Guarani - The Book of 2nd Kings

2Reyes

MOAKÃHA1.1

1UpéiMoabopuʼãIsraelkóntrapeomanorireAcab.

2Ocozíasho'apeteĩrejillarupiveikotýpeoĩvaSamáriape hahasy,haomondomaranduhárahahe'ichupekuéra: TapehopeporanduBaalzebúbpe,Ecróntupãme,akuera jeýtapakomba'asýgui

3Ñandejáraremimboukatuhe'iElíastisbita-pe:“Epu'ã ejupirejotopaSamariaruvichaguasuremimboukuérapeha erechupekuéra:Ndaha'éipikoIsrael-pendaipórigui peteĩTupã,pehopeporanduBaalzebubEcróntupãme?

4Upévare,péichahe'iÑandejára:“Ndereguejymo'ãipe tuparejupihaguégui,remanótakatuete”HaElíasoho

5Umimaranduháraojerejeývohendápe,Jesúshe'i chupekuéra:Mba'érepikoko'ágãpejevy?

6Upéihe'ichupehikuái:Ojupipeteĩkuimba'eore rovasahahe'ioréve:Terehoejevyperréinembouvaekue rendápehaerechupe:‘Péichahe'iÑandejára:Ndaipóri haguéreIsrael-pepeteĩTupã,rembouva'ekuereporandu haguãBaalzebúpe,Ecróntupãme?upévarenereguejymoʼãi upetuparejupihaguégui,hakatukatueteremanóta.

7Hahe'ichupekuéra:Mba'eichaguakuimba'epikope ojupivaekuepenerendápehaomombe'upeẽmeko'ãmba'e?

8Haʼekuéraheʼichupe:“Haʼeningopeteĩkuimbaʼeipire hũvahaoñapytĩpeteĩcinturóndekuéroijyvaári”Ha'ehe'i: Elíastisbítahína

9Upémarõperréiomondohendápecincuentakuimbaʼe ruvichacincuentañorairõhárandiveHa'eohohendápe, ha'eoguapypeteĩyvytyru'ãmeHe'ichupe:NdeTupã ra'y,mburuvichaguasuhe'i:Eguejy.

10UpémarõElíasombohováicincuentaguerraruvicha guasúpe:Cheha'éramoTupãkuimba'e,toguejytata yvágaguihatohundindévehanecincuenta-pe.Oguejytata yvágaguihaohundichupeha50imembykuñáme

11Omondojeyhendápeambuecincuentaruvicha cincuentandive.Hahe'ichupe:Tupãkuimba'e,péichahe'i mburuvichaguasu:Eguejypya'e 12Elíashe'ichupekuéra:Cheha'éramoTupãkuimba'e, toguejytatayvágaguihatohundindévehanecincuenta-pe HaTupãtataoguejyyvágaguihaohundichupeha50 imemby.

13Haomondojeycincuentaterceraruvichacincuenta ndivePembohapyhacincuentaruvichaojupi,ouhaoñesũ Elíasrenondépehaojerureasychupehahe'ichupe:Tupã kuimba'e,ajerurendéve,cherekovehako'ãcincuentane rembiguáirekovetohepyme'ẽnderesarenondépe 14Péinaápe,oguejytatayvágagui,haohapyumimokõi capitáncincuentaáñoymaguarépe,cincuentaáñoreheve: upévaretohepymeʼẽkoʼágacherekovenderesarenondépe 15Ñandejáraremimbouhe'iElíaspe:Eguejyhendive, anirekyhyjechuguiOpu'ãhaoguejyhendivemburuvicha guasurendápe

16Hahe'ichupe:Péichahe'iÑandejára:‘Remondo haguéremaranduháraoporanduhaguãBaalzebúbpe,Ecrón tupãme,¿ndaipóripikoIsrael-pendaipóriguiTupã oporanduhaguãiñe'ẽ?upévarenereguejymoʼãiupetupa rejupihaguégui,hakatukatueteremanóta

17UpémarõhaʼeomanoÑandejáraheʼihaguéichaElías Joramoisãmbyhyhendaguépe,mokõihaáñooisãmbyhyaja JudáruvichaguasuJosafatra'y.ndoguerekóiguita'ýra. 18Ocozíasrembiapokuehembývaha'eojapova'ekue, ¿ndaha'éipikoojehaiIsraelrréicrónicakuatiañe'ẽme?

MOAKÃHA2rehegua

1ÑandejáraoguerahaserireElíaspeyvágapeyvytuatã rupive,ElíasohoEliseondiveGuilgálgui

2Elíashe'iEliseo-pe:Epytako'ápeÑandejárachembou Betélpe.Eliseohe'ichupe:“Ñandejáraoikoveháichahane ángaoikoveháicha,nanderejamo'ãi”Upémarõoguejy hikuáiBetélpe

3UmiprofétaraʼyoĩvaBetélpeohoEliseorendápehaheʼi chupe:“¿ReikuaápaJehováoipeʼatahandeakãguiko árape?”Haha'ehe'i:Heẽ,cheaikuaa;pepytapene kirirĩháme.

4Elíashe'ichupe:--Elíseo,epytako'ápeÑandejára chembouJericópeHa'ehe'i:“Ñandejáraoikoveháichaha neángaoikoveháicha,ndarohejamo'ãi.”Upémarõoguahẽ hikuáiJericópe

5UmiprofétaraʼyoĩvaJericópeohoEliseorendápeha heʼichupe:“¿ReikuaápaJehováoipeʼatahandeakãguiko árape?”Ha'ehe'ichupe:Heẽ,cheaikuaapepytapene kirirĩháme

6Elíashe'ichupe:Epytako'ápe.Ñandejárachembou JordánpeHa'ehe'i:“Ñandejáraoikoveháichahaneánga oikoveháicha,ndarohejamo'ãi”Hamokõivévaohohese 7Uperire50kuimbaʼeprofétaraʼykuéraguioho,ha oñemboʼymombyryomañahagua,hamokõivéva oñemboʼyJordánrembeʼýpe.

8Elíasojagarraijao,ombojerehaoinupãpey,haojedividi ápehapépe,hamokõivévaohoyvyisekohápe 9Ohasávohikuái,Elíashe'iEliseo-pe:“Ejeruremba'épa ajapótanderehe,cheguerahamboyvendehegui”.Eliseohe'i: Ajerurendéve,tome'ẽcheáridoblendeespíritu 10Ha'ehe'i:Rejerurepeteĩmba'eijetu'úva.hakatu ndaha’éiramo,ndaha’emo’ãiupéicha

11Haojehu,ohoajagueterihikuái,haoñeʼẽ,ojekuaapeteĩ kárrotatatĩgui,hakavajutatatĩgui,haombojaʼo mokõivévape;haElíasojupiyvytuatãrupiyvágape

12Eliseoohechaupévahaosapukái:“Cheru,cheru,Israel kárrohakavajuarigua”.Handohechavéichupe,ha ojagarraijaohaomondoromokõihendápe

13OjagarraaveiElíasaoho'ava'ekuechugui,haohojeyha oñembo'yJordánrembe'ýre.

14UpéiojagarraElíasaoho'ávachugui,oinupãyhahe'i: MoõpikooĩÑandejáraElíasJára?haoinupãrirepey, ojeseparaápehapépe,haEliseoohasa.

15UmiprofétaraʼykuéraohechávaJericópe,heʼihikuái: “ElíasespírituopytuʼuEliseoári”Oguahẽhikuái ohuguaitĩchupehaoñesũyvýpehenondépe.

16Ha'ekuérahe'ichupe:Péinako'ágã,oĩnerembiguái kuérandivecincuentakuimba'eimbaretévaehejatohoha ehekandejárape,anihaguãÑandejáraEspírituohupi chupehaomombochupeyvytyáritérãñúmeHa'ehe'i: Ndapemondoiva'erã

17Ha'ekuéraojerure'asyrirechupeotĩmeve,he'i: EmondoUpévareomondohikuáicincuentakuimba'e;ha ohekahikuáimbohapyára,hakatundojuhúichupe

18Oguahẽjeývohikuáihendápe,(ha'eopytaJericópe)he'i chupekuéra:Nda'éipikopeẽme:Anipeho?

19Umikuimba'eupetávapeguahe'iEliseo-pe:Ajerure ndéve,kotávapeiporãiterei,cheruvichaohechaháicha.

20Haʼeheʼi:“Egueruchévepeteĩmbaʼyrupyahuhaemoĩ pypejuky”.Haogueruchupehikuái.

21Upéiohopeyykuápehaoitypejuky,hahe'i:“Péicha he'iÑandejára:Cheamonguerako'ãyndaiporimo'ãvéima upéguiñemanotérãyvyimboriahúva

22Upémarõumiyokuerakoʼagaitepeve,Eliseoheʼi haguéicha

23UpéguiojupiBetélpe,haohoajatapére,osẽmitã michĩvapetávagui,oñembohoryhesehahe'ichupe: Ejupi,ndeakãraguemorotĩejupi,ndeakãcalvo 24Upéiojerehaomañahesekuérahaomaldesi chupekuéraÑandejárarérapeHaosẽmokõiimemby ka'aguýgui,haomono'õcuarentaydosmitã

25UpéguiohoyvytyCarmelo-pe,haupéguiohojey Samáriape

MOAKÃHA3rehegua

1UpémarõJoramAcabraʼyoñepyrũogovernaIsraélpe Samariape,18áñoogovernahaguéperréiJosafatdeJudá, haogoverna12áño

2Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépehakatundaha'éi itúvahaisýpeguáicha,ha'eoipe'águiBaalra'ãngaitúva ojapova'ekue

3UpevérehaʼeojejagarraJeroboam,Nabatraʼy angaipakuérare,ojapovaʼekueIsraelopekahagua;ndohói upégui

4MesaruvichaguasuMoabguaovecharerekua,ome'ẽ Israelrréipe1000ovechara'yha1.000ovechamácho.

5Acabomanómarõguare,MoabrréiopuʼãIsraelrréi kóntrape

6UpetiémpopeaveirréiJoramosẽSamáriaguihaoipapa Israelkompletoite

7UpéiohoomondoJudáruvichaguasuJosafatrendápeha he'ichupe:“Moabruvichaguasuopu'ãcherehe.Ha'ehe'i: “Ajupíta:Cheaimendereikoháicha,cheretãyguaneretã guáicha,hachekavajundekavajuguáicha”

8Haʼeheʼi:“¿Mbaʼetapérepikojajupíta?”.Ha'ehe'i: Edomyvyojeiko'ỹharupi

9UpémarõohoperréideIsraelhaperréideJudáhape rréideEdom,haoguenohẽhikuáipeteĩbrújula7día pukukue,handaipóriypeehérsitohaumivakaoúva hapykuéripeguarã

10HaperréideIsraelheʼi:“Ai!Ñandejáraohenóihague ko'ãmbohapymburuvichaguasúpe,ome'ẽhaguã chupekuéraMoabpópe!

11Jehosafatkatuhe'i:Ndaipóripikoko'ápepeteĩproféta ÑandejáraperoporanduhaguãÑandejárape?PeteĩIsrael ruvichaguasurembiguáihe'i:Ko'ápeoĩEliseo,Safatra'y, oñohẽyElíaspópe.

12Josafathe'i:Ñandejárañe'ẽoĩhendiveUpémarõ Israelruvichaguasu,JosafathaEdomruvichaguasu oguejyhendápe

13Eliseohe'iIsraelruvichaguasúpe:Mba'epikoareko nendive?Eguahẽnderumaranduhárakuérarendápehande symaranduhárarendápeIsraelruvichaguasuhe'ichupe: Nahániri,Ñandejáraohenóiko'ãmbohapymburuvicha guasúpeome'ẽhaguãMoabpoguýpe.

14UpéiEliseohe'i:“Ñandejáraipu'akapávaoikovéva,che añembo'ývahenondépe,ndaha'éirireapensáiJudáruvicha

guasuJosafatrenondépe,nama'ẽmo'ãindereheharohecha mo'ãi.

15PérokoʼágaegueruchévepeteĩmúsikaPemba'epu apohaombopujave,Ñandejárapoouhi'ári.

16Ha'ehe'i:Péichahe'iandejra:‘Ejapokoñuhenyhẽva yvykuágui

17Péichahe'iÑandejára:“Ndapehechamo'ãiyvytuhaama upevéreupeyvytyhenyhẽtaygui,pey'uhaguã,peẽhapene rymbahapenemymbakuéra

18Ha'epeteĩmba'etesape'ỹnteÑandejárarenondépe,ha'e ome'ẽtaaveipendepópemoabita-kuérape

19Hapeinupãtaopatavaguasuoñembotýva,haopa tavaguasuiporãvéva,hapeitypátaopayvyramátaiporãva, hapejokótaopayykua,hapeitypátaopayvypehẽngue iporãvaitápe

20Pyhareve,oñekuave'ẽvotembi'u,oguahẽyEdomrapére, hapetetãhenyhẽygui

21Umimoabitaohendúvoumirréiouhaoñorairõhagua hendivekuéra,ombyatyopaikatúvaomondeárma,ha oñemboʼypefrontérape

22Haʼekuéraopuʼãpyharevepyte,kuarahyomimbipey ári,haumimoabítaohechapeyoĩvapeótroládopepytãha tuguýicha

23Ha'ekuérahe'i:“Kóvaha'etuguy

24OguahẽvoIsraelkampaméntope,umiisraelitaopuʼã oinupãmoabítape,haokañyhikuáihenondépe,péro haʼekuéraohooinupãmoabitakuérape,hetãmejepe

25Haoinupãhikuáiumitáva,haopayvypehẽngueporã árioitypeteĩteĩitahaomyenyhẽ;haombotyhikuáiopay ykua,haoitypaiteumiyvyramátaiporãva:Kirharaset-pe añoiteohejahikuáiita;jepémoupéichaumioporojukáva ohohese,haoinupãchupe

26Moabruvichaguasuohechávoivaietereihachupe ñorairõ,oguerahahendive700kuimba'eoguenohẽvakyse puku,oikehaguãrréideEdompeve

27Upéiojagarraitaʼýraypykueogovernavaʼerãmoʼã hendaguépe,haoikuaveʼẽchupeofréndaojehapývaramo pemurállaáriTuichapochyIsraelrehe,haha'ekuéraojei chuguihaohojeyhetãme

MOAKÃHA4rehegua

1Upérõpeteĩkuña,profétaraʼykuérarembirekoosapukái Eliseope:“Nerembiguáicheménaomanómahareikuaa nerembiguáiokyhyjehaÑandejáragui,hapeodevévaou oguerahahendápechera'ymokõivetembiguáiramo.

2Eliseohe'ichupe:Mba'epikoajapótanderehe?ere chéve,mba'épareguerekonderógape?Hahe'i:Ne rembiguáindoguerekóimba'evehógape,peteĩmba'yru aséiteañónte

3Upéiheʼi:“Terehoejerurendévembaʼyruentéronde rapichakuéragui,mbaʼyrunandi.pejerurepréstamo ndaha’éimbovymi

4Reikevove,rembotýtapeokẽndehanderaʼykuéraári, hareñohẽtaopaumimbaʼyrúpe,haremboykétape henyhẽva

5Upémarõhaʼeohoichuguihaombotypeokẽha itaʼyrakuérare,haʼekuéraoguerúvachupeumimbaʼyruha haʼeoñohẽ

6Henyhẽrireumimbaʼyru,heʼiitaʼýrape:“Egueruchéve peteĩmbaʼyru”Hahe'ichupe:Ndaiporivéimamba'yruHa peaséiteopyta

7UpéiouhaomombeʼuÑandejárakuimbaʼépeHa'ehe'i: Terehoevendepeaséitehaepagandedeve,haeikove ndehanera'ykuérahembývagui

8Peteĩárape,EliseoohasaSunempe,upépeoĩpeteĩkuña guasu.haojopychupeho'uhaguãmbujape.Haupéicha ojehu,ohasávoupérupi,ojereupépeho'uhaguãmbujape

9Ha'ehe'iiménape:Péinako'ágã,ahechakuaakóva ha'ehapeteĩTupãkuimba'emarangatu,ohasávatapiaiteore ykére

10Jajapopeteĩkotymichĩmi,ajerurendéve,pemurállaári; Upépeñamoĩchupepeteĩtupa,mesa,taburetehataburete hacandelabro

11Peteĩárape,haʼeoguahẽupépe,haojerepekotýpeha oñenoupépe

12UpéiheʼihembiguáiGehazípe:“Ehenóikosunamitape” Haohenóirirechupe,oñembo'yhenondépe.

13Hahe'ichupe:Erechupe:Péinaápe,reñangarekoore reheopako'ãmba'erehemba'épaojejapótanderehe?

¿Oñe'ẽpikondévemburuvichaguasúpetérãñorãirõhára ruvichaguasúpe?Ha'ehe'ichupe:Cheaikocheretãygua apytépe

14Ha'ehe'i:¿Mba'epikoojejapótahese?Gehazíhe'i: Añetehápeha'eimemby,haiménaitujáma

15Ha'ehe'i:PehenóichupeHaohenóirirechupe, oñembo'yokẽme.

16Ha'ehe'i:Koépocarupi,reikovejave,reñañuãtapeteĩ ta'ýrapeHahe'i:Nahániri,cheruvicha,ndeTupãkuimba'e, anindejapunerembiguáipe.

17Pekuñahyeguasuhaimembypeteĩmitãkuimba'eupe épocaEliseohe'ihaguéichachupe,oikoveaja

18Pemitãokakuaaparire,peteĩárapeohoitúvarendápe umiomonoʼõvarendápe

19Hahe'iitúvape:Cheakã,cheakãHahe'ipeteĩ mitãkaria'ýpe:Eguerahachupeisyrendápe.

20Ojagarrávochupehaogueruisyrendápe,oguapyijyva áriasajepeve,haupéiomano

21UpémarõpekuñaojupihaomoĩchupeÑandejára kuimbaʼerupápe,haombotypeokẽhaosẽ

22Upémarõohenóiiménapehaheʼi:“Chemondopeteĩ mitãrusuhapeteĩvúrro,ikatuhaguáichaañaniÑandejára kuimbaʼerendápehaajujey”

23Ha'ehe'i:Mba'epikorehótahendápekoárape? ndaha'éijasypyahu,nipytu'uha.Ha'ehe'i:Oĩporãta.

24Upémarõhaʼeomoĩpeteĩvúrro,haheʼihembiguáipe: “Emonguʼehaehotenondegotyoanirembopy’aguasunde kavajuáricherehehápe,ndaha’éiramoro’e’ỹva.

25UpémarõohohaoguahẽÑandejárakuimbaʼerendápe yvytyCarmelo-pe.PeTupãkuimba'eohechávochupe mombyryguive,he'ihembiguáiGehazípe:Péinape sunamita

26Eñanikoʼágaejotopahaguachupehaerechupe:“Oĩ porãpikondéve?”.¿oĩporãpikoneménandive?oĩporãpa pemitãndive?Ha'ehe'ichupe:Oĩporã

27OguahẽvoTupãkuimba'erendápeyvytygotyo,ojagarra chupeipygui,Gehazíkatuoñembojaomosẽhaguãchupe HaTupãkuimba'ehe'i:EhejachupeHa'enikoipy'arasy, haandejraomokañycheheguihanomombe'úichéve.

28Upémarõhaʼeheʼi:“¿Aipotapikocheruvicharaʼy?” nda'éipiko:Anichembotavy?

29Upéihe'iGehazípe:“Eñapytĩndejyvahaejagarrande pópecheyvyrahaterehohaoĩramonemomaitei,ani embohováijeychupe,haemoĩchevastónmitãrovaári

30Hapemitãsyhe'i:“Ñandejáraoikoveháichahaneánga oikoveháicha,ndarohejamo'ãi”.Ha'eopu'ãhaoho hapykuéri

31UpéiGehazíohasahenondépehaomoĩpevastónpe mitãrovaári.hakatundaipóriñe’ẽ,niohendúva.Upévare ohojeyohuguaitĩchupe,hahe'ichupe:Pemitãnopu'ãi 32Eliseooikerirepeógape,pemitãomanómahaoñeno hupápe.

33Oikehaombotymokõivévapeokẽhaoñembo'e Ñandejárape

34Upéiojupi,oñenopemitãári,omoĩijuruijuruári,hesa hesaárihaipoipoárihapemitãro’ohaku

35Upéiojevyhaoguatahógapeápehaou.haojupiha ojepysohi'ári,hapemitãoestornudasietevése,hapemitã oipe'ahesa

36UpéiohenóiGehazípehaheʼi:“Ehenóikosunamitape”. UpévareohenóichupeOguahẽvohendápe,he'i: Eguerahandera'ýpe

37Upémarõpekuñaoikehaoñesũipygotyohaoñesũ yvýpehaohupiitaʼýrapehaosẽ

38EliseooguahẽjeyGuilgálpeUmimaranduhárara'y oguapyhínahenondépe,hahe'ihembiguáipe:“Emoĩpe mba'yruguasuárihaembopupumba'yruumimaranduhára ra'ykuérapeguarã”

39Peteĩosẽñúmeombyatyka'avo,ojuhupeteĩparral ka'aguy,haombyatychuguika'aguyka'aguyijyva henyhẽva,haouhaomboja'opemba'yruryrúpe,ha'ekuéra ndoikuaáigui.

40UpémarõoñohẽhikuáiumikuimbaʼehoʼuhaguaHa'e kuéraokaruajaperyguasurupi'a,osapukáihikuáihahe'i: “NdeTupãkuimba'e,pemba'yrúpeoĩñemano”.Ha ndaikatúiho'uchuguikuéra

41Ha'ekatuhe'i:Peguerukatutembi'uHaomombope mba'yrúpe;hahe'i:Peñohẽtavayguakuérarehehápe,ho'u haguãHandaipórimba'eveivaívapeolla-pe

42UperireoupeteĩkuimbaʼeBaalsaliságua,haoguerupe Ñandejárakuimbaʼépembujayvaypykue,20pancebada hatrígohenyhẽvachuguiHahe'i:Peme'ẽ tavayguakuérapeho'uhaguã

43Hahembiguáihe'i:Mba'epikoamoĩtakóvacien kuimba'erenondépe?He'ijey:“Peme'ẽtavayguakuérape ho'uhaguã,péichahe'iÑandejára:Ho'útahaohejáta chuguikuéra.”

44Upémarõomoĩhenondépekuéra,ha'ekuéraokaruha opytachuguikuéra,Ñandejárahe'iháicha

MOAKÃHA5rehegua

1Naamán,Siriaruvichaguasuehérsitoruvicha,ha'epeteĩ kuimba'eguasuijárandivehaoñemomba'eguasúva,ha'e rupiveÑandejáraosalvaSiria-pe

2Haumisirioosẽvaʼekuegrúpope,haoguerahaIsrael retãguipeteĩkuñataĩmeHaha'eoha'arõNaamán rembireko

3Ha'ehe'iipatrónape:¿OĩripikoTupãcheruvichape profétaoĩvaSamáriapendive!haʼeorrekuperajeýtagui chupeilépragui.

4Peteĩoikehaomombeʼuijárape:“Péichaheʼipekuñataĩ Israelgua”

5UpémarõperréideSiriaheʼi:“Tereho,terehoha amondótapeteĩkártaIsraelrréipe”Upéiohohaogueraha hendive10kílopláta,6milóroha100ao

6Uperireoguerahapekuatiañe'ẽIsraelruvichaguasúpeha he'i:“Kokuatiañe'ẽoguahẽvovendévekokuatiañe'ẽ, amondonerendápecherembiguáiNaamánpe,reguenohẽ haguãchupeilépragui”.

7Israelrréiomoñe'ẽrirepekuatiañe'ẽ,omondoroijaoha he'i:“ChepikoTupãajukahaamoingovehaguã,ko kuimba'eomondochéveamonguerahaguãpeteĩkuimba'e ilépragui?upévarepejepyʼamongeta,ajerurepeẽme,ha pehechambaʼéichapahaʼeohekapeteĩñorairõcherehe

8UpéiEliseo,Tupãkuimba'eohendúvorréideIsrael omondorohagueijao,omondorréirendápehahe'ichupe: Mba'érepikoreikytĩndeao?toukoʼágacherendápe,ha haʼeoikuaátaoĩhapeteĩprofétaIsraélpe.

9UpémarõNaamánouikavajuhaikarroreheve,ha oñemboʼyEliseorógarokẽme

10UpéiEliseoomondohendápepeteĩmensahérohaheʼi chupe:“Terehoejejohéi7véseJordánpe,handereteou jeýtanerendápehanepotĩta”

11Naamánkatuipochyhaohohahe'i:“Cheaimo'ãkuri, ha'eosẽtahacherendápe,oñembo'yhaohenóitaTupãIjára rérahaoinupãipoupetendárehaomonguerajeype leproso-pe”.

12¿NdahaʼéipikoiporãvehaAbanahaFarpar,ysyry Damascopegua,entéroyIsraélpeguágui?¿ndahaʼéipiko ajohéiumívape,hachepotĩ?Upémarõojerehaohopochy.

13Hembiguáikuéraoñembojahaoñe'ẽchupehahe'i: Cheru,pemaranduhárahe'írirendéverejapohaguãpeteĩ mba'etuichamba'éva,¿nderejapóipiko?¿Mba'eichaite piko,he'ívondéve:Ejejohéihaeñemopotĩ?

14Upéioguejyhaoñembohypýi7véseJordánpe, Ñandejárakuimbaʼeheʼiháicha.

15UpéiohojeyTupãkuimba'erendápe,ha'ehaopavave iñirũnguéra,haoñembo'yhenondépe,hahe'i:Ko'ágã aikuaandaiporihaTupãkoyvytuichakuejaveve,Israel-pe añónte

16Ha'ekatuhe'i:“Ñandejáraoikoveháicha,che añembo'ývahenondépe,ndahupytýimba'eve.Haojerure chupeoguerahahaguã;hakatuha’eombotove

17UpérõNaamánheʼi:“¿Noñemeʼẽmoʼãipikone rembiguáipemokõimulapohýi?Nerembiguái noikuave'ẽmo'ãimymbahapyhamymbajukaambue tupãme,Ñandejárapeuvei

18Komba'épeandejraeperdonanerembiguáipe,chejára oikejaveRimónrógapeoadorahaguãupépe,haha'e oñembo'ychepórehaañesũRimónrógape

19He'ichupe:Terehopy'aguapýpe.Upémarõojei chuguimombyrymi

20UpéiGehazí,Eliseorembiguái,Tupãkuimba'e,he'i: “Péina,cheruvichaoporoporiahuverekoNaamánpeko sirio-pe,nome'ẽihaguéreipópepeoguerúva

21UpémarõGehazíohoNaamánrapykuériNaamán ohechávochupeoñanihahapykuéri,oguejykárrogui ohuguahẽhaguãchupehahe'i:Oĩporãpa?

22Ha'ehe'i:Opamba'eoĩporãCheruvichachembou he'ihaguã:“Ko'ágãjepeoucherendápeyvytyEfraínguive mokõimitãrusumaranduhárañemoñare

23UpémarõNaamánheʼi:“Eñekontentákena,ejagarrados kíloHa'eojerurechupe,haojokuamokôimba'eplátaryru mokõivosápe,mokõiaoñemoambuereheve,haomoĩ mokõihembiguáiári.haoguerahahikuáihenondépe.

24Oguahẽvopetórrepe,oipeʼachuguikuéraipóguiha omeʼẽchupekuérahógape,haohejaohoumikuimbaʼépe haoho

25Haʼekatuoikehaoñemboʼyipatrónrenondépe.Eliseo he'ichupe:MoõguipikorejuGehazí?Hahe'i:Ne rembiguáindohóimoõve

26Upéihe'ichupe:Ndaha'éipikochepy'anendive,pe kuimba'eojerejeýrõguareikarroguinerovái?Ha'epiko árajahupytyhaguãviru,hajahupytyhaguãao,olivoty, parralty,ovecha,vaka,hatembiguáihatembiguáikuña?

27UpévareNaamánmba'asylepraojejokótanderehehane ñemoñarendiveopaáraguarãHaosẽhenondéguipeteĩ lepramorotĩvanieveicha.

MOAKÃHA6rehegua

1UmiprofétaraʼykuéraheʼiEliseope:Péinakoʼága,pe lugárroikohápenendiveijetuʼuetereioréveguarã

2Jaha,rojerurendéve,Jordánpeve,hajaipeʼaupéguipeteĩ teĩpeteĩviga,hajajapoñandévepeteĩlugárupépejaiko haguaHa'ehe'ichupe:Tapeho

3Peteĩvahe'i:“Evy'a,haterehonerembiguáikuérandive”. Ha'ehe'ichupe:Aháta

4UpémarõohohendivekuéraHaoguahẽvohikuái Jordánpe,oikytĩhikuáiyvyra.

5Peteĩvaoikytĩajapeteĩviga,peháchaakãho'aýpe,ha osapukáihahe'i:Ay,mbo'ehára!ojejerurehaguére préstamo.

6Tupãkuimba'ehe'i:Moõpikoho'a?Haha'eohechauka chupeupetendaOikytĩpeteĩyvyrahaoityupépehape iérroañetehápeonata.

7Upévarehe'i:EguerahanderendápeHaoipysoipoha ojagarra

8UpémarõperréideSiriaoñorairõIsraelkóntrapeha oñemongetahembiguáikuérandivehaheʼi:“Péichaha peichagualugárpechekampaménto”

9Tupãkuimba'eomondoIsraelruvichaguasurendápeha he'i:“Eñangarekókeanihaguãrehasapeichaguatenda Upépeoguejynikoumisirio

10UpémarõperréideIsraelomondopelugárÑandejára kuimbaʼeomombeʼuhaoavisahaguépechupe,haupépe ojesalvapeteĩjeynidosvése

11UpévareperréideSiriaipyʼaiteguivekombaʼére.Ha ohenóihembiguáikuérapehahe'ichupekuéra: NdapehechaukáipikochévemávapaoreapytéguiIsrael ruvichaguasúpeguarã?

12Peteĩhembiguáihe'i:Avave,cheruvicha, mburuvichaguasu,hakatuEliseo,profétaIsraelgua, omombe'urréiIsrael-peumiñe'ẽereva'ekuendekotýpe

13Haʼeheʼi:“Terehoehechamoõpaoĩ,ikatuhaguáicha amondochupeagueru”Upéioje'echupe:“Péina,ha'eoĩ Dotánpe”.

14Upévareomondoupépekavaju,kárrohaehérsito tuicháva

15PeTupãkuimbaʼerembiguáiopuʼãrirepyhareve,ha péinaápe,peteĩehérsitoombojerepesiudakavajuhakárro reheve.Hembiguáihe'ichupe:“Ay,cheruvicha! mba'éichapajajapóta?

16Ha'ehe'ichupe:Anipekyhyje,umiñanendive,hetave umioĩvaguihendivekuéra.

17UpéiEliseooñembo'ehahe'i:“Ñandejára,eipe'ahesa ohechahaguã”Ñandejáraoipe'apemitãkaria'yresaha

2Reyes ohecha,peyvytyhenyhẽkavajuhakárrotatatĩguiEliseo jerére.

18Oguejyvohikuáihendápe,Eliseooñembo'e Ñandejárapehahe'i:Einupãnakotetãme.Haoinupã chupekuéraohecha'ỹvaEliseohe'ihaguéicha.

19UpéiEliseohe'ichupekuéra:Kóvandaha'éipetape, nikóvandaha'éipetávaPérohaʼeoguerahachupekuéra Samáriape.

20OguahẽvohikuáiSamáriape,Eliseohe'i:“Ñandejára, eipe'ako'ãkuimba'eresaohechahaguã”Ñandejáraoipe'a hesakuérahaohechahikuáiha,péinaápe,oĩhikuái Samariambytépe

21Israelruvichaguasuohechávochupekuérahe'iEliseope:“Cheru,ainupãtapachupekuéra?”ainupãtapa chupekuéra?

22Ha'ekatuhe'i:Ndereinupãmo'ãichupekuéra.pemoĩ mbujapehayhenondépe,okaruhahoy'uhaguãohohaguã ijárarendápe

23Ombosako'ichupekuérahetatembi'u,haokaruhahoy'u rire,omondochupekuérahaohohikuáiipatrónrendápe UpémarõumiñorairõháraSiriapeguandoikevéimaIsrael retãme.

24Uperire,SiriaruvichaguasuBenhadadombyatyopa ijehérsito,haojupihaomongoraSamária

25Samáriapeoikopeteĩñembyahýituicháva,haohecha hikuáiomongorahikuái,peteĩvúrroakãoñevendepeve 800plátapehẽngue,hapeteĩcuartapartepeteĩpaloma rykuegui5plátapehẽnguére.

26UpérõIsraelruvichaguasuohasávopemurállaári,peteĩ kuñaosapukáichupe:“Cheruvicha,cherréi, chepytyvõmína”.

27Ha'ehe'i:Ñandejárananepytyvõiramo,moõguipiko roipytyvõta?pegranero-gui,térãpevínoryrugui?

28Mburuvichaguasuhe'ichupe:Mba'epikonderasy?

Kokuñakaraihe'ichéve:Eme'ẽndera'ýpe,ro'uhaguãko árape,hako'ẽrõro'útachera'ýpe

29Upémarõrombopupuchera'ýpeharo'uchupe,haha'e chupeambueárape:‘Eme'ẽndera'ýpero'uhaguã,haha'e omokañyita'ýrape

30Haojehu,perréiohendúvopekuñañeʼẽ,omondoroijao; haohasapemurállaári,hatavayguakuéraomaña,ha,péina ápe,oguerekoaovosahyepýpeheteári

31Upéihaʼeheʼi:“Ñandejáratojapochéveupéichaha hetavembaʼecherehe,koárapeoñemoĩramohiʼáriEliseo, Safatraʼy”

32Eliseokatuoguapyhógapehaumiansiánooguapy hendivehamburuvichaguasuomondopeteĩkuimba'e henondégui,hapemaranduháraoguahẽmboyvehendápe, he'iumikaraiguasúpe:“Pehechamba'éichapako oporojukávara'yomondooipe'ahaguãcheakã? emañamína,oúvopemaranduhára,embotypeokẽhaejoko hatãchupeokẽme.

33Oñe'ẽajagueterihendivekuéra,péinaápe,pe maranduháraoguejyhendápe,hahe'i:Péina,komba'e vaiÑandejáraguimba'épaaha'arõvétaÑandejárape?

MOAKÃHA7rehegua

1UpéiEliseohe'i:PehenduÑandejárañe'ẽPéichahe'i Ñandejára:Ko'ẽrõ,Samariarokẽmeojehepyme'ẽtapeteĩ arínaiporãvapeteĩgálopehamokõimedídacebadapeteĩ gíclorehe

2Upéipeteĩkarairréiojepysóvaipópe,ombohovái Ñandejárakuimbaʼépehaheʼi:“Ñandejáraojaposéramo ventánayvágape,¿ikatúnepikooikokombaʼe?”Ha'ehe'i: Péina,rehechátanderesarupive,hanere'umo'ãi.

3Peokẽrokẽmeoĩirundykuimbaʼeiléprava,haoporandu ojupe:“¿Mbaʼérepikoroguapykoʼáperomanomeve?”

4Jaʼéramo:‘Roiketahapesiudápe,upéicharõpe ñembyahýioĩpesiudápe,haupépeñamanóta.Ko'ágãjaju haja'aumisirioehérsitopoguýpehañandejukáramo hikuái,ñamanótante

5Opu'ãhikuáika'arueteohohaguãumisirio kampaméntope,haoguahẽvoSiriakampaméntopahaitépe, péinaápe,ndaipóriavaveupépe.

6Ñandejáraohendukakuriumisirioehérsitopekárro ryguasuhakavajuryapu,peteĩehérsitoryapu,haheʼi ojupe:“Péina,Israelrréiokontrataorekóntrapeumihitita rréihaegipciorréipeouhaguaoreári”

7Upévareopuʼãhaokañyhikuáikaʼarupytũjave,haoheja hogakuéra,ikavajuhahymbavúrro,jepepekampaménto oĩháicha,haokañyhekoverehehápe

8Hakoʼãleprosooguahẽvopekampaméntopahaitépe, oikehikuáipeteĩtendáre,haokaruhahoyʼu,haupégui oguerahapláta,óro,haao,haohoomokañy;haoujey,ha oikeambuetenda,haoguerahaaveiupégui,haoho omokañy.

9Upémarõheʼiojupe:“Ndoroikóiporãi,koárapeningo peteĩáraoñemombeʼuhaguaumimbaʼeporã,harokirirĩ, ropytáramokoʼẽmbapeve,oútaoreárimbaʼevai.

10Upémarõoguahẽhikuáihaohenóipesiudarokẽme,ha omombeʼuchupekuéra:“Roguahẽumisirio kampaméntope,haupépendaipóriavave,nikuimbaʼeñeʼẽ, sínokavajuoñeñapytĩhavúrrooñeñapytĩhaumiógakárpa oĩháicha”

11Haohenóiumiokẽrerekua;haomombeʼuhikuái mburuvichaguasurógapeoĩvahyepýpe

12Perréiopuʼãpyharekuehaheʼihembiguáikuérape: “Koʼágaahechaukátapeẽmembaʼépaojapoorereheumi sirio”Ha’ekuéraoikuaañandeñembyahýi;upvareoho hikuipekampaméntoguiokañyhaguãñúme,he'ívo:Osẽ vovetávagui,jajagarrátachupekuéraoikovévahajaike tavaguasúpe

13Peteĩhembiguáihe'i:Ajerurendéve,tojagarrácinco kavajuhembýva,opytávatávape,(péinaápe,ha'ekuéra ojoguaopaIsraelguaopytávaipype

14Upémarõoguerahahikuáimokõikavajukárro;ha mburuvichaguasuomondoumisirioehérsitorapykuéri, he'ívo:Tapehopehecha

15Ha'ekuéraohohapykuériJordánpeve,hapéinapetape henyhẽaohatembiporu,umisirioomombova'ekuepya'e Umimaranduháraojevyhaomombe'umburuvichaguasúpe 16Upéiumihénteosẽhaomondaumisiriorógakárpa Upémarõoñevendepeteĩarínaiporãvapeteĩgálopeha mokõimétrocebadapeteĩgíclore,Ñandejáraheʼiháicha 17Haperréiomoĩpekaraihaʼeojepytasóvapeoñatende haguapeokẽre,haumihénteopyrũhesepeokẽme,hahaʼe omano,heʼihaguéichapeÑandejárakuimbaʼe, oñeʼẽvaʼekueperréioguejyjavehendápe.

18PeTupãkuimba'ehe'ihaguéichamburuvichaguasúpe: “Ko'ẽrõko'ẽrõSamariarokẽme,mokõimedidacebadapor gíclohapeteĩmedidadearínaporãpeteĩgíclorehe.

19UpekaraiombohováiTupãkuimba'épehahe'i: Ko'ágã,Ñandejáraojapóramoventánayvágape,¿ikatúne

2Reyes

pikopeichaguamba'e?Ha'ehe'i:Péina,rehechátande resarupive,hanere'umo'ãi.

20Haupéichaho'achupe,tavayguakuéraopyrũguihesepe okẽmehaha'eomano.

MOAKÃHA8rehegua

1UpémarõEliseohe'ipekuñaha'eomoingovejeyva'ekue ita'ýrape,he'i:“Epu'ãhaterehonderógandive,haepyta mamoreimehápe,Ñandejáraohenóiguiñembyahýihaoúta aveiupetetmesieteary

2Pekuñaopu'ãhaojapoTupãkuimba'ehe'iháicha,haoho hógapehaopyta7áñofilistéoretãme.

3Ohasávo7áño,pekuñaosẽjeyfilistéoretãgui,haosẽ ojerureasyperréipehógahaijyvyrehe

4UpémarõperréioñeʼẽÑandejárarembiguáiGehazí ndive,haheʼi:“Eremínachéveopambaʼetuichambaʼéva Eliseoojapovaʼekue”

5Haojehu,omombeʼuajarréipembaʼéichapaomoingove jeypeteĩteʼongue,péinaápe,pekuña,itaʼýrahaʼe omoingovejeyvaʼekue,osapukáirréipehógahaijyvy rehehápe.UpérõGehazíhe'i:Cheruvicha,mburuvicha guasu,kóvahínapekuñahakóvahínaita'ýra,Eliseo omoingovejeyvaekuechupe

6Perréioporandúvopekuñáme,haʼeomombeʼuchupe. Upémarõmburuvichaguasuomoĩchupepeteĩmburuvicha, hahe'ichupe:“Eme'ẽjeyopamba'eimba'évahaopahi'a ñúmeohejaguivepeyvy,ko'ágãpeve”.

7EliseooguahẽDamáscopeSiriaruvichaguasuBenhadad hasy;haoje'echupe:“PeTupãkuimba'eouko'ápe”

8UpémarõperréiheʼiHazaélpe:“Ejagarrapeteĩrregálo ndepópehaterehoejotopaÑandejárakuimbaʼépeha eporanduÑandejárapehaeporanduchupe:“¿Akuerapiko kombaʼasýgui?”.

9UpémarõHazaelohoohuguaitĩchupe,haogueraha hendivepeteĩjopói,opambaʼeporãDamascopegua, cuarentakaméllopohýi,haoñemboʼyhenondépehaheʼi: “NderaʼyBenhadadrréideSiriachembounerendápeha haʼechéve:“¿Akuerapikokombaʼasýgui?”

10Eliseohe'ichupe:Terehoerechupe:“Ikaturekuera, hakatuÑandejárahe'ichéveomanotaha”

11Ha'eguiha'erovaotĩ,otĩmeve

12Hazaelhe'i:Mba'érepikohasẽcheruvicha?Ha'ehe'i chupe:Cheaikuaáguimba'evairejapótavaIsraelñemoñare rehe,remyendýtatataimbaretehamitãkuimba'ekuérape rejukátakysepukúpehareinupãtaita'yrakuérapeha reipe'átaimembykuñámeimembykuñáme

13Hazaelhe'i:Mba'epikonerembiguáijaguaojapo haguãkomba'etuichamba'éva?Eliseohe'ichupe: “Ñandejárahe'ichévendereikotahaSiriaruvichaguasu ramo”

14UpémarõhaʼeosẽEliseoguihaoguahẽipatrónrendápe. ha'ehe'ichupe:Mba'epikohe'indéveEliseo?Ha'ehe'i chupe:“Ha'ehe'ichéverekuerataha”

15Ko'ẽmbotávo,oipyhypeteĩaohũhaomoingeýpeha oipysohovaárihaomanohaHazaeloisãmbyhy hendaguépe.

16PequintoáñoogovernahaguéperréideIsraelJoram Acabraʼy,JosafathaʼevaʼekueupérõrréideJudá,Joram, Josafatraʼy,rréideJudáoñepyrũogoverna.

17Haʼeoguereko32áñooñepyrũrõguareoisãmbyhy;ha oisãmbyhyJerusalénpeochoáñopukukue

18Ha'eoguataIsraelruvichakuérarapére,Acabrogagua ojapoháicha,Acabrajynikohembireko,haojapoivaíva Ñandejárarenondépe

19Upéicharõjepe,ÑandejáranohundíriJudápehembiguái Davidrehehápe,haʼeoprometehaguéichachupeomeʼẽtaha siémprepeteĩtesapehaitaʼyrakuérape

20HaʼetiémpopeEdomopuʼãJudápoguýguihaomoĩ peteĩrréiijehe.

21UpémarõJoramohoZaírpehaopaumikárroreheve,ha opu'ãpyharekuehaoityumiedomítaojerévahesehaumi kárroruvichakuérape,haumihénteokañyhogapýpe 22Upéicharõjepe,EdomopuʼãJudápoguýguikoʼagaite peve.UpéiLibnaopu'ãupejave.

23Joramrembiapokuehembývahaopamba'e ojapova'ekue,¿ndaha'éipikoojehaiJudárréicrónica kuatiañe'ẽme?

24Joramomanoitúvaypykuendivehaoñeñotỹchupe ypykuendiveDavidtávape,haita'ýraOcozíasoisãmbyhy hendaguépe.

25Pe12áñoogovernahaguéperréideIsraelJoramAcab raʼy,oñepyrũogovernaAcozías,rréideJudáJoramraʼy 26Ocozíasoguerekoveinteáñooñepyrũrõguareogoverna. haoisãmbyhypeteĩáñoJerusalénpeIsyhéraAtalías,Israel ruvichaguasuOmrírajy

27Ha'eoguataAcabrogayguarapérehaojapoivaíva Ñandejárarenondépe,Acabrogayguaojapohaguéicha 28UpéiohoJoramndiveAcabra'yndiveoñorairõhaguã rréiHazaelndiveSiriapeguaRamot-Galaad-pe.haumi siriooinupãJoram-pe

29UperirerréiJoramohojeyJezreélpeokuerahaguaumi sirioomeʼẽvaʼekuechupeRamápe,oñorairõrõguareSiria rréiHazaelndiveOcozías,Joramra'y,Judáruvichaguasu, ohoohechávoJoram,Acabra'y,Jezreel-pe,hasyhaguére

MOAKÃHA9rehegua

1UpérõprofétaEliseoohenóipeteĩprofétaraʼýpehaheʼi chupe:“Eñapytĩndejyvahaejagarrandepópekoaséite ryruhaterehoRamot-Galaadpe

2Reguahẽvoupépe,emañaupépeJehú,Josafatra'y,Nimsi ra'y,haemopu'ãchupeiñermanokuéraapytéguiha eguerahachupepeteĩkotyhyepýpe

3Upéiejagarrapekáhadeaséitehaeñohẽiñakãrehaere: ‘PéichaheʼiJehová:‘CheromoĩmarréiramoIsrael rréiramo’Upéieipe'apeokẽ,haeñani,haanirepyta 4Upémarõpemitãrusu,pemitãrusuproféta,ohoRamotGalaad-pe

5Haoguahẽvo,péinaápe,oguapyhínaumiehérsito ruvichakuéra;Haha'ehe'i:“Arekopeteĩtembiapondéve guarã,chekapitán”Jehúhe'i:Mávapepañandeapytépe? Hahe'i:“Ndéve,cheruvicha”

6Opuʼãhaoikeógape;haoñohẽaséiteaséiteiñakãreha he'ichupe:“Péichahe'iÑandejáraIsraelJára:Cheamoĩ ndévemburuvichaguasuramoTupãretãyguakuérare, Israelretãme”

7ReinupãtandejáraAcabrógape,avengávocherembiguái profétaruguyhaopaÑandejárarembiguáiruguyJezabel pópe

8Acabrogayguakompletoiteoñehundíta,haaipeʼáta Acabguiumiopochývapepemurállare,haumi oñembotývahaojehejávapeIsraélpe

9AcabrógaguiajapótaJeroboamNabatra'yrógaichaha BaasáAhíasra'yrógaicha.

10HaumijaguahoʼútaJezabelpeJezreelretãme,ha ndaiporimoʼãioñotỹvachupe.Haoipe'apeokẽ,haokañy.

11UpémarõJehúosẽijárarembiguáikuérarendápe,ha peteĩheʼichupe:“Oĩporãpa?”mba'érepikoounerendápe kokaraiitavy?Hahe'ichupekuéra:Peẽpeikuaape kuimba'ehahe'íva.

12Ha'ekuérahe'i:Japuemombe'uoréveko'ágãHa'e he'i:“Péichahe'ichévehahe'i:“Péichahe'iÑandejára:Che romoĩmaIsraelruvichaguasuramo”

13Upéipyaʼehaʼekuéraojagarraijaohaomoĩiguypepe eskaléraárihaomboputrompétahaheʼi:“Jehúningorréi”.

14UpémarõJehú,Josafatraʼy,Nimsiraʼy,oñorairõJoram kóntrape(JoramoñangarekoRamot-Galaadrehe,ha'eha opaIsraelgua,SiriaruvichaguasuHazaelrupi.

15PérorréiJoramoujeyJezreélpeokuerahaguaumierída omeʼẽvaʼekuechupeumisiriooñorairõrõguareperréide SiriaHazaelndive.)Jehúheʼi:“Oiméramonderepensa,ani avaveosẽhaokañypesiudáguiohohaguaomombeʼu Jezreélpe”

16UpémarõJehúojupipeteĩkárropehaohoJezreélpe. JoramoñenonikoupépeJudáruvichaguasuOcozías oguejyohechahaguãJoram

17UperireoĩpeteĩguárdiaoĩvaJezreelpepetórreári,ha ohechaJehúpeoujave,haheʼi:“Ahechapeteĩgrúpo” Joramhe'i:Eguerahapeteĩkavajuariguahaemondo tojukachupekuérahatoporandu:“Py'aguapypiko?”.

18Upémarõpeteĩkavajuáriohoohuguaitĩchupehaheʼi: “Péichaheʼiperréi:“Pyʼaguapypiko?”Jehúhe'i:Mba'e pikorerekopy'aguapýpe?ejerecherapykuéri.Pe oñangarekóvaomombe'u:“Pemaranduháraouhendápe kuéra,handouvéi”

19Upéiomondopeteĩsegundakavajuári,haou hendápekuérahaheʼi:“Péichaheʼiperréi:“Péichapiko pyʼaguapy?”Jehúhe'ichupe:Mba'epikorereko py'aguapýpe?ejerecherapykuéri.

20Peguárdiaomombeʼu:“Haʼeningoouhendápekuéra handouvéimahaʼeomboguatapochýgui

21Joramhe'i:Peñembosako'i.Haikárrooñembosako'i. IsraelruvichaguasuJoramhaJudáruvichaguasuOcozías osẽkádaunokárrope,haosẽJehúrehehaojotopachupe Nabotjezreelretãme.

22JoramohechávoJehúpe,heʼi:“Jehú,pikopyʼaguapy?” Ha'ehe'ichupe:Mba'epy'aguapypiko,ndesyJezabel hekovaihapajehe'ihetaaja?

23Joramombojereipohaokañyhahe'iOcozíaspe: Ocozías,oporotraisiona.

24UpémarõJehúoipeʼapeteĩárkoimbaretepukukueha oinupãJorámpeijyvambytépe,hapefléchaosẽikorasõme, hahaʼeohundiikarrokárrope

25UpémarõJehúheʼiimburuvichaBidcárpe:“Ehupiha emombochupeNabotjezreelguañúme,hanemanduʼáke mbaʼéichapachehanderoguatajaveoñondiveitúvaAcab rapykuéri,Ñandejáraomoĩchupekombaʼepohýi 26AñetehápeahechakueheNabotruguyhaita'yrakuéra ruguy,he'iÑandejára.hacheamyengoviátandéveko plata-pe,he'iÑandejáraKo'ágãpejagarrahapemombo chupeyvykuápe,Ñandejárahe'iháicha

27Ohechávoupéva,rréideJudáOcozías,okañypeóga yvotytyrapéreJehúohohapykuérihahe'i:Einupãavei

chupekárropeHaupéichaojapohikuáiojupívoGur-pe, oĩvaIbleamypýpe.HaokañyMeguidópehaomanoupépe.

28Hembiguaikuéraoguerahachupepeteĩkárrope Jerusalénpe,haoñotỹchupeituvakuéraypykuendive DavidSiudape.

29Áño11oisãmbyhývoJoramAcabraʼy,Ocozías oñepyrũogovernaJudápe

30JehúoguahẽvoJezreélpe,Jezabelohenduupéva.ha ombojeguahova,haikane'õiñakã,haomañapeteĩventána gotyo

31Jehúoikévopeokẽme,heʼi:“¿Oĩpikopyʼaguapýpe Zimrí,ojukavaʼekueipatrónpe?”

32Upéiohupihovaventánagotyohaheʼi:“¿Mávapikooĩ cheykére?”mávapa?Haupépeomañahesemokõitérã mbohapyeunuco

33Ha'ehe'i:Emombochupe.Upémarõoityhikuái chupe,hahuguyoñeñohẽpemurállahakavajuári,haha'e opyrũchupeipyguýpe

34Oikerire,okaruhahoy'u,hahe'i:Terehoehechako kuñaoñemaldeciva'ekuépehaeñotỹchupe,ha'éguipeteĩ mburuvichaguasurajy

35Ha'ekuéraohooñotỹchupe,hakatundojuhúihetave chugui,iñakã,ipyhaipojyva

36UpévareoujeyhikuáihaomombeʼuchupeHahe'i: “Kóvaha'eÑandejárahe'iva'ekuehembiguáiElíastisbita rupive:Jezreelretãmejaguaho'útaJezabelro'o

37JezabelretekueojoguátaestiércolñuáriJezreelretãme upéichaha'ekuéraanihe'i:“KóvahínaJezabel”.

MOAKÃHA10rehegua

1Acaboguereko70ita'ýraSamáriapeJehúohaikuatiañe'ẽ haomondoSamáriape,Jezreelruvichakuérape,umi ancianohaAcabñemoñareñemongakuaápe.

2Koʼágaoguahẽriremíntepeẽmekokuatiañeʼẽ, pehechávopendejáraraʼykuéraoĩhapenendive,haoĩ penendivekárrohakavaju,peteĩsiudakorapyreheveha armadura

3Ehekandepatrónraʼykuéraiporãvévahaiporãvéva,ha emoĩchupeitúvatrónopehaeñorairõndepatrónróga rehehápe

4Ha'ekuérakatuokyhyjetereihahe'i:Mokõirréi noñembo'ýihenondépe.

5Peoñangarekóvapeógarehapeoisãmbyhývapesiuda, umiansiánohaumimitãomongakuaáva,omondoJehúpe haheʼichupe:“Oreningonesiérvoharojapótaopambaʼe erevaʼekueorévendorojapomo'ãimburuvichaguasu: ejapoiporãvanderesarenondépe.

6Upéiohaimokõihajeychupekuérapeteĩkuatiañe'ẽha he'i:“Peẽchemba'éramohapehenduséramocheñe'ẽ, pejagarrapendejárara'ykuimba'ekuéraakãhako'ẽrõ ko'ẽrõpejucherendápeJezreel-pe”.Mburuvichaguasu ra'ykuéra,70tapicha,oĩumikaraiguasutávapeguandive, omongakuaava'ekuechupekuéra

7Oguahẽvochupekuérapekuatiañeʼẽ,ojagarrahikuáipe rréiraʼykuérapehaojuka70persónape,haomoĩiñakã kanástopehaomondochupeJezreélpe.

8Upéioupeteĩmensahérohaheʼichupe:“Ogueruhikuái perréiraʼykuéraakã”Pemoĩmokõimontón-pepeokẽ rokẽmeko'ẽmbotávopeve.

9Ko'ẽmbotávoosẽhaoñembo'yhahe'iopavave tavayguakuérape:“Peẽpenerekojoja

10Peikuaako'ágãmba'eveteho'amo'ãihakoyvyapeári Ñandejárañe'ẽÑandejárahe'iva'ekueAcabrogaguarehe, ÑandejáraojapohaguérehembiguáiElíasrupive he'iva'ekue.

11UpémarõJehúojukaumihembývaAcabrógagui Jezreélpe,entéroumikuimbaʼeguasu,ipehẽnguekuéraha saserdótepe,ndohejáipevechupeavave 12UpéiopuʼãhaohoSamáriape.Haoĩajapeoikytĩhápe petapére

13JehúoñembyatyJudáruvichaguasuOcozías ermanokuérandivehaoporandu:“¿Mávapikopeẽ?”Ha'e kuérahe'i:OrenikoOcozíasryvyharoguejy romomaiteirréiraʼykuérapeharréinaraʼykuérape.

14Ha'ehe'i:PeguerahahekovépeHa'ekuéraogueraha hekovépehaojukachupekuéracuarentaykuimba'eni ndohejáinipeteĩvaumívagui.

15Osẽvoupégui,ohesapeRecabra'yJonadaboúvo ohuguahẽchupe,haosaludachupehahe'ichupe:“¿Oĩporã pikonekorasõ,chepy'aiteguivenekorasõndive?”. Jonadabombohovái:OĩmaOimérõ,eme'ẽchévendepo Haome'ẽchupeipo;haoguerahachupekárrope

16Ha'ehe'i:Ejuchendivehaehechachekyre'ỹha ÑandejárareheUpémarõomoĩchupehikuáiikárrope

17OguahẽvoSamáriape,ojukapaiteAcab-pehembýva Samáriape,ohundipapevechupe,Ñandejáraheʼi haguéichaElíaspe

18UpémarõJehúombyatyenteroveumihéntepehaheʼi chupekuéra:“AhaboservimichĩmiBaálpe.Jehúkatuheta oservítachupe

19KoʼágaehenóichéveentéroBaalprofetakuérape, hembiguáihasaserdótekuérape.aniavaveofalta,che aguerekóguipeteĩsakrifísiotuichávaajapovaʼerãBaál reheoimeraẽvaofaltáva,ndoikovemo'ãiJehúkatuojapo upévañemiháme,ohundihaguãumioadorávaBaal-pe.

20Jehúhe'i:Pemombe'upeteĩatyguasuBaal-peguarã Haomoherakuãhikuái

21UpémarõJehúomondoopaIsraelrupi,haoguahẽ entéroumiomombaʼeguasúvaBaálpe,handaiporivéima peteĩkuimbaʼendouivaʼekueOikehikuáiBaalrógape Baalrógahenyhẽpeteĩijykeguiveambuépe.

22Upéihe'ipevestidoñangarekohárape:“Egueruao opavaveomomba'eguasúvaBaal-peguarã”Haoguenohẽ chupekuéraao.

23JehúhaRecabra'yJonadabohoBaalrógape,hahe'i umioadorávapeBaal-pe:“Pemañahapemañako'ápeni peteĩvapenendiveÑandejárarembiguái,sínoumioadoráva Baal-peañoite

24Oikejavehikuáioikuaveʼẽhaguasakrifísiohaofrénda ojehapýva,Jehúomoĩ8kuimbaʼeokápe,haheʼi:“Oĩramo umikuimbaʼeagueruvaʼekuendepópeokañýva,pe ohejávachupeoho,ojeikovevaʼerãchupe”

25Ojapoparirepeofréndaojehapýva,Jehúheʼiumi guárdiahaumikapitánpe:“Peikehapejukachupekuéra aniavaveosẽHaoinupãchupekuérakysepukúpe;haumi guárdiahamburuvichakuéraomosẽchupekuérahaoho Baalrógatávape

26Oguenohẽhikuáiumita'angaBaalrógaguihaohapy.

27OitypahikuáiBaalra'ãnga,haomboja'oBaalróga,ha ojapochuguipeteĩógako'ágãpeve

28PéichaJehúohundiIsraelguiBaálpe.

29JeroboamNabatra'yopekavaekueIsrael-pe,Jehú ndoipe'áichuguikuéra,ha'eumivakara'yórooĩvaBetel-pe haDan-pe

30Ñandejárahe'iJehúpe:“Rejapoporãhaguérecheresa renondépe,harejapoAcabrógapeopamba'eche py'apýpeguáicha,ndera'ycuartageneración-guaoguapýta Israeltrónope

31JehúkatunoñatendéioguatahaguãÑandejáraIsrael JáraLéipeipy'aiteguive

32UpeárapeÑandejáraoñepyrũomombykyIsraélpe,ha HazaelojukachupekuéraIsraelretãme

33Jordánguivekuarahyresẽgotyo,Galaad,Gadita, RubenitahaManasésyvy,Aroerguive,oĩvarríoArnón rembeʼýpe,GalaadhaBasánpeve

34UmimbaʼehembývaJehúoikovaʼekuehaopambaʼe haʼeojapovaʼekuehaipuʼakapáva,¿ndahaʼéipiko ojeskrivipelívrodelacrónicadelosrréideIsrael-pe?

35Jehúomanoypykuendive,haoñotỹchupeSamáriape Haita'ýraJoacazoisãmbyhyhendaguépe.

36JehúoisãmbyhyhagueIsraélpeSamáriape28áño

MOAKÃHA11rehegua

1Atalías,Ocozíassyohechávoitaʼýraomanómahague, opuʼãhaohundipaiteumirréiñemoñare.

2PéroJoseba,rréiJoramrajy,Ocozíasermána,ojagarra Joás+Ocozíasraʼýpehaomondachuperréiraʼykuéra ojejukavaʼekueapytégui.haomokañyhikuáichupe,jepe haʼehaimembykuñáme,okehápeAtaliasgui,anihagua ojejukachupe

3Haʼeningo6áñopukukueokañyhendiveÑandejára rógapeHaAtalíasoisãmbyhyupetetã

4PeáñosietehápeJoiadáomondoumimburuvichaguasu centenarioruvichakuérape,umikapitánhaguárdiakuéra ndive,haogueruchupekuéraÑandejárarógape,haojapo peteĩkompromísohendivekuéra,haohurahendivekuéra Ñandejárarógapehaomombeʼuchupekuéramburuvicha guasuraʼy

5He'ichupekuéra:“Kóvahínapemba'epejapova'erã Peteĩterciopeẽpeikévapytu'uhaárape,oñangarekóta mburuvichaguasurógarehe

6HapeteĩmbohapyhapehẽngueoĩtaSurrokẽme;Peteĩ mbohapyhapehẽnguerokẽmeguárdiarapykuéri,péicha peñangarekótapeógareanihaguãoñembyai

7Peẽpesẽvaʼekuéguipytuʼuhaárape,haʼekuéra oñangarekovaʼerãperréitémplore.

8Pembojerevaerãperréipe,kádaunoipópehiʼárma,hape oúvaumirréipetojejuka,hapeimeperréindiveosẽha oikejave

9Umi100kapitánojapoopambaʼeheʼiháichapaʼi Jehoiadá,hakádaunooguerahaikuimbaʼeoikévape sábadope,umiosẽtavandivesábadope,haoguahẽ saserdóteJoiadárendápe

10Hapesaserdóteomeʼẽ100mburuvichakuéraperréi DavidlánsahaeskúdooĩvaÑandejáratémplope

11Hapeguárdiaoñemboʼy,kádaunoorekohiʼármaipópe, perréijerére,petémploeskínaderéchaguivepetémplo eskínaizquierdapeve,pealtárhapetémploykére

12Haoguenohẽrréiraʼýpe,haomoĩhiʼáripekoróna,ha omeʼẽchupepetestimonio;haomoĩhikuáichuperréi,ha onohẽchupe;haopopohikuáihahe'i:“Ñandejáratosalva mburuvichaguasúpe”

13Atalíaohendúvoumiguárdiahapuévlotyapu,oho Ñandejáratémplopeumihénterendápe.

14Haomañávo,péinaápe,perréioñembo'ypeteĩpilar ykére,ojejapoháicha,haumimburuvichahaumitrompeta ombopúvamburuvichaguasuykére,haopavavetetãygua ovy'ahaomboputrompéta

15SaserdóteJoiadákatuomandaumi100kapitánpe,umi ofisiáldeehérsitope,haheʼichupekuéra:“Pemosẽperréha okaháre,hapehapykuériojukakysepukureheve”Pa'i he'ímakuri:“AniojejukachupeÑandejárarógape”

16Haomoĩhikuáiipohese;haohopetaperupiumi kavajuoikehápemburuvichaguasurógape,haupépe ojejukachupe.

17JoiadáojapopeteĩkompromísoÑandejára,rréiha puévloapytépe,haʼekuérahaʼehaguaÑandejáraretã mburuvichaguasuaveihatavayguakuéraapytépe.

18HaenterovetavayguakuéraoikeBaalrógapehaoitypa umialtarhata'angakuéraomboja'oporãhaojukaBaalpa'i Matán-peumialtarrenondépe.Hapa'iomoĩ mburuvichakuéraÑandejárarógape

19Haojagarraumimburuvichacentenar,haumikapitán, haguardia,haopatavayguakuéraupetetãmegua;ha oguenohẽhikuáimburuvichaguasúpeÑandejárarógagui haoguahẽhikuáimburuvichaguasurógarokẽrupiHa oguapymburuvichaguasuguapyhápe.

20Haenterovetavayguakuéraovy'a,hapesiudaopyta kirirĩháme,haojukahikuáiAtalíaspekysepukureheve mburuvichaguasurógaykére.

21Joásoguerekosieteáñooñepyrũrõguareogoverna

MOAKÃHA12rehegua

1Jehúogovernahaguépeséptimoáñope,Joásoñepyrũ ogoverna.hacuarentaáñooisãmbyhyJerusalénpe.Isyhéra Zibías,Beersebapegua

2Joásojapoopamba'eporãÑandejárarenondépeopaára pa'iJoiadáohekombo'ehaguéichachupe.

3Péroumilugárijyvatevévandojepeʼái,umilugár ijyvatehápegueteriumihénteojaposakrifísiohaohapy insiénso.

4Joásheʼiumisaserdótepe:“Opavaveplátaojegueru vaʼekueÑandejárarógapeumimbaʼeoñededikavaʼekuére, peplátaojegueruvaʼekuekádapersónape,hapepláta oikévaoimeraẽvakorasõmeogueruhaguaÑandejára rógape

5Umisaserdótetoguerahachupekuéra,kádaunooikuaáva, hatomyatyrõpeógaokẽ,oĩhámembaʼeve

6PerréiJoásogovernaaja20áñope,umisaserdóte nomyatyrõiumiótropalávraoĩvapeógape

7UpémarõrréiJoásohenóisaserdóteJoiadápehaumiótro saserdótepe,haheʼichupekuéra:“¿Mbaʼérepiko napemyatyrõipeógaoñembyaíva?koʼágakatuanivéma rehupytyplátandereikuaávagui,hakatuemoguahẽpeóga oñembyaívare

8Haumisaserdóteoaseptandorresivimoʼãveimahapláta tavayguakuéragui,niomyatyrõhaguapeógaoñembyaíva

9SaserdóteJoiadákatuojagarrapeteĩkáha,haomboty peteĩyvykuaijykérehaomoĩpealtárykére,ijakatúape oikejaveÑandejárarógape,haumisaserdóte oñangarekóvapeokẽreomoĩmbaitepeplátaojegueru vaʼekueÑandejárarógape

10Ohechávooĩhahetaplátapekáhape,ojupiperréi escribahapesaserdóteprinsipál,omoĩvosápeha omombeʼupeplátaojetopavaʼekueÑandejárarógape

11Ha'ekuéraome'ẽpeviruumiomba'apóvape, oñangarekóvaÑandejárarógarehe,haome'ẽhikuáiumi karpinterohaconstructor-kuérape,omba'apóvaÑandejára rógape

12Umialbañil,itaoikytĩvape,ojoguahaguãyvyrahaita oikytĩvapeomyatyrõhaguãÑandejárarógape,haopa mba'eoñembosako'iva'ekueógapeguarãomyatyrõhaguã 13PéroÑandejárarógapeguarãndojejapóimbaʼyrude pláta,mbaʼyruryru,mbaʼyru,trompéta,mbaʼyrudeóro térãmbaʼyrudepláta,peplátaojegueruvaʼekuégui Ñandejárarógape

14Haʼekuéraomeʼẽupévaumiombaʼapóvapeha omyatyrõÑandejáraróga.

15Ha'ekuérandoikuaaukáiumikuimba'eipópeome'ẽ haguãviruoñeme'ẽhaguãumiomba'apóvape

16PeplátapekádohapekádoplátandojeguerúiÑandejára rógape

17UpémarõSiriaruvichaguasuHazaelohooñorairõGat ndivehaojagarrachupe,haHazaeloñemoĩohohaguã Jerusalénpe

18JudáruvichaguasuJoásojagarrapaiteumimba'e marangatuJosafat,Joram,Ocozías,ituvakuéra,Judá ruvichaguasu,odedikava'ekue,haumimba'esagrádo imba'éva,haopaiteóroojejuhúvaumitesoroÑandejára rógapeharréirógape,haomondoSiriaruvichaguasu Hazael-pe

19Joásrembiapokuehembývahaopamba'eojapova'ekue, ¿ndaha'éipikoojehaiJudárréicrónicakuatiañe'ẽme?

20Uperirehembiguáikuéraopuʼãoñorairõhaojuka JoáspeMilórógape,oguejývaSilápe

21Jozacar,Simeatra'yhaJozabad,Somerra'y, hembiguáikuéraoinupãchupehaomanohaoñotỹchupe hikuáiituvakuérandiveDavidtávape,haita'ýraAmasías oisãmbyhyhendaguépe.

MOAKÃHA13rehegua

1ÁñotresáñoogovernajaveJudáruvichaguasuJoás, Ocozíasraʼy,Joacaz,Jehúraʼy,oñepyrũogovernaIsraélpe Samáriape,haogoverna17áño.

2Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,haomoirũ Jeroboam,Nabatra'yangaipa,ha'eopekaIsrael-pendohói upégui.

3ÑandejáraipochyIsraelrehehaome'ẽchupekuéraSiria ruvichaguasuHazaelhaHazaelra'yBenhadadpópe.

4JoacazojerureasyÑandejárape,haÑandejáraohendu chupe,ohecháguiIsraelombohasaasýva,Siriaruvicha guasuombohasaasyhaguérechupekuéra

5(Ñandejáraome'ẽIsrael-pepeteĩsalvador,haosẽhikuái siriopoguýgui

6Upéicharõjepe,haʼekuérandoipeʼáiJeroboamrogaygua rembiapovaikuégui,opekavaʼekueIsraélpe,sínooguata upépe

7HaʼendohejáiaveiumihénteapytéguiJoacazpe,síno50 kavajuarigua,1kárroha1000soldádoyvýreSiria ruvichaguasuohundíguichupekuéra,haojapo chuguikuérayvytimboichaotyryrývo.

8Joacazrembiapokuehembýva,haopamba'e ojapova'ekuehaipu'akapáva,¿ndaha'éipikoojehaiIsrael rréicrónicakuatiañe'ẽme?

9Joacazokeitúvaypykuendive.Ha'ekuéraoñotỹ Samáriape,haita'ýraJoásoisãmbyhyhendaguépe.

10ÁñotreintaysieteJoásrréideJudáogovernahaguépe, JoácazraʼyJoásoñepyrũogovernaIsraélpeSamáriape,ha ogoverna16áño.

11Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépeha'endoipe'ái opamba'eangaipaJeroboamNabatra'yojapova'ekuégui, opekavaekueIsrael-pe

12Joásrembiapokuehembýva,haopamba'eojapova'ekue haipu'akaoñorairõhagueJudárréiAmasíasndive, ¿ndaha'éipikoojehaiIsraelrréicrónicakuatiañe'ẽme?

13JoásokeitúvaypykuendiveJeroboamoguapyitrónope haJoásoñeñotỹSamáriapeIsraelruvichakuérandive.

14UpérõEliseohasyetereihaomanoIsraelruvichaguasu Joásoguejyhendápehahasẽhovaárihahe'i:Cheru,che ru,Israelkárrohakavajuarigua.

15Eliseohe'ichupe:EjagarraarcohafléchaHa oguerahahendápearcohaflécha

16Ha'ehe'iIsraelruvichaguasúpe:“Emoĩndepopearco ári”Omoĩipohi'ári,haEliseoomoĩipomburuvichaguasu pópe

17Haʼeheʼi:“Eipeʼapeventánaéstegotyo”.Haoipe'a. UpéiEliseohe'i:EdisparaHaodisparaHa'ehe'i:“Pe fléchaÑandejáraomosãsótavahapefléchaoporomosãsóva Siria-gui,reinupãtaguiumisirio-peAfec-pe,rehundipa pevechupekuéra

18Haʼeheʼi:“Pejagarraumiflécha”Haogueraha chupekuéra.Hahe'iIsraelruvichaguasúpe:Einupã yvýpeHaoinupãmbohapyjey,haopyta 19PeTupãkuimba'eipochyhendivehahe'i:Reinupã va'erãmo'ã5térãseisvése.Upérõreinupãva'ekueSiria-pe rehundipapeve

20EliseoomanohaoñotỹchupehikuáiHaumimoabita ñorairõháraoikeupetetãmeoguahẽvopeáño.

21Haojehu,oñotỹajahikuáipeteĩkuimbaʼépe,péinaápe, ohechahikuáipeteĩkuimbaʼeaty;haoityhikuáipe kuimba'épeEliseosepultúrape,hapekuimba'eoguejyha opokoEliseokanguerehe,oikovejeyhaopu'ãipyrehe 22PérorréideSiriaHazaelombohasaasyIsraélpeJoacaz oikoveajapukukue.

23Ñandejáraoiporiahuverekochupekuéra, oiporiahuverekochupekuérahaomombaʼechupekuérape kompromísoojapohaguéreAbrahán,IsaachaJacobndive, hanohundiséichupekuéra,hanomosẽigueterichupekuéra henondégui.

24UpémarõomanoSiriaruvichaguasuHazaelhaita'ýra Benhadadoisãmbyhyhendaguépe

25Joacazra'yJoásoipe'ajeyBenhadadHazaelra'ypógui umitávaoipe'ava'ekueitúvaJoacazpóguiñorairõrupive. MbohapyvéseJoásoinupãchupe,haorrekuperajeyumi távaIsraelgua

MOAKÃHA14rehegua

1PesegundoáñoogovernahaguéperréideIsraelJoácaz raʼy,Amasías,haʼévaJoásraʼy,rréideJudá

2Haʼeorekovaʼekueveinticincoáñooñepyrũrõguare ogoverna,haoisãmbyhy29áñoJerusalénpeIsyhéra JehoadánJerusaléngua

3Ha'eojapoiporãvaÑandejárarenondépe,hakatu ndaha'éiitúvaDavid-icha.

4Péroumilugárijyvatevévanoñeipeʼái,umilugár yvateguápeumihénteojaposakrifísiohaohapyinsiénso.

5Haojehu,oñemoañeteriremínteipópeperréino,ojuka hembiguáikuérapeojukavaʼekueitúvaperréipe

6Ha'ekatundojukáiumioporojukávara'ykuérape, he'iháichaMoisésLéikuatiañe'ẽme,Ñandejárahe'i haguéicha:‘Aniojejukava'erãtúvatúvaimembykuéra rehehápe,haumita'ýrandojejukaiva'erãtúvakuéra rehehápehakatuopavaveojejukátaiñangaiparehe

7OjukaEdompeguañúmejukyñúme10000tapicha,ha ojagarraSélapeñorairõme,haombohéraJocteelko'ãga peve

8UpémarõAmasíasomondomensahéroJoás,Jehúraʼy Joacazraʼy,rréideIsraelrendápe,haheʼichupe:“Eju jajoajurováre”

9IsraelruvichaguasuJoásomondoJudáruvichaguasu Amasíasrendápehahe'i:“Peka'aguyoĩvaLíbanope omondopesédrooĩvaLíbanope,he'ívo:‘Eme'ẽnderajy chera'ýpehembirekorã

10AñetehápereinupãEdom-pe,hanekorasõnemopu'ã: eñemomba'eguasukomba'ére,haepytanderógape, mba'érepikoreñembojanerembiapovaikuépe,re'ahaguã, ndehaJudánendive?

11AmasíaskatunohenduséiUpévareohoIsraelruvicha guasuJoáshaha'ehaJudáruvichaguasuAmasíasomaña ojueheBet-Semesrehe,Judámba'éva.

12JudáivaiveIsraelrenondépehaokañyhikuáipeteĩteĩ hogakuérape

13UpémarõrréideIsraelJoásojagarraBet-Semespe AmasíasrréideJudá,OcozíasraʼyJoásraʼy,haoguahẽ Jerusalénpe,haoityJerusalénmurállaEfraínrokẽguivepe okẽeskínapeve,cuarentamétro.

14Upéiojagarrapaiteumiórohapláta,haumimbaʼyru oĩvaÑandejárarógape,umitesórooĩvapeperréirógape, haumirehen,haohojeySamáriape.

15Jehoásrembiapokuehembývaojapovaʼekue,haipuʼaka hambaʼéichapaoñorairõJudárréiAmasíasndive, ¿ndahaʼéipikoojehaiIsraelrréicrónicakuatiañeʼẽme?

16Joásomanoitúvaypykuendivehaoñeñotỹchupe SamáriapeumirréiIsraelguandivehaita'ýraJeroboam oisãmbyhyhendaguépe.

17Amasías,JudáruvichaguasuJoásra'yoikove15áño omanorireJoácazra'yJoacazra'yIsraelruvichaguasu 18Amasíasrembiapokuehembýva,¿ndaha'éipikoojehai Judárréicrónicakuatiañe'ẽme?

19Jerusalénpehaʼekuéraoñorairõhese,hahaʼeokañy LaquispehakatuomondohapykuériLaquispehaojuka chupeupépe

20Upéioguerahachupekavajuári,haoñeñotỹJerusalénpe itúvaypykuendiveDavidSiudape.

21HaenteroveJudáguaojagarraAzaríaspe,orekóva16 áño,haomoĩchuperréiitúvaAmasíasrendaguépe

22HaʼeomopuʼãElathaomoĩjeyJudápe,hauperirepe rréiokeitúvaypykuendive

23Áño15ogovernahaguépeAmasías,haʼévaJoásraʼy, rréideJudá,oñepyrũogovernaSamáriapeJeroboam, haʼévaJoásraʼy,haogovernacuarentayunáño

24Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,ndoipe'ái JeroboamNabatra'yrembiapovaikuégui,ha'eopeka va'ekueIsrael-pe

25OmoĩjeyIsraelrembe'yHamatoikeguiveyguasuñu peve,ÑandejáraIsraelJárahe'ihaguéichahembiguáiJonás, Amitaira'y,maranduháraGat-héferguarupive

26ÑandejáraohecháguiIsraeljehasaasy,ivaietereiha, ndaipóriguiavaveoñembotýva,niopytáva,nipeteĩ oipytyvõvaIsrael-pe

27Ñandejárande'íriomboguetahaIsraelrérayvágaguýgui, haosalvachupekuéraJeroboamJoásra'yrupive.

28Jeroboamrembiapokuehembýva,haopamba'e ojapova'ekuehaipu'aka,mba'éichapaoñorairõ,ha mba'éichapaorrekuperaDamascohaHamat,Judámba'éva, Israelrehehápe,¿ndaha'éipikoojehaiIsraelrréicrónica kuatiañe'ẽme?

29Jeroboamokeitúvaypykuendive,Israelruvichakuéra ndivehaita'ýraZacaríasoisãmbyhyhendaguépe

MOAKÃHA15rehegua

1Áño27ogovernávoJeroboamrréideIsraeloñepyrũ ogovernaAzarías,Amasíasraʼy,rréideJudá

2Oguereko16áñooñepyrũrõguareogoverna,haogoverna dosycincuentaáñoJerusalénpe.IsyhéraJecolías Jerusaléngua

3Ha'eojapoporãTupãresarenondépe,itúvaAmasías ojapohaguéicha.

4Ndaha'éiramojepeumitendayvateguanoñeipe'ái,umi tetãyguaojaposacrificiohaohapyinsiénsogueteriumi tendayvategotyo.

5Ñandejáraoinupãperréipe,haoikochuguipeteĩlepróso omanomeveHamburuvichaguasura'yJotamomyakãpe ógaguasúpehaohusgaumitetãpegua.

6Azaríasrembiapokuehembývahaopamba'e ojapova'ekue,¿ndaha'éipikoojehaiJudárréicrónica kuatiañe'ẽme?

7UpémarõAzaríasokeitúvaypykuendivehaoñotỹ chupehikuáiituvakuérandiveDavidTávape,haita'ýra Jotamoisãmbyhyhendaguépe.

8ÁñotreintayochoogovernajaverréideJudáAzarías, Zacarías,Jeroboamraʼy,ogovernaIsraélpe6mésere Samáriape.

9Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,itúvaypykue ojapohaguéicha

10UpémarõSalum,Jabesraʼy,oñorairõhese,oinupã chupeumihénterenondépe,ojukachupehaogoverna hendaguépe

11Zacaríasrembiapokuehembýva,ojehaiIsraelrréi crónicakuatiañe'ẽme

12PéichaÑandejárahe'iJehúpe:“Nera'ykuéraoguapýta Israeltrónopeirundyhahenerasiónpeve”Haupéicha ojehu

13Salum,Jabesra'y,oñepyrũoisãmbyhy,13ary oisãmbyhývoUzías,Judáruvichaguasu.haoisãmbyhy peteĩmespukukueSamáriape

14Menahem,Gadíra'yohoTirzáguihaouSamáriape,ha ojukaSalum,Jabesra'ýpe,Samáriape,ojukachupeha oisãmbyhyhendaguépe

15HaumimbaʼehembývaSalumrembiasáre,haumi mbaʼehaʼeojapovaʼekue,ojehaiIsraelrréicrónica kuatiañeʼẽme

16UpémarõMenahemoityTifsáhaopaumioĩvapeipype haumiijyvyrembe'ýreTirzaguivehaopakuña hyeguasúvapeha'eomondoro

17ÁñonueveogovernaajaAzaríasrréideJudáoñepyrũ ogovernaIsraélpe,GadíraʼyMenahem,haogovernadiez áñoSamáriape

18Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,ndoipe'ái JeroboamNabatra'yangaipagui,ha'eopekaIsrael-pe.

19AsiriaruvichaguasuPuloupetetãrehe,haMenahem ome'ẽPul-pemiltalentodepláta,ipooĩhaguãhendive omoañetehaguãrréinoipópe.

20HaMenahemojerureIsraelpláta,umikuimbaʼe ipuʼakapávagui,kádauno50grámodeplátaomeʼẽhagua perréideAsiriapeUpémarõAsiriaruvichaguasuojereha ndopytáiupépeupetetãme

21HaumimbaʼehembývaMenahemoikovaʼekuehaopa mbaʼehaʼeojapovaʼekue,¿ndahaʼéipikoojehaiIsraelrréi crónicakuatiañeʼẽme?

22HaMenahemokeitúvaypykuendive.haita'ýra Pekahíasoisãmbyhyhendaguépe

23AzaríasrréideJudácincuentaáñope,Pecaías, MenahemraʼyoñepyrũogovernaIsraélpeSamáriape,ha ogovernadosáño

24Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,ndoipe'ái JeroboamNabatra'yangaipagui,ha'eopekava'ekueIsraelpe

25Peca,Remalíasra'y,ha'évaimburuvicha,oñemoĩpeteĩ ñe'ẽmehese,haojukachupeSamariape,rréirógarógape, ArgobhaAriehahendive50kuimba'egalaadguandive,ha ojukachupehaoisãmbyhyikotýpe

26Pecahíasrembiapokuehembýva,haopamba'e ojapova'ekue,ojehaiIsraelrréicrónicakuatiañe'ẽme

27AzaríasrréideJudá50áñoogovernahaguépePeca, Remaliaraʼy,oñepyrũogovernaIsraélpeSamáriape,ha ogoverna20áño

28Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,ndoipe'ái Jeroboam,Nabatra'yangaipágui,ha'eopekava'ekueIsraelpe

29PecarréideIsraeloúvoTiglatpiléserrréideAsiria,ha oguerahaIjón,Abelbetmaacá,Janoá,Cedes,Hazor,Galaad haGalilea,Neftalíretãtuichakue,haoguerahachupekuéra prisionéroramoAsiriape

30Oseas,Elára'y,ojapopeteĩñe'ẽme'ẽPecaRemaliara'y rehe,oinupãchupehaojukachupe,haoisãmbyhy hendaguépe,20áñooisãmbyhyajaJotam,Uzíasra'y

31Pecahrembiapokuehembývahaopamba'eha'e ojapova'ekue,péinaápe,ojehaiIsraelrréicrónica kuatiañe'ẽme

32PesegundoáñoogovernahaguéperréideIsrael Remalíasraʼy,Jotam,Uzíasraʼy,rréideJudá

33Haʼeorekovaʼekue20áñooñepyrũrõguareogoverna, haogoverna16áñoJerusalénpeIsyhéraJerusa,Sadoc rajy

34Ha'eojapoiporãvaÑandejárarenondépe,ojapoitúva Uzíasojapohaguéicha.

35Péroumilugárijyvatevévanoñeipeʼái,umilugár ijyvatehápegueteriumihénteojaposakrifísiohaohapy insiénsoHa'eomopu'ãTupãrógarokẽyvatevéva

36UmimbaʼehembývaJotamoikovaʼekuehaopambaʼe haʼeojapovaʼekue,¿ndahaʼéipikoojehaiJudárréicrónica kuatiañeʼẽme?

37UpetiémpopeÑandejáraomondoJudákóntrape,Siria ruvichaguasuRezínhaRemálíasraʼyPeca.

38Jotamomanoitúvaypykuendivehaoñeñotỹitúva ypykuendiveitúvaDavidtávape,haita'ýraAcaz oisãmbyhyhendaguépe

MOAKÃHA16rehegua

1Áño17ogovernávoPeca,Remalíasraʼy,oñepyrũ ogovernaAcaz,haʼévaJotamraʼy,rréideJudá.

2Acazoguereko20áñooñepyrũrõguareogoverna,ha oisãmbyhy16áñoJerusalénpe,handojapóimbaʼeve iporãvaÑandejárarenondépe,itúaDavidojapohaguéicha

3HaʼekatuoguataIsraelrréikuérarapére,heẽ,ha ombohasávoitaʼýrapetatarupi,umitetãnguéra ombojeguarúvaicha,ÑandejáraomosẽvaʼekueIsrael ñemoñarerenondégui

4Haʼeojaposakrifísiohaohapyinsiénsoumilugár ijyvatehápe,umisérropehaopayvyramátahovyguýpe

5UpémarõSiriaruvichaguasuRezínhaIsraelruvicha guasuRemálíasra'yPecaouJerusalénpeoñorairõhaguã.

6UpejaveSiriaruvichaguasuRezínoguenohẽjeyElat SiriapehaomosẽumihudíopeElat-gui,haumisirio oguahẽElat-pehaoikoupépeko'ãgapeve.

7UpémarõAcazomondomensahérorréideAsiria Tiglatpiléserrendápehaheʼichupe:“Cheningone rembiguáihaneraʼy.

8AcazojagarrapeplátahaórooĩvaÑandejárarógapeha umitesórooĩvapeperréirógape,haomondojopóiramope rréideAsiriape.

9Asiriaruvichaguasuohenduchupe,Asiriaruvichaguasu ohóguiDamascokóntrape,ojagarrahaoguerahaprisionero ramoKirpe,haojukaRezínpe.

10UpémarõrréiAcazohoDamascopeojotopahagua AsiriaruvichaTiglatpiléserndive,haohechapeteĩaltár oĩvaDamascope,harréiAcazomondosaserdóteUríaspe pealtárraʼangahambaʼéichapaojejapovaʼekue

11SaserdóteUríasomopuʼãpeteĩaltárrréiAcazomondo haguéichaDamáscogui,hasaserdóteUríasouDamascogui rréiAcazkóntrape

12PerréiourireDamascogui,perréiohechapealtár,ha perréioñembojapealtárpehaoikuaveʼẽhiʼári.

13Upéiohapypeofréndaojehapývahaumiofréndade hiʼupyrã,haoñohẽpeofréndadevevídahaohypýipealtár áriumiofréndadepazruguy.

14OgueruaveipealtárdebronceoĩvaÑandejára renondépe,peógarenondégui,pealtárhaÑandejáraróga mbytégui,haomoĩpealtárnórtegotyo.

15UpémarõrréiAcazomandasaserdóteUríaspehaheʼi: “Pealtárguasúpepehapypeofréndaojehapývapyhareve, peofréndadehiʼupyrãkaʼaru,hapesakrifísioojehapýva perréipe,hapeofréndadehiʼupyrã,peofréndaojehapýva entéroumihénteupepegua,haumiofréndadehiʼupyrãha umiofréndadevíbiloreheve.haeñohẽhi'áriopa mymbahapyruguyhamymbajukaruguy,hapealtarde bronceha'étacheaporanduhaguã

16PéichaojaposaserdóteUrías,rréiAcazheʼihaguéicha

17UperirerréiAcazoikytĩumisérrorembeʼyhaoipeʼa chuguikuérapelávro.haoguenohẽpeyguasuumitórode bronceoĩvaiguype,haomoĩpeteĩitaári

18Hapepytu'uhaárapukukueomopu'ãva'ekuehikuái ógape,haperréioikehaokápe,ojereÑandejárarógagui Asiriaruvichaguasurehe

19Acazrembiapokuehembývaha'eojapova'ekue, ¿ndaha'éipikoojehaiJudárréicrónicakuatiañe'ẽme?

20Acazomanoitúvakuérandivehaoñeñotỹchupe ypykuendiveDavidtávape,haita'ýraEzequíasoisãmbyhy hendaguépe.

MOAKÃHA17rehegua

1Áño12ogovernávoAcazrréideJudáoñepyrũogoverna Samáriape9áño

2Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,handaha'éi Israelruvichaguasukuéraojapohaguéicha

3OjupiheseperréiSalmanéserdeAsiria.Oseasoiko chuguihembiguái,haome'ẽchupejopói

4AsíriaruvichaguasuojuhuoñorairõhaHoséape,omondo haguéremaranduháraSoEgiptoruvichaguasúpe,ha ndoguerúijopóiAsiriaruvichaguasúpeojapoháichaáñoha áño

5UpémarõperréideAsiriaojupipeyvytuichakuéreha ohoSamáriapehaomongoratresáño

6Oseas9áñoogovernávoperréideAsiriaojagarra SamáriahaoguerahaIsraélpeAsiriape,haomoĩ chupekuéraHaláhaHabórpe,perríoGozánrembeʼýpe,ha umisiudaoĩvapeumimédope

7IsraelñemoñareopekaTupãIjárarehe,oguenohẽvaekue chupekuéraEgiptoretãgui,FaraónrréideEgiptopoguýgui, haokyhyjeambuetupãgui

8Oguataumitetãnguérarembiapoukapyrupive,Ñandejára omosẽvaekueIsraelñemoñarehaIsraelruvichaguasu kuérarenondégui

9Israelñemoñareojapoñemihámeumimba'enaiporãiva ÑandejáraIjárakóntrape,haomopu'ãchupekuératenda yvateopaitávape,umiguárdiatórreguivepesiudakorapy peve.

10Omoĩhikuáita'ãngahayvyraka'aguyopayvytyyvate hayvyrahovyguýpe

11Upépeohapyhikuáiinsiénsoopaumilugár ijyvatevévape,ojapoháichaumitetãÑandejáraogueraha vaʼekuehenondépehaojapoumimba'eañaombopochy haguãÑandejárape.

12Ha'ekuéranikooservita'ãnga,Ñandejárahe'ivaekue chupekuéra:Anipejapokomba'e

13Upéicharõjepe,ÑandejáraotestifikaIsraelhaJudárehe, opavaveprofétahaopavaveohechávarupive,haheʼi: “Pejerependerapeivaívagui,hapekumpliche mandamiéntohacheléikuéra,peléihaʼehaguéichapende tuakuéraypykuépe,haamondovaʼekuepeẽmeche rembiguáiprofétarupive.

14Ha'ekuéranohendúiramojepe,omohatãijajúra,itúva ypykueajúraicha,ndogueroviáivaTupãIjára

15Haomboykehikuáiumiestatuto,haikonvénio ojapovaʼekueituvakuérandive,haitestimoniohaʼe otestifikavaʼekuehesekuéra;Ha'ekuéraosegimba'eve'ỹva, haoikorei,haohoumitetãoĩvaijerére,Ñandejárahe'i vaekuechupekuéraanihaguãojapoha'ekuéraicha 16Ohejahikuáiopamba'ehe'ívaÑandejáraIjára,haojapo chuguikuérata'ãnga,mokõivakara'y,haojapopeteĩyvyra ka'aguy,haomomba'eguasuopaehérsitoyvágapeguápeha oserviBaal-pe

17Ombohasahikuáiita'ýrahaitajýrapetatarupi,ha oporombotavyhaoporomondýi,haoñevendeojapohaguã ivaívaÑandejárarenondépe,ombopochyhaguãchupe

18UpévareÑandejáraipochyetereiIsraelndivehaoipe'a chuguikuérahenondégui.

19AveiJudánokumplíriÑandejáraIjáramandamiénto, sínoosegiumiléiIsraelomeʼẽvare.

20ÑandejáraomboykeopaIsraelñemoñare,ombohasaasy chupekuéra,haome'ẽchupekuéraumimondahapoguýpe, omosẽpevechupekuérahenondégui

21Ha'eoipe'aIsrael-peDavidrógagui.Ha'ekuéraomoĩ JeroboamNabatra'ýpemburuvichaguasúrõ,haJeroboam omboykeIsrael-peanihaguãomoirũÑandejárape,ha ojapochupekuéraangaipatuicháva

22IsraelñemoñareoguataopaJeroboamangaipa ojapova'ekuére.haʼekuérandojehejáichuguikuéra; 23ÑandejáraoipeʼapeveIsraélpehenondégui,heʼi haguéichaenterovehembiguáiprofétakuérarupive Upéichako'ágãpeveIsraelojeguerahaijyvýguiAsiria-pe.

24Asiriaruvichaguasuoguerukuimba'ekuérapeBabilonia, Cut,Ava,Hamat,Sefarvaim,haomoĩchupekuéraumitáva SamáriapeIsraelñemoñarerendaguépe.

25Oñepyrũvooikohikuáiupépe,ndokyhyjéiÑandejáragui

26Upévareoñe'ẽhikuáiAsiriaruvichaguasúpe:“Umitetã remosẽharemoĩvaSamáriatávape,ndoikuaáimba'éichapa Tupãupetetãmegua

27UpémarõperréideAsiriaheʼi:“Peguerahaupépepeteĩ saserdótepegueruvaʼekuépeupégui.hatohohatoiko upépe,hatomboʼechupekuérambaʼéichapaTupãupe tetãmegua

28UpéipeteĩsaserdóteoguerahavaʼekueSamáriagui,oho oikoBetélpehaomboʼechupekuérambaʼéichapaokyhyje vaʼerãÑandejáragui

29Pérokádatetãojapotupãnguérahaomoĩumiógayvate samaritanoojapovaʼekuépe,kádatetãoĩvaitávape haʼekuéraoikohaguépe

30UmikuimbaʼeBabiloniaguaojapoSucot-Bénot,haumi CutguaojapoNergal,haumikuimbaʼeHamatguaojapo Asíma

31UmiavitaojapoNibhazhaTartác,haumisefarvita ohapyimembykuérapeAdramélechaAnamélec,Sefarvaim tupãnguéra

32UpémarõhaʼekuéraokyhyjeÑandejáragui,haumi ijyvykuʼívaapytéguiojaposaserdóteumilugáryvateguápe, haoofresechupekuérasakrifísioumiógayvateguápe

33Ha'ekuéraokyhyjeÑandejáraguihaoservi itupãnguérape,umitetãoguerahaháicha

34Ko'ãgapeveha'ekuéraojapoumijepokuaayma guaréicha,ndokyhyjéiÑandejáragui,ndokyhyjéi Ñandejáragui,handokyhyjéihe'iháicha,térãhe'iháicha, térãléihatembiapoukapyÑandejárahe'ihaguéichaJacob ñemoñarekuérape,ombohéravaIsrael

35Ñandejáraojapovaʼekuehendivekuérapeteĩ kompromísohaheʼichupekuéra:“Anipekyhyjeambue tupãnguéragui,nipeñesũchupekuéra,nipeservi chupekuérahapemeʼẽsakrifísiochupekuéra

36PéroÑandejára,peneguenohẽvaʼekueEgíptoguituicha podérhaipoojepysóvareheve,pekyhyjevaʼerãchupe, pemombaʼeguasútachupehapemeʼẽtachupesakrifísio

37Haumiléi,haordenanza,haléi,hatembiapoukapy, haʼeohaivaʼekuepeẽmeguarã,peñatendevaʼerãpejapo haguaopaáraguarã;haanipekyhyjeambuetupãnguéragui

38Hapekonvénioajapovaʼekuepenendive napehesaraimoʼãi;anipekyhyjeambuetupãgui

39TupãpendeJárakatupekyhyjehahaʼepenemosãsóta opapeneenemigokuérapógui.

40Upevérenohendúihikuái,hakatuojapohikuáiyma guaréicha.

41UpémarõkoʼãtetãokyhyjeÑandejárapehaoserviumi taʼangaojejapóvape,imembykuérahaitaʼyraraʼykuérape MOAKÃHA18rehegua

1PeterceráñoogovernarirerréiEláraʼyHoséa,perréide JudáEzequías,Acazraʼy,oñepyrũogoverna

2Haʼeoguerekoveinticincoáñooñepyrũrõguareorreina; haoisãmbyhyveintinueveáñoJerusalénpe.Isyhéraavei Abi,Zacaríasrajy

3Ha'eojapoporãÑandejárarenondépe,itúvaDavidojapo haguéicha.

4Oipe'aumitendayvate,omongu'eumita'anga,oikytĩumi ka'aguyhaomboja'opembóidebronceMoisés ojapova'ekue.

5Ha'eojeroviaÑandejáraIsraelJárareUpérõha'erire ndaipóriha'eichaguaopaJudáruvichaguasukuéraapytépe, haavaveha'emboyvegua.

6Ha'eojejokoÑandejárarehandoipe'áihapykuéri,ojapo uveihembiapoukapyÑandejárahe'iva'ekueMoiséspe

7Ñandejáraoĩhendive.Haosẽohohápe,haopu'ãAsiria ruvichaguasurehe,hanomomba'éichupe

8Haʼeoityumifilistéope,Gazapevehaijykére,umi guárdiatórreguivepesiudaoñembotývapeve.

9HarréiEzequíascuatroáñoogovernahaguépe,haʼéva séptimoáñooisãmbyhývoHoséa,Eláraʼy,Israelrréi, SalmanéserrréideAsiriaojupiSamáriakóntrapeha omongorachupe

10Ohasávotresáñoojagarrahikuái,Ezequíasáñoseis ogovernajave,upévahína9áñoogovernahaguéperréide Israel,Samariaojejagarra

11AsiriaruvichaguasuoguerahaIsraélpeAsiriapeha omoĩchupekuéraHalahaHaborysyryGozánrembe'ýpe, haumitávaMedia-pe

12Ha'ekuéranohendúiguiTupãIjárañe'ẽ,omboykepe kompromísohaopamba'eÑandejárarembiguáiMoisés he'iva'ekue,hanohendúihandojapóichupekuéra

13Áño14rréiEzequíasogovernávo,Senaqueribrréide AsiriaojupientéroumisiudaoĩvarekorapyJudápeha ojagarra

14UpémarõJudáruvichaguasuEzequíasomondoperréi deAsiriarendápeLaquispehaheʼichupe:“Ajapovai. ejevychehegui:peremoĩvacheáriaguerahátaAsiria ruvichaguasuomoĩJudáruvichaguasuEzequíaspe300 talentodeplátaha30talentoóro

15Ezequíasome'ẽchupeopaplátaojejuhúvaÑandejára rógapehaumitesororréirógape

16UpetiémpopeEzequíasoikytĩpeóroÑandejáratémplo rokẽguihaumipilárojahoʼivaʼekuerréideJudá Ezequíasgui,haomeʼẽAsiriaruvichaguasúpe

17HaperréideAsiriaomondoTartán,Rabsarisha RabsaquehpeLaquisguirréiEzequíasrendápehetaehérsito reheveJerusalénrehe.Ha'ekuéraojupihaoguahẽ JerusalénpeOguahẽvohikuái,oñembo'ypeyno'õ yvateguarapeykére,oĩvatapeguasúpepeomyenyhẽva kokuépe.

18Ohenóirirehikuáiperréipe,osẽhendápeEliacim, Hilquíasraʼy,oñangarekóvahogapýpe,haSebnápeescriba haJoá,Asafraʼy,peoskrivivaʼekue

19Rabsaquehe'ichupekuéra:Peñe'ẽEzequíaspe: Péichahe'ipemburuvichaguasuguasu,Asiriaruvicha guasu:“¿Mba'epikorejeroviakomba'ére?”

20Ndeere,(hakatuha'eñe'ẽrei,arekoconsejohambarete ñorairõrã.¿Mávarehepikorejeroviarepu'ãhaguãcherehe?

21Koʼága,péinaápe,rejeroviakoyvyraraʼỹi oñembyaívare,Egiptoári,peteĩkuimbaʼeojepysóramo, oikeipópehaoinupãta

22Pejeramochéve:‘RojeroviaÑandejárañandeJárare’, ¿ndaha'éipikopeEzequíasoipe'ava'ekueumitendayvate haaltár,hahe'iJudáhaJerusalénpe:‘Pemomba'eguasúta koaltárrenondépeJerusalénpe?

23Ko'ágã,ajerurendéve,eme'ẽñe'ẽme'ẽcheruvicha Asiriaruvichaguasúpe,haame'ẽtandévedosmilkavaju, ikatúramoremoĩhi'árikavajuarigua

24Mba'éichapikoremboykétapeteĩkapitánchejára rembiguáimichĩvévape,harejeroviaEgiptorehekárroha kavajuariguarehe?

25¿AjupipikokoʼágaÑandejárarenondépekolugárpe ahundihagua?Ñandejárahe'ichéve:Ejupikotetãreheha ehundi

26UpémarõHilquíasra'yEliakim,SebnáhaJoá,he'i Rabsaque-pe:“Eñe'ẽnerembiguáikuérapesirioñe'ẽme roikuaaporãgui,haanireñe'ẽorendivejudíoñe'ẽmeumi tetãoĩvamurállaáriapysápe.

27Rabsaquekatuhe'ichupekuéra:Cheruvichapiko chembounejárarendápehanerendápeamombe'uhaguã ko'ãñe'ẽ?Nachemboupikoumikuimba'eoguapývatápia rendápe,ho'uhaguãijyvyrahahoy'uhaguãpenendiveipiru?

28UpéiRabsaqueoñembo'yhaosapukáihatãumijudío ñe'ẽmehahe'i:EhenduperréiguasuAsiriaruvicha guasuñe'ẽ

29Péichahe'iperréi:“AnipehejaEzequíaspenembotavy, ha'endaikatumo'ãipenemosãsoipógui.

30AniEzequíaspeẽmepejeroviaÑandejárarehaheʼi: ‘Ñandejárakatueteoresalváta,hakosiudanoñemeʼẽmoʼãi Asiriarréipópe.

31AnipehenduEzequíaspe,péichahe'iAsiriaruvicha guasu:“Pejapopeteĩñe'ẽmechendivepeteĩjopóirupive,ha pesẽcherendápe,haupéipe'upeteĩteĩparralmátaguiha peteĩteĩígomátagui,hapey'upey'uyykuápe

32Ajupevepoguerahapeẽmependeretãicha,peteĩyvy trígohavíno,mbujapehaparralty,aséiteolivohaeírayvy, peikovehaanipemano

33¿Oĩpaumitetãtupãnguéraosalvavaʼekueijyvyperréi deAsiriapógui?

34MoõpaoĩHamathaArpadtupãnguéra?moõpaoĩ Sefarvaim,HenahaIvatupãnguéra?¿Oipeʼápahikuái Samáriachepópe?

35¿Mávapaumitupãtetãnguéraapytépe,oipe'ava'ekue hetãchepogui,Ñandejáraoipe'ahaguãJerusalénchepógui?

36Umihéntekatuokirirĩhanombohováirichupenipeteĩ ñeʼẽ,pórkeperréiheʼi:“Anipembohováichupe”

37UpéiEliakim,Hilquíasraʼy,oñangarekóvahogapýpe, haSebnápeescriba,haJoá,Asafraʼy,peoskrivivaʼekue, ouEzequíasrendápeijaokuéraoikytĩvo,haomombeʼu chupeRabsaqueheʼivaʼekue.

MOAKÃHA19rehegua

1Ohendúvoupéva,rréiEzequíasomondoroijaoha oñemondeaovosarehevehaoikeÑandejárarógape. 2UpéiomondoprofétaIsaías,Amózraʼyrendápe,haʼe omondoEliaquímpe,+oñatendevaʼekueógape,+Sebná+ peescribahaumisaserdóteansiánope

3Ha'ekuérahe'ichupe:Péichahe'iEzequías:‘Koára ha'epeteĩárajehasaasy,ñembohoryhañe'ẽvai

4IkatuÑandejárandeJáraohendupaiteRabsaqueñe'ẽ, ijáraAsiriaruvichaguasuomondova'ekueojahéihaguã Tupãoikovévapehaojahéitaumiñe'ẽÑandejárandeJára ohenduva'ekue,upévareemopu'ãneñembo'eumihembýva rehe

5UpémarõrréiEzequíassiervokuéraouIsaíasrendápe 6Isaíashe'ichupekuéra:“Péichapejependejárape: ‘Péichahe'iÑandejára:Anipekyhyjeumiñe'ẽrehendu va'ekuégui,Asiriaruvichaguasurembiguáikuéracheñe'ẽ vai.

7Péinaápe,amondótahiʼáripeteĩjepopete,hahaʼe ohendútapeteĩñeʼẽmbegue,haojevýtaijyvyteépe;ha ambojahótachupekysepukurupihetãme.

8UpémarõRabsaqueohojeyhaojuhuAsiriaruvichaguasu oñorairõhaLibnándive,ohenduhaguéreohohague Laquisgui.

9Ohendúvohe'ihaEtiopíaruvichaguasuTirhaca:“Péina, ha'eosẽoñorairõhaguãnendive

10Péichapeñe'ẽtaJudáruvichaguasuEzequías-pehapeje: ‘AnipendeTupãpejeroviahapenembotavyhe'ívo Jerusalénnoñeme'ẽmo'ãiAsiriaruvichaguasupópe

11Péinaápe,rehendumbaʼépaojapoumirréiAsiria-gua opatetãre,ohundipaitévochupekuéra,hareñemosãsótapa?

12Umitetãtupãnguéraosalvapikoumicherukuéra ohundivaʼekue;Gozán,Harán,Rezef,haEdénñemoñare Telasarpe?

13MoõpaoĩperréideHamat,perréideArpad,perréide lasiudadeSefarvaim,deHenahaIvá?

14UperireEzequíasorresiviumimensahérokuatiañeʼẽha olee,haEzequíasohoÑandejárarógapehaomyasãi Ñandejárarenondépe.

15Ezequíasoñembo'eÑandejárarenondépehahe'i: “ÑandejáraIsraelJára,reikóvakeruvínapytépe,ndeañoite hínaTupãopatetãnguérayvyapeári.nderejapoyvágaha yvy

16Ñandejára,eñesũndeapysahaehendu:Eipe'anderesa haehecha,haehenduSenaqueribñe'ẽ,ombouvaekue chupeojahéihaguãTupãoikovévape

17Añetehápe,Ñandejára,umirréiAsiriaguaohundiumi tetãhaijyvykuéra

18Ha'ekuéraomombotatápetupãnguéra,ndaha'éiguitupã, yvyrahaita,yvypóraporembiapokue,haupévareohundi chupekuéra.

19Upévare,TupãoreJára,ajerurendéveoresalvaipópe, opavaverréinokoyvyapeárioikuaahaguãndeha'eha TupãÑandejára,ndeañoite

20UpémarõIsaías,Amózraʼy,omondoEzequíaspehaheʼi: “PéichaheʼiÑandejáraIsraelJára:‘Ahendupereñemboʼe vaʼekuechéveAsiriaruvichaguasuSenaqueribkóntrape 21Kóvahínapeñe'ẽÑandejárahe'ivaekuehesePevírgen, Siónrajy,ndepochy,haopukandereheñembohory; Jerusalénrajyoñakãitynderehe

22Mávapepikorejahéihareñeʼẽvai?hamávarehepiko remopuʼãneñeʼẽ,haremopuʼãnderesayvate?IsraelpeguaImarangatúvarehejepe

23NderemimboukuérarupiverejahéiÑandejárapehaere: “Chekárroryruhetareheveajupiyvytyyvategotyo, Líbanorembe'ýpe,haaikytĩtaumicédromátayvateha abetoiporãvéva,haaikétaijyvyrembe'ýpehaka'aguy Carmelo-pe.

24Ajoʼohaamboyʼuyextranhéro,hachepyryrurupive ambopiropaiteumirríooĩvaumilugárojejokohápe

25Narehendúipikoymamba'éichapaajapo,haymaite guiveajapohague?koʼágaajapoupéva,remoĩtahaumi távaoñembyaívakorapyryrumontónoñehundívape.

26Upévareumioikóvaipypekuéramichĩipuʼaka, oñemondýihaoñemotĩhikuái;ha’ekuéraha’etekapi’i ñupegua,haka’avohovy,kapi’iógaári,hamandi’o opupuháichaokakuaamboyve

27Chekatuaikuaandereimeha,resẽha,reikehanepochy cherehe.

28Ndepochycherehehanesarambioúguicheapysápe, upévareamoĩtacheganchonderyépe,hachefrenonde jurúpe,harombojerejeýtapetaperejuhaguépe.

29Hakóvahaʼétapeteĩtechaukahapeẽmeguarã:Peʼútako áñopeumimbaʼeokakuaávaijehegui,hamokõihaáñope umimbaʼeheñóivachugui;hambohapyhaáñopepeñotỹ, pemonoʼõhapeñotỹparraltyhapeʼuhiʼakuéra

30UmihembývaosalvavaʼekueJudárógagui, oñemopyendajeýtayvýrehahiʼayvategotyo.

31Jerusalénguiosẽtapeteĩhembývahaumiokañývayvyty Sióngui

32UpévareÑandejáraheʼiperréideAsiriarehe:“Haʼe ndoikemoʼãikosiudápe,ndoipeʼamoʼãipeteĩflécha,ni ndoúihenondépeeskúdoreheve,ninomombomoʼãi henondépe.

33Ha'eouhaguerupi,ojevýtahandoikemo'ãikotávape, he'iÑandejára

34Cheadefendétakosiuda,asalvahaguacherehehache siérvoDavidrehehápe

35UpepyharépeÑandejáraremimbouosẽojukaumiasirio kampaméntopeciencincuentamiltapichápe.

36UpémarõperréideAsiriaSenaqueribohohaohojey Nínivepe

37HaʼeoadoraajaitupãNisrócrógape,itaʼýraAdramélec haSarezerojukachupekysepukureheve,haokañyhikuái ArmeniaretãmeHaita'ýraEsarhadónoisãmbyhy hendaguépe.

MOAKÃHA20rehegua

1UpetiémpopeEzequíashasyomanomeveOguahẽ hendápemaranduháraIsaíasAmózra'yhahe'ichupe: Péichahe'iÑandejára:Emohendaporãnderóga. remanótagui,handereikovéima

2Upéiojerehovapemurállagotyohaoñemboʼe Ñandejárapehaheʼi:

3Ñandejára,ajerurendéve,nemanduʼákenambaʼéichapa aguatanerenondépeañetehapyʼaiteguive,haajapo iporãvanderesarenondépeHaEzequíashasẽvaieterei 4Isaíasosẽmboyvepekorapymbytépe,Ñandejárahe'i chupe:

5EjevyhaerecheretãruvichaEzequíaspe:“Péichahe'i Ñandejára,nderuDavidJára:Ahenduneñembo'e,ahecha nderesay

6Haambojoapýtanderapequinceáño;haamosãsóta ndévehakotavaguasuAsiriaruvichaguasupógui;ha adefendétakotávacherehehápehacherembiguáiDavid rehehápe

7Isaíasheʼi:“Pejagarrapeteĩígopehẽngue”.Ha'ekuéra ojapyhyhaomoĩpeheridaári,haha'eokuera

8EzequíasheʼiIsaíaspe:“¿Mbaʼembaʼépaohecháta ÑandejárachemongueratahahaajupitahaÑandejárarógape tercerdíape?”

9Isaíashe'i:“KotechaukahareguerekótaÑandejáragui, Ñandejáraojapotahapeha'ehe'iva'ekue

10Ezequíashe'i:Iporãpesombraoguejydiezgrado, nahániri,pesombratojevydiezgradotapykuépe.

11UpérõmaranduháraIsaíasosapukáiÑandejárape,ha oguerupesombradiezgradotapykuépe,oguejyhague Acazrembe'ýpe.

12UpejaveBabiloniaruvichaguasuBaladánra'y Berodacbaladánomondokuatiañe'ẽhajopóiEzequíaspe, ohenduhaguéreEzequíashasyha.

13Ezequíasohenduchupekuéra,haohechaukachupekuéra opamba'ehepyetévaróga,pláta,óro,mba'eryakuãporã, mba'eryakuãporã,haopamba'eojejuhúvaimba'erepyha opamba'eojejuhúvaimba'erepykuérape

14UpémarõprofétaIsaíasohorréiEzequíasrendápeha oporanduchupe:Mbaʼépaheʼikoʼãkuimbaʼe?ha moõguipikoounerendápehikuái?Ezequíashe'i: Ha'ekuéraoumombyrýgui,Babiloniaguive

15Ha'eoporandu:Mba'epikoohechahikuáinderógape?

Ezequíashe'i:Opamba'echerógapeohecháma

16Isaíashe'iEzequíaspe:EhenduÑandejárañe'ẽ 17OguahẽtaáraBabilóniapeopamba'eoĩvanderógapeha umimba'enderuypykueoñongatuva'ekueko'ágãpeve 18Handeraʼykuéraosẽtavaguindehegui,remoñarevaʼerã, oipeʼátahikuái;Ha'ekuéraha'étaeunucoBabiloniaruvicha guasurógape

19UpémarõEzequíasheʼiIsaíaspe:“Iporãningo Ñandejárañeʼẽerevaʼekue”.Hahe'i:Naiporãipiko py'aguapyhaañeteguacheárape?

20Ezequíasrembiapokuehembýva,opaipu'aka,ha mba'éichapaojapopeteĩyno'õ,peteĩysyryhaogueruype távape,¿ndaha'éipikoojehaiJudárréicrónica kuatiañe'ẽme?

21Ezequíasomanoitúvaypykuendive,haita'ýraManasés oisãmbyhyhendaguépe

MOAKÃHA21rehegua

1Manasésoguereko12áñooñepyrũrõguareogoverna,ha ogovernacincuentaycincoáñoJerusalénpe.Haisyhéra Hefzibá

2Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,umitetãnguéra oporombojeguarúva,Ñandejáraomosẽva'ekueIsrael ñemoñarerenondépe

3OmopuʼãjeýguiumitendayvateitúvaEzequíasohundi vaʼekue;haomopu'ãaltarBaal-peguarã,haojapopeteĩ ka'aguy,IsraelruvichaguasuAcabojapohaguéicha;ha omombaʼeguasuopayvagapeguaehérsitope,haoservi chupekuéra

4Upéiomopu'ãaltarÑandejárarógape,haupévarehe Ñandejárahe'i:“Jerusalénpeamoĩtacheréra”.

5Ha'eomopu'ãaltaropaehérsitoyvágapeguarãumi mokõikorapýpeÑandejárarógape.

6Ombohasávoita'ýrapetatarupi,ojesarekoára, oporombotavy,ojapoumiespírituhapajeapohaoikuaáva ndive

7Upéiomoĩpeteĩta'ãngayvyraka'aguyojapova'ekue ógape,Ñandejárahe'iDavidhaita'ýraSalomónpe:“Ko ógapehaJerusalénpe,aiporavova'ekueopaIsraelñemoñare apytégui,amoĩtacheréraopaáraguarã

8NdajapomoʼãvéimaIsraelpypeyvyameʼẽvaʼekuégui ituvakuérape;haʼekuéraoñangarekóramoañoiteojapo haguaopambaʼecheamandavaʼekuechupekuéra,haopa léicherembiguáiMoisésomandavaʼekuechupekuéra heʼiháicha.

9Ha'ekuérakatunohendúi,haManasésombotavy chupekuéraojapohaguãhetaveivaívaumitetãÑandejára ohundiva'ekuéguiIsraelñemoñarerenondépe.

10Ñandejárahe'ihembiguáikuérarupiumi maranduhárape

11JudáruvichaguasuManasésojapohaguéreko'ãmba'e ombojeguarúva,haojapoivaívaopamba'eamorréo ojapova'ekuemboyve,haojapoJudápeopekahaguãavei ta'angakuérandive.

12Upévarepéichahe'iÑandejáraIsraelJára:“Cheagueru hínaJerusalénhaJudááriivaietereíva,haoimeraẽ ohendúvaupéva,mokõiveijapysaopyrũta”.

13AipysótaJerusalénáriSamarialívrohaAcabrógaryru, haamokãtaJerusalénpepeteĩkuimbaʼeomokãháichapeteĩ mbaʼyru,omokãhaombojere.

14Haahejátacheerénsiarembyre,haameʼẽtachupekuéra iñenemigokuérapópe;haoikótachuguikuérapeteĩmbaʼe pohýihambaʼeojeguerahahaguaopaiñenemigokuérape guarã;

15Ojapóguihikuáiivaívacheresarenondépe,ha chembopochy,itúvaypykueosẽguiveEgiptogui,koʼagaite peve

16Manasésoñohẽhetaitereituguyinoséntepe,omyenyhẽ meveJerusalénpeteĩpúntaguiveótropúntapeve. Iñangaipaha'eopekavaekueJudápe,ojapohaguéreivaíva Ñandejárarenondépe

17UmimbaʼehembývaManasésoikovaʼekue,haopa mbaʼeojapovaʼekuehaopekavaʼekue,¿ndahaʼéipiko ojehaiJudárréicrónicakuatiañeʼẽme?

18Manasésokeitúvaypykuendivehaoñeñotỹhóga yvotytype,Uzayvotytype,haita'ýraAmónoisãmbyhy hendaguépe.

19Amónoguereko22áñooñepyrũrõguareogoverna,ha ogovernadosáñoJerusalénpeIsyhéraMesulamet,Haruz Jotbárajy

20Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,itúvaManasés ojapohaguéicha

21Upéioguataopapetapeitúvaoguatahaguépe,haoservi umita'angaitúvaoservívapehaomomba'eguasu chupekuéra

22Ha'eohejaTupã,ituaypykueJárape,handoikói Ñandejárarapére

23Amónrembiguáikuéraoñorairõhesehaojukaperréipe hógapevoi.

24Hatavayguakuéraupetetãyguaojukaopaumi oñorairõvaʼekuéperréiAmónrehe;haumitavayguaupe tetãyguaomoĩita'ýraJosías-perréiramohendaguépe

25UmimbaʼehembývaAmónojapovaʼekue,¿ndahaʼéi pikoojehaiJudárréicrónicakuatiañeʼẽme?

26OñeñotỹchupesepultúrapeUzahardínpe,haita'ýra Josíasoisãmbyhyhendaguépe

MOAKÃHA22rehegua

1Josíasoguerekoochoáñooñepyrũrõguareogoverna,ha ogovernatreintayunáñoJerusalénpeIsyhéraJedidá, ha'évaAdaíasrajy,Boscatpegua.

2Ha'eojapoiporãvaÑandejárarenondépe,haoguataitúva Davidrapére,handojerevéiakatúapeniijasugotyo

3Áño18rréiJosíasogovernahaguépe,perréiomondo Ñandejárarógape,Safán,Azalíasraʼy,Mesulamraʼy,pe escriba

4PejupisaserdóteguasuHilquíasrendápe,tombyatype plátaojeguerúvaÑandejárarógape,ombyatyvaʼekuepe puévloguiumioñangarekóvaokẽre

5Tome'ẽhikuáiumitembiapoapoharepópe, oñangarekóvaÑandejárarógarehe,hatome'ẽumi tembiapoojapóvapeÑandejárarógape,omyatyrõhaguã umiógaro'ysã.

6Umikarpintero,constructor,albañilapoha,haojogua haguãyvyrahaitaoñeikytĩvaomyatyrõhaguãóga

7Péronoñekontráichupekuérapeplátaoñemeʼẽvareipópe, haʼekuéraombaʼapoporãhaguére

8UpesaserdóteguasuHilquíasheʼiSafánpe:“Ajuhu Ñandejárarógapepekuatiañeʼẽdeléi”.HaHilquíasome'ẽ Safánpeupekuatiañe'ẽ,haha'eomoñe'ẽ

9Safánpembo'eháraleipeguaoñembojamburuvicha guasurendápehaomombe'ujeymburuvichaguasúpeha he'i:“Nerembiguáikuéraombyatypepirapireojejuhúva ógapehaome'ẽumiomba'apóvapópe,oñangarekóva Ñandejárarógare”.

10Safánpemboʼeháraleipeguaomombeʼuperréipe:“Pe saserdóteHilquíasomeʼẽchévepeteĩlívro”HaSafán omoñe'ẽmburuvichaguasurenondépe.

11Haojehu,perréiohendúvoumiñeʼẽoĩvape kuatiañeʼẽme,omondoroijao

12UperireperréiheʼisaserdóteHilquías,Safánraʼy Ahicam,MicaíasraʼyAcbor,escribaSafánharréi rembiguáiAsahías

13TapehopeporanduÑandejárapechéve,tavayguakuérape haopaJudápe,kokuatiañe'ẽojejuhúvare,tuichapochy Ñandejáraipochývaorerehe,orerukuéranohendúiguiko kuatiañe'ẽñe'ẽ,ojapohaguãopamba'eojehaívaorerehe

14UpémarõsaserdóteHilquías,Ahicam,Acbor,Safánha AsaíasohoprofétaHuldarendápe,haʼévaSalum,Ticvá raʼy,Harhasraʼy,haʼeoñangarekóvaumiguardarroparehe. (ko'ágãoikoJerusalén-pecolegio-pe;)haoñe'ẽhendive hikuái

15Hahe'ichupekuéra:Péichahe'iÑandejáraIsraelJára: Pemombe'upekuimba'epenembouva'ekuépecherendápe 16Péichahe'iÑandejára:“Aguerútamba'evaikotendáre haumioikóvaipype,opamba'eoje'évapekuatiañe'ẽme Judáruvichaguasuomoñe'ẽva'ekue

17Haʼekuéracherejahaguére,haohapyinsiénsoambue tupãnguérape,chembopochyhaguaopaiporembiapokue

2Reyes rupive;upévarechepochyhendýtakotendáre,ha noñemboguemoʼãi.

18PéroperréideJudápepenembouvaʼekuépepeporandu haguaÑandejárape,péichapejechupe:‘Péichaheʼi ÑandejáraIsraelJára:‘Umiñeʼẽpehenduvaʼekuére.

19NekorasõipiroʼyhareñemomirĩhaguéreÑandejára renondépe,rehendujavehaʼevaʼekuekotendárehaumi oikóvareupépe,oikohaguachuguikuérapeteĩñembyaiha ñeʼẽrei,hareikytĩndeaohahasẽcherenondépeCheavei rohendu,he'iÑandejára

20Péinaápeupévare,rombyatýtanderukuérarendápe,ha reñembyatýtanesepultúrapepyʼaguapýpe;handeresa ndohechamoʼãiopambaʼevaiaguerútavakotendáre.Ha oguerujeyhikuáimburuvichaguasúpeñe'ẽ

MOAKÃHA23rehegua

1Upémarõperréiomondohaombyatyhikuáihendápe entéroumiancianoJudáhaJerusaléngua.

2UpémarõperréiohoÑandejárarógape,umikuimbaʼe JudáguahaopaJerusalénpeoikóvahendive,saserdóte, proféta,haenterovepuévlo,michĩhatuicháva,haolee apysápeopambaʼeoñeʼẽvapekompromísokuatiañeʼẽme ojejuhuvaʼekueÑandejárarógape

3Upéiperréioñemboʼypeteĩpilárykére,haojapopeteĩ kompromísoÑandejárarenondépe,oguatahagua Ñandejárarapykuéri,haokumplihagua hembiapoukapykuéra,umimbaʼeomombeʼúvaha hembiapoukapykuéraipyʼaiteguivehahiʼángapukukue, ojapohaguaumimbaʼeheʼívakokompromísoojehaívako lívrope.Haopavavetavayguakuéraoñemoĩpeñe'ẽme'ẽme.

4UperireperréiomandasaserdóteguasuHilquíaspe,umi saserdótesegundaórdenpehaumiokẽoñangarekóvape, oguenohẽhaguaÑandejáratémploguiopambaʼeojejapo vaʼekueBaalpeguarã,pekaʼaguyhaopayvágapeguarã

5Upéiomboguejyumisaserdóteoadorávataʼanga,Judá rréiomoĩvaʼekueohapyhaguainsiénsoumilugár ijyvatevévape,umisiudadeJudápehaumilugároĩva Jerusalénjeréreaveiumiohapyva'ekueinsiénsoBaal-pe, kuarahy,jasy,planetahaopayvágañorairõhárape.

6Haoguenohẽpeka'aguyÑandejárarógagui,Jerusalén okaháre,ysyryCedrónpeve,haohapypeysyryCedrónpe, haoitymichĩmihaomombopepolvoumitetãra'y sepultúraári

7OitypaumisodomitarógaoĩvaÑandejárarógaykére, umikuñaotenohápeyvyraka'aguy.

8OguenohẽopasaserdótepeumisiudadeJudágui,ha omongyʼaumilugáryvateumisaserdóteohapyhaguépe insiénso,GebáguiveBeersebapeve,haoitypaumilugár yvateoĩvapeokẽojeikehápeJosuépegovernadórdela siudarokẽme,oĩvapeteĩkuimbaʼeakatúapepesiuda rokẽme.

9Upevéreumisaserdóteoĩvaumilugáryvateguápe ndojupíriÑandejáraaltaroĩvapeJerusalénpe,hakatuhoʼu hikuáipembujalevaduraʼỹvaijoykeʼykuéraapytépe 10Omongy'aTofet,oĩvaHinnomñúme,anihaguãavave ombohasávoita'ýratérãitajýrapetataMolec-pe.

11Upéioipe'aumikavajuJudáruvichaguasu ome'ẽva'ekuekuarahy'ãme,Ñandejárarógapeoikejave, Natanmélecpekotýpeguakotýpe,okaháre,haohapytatápe umikárrokuarahyreikegua

12UmialtároĩvaAcazkotýpeyvategotyo,Judárréiojapo vaʼekue,haumialtárManasésojapovaʼekueJehováróga korapýpe,oitypaitehaoitypaupéguihaomomboyvytimbo ysyryCedrónpe.

13HaumitendayvateoĩvaJerusalénrenondépe,oĩva yvytyñembyaiakatúape,SalomónIsraelruvichaguasu omopu'ãva'ekueAstoret-peguarã,pesidónkuéra oporombojeguarúva,haQuemós-peguarã,moabita-kuéra ombojeguarúva,haMilcóm-peguarã,peammónñemoñare ombojeguarúva,rréiomongy'a 14Haʼeombojaʼoumitaʼanga,oikytĩumikaʼaguyha omyenyhẽumilugároĩhámeyvypórakangue

15AveipealtároĩvaBetélpehapelugáryvateJeroboam, Nabatraʼy,ojapovaʼekueopekavaʼekueIsraélpe,oitypaite pealtarhapelugárijyvatevéva,haohapypelugár ijyvatevéva,haoitymichĩmichuguipolvohaohapype kaʼaguy

16Josíasojereaja,ohechaumisepultúraoĩvaupépepe sérrope,haomondooguenohẽumikanguekueumi sepultúragui,ohapyaltárárihaomongyʼa,Ñandejára heʼiháichapeÑandejárakuimbaʼeomoherakuãvakoʼã mbaʼe.

17Upémarõhaʼeheʼi:“¿Mbaʼetítulopikopeahecháva? Umikuimba'eupetávapeguahe'ichupe:Tupãkuimba'e ouvaekueJudáguihaomombe'uko'ãmba'erejapovaekue Betelaltarrehe

18Ha'ehe'i:Ehejachupeaniavaveomomýi ikanguekuéra.Upémarõohejahikuáiikangue,peproféta osẽvaSamáriaguikanguendive

19Josíasoipeʼapaiteumiógayvateoĩvaumisiudade Samariape,umirréiIsraelguaombopochyhagua Ñandejárape,haojapohesekuéraopambaʼeojapovaʼekue Betélpe

20Upéiojukapaiteumisaserdóteoĩvapeumilugár yvateguápeumialtárári,haohapyhiʼárikuimbaʼekuéra kanguehaohojeyJerusalénpe

21Upémarõperréiheʼienterovépe:“PejapopePáskua ÑandejárapendeJárapeguarã,heʼiháichapelívrodeko kompromísope”

22KatuetendojejapóipeichaguaPascuaumihueohusgáva Israeláraguive,niopaIsraelrréi,niJudárréiárapukukue; 23Péro18áñoogovernahaguéperréiJosías,Jerusalénpe ojejapokoPáskuaÑandejárapeguarã.

24Josíasomboykeumiomba'apóvaespírituoikuaáva,umi pajeapoha,ta'anga,ta'anga,haopamba'e oporombojeguarúvaojehechava'ekueJudáretãmeha Jerusalénpe,ojapohaguãpeléiñe'ẽojehaívape kuatiañe'ẽmepa'iHilquíasojuhúvaÑandejárarógape.

25Ha'eichaguandaiporivéimarréiha'emboyve,ojeréva Ñandejárarendápeipy'aiteguive,hi'ángapukukueha ipu'akareheve,Moisésrembiapoukapyhe'iháichaha hapykuérinopu'ãiavaveha'eichagua.

26Upéicharõjepe,Ñandejárandoipeʼáiipochyvaieterei Judárehe,haʼeombopochyvaipaitechupeManasés 27Ñandejárahe'i:“AmosẽtaaveiJudácheresarenondépe, amosẽhaguéichaIsrael,haamombotakotávaJerusalén cheaiporavova'ekuehapeógaha'eva'ekueupépe:Cheréra oĩtaupépe”

28Josíasrembiapokuehembývahaopamba'e ojapova'ekue,¿ndaha'éipikoojehaiJudárréicrónica kuatiañe'ẽme?

29Upetiémpope,rréiFaraónecóEgiptoguaohorréide AsiriakóntraperríoÉufratespeve,harréiJosíasohohese. haojukachupeMeguidópe,ohecharirechupe

30Hembiguáikuéraoguerahachupepeteĩkárropeomanóva Meguidógui,haoguerahachupeJerusalénpehaoñotỹ chupesepultúrapevoiUmitetãyguaojagarraJoacaz, Josíasra'ýpe,haoiporavochupemburuvichaguasuitúva rendaguépe.

31Joacazoguereko23áñooñepyrũrõguareogovernaha oisãmbyhymbohapyjasyJerusalénpeIsyhéraHamutal, JeremíasrajyLibnágua

32Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,ojapo haguéichaitúvaypykue.

33Faraónecóomboja'ochupeRibla-pe,Hamatretãme,ani haguãoisãmbyhyJerusalénpehaome'ẽupetetãpeteĩ impuestocientalentodeplátahapeteĩtalentodeóro.

34FaraónecóomoĩrréiramoJosíasra'ýpeEliacim-peitúva Josíaskotýpe,haombohéraJoaquim-pehaogueraha Joacaz-pe,oguahẽEgiptopehaomanoupépe.

35Joacimome'ẽpeplátahaóroFaraónpeha'ekatu oimputapeyvyome'ẽhaguãviruFaraónrembiapoukapy he'iháicha:ha'eojerureplátahaórotavayguakuéraupe tetãmeguágui,peteĩteĩiimpuesto-pe,ome'ẽhaguã Faraónecó-pe

36Joaquimoguerekoveinticincoáñooñepyrũrõguare ogovernahaoisãmbyhyonceáñoJerusalénpeIsyhéra Zabudá,ha'évaPedaías,Rumáguarajy

37HaojapoivaívaÑandejárarenondépe,ojapohaguéicha itúvaypykue

MOAKÃHA24rehegua

1Ha'eajaouBabiloniaruvichaguasuNabucodonosor,ha Joacimoikohembiguáiramotresáño,upéiojerehaopu'ã hese

2Ñandejáraomondoheseatyguasucaldeo,sirio,moabha ammónaty,haomondochupekuéraJudákóntrapeohundi haguã,he'ihaguéichaÑandejárahe'ihaguéichahembiguái profétarupive

3Ñandejáraomandarupioukomba'eJudáári,oipe'a haguãchupekuérahenondégui,Manasésrembiapovaikuére 4Haaveipetuguyinocenteoñohẽvare,omyenyhẽgui Jerusaléntuguyinocente-gui;upévaÑandejára noperdonaséi

5Joaquimrembiapokuehembývahaopamba'e ojapova'ekue,¿ndaha'éipikoojehaiJudárréicrónica kuatiañe'ẽme?

6UpémarõJoaquimokeitúvaypykuendive,haita'ýra Joaquínoisãmbyhyhendaguépe

7Egiptoruvichaguasunosẽvéimahetãgui,Babilonia ruvichaguasuoipe'águirríoEgiptoguiveysyryÉufrates peveopamba'eEgiptorréimba'éva.

8Joaquínoguereko18áñooñepyrũrõguareogoverna,ha ogovernaJerusalénpetresméseIsyhéraNehusta,Elnatán rajyJerusaléngua

9OjapoivaívaÑandejárarenondépe,itúvaojapo haguéicha.

10UpetiémpopeumirréiNabucodonosordeBabilonia siervokuéraojupiJerusalénkóntrape,hapesiuda oñemongora.

11BabiloniaruvichaguasuNabucodonosoroguahẽpe siudarehe,hahembiguáikuéraomongorapesiuda

12JudáruvichaguasuJoaquínohoBabiloniaruvicha rendápe,ha'e,isy,hembiguái,mburuvichakuéraha imburuvichakuéra,harréideBabiloniaojagarrachupe8 áñooisãmbyhyhaguépe.

13Upéguioguenohẽopamba'erepyoĩvaÑandejára rógapehaumimba'erepyoĩvamburuvichaguasurógape, haoikytĩmbaiteumimba'yruóroguiIsraelruvichaguasu Salomónojapova'ekueÑandejáratémplope,Ñandejárahe'i haguéicha

14Ha'eoguerahaJerusaléntuichakue,umimburuvicha guasu,haopavavekuimba'eipu'akapáva,diezmil prisionero,haopavaveartesanohaherrero-kuérape

15UperireoguerahaJoaquínpeBabilóniape,haperréisy, perréirembireko,umiofisiálhaumiipuʼakapávaupe tetãme,umioguerahachupeprisionéroramoJerusaléngui Babilóniape.

16Haopavavekuimba'eipu'akapáva,sietemil,artesanoha herreromil,opavaveimbaretehaikatupyrývañorairõrã, Babiloniaruvichaguasuoguerahaprisioneroramo Babilonia-pe

17HaperréideBabiloniaomoĩrréihendaguépeitúva ermánoMatanáspe,haokambiahéraSedequíaspe.

18Sedequíasorekovaʼekue21áñooñepyrũrõguare ogoverna,haogoverna11áñoJerusalénpeIsyhéra Hamutal,JeremíasrajyLibnágua.

19Ha'eojapoivaívaÑandejárarenondépe,Joaquimojapo haguéicha

20ÑandejárapochyrupiJerusalénhaJudápeomosẽpeve chupekuérahenondégui,SedequíasopuʼãBabiloniarréi kóntrape

MOAKÃHA25rehegua

1Hanovenoáñooisãmbyhyhaguépe,diezmes,diezdíade mes,NabucodonosorrréideBabilonia,haʼehaenterove ijehérsitoouJerusalénkóntrapehaoñemoĩheseha omopuʼãhikuáimbareteijerére.

2HapesiudaoñemongoraonceáñopeverréiSedequías ogovernahagua

3Hanovenoárairundyhames-peiñembyahýiipuʼakape tavayguakuérape,handaipórimbujapetavayguakuéraupe tetãmeguápeguarã

4Pesiudaoñembyai,haopavavekuimbaʼeoñorairõva okañypyharekuepeokẽoĩvamokõimurállambytépe, haʼévaperréihardínykére

5CaldeoehérsitoomoirũperréipehaohupichupeJericó ñúme

6Upémarõojagarrahikuáiperréipehaoguerahachupe rréideBabiloniarendápeRiblapehaomeʼẽhikuáihuísio hiʼári

7Ha'ekuéraojukaSedequíasra'ykuérapehesarenondépe haoguenohẽSedequíasresahaojokuachupejyva vrónseguihaoguerahachupeBabilóniape

8Pequintomes-pe,pemes7ha,ha'éva19rréi NabucodonosordeBabiloniarréi,oguahẽJerusalénpe Nabuzaradán,guárdiaruvicha,ha'évarréideBabilonia rembiguái.

9Ha'eohapyÑandejáraróga,mburuvichaguasuróga, Jerusalénróga,haopakuimba'eguasurógaohapytata reheve.

10Haenteroveumicaldeoehérsitooĩvapeguárdiaruvicha ndive,oityJerusalénmurállaijerére

11Umihembývaumihénteopytávapesiudápehaumi okañývahoʼavaʼekuerréideBabiloniapoguýpe,umi héntehembývandive,Nabuzaradánpekapitándeguárdia ogueraha.

12Péropeguárdiaruvichaohejaumiimboriahúvapeupe tetãmeoikohaguachuguiparraltyhakokue

13Umikoldéooitypaiteumipilárdevrónseoĩva Ñandejárarógape,umisérrohamardebronceoĩva Ñandejárarógape,haoguerahaBabilóniapeumivrónse

14Uperireoguerahaumimbaʼyru,umipala,umimbaʼyru, umicuchara,haentérombaʼevrónseguiojejapóvaoservi hagua

15Haumimbaʼyru,umimbaʼyru,haumimbaʼeojejapóva óro,órohaplátagui,plátagui,peguárdiaruvichaogueraha

16Umimokõipilár,peteĩmarhaumisérroSalomónojapo vaʼekueÑandejárarógapeguarã.opako'ãmba'yruvrónse ipohýi'ỹre

17Peteĩpilarijyvate18métro,hapekapítulooĩvahiʼári kóvre,hapekapítuloijyvatetresmétro.hapeyvyrarogue, hagranadaoĩvaijerére,opamba'evrónsegui,hako'ãvaicha oguerekopemokõihapilaroguerekóvakorana

18PeguárdiaruvichaojagarrasaserdóteruvichaSeraíasha saserdótesegundoSofoníashaumimbohapyoñangarekóva peokẽre

19Hapesiudáguiojagarrapeteĩofisiáloñangarekóvaumi kuimbaʼeoñorairõvare,ha5kuimbaʼeoĩvaperréi renondépe,ojejuhúvapesiudápe,hapeescribaprinsipál ombyatyvaʼekueumihénteoĩvapeupetetãme,hasecenta kuimbaʼeumihénteoikóvapeupesiudápe

20Nabuzaradánpeguárdiaruvichaojagarrakoʼãvaha ogueraharréideBabiloniarendápeRiblape.

21Babiloniaruvichaguasuoinupãchupekuérahaojuka chupekuéraRiblape,HamatretãmeUpémarõJudá ojeguerahaijyvýgui.

22HaumihénteopytávaJudáretãme,ohejavaʼekue NabucodonosorrréideBabilonia,haʼeomoĩmburuvicharã GuedalíaspeAhicamraʼýpe,Safánraʼýpe.

23Ohendúvoumiehérsitoruvicha,haʼekuéraha iñirũnguéra,perréideBabiloniaomoĩhagueGedalíaspe governadórramo,haʼekuéraouGuedalíaspeMizpápe,+ Ismael,+Netaniasraʼy,haJohanán,+Caréara’y,ha Seraías,Tanhumetra’y,netofata,haJaazanías,peteĩ Maactitara’ykuimba’ekuéra.

24UpémarõGedaliaohurachupekuérahakuimba'e kuérape,hahe'ichupekuéra:Anipekyhyjepeikohaguã umicaldeorembiguáiramo.haoĩporãtapeẽme.

25Peséptimoméspe,Ismael,Netaniasraʼy,Elisamáraʼy, haʼévaperréiñemoñare,haojukaGedalíaspe,haomano aveiumihudíohacaldeooĩvahendiveMizpápe

26Opu'ãopavavetavaygua,michĩhatuicháva,haumi ehérsitoruvicha,opu'ãhaoguahẽEgipto-pe

27Haojehutreintayañoojeguerahahaguépe prisionéroramoJudáruvichaguasuJoaquínpe,pemesdoce, veinteysietemes-pe,EvilmerodacrréideBabiloniapeáño oñepyrũhaguépeoisãmbyhyohupikaʼirãimeJoaquínrréi deJudáakã;

28Upéioñeʼẽporãchupehaomoĩitrónoumirréioĩva hendiveBabiloniapeguapyhaári

29Haokambiaijaoka'irãime,haho'umemembuja henondépeoikoveajapukukue.

30Hapeasignaciónomeʼẽvachupetapiaiteperréi,peteĩ tasakádadíakádadía,oikoveajapukukue