasióniñañávaha ikyʼáva.

6PeẽpikopéichapemyengoviaÑandejárape,peẽtavaygua itavývahaiñarandu'ỹva?¿ndaha'éipikonderu ndejoguava'ekue?Ha'epikondeapo'ihanemopyenda?

7Nemanduʼákenaumiáraymaguarére,ehechaumiáño hetañemoñareneancianokuéra,haha'ekuéraomombe'úta ndéve.

8PeIjyvatevévaombojaʼórõguareumitetãmeiñerénsia, oipeʼárõguareAdánraʼykuérape,omoĩpepuévlorembeʼy segúnmboyisraelítapaoĩ.

9ÑandejárarembiguáinikoipuévloJacobha'epelote iherenciarehegua

10Haʼeojuhuchupepeteĩyvydesiértope,hapedesiérto nandiosapukáivape;oguerahachupeijerére,oinstruichupe, oñongatuchupehesamanzana-icha

11Peteĩágilaomomýiháichaijyvy,oveveimembykuéraári, oipysoipepo,ojagarrahaoguerahaipepoári

12UpémarõÑandejáraañoiteomoakãchupe,handaipóri hendivetupãambuegua

13Haʼeojapochupeojupihaguaumilugárijyvatevévape koyvyapeári,hoʼuhaguaumikokueokakuaáva;haojapo chupeoisuʼuhaguaeírapeitagui,haaséitepeitapedernalgui;

14Vakarykue,ovechakamby,ovechara'yikyrakue, ovechamáchoBasánñemoñare,kavara,trígoriñón ikyrakuerehevehareyʼupeparralruguypotĩ

15Jesurúnkatuikyrahaopyrũ,ndeikyra,ndeikyra,nde ikyraupéiohejaTupãojapova’ekuechupe,haomomba’e ligeropeItaisalvaciónrehegua

16Haʼekuéraombopochychupeumidiosextranhérondive, haombopochychupeumimbaʼeoporombojeguarúva

17Haʼekuéraosakrifikaañakuérape,ndahaʼéiTupãme; tupãnguérandoikuaáivape,umitupãpyahúpeosẽ pyahúvape,penderuypykuendokyhyjéivachuguikuéra

18PeItandeñemoñarevaʼekuéguinerepensái,ha nderesaráiTupãndeapovaʼekuégui.

19Ñandejáraohechávoupéva,ndocha'éihesekuéra,ita'ýra haitajýraipochyhaguére

20Haha'ehe'i:Añomitachuguikuéracherova,ahecháta mba'épaoikótahikuái

21Haʼekuérachemomýicheenvidiahaguapendahaʼéiva Tupãndive;haʼekuérachembopochyumimbaʼe ndoikóivare,haamomýitachupekuéraenvidiahaguaumi ndahaʼéivapetavayguakuérandive;Ambopochýta chupekuérapeteĩtetãitavývandive

22Tataomyendýguichepochýpe,haokáitapeañaretã ijyvatevévapeve,haohapypátapeyvyhiʼajureheve,ha ohapypátaumiyvytypyendakuéra

23Ambyatýtahiʼarikuérambaʼevai;Aipurútahesekuéra cheflécha.

24Ohapýtahikuáiñembyahýigui,haho'útahakuasývaha ñehundiasyreheve,amondótaaveihi'arikuéramymbahatĩ, mbóivenenoyvyku'ígui.

25Pekysepukuokápehakyhyjeoĩvahyepýpe,ohundíta pemitãrusuhakuñataĩme,pemitãimembykambúvape aveipekuimbaʼeiñakãraguemorotĩvandive.

26Chehaʼe:“Amosarambítachupekuéraeskínape, amomanduʼamoʼãvéimachupekuérayvypóraapytégui

27Ndaha'éirireakyhyjérireumienemigopochygui,ani haguãiñenemigokuéraoñekomportaiñextraño,haani haguãhe'ihikuái:‘Orepoyvate,haÑandejárandojapói opako'ãmba'e.

28Haʼekuéraningopeteĩtetãndorekóivakonsého,ha ndaipórimbaʼeveichaguaentendimientoipypekuéra

29Oiñarandúrirehikuái,ontenderamohikuáikóva, ohesaʼỹijotahahikuáiipahapaha!

30Mba'éichapikopeteĩomosẽtamilmilhamokõiokañýta 1.

31ItakuérandahaʼéiñandeItaicha,umiñandeenemígovoi ohusga

32IparralkuéraningoSodomahaGomorrakokuegui, parraltyha'eparralryguasurupi'a,ha'era'ỹiikyráva

33Ivínohaʼehínaumidragónveneno,hapeveneno ipyʼahatãvaumiaspo.

34¿Ndahaʼéipikokóvaoñeñongatúvachendive,ha ojesellávachembaʼerepyapytépe?

35Chemba'evenganzaharecompensa;ipyotyryrýta itiempoitépe,hi'aguĩmaguiáraoikótavahesekuéra,hapya'e umimba'eoútavahesekuéra.

36Ñandejáraohusgátaitavayguakuérape,haoñearrepentíta hembiguáikuérarehehápe,ohechávoopamahaipuʼaka,ha ndaiporihaavaveoñembotytérãopytáva

37Hahe'íta:“Moõpikooĩitupãnguéra,itaojeroviava'ekue hesekuéra

38¿Mávapikohoʼuumisakrifísioikyrakuehahoyʼupe vínoumiofréndadevevídagui?topu’ãhikuáiha penepytyvõ,hatoikopeneñangarekoha

39Pehechakoʼágache,chevoi,haʼeha,handaipóritupã chendive:cheajuka,haamoingove;Ajekutuhaamonguera, handaipóriikatúvaoipe'achepógui

40Cheaipysochepoyvágagotyohaha'e:Aikoveopaára guarã

41Ainupãramochekysepukuomimbipáva,hachepo ojagarráramopehuísio;Añevengátacheenemigokuérape haambojopótaumichendaija'éivape

42Amboyʼútachefléchakuérahuguyreheve,hachekyse pukuhoʼútasoʼo;haupévaumiojejukahaojegueraha vaʼekueruguyreheve,oñepyrũguiveoñevengape enemígore

43Pevy'atetãnguéra,itavayguakuérandive,ha'e ovengátaguihembiguáiruguy,haovengáta iñenemigokuérape,haoiporiahuverekótahetãha itavayguakuérape

44UpémarõMoisésouhaheʼiopambaʼeoĩvako purahéipeumihénteapysápe,haʼehaOseas,Nunraʼy.

45UperireMoisésomombeʼupaitekoʼãmbaʼeopa Israelguápe

46Haheʼichupekuéra:“Pemoĩpenekorasõopaumiñeʼẽ atestifikavaʼekuependeapytépekoárape,peẽpemanda vaʼerãpenderaʼykuérapeojapohagua,opambaʼeheʼíva koléipe”.

47Ndahaʼéiningopeteĩmbaʼereipeẽmeguarã;ha'égui penderekove,hakomba'erupivepembopukuvétapende rekovepeyvypehohápeJordánmboypýripejagarrahaguã.

48UpeárapevoiÑandejárahe'iMoiséspe

49EjupikoyvytyAbarim-pe,yvytyNebópe,oĩvaMoab retãme,Jericórovái.hapéinaápeCanaánretã,ameʼẽva Israelraʼykuérapeimbaʼerã

50Haemanopeyvytyrejupihápe,haeñembyatyne tavayguakuérandive;Nderyke'yAarónomanohaguéicha yvytyHor-pehaoñembyatyhetãyguakuérandive

51PeẽpejapovaʼekuechekóntrapeIsraelñemoñare apytépe,yMeriba-Cadéspe,desiértodeZinpe. ndachemomarangatúiguiIsraelñemoñareapytépe

52Upevérerehechátapetetãnerenondépe;hakatunereho mo'ãiupépeupetetãame'ẽtahápeIsraelñemoñarekuérape.

MOAKÃHA33rehegua

1Hakóvahaʼepejehovasa,MoiséspeTupãkuimbaʼe ohovasahagueIsraelraʼykuérapeomanomboyve

2Ha'ehe'i:ÑandejáraouSinaíguihaopu'ãSeírgui hendápekuéraha'eomimbiyvytyParánguive,haoudiez milimarangatúvandive,ipoakatúaguiosẽpeteĩléitatatĩva chupekuéraguarã.

3Heẽ,haʼeohayhutavayguakuérape;opaumi imarangatúvaoĩndepópe,haoguapyhikuáindepygotyo opavaveohupytýtaneñe’ẽgui.

4Moisésomandañandévepeteĩléi,Jacobkongregasión erénsia.

5HaʼeningorréivaʼekueJesurúnpe,oñembyatyjaveumi héntehaumitrívudeIsrael

6Rubéntoikove,haaniomano;haanisaʼiikuimbaʼekuéra 7HaupévahínaJudájehovasa,hahe'i:“Ñandejára, ehenduJudáñe'ẽhaegueruchupehetãyguarendápeha eikochupepytyvõrãiñenemigokuéragui

8Levírehehe'i:“ToĩndeTumimhaUrimndemarangatu ndive,reñeha'ãva'ekueMasápehareñorairõva'ekueMeriba yrembe'ýpe.

9Ha'ehe'iitúvahaisýpe:Ndahecháichupenindoikuaái ijoyke'ykuérape,nindoikuaáiita'yrakuérape,ha'ekuéra ojapóguineñe'ẽhaokumplineñe'ẽme'ẽ.

10Ha'ekuéraombo'étaJacóbpenerembiapoukapyha Israelnerembiapoukapy,omoĩtanerenondépeinsiénsoha mymbahapyhenyhẽvandealtárári

11Ñandejára,erovasaimba'erepyhaeguerohoryipo rembiapokue,eityumiopu'ãvahesehaumindocha'éiva hese,anihaguãopu'ãjey

12Benjamínrehehe'i:“Ñandejáraohayhuetévaoikóta ijykére.Ñandejáraojaho'ítachupeárapukukue,haopytáta ijyvambytépe

13Josérehehe'i:“Ñandejáratohovasaijyvy,umimba'e hepyetereívayvágape,ro'yhapypukuopytávaiguype

14Haumiyvahepyetévareoguenohẽvakuarahy,haumi mbaʼehepyetereívareosẽvajasyrupive.

15Haumimbaʼeiñimportantevévareumimontáñayma guarépe,haumimbaʼehepyetereívareoĩvaumisérro ipukúvape.

16Haumimbaʼehepyetereívayvyhahenyhẽvare,hape oikóvakaʼaguýpe,toupejehovasaJoséakãári,hapeojei ijoykeʼykuéraguiakãári.

17Haʼeomimbipaojoguatóroraʼyypykuépe,haumihatĩ ojoguaumiunícornioratĩme,haumívandiveombyatýtape puévlopekoyvyapeári,haumívahínaumidiezmilEfraín, hahaʼekuérahínamilesdeManasés

18Zabulónrehehe'i:“Zabulón,evy'aresẽvoha,Isacar, nderógape.

19Haʼekuéraohenóitatavayguakuérapepeyvytygotyo; upépeoikuave'ẽtamymbajukatekojojarehegua,ha'ekuéra oisu'útayguasuhamba'erepykañymbyyvyku'ípe.

20Gadrehehe'i:“Toñemomba'eguasupeombotuichaveva Gad-pe

21Hahaʼeomeʼẽpeteĩhapehẽngueijupeguarã,oguapy haguéreupépe,peléiomeʼẽvapehẽnguépe;haouumitetã ruvichakuérandive,ojapoTupãhustísiahaIsraelndive

22Danrehehe'i:“Danha'epeteĩleónra'y.

23Neftalírehehe'i:“Neftalí,revy'ahahenyhẽÑandejára jehovaságui

24Aserrehehe'i:“TohovasaAserita'ýrareheve. toguerohoryijoyke'ykuéra,hatomoingeipyaséitepe

25Ndesapatuhaʼétaiérrohavrónse;handeáraaja, upéichaaveioikótanembarete.

26NdaipóriavaveojoguávaJesurúnTupãme,ojupíva yvágaárinepytyvõhaimba'eporãyvágape

27Tupãopave’ỹvaha’enerefugio,haiguypeoĩumipo opave’ỹva,haha’eomosẽtanerenondéguipeenemigo-pe; hahe'íta:Pehundichupekuéra

28UpérõIsraeloikótañorãirõmeha'eño,Jacobykuaoĩta peteĩyvytrígohavínoáriaveiyvágaoitypátaro’y

29NdeIsrael,nderevy'a,nderechagua,nderetãÑandejára osalvavaekue,nepytyvõhaeskúdohandekysepuku!ha neenemigokuéraojejuhútaijapuhandéve;harepyrũta hendayvategotyo

MOAKÃHA34rehegua

1MoisésojupiMoabñuguiveyvytyNebopeve,Pisgá ru'ãme,JericórováiÑandejáraohechaukachupeopa Galaadretã,Danpeve.

2Opaneftalí,Efraín,Manasés,haJudáyvy,yguasuru'ã meve

3SurgotyohapeñuJericóñúme,távapalméra,Zoarpeve.

4Ñandejárahe'ichupe:“Kóvahínapeyvyahuravaekue Abrahán,IsaachaJacob-pe,ha'évo:‘Ame'ẽtane ñemoñarekuérape

5UpémarõÑandejárarembiguáiMoisésomanoupépe Moabretãme,Ñandejárahe'ihaguéicha.

6Oñotỹchupepeteĩñúme,Moabretãme,Bet-peorrovái, hakoʼagaitepeveavavendoikuaáipesepultúra

7Moisésoguerekocienveinteáñoomanórõguare.

8IsraelñemoñarehasẽMoisésreheMoabñúme30ára pukukue

9Josué,Nunra'y,henyhẽespírituaranduguiMoisésomoĩ nikoipohi'ári,haIsraelñemoñareohenduchupehaojapo Ñandejárahe'ihaguéichaMoiséspe.

10UpeguiveIsrael-penopu'ãipeteĩmaranduhára Moisésicha,Ñandejáraoikuaava'ekuehovake

11OpaumimilágrohahechapyrãvaÑandejáraombou vaʼekuechupeojapohaguaEgiptoretãmeFaraónpe, hembiguáikuérapehaopaijyvype

12Haopaupeipombaretehaopamba'ekyhyjeMoisés ohechaukava'ekueopaIsraelrenondépe