Dogri - The First Book of the Shepherd of Hermas, which is called His Visions

Page 1


हरमासदचरवाहदीपहीकताब, जिसगीउददरशआखदश

दजष1

१जिसशजमगीपालयाहा,उशरोमचइकशौकराशीगीबची जदता;जिसीममतसालबादजदकया,तामउसीयादकरी लआ,तउसीइकभशदसमाशपारकरशाररकरीजदतात कछवकऩशातऐवारोगमा,ककभशउसटाइबरशदीभधोत दखा;तमउदकोलहतफलायातउसीशजदयचकडीलयात २तउसीजदखदगमअपशआपगीसोचया,“सनरतात जरषाचारदोशआसिकरमरीऐसीघरआलीहोदीतामजकना खरहोगतएहगलमअपशआपकनसोचआ;शाहीमहोर सोचयातपरमतजचरशई,िदमइनजवचारउपरचलदाहात जचतशकरदाहा,तामअपशआपगीसोचदहोईपरमातादइस पारीदाआदरकरशाररकरीजदता;जकनीररीफतसनर हीत ३थोडी-थोडीचलीगयातसोईगईततआताजमगीलईगया,त जमगीइकथाहरदासजपासलईगया,जितकोईबीशई गिरीसकदाहातएहचटाशदजबचइकथाहरही,बडीखडी हीतपाशीआसगिरशआहीशईहीत

४िदमइसथाहरकोलागिरया,तइकमदाशचआईगया;त उतअपशघटशटजकयपभकोलापाथशाकरशातअपशपापगी कबलकरशाररकरीजदतात

५िदमपाथशाकरदाहा,तासगखलीगया,तमउसिशाशी गीजदकखया,जिसदीमलालचकरदीही,सगथवाजमगी शमसारकरदीही,तआखदीही,“हरमास,िय!तमउसी जदखदहोईिवाबजदता,“लडी,तइतककरदओ?उशजमगी िवाबजदता,“मपभदसामशतदउपरपापदाइलामलाश आसतलईगदाऐत”

“लडी,इकउतमिशाशीशमरउपरजशदाकीतीऐ,िहडी जमगीदसदीऐिमउदखलाफपापकीताऐत १९उशउतरजदता,“परमातादसवककोलाऐसीकोईगल दरहोिात”परएहहोईसकदाऐिउदीइचातदजदलचउठी गईऐतकीहकइसचालीदाजवचारपरमाताददासगीपापदा दोषीबशादाऐत

२०तशागपरमातादसवकचइनाघजरतजवचारहोशाचाइदा, तशागिडाआताकनअशमोजदतहोदाऐ,ओहबराईदीइचा करशाचाइदातपरखासकररयहरमास,िहडाअपशआपगी सारबरीवासशाएथमारोकदाऐ,तसारीसादगीकनभरोचदाऐ, तबडीमासजमयतकनभरोचदाऐत २१जफरीबीपभतरउपरइनागसाशईकरदा,जिनातरघरद लखा-िोखाउपर,जिशपभतउदमा-पोदखलाफबराई कीतीऐत

२२तइसआसअपशपतरकनअपशपारकनअपशघरगी सलाहशईजदती,लकशउनबरतरीककनिीशदीअशमजत जदतीऐ;इसआसतपभतरउपपरगसाकरदाऐ,लकशओह तरघरचहोशआलीसारीबराइयगीठीककरीओडगतकीि उदपापतअधमदकाररतलौजकककमचपरीचालीखत होईगदाऐत

२३लकशहशपरमातादीदयाशतरततरघरउपरदयाकरी लईऐततगीबडाजदलासाजदताऐतजसफतरआस,भटकदशई, लकशसमतमरौह,तअपशघरगीजदलासादओत

२४जियामिदरअपशकमगीसामशलादाऐ,जिसीचादाऐ, उसीचढादाऐ;इययागतहररोिओहजसखाओ,िकाजसफ इकबडापापकटीगदाऐतइसआसतअपशपतरगीसलाह दशाशईछडो,कीिपभिाशदाऐकओहअपशसारमशकशश पछतावाकरङश,तओहिीवशदीकताबचजलखिाङशत २५इसगलगीआखखयउशमरकनिोडजदता;कातसजमगी पढदसशग?मउसीिवाबजदता,लडी,मकरगात २६उशआखया,सशो;तजकताबखोलदहोईउसीपढआ, राशदार,बडीतअदभत,ऐसीगलाजिशगीमअपशीयादचशई रकीसकआतकीवओहभयाशकरबहश,जिनगीकोईबी सहशशईकरीसकदाहात

२७लकशमउदीआखरीगलाअपशयादचरख;कीवओह थोडगह,तसाढआसबडाफायदमदहत २८जदखो,पराकमीपभ,जिसशअपशीअदृरखकतअपशी उतमजाशकनससारगीबशाया,तअपशीमजहमापरसलाह कनअपशपारीगीसनरबशाया,तअपशीताकतदवचशकन सगगीख्रकीता,तधरतीगीपाशीउपरशीवकीताततइस रखकरालीगरकशशअपशीपजबतरकलीजसयागी्ाजपत जकता,जिसीउशगीआरीषजदतीऐत २९जदखो,ओहआकारतपहाड,पहाजडयातसमदरगीहटाई दग;तउदचशदआसतसारीगलासाफहोईिागश;ताि ओहउदकनिडावादाजकताऐ,उसीबडाआदरतखरीकन दईसकतिकरओहपरमसरदहुगीमशश,िकउशगीबडा

दजष2

जदकआत

८पदहजदशदबादिसलमउपवासकरीलया,तपभकोला

१४कीवपभशअपशचशदबारचअपशीमजहमादीकसम खादीऐ,तइससमदाफसलाजकताऐकिकोई5हशबीपाप करदाऐ,ताउसीउदारशईहोगत

१५कीवधम्दपशातापदाअतहोदाऐ;पशातापदजदशसार सतगीपराहोईिदश;लकशगर-िाजतयगीआखरीजदशतकर पछतावाहोदाऐत

१६इसआसततकलीजसयादसरदारगीगलाओ;तािओह अपशरसगीधाजमकताचववख्तकरश,तािओहवादगी परीचालीकनमतीमजहमाकनगहरकरशत १७इसआसततसधम्कमकरशआलतउसीपराकरद रौहशा,ताितदाचलीपजबतरसगदतदकनहोईसकत १८तसखरओ,िकशडआशआलीबडीपरीकागीझलशत िडाअपशपारगीशकारशाऐत

१९कीवपभशअपशपतरदीकसमखादीऐकिडाअपश पतरतउदिीवशकोलाडरदाऐ,ओहआशआलससारचबी उसीइनारकरगत

२०लकशिडकदउदकोलाइनारशईकरगश,ओहअपशी बडीदयाकनउदउपरअशगहीहोगत

२१परत,हहरमास!अपशपतरदीबरीयागीशईयादकरो,त शागअपशीभशदीउपकाकरो,लकशइसगलदाधाशरको िओहअपशपहपापगीठीककरशत

२२कीहकिकरतउदबरकमदाधाशशईरखो,ताउशगी इसजरकाकनजसखयािागत

२३कीहकबराइयगीयादकरशकनमौतपदाहोदीऐ,लकश उनगीभलशकनअशनिीवशत

२४परत,हसनासी!तरघरदअपराधदकाररबडीससारी कषदासामशाकरशापवाकरदाऐ,कीितउनगीउपका जकताऐ,िडीतदीशईही;ततअपशबड-बडधधचपरीचाली लईगदाऐत

२५जफरीबी,इसआसततगीउदारहोग,ितसजिदपरमसर थवाशईहटीगदओ,तिकरतउदचरौहगतातदीसादगीत इकलौतातसगीबचाईलगत

२६हा,ओहसारऐसकमगीबचाईलगश,तबगशाहतसादगी कनचलदशत

२७िकइसचालीदहोश,ओहसारअधमदखखलाफिीत हाजसलकरगश,तअशनिीवशतकरचलदरौहगत

२८सखीओहसारधमकरशवाल,ओहसदाशारशाहोशगत २९लकशतआखग,“जदखो,इकबडीपरीकाआशआलीऐत”

िकरतगीभलालगदाऐताजफरीउसीइनारकरोत ३०पभउदकोलऔशआलदशडऐ,जियाहलामतमोडल दीकताबचजलखदाऐ,जिशगीिगलचइसाएलदलोककन भजवषवारीकीतीहीत

३१एपाओ,अऊसोदहोईइकबडाभलािवाशशजमगीएगल पगटकीती,“तसउसबढीिशाशीदबारचकसोचदओ,जिद कोलातसजकताबजमलीऐ;ओहकशऐ?मिवाबजदता,इक जसजबलत

३२तगलीऐ,उशआखया,ओहशईऐतमिवाबजदता,ताओह कशऐसाहब?उशजमगीिवाबजदता,“एपरमातादीकलीजसया

१भयो,िडादरशमजदखया,ओहएहात

१३िदमसजपासबठशाचाहदाहा,ताउशजमगीशईइिाित जदती,लकशअपशहतकनजमगीइकजशराशीजदतीकमबाए पासबठीिात

१४िदमसोचदाहातदखकनभरोचदाहाकओहजमगी सजपासबठशदीअशमजतशईदग,ताउशजमगीआखया, “हम्स,तउदासकीऐ?

१५दाजहशपासिडाथाहरऐ,ओहउनगऐ,िडपहग परमातादकोलपजीगदश,तउदशादकाररदखबीचकद शतलकशतबशतउदकनबठशकोलापहलतरलईअिबी मताजकरबाकीऐत

१६लकशजियातअपशसचचकरदओ,उयागतउदकन बठीिाओ,जियाबाकीसारअपशकमगीपराकरदशतउद कनिोजकरचकदश,उसीसहशकरदशत १७मउसगीआखया,“मजहला,मिाशशाचाहदाकउनगी कहडादखहोआऐ?तासशो,उसशआखा:िगलीिाशवर, कोड,िलतकसउदशाऽआसत

१८इसआसपजवततादासजाहतउदतबाकीसारदाऐिड परमातादशादकाररदखीहोशतपरबाएबाकीदाऐत १९लकशवरदाशतवाददाजहशतबाएपासददोशदश;जसफ एहगिसजपासबठदउदचदएकोलाबीजकरमजहमा होदीऐत

२०लकशतउदकनसजपासबठशदीइचारखदओ,त जफरीबीतरदोषमतशतलकशतअपशदोषकोलारदहोई िाग,जियाकिककोईरकशईकरद,उदसारपापकोला रदहोईिाग,िडउशअजतकरजकतशत

२१तएगलआखखयओहचलीिादीत

२२इसआसतमउदपरदसामशजडगीकपभदआसत उसीजवशतीकरशालगीपयाकओहजमगीओहदरशजदकखीए, िकाउशशवादाजकताहात

२३उसबलजफरीमरहतपकडीलयातबाएपासदीसीट उपरबठायाततइकचमकदारछडीउपरचकीलदहोई जमगीआखया,“कतओहबडीचीिजदखदओ?मिवाबजदता, लडी,मशकछशहीलगदात

२४उशउतरजदता,“कातअपशसामशइकबडाबिशई जदखदा,िडापाशीउपरबशदाऐ,जिसचचमकदारचौकोर पतरश?

२५कीवइसबिगीइकचौकउपरउदकनआएदछह शौिवाशबशायाहात

२६लकशकईहिारहोरमशखपतरलईआए;कसशउशगी गहरचकडीलता,तकसशउशगीिमीशथमाकडीलतातछ िवाशगीदईजदताततउशगीलईलतातबशायात २७िडपतरगीगहरचकडगदह,उशसारगीइमारतचपाई जदतातकीिओहपाजलरकीतगदह,तउदचौकइक-दएद ठीक-ठाकिवाबजददह,तइययाइक-दएकशशइययाग िोडगदह,जितथओहिडदह,उतकोईिगहशईजदकखी िदीही,इतथतकरकसाराबिइययागबशायागदाहा,जिय याइकपतरदाबशीगदाहात

जमगीदसोत

४०उशजमगीिवाबजदता,“िजकरतरउपरपगटहोशद काजबलऐ,उसीपगटकीतािागत

४१मउदकोलापचया,हलडी,पाशीउपरबिकीबशाया गदाऐ?उशिवाबजदता,“मतसगीपहगआखआहाितबडा गसमझदारहाितसइसइमारतदबारचपरीलगशकन पच-जगचकरो,इसकरीतसगीसचाईलबीिागत

४७मउदकोलापचया,“मपतरदीहालततउदामतलब िाशशाचाहदाकएकहडाऐ?

४८उशशजमगीआखया,“कातसारकोलाबहतरऐजकए गलतगीपगटकीतीिा?कीहकतरकोलाअगततरकोला बीबहतरदएश,जिदसामशएदरशपगटहोशत

४९जफरीभीपरमातादाशामजहमाकरश,ततहाशपगटहोवगा, िोरककरदहशतअपशजदलजवचसोचदहशजकएगलाइया हशिाशहीत

५०उनगीदसोकएसारीगलासखचयाश,तउदचकोई सचशईऐ;लकशसारपकतसचच्ाजपतशत ५१ताइमारतचबशदपतरदबारचसशोत ५२चौकोरतसफदपतरिडअपशिोडचठीक-ठाकमल खादश,ओहपररत,जबरप,तडाकरतसवकश,िडपरमाता दीदयाकनअदरआएश,तरासशकरदश,तपरमातादचश गदलोकगीपजवततजवशमताकनजसखादतसवाकरदश,िड सोईगदश,तिडअिबीबचदशततहमराउदकनसहमत रह,तअपशअदरराजतरखदरह,तइकदएगीसशदरहत ५३जिसकाररबिदजशमारचउदिोडठीक-ठाकजमलदशत ५४िडगहरचखीजचयइमारतचपाएिादश,तजिदिोडपह गबशदहोरपतरकनमलखादश,ओहओहगशिहडपह गसोईगदश,तपभदशाआसदखचकदशत

५५तधरतीथवालईयआएदहोरकपतर?भिाशताककव ुारत

५६उसशिवाबजदता,“िडिमीशउपरलटदशतपाजलर शईकरद,ओहपरमातागीमिरीदईजदतीऐ,कीिओहपभ दीवव्ाचचलदशतउदहुकनअपशरसगीजशदजरत करदशत

५७िडबिदजशमारचलईआएतरखिदश,ओहजवशासच िवाशतजवशासीशततइनगीसगदतशभलाईकरशदीसलाह जदतीऐकीकओहअधमउदचशईलबदात ५८लकशओहकौशहशजिनाशउनाशशकारकबिदकोल रखया?

५९ओहऐसहशजिनाशपापजकतातपशातापकरशलग;इस आसतउशगीबिथवादरशईसटीजदतािदाऐ,कीििकर पछतावाकरशताओहइमारतआसतफायदमदहोङशत ६०इसआसतिकपछतावाकरशाबाकीऐ,तिकरपछतावा करश,तजवशासचमिबतहोईिागश;मतलबिकरओहहशग पछतादहश,िदबिबशीिाकरदाऐतकीििकरइमारतपरी होईिदीऐताउदआसिगहशईहोग,लकशउशगीखाररि करीजदतािागतकीिउसीजसफएहसौभागऐिहडाहशबि चजशकलीिागत

६१लकशकातसिाशदहोकओहकशहशिडकटगदहत बिकोलादरसटीजदतगदह?लडी,मआखा,मइसदीइचा करदाहात

६२ओहअधमदसताशहश,िडजसफपाखडउपरगजवशास

६७लकशसफदतगोलपतरकहडहश,तिडबिदजशमार

बादउशगीदखीहोईिागतअपशपापदजदशपराकरीलता िागत

८०तइसकाररओहदरहोईिागश,कीिउशगीधाजमकतादा वचशहासलहोईगदाऐ,तजफरीउशगीअपशदखथमाकडी

जदतािाग,िकरउदजदलचउदगलतकमदासचाजाश

होगत

८१लकशिकरउदजदलचएहजाशशईहोगताउदजदलदी कठोरतादकाररउदाउदारशईहोगत

८२िदमउदराइनसारगललदबारचपचछया,तउशश जमगीआखया,“कतहोरजकरजदखशाचाहदओ?”औयदखश कीइचारोकयभऩयभातभाकीऩयभातभारोगमात

८३इसकररएओहमरकोलमडीएजदखदहोईथोडीमसराद

होईजमगीआखदीही,“कातबिदआसपाससतिशाजशया जदकदीऐ?लडी,मआखा,मइनदखदाहात

८४इसबिशिवाबजदता,पभदहुदमताबकउदकन सहाराऐ,इसआसउदअसरसशोत

८५उनचपहलीिडीअपशहतकनमिबतीकनपकडीदी ऐ,उसीजवशासआखदश,उददाराचशगदलोकदाउदार होगतअगली,िडीकटदीऐ,तमदाशालगदीऐ,दाशाऐपरहि: ओहजवशासदीबटीऐत

८६इसआसतिकाकोईउदजपचचलदाऐ,ओहअपशसार िीवशचसखीरौहग,कीिओहसारबरकममथवापरहि करदाऐ,तएहजवरवासकरदाऐकिकरओहअपशआपगी सारकामकताथवासभालीलग,ताओहअशतिीवशदावाररस होगतऔयुा,लडी,भशकरा,बाकीऩॊचर?

८७ओहइकदिदीधीयाहश,उसशिवाबजदतातउदचपह दाशाऽऐसादगी;अगलीमासजमयत;तीसरीरालीशतादा;जफर अशरासश;तसारदाआखरीदाशऐतिदतउदीमादकमगी पराकरीलगतसारकमकरीसकगत

८८लडी,मआखा,मिाशदाहाजकइनाजवचोहरइकदा कहडाखासगरहत

८९तासशो,उसशिवाबजदता;उदचबराबरगरश,तउदगर इकदएकनगथदश,तउदिनदमताबकइकदएदजपच चलदशत

९०जवशासतोसयमजशकलदाह;सयम,सादगीकोला;सादगी, मासजमयतथमा;मासजमयत,रालीशताथमा;रालीशता, अशरासशतदाशथमातइसआसतइनदकममपजबतरत सतीतसचशत

९१इसआसतिकाकोईइनदीसवाकरगतउदकमगी मिबतीकनपकडग,ओहपरमातादपजवतलोककनबिच रौहगत

९२उसबलमउसीसमदबारचपचयाकअनशडआयाऐ; ९३लकशओहजोरकनजचलाया,“हमख!कातबिगीअि तकरइकइमारतशईजदखद?िदबिबशीिाहगतबशाया िाग,ताउदाअतहोईिाग;तसचमचएहिलगपराहोई िागत

९४लकशमरकोलाहोरसवालमतपछोतिोआखागयाह,

११०तीसरदरशचओहहरहालतचमतीछोटीतअकीद सामशसनरही;जसफउदकोलबिगदबालह;जफरीबीओह खरहोईगईही,तइकसीटउपपरबठीगईत

१११इसकररएमइनगलदबारचबडादखीहोईगआ,िद तकरमदरशगीशईसमझीसकात ११२इसआसतमउसीबढीिशाशीगीरातीददरशचजदक खयाकओहजमगीगलादीही,“सारीपाथशागीअपमाशदी लोडऐत”इसआसतउपवासकरो,तिजकरतमगशाऐ,ओह पभथवाजसखोतइसकररएमइकजदशउपवासकीतात ११३उसीरातइकिवाशमरसामशपकटहोयातआखया,“तस अपशीपाथशाचपगटीकररदीइचाकीकरदओ?धाशरको िमतीसारीगलामगशकनतररीरगीचोटशईपिाओतएह पकटीकररतदआसकाफीहोशत ११४कातसउशपगटीकररकोलाबीमतउलखशीय पकटीकररजदकीसकदओिहडतसपहगपाईचकदश?

११५मउसीिवाबजदतातआखया,“महाराि,मजसफइकग गलपचशािउशबढीिशाशीदतआकजतयदलखा-िोखा उपरिडीमरसामशजदकीगईही,तािपगटपतपराहोई

िात

११६उशजमगीिवाबजदता,“तससमझहीशशईओ,लकशतर रकतसगीऐसाबशादश;कीवतनाजदलपभदकनशईऐत ११७मिवाबजदतातआखया,परअसइनगलगीतदकोला होरबीधाशकनजसकगत

११८ताआखदाहजकजिनादबारजवचतसीपछताछकरदहो, उशआकडदबारजवचसशोत

११९तपहलदरशचओहतगीकस्उपरबठीदीबढीिशाशी दआकजतचजदकीगई,कीितदीबढीआतातदीकमिोररय ततदजदलदरकदकाररसडदीहीतजबशाताकतदत १२०कीवजियाबढापदअपशआपगीशमजसरआबशाशदी कोईउमीदशईऐतशागउदिाशदजसवाहोरजकरउमीद शईऐ;इसआसततसअपशससारीकममकशशकमिोर होईयअपशआपगीआलसचसौपीओडया,तअपशआपगी पभउपपरशईसटीजदतात

१२१परसाहब,मिाशदाजकओहकस्तकोबठी?

१२२उशिवाबजदता,कीवहरकोईकमिोरअपशीकमिोरीद काररकस्उपरबठदाऐ,तािओहदीकमिोरीगीबरकरार रकआिातइसआसपहलदरशदीआकजतजदखोत १२३दएदरशचतसउसीखडोतदाजदकआ,तिवाशीआहा चहरातअपशपहकोलाबीमताखरहालजदकआतलकश उदामासतबालपाचीशहतउशआखया,एदषातभीसशोत १२४िदोकोईबढाहोिादाहताअपशीकमिोरीतगरीबीद काररअपशआपशजशरारहोिादाह,तअपशिीवशद आखरीजदशदजसवाहोरजकसदीउमीदशहीकरदात १२५लकशअचाशकउसीइकजवरासतबचीिदीऐ,तओह

िाशवरदीउचाईकोईसौफटही,तउदाजसरजमटीदबडबतश

आलाहात

९मरोशाररकरीजदतातपभकोलापाथशाकरशाररकरी ओडयाकओहजमगीइसथवाछडावतजफरीमउसवचशगी यादआयािडामसशयाहा;रकशही,हरमासत

१०इसआसतहपाओ,परमसरदाजवरवासधाररकररयत यादकरदहोईिकशऐजिसशजमगीबजडयागलाजसखाईया जहया,तमअपशआपगीररीरचउसिाशवरदहतचसौपी जदतात

११ओहिाशवरइसतहाचलीआया,जियाओहइकशगरगी खाईसकदाहात

१२मओसदशडआया,तओहिाशवरशअपशासाराबडा जहसािमीशउपरफलाया,तअपशीिीभदजसवाहोरजकर शईपरकीता,तइकबारीबीअपशआपगीजहलाया,िदतकर मउदकोलाशईगिरीगआत

१३उसिाशवरदजसरउपरचाररगह;पहकाला,जफरीलाल तखशीरग,जफरसशहरा,तजफरसफदत १४इसदबादमओसकोलागिरीगयातकोईतीसफटअग चलीगया,तजदखो,इककवारीमरकनजमलया,जियाअपश दलशदकोठरीचहशगजशकलीआईऐ,सारसफदितच,त उदचहरउपरपदालाएदह,तचमकदबालकनढकदहत १५हशमअपशपहलददरशकशशिाशदाहाकओह कलीजसयाऐ,तउदबा'दहोरबीखरहोईगयातउसशजमगी सलामीजदती,हआदमी,िय!मसलामवापसकरजदता,आखा, लडी,हल!

१६उशशजमगीआखया,“हमशख,कतगीकसबीशईजमलया? मिवाबजदता,लडी,उथमरकनइकऐसािाशवरजमलया, िडाइकपरलोकगीखाशचसमथलगदाहा;परपरमसरदी रकजततउदीइकलौतीदयाकशशअऊउदराबचीगयात

१७तइसथमाखरीचालीबचीगआ,कीितअपशीसारीजचता परमाताउपरसटीजदतीहीतउसीजवशासकरदहोईितस उदबडतइजतदारशादअलावाकसहोरकोलासरजकतशई होईसकदत

१८इसआसतपभशअपशसगदतगीभिया,िडािाशवर उपरऐ,जिसदाशाहगीशऐततअपशजवरवासदिररयतइस आसतइसआसतइतशभयाशकिाशवरउपपररकशई जकतात

१९इसआसतिाइएपरमातादचशदलोककनओहबजडया गलादसो,िडउशतरआसजकतशतततउनकनआखशा ऐकएिाशवरउसपरीकादाआकजतऐिडीऔशआलीऐत २०इसआसितसअपशआपगीतयारकरीलदओ,तिकर तदाजदलरदतबदागहोऐ;तिकरतसअपशबाकीसारजदश चजबशाकसजरकायतदपरमातादीसवाकरगत २१अपशीसारीजचतापभउपरलाओ,तओहउशगीजशदर दगतहरककरशआल,परमाताउपरजवशासकरो,कीिओह सबजकरकरीसकदाऐ;ओहतदकोलाअपशगसगीदरकरी सकदाऐ,ततसगीमददतसरकाबीभिीसकदाऐत

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.