Pruverbii
CAPITOLU1
1IpruverbiidiSalomone,figlioludiDavid,rèd'Israele; 2Persapèasaviezzaèl'istruzzioni;perperciveeparolle dicapiscenu;
3Perricevel'istruzzionidiasaviezza,aghjustiziaèu ghjudiziu,èl'equità;
4Perdàsuttilitààisimplici,àughjovanucunniscenzaè discrezione
5L'omusàviusenterà,èaccresceràl'apprendimentu;èun omudiintelligenzaghjunghjerààcunsigliisàvii:
6Percapisceunpruverbiu,èl'interpretazione;eparolledi isàvii,èisodittiscuri
7UtimorediuSignorehèuprincipiudiacunniscenza,ma istupididisprezzanuasaviezzaèl'istruzione
8Figliolu,sentel'istruzzionidiutobabbu,èùnabbandunà miccaalegediatomamma:
9Perchèseranuunornamentudigraziaàutocapu,è cateneàutocollu
10Figliolumio,s'èipeccatorit'inducenu,ùnaccunsenti micca
11S'ellidicenu:Venitecunnoi,aspittemuusangue, andemuinsegretuperl'innocentisenzacausa:
12Inghiottimulivivicum'èatomba;èsanu,cum'èquelli chìfalanuinafossa:
13Truveremututteecosepreziose,empieremuenostre casedibottine:
14Fateatosorteàmezuànoi;avemututtiunaborsa: 15Figliolu,ùncamminàmiccainastradacunelli; abbandunàutopededausocaminu:
16Perchèisopedicurrenuàumale,ès'affrettanuà sparghjeusangue.
17Disicuru,invanuaretasisparghjeinvistadiogni ucellu
18Èstanuaspittenduusosangue;stanuinsegretupera sopropriavita
19Cusìsòimodidituttiquellichìanuaviditàdi guadagnà;chìtoglieavitaàisopatroni
20Asaviezzagridafora;elladiceasovoceinicarrughji: 21Ellagridainulocuprincipaledil'assemblea,à l'aperturadieporte;inacitàdiceesoparolle,dicendu: 22Finuàquandu,osimplici,amaràasimplicità?Èi sprezzantisidilettanuinusodisprezzu,èistupidiodianua cunniscenza?
23Turnateàamorimprovera:eccu,viversaraghjuumo spiritu,vifaraghjucunnosceemoparolle
24Perchèaghjuchjamatu,èvoiricusate;Aghjustesua momanu,ènimuhàcunsideratu;
25Maùnavetemiccaabbandonatututtiimocunsiglii,è ùnavetemiccavulsutunimudiimorimproveri
26Eiuancurideraghjudiatocalamità;Miburlaraghju quanduuvostrutimorevene;
27Quanduuvostrutimorevenecum'èadesolazione,èa vostradistruzzionevenecum'èunturbinu;quandu l'angosciaèl'angosciavivenenu.
28Alloram'invucaranu,maùnrisponderaghjumicca;mi cercaranuprestu,maùnmitruveranumicca:
29Perchèanuodiatuacunniscenza,èùnanusceltuu timorediuSignore:
30Ùnvulianunundadiimocunsiglii:anudisprezzatu tuttiimorimproveri
31Perquessa,manghjeranudiufruttudiusopropiumodu, èseranupienidiisoarnesi
32Perchèl'alluntanamentudiisimpliciliucciderà,èa prusperitàdiistoltilidistruggerà.
33Maquelluchìm'ascolta,abitaràsanu,èsaràtranquillu daapauradiumale
CAPITOLU2
1Umofigliolu,s'ètùriceviemioparolle,èpiattaimo cumandamenticuntè;
2Perchìinclinil'arechjaàasaviezza,èapplicàutocoreà l'intelligenza;
3Iè,s'ètùgrididopuàacunniscenza,èalzaatovoceper l'intelligenza;
4S'ètùacerchicum'èl'argentu,èacercatecum'èitesori nascosti;
5AlloracapisceutimorediuSignore,ètruveretea cunniscenzadiDiu.
6PerchèuSignoredàasaviezza:daasoboccaescea cunniscenzaèl'intelligenza.
7Ellumetteasapienzasanaàighjusti:hèunascuderia perquellichìcamminanudritti
8Guardàicaminidiughjudiziu,ècunservaastradadiiso santi.
9Alloracapisceaghjustizia,ughjudiziuèl'equità;iè, ognibonastrada
10Quanduasaviezzaentreinutocore,èacunniscenzahè piacevuleàatoànima;
11Adiscrezionetipriservà,l'intelligenzatimantene:
12Perliberàtidaastradadil'omumale,dal'omuchìparla cosedisgraziate;
13Chìlascianuichjassidiaghjustizia,permarchjàini caminidiabughjura;
14Chìsirallegranudifàumale,èsidilettanuinl'impiità diigattivi;
15Chìisocaminisòstorti,èchìsvianuinisocamini:
16Perliberàtidaadonnastraniera,ancudaustranieruchì flatteracùesoparolle;
17Chìabbanduneghjaaguidadiasoghjuventù,èsi scurdadil'allianzadiusoDiu
18Perchèasocasas'inclinaàamorte,èisocaminiài morti
19Nisunuchìvanuàellatorna,nès’appoghjanuàichjassi diavita.
20Perpudèmarchjàinastradadil'omiboni,èperguardài chjassidiighjusti
21Perchèigiustiabitanuinaterra,èiperfettifermanuin ellu
22Maigattiviseranucacciatidaaterra,èitrasgressori seranusradicatidaellu.
CAPITOLU3
1Figliolu,ùnviscurdatemiccaamolege;machìuto coreguardàimocumandamenti:
2Perlongudighjorni,èlongavita,èpace,vi aghjunghjeranu
3Ùntiabbanduneghjanumiccaamisericordiaèaverità: ligalliàutocollu;scrivilinantuàatavuladiutocore:
4CusìtruveretegraziaèbonaintelligenzainvistadiDiuè dil'omu.
5FiduciainuSignorecùtuttuutocore;èùnappoghjate miccaàuvostrupropiuintelligenza.
6Intuttiitomodi,ricunnoscelu,èelluguidàitochjassi.
7Ùnsiatesàviuinivostriochji:temeuSignore,è alluntanatedaumale
8Saràsaluteàutoombiccu,èmedulaàitoossi.
9OnorauSignorecùatosostanza,ècùiprimifruttidi tuttuuvostrucrescita
10Alloraitogranaisaranupienidiabbundanza,èito pressesboccaranudivinunovu
11Figliolu,ùndisprezzatemiccaucastigodiuSignore; nèstancudiasocurrezzione:
12PerquelluchìuSignoreama,ellucorregge;ancucum'è unbabbuufiglioluinqualeellupiace.
13Felicel'omuchìtrovaasaviezza,èl'omuchìcapisce l'intelligenza
14Perchèamerchandisediquestuhèmegliucàa merchandised'argentu,èusoguadagnuchèl'orufinitu
15Hèpiùpreziosachèirubini:ètutteecosechìvulete bramaùnsòmiccaparagunateàella.
16Aduratadiighjornihèinasomanudiritta;èinaso manumancaricchezzaèonore
17Isocaminisòcaminidipiacè,ètuttiisocaminisòpace.
18Hèl'arburudiavitaperquellichìapiglianu,èfelicisò tuttiquellichìamantenenu
19USignorehàfundatuaterracùasaviezza;par l'intelligenzahàstabilituiceli
20Perviadiasocunniscenzaiprufunditàsòsbulicati,èi nuvulicascanuarugiada.
21Figliolumio,ùnlasciatemiccaalluntanassidaitoochji: manteneasaviezzaèadiscrezionesana:
22Cusìseranuvitaàatoànima,ègraziaàutocollu.
23Alloracamminereteinavostrastradainmodusicuru,è utopedeùninciamparà
24Quanduvistendete,ùnavetemiccapaura:iè,vi stenderete,èutosonnusaràdolce
25Ùnàbbiapauradiutimoresubitu,nèdiadesolazionedi igattivi,quanduvene.
26Perchèl'Eternuseràatocunfidenza,èimpedisceuto pededaessepigliatu
27Ùnricusatemiccaubonuàquelliàqualehèduvutu, quanduhèinuputerediatomanudifà
28Ùndìàutovicinu:Vai,ètorna,èdumanedaraghju; quandul'avetedatè.
29Ùnfatemiccaumalecontruàutovicinu,postuch'ellu abitainmodusicuruvicinuàtè.
30Ùnfatemiccacununomusenzacausa,s'elluùnt'hà fattumale
31Ùninvidiamiccal'oppressore,èùnscegliemiccanimu diisomodi.
32PerchèuperversuhèabominazioneàuSignore,mauso sicretuhècùighjusti
33AmalidizzionediuSignorehèinacasadiigattivi,ma ellubenedical'abitazionediighjusti
34Certamenteelludisprezzaimozzatori,madàgraziaà l'umili
35Usàviuerediteràagloria,maavergognaseràa prumuzionediistolti.
CAPITOLU4
1Ascoltate,figlioli,l'istruzzionidiunbabbu,èattenteà cunnoscel'intelligenza.
2Perchèvidugnubonaduttrina,ùnabbandunatemiccaa molege
3Perchèerufiglioludiumobabbu,teneruèamatusoluàa vistadiamomamma.
4M'hàinsignatuancu,èmidisse:«Lasciateuvostrucore manteneemoparolle:guardaimocumandamentiècampà
5Pigliateasaviezza,uttenel'intelligenza:ùnviscurdate micca;nèdeclinadaeparollediamobocca
6Ùnl'abbandunàmicca,èellatipriservà:amatela,èvi guardarà
7Asaviezzahèacosaprincipale;dunqueottenea saviezza:ècuntuttuuvostruottenecapiscenu.
8Esaltala,ètiprumurà:t'hàdaveneàl'onore,quandu l'abbracci
9Elladarààutocapuunornamentudigrazia:unacorona digloriatidarà
10Ascolta,omofigliolu,èriceveemoparolle;èl'annidi atovitaseranuassai.
11Tiaghjuinsignatuinaviadiasaviezza;T'aghju guidatuinichjassidritti
12Quanduandate,ivostripassiùnsaranumiccastretti;è quand'ètùcorre,ùntiinciamparà
13Pigliateprestul'istruzzioni;ùnlalasciàandà:latena; perchèellahèatovita.
14Ùnentreinastradadiigattivi,èùnandatemiccaina stradadil'omigattivi
15Evitate,ùnpassatemiccadaellu,vultatedaellu,èpassa.
16Perch'elliùndormenu,salvuch'elliùnanufattumale; èusosonnuhèsguassatu,salvuch'ellifacenufalà
17Perchèmanghjanuupanediumale,èbeieuvinudia viulenza
18Maucaminudiughjustuhècum'èalucesplendente, chìsplendesemprepiùfinuàughjornuperfettu.
19Aviadiigattivihècum'èabughjura:ùnsanumiccadi ciòchìinciamparanu
20Figliolu,attentiàemoparolle;inclinal'arechjaàimo ditti
21Ch'elliùnalluntanassimiccadaitoochji;teneliin mezuàutocore.
22Perchèsòvitaperquellichìlitrovanu,èsalutepertutte esocarni
23Manteneutocorecùtuttadiligenza;perchèforadi questusòiprublemidiavita
24Alluntanatedatèaboccaperversa,èlabbreperverse alluntanatedatè
25Fighjenuitoochjidritti,èchìetopalpebrefighjenu drittedavantiàtè
26Meditateuchjassudiitopedi,èchìtutteetoviesò stabilite
27Ùnvultatemiccaàamanudirittanèàamanca: alluntanateutopededaumale
CAPITOLU5
1Figliolumio,attentiàamosaviezza,èinchinal'arechjaà amointelligenza:
2Affinchìtupudassicunsideràadiscrezione,èchìeto labbreguariscenuacunniscenza
3Perchèelabbrediunadonnastranieracadenucum'èun favu,èasoboccahèpiùlisciachèl'oliu:
4Maasofinehèamaracum'èl'assenzio,affilatacum'è unaspadaàduitagli.
5Isopedifalààamorte;isopassipiglianul'infernu.
6Perch'ètùùnmeditessiucaminudiavita,isomodisò mossi,chìùnpudetemiccacunnosce
7Ascoltatemidunque,ofiglioli,èùnalluntanatemiccada eparollediamobocca
8Alluntanateuvostrumodudaella,èùnavvicinatemicca àaportadiasocasa:
9Perùndàutoonoreàl'altri,èitoanniàicrudeli:
10Perchìistranieriùnsiapienidiatoricchezza;èi vostritravagliisòincasadiunstraneru;
11Èpienghjiteàl'ultimu,quanduatocarneèutocorpusò consumati.
12Èdì:Cumuaghjuodiatul'istruzzione,èumocorehà disprezzatuarimprovera?
13Èùnaghjumiccaubbidituàavocediimomaestri,nè inclinatul'arechjaàquellichìm'anustruitu!
14Eruquasiintuttuumaleàmezuàacungregazioneèà l'assemblea.
15Bevil'acquadaatocisterna,èl'acquachìcorredauto pozzu
16Chìitofuntanisisparghjenufora,èfiumid'acqueini carrughji
17Ch'ellisianusoluivostri,èmiccaistraniericunvoi
18Chìatofuntanasiabenedetta,èrallegracùamogliadi atoghjuventù
19Ch'ellasiacum'èacervaamanteèucaprettupiacevule; chìisopettitisudisfassiinognimumentu;èsiatesempre rapitucùusoamore
20Èperchètù,umofigliolu,visaràrapitucùunadonna straniera,èabbracciàupettudiunastranera?
21Perchèimodidil'omusòdavantiàl'ochjidiuSignore, èmeditatuttiisoandati
22Esoiniquitàpigliaranuellustessuugattivu,èelluserà chjappucùicordidiisopiccati
23Moriràsenzastruzzione;èinagrandezzadiasofollia sviarà.
CAPITOLU6
1Figliolumio,s'ètùsìassicuratuperutoamicu,s'ètùt'ai battuamanucununstraneru,
2Tùsiteingaghjatucùeparollediatobocca,sitepigliatu cùeparollediatobocca
3Fatequestuavà,umofigliolu,èliberatevi,quandusite ghjuntuinmanudiutoamicu;vai,umiliate,èassicuratevi diutoamicu
4Ùndamiccasonnuàitoochji,nèsonnuàetopalpebre
5Liberaticum'èuncaprioludaamanudiucacciadore,è cum'èunacelludaamanudil'uccelli
6Vaiàafurmica,opigro;cunsidereghjaisomodi,èsiate sàviu:
7Chìùnhàmiccaguida,sorvegliatoreocapu, 8Dàasocarneinl'estiu,ècoglieusomanghjàinaracolta.
9Finuàdorme,opigro?quannutialziràdautosonnu?
10Maunpocudisonnu,unpocudisonnu,unpocuchjode diemaniperdorme:
11Cusìveneràatomiseriacum'èquelluchìviaghja,èato miseriacum'èunomuarmatu
12Unomucattivu,unomugattivu,camminacùunabocca perversa.
13Facel'occhiu,parlacùipedi,insegnacùisodite; 14L'ingenuhèinusocore,cuncepisceinognimoduu male;suminaadiscordia.
15Perquessa,asocalamitàvenesubitu;dicolpusarà rottusenzarimediu
16QuessiseicosechìuSignoreodia:iè,settesòuna abominazioneperellu:
17Unsguardufieru,unalinguabugia,èmanichìversanu sangueinnocente,
18Uncorechìinventaimaginazionigattivi,pedichìsò prontiàcurririàumale,
19Unfalsutistimonechìdicebugie,èquelluchìsuminaa discordiatràifratelli
20Figliolu,guardaucumandamentudiutobabbu,èùn abbanduneghjamiccaalegediatomamma:
21Legaliincontinuunantuàutocore,èligamiàuto collu.
22Quanduandai,tiguidà;quand'ètùdormi,tiguarderà;è quanduvisvegliate,parleràcuntè
23Perchèucumandamentuhèunalampada;èalegehè luce;èirimproveridil'istruzionesòumodudivita:
24Perguardàtidaadonnacattiva,dal'adulazionedia linguadiunadonnastraniera.
25Ùnbramamiccaasobellezzainutocore;nèch'ellati pigliacùesopalpebre
26Perchèpermezudiunadonnaputtana,unomuhè purtatuàunpezzudipane,èl'adulteracacciaràavita preziosa
27Unomupòpigliàufocuinusopettu,èisovestitiùn essemiccabrusgiati?
28Omupòandànantuàicarboniardenti,èisopediùn essemiccabrusgiati?
29Alloraquelluchìvààamogliadiusovicinu;quellu chìatoccuùnseràmiccainnocente
30L'omiùndisprezzanumiccaunlatru,s'elluarrubbaper sudisfàasoànimaquand'elluhàfame;
31Mas'elluhètrovu,risturaràsettevolte;daràtutteecose diasocasa.
32Maquelluchìcommetteadulteriucùunadonnahè mancadiintelligenza;
33Unaferitaèundisonorericeverà;èusorimproveruùn seràmiccasguassatu
34Perchèagelosiahèafuriadil'omu:perquessa,ùnhà miccarisparmiatuinughjornudiavindetta.
35Ùncunsidereràmiccaunriscattu;nèsiriposarà cuntenta,ancus'ètùdettiassairigali.
CAPITOLU7
1Figliolumio,guardaemoparolle,èmettecuntèimo cumandamenti
2Manteneimocumandamenti,èvive;èamolegecum'è apumudiutoochju
3Legalinantuàitoditte,scrivilinantuàatavuladiuto core.
4Dìàasaviezza:Tusìamosurella;èchjama l'intelligenzaatoparente:
5Perch'ellitiguardanudaadonnastraniera,daustranieru chìlusingacùesoparolle
6Perchèàafinestradiamocasaaghjuguardatuàtraversu umobattente,
7Evidiutràisimplici,discernìtràighjovani,unghjovanu senzaintelligenza,
8Passenduastradavicinuàusoangulu;èsin'andòina socasa,
9Inucrepuscolo,àasera,inanotteneraèscura: 10Edeccu,liscontraunadonnacùl'abitudinediuna prostituta,èuncoresottile
11(Hèforteètestaruda;isopediùnstanumiccaincasa soia:
12Avàhèfora,avàinicarrughji,èstainagguaàogni angulu.)
13Alloraellaupigliò,ubasgiò,ècùunafacciaimpudente lidisse:
14Aghjucunmèoffertedipace;stughjornuaghjupagatu imovoti
15Perquessa,sòghjuntuàscuntràtè,percircà diligentementeatofaccia,èt'aghjutrovu.
16Aghjuadornatuumolettucùtappezzerieditappezzeria, cùopereintagliate,cùlinufinud'Egittu
17Aghjuprufumatuumolettucùmirra,aloeècannella.
18Venite,pigliemud'amorefinuàamatina:cunsulemu d'amore
19Perchèubravuùnhèmiccaincasa,hèandatuunlongu viaghju:
20Hàpigliatuunsaccudisoldicunellu,èvultàincasaàu ghjornustabilitu.
21Cùusodiscorsuassaibellu,l'hàfattucede,cù l'adulazionediesolabbral'hàfurzatu
22Idduvasubitudopuàella,cum'èunboevààa macellazione,ocum'èunstupiduàacurrezzionediiceppi; 23Finuàch'elluundardichjappàusofegatu;cum'è l'acellus'affrettaàulacciu,èùnsàchìhèperasovita.
24Ascoltamidunqueavà,ofiglioli,èattenteàeparolledi amobocca
25Ùnlasciatemiccachìutocores'inclinaversuiso camini,ùntismarriscemiccainisocamini
26Perchèhàabbattutuparechjiferiti:iè,parechjiomiforti sòstatiuccisidaella.
27Asocasahèastradadil'infernu,falenduinecameredi amorte
CAPITOLU8
1Asaviezzaùnpienghjemicca?èl'intelligenzasuscitaa sovoce?
2Ellasifermaincimadiilochialti,àastradainilochidi icamini
3Gridaàeporte,àl'intratadiacità,àl'entrataàeporte
4Àvoi,oomi,chjamu;èamovocehèàifigliolidil'omu
5Osèmplice,capiteasaviezza:è,stupidi,siatedicore intellettuale
6Ascolta;perparlàdicoseeccellenti;èl'aperturadiemo labbreseranucoseghjustu
7Perchèamoboccadiceràaverità;èagattivezzahèun abominazioneàemiolabbra.
8Tutteeparollediamoboccasòinghjustizia;ùncihè nundadifrowardoperversuinelli
9Sòtuttichjaraàquelluchìcapisce,èghjustuàquellichì trovanuacunniscenza
10Riceveamostruzzione,èmiccal'argentu;èa cunniscenzapiuttostuchèl'orudiscelta.
11Perchèasaviezzahèmegliucàirubini;ètutteecose chìponuessedesiderateùnsòmiccaparagunatecunella.
12Sòasaviezzacunprudenza,èscupriteacunniscenzadi l'invenzioniintelligenti
13UtimorediuSignorehèdiodiàumale:l'orgogliuè l'arroganza,èaviadiumale,èaboccaperversa,odiu.
14Ucunsigliuhèumeiu,èasaviezzasana:sòintesu; Aghjuforza
15Permèirèregnanu,èiprìncipidecretanuaghjustizia
16Permèguvernanuiprìncipi,inobili,ancututtii ghjudicidiaterra.
17Amuàquellichìmiamanu;èquellichìmicercanu prestu,mitruveranu
18Aricchezzaèl'onoresòcunmè;iè,ricchezzadurabile èghjustizia
19Umofruttuhèmegliucàl'oru,sì,chèl'orufinu;èumo rivinutuchèl'argentusceltu.
20Mancuinaviadiaghjustizia,àmezuàichjassidiu ghjudiziu:
21Perfàchìquellichìmiamanuerditeasostanza;èaghju dariempieisotesori
22L'Eternum'hàpussedeàuprincipiudiasostrada, primadiesooperedil'antica.
23Sòstatustabilitudal'eternità,dauprincipiu,osemprea terraera
24Quanduùncieramiccaprufundità,sòstatupurtatufora; quanduùncierafuntaniabbundantid'acqua
25Primachìemuntagnesòstatestabilite,primachìe muntagnesòstatepurtate.
26Mentrech'elluùnaviaancufattuaterra,nèicampi,nè apartipiùaltadiapolvaradiumondu
27Quand'elluhàpreparatuiceli,eiueraquì:quand'elluhà postuunabussolanantuàafacciadiaprufundità:
28Quanduhàstabilituinuvulisopra,quand'elluhà rinforzatuefontanedil'abissu:
29Quanduhàdatuàumareusodecretu,chìl'acqueùn anudapassàusocumandamentu,quand'elluhàstabilitui fundamentidiaterra.
30Alloraeruvicinuàellu,cum'èquelluchìhàcriatucun ellu;
31Sirallegrainapartiabitabilediasoterra;èimopiacè eranucùifigliolidil'omi
32Avàdunque,ofiglioli,stammiàsente,perchèbeati quellichìguardanuimomodi.
33Ascoltatel'istruzzioni,siatesàviu,èùnricusatemicca
34Beatul'omuchìmisente,fighjenduognighjornuàemo porte,aspittenduàipostidiemoporte
35Perchèquelluchìmitrova,trovaavita,èuttenegrazia diuSignore
36Maquelluchìpeccacontr'àmè,s'offighjaasoànima: tuttiquellichìmiodianuamanuamorte
CAPITOLU9
1Asaviezzahàcustruituasocasa,hàscavatuisosette pilastri:
2Hàtombuesobestie;hàmischjatuusovinu;ellahà ancufurnituasotavola.
3Hàmandatuesofanciulle,gridanantuàilochipiùaltidi acità,
4Quelluchìhèsimplice,ch'ellusivultòquì;quant'èà quelluchìvoleintelligenza,lidice:
5Venite,manghjadiumopane,èbeiediuvinuch’aghju mischiatu.
6Abbandunàistolti,ècampà;èandàinumodudi capiscenu
7Celuiquiréprimandelemoqueurs'enprendàlui-même, etceluiquiréprimandeleméchants'enprend.
8Ùnrimproveratemiccauschernu,perch'elluùntiodià: rimproverateunomusàviu,ètiamarà
9Dàistruzzioniàunomusàviu,èsaràancupiùsàviu; insegnaàunomughjustu,ècresceinl'aprenu
10UtimorediuSignorehèuprincipiudiasaviezza,èa cunniscenzadiusantuhèl'intelligenza
11Perchèpermèitoghjornisaranumultiplicati,èl'annidi atovitaseranuaumentati.
12S'ètùsìsàviu,saraisàviupersèstessu:mas'ètùti disprezza,tùsoluapurtari
13Adonnainsensatahèclamorosa:hèsimplice,èùnsapi nunda
14Perchèsimetteàaportadiasocasa,nantuàunsediu inl'altilochidiacità,
15Perchjamàipassagerichìvanughjustunantuàaso strada:
16Qualehèsèmplice,ch'ellusivultòquì;èàquelluchì voleintelligenza,lidice:
17L'acquearrubatesòdolci,èupanemanghjatuinsicretu hèpiacevule.
18Maelluùnsàchìimortisòquì;èchìisoinvitatisòin ufondudil'infernu
CAPITOLU10
1IpruverbiidiSalomone.Unfigliolusàviurendeun babbufelice,maunfigliolustupiduhèapesantezzadiaso mamma
2Itesoridiamalvagitàùnvanuànunda,maaghjustizia liberadaamorte
3L'Eternuùnpermettemiccachìl'ànimadiighjustich'elli soffrenudifame,mascacciàasostanzadiigattivi.
4Hèdiventatupoviruquelluchìtrattacùamanuflessa,ma amanudiidiligentirendericca
5Quelluchìcullighjainl'estiuhèunfigliolusàviu;ma quelluchìdormeinacuglierahèunfiglioluchìcausa vergogna
6Ebenedizionisònantuàucapudiighjusti,maa viulenzacopreaboccadiigattivi
7Amemoriadiighjustihèbenedetta,maunomedii gattivisiputrirà
8Usàviudicorericeveràicumandamenti,mauscemu sàviucascarà
9Quelluchìcamminadrittu,camminainmodusicuru;ma quelluchìpervertiisomodiseràcunnisciutu
10Quelluchìfacil'ochjucùl'ochjucausatristezza; 11Aboccadil'omughjustuhèunpozzudivita,maa viulenzacopreaboccadiigattivi
12L'odiususcitaliti,mal'amorecopretuttiipeccati.
13Inilabbrediquelluchìhàl'intelligenzasitrovaa saviezza;maunavergahèperuspinudiquelluchìhè senzaintelligenza.
14L'omisàviimettenuacunniscenza,maaboccadiistolti hèvicinuàadistruzzione
15Aricchezzadiuriccuhèasocitàforte:adistruzzione diipoverihèasomiseria.
16Utravagliudiighjustitendeàavita,ufruttudiigattivi àupeccatu.
17Hèinumodudiavitachìguardal'istruzzione,ma quelluchìricusaarimproverasbaglia
18Quelluchìnascondel'odiucùlabbrebugie,èquelluchì dicecalunnia,hèunstupidu.
19Inamultitùdinedieparolleùnmancamiccaupeccatu; maquelluchìrinfriscàesolabbrahèsàviu
20Alinguadiughjustuhècum'èl'argentusceltu:ucore diigattivihèpocuvalore
21Elabbrediighjustipascenuparechji,maistoltimorenu permancanzadisaviezza
22AbenedizzionediuSignorerendericca,èùn aghjunghjemiccadolorecunella.
23Hècum'èunscherzuperunscemudifàumale,maun omudiintelligenzahàsaviezza
24Utimorediugattivu,venenantuàellu,maudesideriu diighjustiseràaccoltu
25Cum'èuturbulupassa,cusìugattivuùnhèpiù,mau ghjustuhèunfundamentueternu.
26Cum'èl'acituàidenti,ècum'èufumuàl'ochji,cusìhè upigroàquellichìumandanu
27UtimorediuSignoreallungaighjorni,mal'annidii gattiviseranuaccurtati
28Asperanzadiighjustiseràagioia,mal'aspittàdii gattiviperisce.
29Aviadil'Eternuhèaforzaperidiritti,maa distruzzioneseràperitravagliadoridil'iniquità
30Ighjustiùnsaranumaicacciati,maigattiviùnabitanu miccaaterra
31Aboccadiughjustudàasaviezza,maalinguaperversa seràtagliata.
32Elabbradiighjustisanuciòchìhèaggradèvule,maa boccadiigattiviparlainghjulizia
CAPITOLU11
1AfalzabilanciahèabominazioneperuSignore,maun pesughjustuhèusopiacè
2Quanduvenel'orgogliu,veneavergogna;macùl'umile hèasaviezza.
3L'integritàdiirettiliguiderà,maaperversitàdii trasgressorilidistruggerà
4Aricchezzaùnprufiteghjamiccainughjornudil'ira,ma aghjustizialiberadaamorte
5Aghjustiziadiuperfettudirigeràasostrada,mau gattivucaderàperasopropriagattivezza
6Aghjustiziadiigiustililiberarà,maitrasgressorisaranu pigliatiinasopropriacattiveria
7Quanduunomugattivumori,asoaspittàperisce,èa speranzadil'omiinghjustiperisce
8Ughjustuhèliberatudauguai,èugattivuveneinuso locu
9L'ipocrita,cùasobocca,distruggeusovicinu,macùa cunniscenzaseràliberatuughjustu.
10Quanduvabècùighjusti,acitàsirallegra;èquandui gattiviperiscenu,cihèugridamentu
11Perabenedizzionediigiusti,acitàhèinnalzata,mahè abbattutadaaboccadiigattivi
12Quelluchìhèsenzasaviezzadisprezzausovicinu,ma l'omudiintelligenzasitace.
13Uncuntatorepalesaisicreti,maquelluchìhèdiu spiritufidudissimuleamateria.
14Induveùncihècunsigliu,upopulucascà,maina multitùdinedicunsigliericihèsalvezza
15Quelluchìhèassicuratuperunstranieru,s'intendeper ellu,èquelluchìodiaasicurazionehèsicuru.
16Adonnagraziaconserval'onore,èl'omiforti conservanuricchezze
17L'omumisericordiosofacebèàasoànima,maquellu chìhècrudeledisturbaasocarne
18Ugattivifaciuntravagliuingannatu,maàquelluchì sembraaghjustiziaseràunaricumpensasicura
19Cum'èaghjustiziatendeàavita,cusìquelluchì persegueumale,upersegueàasomorte.
20Quellichìsòdicoriperversusòabominazioneàu Signore;maquellichìsòdrittiinasostradasòasopiacè
21Ancus'èamanughjuntainmanu,igattiviùnsaranu miccaimpuniti,maasumentediighjustiseràliberata
22Cum'èungioiellud'oruinumusudiunporcu,cusìhè unadonnabellachìhèsenzadiscrezione.
23Udesideriudiighjustihèsolubè,mal'aspittàdii gattivihèarabbia
24Cihèchìsparghje,èancucresce;etilyaquiretient plusqu'ilnefaut,maistendàlapauvreté
25L'animaliberaleseràingrassata,èquelluchìabrevaserà ancuabbeveratustessu.
26Quelluchìfermaugranu,upopuluumaledicà,maa benedizzioneserànantuàatestadiquelluchìuvende
27Quelluchìcercadiligentementeubonusiprocuraa grazia;
28Quelluchìcredeinesoricchezzecascarà,maighjusti fiuriscenucum'èunramu.
29Quelluchìdisturbaasocasa,erediteuventu,èuscemu seràuservitorediusàviudicore
30Ufruttudiighjustihèunarbredivita;èquelluchì vincel'animahèsàviu
31Eccu,ighjustiseranuricompensatiinaterra:assaipiùi gattivièipeccatori.
CAPITOLU12
1Quelluchìamal'istruzzioneamaacunniscenza;ma quelluchìodiaarimproveruhèbruttu
2L'omubonuottienegraziadiuSignore,mal'omudi malvagicundannarà
3Unomuùnseràmiccastabilitudaamalvagità,maa radicadiughjustuùnseràmiccamossa
4Adonnavirtuosahèunacuronaperusomaritu,ma quellachìsivargognahècum'èaputrezzainisoossi
5Ipinsamentidiighjustisòghjusti,maicunsigliidii gattivisòinganni
6Eparollediigattivisòinagguatuperusangue,maa boccadiighjustililiberarà
7Igattivisòabbattuti,èùnsòmicca,maacasadiighjusti siferma.
8L'omuseràlodatuseconduasosaviezza,maquelluchì hèdicoreperversuseràdisprezzatu
9Quelluchìhèdisprezzatu,èhàunservitore,hèmegliu chèquelluchìsionora,èùnmancadipani
10L'omughjustucunsidereghjaavitadiasobestia,mae misericordiadiigattivisòcrudeli.
11Quelluchìlabraasoterrasaràsaziatudipani;ma quelluchìseguitaivani,hèsenzaintelligenza.
12Ugattivibramaaretadil'omigattivi,maaradicadiu ghjustudàfruttu
13Ugattivuhèingaghjatudaatrasgressionediesolabbra, maughjustuescedauguai.
14L'omuseràsaziatudibèdaufruttudiasobocca,èa ricumpenzadiemanidil'omuliseràrimbursatu
15Aviadiustupiduhèghjustuinisoochji,maquelluchì ascoltaicunsigliihèsàviu
16L'iradiustupiduhèavàcunnisciuta,mal'omuprudente copreavergogna
17Quelluchìdiceaveritàmostraaghjustizia,maunfalsu testimoneinganna.
18Cihèchìparlacum'èipiercingdiunaspada,maa linguadiusaviuhèsalute
19Ulabbrediaveritàseràstabilitupersempre,maa linguabugiahèsoluperunmumentu
20L'ingannimentuhèinucorediquellichìimaginanuu male,maàicunsiglieridiapacehègioia.
21Ùnaccadiràmiccamaleàughjustu,maigattivisaranu pienidimale
22LabbrementiresòabominazioneàuSignore,maquelli chìtrattanuveramentesòusopiacè
23L'omuprudentedissimuleacunniscenza,maucoredii stoltiproclamaafollia.
24Amanudiidiligentiduveràregnu,maipigriseranu sottumessiàutributu
25Apistezzainucoredil'omul'accascia,maunabona parollalirallegra
26Ughjustuhèpiùeccellentechèusovicinu,maaviadii gattiviliseduce.
27L'omupigroùnarrostamiccaciòch'elluhàpigliatuàa caccia,maasostanzadil'omudiligentehèpreziosa
28Inaviadiaghjustiziahèavita;èinupercorsuùncihè miccamorte
CAPITOLU13
1Ufigliolusàviusentel'istruzzionidiusobabbu,mau schernuùnsentemiccarimproveru.
2L'omumanghjaràbèdaufruttudiasobocca,mal'anima diitrasgressorimanghjaràaviulenza
3Quelluchìguardaasobocca,guardaasovita;maquellu chìapreesolabbrehàdadistruzzione
4L'animadiupigrobrama,èùnhànunda;mal'animadiu diligenteseràingrassata
5L'omughjustuodiaaminzogna,mal'omugattivuhè disprezzu,èveneinvergogna
6Aghjustiziaguardaàquelluchìhèghjustuinastrada, maagattivezzaabbatteupeccatore
7Cihèchìsifaciriccu,maùnhànunda;
8Uriscattudiavitadil'omuhèasoricchezza,mau poviruùnsentemiccaarimproveru
9Alucediighjustisirallegra,maalampadadiigattivisi spegnerà
10Soludal'orgogliuveneadisputa,macùibècunsigliati hèasaviezza.
11Aricchezzaottenutadaavanitàseràdiminuita,ma quelluchìraccogliecùutravagliucresce
12Asperanzadifferitarendeucoremalatu,maquanduu desideriuvene,hèunarbredivita.
13Quelluchìdisprezzaaparollaseràdistruttu:maquellu chìtemeucumandamentuseràricumpinsatu.
14Alegediusàviuhèunasurgentedivita,per alluntanassidailaccidiamorte
15Abonaintelligenzadàgrazia,maaviadiitrasgressori hèdura.
16Ogniomuprudentetrattacùacunniscenza;mau stupiduapreasofollia
17Unmessaggerugattivucadeinmale,maun imbasciadorefideluhèsalute
18Povertàèvergognasaranuperquelluchìricusa l'istruzzione,maquelluchìcunsidereghjaacorrezioneserà onoratu
19Udesideriurializatuhèdolceàl'anima,mahè abominazioneperistoltidialluntanassidaumale
20Quelluchìcamminacùl'omisàviiseràsàviu,mau cumpagnudiipazziseràdistruttu.
21Umalepersegueipeccatori,maàighjustiubèserà rimbursatu
22L'omubonulasciaunaereditààifigliolidiisofiglioli, èaricchezzadiupeccatorehèriservataàughjustu
23Cihèassaimanciariinalabouradiipoveri,macihè chìhèdistruttupermancanzadighjudiziu.
24Quelluchìrisparmiaasovergaodiausofigliolu;ma quelluchìl'ama,ucastighjaàtempu
25Ughjustumanghjapersaziàasoànima;mauventredi ugattivumanca
CAPITOLU14
1Ognidonnasàviacustruisceasocasa,maastoltaa strappacùesomani.
2QuelluchìcamminainasoghjustiziatemeuSignore,ma quelluchìhèperversuinisomodiudisprezza
3Inaboccadiistoltihèunavergadiorgogliu,maelabbre diisàviilicunservanu
4Induveùncihèmiccaboi,ulettinuhèpulitu,maassai crescitahèdaaforzadiuboi.
5Untistimonefiduùnmentirà,maunfalsutistimunianza diràbugie
6Udisprezzucercaasaviezza,èùnatrova,maa cunniscenzahèfaciuleàquelluchìcapisce
7Andatedaaprisenzadil'omustupidu,quanduùnvede miccainelluelabbradiacunniscenza.
8Asaviezzadiuprudentehèdicapisceusomodu,maa folliadiistoltihèl'ingannimentu.
9Ipazzisiburlananudiupeccatu,matràighjusticihè grazia
10Ucorecunnosceasopropriaamarezza;èunstraneru ùns'intruducemiccacùasogioia.
11Acasadiigattiviseràsfondata,mautabernaculudii ghjustifiuriscerà
12Cihèunastradachìpareghjustuàl'omu,maafinehèa viadiamorte
13Ancuinarisaucorehèdulore;èafinediquellagioia hèapesantezza
14Ucurrettuinucoreseràpienudiisomodi,èunomu bonuseràsaziatudaellustessu.
15Usèmplicecredeogniparolla,mal'omuprudente guardabèàandà
16L'omusàviuteme,ès'alluntanadaumale;
17Quelluchìhèprestuinfuriaagiscestupidu,èl'omudi malvagihèodiatu
18Isimplicierediteafollia,maiprudentisòincurunatidi sapè.
19Umalesiinchinadavantiàubonu;èigattiviàeporte diighjusti
20Upoviruhèodiatuancudausovicinu,mauriccuhà assaiamichi
21Quelluchìdisprezzausovicinupecca,maquelluchìhà pietàdiupoviru,hèfelice
22Ùnsbaglianumiccaquellichìinventanuumale?maa misericòrdiaèaveritàsaranuperquellichìpensanubè.
23Inognitravagliucihèprufittu,maudiscorsudielabbre tendesoluàamiseria
24Acoronadiisàviihèasoricchezza,maastoltezzadii stoltihèunafollia
25Untestimoneveruliberal'anime,mauntestimone ingannatudicebugie.
26InutimorediuSignorehèunafortefiducia,èiso figliolianuunlocudirifughju
27UtimorediuSignorehèunasurgentedivita,per alluntanassidailaccidiamorte
28Inamultitùdinediupopuluhèl'onorediurè,maina mancanzadighjentehèadistruzzionediuprincipe.
29Quelluchìhèlentoàl'irahèdigrandeintelligenza;ma quelluchìhèprestudispirituesaltaafollia
30Uncoresanuhèavitadiacarne,mainvidiaa putrefazionedil'ossi
31CeluiquiopprimelepauvrereprochesonCréateur, maisceluiquil'honoreapitiédupauvre.
32Ugattivuhècacciatuinasogattivezza,maughjustuhà asperanzainasomorte
33Asaviezzariposainucorediquelluchìhà l'intelligenza;maciòchìhèinmezuàipazzihèfattu cunnosce
34Aghjustiziaesaltaunanazione,maupeccatuhèun vituperuàognipopulu
35Agraziadiurèhèversuunservitoresàviu,maaso còllerahècontruàquelluchìcausavergogna.
CAPITOLU15
1Unarispostadolcealluntanal'ira,maeparolletristi suscitanul'ira
2Alinguadiusàviuusaacunniscenzabè,maaboccadii stoltisparghjeastoltezza
3L'ochjidiuSignoresòinognilocu,fighjenduumaleèu bonu
4Unalinguasanahèunarbredivita,maaperversitàin questuhèunabrecciainuspiritu
5Ustupidudisprezzal'istruzzionidiusobabbu,maquellu chìcunsidereghjaarimproverahèprudente
6Inacasadiighjusti,cihèassaitesoru,mainirivinutidi igattivicihèguai
7Elabbradiisàviisparghjenuacunniscenza,maucoredi istoltiùnfacimiccacusì.
8UsacrifiziudiigattivihèunaabominazioneàuSignore, maapreghieradiighjustihèusopiacè
9AviadiigattivihèunaabominazioneperuSignore,ma elluamaquelluchìseguitaaghjustizia
10Acurrezzionehèaggradèvuleperquelluchì abbanduneghjaastrada;
11L'infernuèadistruzzionesòdavantiàuSignore: quantupiùchèucoridiifigliolidil'omi?
12Uburlatoreùnamamiccaquelluchìurimprovera,èùn vààisavi
13Uncoreallegrufaceunvisuallegru,madaudulorediu coreuspirituhèrottu.
14Ucorediquelluchìhàl'intelligenzacercaa cunniscenza,maaboccadiistoltisialimentadiafollia
15Tuttiighjornidil'afflittisògattivi,maquelluchìhèdi coreallegruhàunafestacuntinua
16HèmegliupocucùutimorediuSignorechèungrande tesoruèguaicunellu
17Hèmegliuunacenad'erbeinduvecihèl'amore,chèun buestallatuèl'odiucunellu.
18L'omuinfuriasuscitaadisputa,maquelluchìhèlentoà arabbiacalmaadisputa
19Aviadil'omupigrihècum'èunasiepedispine,maa stradadiughjustuhèchjara
20Ufigliolusàviufacegioiaàubabbu,mal'omustupidu disprezzaasomamma.
21Afolliahèunagioiaperquelluchìhèdisprezzudi saviezza;mal'omud'intelligenzacamminaindirittu
22Senzacunsiglii,iscopisòdisappruvati,maina multitùdinedicunsiglierisòstabiliti
23L'omuhàgioiadaarispostadiasobocca,èunaparolla dettaàutempu,quantuhèbona!
24Umodudiavitahèsopraàusàviu,perch'ellusi alluntassidal'infernusottu
25L'Eternudistruggeacasadil'orgogliosi,maellu stabilisceafruntieradiavedova
26Ipinsamentidiigattivisòunaabominazioneperu Signore,maeparollediipurisòparollepiacevuli.
27Quelluchìhèaviditàdiguadagnàdisturbaasocasa; maquelluchìodiairigalivivrà
28Ucorediighjustistudiaperrisponde:maaboccadii gattivisparghjecosemale
29USignorehèluntanudaigattivi,masenteapreghiera diighjusti.
30Alucedil'ochjirallegraucore,èunabonarelazione ingrassal'ossi
31L'arechjachìsenteurimproverudiavitafermatrài savi
32Quelluchìricusal'istruzzionidisprezzaasoànima;ma quelluchìsentearimproverupiglial'intelligenza.
33UtimorediuSignorehèl'insignamentudiasaviezza;è davantiàl'onorehèl'umiltà.
CAPITOLU16
1Apreparazionediucoreinl'omu,èarispostadialingua, venedauSignore
2Tuttiimodidil'omusòpulitiàisoochji;mauSignore pesaispiriti
3CunditeevostreopereàuSignore,èivostripinsamenti saranustabiliti.
4USignorehàfattututteecoseperellustessu:iè,ancui gattiviperughjornudiumale
5Tuttiquellichìsòorgogliosidicoresòabominazioneper uSignore:ancus'elluhèamanuinmanu,ùnsaràmicca impunitu
6Peramisericordiaèaveritàl'iniquitàhèpurificata,èdau timorediuSignorel'omis'alluntanudaumale.
7Quanduimodidil'omupiacenuàuSignore,ancuiso nemichisòinpacecunellu.
8Hèmegliuunpocucùghjustiziachègrandirivinutisenza dirittu
9Ucoredil'omucuncepisceasostrada,mauSignore dirigeisopassi.
10Unasentenzadivinahèinelabbrediurè:asoboccaùn trasgredemiccainughjudiziu
11Upesughjustuèl'equilibriusòàuSignore:tuttiipesi diusaccusòusotravagliu
12Hèunaabominazioneperirèdifàumale,perchèu tronuhèstabilitudaaghjustizia
13Ilabbraghjustisòupiacèdiirè;èamanuquelluchì parlabè.
14L'iradiunrèhècum'èmessaggeridiamorte,maun omusàviuapacificà
15Àalucediafacciadiurèhèavita;èusofavorehè cum'èunanuvoladil'ultimapioggia
16Quantuhèmegliuàotteneasaviezzachèl'oru!e piuttostud'avèl'intelligenzaperesseelettuchèl'argentu!
17Astradadiighjustihèdialluntanassidaumale:quellu chìguardaasostradacunservaasoànima
18L'orgogliuvaprimadiadistruzzione,èuspiritu superbuprimadiacaduta
19Hèmegliuessed'umilespiritucùl'umili,chèdisparteu spogliucùl'orgogliosi.
20Quelluchìtrattaunamateriacunsàviu,truveràbè,è quelluchìsifidainuSignore,hèfelice
21Usàviudicoreseràchjamatuprudente,èadolcezzadi elabbraaumental'apprendimentu
22L'intelligenzahèunasurgentedivitaperquelluchìl'hà, mal'istruzzionidiipazzihèunafollia.
23Ucorediusàviuinsegnaasobocca,èaghjunghjeaso labbra
24Eparollepiacevulisòcum'èunfavo,dolceàl'anima,è saluteàl'ossi
25Cihèunaviachìparighjustuàl'omu,maafinehèavia diamorte.
26Quelluchìtravaglia,travagliaperellustessu;perchèa soboccalibramadaellu
27L'omuempiuscavaumale,èinisolabbracihècum'è unfocuardente
28L'omudisgraziatusuminaalite,èunsussurruseparai principaliamichi.
29L'omuviulenteattraeusovicinu,èuportaàastradachì ùnhèmiccabona.
30Chjodeisoochjiperinventàcosedisgraziate:muvendu esolabbre,faceumale
31Atestacanosahèunacoronadigloria,s'ellusitrovain aviadiaghjustizia.
32Quelluchìhèlentoàcòllerahèmegliuchèuputente;è quelluchìguvernausospirituchèquelluchìpigliauna cità
33Ulottuhèghjittatuingrembo;matuttaadisposizione hèdiuSignore.
CAPITOLU17
1Hèmegliuunpezzuasciuttu,èatranquillitàcunellu,chè unacasapienadisacrificicùliti
2Unservitoresàviuduveràregnunantuàunfiglioluchì causavergogna,èaveràunapartedil'ereditàtràifratelli.
3Apignattahèperl'argentu,èufornuperl'oru,mau Signoreprovaicori.
4Ugattivufacecuradifalsilabbra;èunbugiardariudà l'arechjaàunalinguacattiva
5CeluiquisemoquedupauvrereprochesonCréateur,et celuiquiseréjouitdescalamitésneresterapointimpuni.
6Ifigliolidiizitellisòacoronadiivechji;èagloriadii zitellisòisobabbi
7Undiscorsueccellentiùndiventamiccastupidu,èancu menuunprìncipelabbrabugie
8Unrigaluhècum'èunapetrapreziosaàl'ochjidiquellu chìl'hà:induvesigira,prospera
9Quelluchìcopreunatrasgressionecercal'amore;ma quelluchìripeteunamateriaseparaassaiamichi.
10Arimproveraentrapiùinl'omusàviuchècentustriscia inustupidu
11L'omucattivucercasoluarivolta:dunqueun messaggerucrudeleseràmandatucontruàellu
12Chìl'orsaarrubbatadiisocuccioliscuntràunomu, piuttostuchèunstupiduinasofollia.
13Quelluchìricompensaumaleperubè,umaleùnsi abbandunàmiccadaasocasa
14Uprincipiudialitehècum'èquanduomusguassate l'acqua:dunquelasciàadisputa,primach'ellasia ingaghjata
15Quelluchìghjustificàugattivu,èquelluchìcundannau ghjustu,ancututtiduisòabominazioneàuSignore
16Perchècihèunprezzuinamanudiustupiduperpiglià asaviezza,postuch'elluùnhàmiccacoreperella?
17Unamicuamainognimumentu,èunfratelluhènatu perl'avversità
18Unomusenzaintelligenzabatteemani,èdiventasicura inpresenzadiusoamicu
19Hèamatuatrasgressionechìamaadisputa,èquelluchì esaltaasoportacercaadistruzzione.
20Quelluchìhàuncoreperversuùntrovamiccabè,è quelluchìhàunalinguaperversacadeinmale
21Quelluchìnasceunscemu,ufaciàusodulore,èu babbudiuscemuùnhàmiccagioia
22Uncoreallegrufacebècum'èunamedicina,maun spiritustruttuseccal'ossi.
23Unomugattivupigliaunrigaludaupettuperpervertii modidiughjudiziu
24Asaviezzahèdavantiàquelluchìhàintelligenza;ma l'ochjidiunstupidusòinl'estremitàdiaterra
25Ufigliolustupiduhèunduloreperubabbu,è l'amarezzaperquelluchìl'hàparturitu
26Ancudipunisceighjustiùnhèmiccabè,nèdichjappài prìncipiperl'equità
27Quelluchìhàacunniscenzarisparmiaesoparolle,èun omudiintelligenzahèdiunspiritueccellente
28Ancuunstupidu,quand'ellusitace,hècunsideratu sàviu;èquelluchìchjudeesolabbrahèstimatuunomu d'intelligenza
CAPITOLU18
1Permezudiudesideriul'omu,s'hèseparatu,cercaè s'intruduceinognisaviezza
2Uscemuùnhàmiccapiacèdil'intelligenza,machìuso coresiscopre.
3Quanduveneigattivi,veneancuudisprezzu,ècù l'ignominiaurimproveru.
4Eparollediaboccadil'omusòcum'èacqueprufonde,è asurgentediasaviezzacum'èunruscellochìscorri
5Ùnhèmiccabèd'accettàapersonadiugattivu,per rinviàighjustiinughjudiziu.
6Elabbrediuscemuentranuinlite,èasoboccachjamài colpi
7Aboccadiustupiduhèasodistruzzione,èesolabbrasò ulacciudiasoànima
8Eparollediuncuntatoresòcum'èferite,èfalanuin l'internudiuventre
9Ancuquelluchìhèpigroinusotravagliuhèfratelludi quelluchìhèungrandeperditore.
10Unomedil'Eternuhèunatorreforte:ughjustucorrein ellu,èhèsalvu
11Aricchezzadil'omuriccuhèasocitàforte,ècum'èun murualtuinusopropiuvantu
12Primadiadistruzzione,ucoredil'omuhèarrogante,è davantiàl'onorehèumiltà.
13Quelluchìrispondeàunacosaprimadisente,hèuna folliaèunavergognaperellu
14Uspiritudil'omususteneasoinfirmità;maunspiritu ferituchìpòsuppurtà?
15Ucorediiprudentipigliaacunniscenza;èl'arechjadi usàviucercaacunniscenza.
16Urigaludil'omulifaspaziu,èuportadavantiài grandiomi
17Quelluchìhèuprimuinasocausapareghjustu;ma veneusovicinuèucerca
18Ulottufacecessàedisputa,èsisparghjetràiputenti
19Unfratelluoffesuhèpiùdifficiulidivincechèunacità forte,èesodisputasòcum'èesbarrediuncastellu
20Uventredil'omuseràsaziatudiufruttudiasobocca; ècùl'aumentudiesolabbraseràpienu.
21Amorteèavitasòinuputeredialingua;èquellichì l'amanumanghjaranuusofruttu
22Quelluchìtrovaunamògliatrovaunabonacosa,è uttenegraziadiuSignore
23Ipoverifacianupricà;mairicchirispundenurussu
24L'omuchìhàl'amichideveesseamichevule,ècihèun amicuchìsifermapiùvicinuchèunfratellu
CAPITOLU19
1Hèmegliuupoviruchìcamminainasointegrità,chè quelluchìhèperversuinisolabbra,èhèstupidu
2Inoltre,chìl'ànimasiasenzacunniscenza,ùnhèmicca bè;èquelluchìs'aprezzacùisopedipecca
3Astupiditàdil'omupervertisceasostrada,èusocore s'irritacontr'àuSignore
4Aricchezzafaceparechjiamichi;maupoviruhè separatudausovicinu
5Unfalsutistimoneùnrestamiccaimpunitu,èquelluchì dicebugieùnscapperà.
6Parechjesupplicheranuuprìncipi,èogniomuhèun amicuperquelluchìdàrigali
7Tuttiifratellidiupoviruuodianu:quantupiùiso amichisialluntananudaellu?liperseguecùparolle,mali mancanu
8Quelluchìpigliaasaviezzaamaasoànima:quelluchì guardal'intelligenzatruveràubonu.
9Unfalsutistimoneùnsaràmiccaimpunitu,èquelluchì dicebugieperiscerà.
10Upiacèùnhèmiccadegneperunstupidu;assaimenu perunservitoreperavèregnunantuàiprìncipi
11Adiscrezionediunomurinviaasocòllera;èhèaso gloriadipassàperunatrasgressione.
12L'iradiurèhècum'èuruggitudiunleone;mauso favorehècum'èrugiadanantuàl'erba
13Ufigliolustupiduhèadisgraziadiusobabbu,èe cuntenzionidiamogliasòunagocciacontinua
14Acasaèaricchezzasòl'ereditàdiibabbi,èamoglia prudentehèdauSignore
15Apigriziacadeinunsonnuprufondu;èun'anima oziosasoffreràafame.
16Quelluchìguardaucumandamentuguardaasoànima; maquelluchìdisprezzaisomodi,morirà
17QuelluchìhàpietàdiupoviruprestaàuSignore;èciò ch'elluhàdatu,lipagheràdinò
18Castighjateutofigliolumentrecihèsperanza,èùn lasciatemiccaatoànimarisparmiàusochianci.
19L'omudigrandeirasoffreràapunizione,perchès'ètù l'aveteliberatu,vitoccaàfàdinò
20Ascoltaucunsigliu,èricevestruzzione,peressesàviu inuvostruultimufine
21Cisòparechjidispusitiviinucoredil'omu;mau cunsigliudiuSignore,chìferma.
22Udesideriudil'omuhèasobontà,èupoviruhèmegliu chèunbugiardariu
23UtimorediuSignoretendeàavita;ùnseràmicca visitatucùumale
24L'omupigritupiattaasomanuinusopettu,èùnla portapiùàasobocca.
25Colpiteudisprezzu,èusimplicisiguardà;è rimproveratequelluchìhàl'intelligenza,ècapiscea cunniscenza.
26Quelluchìsguassateusobabbu,ècacciàasomamma, hèunfiglioluchìcausavergognaèportavituperi
27Cessate,umofigliolu,disentel'istruzzionichìfacenu sbagliàdaeparollediacunniscenza
28Untistimoneimpiodisprezzaughjudiziu,èaboccadii gattividevoral'iniquità.
29Ighjudiziisòpreparatiperidisprezzatori,èferiteperu spinudiistolti
CAPITOLU20
1Uvinuhèunburlone,abevandafortehèfuriosa,èquellu chìhèingannatuperquessaùnhèmiccasàviu
2Utimorediurèhècum'èuruggitudiunleone:quellu chìuprovocaincòllerapeccacontruàasoànima.
3Hèunonoreperl'omudicessàdiliti,maognistupidu s'ingiru
4Upigriùnararàperviadiufretu;dunquedumandràina cugliera,èùnhànunda
5Ucunsigliuinucoredil'omuhècum'èl'acquaprufonda; maunomudiintelligenzaatiraràfora
6Amaiòpartedil'omipruclameranuognunuasobontà: maunomufiduchìpòtruvà?
7Ughjustucamminainasointegrità:isofigliolisò benedettidopuàellu
8Unrèchìsimetteinutronudiughjudiziusparghjetuttu umalecùisoochji.
9Qualepòdì:Aghjupurificatuumocore,puridiumo peccatu?
10Diversipesièdiversemisure,tuttiduisòabominazione àuSignore
11Ancuunzitelluhècunnisciutudaisoatti,s'elluhèuso travagliupuri,ès'elluhèghjustu.
12L'arechjachìsenteèl'ochjuchìvede,uSignorehàfattu ancututtidui
13Ùnamatemiccausonnu,perchèùnveneinmiseria; apreitoochji,èvisaziatedipane
14Ùnhènunda,ùnhènunda,diceucumpratore;ma quanduelluhèandatu,allorasivanta
15Cihèl'oru,èunamultitùdinedirubini,mailabbredia cunniscenzasòunghjuvellupreziosu.
16Pigliateusovestituchìhègarantituperunstranieru,è pigliateunpegnudielluperunadonnastraniera
17Upanediingannihèdolceàl'omu;madopuasobocca saràpienadighiaia
18Ogniscopuhèstabilitudaucunsigliu,ècunboni cunsigliifateaguerra.
19Quelluchìviaghjacum'èuncuntipalesaisicreti;per quessa,ùns'immischiatemiccacùquelluchìflatacùeso labbra.
20Quelluchìmaledicàusobabbuoasomamma,aso lampadaseràspentainabughjurascura
21L'ereditàpòesseacquistatainfrettaàuprincipiu;maa fineùnseràmiccabenedetta
22Ùnditemicca:ricompenseraghjuumale;maaspettain uSignore,èelluvisalverà.
23DiversipesisòunaabominazioneperuSignore;èun falsuequilibriuùnhèmiccabonu
24Ipassidil'omusòdiuSignore;cumupòunomuallora capisceusomodu?
25Hèunatrappulaperl'omuchìdevoraciòchìhèsantu,è dopuàiprughjettidifàinchiesta.
26Unrèsàviusparghjeigattivi,èportaarotanantuàelli 27Uspiritudil'omuhèacandeladiuSignore,chìscruta tuttel'internudiuventre.
28Amisericordiaèaveritàpreservanuurè,èusotronu hèsustinutudaamisericordia
29Agloriadiighjovanihèasoforza,èabellezzadii vechjihèucapugrisgiu
30Uturchinudiunaferitapurighjaumale;
CAPITOLU21
1Ucorediurèhèinmanudil'Eternu,cum'èifiumidi l'acqua;elluuportainduveelluvole
2Ognimodudil'omuhèghjustuinisoochji,mau Signoremeditainicori.
3FàaghjustiziaèughjudiziuhèpiùpiacevuleàuSignore chèusacrifiziu
4Unsguardualtu,èuncorefieru,èl'aratudiigattivi,hèu peccatu
5Ipinsamentidiidiligentitendenusoluàl'abbundanza; madituttiquellichìsòaffrettatisoluàvulè
6L'acquistàditesoricùunalinguamentidahèunavanità sbattutadaquellichìcercanuamorte.
7Arapinadiigattivilidistruggerà;perchèsiricusanudi fàghjudiziu
8Umodudil'omuhèstranuèstranu,mainquantuàipuri, usotravagliuhèghjustu.
9Hèmegliucampàinunanguludiacasa,chèinunacasa largacùunadonnachìsbatte.
10L'animadiugattivibramaumale:usovicinuùntrova miccagraziaàisoochji
11Quanduusàviuhèpunitu,usimplicehèfattusàviu,è quanduusàviuhèstruitu,riceveacunniscenza.
12L'omughjustucunsidereghjacunprudenzaacasadii gattivi,maDiusguassateigattiviperasogattivezza
13Quelluchìfermal'arechjeàucriudiupoviru,ellu stessucriarà,maùnseràmiccaintesu
14Unrigaluinsicretucalmal'ira,èunaricumpensainu penuunaforterabbia
15Hègioiaperighjustidifàghjudiziu,maadistruzzione seràperitravagliadoridil'iniquità.
16L'omuchìs'alluntanadaastradadil'intelligenza fermaràinacungregazionediimorti
17Quelluchìamaupiacèseràunomupoviru:quelluchì amauvinuèl'oliuùnseràmiccariccu
18Ugattiviseràunriscattuperighjusti,èutrasgressore perighjusti.
19Hèmegliucampàinudesertu,chècùunadonnalitigata èarrabbiata
20Cihèuntesoruperessedesideratuèoliuinl'abitazione diisavi;maunomustupiduaspende
21Quelluchìseguitaaghjustiziaèamisericordiatrovaa vita,aghjustiziaèl'onore.
22L'omusàviuscalaacitàdiiputenti,èabbatteaforzadi asofiducia
23Quelluchìguardaasoboccaèasolingua,guardaaso ànimadaiguai
24Usonomehèusonomefieruèorgogliu,chìs'agitain fieruira.
25Abramadiupigrituutomba;perchèesomani ricusanuditravaglià
26Sibramaaviditàtuttuughjornu,maughjustudàèùn risparmia
27Usacrifiziudiugattivuhèabominazione:quantupiù, quanduuportacùunamentegattiva?
28Unfalsutistimoneperirà,mal'omuchìsenteparla sempre
29L'omugattivuindurisceasofaccia,maquant'èàu dirittu,elludirigeasostrada
30Ùncihènèsaviezzanèintelligenzanècunsigliucontru àuSignore.
31Ucavalluhèpreparatuperughjornudiabattaglia,maa salvezzahèdiuSignore.
CAPITOLU22
1Unbonunomehèpiùdaessesceltuchègrandiricchezze, èamurifavorepiuttostuchèargentuèoru
2Iricchièipoverisiscontranu:uSignorehèucreatoredi tutti
3L'omuprudenteprevedeumale,èsipiatta,maisimplici passanu,èsòpuniti.
4Perl'umiltàèutimorediuSignoresòricchezze,onoriè vita
5Spineèlaccisòinucaminudil'immubiliare:quelluchì guardaasoànimaseràluntanudaelli
6Addestrateuzitelluinastradach'elludeveandà,è quanduelluhèvechju,ùns'alluntaneramicca.
7Lericherègnesurlepauvre,etceluiquiemprunteest serviteurdeceluiquiprête.
8Quelluchìsuminal'iniquitàcuglieràavanità,èavergadi asocòllerafalà
9Quelluchìhàunochjugenerosuseràbenedettu;perchè elludàdiusopaneàipoveri.
10Scacciateuschernitore,èadisputascenderà;iè,a disputaèurimproverucessanu
11Quelluchìamaapurezzadiucore,peragraziadieso labbra,urèseràusoamicu
12L'ochjidil'Eternucunservanuacunniscenza,èellu annunziàeparollediutrasgressore
13L'omupigriddudice:Cihèunleonefora,mi uccideraghjuinicarrughji.
14Aboccadiedonnestranierehèunafossaprufonda: quelluchìhèaborritudauSignore,cicascarà
15Afolliahèligatainucorediuzitellu;maavergadi currezzionel'alluntaneràdaellu
16Celuiquiopprimelepauvrepouraugmenterses richesses,etceluiquidonneauxriches,seracertainement danslamisère
17Inclinel'arechja,èsenteeparollediisavii,èapplicàu tocoreàamocunniscenza.
18Perchèhèunacosapiacevules'elluliteneintè;ch'elli seranucuntrullatiinitolabbre
19PerchìatofiduciasiainuSignore,tiaghjufattu cunnosceoghje,ancuàtè
20Ùnviaghjumiccascrittucoseeccellentiincunsigliiè cunniscenze,
21Perfàticunnosceacertezzadieparollediaverità;per pudèrispondeàeparollediveritààquellichìtimandanu?
22Ùnvolemiccaupoviru,perchèelluhèpoviru,èùn opprimemiccal'afflittuàaporta:
23Perchèl'Eternususteneràasocausa,èspoliaràl'anima diquellichìl'anuspogliatu.
24Ùnfatemiccaamiciziacùunomuarrabbiatu;ècunun omufuriosoùnandarè:
25Perch'ùns'amparassiisomodi,èch'ùntitiriunlacciuà l'anima
26Ùnsiatemiccaunudiquellichìbattenuemani,odi quellichìsògarantiperidebiti.
27Sèvoùnavetenundaàpagà,perchèch'elluvicacciàu tolettusottuàtè?
28Ùnsguassatemiccal'anticamarcachìitobabbianu stabilitu
29Vedeunomudiligenteinisoaffari?ellusimette davantiàirè;ùnsistàdavantiàl'omisignificati
CAPITOLU23
1Quandusiteàmanghjàcununcapu,cunsidereghja diligentementeciòchìhèdavantiàtè:
2Èmetteuncutedduàagola,s'ètùsìunomudatuà l'appetite
3Ùnvulitemiccaisodelizie,perchèsòunacarne ingannosa
4Ùntravagliatemiccaperessericcu:cessatediavostra saviezza.
5Vuletemettel'ochjinantuàciòchìùnhèmicca?per ricchezzecertamentisifacenuali;volanuviacum'èun aculaversuucelu
6Ùnmanghjatemiccaupanediquelluchìhàumaluochju, nèdesiderateisomanciarisquisiti:
7Perchècum'ellupensainusocore,cusìhè:Manghjaè beie,tidice;mausocoreùnhèmiccacunvoi
8Vomiteraiupezzuchìt’aimanghjatu,èperderàeto dolceparolle
9Ùnparlatemiccaàl'arechjediunstupidu,perchè disprezzeràasaviezzadietoparolle
10Ùnsguassatemiccauvechjumarcu;èùnentremicca inicampidil'orfani:
11Perchèusoredentorehèputente;ch'ellupruderàaso causacuntè
12Applicàutocoreàl'istruzzioni,èl'arechjeàeparolledi acunniscenza
13Ùnricusatemiccaacurrezzionediuzitellu:perchè s'elluubattetecùaverga,ùnmureràmicca.
14Ubatteretecùaverga,èliberateasoanimadal'infernu
15Figliolu,s'èutocorehèsàviu,umocoresirallegrarà, ancuumeiu.
16Iè,imorenisirallegraranu,quanduitolabbreparlanu bè
17Ùnlasciatemiccainvidiautocoreàipeccatori,masia inutimorediuSignoretuttuughjornu
18Perchèdisicurucihèunafine;èatoaspittàùnserà miccatagliata.
19Ascolta,umofigliolu,èsisàviu,èguidautocoreina strada
20Ùnsiatemiccatràivignaghjoli;traidivoratoridicarne:
21Carl'ivrogneetlegourmands'appauvriront,etla somnolencerevêtiral'hommedechiffons
22Ascoltautobabbuchìt’hànatu,èùndisprezzamiccaa tomammaquand’ellahèvechja
23Cumprateaverità,èùnavendemicca;ancuasaviezza, èl'istruzzioni,èl'intelligenza.
24Ubabbudiighjustisirallegraràassai;
25Utobabbuèatomammasirallegraranu;
26Figliolu,dammiutocore,èlasciatechìitoochji fighjenuimomodi
27Perchèunaputtanahèunafossaprufonda;èunadonna stranahèunafossastretta.
28Hèancuinagguatucum'èunapreda,èaumentai trasgressoritràl'omi
29Qualehàguai?qualehàudulore?qualehàcuntenzioni? chihàbabbuli?qualehàferitesenzacausa?qualehà l'ochjirossi?
30Quellichìsistendenuàuvinu;quellichìvanuàcircàu vinumischju
31Ùnfighjatemiccaàuvinu,quanduhèrossu,quand'ellu dàusoculoreinatazza,quand'ellusimovebè.
32Àl'ultimumordecum'èunaserpente,èpungecum'èuna vipera
33Itoochjiverranuedonnestraniere,èutocoredicerà coseperverse
34Iè,saretecum'èquelluchìsimetteàmezuàumare,o cum'èquelluchìsimettenantuàacimadiunmastru
35M'anubattutu,dici,èùneramiccamalatu;m'anu battutu,èùnl'aghjumiccasentu:quandumisvegliaraghju? Cercheraghjudinovu
CAPITOLU24
1Ùnsiateinvidiosicontr'àl'omimaligni,nèvuleteesse cunelli.
2Perchèusocorestudiaadistruzzione,èesolabbra parlanudimale
3Permezudiasaviezzahècustruitaunacasa;èper capiscenuhèstabilitu: 4Èdaacunniscenza,ecameresaranupienedituttee ricchezzeprezioseèpiacevuli
5L'omusàviuhèforte;iè,unomudicunniscenzaaumenta aforza
6Perchècununcunsigliusàviufateavostraguerra,èina multitùdinedicunsigliericihèsalvezza
7Asaviezzahètroppualtaperunstupidu:ùnapreabocca inaporta.
8Quelluchìpensaàfàumaleseràchjamatuunapersona maligna
9Upensamentudiafolliahèupeccatu,èudisprezzuhè abominazioneperl'omi
10S'ètùsguassateinughjornudil'avversità,atoforzahè pocu.
11S'ètùsmettidiliberàquellichìsòattiratiàamorte,è quellichìsòprontiàesseuccisi;
12S'ètùdici:Eccu,ùnl'avemusaputu;quelluchìmedita ucoreùncunsidereghjamicca?èquelluchìguardaato ànima,ùnasà?èùnrendemiccaàognunusecondueso opere?
13Figliolu,manghjaumeli,perchèhèbonu;èufavu,chì hèdolceàutogustu:
14Alloraacunniscenzadiasaviezzaseràperatoànima: quandul'avetetrovu,alloracisaràunaricumpensa,èato aspittàùnseràmiccatagliata
15Ùnaspettatemicca,oomugattivu,contruàl'abitazione diighjusti;ùnsguassatemiccausolocudiriposu:
16Perchèl'omughjustucascasettevolte,èsirisuscita,ma igattivicaderanuinumale.
17Ùntirallegra,quanduutonemicucade,èchìutocore ùnsirallegraquand'ellus'imbazza
18Depeurquel'Eternelneleveilleetqu'ilneluidéplaise, etqu'ildétournedeluisacolère
19Ùntiafflittiperl'omigattivi,nèt'invidiadiigattivi;
20Perchèùncisaràricumpensaperl'omumale;acandela diigattivisaràspenta
21Figliolumio,temeuSignoreèurè,èùntiintruduce miccacùquellichìsòdatuàcambià.
22Perchèasocalamitàsuscitaràsubitu;èqualesàaruina dituttidui?
23SticosesòancudiisàviiÙnhèmiccabonuperavèu rispettudiepersoneinghjudiziu
24Quelluchìdiceàigattivi:Tusìghjustu;Upòpuluu maledirà,enazionil'abomineranu:
25Maàquellichìurimproveranusaràpiacè,èunabona benedizzionevenenantuàelli
26Ogniomubasgiaràesolabbrachìdàunarisposta ghjustu
27Preparateuvostrutravagliufora,èfatepervoistessuin ucampu;èdopucustruiteatocasa
28Ùnsiatemiccatistimonecontruàutovicinusenza causa;èùningannàmiccacùitolabbre.
29Ùnditemicca:l'aghjudafàcum'ellum'hàfattuàmè: renderaghjuàl'omuseconduusotravagliu
30Sòandatuperucampudiipigri,èperavignadil'omu senzaintelligenza;
31Èeccu,tuttueracresciutudispine,èl'orticheavianu cupertuasofaccia,èumurudipetrahèstatuabbattutu.
32Alloraaghjuvistu,èaghjucunsideratubè:l'aghju guardatuèaghjuricevutustruzzioni
33Maunpocudisonnu,unpocudisonnu,unpocuchjode diemaniperdorme:
34Cusìveneràatomiseriacum'èquelluchìviaghja;èu vostrudesideriucum'èunomuarmatu
CAPITOLU25
1QuestisòancupruverbiidiSalomone,chìl'omidi Ezechia,rèdiGhjuda,anucopiatu
2HèagloriadiDiuperammucciàunacosa,mal'onoredii rèhèdicircàunamateria
3Uceluperl'altitudine,èaterraperaprufundità,èucore diirèhèinsondabile.
4Cacciàascoriadal'argentu,èesceunvasuperufine
5Cacciàigattividavantiàurè,èusotronuseràstabilitu inghjustizia.
6Ùntimettemiccadavantiàurè,èùnstàmiccainulocu diigrandiomi
7Hèmegliuch'ellutisiadettu:Saliquì!ch'ètùdeviesse abbattutuinaprisenzadiuprincipechìitoochjianuvistu
8Ùnandateinfrettaàlitigà,perùnsapèmiccaciòchìfàà afine,quanduutovicinut'hàfattuvergogna.
9Discuteteavostracausacùutovicinustessu;èùn scopremiccaunsicretuàunaltru:
10Ch'elluùnl'ascoltaùntifaciavergogna,èchìato infamiaùnsialluntassi
11Unaparolladettacurrettamentehècum'èmeled'oruin ritrattid'argentu.
12Cum'èunorecchinud'oru,èunornamentud'orufinu, cusìhèunsàviurimproveruàl'arechjaubbidiente
13Cum'èufriddudianeveinutempudiacugliera,cusì hèunmessaggerufiduàquellichìumandanu:perchè rinfriscàl'animadiisomaestri
14Quelluchìsivantadiunfalsurigaluhècum'ènuvoleè ventusenzapioggia
15Perlongapazienzahèunprincipepersuasatu,èuna linguadolcerompel'ossu.
16Avetetrovuumeli?manghjaquantutibasta,perùn essesaziatudiquestu,èvomitallu
17Ritirateutopededaacasadiutovicinu;ch'elluùnsia stancuditè,ècusìtiodia
18L'omuchìrendefalsutistimunianzacontr'àusovicinu hèunmazzulu,èunaspada,èunafrecciaaffilata
19Acunfidenzainunomuinfideliintempudiguaihè cum'èundenterottu,èunpedesbulicatu
20Cum'èquelluchìsguassateunvistituinuclimafretu,è cum'èl'acitunantuàunitru,cusìhèquelluchìcantacantià uncorepisatu
21S'èutonemicuhàfami,daliàmanghjà;ets'ilasete, donne-luidel'eauàboire:
22Perchèammucciaretecarbonidifocuannantuàuso capu,èuSignoreviricumpensa
23Uventudiunorduscacciaapioggia,ècusìuvisuin furiahèunalinguachiazza.
24Hèmegliucampàinl'anguludiutettudiacasa,chècù unadonnadirissaèinunacasalarga
25Cum'èl'acquafriddaperl'animaassetata,cusìhèuna bonanutiziadaunpaeseluntanu.
26L'omughjustuchìcascàdavantiàigattivihècum'èuna fontanaturbata,èunafontecorrotta.
27Ùnhèmiccabonudimanghjàassaimeli:cusìperl'omi circàasogloriaùnhèmiccagloria
28Quelluchìùnhàmiccaregnunantuàusopropiuspiritu, hècum'èunacitàchìhèstrutta,èsenzamura.
CAPITOLU26
1Cum'èaneveinl'estiu,ècum'èapioggiainacugliera, cusìl'onoreùnhèmiccadegneperunstupidu.
2Cum'èl'acelluchìerra,cum'èarondinechìvola,cusìùn venemiccaamaledizionesenzacausa
3Unafrustaperucavallu,unabrigliaperl'asina,èuna vergapèuspinudiupazzu
4Ùnrispondimiccaàunscemuseconduasofollia,perùn esseancutucum'èellu.
5Rispondiàunscemuseconduasostoltezza,perùnesse sàviuinusopropiucuncepimentu
6Quelluchìmandaunmissaghjudaamanudiunstoltu tagliaipedi,èbeiedanni
7Egammidiizoppiùnsòmiccauguali:cusìhèuna parabolainboccaàipazzi.
8Cum'èquelluchìlegaunapetrainunafionda,cusìhè quelluchìdàl'onoreàunstupidu
9Cum'èunaspinachìcullàinmanudil'ubriacciu,cusìhè unaparabolainboccaàipazzi
10UgrandeDiu,chìhàfurmatututteecose,ricumpensau paci,èricumpisceitrasgressori.
11Cum'èuncanetornaàusovomitu,cusìuscemutornaà asofollia
12Videunomusàviuinusopropiucuncepimentu?cihè piùsperanzadiunstupiduchèdiellu
13L'omupigriddudice:Cihèunleoneinastrada;un leonehèinicarrughji.
14Cum'èaportasigiranantuàisocerniere,cusìupigritu nantuàusolettu
15Upigritupiattaamanuinusopettu;lidisgraziadi purtallatornainbocca
16Upigricuhèpiùsàviuinusopropiudisprezzuchèsette omichìponufàunaragione.
17Quelluchìpassa,èsimetteinunadisputachìùnhè miccaàellu,hècum'èquelluchìpigliauncaneper l'arechje.
18Cum'èunpazzochìlanciatizzi,frecceèmorte, 19Hèdunquel'omuchìingannausovicinu,èdice:Ùnsò miccainschernu?
20Induveùncihèmiccalegnu,quìufocusispegne;cusì induv'elluùncihèmiccacuntu,adisputacessà
21Cumeicarbonisòàicarboniardenti,èulegnuàu focu;cusìhèunomucuntentuperaccendeadisputa
22Eparollediuncuntatoresòcum'èferite,èfalanuin l'internudiuventre
23Elabbraardentièucoregattivusòcum'èuntettu cupertudiscoriad'argentu.
24Quelluchìodiadissimulacùesolabbre,èmetteinellu l'ingannimentu;
25Quand'elluparlabè,ùnlicredimicca,perchècisòsette abominazioniinusocore
26Qualeusoodiuhècupartudal'ingannimentu,aso gattivezzaseràmanifestatadavantiàtuttaacungregazione.
27Quelluchìscavaunafossa,cicascarà,èquelluchì rotolaunapetra,tornanantuàellu.
28Alinguabugiaodiaquellichìsòafflittidaella;èuna boccalusinghierafacearuina
CAPITOLU27
1Ùntivantàdidumane;perchèùnsapeteciòchìun ghjornupòpurtà
2Chìunaltrutilaude,èmiccaatobocca;unstraneru,è miccaitolabbre.
3Apetrahèpesante,èarenahèpesante;mal'iradiun stupiduhèpiùpisantichèellidui
4L'irahècrudele,èl'irahèfuriosa;maqualehècapacidi stàdavantiàl'invidia?
5Urimproveruapertuhèmegliucàl'amoresecretu
6Fidelisòeferitediunamicu;maibasgidiunnimicusò ingannatori
7L'animapienadisprezzaunfavo;maàl'animaaffamata ognicosaamarahèdolce.
8Cum'èl'acelluchìs'alluntanadausonidu,cusìhèl'omu chìs'alluntanadausolocu
9L'unguentuèuprufumerallegranuucore,cusìa dolcezzadil'amicudil'omucunucunsigliudicori
10Utoamicu,èl'amicudiutobabbu,ùnlasciatemicca; nèentreincasadiutofratelluinughjornudiatocalamità, perchèhèmegliuunvicinuvicinuchèunfratelluluntanu
11Figliolu,siasàviu,èrallegraumocore,perch’epossu rispondeàquelluchìmirimprovera.
12L'omuprudentevedeumale,èsipiatta;maisimplici passanu,èsòpuniti
13Pigliateusovestituchìhègarantituperunstranieru,è pigliateunpegnudielluperunadonnastraniera
14Quelluchìbenedicausoamicucùunavoceforte, s'alzatudimatina,seràcuntatuperelluunamaledizione.
15Unagocciacuntinuuinunghjornuassaipiovosuèuna donnalitigatasòsimili
16Quelluchìapiatta,piattauventu,èl'unguentudiaso manudiritta,chìsisvela
17Uferruaffilauferru;cusìunomuaffilaafacciadiuso amicu.
18Quelluchìguardauficu,manghjaufruttudiusofruttu; cusì,quelluchìaspettaàusomaestruseràonoratu
19Cum'èinl'acquaafacciarispondeàafaccia,cusìucore dil'omuàl'omu
20L'infernuèadistruzzioneùnsòmaipieni;cusìl'ochji dil'omuùnsòmaisoddisfatti
21Cum'èapignattaperl'argentu,èufornuperl'oru;cusì hèunomuàasolode
22Ancus'ètùbragiunscemuinunmortutràugranucù unpeste,maasostoltezzaùnsiallungheràmiccadaellu
23Siatediligenteàcunnosceustatudiivostripecuri,è fighjatebèàitogrechi
24Perchèericchezzeùnsòmiccapersempre:èacorona duraàognigenerazione?
25Ufenusivede,èl'erbatenerasimostra,èl'erbedie muntagnesòcullucate
26L'agnellisòperutovestitu,èicaprisòuprezzudiu campu
27Èaveràabbastanzalattedicapraperutomanghjà,per l'alimentudiatocasa,èperumantenimentudieto fanciulle
CAPITOLU28
1Igattivifughjenuquandunimuùnpersegue,maighjusti sòaudacicum'èunleone.
2Peratrasgressionediunaterra,parechjisòiprìncipidi questu,madaunomudiintelligenzaèdicunniscenza,u statudiquestuseràprolungatu
3Unpoviruchìopprimeupoviruhècum'èunapiovanachì ùnlasciamiccamanghjà.
4Quellichìabbanduneghjanualegelodanuigattivi,ma quellichìguardanualegeliteghjanucunelli
5L'omigattiviùncapiscenumiccaughjudiziu,maquelli chìcercanuuSignorecapiscenututteecose
6Mieuxvautlepauvrequimarchedanssadroiture,que celuiquiestperversdanssesvoies,quoiqu'ilsoitriche.
7Quelluchìguardaalegehèunfigliolusàviu;maquellu chìhèuncumpagnudil'omisbulicatisvergognauso babbu.
8Quelluchìcùl'usureèuguadagnuinghjustuaccresceiso beni,uracolteràperquelluchìhàdapietààipoveri
9Quelluchìvoltal'arechjadasentealege,ancuaso preghieraseràabominazione
10Qualehèchìudirittusismarrisceinunaviadiumale, ellustessucascàinasofossa;maighjustiaveràbèin pussessu
11L'omuriccuhèsàviuinusopropiucuncepimentu;ma upoviruchìhàl'intelligenzaucerca.
12Quandul'omighjustisirallegranu,cihèunagrande gloria;maquanduigattivis'alzanu,unomuhèoculatu 13Quelluchìcopreisopiccatiùnhàmiccaprusperu;ma quelluchìcunfessaèabbandunà,averàmisericordia
14Felicel'omuchìtemesempre:maquelluchìindurisceu socore,cascàinumale.
15Cum'èunleoneruggitu,èunorsuchìvaghja;cusìhè uncapugattivunantuàipoveri
16Uprìncipichìvolel'intelligenzahèancuungrande oppressore,maquelluchìodial'aviditàprolongeràiso ghjorni
17Unomuchìviulenzaàusanguediqualcunufughjeràin afossa;chìnimuomuliferma
18Quelluchìcaminainghjustiziaseràsalvatu;maquellu chìhèperversuinisomodi,cascaràsubitu.
19Quelluchìlabraasoterraaveràdapaneinabbundanza; maquelluchìseguitaivani,averàabbastanzamiseria.
20L'omufideliabbunderàdibenedizioni,maquelluchì s'apprettaàessericcuùnseràmiccainnocente
21Urispettudiepersoneùnhèmiccabonu,perchèperun pezzudipanequelluomutrasgredirà.
22Celuiquiseprécipitepourdevenirricheaunmauvais œil,etneserendpascomptequelapauvretéviendrasur lui
23Quelluchìdopurimproveraunomu,truveràpiùgrazia chèquelluchìadulacùalingua.
24Qualechìrobbausobabbuoasomamma,èdice:Ùn hèmiccatrasgressione;ulistessuhèucumpagnudiun distruttore.
25Quelluchìhèdicorefierususcitalitiga:maquelluchì metteasofiduciainuSignoresaràingrassatu
26Quelluchìsifidainusocorehèunstupidu:maquellu chìcamminacunprudenza,seràliberatu.
27Quelluchìdààupoviruùnmancheràmicca,maquellu chìpiattaisoochjiaveràparechjemaledizioni.
28Quanduigattivisuscitanu,l'omisipiattanu,ma quand'elliperiscenu,ighjusticrescenu
CAPITOLU29
1Quelluchì,spessurimproveratu,indurisceusocollu, seràdistruttudicolpu,èquellusenzarimediu
2Quanduighjustisòinl'autorità,upopulusirallegra;ma quanduugattivuportauregnu,upopulusilamenta.
3Quelluchìamaasaviezzasirallegrausobabbu;ma quelluchìhèincompagniadieprostitutespendeisobeni
4Urè,cùughjudiziu,stabilisceaterra,maquelluchì riceveirigalil'annunzia
5L'omuchìadulausovicinustendeunaretapèisopedi
6Inatrasgressionedil'omumale,cihèunatrappula,mau ghjustucantaèsirallegra
7Ughjustucunsidereghjaacausadiupoviru,maugattivu ùncunsidereghjamiccadisapè.
8L'omisprezzantiportanuunacitàinunlacciu,mal'omi sàviialluntananul'ira
9Sèunomusàviuliteghjacùunomustoltu,siach'ellusia arrabbiatuoride,ùncihèriposu
10Isanguinariodianuighjusti,maighjusticercanuaso anima.
11Uscemudicetuttaasomente,mal'omusàviua conservafinuàdopu
12Sèuncapuascoltaaminzogna,tuttiisoservitorisò gattivi
13Upoviruèl'omuingannatusiscontranu:uSignoreli stendel'ochji.
14Leroiquijugefidèlementlespauvres,sontrônesera établiàjamais
15Avergaèarimproverudàasaviezza,mauzitellu lasciatuàellustessufavergognaasomamma
16Quanduigattivisòmultiplicati,atrasgressionecresce, maighjustiviranuasocaduta.
17Corrigeutofigliolu,ètidaràriposu;iè,daràpiacèàa toànima
18Induveùncihèvisione,upopuluperisce;maquellu chìguardaalege,hèfelice
19Unservitoreùnseràmiccacurrettudaeparolle:perchè, ancus'ellucapisce,ùnrispondemicca.
20Avetevistuunomuchìhèprestuinesoparolle?cihè piùsperanzadiunstupiduchèdiellu.
21Quelluchìhàdacriàusoservitoredilicatudauzitellu, ufaràdiventàusofiglioluàlonguandà
22L'omuinfuriasuscitaunadisputa,èl'omufurioso abbundaintrasgressioni.
23L'orgogliudil'omuuabbassarà,mal'onoresustenerà l'umilidispiritu
24Quelluchìhèpartenariudiunlatruodiaasoànima; ellusenteamaledizzione,èùnladetestamicca
25Utimoredil'omuportaunatrappula;maquelluchì metteasofiduciainuSignoreseràsalvu
26Parechjecercanuagraziadiucapu;maughjudiziudi ogniomuvenedauSignore.
27L'omuinghjustuhèabominazioneperighjusti,èquellu chìhèghjustuinastradahèabominazioneperigattivi
CAPITOLU30
1Eparolled'Agur,ufiglioludiJakeh,ancuaprufezia: l'omuhàparlatuàIthiel,ancuàIthielèUcal,
2Disicuru,sòpiùbruttuchèqualsiasiomu,èùnaghju miccal'intelligenzadil'omu
3Ùnaghjumiccaamparatuasaviezza,nèacunniscenzadi usantu.
4Qualehèghjuntuinucelu,ochìhèfalatu?qualehà riunituuventuinisopugni?Qualehàligatul'acquiinun vestitu?qualehàstabilitututteeestremitàdiaterra?chì hèusonome,èchìhèunomediusofigliolu,s'èvo pudetedì?
5OgniparolladiDiuhèpura:hèunscuduperquellichìsi cunfidenuinellu
6Ùnaghjunghjitemiccaàesoparolle,perchèch'elluùnvi rimproverà,èùnvitruvòbugia
7Duicoseaghjudumandatudatè;nunmenenegaprima dimore:
8Alluntanatedamèavanitàèamenzogna:ùnmidànè miserianèricchezza;damidamanghjàcunmanciari convenientipermè:
9Perùnessesanu,ètirinnega,èdì:QualehèuSignore? och'eùnsiapoviru,èarrubbari,èpigliàunomediumo Diuinvain.
10Ùnaccusatemiccaunservitoreàusopadrone,per ch'elluùnvimaledicà,èùnsiatetrovuculpèvule
11Cihèunagenerazionechìmaledicàusobabbu,èùn benedicamiccaasomamma
12Cihèunagenerazionechìhèpurainisoochji,èùnhè miccalavatadaasoimpurità.
13Cihèunagenerazione,oquantusòaltiisoochji!èeso palpebresòalzate
14Cihèunagenerazione,chìisodentisòcum'èspade,èi sodentimandibulacum'èculteddi,perdivuràipoveridaa terra,èimiseritràl'omi
15Ucavalluhàduiefigliole,chìgridanu:Dà,dà.Cisòtrè cosechìùnsòmaisoddisfatte,iè,quattrucoseùndicenu micca,hèabbastanza:
16Atomba;èuventresterile;aterrachìùnhèmicca pienud'acqua;èufocuchìùndicemicca:Basta
17L'ochjuchìsiburladiusobabbu,èdisprezza l'obbedienzaàasomamma,icorbidiavallel'anucacciatu, èighjovaniaguliumanghjaranu
18Cisòtrècosechìsòtroppumaravigliosepermè,iè, quattruchìùncunnoscumicca:
19Aviadil'aculainl'aria;astradadiunaserpentenantuà unaroccia;umodudiunanaveinmezuàumare;èu modudiunomucùunacameriera
20Questahèastradadiunadonnaadultera;ellamanghja, sisguassateabocca,èdice:Ùnaghjufattunundadimale
21Pertrècose,aterrahèturbata,èperquattruchìùnpò miccasuppurtà:
22Perunservitorequand'elluregna;èunstupidu quand'elluhèpienudicarne;
23Perunadonnaodiosaquanduhèmaritata;èunaserva chìhèeredediasopadrona.
24Cisòquattrucosechìsòpocunantuàaterra,masò assaisapienti:
25Efurmiculesòunpopulumiccaforte,mapreparanua socarneinl'estiu;
26Icuniùnsòchèunaghjentedebule,mafacenuesocase iniscogli;
27Elocusteùnanumiccarè,manevanututteinbande;
28Uragnus'afferracùesomani,èhèinipalazzidiirè.
29Cisòtrècosechìvanubè,iè,quattrusòbelliàandà:
30Unleonechìhèupiùfortetràebestie,èùnsiallunta pernimu;
31Unlevri;uncaprettuancu;èunrè,contruàqualeùnci hèmiccarisuscitatu
32S'ètùt'aifattustupiduàrialzàsèstessu,os'èt'ai pensatumale,mettiatomanunantuàabocca
33Disicuru,l'agitazionediulatteproduceuburro,èu strincimentudiunasufaceusangue;
CAPITOLU31
1EparollediurèLemuel,aprufeziachìasomammalihà amparatu
2Chì,umofigliolu?èchì,ufiglioludiumoventre?èchì, ufiglioludiimovoti?
3Ùndàatoforzaàedonne,nèitomodiàquelluchì distruggeirè.
4Ùnhèmiccaàirè,oLemuel,ùnhèmiccaàirèàbeie vinu;nèperiprìncipibevandaforte:
5Depeurqu'ilsneboivent,etqu'ilsoublientlaloi,etqu'ils pervertissentlejugementd'aucundesaffligés
6Dateunabevandaforteàquelluchìhèprestuàperisce,è vinuàquellichìsòdicoripesanti.
7Qu'ilbeie,s'oubliesapauvreté,etqu'ilnesesouvienne plusdesamisère
8Apriatoboccaàumutuinacausadituttiquellichìsò urdinatiàadistruzzione
9Apriatobocca,ghjudicheghjaghjustu,èdifendeacausa diipoverièdiimiseri.
10Qualepòtruvàunadonnavirtuosa?perusoprezzuhè assaisoprairubini
11Ucorediusomaritus'hècunfidatuinella,cusìch'ellu ùnhàmiccabisognudispoglia
12Lifaràbèèmiccamaletuttiighjornidiasovita
13Ellacercaalanaèulinu,ètravagliavuluntàcùeso mani
14Hècum'èenavidiicummercianti;ellaportauso manghjàdaluntanu.
15Ellasialzaancumentrehèancunotte,èdàacarneàa socasa,èunaparteàesofanciulle
16Cunsidereghjauncampu,èucompra:cùufruttudie somanipiantaunavigna
17Cicinghjeisolombicùforza,èrinforzaisobraccia.
18Ellacapiscechìasomercaderiahèbona:asocandela ùnsispegnemiccadinotte
19Poneesomaniàufusu,èesomanitenenuufustu
20Ellastendeamanuàipoveri;iè,stendeemaniài bisogni
21Ùnhèmiccaapauradianeveperasocasa:perchè tuttaasocasahèvistutadiscarlatina
22Iddasifacuperteditappezzeria;asorobbahèdisetaè viola.
23Usomarituhècunnisciutuàeporte,quand'ellusimette àmezuàl'anzianidiupaese
24Faceulinufinu,èuvende;èdàcintureàumercante.
25Forzaèonoresòisovestiti;èellasirallegraràinu tempuàvene
26Ellaapreaboccacunsaviezza;èinasolinguahèa legediamabilità.
27Ellaguardabèàimodidiasocasa,èùnmanghja miccaupanedil'ozio.
28Isofigliolisialzanu,èachjamanubeata;usomaritu ancu,èellulada
29Parechjefiglioleanufattuinvirtù,matulisuperitutti
30Agraziahèingannosa,èabellezzahèvana;mauna donnachìtemeuSignore,seràlaudata
31Dàlidiufruttudiesomani;èchìesooperelalodanu àeporte