4uLibrudiiMaccabei
INTRODUZIONE
Stulibruhècum'èunspaventosuscoppiuditronuchì echeggiadal'orroriscuridil'anticatiranniaHèuncapitulu basatuannantuàapersecuzionedaAntiochu,utiranudi Siria,chìcertichjamavanuEpifane,uPazzu.Astoria rumanadiiprimiseculiregistraduitalitiranni-l'altru, Caligula,uSeconduPazzuBrillante
Aformadistascritturahèquelladiun'orazioneCusì attentamentetempurizatesòl'asceseèediscesediu discorsu;cusìdevastantisòisoargumenti;cusìinesorabile hèasologica;cusìprufondeesospinte;cusìfretuuso ragiunamentu-chìpigliausopostucum'èuncampionedi apiùpuraeloquenza.
Anotachjavehè-Curagiu.Uscrittoreprincipiacùuna dichjarazioneappassiunatadiaFilusufiadiaRagione IspirataCipiaceàpensààquestuXXuseculucum'èl'Età diaRagioneècuntrastallucùl'EtàdiiMiti-eppuruuna scritturacum'èquestahèunasfidaàunatalesupposizione Truvemuunscrittorechìprobabilmenteapparteneàu primuseculuprimadil'eracristianachìaffermauna filusufiachjaradiaRagionechìhèaltrettantuputente oghjecum'èeraduimilaannifà
L'ambientedil'osservazioniinecamereditorturahè implacabileÀl'arechjemuderne,attentiàecosepiùdolci, colpisceinmoduspaventosu.Idettaglidietorture successive(chìsuggerenul'istrumentidil'Inquisizione spagnolaseculidopu)sòelaboratiinunmoduscioccante perunostrugustu.Ancul'emergenzadiicaratteristoicidi uVechju,diiSetteFratellièdiaMamma,ùnfacenunda peraddulcìaferocitàcùaqualequestuoratoreevocau Curaghju.
L'antichiPadridiaChjesacristianaanucunservatucùcura stulibru(l'avemudaunatraduzzionesiriana)cum'è un'operadialtuvaloremuraleèinsegnamentu,èerasenza dubbitufamiliareàparechjidiiprimimartiricristiani,chì eranususcitatiàuculminediumartiriuleghjendulu.
CAPITULU1
Unschemadifilusufìadatempiantichiriguardua RagioneIspirataAciviltàùnhàmairighjuntuun pensamentupiùaltu.Unadiscussionedi"Repressioni".U versu48riassumetuttaafilusufìadil'umanità
1Filusoficaàupiùaltugraduhèaquistionechìmi pruponudidiscute,valeàdìseaRagioneIspiratahèu guvernatoresupremudiepassioni;èàafilusufiadiquestu imploreraghjuseriamenteavostraattenzione
2Perchèmiccasoluamateriahègeneralmentenecessaria cum'èunabrancadicunniscenza,maincludeancul'elogiu diapiùgrandedievirtù,peraqualevogliudì l'autocontrollu.
3Valeàdì,s'èaRagionehèdimustratapercuntrullàe passionicuntrarieàatemperanza,agulaèalussuria,hè ancuchjaramentedimustratach'ellahèsignoradie
passioni,cum'èamalevolenza,cuntrarieàaghjustizia,èdi quellecuntrarieàavirilità,valeàdìarabbia,uduloreèa paura.
4Ma,certisidumanderanu,s'èaRagionehèmaestradie passioni,perchèùncuntrollamiccaadimenticanzaè l'ignuranza?usoscopuessendudifàridere.
5ArispostahèchìaRagioneùnhèmiccamaestradii difettiinerentiàamentestessa,madiepassioniodifetti muralichìsòcuntrariiàaghjustiziaèàavirilitàèàa temperanzaèàughjudiziu;èasoazzioneinusocasuùn hèmiccadiestirpàepassioni,madipermettecidiresisteà ellecùsuccessu.
6Puderaghjupurtàdavantiàvoiparechjiesempi,trattida diversefonti,induveaRagiones'hèdimustratapadronadi epassioni,maumegliuesempiudigranlungachìpossudà hèanobilecunduttadiquellichìsòmortiperavirtù, Eleazar,èiSetteFratellièaMamma
7Perchètuttiquesti,perviadiusodisprezzudiidulori, finuàamorte,anudimustratuchìaRagiones'elevasopraà epassioni
8Puderaghjuallargassiquìinlodediesovirtù,elli,l'omi cùaMamma,chìmorenuinquestughjornuchìcelebremu peramorediabellezzamuraleèdiabontà,mapiuttostuli felicitaraghjuperl'onorich'ellianuottenutu.
9Perchèl'ammirazionechìumondusanu,maancuiso stessicarnefici,pruvucavaperusocuraghjuèaso resistenza,lifecel'autoridiacadutadiatiranniasottuàa qualesitruvavaanostranazione,scunfighjenduutirannu perviadiasoresistenza,affinchìpermezudielliuso paesefussipurificatu
10Mapiglieraghjusubitul'occasioneperdiscutequestu, dopuavèprincipiatucùateoriagenerale,cum'èsòdisolitu fà,èdopuprocederaghjuàasostoria,dendugloriaàuDiu onnisciente
11Anostradumanda,dunque,hèdisapès'èaRagionehè amaestrasupremadiepassioni.
12MacivoleàdefinisceciòchìhèaRagioneèciòchìhè apassione,èquanteformedipassionecisò,èseaRagione hèsupremaannantuàtutte
13Ragionechìpigliuperesseamentechìpreferiscecù unachiaradeliberazioneavitadiasaviezza.
14Cunsideruasapienzacum'èacunniscenzadiecose, divineèumane,èdiesocause
15Cunsideruchìquestuhèaculturaacquistatasottuàa Legge,permezudiaqualeamparamucùadovuta riverenzaecosediDiuèperunostruprufittumundanue cosedil'omu.
16Avàasaviezzasimanifestasottuàeformedighjudiziu èghjustizia,ècuragiu,ètemperanza
17Maughjudiziuol'autocontrolluhèquelluchìlidomina tutti,perchèpermezudiellu,inverità,aRagioneaffermaa soautoritàannantuàepassioni
18Madiepassionicisòduiefonticumprensive,valeàdì, upiacèèudulore,ètraminduiappartenenuessenzialmente ancuàl'animaèancuàucorpu
19Èperciòchìriguardaupiacèèudulore,cisòparechji casiinduveepassionianucertesequenze
20Cusì,mentreudesideriuprecedeupiacè,a suddisfazionevenedopu,èmentreapauraprecedeu dulore,dopuuduloreveneatristezza
21Arabbia,dinò,s'èunomuvoleripercorreucorsudiiso sentimenti,hèunapassioneinaqualesimischianupiacèè dulore
22Sottuàupiacè,venedinùquelladegradazionemurale chìmostraapiùlargavarietàdipassioni.
23Simanifestainl'animacum'èostentazione,èavidità,è vanagloria,ècuntenzia,èmaldicenza,èinucorpucum'è manghjàcarnestraniera,ègula,èmanghjàinsecretu.
24Avà,upiacèèuduloreessenducum'èduiarburi,chì crescenudaucorpuèdal'anima,parechjigermoglidiste passionispuntanu;èaRagionediogniomucum'èmaestru giardiniere,sradichendul'erbacce,pudenduèligendu,è aprendul'acquaèdirigendulaquìèculà,portaamachjadi dispusizionièpassionisottuàadomesticazione
25PerchèmentreaRagionehèaguidadievirtù,hè maestradiepassioni.
26Osservate,avà,inprimulocu,chìaRagionediventa supremaannantuàepassioniinvirtùdil'azioneinibitoria diatemperanza.
27Atemperanza,àparèmeiu,hèaripressionediidesideri; madiidesidericertisòmentaliècertifisichi,ètraminduii tipisòchjaramentecuntrullatidaaRagione;quandusimu tentativersuicibipruibiti,cumupudemurinunciààipiacè chìnederivanu?
28ÙnhèmiccachìaRagionehàuputeredireprimere l'appetiti?Àparèmeiu,hècusì
29Cusì,quandusentimuudesideriudimanghjàanimali acquatichi,acelli,bestieècarnidiognitipupruibitedaa Legge,ciastenemuperviadiapredominanzadiaRagione
30Perchèepropensionidiinostriappetitisòcuntrollateè inibitedaamentetemperata,ètuttiimuvimentidiucorpu ubbidiscenuàabrigliadiaRagione
31Èchìcihèdamaravigliassis'èudesideriunaturale dil'animapergodediafruizionediabellezzahèspenta?
32Hèperquessa,certamente,chìlodemuuvirtuosu Ghjiseppu,perchèperasoRagione,cùunsforzumentale, hàfrenatul'impulsucarnale.Perchèellu,unghjovanuà l'etàquanduudesideriufisicuhèforte,perasoRagionehà spentol'impulsudiesopassioni
33ÈaRagionehèdimustratadisottumettel'impulsumicca soludiudesideriusessuale,madiognitipudibrami
34PerchèaLeggedice:"Ùncupiirastiamogliadiuto prossimu,nènundadiciòchìhèdiutoprossimu".
35Inverità,quanduaLeggeciordinadiùncupidità, duveria,àparèmeiu,cunfirmàfermamentel'argumentuchì aRagionehècapacedicuntrullàidesidericupidi,cum'è facecùepassionichìmilitanucontruàaghjustizia
36Altrimenti,cumusipòinsignààunomu,naturalmente golosu,avaruèimbriacu,àcambiàasonatura,sea Ragioneùnhèmiccamanifestamenteamaestradie passioni?
37Disicuru,appenaunomuordinaasovitasecondua Legge,s'elluhèavaruagiscecontr'àasonatura,èpresta soldiàibisognosisenzainteressi,èàiperiodidisettima annatacancellaudebitu.
38Ès'elluhèparsimoniu,hèsopravvalutatudaaLeggeper viadil'azionediaRagione,ès'astenedacoglieeso stoppieodacogliel'ultimeuvedaesovigne
39Èinquantuàtuttuurestupudemuricunnoscechìa Ragionehèinpusizionedimaestraannantuàepassionio affetti
40PerchèaLeggehèsopraàl'amoreperigenitori, affinchìunomuùnpossamiccarinunciààasovirtùper viadielli,èprevalenantuàl'amoreperunamoglia, affinchìs'ellatrasgrediscaunomuadebbarimpruverà,è
guvernal'amoreperifiglioli,affinchìs'ellisòcattiviun omulidebbapunisce,ècuntrollaidirittidil'amicizia, affinchìunomudebbarimpruveràisoamichis'ellifacenu umale.
41Èùnpensatemiccachìsiaunacosaparadossalequandu aRagionepermezudiaLeggehècapacedivinceancu l'odiu,inmoduchìunomusiastengadatagliàifruttetidiu nemicu,èprutegeapruprietàdiunemicudai saccheggiatori,èraccoglieisobenichìsòstatispargugliati 42ÈuregnudiaRagionehèancudimustratudistendesià traversuepassionioviziipiùaggressivi,l'ambizione,a vanità,l'ostentazione,l'orgogliuèamaldicenza
43Perchèamentetemperatarespingetuttequestepassioni degradate,cum'èfacecùarabbia,perchèvinceancuquestu
44Iè,Mosèquanduerainzergacontr'àDathanèAbiram ùnhàmiccadatuliberucorsuàasoira,mahàguvernatua soiraperviadiasoRagione
45Perchèamentetemperatahècapace,cum'èaghjudettu, divinceavittoriaannantuàepassioni,mudificendualcune, mentreschiacciandoneassolutamentealtre
46PerchèaltrimentiunostrusaviubabbuGhjacobbuhà accusatuecasediSimeoneèLeviperusomassacru irragionevulediatribùdiiSichemiti,dicendu:"Maledetta siaasocòllera!"
47Perchès'èaRagioneùnaviamiccauputeredifrenàa socòllera,ùnaveriamiccaparlatucusì
48PerchèughjornuchìDiuhàcreatul'omu,hàpiantatuin elluesopassionièinclinazioni,èancu,àulistessutempu, hàmessuamentenantuàuntronuinmezuàisensiper esseasoguidasacraintutteecose;èàamentehàdatua Legge,peraquales'èunomusicumanda,regnerànantuà unregnutemperatu,ghjustu,virtuosuèbravu
CAPITULU2
UduminiudiuDesideriuèdiaRabbiaAstoriadiasete diDavid.Capituliemozionantidiastoriaantica.Tentativi salvatichidifàmanghjàporchiàl'EbreiRiferimenti interessantiàunabancaantica(Versu21)
1Ebbètandu,qualchissiasipuderebbedumandà,s'èa Ragionehèmaestradiepassioni,perchèùnhèmicca maestradiadimenticanzaèdil'ignuranza?
2Mal'argumentuhèsummamenteridiculu.Perchèa Ragioneùnhèmiccadimustratacum'èmaestradie passioniodiidifettiinsèstessa,madiquellidiucorpu
3Peresempiu,nimudivoiùnhècapacediestirpàunostru desideriunaturale,maaRagionepòpermettelidiscappà daessefattuschiavudaudesideriu.
4Nimudivoiùnhècapacedicacciàarabbiadal'anima, mahèpussibuleperaRagionediveneinusoaiutucontr'à arabbia
5Nimudivoiùnpòestirpàunadispusizionemalevulente, maaRagionepòesseasoputentealliatacontr'àesse influenzatadaamalevolenza
6Aragioneùnhèmiccal'estirpazionediepassioni,mau soantagonista
7UcasudiasetediurèDavidpòservealmenuàrende questupiùchjaru
8Infatti,quanduDavidaviacumbattutututtaavitacontr'à iFilistei,ècùl'aiutudiiguerrieridiunostrupaeseavia uccisuparechjidielli,ghjunseàsera,stancudisudoreèdi
fatica,àatendareale,intornuàaqualeeraaccampatututtu l'esercitudiinostriantenati.
9Cusìtuttal'armatasin'andòàpranzu;maurè,essendu cunsumatudaunaseteintensa,ancus'elluaviaassaiacqua, ùnpudiamiccaspegnerla.
10Invece,undesideriuirrazionaleperl'acquachìerain pussessudiunemicucùunaintensitàcrescenteubrusgiò, udisominòèucunsumò.
11Tandu,quanduasoguardiadiucorpumurmurava contruàudesideriudiurè,duighjovani,guerrieriputenti, vergugnosichìusorèùnaviamiccaciòch'elluvulia,sisò messitutteesoarmature,anupigliatuunanaved'acquaè anuscalatuibastionidiunemicu;è,passendudinascostu eguardieàaporta,anuperquisitututtuucampunemicu
12Èanutrovucuraghjosamenteasurgente,èneanutiratu unabevandaperurè.
13MaDavid,benchìbrusgiavasempredisete,cunsiderava chìunatalebevanda,cunsideratacum'èequivalenteàu sangue,eraunpericuluseriuperasoànima.
14Dunque,oppunenduasoRagioneàusodesideriu, versòl'acquacum'èoffertaàDiu
15Perchèamentetemperatahècapacedivinceidittamidi epassioni,èdispegneifochidiudesideriu,èdiluttà vittoriosamentecùiduloridiinostricorpiancus'ellisò estremamenteforti,èperabellezzamuraleèabontàdia Ragionedisfidàcùdisprezzututtaaduminazionedie passioni
16Èavàl'occasionecichjamaàspiegàastoriadia Ragioneautocontrollata
17Inuntempuinduveinostribabbigodevanudiuna grandepaceperviadil'osservanzadiaLegge,èeranuin unasituazionefelice,tantuchìSeleucuNicanore,urè d'Asia,sanzionòatassaperuserviziudiutempiu,è ricunnosceunostruguvernu,precisamentetandu,certiomi, agendufaziosamentecontr'àacuncordiagenerale,cianu implicatuinparechjeèvariecalamità
18Onias,unomudiapiùaltareputazione,essendutandu summusacerdoteèavendul'incaricuperasovita,uncertu Simonesuscitòunafazionecontr'àellu,mapostuchì malgraduognitipudicalunniaùnliriuscìàfàmalepervia diupopulu,fuggìàl'esterucùl'intenzioneditradisceuso paese
19CusìghjunseàApolloniu,guvernatorediSiria,Fenicia èCilicia,èdisse:«Essendufideluàurè,sòquìperinformà vichìinitesoridiGhjerusalemmesòalmacenatiparechje migliaiadidepositiprivati,chìùnappartenenumiccaàu contudiutempiu,èsòdidirittupruprietàdiurèSeleucu» 20Apolloniu,avendufattuunadumandanantuàiditaglii diamateria,lodòSimoneperusoserviziufideluàurè,è siprecipitòàacortediSeleucu,lirivelòupreziosutesoru; dopu,dopuavèricevutul'autoritàpertrattàamateria, marciòsubituinunostrupaese,accumpagnatudau maledettuSimoneèdaunesercituassaiputente,è annunziòch'ellueraquìperordinediurèperpiglià pussessudiidipositiprivatiinutesoru 21Unostrupopuluhèstatuprufundamenteindignatuda questuannunziu,èhàprutestatufermamente,cunsiderendu luunacosascandalosaperquellichìavianucunfidatuiso depositiàutesorudiutempiud'essearrubbati,èanu messututtil'ostaculipussibuliinusocaminu.
22Apolloniu,però,cùminacce,sifecestradainutempiu
23Alloraipretiinutempiuèedonneèizitelli supplicavanuDiudiveneàsalvàusolocusantuchìera statuviulatu;èquanduApolloniucùasoarmatahèintrutu perpigliàisoldi,sòapparsidauceluangeli,cavalcandu cavalli,cùlampichìbrillavanudaesobraccia,èanu messuunagrandepauraètremorenantuàelli
24ÈApolloniucascòmezumortuinuTribunaledii Gentili,steseemaniversuucelu,ècùlacrimesupplicò l'Ebreid'intercedeperelluèdifermàl'iradil'armata celeste
25Perchèdissech'elluaviapeccatuèch'ellueradegnu ancudiamorte,èchìs'ellulifussidataavita,avaria lodatuàtuttil'omiabenedizzionediuLocuSantu.
26Mossudasteparolle,Onias,ugransacerdote,benchì assaiscrupulosuinaltricasi,intercedeperellu,perchìurè Seleucusùnpensassimiccach'Apolloniuserastatu rovesciatudaunstratagemmaumanuèmiccadaa ghjustiziadivina
27Apolloniu,dunque,dopuasoliberazionestupente,partì perriportààurèecosechìlieranuaccadute
28MaSeleucumortu,usosuccessorenantuàutronuhè statuusofiglioluAntiocuEpifane,unomuterribileè arrogante;chìhàcacciatuOniasdausoufficiusacru,èhà fattuusofratelluGiasonesummusacerdoteinvece,a cundizionechìincambiudianuminazioneGiasoneli paghessitrèmilaseicentusessantatalentiannuali
29CusìhànuminatuGiasonesummusacerdoteèl'hàfattu capudiupopulu.
30Èellu(Giason)hàintroduttuàunostrupopuluunnovu modudivitaèunanovacustituzioneinsfidacumpletadia Legge;cusìchìmiccasoluhàcustruituunginnasiunantuà uMontediinostribabbi,mahàancuabulituuserviziudi utempiu
31Perquessa,aghjustiziadivinas'hèaccesad'iraèhà purtatuAntiochustessucum'ènemicucontruànoi
32Quanduellufaciaaguerracontr'àTolomeuinEgittuè intesechìupopuludiGhjerusalemmes'erarallegratuassai peranutiziadiasomorte,subitusinevultòcontr'àelli
33Èquanduebbesaccheghjatuacità,feceundecretuchì denunziavaapenadimorteperchiunquefussivistuà campàsecondualegediinostribabbi
34Mahàtrovuchìtuttiisodecretiùnanuservituànunda perrompeacustanzadiunostrupopuluàaLegge,èhà vistututteesominacceèpunizionicumpletamente disprezzate,àtalpuntuchìancuedonneperavècircuncisu isofiglioli,benchìsapianuinanticipuciòchìseriauso destinu,sòstateghjittate,insemecùasodiscendenza,à capuinghjòdaerocce.
35Quandudunqueisodecreticuntinuavanuàesse disprezzatidaamassadiupopulu,ellupersonalmentehà pruvatuàfurzàperviaditortureogniomuseparatamenteà manghjàcarniimpureècusìabjuràareligioneebraica.
36Cusì,utirannuAntiocu,accumpagnatudaiso cunsiglieri,sipusòinghjudiziuinuncertulocualtucùeso truppeschierateintornuàelluinarmaturecumplete,è urdinòàesoguardieditrascinàquìogniomudil'Ebreiè difurzàliàmanghjàcarnediporcuècoseofferteàl'idoli; mas'ellucieraqualchissiachìrifiutavadicontaminassicù ecoseimpure,duviaessetorturatuèmessuàmorte
37Èquanduparechjieranustatipresiperforza,unomudi acumpagniahèstatupurtatuprimadavantiàAntiocu,un EbreuchjamatuEleazar,pretedinascita,furmatuina
cunniscenzadialege,unomuavanzatuinetàèben cunnisciutudaparechjidiacortediutirannuperaso filusufia
38ÈAntiochu,fighjendulu,disse:«Primadipermettechìe torturecumincianupertè,ovenerabileomu,tidaraghjustu cunsigliu,dimanghjàacarnediuporcuèdisalvàatovita; perchèrispettuatoetàèitocapelligrigi,ancus'èl'avèli purtatipertantutempu,èd'essesempreattaccatuàa religioneebraica,mifacepensàchìùnsìmiccaunfilosofu
39Perchèacarnediquestuanimalehèeccellente,chìa Naturacihàdatucungrazia,èperchèaduveteabburà?In veritàhèunapazziaùngodedipiacèinnocenti,èhè sbagliaturicusàifavoridiaNatura.
40Maseràancupiùgrandepazzia,pensu,dapartevostra, secùvanevagabondanzenantuàaveritàcuminciareteà sfidàancumèfinuàavostrapropriapunizione.
41Ùnvisveglieretemiccadaavostrafilusufiaassurda? Ùnabbanduneretemiccaesciocchezzediivostricalculiè, aduttenduunaltrustatud'animoadattatuàavostraetà matura,ùnampareretemiccaaverafilusufiadiaspedienza, ècumuseguitàimocunsigliicaritatevuli,èùnaverete miccapietàdiavostravenerabileetà?
42Perchècunsiderateancuquestu,chìancus'ellucihè qualchìPutenzachìusoochjuhènantuàstareligione vostra,viperdoneràsempreperunatrasgressionefattaper cuerenza
43busspintudautirannuàmanghjàillegaledicarne impura,Eleazardumandòupermessudiparlà;è ricevendulu,cuminciòusodiscorsudavantiàacortecusì:
44«Noi,oAntiochu,avenduaccettatuaLeggeDivina cum'èaLeggediunostrupaese,ùncredemumiccachìci siaunanecessitàpiùfortechèquelladianostraubbidienza àaLegge
45Dunque,cunsideremughjustudiùntrasgrediscea Leggeinalcunmodu
46Eppuru,s'èanostraLegge,cum'èvosuggerite,ùnfussi miccaveramentedivina,mentrechìinvanuacridiamu divina,mancucusìseriaghjustupernoididistrughjea nostrariputazionidipietà
47Ùnpensatedunquemiccach'ellusiaunpicculupeccatu dimanghjàecoseimpure,perchèatrasgressionedia Legge,siaincosechjuchesiaincosegrande,hè ugualmenteatroce;perchèiniduicasiaLeggehè ugualmentedisprezzata
48Èviburlatedianostrafilusufia,cum'ès'èsottuàella campessimuinunmoducuntrariuàaragione.
49Miccacusì,perchèaLeggeciinsegnaamaestriadinoi stessi,affinchìsimumaestridituttiinostripiacèèdesideri èsimucumpletamentefurmatiinvirilitàpersuppurtàogni dulorecunprontezza;èinsegnaaghjustizia,affinchìcù tutteenostrediversedisposizioniagimucurrettamente,è insegnaarettitudine,affinchìcùadovutariverenza adoremusoluuDiuchìhè
50Dunqueùnmanghjemumiccacarneimpura;perchè credenduchìanostraLeggehèstatadatadaDiu,sapemu ancuchìuCreatorediumondu,cum'èLegislatore,hà cumpassionepernoiseconduanostranatura.
51Cihàurdinatudimanghjàecosechìsaranucunvenienti perenostreanime,ècihàpruibitudimanghjàcarnichì serianuucuntrariu.
52Mahèl'attudiuntirannuchìciublighimiccasoluà trasgressàaLegge,macifaciancumanghjàinmodutale
dapudèburlàtidistacontaminazionecusìabominevule pernoi.
53Maùnviburleretemiccadimècusì,nèeiu romperaghjuighjuramentisacridiimoantenatidirispettà aLegge,mancus'èvomistrappatel'ochjièmibrusgiatee viscere
54Ùnsòmiccacusìsenzaomudaavechjaiachìquandua ghjustiziahèinghjocuaforzadiaghjuventùùnritorniàa moRagione
55Cusìtorceforteivostriscaffalièsoffiatepiùfortea vostrafornaceÙnaghjumiccatantapietàdiamovechjaia darompeaLeggediimobabbiinamopropriapersona 56Ùntimentiraghju,oLeggechìeriamomaestra;ùnti abbanduneraghju,oamatuautocontrollu;ùnti vergugneraghju,oRagioneamantediasapienza,nèti negheraghju,oveneratusacerdoziuècunniscenzadia Legge
57Ùnimbrutteraimiccaaboccapuradiamovechjaiaèa mocustanzadituttaavitaàaLegge.Purimiriceveranui mobabbi,senzapauradiitoturmentifinuàamorte
58Perchètùpossiessetirannudil'omiingiusti,maùn dumineraimiccaamorisoluzioneinmateriadighjustizia nèperetoparollenèperetoazzioni
CAPITULU3
Eleazar,uvechjudispiritugentile,mostraunataleforza chìancuquanduleghjemusteparolle2000annidopu, parenuunfocuinextinguibile
1MaquanduEleazarrisposecusìeloquentementeà l'esortazionidiitiranni,eguardieintornuàelluu trascinarunubruscamenteàulocuditortura
2Èprimaanuspogliatuuvechju,chìeraadurnatudia bellezzadiasantità.
3Dopu,ligenduliebracciadaognilatu,uflagellanu,un araldustavainpiediègridavadavantiàellu:"Ubbiditeà l'ordinidiurè!"
4Mal'omumagnanimuènobile,unEleazarinverità,ùn eramiccapiùmossuinasomentechès'ellufussi turmentatuinunsognu;iè,uvechju,tenendul'ochjifissià ucelu,silasciòstraziàacarnedaiflagellifinuàch'ellu fussibagnatudisangueèisofianchidiventessinuuna massadiferite;èancuquanducascòinterraperchèuso corpuùnpudiapiùsuppurtàudolore,mantennesemprea soRagionedrittaèinflexibile
5Cùusopedetanduunadieguardiedil'ampollementre cascaval'hàdatuuncalciusalvaticuinufiancuperfàlu alzà.
6Maelluhàsuppurtatul'angoscia,èhàdisprezzatua compulsione,èhàsuppurtatuiturmenti,ècum'èunatleta curaghjosuchìpigliapunizioni,uvechjuhàsuperatuiso tormentatori.
7Usudorelistavanantuàafronte,èhàpigliatufiatuà grandiansimazioni,finuàchìasonubiltàd'animahà estortul'ammirazionediisotormentatoristessi
8Cusì,inparteperpietàdiasovechjaia,inparteper simpatiaperusoamicu,inparteperammirazionediuso curaghju,alcunidiicurtigianidiurèandonudaelluèli dissenu:
9«Perchè,oEleazar,tidistruggicum'èpazzuinsta miseria?Tipurteremudiecarnibollite,mafingisoludi manghjàacarnediporcu,ècusìtisalvi»
10ÈEleazar,cum'ès'èusocunsigliuùnfaciachèaggravà esotorture,gridòforte:«Innò.Chìnoifigliolid'Abrahamu ùnaghjimumaiunpensamentucusìgattivucum'èdi simulàcùuncoredebuleunapartechìùncicunvenemicca. 11ContrariamenteàaRagione,inverità,s'ellufussiper noi,dopuavècampatuseconduaveritàfinuàavechjaia,è avèguardatusottuunavestelecitaariputazionidiunatale vita,avàdicambiàèdiventàinnoistessiunmudelluperi ghjovanid'empietà,perincuragisceliàmanghjàcarne impura
12Sariaunavergognas'ènocampessimuunpocudipiù, durantequellupocuessenduburlatidatuttil'omipera nostracodardia,èmentresimudisprezzatidautirannu cum'èsenzaomu,ùnriescissimuàdifendeaLeggeDivina finuàamorte
13Dunque,ofigliolid'Abrahamu,moritenobilmenteper viadiaghjustizia;mavoi,oservitoridiutirannu,perchè vifermateinuvostrutravagliu?
14Cusì,videndulucusìtriunfantedietortureèimpassibile ancudaapietàdiisoboia,utrascinanuversuufocu
15Quìughjittavanusopra,brusgiandulucùapparecchi crudelièastuti,èliversavanubrodudicattivuodoreine narici
16Maquanduufocueradigiàghjuntuàisoossièch'ellu stavapermore,alzòl'ochjiàDiuèdisse:
17«Tu,oDiu,saichìancus'epossusalvàmistessu,sto morenduperviaditurmentiardentiperatoLeggeSii misericordiosocùutopopulu,èlasciachìanostra punizionesiaunasuddisfazioneperelliFaidiumo sangueasopurificazione,èpigliaamoànimaperriscattàe soanime.»
18Ècunsteparolle,usantuomuhànobilmenteresuuso spiritusottuàatorturaèperviadiaLegge,sustinutudaa soRagioneancucontruàiturmentifinuàamorte.
19Senzadubbitu,dunque,aRagioneIspiratahèmaestradi epassioni;perchès'èesopassioniosofferenzeavianu prevalsuannantuàasoRagione,liaveriamuattribuitusta provadiusoputeresuperiore
20MaavàchìasoRagionehàvintuesopassioni,li attribuimughjustamenteuputeredicumandàle.
21Èhèghjustuchìduvemuammettechìamaestriastàina Ragione,almenuinicasiinduvevinceidulorichìvenenu daforadinoi;perchèseriaridiculunigàla.
22Èamoprovaùncopremiccasoluasuperioritàdia Ragioneàidulori,maancuasosuperioritààipiacè;nèsi arrendeàelli.
CAPITULU4
Questacusìchjamata"EtàdiaRagione"pòleghjein questucapituluchìaFilosofiadiaRagionehà2000anni Astoriadisettefigliolièdiasomamma
1PeraRagionediunostrubabbuEleazar,cum'èunbellu timonierechìguidaanavediasantitànant'àumaredie passioni,ancus'elluerasbattutudaeminaccediutirannuè trascinatudal'ondecrescentidietorture,ùnhàmai spustatuperunmumentuutimonediasantitàfinuàch'ellu ùnhànavigatuinuportudiavittorianant'àamorte
2Nisunacitàassediatadaparechjeèastutemacchineùn s'hèmaidifesacusìbècum'èquellusantuomuquanduaso animasacrahèstataattaccatacùflagelli,tortureèfiamme,
èhàmossuquellichìassediavanuasoanimapermezudia soRagionechìerauscudodiasantità.
3PerchèunostrubabbuEleazar,mettenduasomentein pellicolacum'èunascoglieramarinachìsimove,hà rumpitul'ascesapazzadil'ondediepassioni.
4Opretedegnediutosacerdoziu,ùnhaimiccaimbruttatu itodentisanti,nèhaiimbruttatucùcarneimpurauto ventrechìavialocusoluperapietàèapurità.
5OcunfessorediaLeggeèfilosofudiavitaDivina!Tali devenuessequellichìusoufficiuhèdiserveaLeggeèdi difendelacùusosangueèusosudoreonorevuledifronte àesuffrenzefinuàamorte
6Tù,obabbu,hairinfurzatuanostrafedeltààaLeggeper viadiatoperseveranzaperagloria;èavenduparlatuin onoredisantità,ùnhaimiccamentituetoparolle,èhai cunfirmatueparollediafilusufiadivinaperviadieto azzioni,ovechjuchìeripiùputentechèetorture
7Oreverenduanzianuchìeripiùtesuchèafiamma,tu granderèdiepassioni,Eleazar.
8Perchècum'èunostrubabbuAaron,armatudiuturibolu, hàcursuàtraversuacungregazionemassicciacontr'à l'anghjuludifocuèl'hàvintu,cusìufigliolud'Aaron, Eleazar,essenducunsumatudaucalorechìsifondediu focu,hèrestatuincrollabileinasoRagione
9Eppuru,upiùmaravigliosudituttu,ellu,essenduun vechju,cùitendinidiusocorpudistensionièisomusculi rilassatièisonerviindebuliti,hècresciututornaun ghjovanuinuspiritudiasoRagioneècùaRagionesimile àquellad'Isaachàtrasfurmatuatorturaàtestad'idrain impotenza
10Obenedettaetà,oreverendatestagrisgia,ovitafideleà aLeggeèperfettadausigillodiamorte!
11Disicuru,dunque,s'èunvechjuhàdisprezzatui turmentifinuàamorteperviadiaghjustizia,sideve ammettechìaRagioneIspiratahècapacediguidàe passioni
12Macertiforserisponderanuchìmiccatuttil'omisò maestridiepassioniperchèmiccatuttil'omianuaso Ragioneilluminata
13Matuttiquellichìcùtuttuusocorefacenudia ghjustiziausoprimupensamentu,questisolisòcapacidi dominàadebulezzadiacarne,credenduchìùnmorenu miccaperDiu,cum'èinostripatriarchi,Abraham,Isaacè Ghjacobbu,ùnsòmorti,machìcampanuperDiu
14Dunqueùncihènundadicuntradittoriuincertepersone chìparenuesseschiavediapassioneperviadiadebulezza diasoRagione
15Perchèqualehèquelluchì,essenduunfilosofuchì seguitaghjustamentetuttaareguladiafilusufia,èavendu messuasofiduciainDiu,èsapenduchìhèunacosa benedettasuppurtàtutteedifficultàperviadiavirtù,ùn vincerebbemiccaesopassioniperviadiaghjustizia?
16Perchèsolul'omusaviuèmaestosuhèucuraghjosu guvernatorediepassioni
17Iè,perviadiquestuancuighjovanizitelli,essendu filosofiinvirtùdiaRagionechìhèseconduaghjustizia, anutriunfatuannantuàtortureancupiùgravi.
18Perchèquanduutirannusitruvòscunfittuinmodu notevuleàusoprimutentativu,èimpotenteàfurzàun vechjuàmanghjàcarneimpura,tanduveramenteinfuria viulentaurdinòàeguardiedipurtàaltrighjovaniEbrei,è s'ellivulianumanghjàcarneimpuradiliberallidopuavèla
manghjata,mas'ellirifiutavanu,diturturalliancupiù salvaticamente.
19Èsottuàstiordinidiutiranusettefratelliinsemecùa somammaanzianasòstatipurtatiprigiuneridavantiàellu, tuttibelli,modesti,dibonanascita,ègeneralmenteattraenti. 20Èquanduutiranuividequì,inpiedicum'ès'ellifussinu uncorufestivucùasomammainmezu,lirimarcò,è culpitudausoportamentunobileèdistintulisurrise,è chjamendulipiùvicinudisse:
21«Oghjovani,viauguruumegliuàognunudivoi,è ammiruavostrabellezza,èonorguassaiunacusìgrande bandadifratelli;dunquemiccasoluvicunsigliudiùn persisteinapazziadiquelluvechjuchìhàdigiàpatitu,ma vipreguancudicedeàmèèdidiventàparticipantiàamo amicizia
22Perchè,cum'èpossupuniscequellichìùnrispettanu miccaimoordini,cusìpossufàavanzàquellichìmi ubbidiscenu
23Siatedunquesicurichìvisaranudatepusizioni d'impurtanzaèd'autoritààumoservizius'èvoricusatea legeancestralediuvostrupaese
24Sparteavitaellenica,ècamminateperunanovastrada, èpigliatequalchìpiacèinavostraghjuventù;perchès'èvo mifatearrabiàcùavostradisubbidienza,micustringereteà ricorreàpeneterribilièàmetteognunudivoiàmorteper tortura
25Abbiatedunquepietàdivoistessi,chìancueiu,uvostru avversariu,aghjupietàdiavostraghjuventùèdiavostra bellezza
26Ùncunsidereretemiccaquestu,chìs'èvomidisubbidite, ùncihènundadavantiàvoi,foradiamorteiniturmenti?
27Cùsteparolle,urdinòch'ellifussinupurtatiistrumenti ditorturapercunvinceliperpauraàmanghjàcarneimpura
28Maquandueguardieavianuprudutturote,èdislocatori d'articuli,ècremagliere,èfrantumatorid'ossa,ècatapulte, ècalderoni,èbracieri,èvitiàzigri,èartiglidiferru,è cuneièferridamarchià,utiranuhàparlatudinovuèhà dettu:
29«Farestimegliuàsentepaura,figliolimei,èaghjustizia chìadurateviperdoneràavostratrasgressione involuntaria»
30Maelli,àsenteesopersuasioni,èàvedeiso spaventosimachini,ùnsoluùnanumostratupaura,maanu inrealtàschieratuasofilusufiainuppusizioneàutirannu, ècùasoghjustaRagioneanuumiliatuasotirannia
31Eppurucunsiderate;supponenduchìalcunitràelli fussinustatidebulidicoreècodardi,chìtipudilinguaghju averebbenuadupratu?Ùnsariamiccastatucusì?
32«Ahimè!creaturemiserabilichìsimuèsciocchisopra misura!Quanduurèciinvitaèciappellaàcundizionidi trattamentugentile,ùnliubbidiremumicca?»
33Perchèciincuragjemucùdesiderivanièosemuuna disubbidienzachìcicosteràavita?Ùnduvemumicca,o fratellimei,temeiterribilistrumentièpesàbèeso minacceditortura,èabbandunàstevanterievuoteèsta vanteriafatale?
34Abbiamupietàdianostraghjuventùèavemu cumpassionediavechjaiadianostramamma;ètenemuà corechìs'ènodisubbidimu,moriremu
35Èancuaghjustiziadivinaaveràmisericordiadinoi,se custrettidaanecessitàcedemuàurèperpauraPerchè
duvemualluntanàdanoistacaravitaèarrubàcidistu dolcemondu?
36Ùnluttemumiccacontruàanecessitànècùvana fiduciainvitemuanostratortura.
37AncuaLeggestessaùncicundannamicca vuluntariamenteàmorte,essenduinterroredil'istrumenti ditortura
38Perchèciinfiammaunatalecuntruversiaèuna ostinazionefataletrovafavorecunnoi,quandupudemu avèunavitapacificaubbidenduàurè?
39Manisunadiquesteparolleùnscappòàstighjovaniàa prospettivadiatortura,nètalipinsamentientravanuineso menti.
40Perchèeranudisprezzatoridiepassionièmaestridiu dulore
CAPITULU5
Uncapitulud'orroreèditorturachìpalesal'antica tiranniaàasomassimasalvatichezzaUversu26hèuna veritàprufonda
1Ècusì,appenautirannuhàfinituasoesortazioneà manghjàcarneimpura,tuttiàunavoceinseme,ècum'èà unasolaanima,lidissenu:
2«Perchèaspitti,otiranu?Simuprontiàmorepiuttostu chètrasgressàicumandamentidiinostribabbi»
3Perchèduveriamuancufàvergognaàinostriantenati,s'è noùncamminavamumiccainl'ubbidienzadiaLeggeèùn pigliavamumiccaMosècum'èunostrucunsiglieru
4OtiranuchìcicunsigliiditrasgressàaLegge,ùnciodià, èùncipietàmiccaaldilàdinoistessi.
5Perchèstimemuatomisericordia,denducianostravita incambiudiunaviolazionediaLegge,unacosapiù difficiuledasuppurtàchèamortestessa.
6Civulerestispaventàcùetominaccedimortesottu tortura,cum'ès'èpocufàùnavessiamparatunundada Eleazar.
7Mas'èivechjidil'Ebreianusuppurtatuetorturepervia diaghjustizia,finuàasomorte,hèpiùapprupriatuchìnoi ghjovanimorissimudisprezzenduiturmentidiato compulsione,diiqualiellu,unostruvechjumaestru,hà ancutriunfatu
8Fatedunqueunaprova,otirannu.Ès'èvopigliatee nostreviteperviadiaghjustizia,ùnpensatemiccachìci fatemalecùevostretorture
9Perchènoi,perviadistunostrutrattamentumalevuleèdi anostraresistenza,vinceremuupremiudiavirtù;matù, perviadiunostrucrudeleassassiniu,suffriraipermanudi aghjustiziadivinaunturmentusufficienteperviadiufocu persempre
10Steparollediighjovaniradduppiarul'iradiutiranu, miccasoluperasodisubbidienza,maancuperciòch'ellu cunsideravaasoingratitudine
11Cusì,perordinesoiu,iflagellatoripurtonuavantiupiù vechjudielli,uspoglianudiisovestitièliliganuemaniè ebracciadaognilatucùcinghie
12Madopuavèlluflagellatufinuàastanchezza,èsenza avèguadagnatununda,ughjettanunantuàarota
13Ènantuàquestu,unobileghjovanuhèstatutorturatu finuàchìesoossaeranuforadil'articulazione.Èmentre l'articulazionedopul'articulazionecedeva,hàdenunziatuu tiranucùsteparolle:
14«Otu,tirannuupiùabominevule,tunemicudia ghjustiziadiuceluèsanguinariu,miturmentiinquestu modumiccaperomicidiunèperempietà,maperdifendea LeggediDiu.»
15Èquandueguardielidissenu:"Acconsentiteàmanghjà, affinchìpossiateesseliberatidaevostretorture",disseà elli:"Uvostrumetudu,omiserabiliservi,ùnhèmicca abbastanzaforteperfàprigiuneraamoRagione.Tagliatei momembri,brusgiateamocarneètorciteemo articulazioni;attraversututtiiturmentivimostreraghjuchì innomediavirtùifigliolidil'Ebreisolusòinvincibili"
16Mentrech'elluparlavacusì,lipusonucarboniardenti sopra,èintensificenduatortura,ustringhjenuancudipiù nantuàarota
17Ètuttaarotaeraimbrattatadiusosangue,èicarboni ammucchiatieranuspentidal'umoridiusocorpuchì cascavanu,èacarnestrappatacurriaintornuàl'assidia macchina
18Ècùasostrutturafisicadigiàindissoluzione,stu ghjovanuàl'animamagnanima,cum'èunverufigliolu d'Abrahamu,ùngemettemicca;macum'ès'ellusubisseun cambiamentuperviadiufocuversul'incorruzione, suppurtònobilmenteuturmentu,dicendu:
19«Seguiteumoesempiu,ofratelliÙnmiabbandunate miccapersempre,èùnrinunziatemiccaàanostra fratellanzainnubiltàd'anima»
20Fateunaguerrasantaèonorevuleperaghjustizia,per mezudiaqualeaghjustaPruvidenzachìhàvegliatunantu àinostribabbipòdiventàmisericordiosaversuusopopulu èpigliàvendettadiutirannumaledettu
21Ècunsteparolle,usantughjovanureseuspiritu.
22Mamentretuttieranumaravigliatidiasocustanza d'anima,eguardiepurtonuavantiuseconduinetàdii figlioli,èafferrandulucùmanidiferruàartigliaffilati l'attaccanuàimotorièàacatapulta
23Maquanduanuintesuasonobilerisoluzioneinrisposta àasodumanda:"Manghjerebbepiuttostuchèesse turturatu?",stebestiechìparevanupanterelistrappavanui tendinicùartiglidiferru,èstrappavanututtaacarnedae soguance,èlistrappavanuapelledaatesta.
24Maellu,suppurtendufermamentestaagunia,disse: "Quantuhèdolceogniformadimorteperviadia ghjustiziadiinostribabbi!"
25Èàutiranudisse:«Oupiùspietatudiitiranni,ùnti paremiccachìinquestumumentutustessusoffritorture peghjucàemeevidendul'arroganteintenzionediato tiranniasuperatadaamoperseveranzaperviadia ghjustizia?»
26Perchèeiusòsustinutusottuàuduloredaegioiechì venenuperviadiavirtù,mentrechìtùsìinturmentu mentretigloriiscidiatoempietà;nèscapperai,otirannuu piùabominabile,daepenedil'iradivina.
27Èquanduelluebbescontrucuraghjosamenteasomorte gloriosa,uterzufiglioluhèstatupurtatuavantièhèstatu supplicatudaparechjiditastàècusìdisalvàsi
28Maellurisposeàvocealta:«Ùnsapetemiccachìu listessubabbum'hàinghjennatuèimofratellichìsòmorti, èchìalistessamammacihàparturitu,èchìsòstatu allevatuinelistesseduttrine?
29Ùnrinunciumiccaàunobileligamedifratellanza.
30Dunque,sèvoavetequalchìmacchinaditurmentu, applicatelaàquestucorpumeiu;perchèùnpudete ghjunghjeàamoànima,mancus'èvovulete
31Maeranuassaiarrabbiatiperviadiudiscorsuaudacedi l'omu,èlidislocavanuemanièipedicùesomacchine dislocatrici,èstrappavanuimembridaisoorbite,èli slegavanu;èliattorcigliavanuintornuàedite,èàeso braccia,èàesogambe,èàl'articulidiisogomiti.
32Èùnpudenduinalcunmodustrangulàusospiritu,li spogliaruapelle,piglienduancuapuntadiiditi,è strappanuàamanerascitauscalpdaasotesta,èsubituu purtonuàarota
33Èdopulitorceruaspinadorsalefinuàch'elluvideaso propriacarneappesaàstrisceègrandigoccedisanguechì scorrianudaesoviscere
34Èàupuntudimortedisse:«Noi,otirannuupiù abominevule,soffrimucusìperanostraeducazioneèa nostravirtùchìsòdaDiu;matùperatoempietàèato crudeltàsuppurteraiturmentisenzafine».
35Èquanduquest'omueramortudegnamentediiso fratelli,purtonuuquartu,èlidissenu:"Ùnsiatemicca pazzuancuvoicùalistessapazziacum'èivostrifratelli, maubbiditeàurèèsalvatevi"
36Maelludisseàelli:«Permèùnavetemiccafocucusì caldudafàmiuncodardu.
37Peramortebenedettadiimofratelli,peracundanna eternadiutiranu,èperavitagloriosadiighjusti,ùn rinnegheraghjumiccaamonobilefratellanza.
38Inventatorture,otiranu,perpudèamparàcusìch'esò fratelludiquellichìsòdigiàstatitorturati
39Quanduelluintesequestu,Antiochu,sanguinariu, assassinuèassolutamenteabominevule,urdinòch'ellili tagliassinualingua
40Maelludisse:«Ancus'ètùmicaccil'organudia parolla,Diuhèancuunascoltatorediimuti
41Eccu,aghjutiratuforaamolinguapronta:tagliatela, perchèùnsilenzieraimiccacusìamoRagione.
42Vulinteridemuinostrimembridiucorpuàesse mutilatiperacausadiDiu
43MaDiutiperseguiteràprestu;perchètùhaitagliatua linguachìcantavacantidilodeperellu
44Maquanduancuquest'omuhèstatumessuàmorte d'agoniacùetorture,uquintusilampòinavantidicendu: "Ùnmiritirumicca,otiranu,àdumandàatorturaperviadi avirtù"
45Iè,damèstessumiprisentu,affinchì,uccidendumiancu, possiateaumentàcùpiùmisfattiapenachìduveteàa ghjustiziadiuCelu.
46Onemicudiavirtùènemicudil'omu,perquale criminecidistrughjicusì?
47TiparemalechìadoremuuCreatoredituttuè campemuseconduasoLeggevirtuosa?
48Mastecosesòdegned'onorimiccaditorture,s'ètù capissil'aspirazioniumaneèavessiavutusperanzadi salvezzadavantiàDiu
49Eccu,avàsìunemicudiDiuèfaciaguerraàquellichì adoranuDiu.
50Mentrech'elluparlavacusì,eguardieuliganuèu purtonudavantiàacatapulta;èuliganunantuàeso ghjinochje,è,fissenduliquìcùmorsettidiferru,strappanu isolombisoprau"cuneo"rotanteinmoduch'elluera
4uLibrudiiMaccabei
cumpletamentearricciatuindaretucum'èunscorpioneè ogniarticulazioneeradisgiunta.
51Ècusì,indifficultàdifiatuèangosciadiucorpu, esclamò:"Gloriosi,otirannu,gloriosicontr'àatovuluntà sòibenedizionichìmicuncedi,chìmipermettenudi mustràamofedeltààaLeggepermezuditortureancupiù onorevuli"
52Èquanduancuquest'omueramortu,usestuhèstatu purtatu,unzitellu,chìinrispostaàadumandadiutiranu s'ellueradispostuàmanghjàèesseliberatu,disse:
53«Ùnsòmiccacusìvechjud'annicum'èimofratelli,ma sòaltrettantuvechjudimentePerchèsimunatiècresciuti perulistessuscopuèsimuugualmentetenutiàmorepera listessacausa;dunque,sèscegliditurmentàciperùnavè manghjatucarneimpura,turtura»
54Mentrech'elludiciasteparolle,upurtonuàarota,ècun curaustesenuèlidislocanul'ossediaschienaèlimettenu ufocusottu
55Èfecenuspiediniaffilatiincandescentièlicunfissenuin usospinu,ètrapassenduisofianchibrusgiavanuancueso viscere
56Maelluinmezuàesotortureesclamò:«O cumpetizionedegnadisanti,inaqualetantidinoifratelli, peracausadiaghjustizia,simustatiiscrittiàuna cumpetizioneiniturmenti,èùnsimustativinti!»
57Perchèl'intelligenzaghjusta,otiranu,hèinvincibile
58Inl'armaturadiavirtù,vogliuuniscemiàimofratelli inamorte,èaghjunghjeinmèstessuunaltruvindicatore forteperpunisceti,oideatoreditortureènemicudii veramenteghjusti
59Noiseighjovaniavemurovesciatuatotirannia.«Perchè atoimpotenzaàcambiàanostraRagioneoàfurzàcià manghjàcarneimpuraùnhèmiccaunarovesciapertè?»
60Utofocuhèfrescupernoi,etomacchineditorturaùn turmentanumicca,èatoviulenzahèimpotente
61Perchèeguardiesòstateufficialipernoi,miccadiun tirannu,madiaLeggeDivina;èdunqueavemuanostra Ragioneancuinvintata
CAPITULU6
Ligamifraternièamoredimamma
1Èquanduancuquestuhèmortudiunamortebenedetta, essendughjittatuinucalderone,usettimufigliolu,upiù ghjovanuditutti,s'hèavvicinatu
2Mautiranu,benchìfieramenteesasperatudaisofratelli, hàavutupietàdiuzitellu,èvidenduludigiàligatuufece avvicinassi,ècercòdicunvincelu,dicendu:"Vediafinedi apazziadiitofratelli;perchèperviadiasodisubbidienza sòstatitorturatiàmorteAncutè,sèùnubbidisci,sarai ancutèmiseramentetorturatuèmessuàmorteprimadiu totempu;masèubbidiscisaraiumoamicu,èsarai prumuvutuàaltacaricainl'affaridiuregnu"
4Èmentreusupplicavacusì,mandòàchjamàamammadi uzitellu,affinchì,inusoduloreperaperditaditanti figlioli,pudessiincitàusopravviventeàubbidisceèesse salvatu.
5Maamamma,parlenduinlinguaebraica,cum'è diceraghjupiùtardi,hàincuragituuzitellu,èelluhàdettuà eguardie:"Liberatemi,affinchìpossiparlààurèèàtuttii soamichicunellu"
6Èelli,rallegratidiadumandadiuzitellu,sisòaffrettatià liberallu.
7Ècurrenduversuubraciererossu,gridò:«Otirannu impiu»,gridò,«èupiùimpiudituttiipeccatori,ùnti vergognimiccadipigliàetobenedizionièutorèdae manidiDiu,èditumbàisoservitorièditorturàiseguitori diaghjustizia?
8Perquestecoseaghjustiziadivinaticonsegnaàunfocu èturmentipiùrapidièeternichìùntilasciaranumiccain manupertuttal'eternità
9Ùntivergognimicca,essenduunomu,omiserabilecùu corediunabestiasalvatica,dipigliàomidisentimenti similicuntè,fattidaistessielementi,èdistrappàlia lingua,èdiflagellallièditurturalliinquestumodu?
10Mamentrech'ellianucumpletuasoghjustiziaversu Diuinesonobilimorti,tugrideraimiseramente"Guaihè scontru"perutoingiustuassassiniudiicampionidiavirtù 11Ètandu,stenduàl'orludiamorte,disse:«Ùnsòmicca unrinnegatuàatistimunianzaresadaimofratelli.
12ÈinvocuuDiudiimobabbiperessemisericordiosocù amonazione
13Ètipunisceràsiainquestavitapresentesiadopuàato morte
14Ècunstapregherasighjittòinubraciererossu,ècusì reseuspiritu.
15Sèdunqueisettefratellidisprezzavanuetorturefinuàa morte,hèuniversalmentepruvatuchìaRagioneIspiratahè signorasupremadiepassioni.
16Perchès'elliavianucedutuàesopassioniosofferenzeè manghjatucarneimpura,averiamudettuch'ellieranustati vinticusì.
17Mainquestucasuùnhèstatucusì;anzi,perviadiaso Ragione,chìeralodatadavantiàDiu,sisòelevatisopraàe sopassioni.
18Èhèimpussibiledinigàasupremaziadiamente; perchèanuvintuavittoriaannantuàesopassionièiso dulori.
19Cumupudemufàaltrimentichèammetteamaestriadia ghjustaRagioneannantuàapassionecùquestiomichìùn sisòmiccaritiratidavantiàl'agoniediabrusgiatura?
20Perchècum'èetorrinantuàimolidiuportu respinghjenul'assaltidil'ondeèoffrenuunaentrata tranquillaàquellichìentranuinuportu,cusìaretta Ragionedisettetorridiighjovanidifendiauportudia ghjustiziaèrespinghjiaatempestuositàdiepassioni
21Furmavanuuncorusantudighjustiziamentresi acclamavanul'uniàl'altri,dicendu:
22«Moriamucum'èfratelli,ofratelli,peraLegge.»
23ImitemuiTrèZitellidiacorteassirachìdisprezzavanu stalistessaprovadiafornace
24Ùncivultemumiccavilidavantiàprovadighjustizia
25Èunudisse:"Fratellu,staidiboncore",èunaltru: "Supportalunobilmente";èunaltruricurdenduupassatu: "Ricurdatevidiqualerazzasite,èdaamanupaternadi qualeIsaccuperaghjustizias'hèoffertuperesseun sacrifiziu"
26Ètuttiinseme,fighjendusil'unil'altricunarialuminosa èassaiaudace,dissenu:"Cùtuttuucoreciconsacreremuà Diuchìcihàdatul'anime,èprestemuinostricorpià l'osservanzadiaLegge".
27Ùnavemupauradiquelluchìpensach'elluuccide; perchèunagrandelottaèunpericuluperl'animaaspettain uturmentueternuquellichìtrasgredenul'ordinanzadiDiu
28ArmemucidunquediamaestriadiaRagionedivina nantuàepassioni.
29Dopuàstanostrapassione,Abrahamu,Isaccuè Ghjacobbuciaccoglieranu,ètuttiinostriantenatici lodaranu.
30Èàognunudiifratelli,mentreeranutrascinativia, quellichìusoturnuduviaancuvenedicianu:"Ùnci disonorà,fratellu,èùnsiamiccaingannevuleàinostri fratellidigiàmorti"
31Ùnignuratemiccal'amorediifratelli,diuqualea divinaèsapientissimaPruvidenzahàdatuunaereditàà quellichìsògeneratidaisobabbi,impiantendulainelli ancupermezudiuventrediamamma;induveifratelli stanuulistessuperiodu,èpiglianuasoformaduranteu listessutempu,èsònutritidaulistessusangue,èsò vivificaticùastessaanima,èsòpurtatiinumondudopuà ulistessuspaziu,ètiranuulattedaestessefonti,permezu diequaliesoanimefraternesòallattateinsemeinbraccia àupettu;èsòunitiancupiùstrettamentepermezudiuna nutrizionecumunaèdicumpagniaquotidianaèdialtre educazione,èpermezudianostradisciplinasottuàa LeggediDiu.
32Usentimentud'amorefraternuessenducusì naturalmenteforte,isettefratellianuvistuasomutua cuncordiaancupiùforte.PerchèfurmatiinalistessaLegge, èdisciplinatiinelistessevirtù,ècresciutiinsemeinavita retta,siamavanul'unil'altriabbundantementeUsozelu cumunuperabellezzaèabontàmuralehàaumentatuaso mutuacuncordia,perchèincunghjunzionecùasopietàhà resuusoamorefraternupiùfervente
33Maancus'èanatura,acumpagniaèasovirtuosa dispusizioneanuaumentatul'ardorediusoamorefraternu, ifigliolisopravvissuti,perviadiasoreligione,anu sustinutuavistadiisofratelli,chìeranunantuàatortura, torturatiàmorte;anzi,lianuancuincuragitiàaffruntà l'agonia,miccasoluperdisprezzàesotorture,maancuper vinceasopassioned'affettufraternuperisofratelli.
34Omentiragiunanti,piùregalichèirè,piùliberichè l'omiliberi,dil'armuniadiisettefratelli,santièben sintonizzatiàanotachjavediapietà!
35Nimudiisetteghjovaniùnhèdiventatucodardu,nimu ùns'hèrimpicciolitudavantiàamorte,matuttisisò precipitatiàamorteperviadiatorturacum'ès'elli corressinuastradadil'immortalità
36Perchècum'èemanièipedisimovenuinarmuniacù l'impulsidil'anima,cusìquellisantighjovani,cum'ès'elli fussinustatispintidal'animaimmortalediareligione, andavanuinarmuniaàamorteperella
37Otuttasantacumpagniasettevuledifratelliinarmunia!
38Perchècum'èisetteghjornidiacreazionediumondu circundavanuareligione,cusìighjovani,cum'èuncoru, circundavanuasocumpagniasettevolte,èfacianuchìu terroredietortureùnfussimiccaimpurtante
39Avàrabbrividimuquandusentemuparlàdiasuffrenza diquellighjovani;maelli,miccasoluvidendulacùiso ochji,nèsoluintendenduaminacciaimminente,ma sentenduinrealtàudulore,l'anusopportata;èquestuina torturadiufocu,diqualequaleaguniapiùgrandesipò truvà?
40Perchèaputenzadiufocuhèacutaèsevera,èprestuhà purtatuisocorpiàadissoluzione.
41Èùnpensatemiccachìsiamaravigliosus'ècùquelli omiaRagionehàtriunfatuannantuàetorture,quandu ancul'animadiunadonnadisprezzavaunaancupiùgrande diversitàdidulori;perchèamammadiisetteghjovanihà patituiturmentiinflittiàognunudiisofiglioli
42Macunsideratequantusònumerosiidesideridiucore diunamamma,àtalpuntuchìusosentimentuperaso figlioladiventaucentrudituttuusomondu;èinverità, Quì,ancul'animaliirrazionalianuperisoghjovaniun affettuèunamoresimileàquelludil'omi
43Peresempiu,tràl'acelli,quellimansuetichìsiriparanu sottuàinostritettidifendenuisonidi;èquellichì nidificanunantuàecimediemuntagne,èinecrepedie rocce,èinibuchidil'arburi,èinirami,ècovanuiso picculiquì,scaccianuancul'intrusu
44Èdopu,s'elliùnriescenumiccaàcacciàlu,svolazzanu intornuàinidiaccioliinunapassioned'amore,chjamenduli inasoproprialingua,èdanuaiutuàisofiglioliinogni modupussibule
45Èchìbisognuavemud'esempiidil'amoredia discendenzatràl'animaliirrazionali,quanduancul'ape, versuastagionediafabricazionediufavu,respingenu l'intrusi,èpugnalanucùusopungiglione,cum'ècùuna spada,quellichìs'avvicinanuàasocovata,ècumbattenu contr'àellifinuàamorte?
46Maella,amammadiquellighjovani,cùun'anima cum'èAbraham,ùnhèstatamossadausoscopudauso affettuperisofiglioli
CAPITULU7
Unaparagonedil'affettidiunamammaèdiunbabbu,in questucapitulucisòalcunecimedimuntagnad'eloquenza 1Ragionediifiglioli,signoradiepassioni!Oreligione, chìerapiùcaraàamammachèàisofiglioli!
2Amamma,avenduduiesceltedavantiàella,areligioneè asalvezzapresentediisosettefiglioliseconduaprumessa diutiranu,hàamatupiuttostuareligione,chìsalvapera vitaeternaseconduDiu
3Oh,cumupossusprimel'amorepassiunatudiigenitori perifiglioli?Stampemuunamaravigliosasumiglianzadi anostraanimaèdianostraformanantuàanaturatenera diuzitellu,èsoprattuttuperviadiasimpatiadiamamma perisofigliolichìhèpiùprufondachèquelladiubabbu.
4Perchèedonnesòpiùdolced'animachèl'omi,èpiù figlioliparturiscenu,piùabbondanuinamoreperelli.
5Ma,tràtutteemamme,quelladiisettefiglioliabbundò inamorepiùdil'altre,videnduchì,avenduinsetteparti sentitutenerezzamaternaperufruttudiusoventre,è essendustatacustrettaperviadiinumerosiduloriiniquali hàpurtatuognunuàunaffettustrettu,tuttaviaperpauradi Diuhàrigettatuasicurezzaattualediisofiglioli
6Iè,èancudipiù,perviadiabellezzamuraleèdiabontà diisofigliolièdiasoubbidienzaàaLegge,usoamore maternuperellihèstaturinfurzatu.
7Perchèeranughjusti,ètemperati,èbravièmagnanimi,è amantil'unidil'altrièdiasomammaintalemanerach'elli l'ubbidianuinl'osservanzadiaLeggefinuàamorte.
8Maeppuru,ancus'ellaaviatantetentazioniàcedeàiso istintimaterni,innisuncasuaterribilevarietàditorturehà
avutuuputeredialteràasoRagione;maamammahà incitatuognifiglioluseparatamente,ètuttiinseme,àmore perasoreligione
9Osantanatura,èamoreparentale,èbramadiigenitori perifiglioli,èsalariudil'allattamentu,èaffettuinvincibile diemamme!
10Amamma,videnduliunuàunutorturatièbrusgiati, rimaseimmutatainl'animaperviadiareligione.
11Videacarnediisofigliolicunsumatainufocu,è l'estremitàdiesomanièdiisopedisparseperterra,èu rivestimentudicarne,strappatudaasotestafinuàeso guance,spargugliatucum'èmaschere
12Omamma,chìavàcunnisciaduloripiùacutichèi duloridiutravagliu!Odonna,solatràedonne,ufruttudi uqualeventreeraareligioneperfetta!
13Utoprimufigliolu,morendu,ùnhàmiccacambiatuato risoluzione,nèutosecondu,fighjenduticùochjidipietà sottuàesotorture,nèutoterzu,eshalenduusospiritu
14Nètùhaipienghjutuquanduhaivistul'ochjidiognunu inmezuàiturmentichìfighjavanucùaudaciaalistessa angoscia,èhaivistuinesonaricitremantiisegnidia mortechìs'avvicinava.
15Quanduavetevistuacarnediunfiglioluessetagliata dopuàacarnedil'altru,èmanudopumanuessetagliata,è testadoputestaessescorticata,ècadaverighjittatinantuà cadaveri,èulocupienudispettatoriperviadietorturedii vostrifiglioli,ùnaveteversatuunalagrima
16Miccaemelodiediesirenenèicantidiicignicùun sonudolceincantanutantul'arechjedil'ascoltatore,cum'è sunavanuevocediifiglioli,chìparlavanuàamammada mezuàiturmenti.
17Quanteèquantegrandeeranuetorturecùequalia mammaeraturmentatamentreisofigliolieranuturmentati cùtortureditorturaèdifocu!
18MaaRagioneIspiratahàprestatuàusocoreaforzadi unomusottuàasopassionedisuffrenza,èl'hàesaltataper ùnfànisuncontudiibramiattualidil'amorematernu.
19Èancus'ellahàvistuadistruzzionediisosettefiglioli èenumeroseèvarieformediisoturmenti,anobile mammalihàvuluntariamenteabbandunatiperviadiafede inDiu
20Perchèellavidiainasomente,cum'ès'ellifussinustati astutidifensoriinunasaladicunsigliu,anatura,èa paternità,èl'amorematernu,èisofigliolinantuàatortura, èeracum'ès'ella,amamma,avenduasceltatràduivotiin ucasudiisofiglioli,unuperasomorteèunupersalvàli vivi,ùncunsideravamiccaasalvezzadiisosettefiglioli perunpocutempu,ma,cum'èunaverafigliola d'Abrahamu,siricurdavadiusocuraghjutimorosudiDiu 21Omammadiarazza,vindicatricedianostraLegge, difensoredianostrareligione,èvincitricediupremiuina lottaintèstessa!
22Odonna,piùnobileàresistechèl'omi,èpiùcuraghjosa chèiguerrieriàsuppurtà!
23Perchècum'èl'ArcadiNoè,cùtuttuumonduvivente perusopesuinuDiluviuchìtravolgeumondu,hà resistituàeputentiondate,cusìtù,uguardianudiaLegge, battudaognipartedal'ondeimpetuosediepassioni,ètesu cum'èdafortiraffichedaetorturediitofiglioli,hai nobilmenteresistitoàetimpestechìt'anuassaltatupervia diareligione
24Cusìdunque,s'èunadonnaèanziana,èmammadisette figlioli,hàsuppurtatuavistadiisofigliolitorturatiàmorte, aRagioneIspiratadevecunfessuesseaguvernatrice supremadiepassioni.
25Aghjupruvatu,dunque,chìmiccasolul'omianu triunfatudiesosofferenze,machìunadonnahàancu disprezzatuetorturepiùorribili
26ÈùneranumiccacusìferociileoniintornuàDaniele, ùneramiccacusìcaldaafornaceardentediMisaele,cum'è brusgiavainellal'istintudiamaternitààavistadiisosette figliolitorturati
27MaperasoRagioneguidatadaareligione,amamma hàspentoesopassioni,numeroseèforticum'elleeranu.
28Perchècihèancuquestudacunsiderà,chìs'èadonna fussistatadebuledispiritu,malgraduasomaternità,averia pussutupienghjeperelli,èforseavèdettucusì:
29«Ah,trèvoltemiserabiledimè,èpiùditrèvolte miserabile!Aghjuparturitusettefigliolièsòrimastasenza figlioli!
30Invanusòstataincintasettevolte,èsenzaprufittuhè statupurtatusettevolteupesudidecemesi,èimo allattamentisòstatiinfruttuosi,èimozitellisòtristi.
31Invanupervoi,ofigliolimei,aghjusuppurtatui numerosiduloridiutravagliu,èepreoccupazionipiù difficilidiavostraeducazione.
32Ahimè,perimofiglioli,chìcertieranuancumicca maritati,èquellichìeranumaritatiùnavianumiccaavutu figlioli;ùnvideraghjumaiivostrifiglioli,nèseraghju chjamatucùunomedinonnu
33Ahmè,chìaghjuavututantifigliolibelli,èsòvedovaè desolatainumodulore!Èùnciserànisunfiglioluper seppellimiquanduseraghjumorta!
34MaasantamammaètimoratadiDiuùnsilamentava miccapernimudielli,nèpregavaànimudiscappààa morte,nèsilamentavaperellicum'èomichìmorivanu;ma, cum'ès'ellaaviaun'animad'adamanteèpurtavaunumeru diisofiglioli,perasecondavolta,àavitaimmortale, piuttostulipregavaèlisupplicavadimoreperamoredia religione
35Omamma,guerrieradiDiuperacausadiareligione, vechjaèdonna,haiscunfittuutiranuperatoresistenza,è sìstatatrovatapiùfortechèunomu,infattièinparolle
36Perchèinverità,quandusìstatumessuinleiacùito figlioli,sìstatuquìàvedeEleazaresseturturatu,èhai parlatuàitofiglioliinlinguaebraica:
37«Figliolimei,nobilehèalotta;èvoi,essendustati chjamatiàtistimuniàperanostranazione,cumbattetela cunzeloperaLeggediinostribabbi.
38Sariavergugnosuchì,mentrequestuvechjusuppurtava l'agoniaperviadiareligione,voichìsiteghjovanivi ritirassidavantiàudulore
39RicurdatevichìperDiusiteghjuntiinumondu,èavete gudutuavita,èchìdunqueduveteàDiudisuppurtàogni duloreperellu;perqualeancuunostrubabbuAbrahamu s'hèaffrettatuàsacrificàusofiglioluIsaccu,l'antenatudia nostranazione;èIsaccu,videnduamanudiusobabbuchì alzavaucultellucontr'àellu,ùnsihèmiccaritiratu.
40ÈDaniele,l'omughjustu,hèstatughjittatuàileoni,è Anania,AzariaèMisaelesòstatighjittatiinafornacedi focu,èanuperseveratuperamorediDiu.
41Èvoidinù,avendualistessafedeinDiu,ùnviturbate micca;perchèseriacontruàaRagionechìvoi,
cunniscenduaghjustizia,ùnduviatemiccasuppurtài dulori.
42Cùsteparolle,amammadiisettehàincuragituognunu diisofiglioliàmorepiuttostuchètrasgredil'ordinanzadi Diu;ancuellistessisapendubèchìl'omichìmorenuper DiucampanuperDiu,cum'ècampanuAbrahamu,Isaccu, Ghjacobbuètuttiipatriarchi
CAPITULU8
Ifamosi"AtletidiGhjustizia"Quìfinisceastoriadi curagiuchjamatauQuartuLibrudiiMaccabei
1Certidiiguardianianudichjaratuchìquanduellastava peressepresaèmessaàmorte,sihèghjittatanantuàapira perchìnimuùnpudessituccàusocorpu
2Omamma,chìinsemecùitosettefigliolihairottua forzadiutirannu,èhairiduttuànundaisomalignidisegni, èhaidatuunesempiudianubiltàdiafede
3Eristatunobilmentemessucum'èuntettuannantuàito figliolicum'èpilastri,èuterramotudiiturmentiùntihà scuzzulatupernunda
4Rallegratidunque,mammadall'animapura,avendua speranzadiatoperseveranzacertadaamanudiDiu
5Miccacusìmaestosasitrovaalunatràestelleincelu cum'ètè,avenduilluminatuupercorsudiitosettefiglioli stellariversuaghjustizia,staiinonorecùDiu;èsìpusatu incelucunelli
6Perchèatoparturenzahèstatafattadaufigliolu d'Abrahamu
7Ès'ellucifussistatupermessudidipinge,cum'èqualchì artistapuderiafà,uracontudiatopietà,ispettatoriùn averebbenumiccarabbrividituàamammadisettefiglioli chìsoffreperaghjustiziatortureinnumerevolifinuàa morte?
8Èinveritàeraapprupriatudiscrivesteparollesopraàu solocudiriposu,parlenduperunmemorialepere generazionifuturediunostrupopulu: QUÌGIACEUNPRETEANZIÀ ÈUNADONNAPIENAD'ANNI
ÈISOISETTEFIGLI
ATTRAVERSUAVIOLENZADIUNTIRANNU DESIDERANDUDISTRUGGEANAZIONEEBRAICA HANUVINDICATUIDIRITTIDIUNOSTRUPOPULU GUARDÀÀDIUÈPERSEVERÀ
ITURMENTIANCHEFINUÀAMORTE
9Perchèeraveramenteunaguerrasantaquellach'elli cumbattevanuPerchèinquellughjornuavirtù,pruvenduli perviadiaperseveranza,lihàmessudavantiupremiudia vittoriainl'incorruzioneinavitaeterna
10MauprimuinalottahèstatuEleazar,èamammadii settefigliolihàghjucatuusorolu,èifratellianuluttatu
11Utirannuerausoavversariuèumonduèavitadi l'omueranuispettatori
12Èaghjustiziahàvintuuvincitoreèhàdatuacuronaài soatletiQualeùns'hèmiccamaravigliatudil'atletidia veraLegge?
13Qualeùneramiccastupitudielli?Utirannustessuè tuttuusocunsigliuammiravanuasoperseveranza,pervia diaqualeavàstanuaccantuàutronudiDiuècampanu l'etàbenedetta.
14Mosèdicedunque:«Tuttiquellichìsisòsantificatisò sottuàetomani»
15Èdunquequestiomi,essendusisantificatiperamoredi Diu,ùnanumiccasoluricevutuquestuonore,maancu l'onorechìpermezudielliunemicuùnaviapiùputere annantuàunostrupopulu,èutirannuhàsubitua punizione,èunostrupaesehèstatupurificatu,essendu diventaticum'èunriscattuperupeccatudianostranazione; èpermezudiusanguediquestighjustièapropiziazione diasomorte,adivinaPruvidenzahàliberatuIsraelechì primaerastatumaltrattatu
16QuanduutirannuAntiochuhàvistul'eroisimudiaso virtù,èasoresistenzasottuàetorture,hàpublicatuaso resistenzaàisosuldaticum'èesempiu;ècusìhàinspiratui soomicùunsensudil'onoreèdil'eroisimunantuàu campudibattagliaèinefatichedil'assediu,cusìch'elluhà saccheghjatuèscunfittututtiisonemici
17OIsraeliti,figliolinatidaasumented'Abrahamu, ubbiditeàstaLegge,èsiateghjustiintuttiimodi, ricunnoscenduchìaRagioneIspiratahèsignoradie passioni,èdiidulori,miccasoludal'internu,maancuda foradinoistessi;perviadiquestu,quelliomi,chìanudatu isocorpiàatorturaperviadiaghjustizia,ùnsoluanu guadagnatul'ammirazionedil'umanità,masòstatiritenuti degnidiunaereditàdivina
18Èpermezudiellianazionehàottenutuapaceè, ristabiliscel'osservanzadiaLeggeinunostrupaese,hà pigliatuacitàdaunemicu
19ÈavendettahàperseguituutiranuAntiocunantuàa terra,èinamorteellusoffreapunizione.
20Perchèquanduùnhèmiccariesciutuàcustringeu populudiGhjerusalemmeàcampàcum'èiGentilièà abbandunàicostumidiinostribabbi,hàtandulasciatu GhjerusalemmeèhèpartitucontruàiPersiani
21Avà,eccueparollechìamammadiisettefiglioli,a donnaghjusta,hàdettuàisofiglioli:
22«Eruunaverginepura,èùnmisòmiccaalluntanatada acasadiumobabbu,èaghjuguardatuacostachìhèstata custruitainEva.»
23Nisunseduttorediudesertu,nisuningannatoreinu campu,ùnm'hàcurrotta;nèuSerpentefalsuèingannevole hàmacchiatuapuritàdiamovirginità;aghjuvissutucùu momaritututtiighjornidiamoghjuventù;maquandu questiimofigliolieranucresciuti,usobabbuhèmortu 24Feliceeraellu;perchèhàcampatuunavitabenedettacù ifiglioli,èùnhàmaicunnisciutuudulorediasoperdita 25Quale,mentreerasemprecunnoi,vihàinsignatua Leggeèiprufeti.Cihàlettud'Abelchìhèstatutombuda Cainu,èd'Isaccuchìhèstatuoffertucum'èholocaustu,èdi Ghjiseppuinaprigiò.
26ÈcihàparlatudiFineas,upretezelante,èvihà insignatuucantud'Anania,AzariaèMisaelinufocu 27ÈhàancuglorificatuDanieleinafossadiileoni,èl'hà benedettu;èvihàricurdatudieparolled'Isaia:
28"Ancus'ètùpassiperufocu,afiammaùntiferàmale"
29CihàcantatueparollediDavidusalmista:"Parechjesò l'afflizionidiighjusti"
30CihàcitatuupruverbiudiSalomone:"Hèunarburudi vitapertuttiquellichìfacenuasovuluntà".
31Hàcunfirmatueparolled'Ezechiele:"Viveranuqueste ossasecche?"Perchèùnhàmiccascurdatuucantuchì Mosèhàinsignatu,chìinsegna:"Tumbaraghjuèdaraghju vitaQuestahèatovitaèabenedizzionediitoghjorni"
32Ah,crudeleeraughjornu,èancumiccacrudele,quandu ucrudeletirannudiiGrechiacceseufocuperisobracieri barbari,ècùesopassionibollentipurtòàacatapultaè tornaàesotortureisettefigliolidiafigliolad'Abrahamu, èaccecòisoochji,ètagliòesolingue,èliuccisecù parechjitipiditurmenti
33Perquessa,ughjudiziudiDiuhàperseguitu,è perseguiterà,umiserabilemaledettu.
34Maifigliolid'Abrahamu,cùasomammavittoriosa,sò riunitiinulocudiisoantenati,avenduricevutuanime pureèimmortalidaDiu,àqualesiaagloriapersempreè sempre