Basque - The Book of 2nd Kings

2Erregeak

1.KAPITULUA

1Akabhilondoren,MoabIsraelenaurkamatxinatuzen.

2AkaziasSamarianzuengoikogelakosaretabatetikerori etagaixotueginzenMezulariakbidalizituen,esanez: «ZoazteetagaldetuBaalzebubi,Ekrongojainkoari,ea sendatukonaizengaixotasunhonetatik»

3JaunarenaingeruakesanzionEliastixbitarrari:«Jaiki, zoazSamariakoerregearenmezularienbila,etaesan iezaiezu:EzaldaIsraelenJainkorikezdagoelako,Ekrongo jainkoBaalzebubikontsultaegiterazoazelako?»

4.Beraz,haudioJaunak:«Ezzarajaitsikoigozarenohetik, baiziketahilegingozara»EtaEliasjoaneginzen

5Mezulariakharenganaitzulizirenean,harkesanzien: «Zergatikitzulizareteorain?»

6Etahaiekerantzunzioten:Gizonbatetorrizitzaigun bideraetaesanzigun:Zoazte,itzulibidalizaituzten erregearenganaetaesaiozue:HaudioJaunak:Ezalda IsraelenJainkorikezdagoelako,Ekrongojainko Baalzebubikontsultatzerabidaltzeko?Horregatik,ezzara jaitsikoigozarenohehorretatik,baiziketahilegingozara.

7Etaesanzien:Nolakogizonazenzuenganaetorrietahitz hauekkontatudizkizuena?

8.Etaerantzunzioten:Gizoniletsuazen,etalarruzko gerrikobatezinguratutaEtaharkesanzuen:Elias Tixbetarrada

9Orduan,erregeakberrogeitahamargizonenburuzagibat bidalizionharengana,etabereberrogeitahamargizonekin Harkigozenharengana,etaharanonmuinobaten tontorreaneseritazegoen.Etaesanzion:«Jainkoaren gizona,erregeakagindudizu:Jaitsizaitez»

10Eliasekerantzunzionberrogeitahamargizonen buruzagiari:«Jainkoarengizonabanaiz,jaitsibedisua zerutiketakiskalzaitzalazuetazureberrogeitahamar gizonak».Jaitsizensuazerutik,etakiskaldueginzituen beraetabereberrogeitahamargizonak.

11Berrizerebesteberrogeitahamargizonenburuzagibat bidalizionJainkoari,bereberrogeitahamargizonekin Harkerantzunzion:«Jainkoarengizona,haudioerregeak: Jaitsizaitezazkar»

12Eliasekerantzunzien:«Jainkoarengizonabanaiz,sua jaitsibedizerutiketakiskalzaitzalazuetazureberrogeita hamargizonak»Jainkoarensuajaitsizenzerutiketa kiskaldueginzuenberaetabereberrogeitahamargizonak.

13Etahirugarrenberrogeitahamargizonenkapitaina bidalizuenberriro,bereberrogeitahamarrekinEta hirugarrenberrogeitahamargizonenkapitainaigozen,eta Eliasenaurreanbelaunikojarrizen,etaerregutuzion, esanez:Jainkoarengizona,otoitzegitendizut,izanbedi preziatuanirebiziaetazurezerbitzarihauenbizia.

14Hara,suajaitsidazerutik,etakiskalidituberrogeita hamarrekobiburuzagiaketahaienberrogeitahamarrak Horregatik,baliohandiaizandezazulanirebiziarizure begietan

15JaunarenaingeruakEliasiesanzion:«Jaitsizaitez berarekin;ezizanbeldurrik».Eliasjaikietaberarekinjaitsi zenerregearengana

16Etaesanzion:HaudioJaunak:Mezulariakbidalidituzu EkrongojainkoBaalzebubikontsultatzera,ezaldaIsraelen

ezdagoelakoharenhitzakontsultatzekojainkorik? Horregatik,ezzarajaitsikoigozarenohetik,baiziketahil egingozara.

17JaunakEliasekesandakoarenaraberahilzen,eta Joramekerregeizanzenharenordez,Judakoerrege Joramen,Josafatensemearen,bigarrenurtean;ezbaitzuen semerik

18AkaziasengainerakoegintzakIsraelgoerregeenkronika liburuanidatziakezaldaude?

2.KAPITULUA

1JaunakEliaszurrunbilobateanzeruraeramannahi zuenean,EliasEliseorekinjoanzenGilgaldik

2EliasekEliseoriesanzion:«Geldituhemen,otoitzegiten dizut;JaunakBetelerabidalinaueta»Eliseokerantzun zion:«Jaunarenbiziazarelakoetazurearimarenbizia zarelako,ezzaitututziko».Betelerajaitsiziren,beraz.

3BetelgoprofetensemeakEliseorenganajoanetaesan zioten:«BadakizuJaunakgaurkendukodizulazure nagusia?»Harkerantzun:«Bai,badakit;isilikegon.»

4Eliasekesanzion:«Eliseo,geldituhemen,Jaunak Jerikorabidalibainaueta».Eliseokerantzun:«Jaunaren biziazarelakoetazurearimarenbiziazarelako,ezzaitut utziko»EtaJerikorairitsiziren

5JerikokoprofetensemeakEliseorenganajoanetaesan zioten:«BadakizuJaunakgaurkendukodizulazure nagusia?»Harkerantzunzion:«Bai,badakit;isilikegon»

6Eliasekesanzion:«Geldituhemen,otoitzegitendizut, JaunakJordanerabidalibainaueta»Harkerantzun: «Jaunarenbiziazarelakoetazurearimarenbiziazarelako, ezzaitututziko».Etabiakaurrerajarraituzuten.

7Profetensemeetakoberrogeitahamargizonjoanziren, etaurrutitikbegiratuzioten;etabiakJordanibaiaren ertzeangeldituziren.

8Eliasekberekapahartu,bilduetaurakjozituen,etaurak aldebatetikbesterazatituziren,etabiaklehorreanigaro zirenibaia.

9Etagertatuzen,joanzirenean,EliasekesanzionEliseori: «Galdetuzereginnahidizudan,zuregandikeramanaizan bainolehen».EtaEliseokesanzuen:«Otoitzegitendizut, izanbediniregaineanzureespiritubikoitza»

10Etaharkesanzuen:Gauzazailaeskatuduzu;halaere, zuregandikkendukonauzuneanikustenbanauzu,horrela izangozaizu;bestela,ezdahorrelaizango

11Eta,aurrerazihoazelaetahizketanarizirela,haranon suzkogurdibatetasuzkozaldiakagertuziren,etabiak bereizizituen;etaEliaszurrunbilobateanigozenzerura 12Eliseokikusizuen,etaoihueginzuen:«Eneaita,ene aita,Israelgogurdiaetaharenzaldizkoak!».Etaezzuen gehiagoikusi;etaberejantziakhartuetabizatitanurratu zituen

13Eliasierorizitzaionmantuaerejaso,itzulietaJordan ibaiertzeangeldituzen

14Eliasierorizitzaionmantuahartuetaurakjozituen, esanez:«NondagoEliasenJainkoJauna?».Urakerejo zituenean,aldebatetikbesterazatituziren,etaEliseigaro zen

15Jerikorenaurreanzeudenprofetensemeekikusi zutenean,esanzuten:«EliasenespirituaEliseorengainean dago»Etabideraaterazitzaizkion,etalurreraino ahuspeztuzirenharenaurrean.

16Etaesanzioten:Begira,badirazurezerbitzarienartean berrogeitahamargizonindartsu;utzi,otoitzegitendizugu, joandaitezelazurenagusiabilatzera;agianJaunaren Espirituakeramanetamendibateraedoharanbaterabota ezoteduen.Etaharkerantzunzuen:Ezbidali.

17Etalotsatutageratuzenarteeskatuziotenarren,esan zuen:«Bidali»Bidalizituzten,beraz,berrogeitahamar gizon;etahiruegunezbilatuzuten,bainaezzutenaurkitu.

18Etaitzulizireneanharengana(ezenJerikongeldituzen), esanzien:Ezaldizuetesanezjoateko?

19HirikogizonekEliseoriesanzioten:«Hara,otoitzegiten dizut,hirihonenkokapenaatseginada,nirejaunakikusten duenbezala;bainauraezdaurrikoa,etalurraantzua».

20Etaesanzuen:Ekarriiezadazueontziberribatetabota gatzabertanEtaekarrizioten

21.Etaur-iturrirajoanzen,gatzabotazuenhan,etaesan zuen:«HaudioJaunak:Urhaueksendatuditut;ezda handikgehiagoheriotzarikedolurantzurikizango»

22Uraksendatuzirengaurarte,Eliseokesanzuenbezala.

23EtahandikBetheleraigozenEtabideangorazihoala, hiritikhaurtxikiakateraetaisekaeginzioten,etaesan zioten:Igozaitez,burusoil!Igozaitez,burusoil!

24Itzulizen,etabegiratuzien,etamadarikatueginzituen JaunarenizeneanBihartzemeaterazirenbasotik,eta berrogeitabihaururratuzituztenhaietatik.

25HandikKarmelmendirajoanzen,etahandikSamariara itzulizen

3.KAPITULUA

1Joram,Ahabensemea,IsraelenerregeizanzenSamarian, JudakoJosafatenerregealdikohemezortzigarrenurtean,eta hamabiurtezizanzenerrege

2Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen;bainaezbereaitaeta amakbezala,bereaitakegindakoBaalenirudiakendu baitzuen

3Halaere,Jeroboamen,Nebatensemearen,bekatueieutsi zien,zeinakIsraelbekatuarazibaitzion;ezzenhorietatik aldendu

4MoabekoerregeMesaartzainzen,etaIsraelgoerregeari ehunmilabildotsetaehunmilaahariematenzizkion, artilearekinbatera

5Bainagertatuzen,Akabhilzenean,Moabekoerregea Israelgoerregearenaurkamatxinatuzela

6Garaihartan,JoramerregeaSamariatikateraetaIsrael osoazenbatuzuen.

7JudakoerregeJosafatimezuhaubidalizion:«Moabeko erregeanireaurkamatxinatuda.Moabenaurka borrokatzeraetorrikoalzaranirekin?»Harkerantzunzion: «NijoangonaizZubezalakoanaizni,zureherria bezalakoa,etazurezaldiakbezalakoak»

8Etagaldetuzuen:Zeinbidetikigokogara?Harkerantzun zuen:Edombasamortukobidea

9Israelgoerregea,JudakoerregeaetaEdomgoerregea joanziren,zazpiegunekobideaeginondoren;etaez zegoenurikezgudarostearentzat,eztaatzetikzihoazen abereentzatere.

10Israelgoerregeakesanzuen:«Aiene!Jaunakhiru erregehauekbildudituMoabeneskuuzteko!»

11BainaJosafatekesanzuen:«EzaldagohemenJaunaren profetarik,harenbidezJaunarikontsultaegin diezaiokeguna?»Israelgoerregearenzerbitzarietakobatek

erantzunzuen:«HemendagoEliseo,Xafatensemea, Eliaseneskuetanurabotatzenzuena».

12Josafatekesanzuen:«Jaunarenhitzaberarekindago» Israelgoerregea,JosafatetaEdomgoerregeajaitsiziren harengana.

13EliseokIsraelgoerregeariesanzion:«Zerdaukatnik zurekinzerikusirik?Zoazzureaitarenetazureamaren profetengana».Israelgoerregeakerantzunzion:«Ez, JaunakhiruerregehauekbildubaitituMoabenesku uzteko»

14Eliseokesanzuen:«Jaunahalguztidunarenbiziarenzin dagit,zeinarenaurreannagoen!JudakoerregeJosafaten begiruneaizanezbanu,eznizukebegiratuko,eztaikusiko ere»

15Bainaorainekarriiezadazuegitarra-jotzailebatEta gitarra-jotzaileajotzenarizela,Jaunareneskuaetorri zitzaiongainean

16Etaesanzuen:«HaudioJaunak:Beteezazueharanhau zuloz».

17HaudioJaunak:Ezduzuehaizerikikusiko,eztaeuririk ere;bainaharanhoriurezbetekoda,etaedanahalizango duzue,baizuek,baizuenabereek,baizuenpiztiek.

18EtahaugauzaarinadaJaunarenbegietan:Moabitarrak erezueneskuetanjarrikoditu

19Hirigotortuguztiaketahiribikainguztiakjoetazuhaitz ederguztiakbotakodituzue,ur-iturriguztiakitxikodituzue etalur-eremuonguztiakharrizhondatukodituzue

20Biharamunean,labore-eskaintzaeskaintzenarizirenean, uraetorrizenEdomgobidetik,etalurraldeaurezbetezen

21Moabitarguztiekentzunzuteneanerregeakhaienaurka borrokatzeraetorrizirela,bilduzituztenarmakjanztekogai zirenguztiak,etagoragokoak,etamuganjarriziren

22Goizeangoizjaikiziren,etaeguzkiakurarengainean distiraeginzuen,etamoabdarrekbestealdeanuraodola bezaingorriikusizuten

23Etaesanzuten:Odoladahau!Erregeakhilakdira,eta elkarjodute.Orain,Moab,harrapakinetara!

24Israelenkanpalekurairitsizirenean,israeldarrekjaiki etamoabdarrakjozituzten,etahauekiheseginzutenhaien aurretik.Bainaaurreraeginzutenetamoabdarrakjo zituzten,baitaberenlurraldeanere

25Hiriaksuntsituzituzten,etaluronguztiakharrizbete zituzten;ur-iturriguztiakitxietazuhaitzonguztiakbota zituztenKir-Harasethenbakarrikutzizituztenharriak;hala ere,habailatzaileekinguratuetajoeginzuten

26Moabekoerregeak,guduagogorregiazelaikusizuenean, zazpiehungizonhartuzituenezpatakerabiliz,Edomgo erregearenganairisteko;bainaezinizanzuten.

27Orduan,beresemezaharrena,harenordezerregeizan beharzuena,hartuetaerre-oparitzateskainizuen harresiarengaineanEtahaserrehandiaizanzenIsraelen aurka;etaaldeeginzutenharengandik,etaberenlurraldera itzuliziren

4.KAPITULUA

1Profetensemeenemazteetakoemakumebatekoihuegin zionEliseori,esanez:«Zurezerbitzaria,niresenarra,hilda; etabadakizuzurezerbitzariakJaunarenbeldurzela;eta hartzekodunaetorridanirebisemeakbereganaeramatera, esklaboizandaitezen»

2Erregeak

2Eliseokgaldetuzion:«Zeregindezaketzuretzat? Esadazuzerduzunetxean?»Harkerantzunzion:«Ezdu zureneskameakezeretxean,olio-ontzibatizanezik»

3Orduan,esanzuen:«Zoaz,eskatuontziakzureauzokide guztiei,ontzihutsakerebai;ezeskatugutxi».

4Sartzean,itxiateazureetazuresemeengainean,etaisuri ontziguztietara,etabetetadagoenaaldebaterautzi 5Emakumea,gizonetikaldeeginetaateaitxizuenbereeta beresemeenatzean;hauekontziakekarrizizkioten,eta isurieginzuen

6Ontziakbetezirenean,esanzionberesemeari:«Ekarri besteontzibat»Semeakerantzunzion:«Ezdagobeste ontzirik».Etaolioagelditueginzen.

7Orduan,emakumeaJainkoarengizonarijakinarazizion Gizonakesanzion:«Zoaz,salduolioaetaordainduzorra, etabizizaiteztezuetazureseme-alabakgainerakoaz».

8Behin,EliseoSunamerajoanzen,nonemakumehandi batzegoen,etaemakumeakogiajaterabehartuzuenEta handikigarotzenzenbakoitzean,harajoatenzenogiajatera. 9Etasenarrariesanzion:«Hara,ikustendutJainkoaren gizonsantubatdelagureondotiketengabeigarotzendena»

10Egindiezaiogun,mesedez,gelatxikibathorman,eta jarridiezaiogunhanohebat,mahaibat,aulkibateta kandelabrobat;etagureganaetortzean,harajoangoda

11Egunbatean,harairitsizenean,gelarajoanetahan etzanzen

12EtaesanzionGehaziriberemorroiari:Deituezazu Sunamitahau.Deituzuenean,emakumeaharenaurrean agertuzen

13Etaesanzion:«Esaiozu:Begira,guregatikardura handizibilizara;zereginbehardazuretzat?Erregeariedo armadakoburuzagiarihitzeginnahialdiozu?»Hark erantzunzion:«Neureherriarenarteanbizinaiz»

14.Etagaldetuzuen:Zereginbeharzaioorduan?Eta Gehazikerantzunzuen:Egiaesan,ezduseme-alabarik,eta beresenarrazaharrada

15Etaesanzuen:Deituiezaiozu.Deituzuenean, emakumeaateangeldituzen

16Etaesanzion:Denborahonetan,bizitzakogaraian,seme batbesarkatukoduzu.Harkerantzunzion:Ez,enejauna, Jainkoarengizona,ezesangezurrikzureneskameari

17Emakumeahaurdungeratuzen,etasemeaerdituzuen Eliseokesanziongaraian,bizitzakogaraian.

18Haurrahazizenean,egunbateanaitarenganajoanzen, uzta-biltzaileengana

19Etaaitariesanzion:«Eneburua,eneburua».Etamutiko batiesanzion:«Eramanezazuamari»

20.Hartuetaamarieramanzion,etaeguerdiraarteegon zenharenbelaunetan,etagerohilzen

21Igozenemakumea,etaJainkoarengizonarenohean etzanzuen;ateaitxietairteneginzen

22.Etadeieginzionsenarrari,etaesanzion:Bidali iezadazu,mesedez,mutilgaztebatetaastobat,Jainkoaren gizonarenganajoanetaitzulinadin

23Etaharkgaldetuzion:Zergatikjoannahiduzugaur harengana?Ezdailberri-jaia,eztalarunbataereHark erantzunzion:Ongiizangoda.

24Astoatxalmatuetamorroiariesanzion:«Zoazeta aurrera;ezutzizaldizibiltzen,nikaginduarte»

25Joanzen,beraz,emakumeaJainkoarengizonarengana, KarmelmendiraJainkoarengizonakurrutitikikusi

zuenean,esanzionGehaziberemorroiari:«Honahemen Sunamitahori!»

26Otoitzegitendizut,joanzaitezharenbilaetagalde iezaiozu:Ongialzaude?Ongialdagozuresenarra?Ongi aldagohaurra?Harkerantzunzion:Ongida.

27Jainkoarengizonarengana,muinora,iritsizenean, oinetatikhelduzion;bainaGehazihurbilduzitzaionalde baterauzteko.Jainkoarengizonakesanzion:«Utzibakean, zerenberearimaatsekabetutadago;etaJaunakezkutatudit, etaezditesan»

28Orduan,emakumeakesanzuen:«Semebateskatual nionneurejaunari?Ezalnionesan:Eznazazuengainatu?»

29Orduan,Gehaziriesanzion:«Lotugerrikoa,hartunire makilaeskuanetazoazNorbaitekintopoegitenbaduzu,ez agurtu;etanorbaitekagurtzenbazaitu,ezerantzun;etajarri niremakilahaurrarenaurpegian».

30Haurrarenamakesanzuen:«Jaunarenbiziazarelakoeta zurearimarenbiziazarelako,ezzaitututziko»Eta haurrarenjaikietajarraitueginzion.

31Gehazihaienaurretikzihoan,etamakilahaurraren aurpegianjarrizuen;bainaezzenahotsik,ezentzuterik izan.Beraz,berrirojoanzitzaionbideraetaesanzion: «Haurraezdaesnatu»

32Eliseoetxerasartuzenean,haurrahildazegoeneta oheanetzanda.

33Sartuzen,beraz,etaateaitxizienbiei,etaJaunariotoitz eginzion

34.Igoetahaurrarengaineanetzanzen,etaahoaahoaren gaineanjarrizituen,begiakbegiengaineanetaeskuak eskuengainean:etahaurrarengaineanetzanzen;eta haurrarenharagiaberotueginzen.

35Gero,itzulietaetxeanibilizenharaetahona;igoeta harengaineanetzanzen;etahaurrakzazpialdiz doministikueginzuen,etahaurrakbegiakirekizituen.

36DeituzuenGehazietaesanzion:DeituSunamita horriDeitueginzionEtaneskaharenganaetorrizenean, esanzion:Hartuzuresemea.

37Orduansartuzenemakumea,etaharenoinetaraerori zen,etalurrerainoahuspeztuzen,etaberesemeahartueta irtenzen.

38EliseoGilgaleraitzulizenGoseteazegoenlurraldean; profetensemeakharenaurreaneseritazeudenEliseokbere morroiariesanzion:«Ezarrilapikohandiaetaegosilapikoa profetensemeentzat»

39Batekbelarrakbiltzeraaterazenlandan,etamahatsondo basatibataurkituzuen,etahandikkuiatxobasatiakbildu zituen,beremagaleanbetezGero,etorrietalapikoansartu zituenxehatuz,ezbaitzituztenezagutzen.

40JanariaisurizietengizoneiEtalapikoajatenarizirela, oihueginzuten,etaesanzuten:«Jainkoarengizona, heriotzadagolapikoan!»Etaezinizanzutenjan

41Bainaharkesanzuen:Ekarriirina.Etabotazuen eltzean,etaesanzuen:Isurijendeari,jandezanEtaezzen kalterikegoneltzean

42Baal-SalishatikgizonbatetorrizenJainkoarengizonari lehenfruituenogiaekarriz,hogeigaragar-ogietagari-buru beteakazalean.Etaesanzion:«Emanjendeari,jan dezatela»

43Morroiakgaldetuzion:«Zer?Ehungizonenaurrean jarribeharduthau?».Morroiakberriroesanzuen:«Eman jendeari,jandezan;izanere,haudioJaunak:Jangodute, etasoberangeratukoda»

44Jaunakesanbezala,janariajarrizienaurrean,etajan eginzuten,etasoberangeratuzen.

5.KAPITULUA

1Naaman,Siriakoerregearengudarostekoburuzagia, gizonhandiaetaohoragarriazenberenagusiarentzat, JaunakharenbidezemanbaitzionaskatasunaSiriari.Gizon ausartaerebazen,bainalegenardunazen

2Siriarrek,taldeka,neskatxatxikibatgatibueramanzuten Israeldik;etaneskaNaamanenemaztearenzerbitzariizan zen

3Etabereandreariesanzion:«AieneJainkoa,Samarian dagoenprofetarekinbalego!Legenasendatukoluke!»

4Batekberenagusiariesanzion:«Hauetahauesandu Israelgoneskatxak».

5Siriakoerregeakesanzuen:«Zoaz,zoaz,etagutunbat bidalikodiotIsraelgoerregeari»Joanzen,etahamar talentuzilar,seimilatxanponurreetahamarjantzialdaketaeramanzituenberarekin

6EtagutunaIsraelgoerregearieramanzion,esanez: «Gutunhauzureganairitsidenean,hara,harekinbatera Naamannirezerbitzariabidaltzendizut,legenarretiksenda dezazun»

7Israelgoerregeakgutunairakurrizuenean,jantziakurratu etaesanzuen:«Jainkoaalnaiznihiltzekoetabizia emateko?Gizonhonekniribidaltzenditlegenarbat sendatzeko?Begira,mesedez,etaikusinolabilatzenduen nireaurkaauzibidea»

8JainkoarengizonEliseok,Israelgoerregeakjantziak urratuzituelaentzunzuenean,mezuhaubidalizion erregeari:«Zergatikurratudituzujantziak?Etorbedi niregana,etajakingodubadelaprofetabatIsraelen»

9Naamanberezaldietagurdiarekinetorrizen,eta Elisearenetxekoateangeldituzen

10Eliseokmezularibatbidalizion,esanez:«Zoazeta garbituzaitezzazpialdizJordanen,etazureharagia sendatukozaizuetagarbiizangozara»

11Naamanhaserretueginzen,etaaldeeginzuen,esanez: «Hara,pentsatunuen:Nireganaaterakoda,zutikjarrikoda, Jaunaren,bereJainkoaren,izenadeitukodu,eskuajarriko duzaurian,etalegenardunasendatukodu»

12DamaskokoAbanaetaParparibaiak,ezaldiraIsraelgo urguztiakbainohobeak?Ezinalduthorietangarbitueta garbitu?Orduan,bueltaemanetaaldeeginzuenhaserre bizian.

13Etaberemorroiakhurbilduetaesanzioten:«Aita, profetakgauzahandirenbategitekoaginduizanbalizu,ez alzenukeegingo?Zenbatgehiago,garbizaitezetagarbitu zaitezesatendizunean?»

14JaitsizenorduanJordanibaianzazpialdizmurgildu zen,Jainkoarengizonakesanbezala;etaharenharagiahaur txikibatenharagiarenantzekobihurtuzen,etagarbigeratu zen

15Jainkoarengizonarenganaitzulizen,beraetaberelagun guztiekin,etaetorrietaharenaurreanjarrizen,etaesan zion:«Badakitorainezdagoelabestejainkoriklurosoan, IsraelenizanezikOrain,beraz,otoitzegitendizut,onartu bedeinkapenazurezerbitzarihonengandik»

16Bainaharkesanzuen:«Jaunbiziarenzindagit,zeinaren aurreannagoen,ezdudalaezerhartuko»Etaeskatuzion hartzeko;bainaharkukoeginzion

17Naamanekesanzuen:«Ezaldiot,otoitzegitendizut, emanbeharbimandorenzamalurzurezerbitzarihoni? Izanere,zurezerbitzarihonekezdiehemendikaurrera erre-oparirikedosakrifiziorikeskainikobestejainkoei, Jaunaribaizik».

18BarkadezalaJaunakzurezerbitzarihonigauzahonetan: nirenagusiaRimonenjauregirajoanetahanadoratzen duenean,nireeskuanmakurtzendenean,etanikRimonen jauregianahuspeztzennaizenean,barkadezalaJaunakzure zerbitzarihonigauzahonetan

19Etaesanzion:ZoazbakeanEtaaldeeginzuen harengandikpixkabat

20BainaGehazik,EliseoJainkoarengizonarenmorroiak, esanzuen:«Hara,nirenagusiakbarkatuegindioNaaman siriarhorri,etaezdioonartuberakekarritakoaBaina,bizi denJaunarenzindagit,atzetikjoangonaizetazerbait hartukodiot»

21GehaziNaamanenatzetikjoanzen,etaNaamanek, harenatzetikkorrikazetorrelaikusizuenean,gurditikjaitsi etaaurreraeginzion,etagaldetuzion:Ongialdagodena?

22Etaharkerantzunzuen:«OngidoadenaNirenagusiak bidalinauesatera:«Hara,orainetorrizaizkitEfraim menditikprofetensemeetakobigazte:emaniezaiezu, mesedez,zilarrezkotalentubatetabijantzi-aldaketa»

23Naamanekesanzion:«Kontsegindut,hartubitalentu». Naamanekeskatuzion,etabitalentuzilarlotuzituenbi zakutan,bijantzi-aldaketarekinbatera,etabimorroiri emanzizkien,etahauekharenaurreaneramanzituzten.

24Dorrerairitsizenean,hartuzituengauzakhaien eskuetatiketaetxeangordezituen;gero,gizonakjoaten utzizituen,etajoaneginziren.

25BainaEliseoksartuetaberenagusiarenaurreanjarrizen Eliseokgaldetuzion:Nondikzatoz,Gehazi?Hark erantzun:Zuremorroiaezdainorajoan.

26Etaesanzion:Ezalnengoennirebihotzazurekin, gizonaberegurditikitzulizeneanzureganaetortzeko? Garaiaaldadiruahartzeko,etajantziakhartzeko,eta olibondoak,etamahastiak,etaardiak,etaidiak,etagizonmorroiak,etaneskameakhartzeko?

27Naamanenlegenarrakitsatsikozaizkizu,beraz,zurieta zureondorengoeibetikoEtaNaamanelurrabezainzuri legenarrezbeterikaterazenharenaurretik

6.KAPITULUA

1ProfetensemeekEliseoriesanzioten:«Hara,zurekinbizi garenlekuaestuegiadaguretzat

2Goazen,otoitzegitendizugu,Jordanera,hartudezagun handikhabebana,etaegindezagunhanbizitzekolekubat Etaharkerantzunzion:Zoazte

3Etabatekesanzuen:«Otoitzegitendizut,etazoazzure zerbitzariekin».Harkerantzunzuen:«Joangonaiz».

4Joanzen,beraz,haiekinJordanerairitsizirenean,egurra moztuzuten

5Bainahabebatbotatzenarizenbatek,aizkora-muturra uretaraerorizen:etaoihueginzuen,etaesanzuen:Ai, nagusia!maileguanhartubaitut.

6Jainkoarengizonakgaldetuzuen:«Nonerorida?»Eta erakutsizionlekuaGizonakagurbatmoztuetaharabota zuen;etaburdinaigerianhasizen.

7Orduan,esanzuen:«Hartuezazu»Etaeskualuzatueta hartueginzuen

8SiriakoerregeaIsraelenaurkagerranhasizen,etabere zerbitzariekinkontsultaeginzuen,esanez:«Halakoeta halakolekuanegongonaiznirekanpalekua»

9JainkoarengizonakmezuhaubidalizionIsraelgo erregeari:«Kontuzibililekuhorretatik,siriarrakharajaitsi baitira»

10IsraelgoerregeakJainkoarengizonakesanetaohartarazi zionlekurabidalizituenmezulariak,etahangordezen,ez behinezbitan

11Siriakoerregearenbihotzaosolarritutazegoengauza honengatik;etaberezerbitzariakdeituetaesanzien:«Ezal didazueerakutsikozeindengurearteanIsraelgoerregearen alde?»

12Etaberezerbitzarietakobatekerantzunzion:Ez,ene jauna,erregea;bainaEliseok,Israelendagoenprofetak, esatendizkioIsraelgoerregearizukzurelogelanesaten dituzunhitzak

13Etaharkesanzuen:Zoazetaikertunondagoen,bidali etaekarriahalizateko.Etajakinarazizioten:Hara,Dotanen dago

14Bidalizituen,beraz,zaldiak,gurdiaketagudaroste handibathara;etagauezetorriziren,etahiriainguratu zuten

15Jainkoarengizonarenmorroiagoizjaikietairtenzenean, hara,zaldietagurdizinguratutakogudarostebatekhiria ikusizuenEtamorroiakesanzion:Ai,enejauna!Nola egingodugu?

16Etaharkerantzunzion:Ezizanbeldurrik;gurekin daudenakgehiagobaitirahaiekindaudenakbaino

17Eliseokotoitzeginzuen,etaesanzuen:«Jauna,otoitz egitendizut,irekiiezaiozubegiak,ikusdezan».Jaunak irekizizkionbegiakgazteari,etahonekikusizuen:etahara, mendiaEliseareninguruanzaldizetasuzkogurdizbeteta zegoen.

18Etaharenganajaitsizirenean,EliseokJaunariotoitz eginzion,etaesanzion:«Otoitzegitendizut,itsutasunezjo itzazuherrihau».EtaEliseokitsutasunezjozituenEliseok esanbezala

19Eliseokesanzien:«Ezdahaubidea,eztahiriaere Jarraituiezadazue,etabilatzenarizaretengizonarengana eramangozaituztet»BainaEliseokSamariaraeraman zituen

20Samariarairitsizirenean,Eliseokesanzuen:«Jauna, irekibegiakgizonhauei,ikusdezaten»Jaunakireki zizkienbegiak,etaikusizuten;etahara,Samariarenerdian zeuden.

21IsraelgoerregeakEliseoriesanzion,ikusizituenean: Aita,jobeharditut?Jobeharditut?

22Harkerantzunzion:«Ezdituzuhilko;ezpatazetaarkuaz harrapatudituzunakhilkodituzu?Jarriogiaetaurahaien aurrean,janetaedandezaten,etajoandaitezenberen nagusiarengana».

23Janarihandiaprestatuzien,etajanetaedanzutenean, bidalieginzituen,etaberennagusiarenganajoanziren SiriakogudarosteakezzirengehiagoIsraelgolurraldera itzuli

24.Etahorrenondorengertatuzen,SiriakoerregeBenHadadberegudarosteguztiabildu,igoetaSamariasetiatu zuela

25GosetehandiaizanzenSamarian,etasetiatueginzuten, asto-burubatlaurogeizilarrezkotxanponetanetauso-

gorotzkabobatenlaurdenabostzilarrezkotxanponetan salduarte.

26Israelgoerregeaharresigainetikigarotzenarizela, emakumebatekoihueginzion:«Lagunduiezadazu,jauna, erregea!»

27Etaesanzuen:Jaunakezbadizulaguntzen,nondik lagundukodizutnik?Larretikaladolaretik?

28Erregeakgaldetuzion:Zergertatzenzaizu?Hark erantzunzion:Emakumehonekesandit:«Eman iezadazuzuresemea,gaurjandezagun,etabiharjango dugunirea»

29Niresemeaegosietajangenuen,etahurrengoegunean esannion:«Emaniezaguzuzuresemea,jandezagun». Bainaezkutatueginduberesemea

30Erregeakemakumearenhitzakentzunzituenean, jantziakurratuetaharresiarengainetikigarozen,eta herriakikusizuenbarruanzakuzjantzitazegoela

31Orduanesanzuen:«Jainkoakegindiezadalahauetaare gehiago,baldinetaEliseo,Xafatensemearen,buruagaur gaineanjartzenbazaio»

32Eliseobereetxeanzegoen,etazaharrakharekinbatera; etaerregeakgizonbatbidalizuenaurretik.Bainamezularia harenganaetorribainolehen,esanzienzaharrei:«Ikusi duzuehiltzailebatensemehonekbidaliduelanireburua kentzeko?Begira,mezulariadatorrenean,itxiateaetaeutsi ateanEzaldaentzutenberenagusiarenoinenhotsa atzetik?»

33Etaoraindikhaiekinhizketanarizela,hara,mezularia jaitsizitzaion,etaesanzuen:Begira,gaitzhau Jaunarengandikdator;zerenzainegonbehardutgehiago Jaunarengandik?

7.KAPITULUA

1Eliseokesanzuen:«EntzunJaunarenhitza:Haudio Jaunak:Bihar,orduhonetan,irinfinneurribatsiclobatean etagaragarneurribisiclobateansaldukodiraSamariako atean

2Orduan,erregeaeskuanmakurtutazegoenjaunbatek Jainkoarengizonarierantzunzion:«Hara,Jaunakzeruan ateakegingobalituere,gertalitekehori?»Harkerantzun zion:«Hara,zeurebegiekinikusikoduzu,bainaezduzu hartatikjango».

3Laulegenardunzeudenatearensarreran,etaelkarriesan zioten:«Zergatikgaudehemeneseritahilarte?»

4Hirirasartukogarelaesatenbadugu,goseteahiriandago, etahanhilkogara;etahemengeldirikbagaude,hilkogara ere.Orain,beraz,zatozteetaSiriakokanpalekurajoan gaitezenBizirikuztenbagaituzte,bizikogara;etahiltzen bagaituzte,hilkogara

5Ilunabarreanjaikizirensiriarrenkanpalekurajoateko;eta siriarrenkanpalekurairitsizirenean,hara,ezzegoeninor han

6Jaunakgurdi-hotsa,zaldi-hotsaetagudarostehandi batenoihuakentzunarazizizkionsiriarrei,etaelkarriesan zioten:«Hara,Israelgoerregeakhititenetaegiptoarren erregeakgureaurkaordainduditu,gureaurkaetortzeko».

7Orduan,jaikietaiheseginzutenilunabarrean,etautzi zituztenberendendak,zaldiaketaastoak,baitakanpalekua zegoenbezalaere,etaiheseginzutenberenbizitza salbatzeko

2Erregeak

8Legenardunhaiekkanpalekuarenazkenalderairitsi zirenean,dendabateansartuziren,etajanetaedanzuten, etahandikzilarra,urreaetajantziakhartuetaezkutatuegin zituzten;etaberriroetorrietabestedendabateansartuziren, etahandikerehartuetaezkutatueginzuten.

9Orduan,elkarriesanzioten:«EzduguondoegitenBerri onenegunadagaur,etaisilduegingogaraGoizalderaarte itxarotenbadugu,kalterenbatetorrikozaigugainera. Zatozte,beraz,erregearenetxeariberriemateko»

10Hirikoatezainarideieginzioten,etahauekesanzieten: «Siriarrenkanpalekurairitsigara,etaezduguinorhan,ezta gizonenahotsikere;zaldiaketaastoaklotutagenituen,eta kanpalekuakzeudenbezala».

11Atezainakdeituzituen,etahauekerregearenjauregian jakinarazizioten

12Gauezjaikizenerregeaetaesanzienberezerbitzariei: «ErakutsikodizuetzeregindigutensiriarrekBadakite gosegarela;horregatikateradirakanpalekutiketaezkutatu landan,esanez:«Hiritikateratzendirenean,bizirik harrapatukodituguetahirirasartukogara»

13Etaberemorroietakobatekerantzunzuen:Otoi,har ditzagunbostzaldihiriangeratzendirenetatik(hauda, bertangeratzendenisraeldarguztienantzekoakdira;hau da,suntsitudirenisraeldarguztienantzekoakdira),eta bidalidezagunikustera.

14Bigurdi-zaldihartuzituzten,etaerregeaksiriar gudarostearenatzetikbidalizituengudarosteak,esanez: «Zoazteetaikusi».

15Jordanerainojoanzirenhaienatzetik,etahara,bideosoa betetazegoensiriarrekpresakabotazituztenjantzieta ontziz.Mezulariakitzulietaerregearijakinarazizioten.

16Jaunakagindubezala,herriairtenetasiriarren kanpalekuaklapurtuzituenIrinfinneurribatetagaragar neurribisiclobateansalduziren.

17Erregeakatearenzaindariizendatuzuen,zeinaren eskuanbermatzenzenerregea;etaherriakateanzapaldu zuen,etahileginzen,Jainkoarengizonakesanzuenbezala, erregeaharenganajaitsizeneanesanzuenak

18Jainkoarengizonakerregeariesanzionbezala,esanez: «Bineurrigaragarsiclobatentrukeetaneurribatirinfin siclobatentrukeegongodirabiharorduhonetan Samariakoatean»

19JaunharkJainkoarengizonarierantzunzion:«Jaunak zeruanateakegingobalituere,gertalitekehorrelakorik?»

Harkerantzunzion:«Zurebegiekinikusikoduzu,bainaez duzuhartatikjango».

20Etahalagertatuzitzaion:herriakateanzapalduetahil eginzen.

8.KAPITULUA

1Orduan,Eliseoksemeapiztuzionemakumeariesanzion: «Jaikizaitez,zoazzuetazureetxekoak,etabizizaitezahal duzunlekuan;izanere,Jaunakgoseteadeitudu,etazazpi urtezetorrikodalurraldera

2JaikizenemakumeaetaJainkoarengizonarenesanaren araberaeginzuen:joanzenbereetxekoekinetazazpiurtez filistearrenlurraldeanbiziizanzen

3Zazpiurteenburuan,emakumeafilistearrenlurraldetik itzulizen,etaerregearibereetxeaetalurraeskatuzjoanzen.

4ErregeaJainkoarengizonarenmorroiGehazirekin mintzatuzen,esanez:«Esadazu,mesedez,Eliseokegin dituengauzahandiguztiak»

5Etagertatuzen,Eliseoknolapiztuzuengorpubat erregearikontatzenarizitzaiola,hara,semeapiztuzion emakumeakerregearioihueginzionbereetxeaetalurra eskatzekoEtaGehazikesanzuen:«Enejauna,erregea,hau daemakumea,etahaudaberesemea,Eliseokpiztuzuena».

6Erregeakemakumearigaldetuzionean,honekerantzun zionErregeakfuntzionariobatizendatuzion,esanez: «Itzulibereazenguztiaetalurutzizuenegunetik gaurdainosoroetakofruituguztiak»

7EliseDamaskorairitsizen;etaBen-Hadad,Siriako erregea,gaixorikzegoen;etajakinarazizioten:«Jainkoaren gizonaetorridahona»

8ErregeakHazaeliesanzion:«Hartuesku-oparibateta zoazJainkoarengizonarengana,etakontsultatuJaunari harenbidez,esanez:Sendatualnaitekegaitzhonetatik?»

9Hazael,beraz,harenbilajoanzen,etaDamaskokogauza onguztiakhartuzituenoparigisa,berrogeigameluren zamaJoanetaharenaurreanzutikjarrizen,esanez:«Zure semeBen-Hadad,Siriakoerregeak,bidalinauzuregana, galdezka:Sendatualnaitekegaitzhonetatik?»

10Eliseokesanzion:Zoazetaesaiozusendatukozarela BainaJaunakerakutsidithilkodela.

11Etabereaurpegiatinkomantenduzuen,lotsatutageratu zenarte;etaJainkoarengizonanegarrezhasizen

12Hazaelekgaldetuzion:«Zergatiknegarrezarizara,ene jauna?»Harkerantzunzion:«Badakitzerkalteegingo diezunisraeldarrei:suemangodiezuhaiengotorlekuei, ezpatazhilkodituzuhaiengazteak,xehatukodituzuhaien seme-alabaketaurratuegingodituzuhaurdundauden emakumeak»

13Hazaelekesanzuen:«Zerda,ordea,zuremorroihau txakurbat,gauzahandihauegiteko?»Eliseokerantzun zion:«JaunakerakutsiditSiriakoerregeizangozarela» 14Eliseogandikaldeeginetaberenagusiaganajoanzen, etahonekgaldetuzion:ZeresandizuEliseok?Jaun horrekerantzunzion:Esanditsendatukozinela

15Biharamunean,oihallodibathartu,uretanbustieta aurpegianzabalduzion,etahileginzenHazaelerregeizan zenharenordez

16.EtaAhabensemeJoramen,Israelgoerregearen, bosgarrenurtean,JudakoerregeJosafatzelarik,Judako erregeJoram,Josafatensemea,hasizenerregeizaten 17Hogeitahamabiurtezituenerregeizatenhasizenean, etazortziurtezerregeizanzenJerusalemen

18Israelgoerregeenbidetikibilizen,Akabenetxeak bezala,Akabenalababaitzuenemaztea,etaJaunaren aurreangaizkiaeginzuen

19Halaere,JaunakezzuenJudasuntsitunahiizanbere zerbitzariDavidengatik,harietabereondorengoeibetiko argiaemangoziolaagindubaitzionbezala

20Harengaraian,EdomJudarenmenpekotasunarenaurka matxinatuzen,etaerregebatizendatuzuenberegainean 21JoramTzairrerajoanzen,berekinzituengurdiguztiekin; gauezjaikietainguratzenzutenedomitarraketagurdietako buruzagiakjozituen;etaherriaberekanpalekuraihesegin zuen

22Halaere,EdomJudarenmenpetikmatxinatuzengaur arteOrduanmatxinatuzenLibnaerealdiberean

23Joramengainerakoegintzaketaeginzuenguztiaezal daudeidatzitaJudakoerregeenkronikenliburuan?

24Joramberearbasoekinloeginzuen,etaDavidenhirian lurperatuzutenberearbasoekin;etaharensemeAkaziasek erreinatuzuenharenordez.

25IsraelgoerregeJoramen,Ahabensemearen, hamabigarrenurteanhasizenJudakoerregeJoramenseme Akaziaserregeizaten.

26HogeitabiurtezituenOkoziasekerregeizatenhasi zenean,etaurtebetezerregeizanzenJerusalemenBere amarenizenaAtaliazen,IsraelgoerregeOmrirenalaba

27Akabenetxekobideberetikibilizen,etaJaunaren aurreangaizkiaeginzuen,Akabenetxekoekbezala, Akabenetxekosuhiabaitzen

28Joramekin,Akabensemearekin,Siriakoerrege HazaelenaurkagerraegiterajoanzenRamotGalaaden;eta siriarrekzaurituzutenJoram

29JoramerregeaJezreeleraitzulizensendatzera,siriarrek Ramanemanzizkiotenzaurietatik,SiriakoerregeHazaelenaurkaborrokatuzeneanJudakoerregeJoramenseme AkaziasjaitsizenJezreelera,AkabensemeJoramikustera, gaixorikbaitzegoen.

9.KAPITULUA

1Eliseokprofetahaietakobatideituzion,etaesanzion: «Lotugerrikoa,hartuolio-ontzihaueskuanetazoazRamot Galaadera.

2Harairistean,bilatuJehu,Josafatensemea,Nimsiren semea,etasartu,etajaikiarazibereanaienartetik,eta eramanbarnekogelabatera.

3Hartuolio-ontziaetaisuriharenburuarengainean,eta esan:«HaudioJaunak:Israelgoerregegantzutuzaitut» Irekiateaetaihesegin,ezitxaron.

4Gaztea,profetagaztea,RamotGalaaderajoanzen

5Jehuhelduzenean,haranonarmadakokapitainakeserita zeuden;etaJehukesanzuen:«Manamendubatdaukat zuretzat,jaunkapitaina»Jehukgaldetuzion:«Guztietako zeinentzat?»Jehukerantzunzion:«Zuri,jaunkapitaina»

6Jaikietaetxerasartuzen,etaolioaisurizionburuaren gainean,etaesanzion:«HaudioIsraelgoJainkoJaunak: Jaunarenherriaren,Israelen,erregegantzutuzaitut»

7EtazukAkabenzurenagusiarenetxeajobeharkoduzu, nirezerbitzariprofetenodolaetaJaunarenzerbitzari guztienodolaJezabeleneskutikmendekatuahalizateko

8Akabenetxeosoasuntsitukoda;etaAkabenetxetik kanporatukoduthormantxizaegitenduenoro,Israelen itxianetabazterreandagoenoro.

9AkabenetxeaNebatensemeJeroboamenetxeaeta AhiasensemeBaasarenetxeabezalakoaegingodut 10EtatxakurrekjangoduteJezabelJezreelgolandaeremuan,etaezdainorizangohuralurperatzeko.Etaatea irekietaiheseginzuen

11Jehuberejaunarenzerbitzarienganajoanzen,etabatek galdetuzion:«Ongialzaude?Zergatiketorrizaizuero hau?»Jehukerantzunzien:«Ezagutzenduzuegizonhori etaharenberri».

12Etahaiekerantzunzuten:Gezurrada;esadazuorainEta harkesanzuen:Honelaetahonelamintzatuzitzaidan, esanez:HaudioJaunak:Israelgoerregegantzutuzaitut.

13Orduan,bizkorjoanziren,etabakoitzakberejantzia hartuetaharenazpianjarrizuteneskailera-gainean,eta tronpetakjozituzten,esanez:«Jehudaerrege»

14JosafatensemeetaNimxirensemeJehukJoramenaurka konspiratuzuen.(JoramekRamotGalaadengordezuen, beraketaIsraelosoak,SiriakoerregeHazaelengatik

15BainaJoramerregeaIzreeleraitzulizensendatzera, SiriakoerregeHazaelekinborrokanarizelasiriarrek egindakozaurietatikJehukesanzuen:«Zuennahiabada, ezdezalainorhiritikirtenedoihesegin,Izreeleraberri ematerajoateko»

16JehugurdibateanigoetaIzreelerajoanzen,Joramhan etzandabaitzegoen.JudakoerregeAkaziasereJoram ikusterajaitsizen

17Jezreelgodorreanzaindaribatzegoen,etaJehuren taldeazetorrelaikusizuen,etaesanzuen:«Taldebat ikustendut»Joramekesanzuen:«Hartuzaldizkobateta bidalihaienbila,etagaldetudezala:Bakeaaldago?»

18Zaldigaineanzihoanbatjoanzitzaionbidera,etaesan zion:«Haudioerregeak:Bakeaaldago?»Jehukerantzun zion:«Zerduzubakearekin?Atzeraegin»Zaindariakberri emanzuen:«Mezulariaetorrizitzaien,bainaezdaitzuli». 19Bigarrenzaldizkobatbidalizuen,etahonek,haiengana etorrietaesanzuen:«Haudioerregeak:Bakeaalda?» Jehukerantzunzion:«Zerduzubakearekin?Atzeraegin.»

20Zaindariakberriemanzuen,esanez:«Haienganairitsi da,etaezdaitzuli»GidatzeaNimxirensemeJehuren gidatzeabezalakoada,amorruzgidatzenbaitu.

21Joramekesanzuen:«Prestatuzaitezte»Etaprestatu zutenberegurdiaIsraelgoerregeJorametaJudakoerrege Akaziasirtenziren,bakoitzaberegurdian,etaJehuren aurkajoanziren,etaNabotJezreeldarrarenlanda-eremuan eginzutentopo

22JoramekJehuikusizuenean,galdetuzion:«Bakeaal dago,Jehu?»Jehukerantzunzion:«Zerbake,zureama Jezabelenprostituzioaketasorginkeriakhainbestediren bitartean?»

23Joramek,eskuakbiratuetaiheseginzuen,etaesanzion Akaziasi:«Traizioadago,Akazia!»

24JehukarkuaindarosozateraetaJoramjozuenbesoen artean,etageziabihotzeansartuzitzaion,etaJorambere gurdianerorizen

25.OrduanJehukBidkarbereburuzagiariesanzion: «HartuetabotaNabotJezreeldarrarensoroanGogoratu nola,Akabenatzetikzaldizjoanginenean,Jaunakzama hauezarriziola.»

26AtzoikusinuenNabotenodolaetaharensemeenodola dioJaunak,etalandahonetanemangodizutordaina dioJaunakHartuezazu,bada,etabotalanda horretara,Jaunakesanbezala

27BainaJudakoerregeAkaziasek,horiikusizuenean, lorategikoetxearenbidetikiheseginzuen.Jehukatzetik joanzitzaion,etaesanzuen:«Hilezazuehuraeregurdian» EtagauzaberaeginzutenGur-ekoigoeran,Ibleamondoan dagoenaEtaMegidoraiheseginzuen,etahanhilzen

28Etaberezerbitzariekgurdibateaneramanzuten Jerusalemera,etaberehilobianlurperatuzuten,bereaiten ondoan,Davidenhirian

29AhazensemeJoramenhamaikagarrenurteanhasizen AkaziasJudakoerregeizaten.

30JehuIzreelerairitsizenean,Jezabelekjakinzuenhori; aurpegiamargotuetaburuaorraztuzuen,etaleihotik begiratuzuen

31Jehuatetiksartuzenean,Jehukesanzuen:«Bakeal zuenZimrik,berenagusiahilzuenak?»

32Etaaurpegialeihorantzaltxatuetaesanzuen:«Nor dagonirealde?Nor?»Etabiedohirueunukobegiratu zioten.

33Etaesanzuen:BotaezazuebeheraEtabotazuten behera:etaharenodolaharresiarenetazaldiengainean zipriztinduzen,etaoinpeanzapalduzuen

34Sartuzenean,janetaedanzuen,etaesanzuen:«Zoaz, ikusiemakumemadarikatuhorietalurperatuezazue, erregearenalababaita»

35Etajoanzirenlurperatzera;bainaezzutenharen burezurra,oinaketaesku-ahurrakbainogehiagoaurkitu.

36Itzuliziren,beraz,etajakinaraziziotenEtaharkesan zuen:«HaudaJaunarenhitza,berezerbitzariElias Tixbitarrarenbidezesana,esanez:TxakurrekJezreelgo lurraldeanjangoduteJezabelenharagia»

37Jezabelengorpuasimaurrabezalaizangodasoro gaineanJezreelgolurraldean;horrelaezdaesango:«Hau daJezabel»

10.KAPITULUA

1AkabekhirurogeitahamarsemezituenSamarianJehuk gutunakidatzietaSamariarabidalizituenIzreelgo agintariei,arduraduneietaAkabenseme-alabakhazi zituztenei,esanez:

2Orain,gutunhauiristenzaizunean,zurenagusiaren semeakzurekindituzulaikusita,baitagurdiaketazaldiak, hirigotortuaetaarmaduraere,

3Aukeratuzuennagusiarensemeonenaketaegokienak, jarribereaitarentronuanetaborrokatuzuennagusiaren etxearenalde

4Bainaizugarribeldurtuziren,etaesanzuten:«Hara,bi erregekezinizandioteeutsi;nolaeutsiahalizangodiogu guk,bada?»

5Etajauregikoarduradunak,hirikoarduradunak,zaharrek etahaurrenzaintzaileekmezuhaubidaliziotenJehuri: «Zurezerbitzariakgara,etaagindukodiguzunguztia egingodugu;ezduguerregerikizendatuko;eginzukongi iruditzenzaizuna»

6Bigarrenaldizidatziziengutunhau,esanez:«Nireak bazareteetanireahotsarijaramonikegitenbadiozue,hartu zuennagusiarensemeenburuaketaetorrinireganabihar orduhonetanIzreelera».Erregearenhirurogeitahamar semeakhirikohandikiekinzeuden,etahauekhazten zituzten

7Gutunairitsizitzaienean,erregearensemeakhartueta hirurogeitahamargizonhilzituzten,etahaienburuak saskietanjarrietaJezreelerabidalizizkieten

8Mezularibatetorrizenetaesanzion:«Erregearen semeenburuakekarridituzte»Etaerregeakesanzuen: «Ezarribimultzotanatearensarreran,goizeraarte»

9.Biharamunean,goizeanirtenetazutikjarrizen,etaesan zionherriosoari:«Zuekzuzenakzarete!Hara,nikneure nagusiarenaurkakonspiratuetahilnuen;bainanorkhil zituenhauekguztiak?»

10JakizueorainezdelalurreraerorikoJaunakAkaben etxeariburuzesandakohitzetik,zerenJaunakbetebaitu berezerbitzariEliasenbidezesandakoa

11Jehuk,beraz,hilzituenIzreelenAkabenfamiliako gelditzenzirenguztiak,baitaharenhandikiguztiak, ahaideaketaapaizakere,inorbizirikutziezarte

12JaikietaabiatuzenSamariara,etabideanzegoela,ardimoztaileenetxean.

13JehuJudakoerregeAkaziasenanaiekinelkartuzeneta galdetuzien:«Norzarete?»Haiekerantzunzioten: «Akaziasenanaiakgara;etaerregearenetaerreginaren seme-alabakagurtzeragoaz»

14Etaesanzuen:Bizirikhartuitzazue.Bizirikhartueta ardi-moztaileenetxearenputzuanhilzituzten,berrogeitabi gizon;ezzutenbatereutzi

15Handikjoanzenean,RekabensemeJonadabaurkitu zuen,biderazetorrelaAgurtueginzuen,etaesanzion: «Zurebihotzazuzenaalda,nirebihotzazurearekinden bezala?».Jonadabekerantzunzion:«Bai.Halabada,eman iezadazueskua»Eskuaemanzion,etaJehobakgurdiraigo zuen

16Etaesanzuen:ZatoznirekinetaikusiJaunarekiko dudansuhartasunaEtaberegurdianjarrizuten

17Samariarairitsizenean,Akabenondorengoguztiakhil zituenSamarian,erabatsuntsituarte,JaunakEliasiesan zionbezala

18Jehukherriosoabilduetaesanzien:«AkabekBaali gutxizerbitzatuzion;Jehuk,berriz,askozerbitzatukodio».

19DeitunireganaBaalenprofetaguztiak,harenzerbitzari guztiaketaapaizguztiak;batereezdadilafalta,zeren sakrifiziohandiaeginbeharbaitiotBaali;faltadenaezda bizikoBainaJehukazpijokozeginzuenhori,Baalen adoratzaileaksuntsitzekoasmoz

20Jehukesanzuen:«AgindubatzarhandibatBaalentzat». Etaaldarrikatuzuten

21JehukIsraelosoarimezuakbidalizizkion,etaBaalen adoratzaileguztiaketorriziren,batereezzengeldituetorri gabeBaalenetxerasartuziren,etaetxeabetezenmutur batetikbestera

22Etaesanzionjanzki-jantziarenarduradunari:«Atera jantziakBaalenadoratzaileguztientzat»Etaharkjantziak aterazizkien

23JehuetaRekabensemeJonadabBaalenjauregirajoan ziren,etaBaalenadoratzaileeiesanzieten:«Ikertuea hemenzuekinezdagoenJaunarenzerbitzaririk,Baalen adoratzaileakbakarrik».

24Etasakrifizioaketaerre-opariakeskaintzerasartu zirenean,Jehuklaurogeigizonizendatuzituenkanpoan,eta esanzien:«Zueneskuetaraekarriditudangizonetatikbatek ihesegitenbadu,askatzenduenakberebizitzaizangodu harenbizitzarentruke»

25.Etagertatuzen,erre-opariareneskaintzaamaitubezain laster,Jehukesanzienguardieietakapitainei:«Sartueta hilitzazue;inorezdadilairten»Etaezpatarenahoarekinjo zituzten;guardieketakapitainekkanporabotazituzten,eta Baalenetxearenhirirajoanziren

26Baalenetxetikirudiakateraetaerrezituzten.

27BaalenirudiahautsietaBaalenetxeaerebotazuten,eta gaurartekozisternabihurtuzuten

28Horrela,JehukBaalsuntsituzuenIsraeldik.

29Jehuk,ordea,ezzuenaldeeginJeroboamen,Nebaten semearen,Israelibekatueginarazizionarenbekatuetatik, hauda,BetelgoetaDangourrezkotxahalenondoren

30JaunakJehuriesanzion:«Nirebegietanzuzenadena ondoeginduzulakoetaAkabenetxearinirebihotzeannuen guztiaegindiozulako,zureseme-alabaklaugarren belaunaldiraarteeserikodiraIsraelgotronuan»

31BainaJehukezzuenbihotzosozIsraelgoJainkoaren legeabetetzensaiatu;ezbaitzenaldenduJeroboamen bekatuetatik,zeinetatikIsraelbekatuarazibaitzitzaion

32EgunhaietanhasizenJaunaIsraelenlurraldeatxikitzen, etaHazaelekgaraituzituenIsraelgolurraldeosoan

33Jordandikekialderantz,Galaadekolurraldeosoa, Gadiarren,RubeniarrenetaManasesenleinukoak,Arnon ibaiarenondoandagoenAroerretikhasita,hauda,Galaad etaBaxan.

34Jehurengainerakoegintzak,eginzuenguztiaetaharen indarguztiakezaldaudeidatzitaIsraelgoerregeenkronika liburuan?

35Jehubereaitekinlokarazizen,etaSamarianlurperatu zutenEtaharensemeJoakazekerreinatuzuenharenordez

36.JehukSamarianIsraelengaineanhogeitazortziurtez erreinatuzuen

11.KAPITULUA

1Ataliak,Okoziasenama,beresemeahildazegoelaikusi zuenean,jaikietaerrege-haurguztiaksuntsituzituen.

2BainaJoramerregearenalabaketaAkaziasenarrebak, Josabak,AkaziasensemeJoaxhartuetahilzituztenerregesemeenartetiklapurtuzuen;etalogelanezkutatuzuten, beraetaberehaurtzainaere,Ataliagandik,hilezzedin

3SeiurtezegonzenharekinJaunarenetxeanezkutatuta Ataliakerreinatuzuenlurraldean.

4Zazpigarrenurtean,Joiadakehunkagizon,kapitaineta guardiakoburuzagiakbidalietaJaunarenetxeraeraman zituen.Itunbateginzuenhaiekinetazineginarazizien Jaunarenetxean,etaerregearensemeaerakutsizien

5Etaaginduzien,esanez:Haudaeginbeharduzuena: Zuenherenbat,larunbateansartzendena,erregearen jauregikozaintza-zaindariizangoda; 6HirugarrenzatiaSurrenateanegongoda,etahirugarren zatiazaindarienatzeandagoenatean;horrelazainduko duzueetxea,huraezhautsidezaten

7Etazuekguztietatikbizatik,larunbateanirteten zaretenok,Jaunarenetxekozaintzaegingoduteerregearen inguruan

8Inguratuerregea,bakoitzaberearmakeskuandituela;eta gudu-lerroetarasartzendena,hilbediErregearekinegon zaitezte,irtetenetasartzendenbitartean

9EhunenkapitainekJoiadaapaizakagindubezalaegin zuten;etabakoitzakberegizonakhartuzituen,larunbatean sartuetairtenbeharzirenak,etaJoiadaapaizarengana etorriziren

10EhunenkapitaineiemanzizkienapaizakJaunaren tenpluanzeudenDaviderregearenlantzaetaezkutuak

11Guardiakerregeareninguruanzutikzeuden,armak eskuanzituztela,tenpluareneskuinekoizkinatikezkerreko izkinaraino,aldarearenetatenpluarenondoan

12.Etaerregearensemeaaterarazizuen,etakoroaezarri zion,etatestigantzaemanzion;etaerregeizendatuzuten,

etagantzutuzuten;etatxaloeginzuten,etaesanzuten: Jainkoakbizibedierregea.

13Ataliakguardienetaherriarenzarataentzunzuenean, Jaunarentenplurajoanzenherriarengana.

14.Begiratuzuenean,erregeazutabebatenondoanzutik zegoen,ohiturazenbezala,etaprintzeaketatronpetajotzaileakerregearenondoan,etaherrikojendeguztia pozikzegoen,etatronpetakjotzen.Ataliakberejantziak urratuetaoihueginzuen:«Traizioa,traizioa!»

15BainaJoiadaapaizakehunkagudarostekoburuzagiei, armadakoofizialei,aginduzien:«Ateraezazue gudarostearenkanpoaldera,etaharenatzetikdatorrena ezpatazhilezazue».Apaizakesanzuen:«Ezdezatelahil Jaunarenetxean»

16Etaeskuakgaineanjarrizioten;etazaldiakerregearen jauregirasartzenzirenbidetikjoanzen,etahanhilzuten. 17JoiadakitunaeginzuenJaunaren,erregeareneta herriarenartean,Jaunarenherriizanzitezen;baita erregearenetaherriarenarteanere.

18EtalurraldekojendeguztiaBaalenjauregiansartueta botaeginzuten;harenaldareaketairudiakerabathautsi zituzten,etaBaalenapaizazenMatanhilzutenaldareen aurreanEtaapaizakJaunarenetxearengaineko funtzionarioakizendatuzituen

19Ehunenburuzagiak,kapitainak,guardiaketaherriko jendeguztiahartuetaerregeaJaunarenetxetikjaitsizuten, etaguardia-atetikerrege-jauregiraetorriziren,etaerregeen tronuaneserizen.

20Etaherrikojendeguztiapoztuzen,etahirialasaigeratu zen;etaAtaliaezpatazhilzutenerrege-jauregiarenondoan 21ZazpiurtezituenJoasekerregeizatenhasizenean.

12.KAPITULUA

1JehurenzazpigarrenurteanhasizenJoaserregeizaten; etaberrogeiurtezerregeizanzenJerusalemenBere amarenizenaTzibiaszen,Beer-Xebakoa.

2JoasekJaunarenaurreanzuzenazenaeginzuenbere bizitzaosoan,Joiadaapaizakirakatsizionean

3Bainaezzirendesagertutokigorenak;herriak sakrifizioakeskaintzenetaintsentsuaerretzenjarraituzuen tokigoretan

4Joasekapaizeiesanzien:«Jaunarenetxeraekartzenden gauzasakratuarendiruguztia,kontuapasatzenduenororen dirua,gizonbakoitzakzenbatetsitakodiruaetanorbaitek Jaunarenetxeraekartzekogogoaduendiruguztia, 5Apaizekeramandezatela,bakoitzakbereezagunden gizona;etakonpondudezatelaetxearenhausturak,nonbait auratudenhausturarik

6Bainahalagertatuzen,Joaxerregearenhogeita hirugarrenurteanapaizekezzituztentenplukohausturak konpondu.

7Orduan,JoaserregeakJoiadaapaizaetabesteapaizak deituetaesanzien:«Zergatikezdituzueetxearenhausturak konpontzen?Ezhartugehiagodirurikzuen ezagunengandik,baiziketaetxearenhausturakordaintzeko itzuli.»

8Apaizekonartuzutenezzutelagehiagoherriarengandik dirurikhartuko,eztatenplukohausturakkonpondukoere

9Joiadaapaizakkutxabathartu,zulobateginzion estalkianetaaldarearenondoanjarrizuen,Jaunarenetxera

2Erregeak

sartzeaneskuinaldeanAtezainzeudenapaizekbertansartu zutenJaunarenetxeraekarritakodiruguztia.

10Diruaskozegoelaikusizuteneankutxan,erregearen idazkariaetaapaiznagusiaetorriziren,poltsetansartueta Jaunarenetxeanaurkitutakodiruazenbatuzuten.

11Dirua,esanbezala,Jaunarenetxekoarduradunen eskuetanemanzuten,etahauekJaunarenetxekolanak egitenarizirenarotzeietaeraikitzaileeiemanzieten.

12Hargineietaharri-ebakitzaileei,etaJaunarenetxeko hausturakkonpontzekoegurraetaharrilanduakerosteko, etaetxeakonpontzekoerabilitakogastuguztietarako

13Halaere,ezzirenJaunarenetxerakozilarrezkoontziak, labanak,ontzi-ontzirik,tronpetak,urrezkoedozilarrezko ontzirikeginJaunarenetxeraekartzenzendiruarekin 14Bainadirualangileeiemanzieten,etaharekinkonpondu zutenJaunarenetxea.

15Gainera,ezzietenkonturikeginlangileeiematekodirua emanzietengizonei;izanere,leialkijokatuzuten

16BekatuetabekatuendiruaezzenJaunarenetxera ekartzen:apaizenazen

17Orduan,SiriakoerregeHazaeligoetaGatenaurka borrokatuzen,etahartueginzuen;etaHazaelek Jerusalemeraigotzekoasmoahartuzuen

18JudakoerregeJoasekJudakoerregeJosafatek,Joramek etaAkaziasek,Judakoerregeek,bereaitek,sagaratu zituztengauzasantuguztiak,baitaberakereJaunaren etxekoetaerrege-jauregikoaltxortegietanaurkitutakourre guztiaere,hartuetaSiriakoerregeHazaelibidalizion,eta honekJerusalemdikaldeeginzuen

19Joaxengainerakoegintzaketaeginzuenguztiaezal daudeidatzitaJudakoerregeenkronikenliburuan?

20Etaharenzerbitzariekjaikietakonspiraziobategin zuten,etaJoaxhilzutenMilojauregian,Sillarajaistendena 21.XimeatensemeJozabadeketaXemerrensemeJozabad zerbitzariekhilzuten,etahileginzen;etabereaiten ondoanlurperatuzutenDavidenhirianEtaharenseme Amaziasekerreinatuzuenharenondoren.

13.KAPITULUA

1JudakoerregeJoaxen,Akaziasensemearen,hogeita hirugarrenurteanhasizenSamarianIsraelenerregeizaten Joakaz,Jehurensemea,etahamazazpiurtezizanzenerrege.

2Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,etaJeroboamen, Nebatensemearen,bekatueijarraituzien,zeinakIsrael bekatuarazibaitzion;ezzenhortikaldendu.

3JaunarenhaserreapiztuzenIsraelenaurka,etaSiriako erregeHazaelenetaHazaelensemeBen-Hadadeneskuetan utzizituen,bizitzaosoan

4JoakazekJaunariotoitzeginzion,etaJaunakentzunzion, ikusibaitzuenIsraelenzapalkuntza,Siriakoerregeak zapaltzenbaitzituen.

5(JaunaksalbatzailebatemanzionIsraeli,etaSiriarren menpetikateraziren;etaIsraelgoseme-alabaklehenbezala berenkanpalekuetanbiziizanziren)

6Halaere,ezzirenJeroboamenetxekobekatuetatik aldendu,zeinakIsraelbekatuarazibaitzion,baiziketa horietanibiliziren;etaSamarianerezutoinsakratuageratu zen

7Joahaziereezzionutziberrogeitahamarzaldizko,hamar gurdietahamarmilaoinezkogizonbaino;Siriakoerregeak

suntsitueginbaitzituen,etahautsbihurtuzuen harrapakinarenjotzeanbezala.

8Joahazengainerakoegintzak,eginzuenguztiaetaharen indarrakezaldaudeidatziakIsraelgoerregeenkronika liburuan?

9Joakazbereaitekinloakhartuzuen;etaSamarian lurperatuzuten,etaharensemeJoaxekerreinatuzuenharen ordez.

10JudakoerregeJoaxenhogeitahamazazpigarrenurtean hasizenSamarianIsraelenerregeizatenJoax,Joakazen semea,etahamaseiurtezizanzenerrege

11Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen;ezzenaldendu NebatensemeJeroboamenbekatuguztietatik,zeinak Israelibekatuarazizizkion;baiziketahorietanibilizen

12Joaxengainerakojarduerak,eginzuenguztiaetaJudako erregeAmatziasenaurkaborrokatuzuenindarra,ezal daudeidatzitaIsraelgoerregeenkronikenliburuan?

13Joaxberearbasoekinloakhartuzuen;Jeroboambere tronuaneserizen;etaJoaxSamarianlurperatuzuten Israelgoerregeekinbatera

14Elisegaixotueginzenberegaixotasunaz,zeinaren ondoriozhilzen.IsraelgoerregeJoaxharenganajaitsieta negarrezhasizenharenaurpegian,esanez:«Eneaita,ene aita,Israelgogurdiaetaharenzaldizkoak!»

15Eliseokesanzion:«Hartuarkuaetageziak».Harkarkua etageziakhartuzituen

16EtaesanzionIsraelgoerregeari:«Ezarrieskuauztaiaren gainean».Harkeskuajarriziongainean,etaEliseokeskuak jarrizizkionerregeareneskuengainean

17Etaesanzuen:IrekiekialdekoleihoaEtairekiegin zuen.OrduanEliseokesanzuen:Tiroegin.Etajaurtiegin zuenEtaesanzuen:Jaunarensalbamendu-gezia,eta Siriakosalbamendu-gezia!SiriarrakAfekengaraituko dituzu,suntsituarte.

18Etaesanzuen:HartugeziakEtahartuzituenEtaesan zionIsraelgoerregeari:JolurreraEtahirualdizjozuen, etagelditueginzen.

19Jainkoarengizonahaserretueginzenharekin,etaesan zion:«BostedoseialdizjobeharzenuenSiria,suntsitu arte;orain,berriz,hirualdizbakarrikjokoduzuSiria».

20Eliseohilzen,etalurperatueginzutenMoabdarren taldeaklurralderasartuzirenurtearenhasieran

21Gizonbatlurperatzenarizirela,gizon-taldebatikusi zuten,etagizonaEliseorenhilobiansartuzutenGizona jaitsietaEliseorenhezurrakukituzituenean,berpiztueta zutitueginzen.

22BainaSiriakoerregeHazaelekzapalduzuenIsrael Joakazenbizitzaosoan.

23Jaunakerrukihandiaizanzienhaiekin,etabegirunea erakutsizienAbraham,IsaaketaJakobekinegindako itunagatik;ezzituensuntsitunahiizan,eztabereaurretik botaere.

24SiriakoerregeHazaelhilzen,etaharensemeBenHadadekerreinatuzuenharenordez

25Joasek,Joahazensemeak,HazaelensemeBenHadadengandikberreskuratuzituenhiriak,honekbereaita Joahazigerrankenduzizkionak.Hirualdizgaraituzuen Joasek,etaIsraelgohiriakberreskuratuzituen

14.KAPITULUA

1IsraelgoerregeJoaxensemeJoaxenbigarrenurteanhasi zenerregeizaten,JudakoerregeJoaxensemeAmazias.

2Hogeitabosturtezituenerregeizatenhasizenean,eta hogeitabederatziurtezizanzenerregeJerusalemenBere amarenizenaJoadanzen,Jerusalemgoa 3Jaunarenaurreanzuzenazenaeginzuen,bainaezbere aitaDavidekbezala;bereaitaJoasekeginzuenguztiaegin zuen

4Halaere,tokigorenakezzirendesagertu;oraindikere jendeaksakrifizioakeskaintzenetaintsentsuaerretzenzuen tokigoretan.

5Erreinuabereeskuansendotubezainlaster,hilegin zituenbereaitaerregeahilzutenzerbitzariak

6Hiltzaileenseme-alabak,ordea,ezzituenhil,Moisesen legearenliburuanidatzitadagoenarenarabera,nonJaunak aginduzuen,esanez:«Aitakezdiraseme-alabengatikhilko, eztaseme-alabakaitengatikere;baiziketagizonbakoitza berebekatuagatikhilkoda»

7Hamarmilaedomdargaraituzituengatzharanean,eta gerrazhartuzuenSelah,etaJokteeldeituziongaurdaino. 8Orduan,AmaziasekmezulariakbidalizizkionIsraelgo erregeJoaxi,Joakazensemeari,Jehurensemeari,esatera: «Zatoz,aurrezaurreikusdezagunelkar».

9EtaIsraelgoerregeJoasekmezuhaubidalizionJudako erregeAmaziasi:«Libanokokarduakmezuhaubidalizion Libanokozedroari:«Emanzurealabaniresemeari emaztetzat»BainaLibanokopiztiabasatibatigaroeta karduazapalduzuen

10Egiaz,Edomoagaraituduzu,etazurebihotzakgoratu zaituHarroegonzaitezhorretaz,etageratuetxean Zergatiksaiatubeharduzuzurekalteaegiten,zuketaJudak zurekinbateraerortzeko?

11BainaAmatziasekezzuenentzunnahiizanHorregatik, IsraelgoerregeJoaxigozen,etaberaketaJudakoerrege AmatziasekaurrezaurrebegiratuziotenJudakoBetXemesen

12Judagaraituaizanzenisraeldarrenaurrean;etaihesegin zutenbakoitzakbereetxolara.

13Joasek,Israelgoerregeak,Bet-Xemesenhartuzuen JudakoerregeAmazias,JoaxensemeaetaAkaziasen semea,etaJerusalemeraetorrizen.EtaJerusalemgo harresiahautsizuenEfraimenatetikIzkinakoateraino, laurehunbesokoluzerazuela

14Jaunarenetxeanetaerrege-jauregikoaltxortegietan aurkitutakourre,zilaretaontziguztiak,baitabahituakere, hartuetaSamariaraitzulizen.

15Joaxengainerakoegintzak,eginzituenindarraketa JudakoerregeAmatziasenaurkanolaborrokatuzen,ezal daudeidatzitaIsraelgoerregeenkronikaliburuan?

16Joaxberearbasoekinloeginzuen,etaSamarian lurperatuzutenIsraelgoerregeekinbatera;etaJeroboam beresemeakerreinatuzuenharenordez

17Amazias,JudakoerregeJoaxensemea,Israelgoerrege Joax,Joakazensemea,hilondoren,hamabosturtezbizi izanzen.

18Amatziasengainerakoegintzakezaldaudeidatzita Judakoerregeenkronikenliburuan?

19.Jerusalemenkonspiraziobateginzutenharenaurka,eta Lakiseraiheseginzuen;bainaLakiserabidalizituzten harenatzetik,etahanhilzuten

20Zaldigaineaneramanzuten,etaJerusalemenlurperatu zutenbereaitenondoan,Davidenhirian.

21JudakoherriosoakAzariashartuzuen,hamaseiurtekoa, etaerregeizendatuzuenbereaitaAmaziasenordez.

22ElathiriaberreraikietaJudariitzulizion,erregeabere aitekinlotarajoanondoren

23Amaziasen,JudakoerregeJoaxensemearen, hamabosgarrenurteanhasizenJeroboam,Israelgoerrege Joaxensemea,Samarianerregeizaten,etaberrogeitabat urtezerregeizanzen

24Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen;ezzenaldendu NebatensemeJeroboamenbekatuguztietatik,zeinakIsrael bekatuarazibaitzion.

25HamatekosarreratikLautadakoitsasorainoIsraelgo lurraldealeheneratuzuen,IsraelgoJainkoJaunakbere zerbitzariJonasen,Amittairensemeprofetaren,GatHeferren,bidezesanzuenhitzarenarabera

26JaunakikusizuenIsraelenatsekabea,osomingotsazela; ezbaitzeninorpreso,ezsoberan,eztaIsraelilaguntzeko inorere

27JaunakezzuenesanIsraelenizenazerutikezabatuko zuela;baiziketaJoaxensemeJeroboameneskutiksalbatu zituen

28Jeroboamengainerakoegintzak,eginzuenguztia,bere indarra,nolaborrokatuzenetanolaberreskuratuzituen DamaskoetaHamatJudarenmenpezeudenIsraelentzat,ez aldaudeidatzitaIsraelgoerregeenkronikenliburuan?

29Jeroboamloakhartuzuenbereaitekin,Israelgo erregeekin;etaharensemeZakariasekerreinatuzuenharen ordez

15.KAPITULUA

1Jeroboamen,Israelgoerregearenhogeitazazpigarren urteanhasizenJudakoerregeAzarias,Amaziasensemea 2Hamaseiurtezituenerregeizatenhasizenean,eta berrogeitahamabiurtezerregeizanzenJerusalemen.Bere amarenizenaJekoliaszen,Jerusalemgoa

3Jaunarenaurreanzuzenazenaeginzuen,bereaita Amaziakeginzuenguztiarenarabera;

4Bainatokigorenakezzirenkendu;herriakoraindikere tokigoretansakrifizioakeskaintzenetaintsentsuaerretzen zuen.

5Jaunakerregeajozuen,legenarrezjotaegonzen heriotzaraino,etaetxebereizibateanbiziizanzenJotam, erregearensemea,jauregikoarduradunazen,herrikoherria gobernatuz

6Azariasengainerakoegintzaketaeginzuenguztiaezal daudeidatzitaJudakoerregeenkronikenliburuan?

7Azariasbereaitekinlohartuzuen,etaDavidenhirian lurperatuzutenbereaitekinbatera;etaharensemeJotamek erreinatuzuenharenordez.

8JudakoerregeAzariasenhogeitahemezortzigarrenurtean, JeroboamensemeZakariasekseihilabetezerreinatuzuen IsraelenSamarian

9Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,bereaitekeginzuten bezala;ezzenaldenduNebatensemeJeroboamen bekatuetatik,zeinakIsraelbekatuarazibaitzion

10JabesensemeXalumekharenaurkakonspiratuzuen, herriarenaurreanjoetahileginzuen,etaharenordez erregeizanzen

2Erregeak

11ZakariasengainerakoegintzakIsraelgoerregeen kronikenliburuanidatzitadaude.

12JaunakJehuriesanzionhitzahauizanzen:«Zure semeakIsraelgotronuaneserikodiralaugarren belaunaldiraarte».Etahalagertatuzen.

13JabexensemeXalumJudakoerregeUziasenhogeita hemeretzigarrenurteanhasizenerregeizaten;etahilabete osobatizanzenerregeSamarian.

14GadirensemeMenahemTirtzatikigoetaSamariara joanzen,etaSamarianJabesensemeXalumjoetahilegin zuen,etaharenordezerregeizanzen

15Xalumengainerakoegintzaketaeginzuenkonspirazioa Israelgoerregeenkronikaliburuanidatzitadaude.

16Orduan,MenahemekTifsahetabertanbizizirenguztiak etaTirtzatikaurrerakolurraldeakjozituen;ezziotelako ateakireki,joeginzuenhiria;etabertanzeudenemakume haurdunguztiakurratuzituen

17JudakoerregeAzariasenhogeitahemeretzigarrenurtean hasizenMenahem,Gadirensemea,Israelenerregeizaten Samarian,etahamarurtezizanzenerrege

18Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen;berebizitzaosoan ezzenaldenduJeroboamen,Nebatensemearen, bekatuetatik,zeinakIsraelbekatuarazibaitzion

19AsiriakoerregePullurralderaetorrizen,eta MenahemekmilatalentuzilaremanzizkionPuli,erreinua bereeskuansendotzeko

20Menahemekzilarrezkoberrogeitahamartxanponeskatu zizkienIsraelgogizonaberatsguztiei,Asiriakoerregeari ematekoAsiriakoerregeaitzulizen,etaezzenlurraldean geratu

21Menahemengainerakoegintzaketaeginzuenguztiaez aldaudeidatzitaIsraelgoerregeenkronikaliburuan?

22Menahembereaitekinloakhartuzuen;etaharenseme Pekahiasekerreinatuzuenharenordez.

23JudakoerregeAzariasenberrogeitahamargarrenurtean hasizenSamarianIsraelgoerregeizatenPekahias, Menahemensemea,etabiurtezizanzenerrege.

24Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen;ezzenaldendu NebatensemeJeroboamenbekatuetatik,zeinakIsrael bekatuarazibaitzion.

25BainaPekahek,Remaliasensemeaketaharen buruzagiak,konspiratueginzuenharenaurka,etaSamarian, erregearenjauregikojauregian,hilzuen,Argobeta Arierekinbatera,etaharekinbateraberrogeitahamargizon galaadtarGero,hileginzuenPekahek,etaharenordez erregeizanzen.

26Pekahiasengainerakoegintzaketaeginzuenguztia Israelgoerregeenkronikaliburuanidatzitadaude.

27JudakoerregeAzariasenberrogeitahamabigarrenurtean hasizenSamarianIsraelenerregeizatenPekah, Remaliasensemea,etahogeiurtezizanzenerrege

28Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen;ezzenaldendu NebatensemeJeroboamenbekatuetatik,zeinakIsrael bekatuarazibaitzion

29IsraelgoerregePekahengaraian,AsiriakoerregeTiglatPileserrekIjon,Abel-Bet-Maaka,Janoah,Kedes,Hazor, GalaadetaGalilea,Neftalikolurraldeosoa,hartueta Asiriaraeramanzituengatibu

30ElarensemeOseasekkonspiraziobateginzuenPekah, Remaliasensemearen,aurka,etajoetahileginzuen,eta harenordezerregeizanzen,UziasensemeJotam-en hogeigarrenurtean

31Pekahengainerakoegintzaketaeginzuenguztia Israelgoerregeenkronikaliburuanidatzitadaude.

32IsraelgoerregePekahen,Remaliasensemearen,bigarren urteanhasizenJudakoerregeJotam,Uziasensemea, erregeizaten.

33Hogeitabosturtezituenerregeizatenhasizenean,eta hamaseiurtezerregeizanzenJerusalemenBereamaren izenaJerusazen,Tzadokenalaba.

34Jaunarenaurreanzuzenazenaeginzuen;bereaita Uziasekeginzuenguztiarenaraberaeginzuen

35Halaere,tokigorenakezzirenkendu;herriakoraindik eresakrifizioakeskaintzenetaintsentsuaerretzenzuentoki goretan.Jaunarenetxekoatenagusiaeraikizuen.

36Jotamengainerakoegintzaketaeginzuenguztiaezal daudeidatzitaJudakoerregeenkronikaliburuan?

37Egunhaietan,JaunakJudarenaurkabidaltzenhasizen SiriakoerregeRetzinetaRemaliasensemePekah

38Jotamberearbasoekinloeginzuen,etaberearbasoekin lurperatuzutenbereaitaDabidenhirian;etaharen ondorengoerregeaizanzenberesemeAkaz

16.KAPITULUA

1Pekahen,Ramaliasensemearen,erregealdiko hamazazpigarrenurteanhasizenJudakoerregeAkaz, Jotamensemea

2HogeiurtezituenAkazekerregeizatenhasizenean,eta hamaseiurtezizanzenerregeJerusalemen;etaezzuen eginJaunaren,bereJainkoaren,aurreanzuzenazena,bere aitaDavidekbezala

3Israelgoerregeenbidetikibilizen,etaberesemeasutik igaroaraziereeginzuen,Jaunakisraeldarrenaurretikbota zituenjentilenohiturahiguingarrienarabera

4Lekugaraietan,muinoetanetazuhaitzhostotsuguztien azpiansakrifizioakeskainietaintsentsuaerrezuen 5Orduan,SiriakoerregeRetzinetaIsraelgoerregePekah, Remaliasensemea,Jerusalemerajoanzirengerraegitera; etaAhazsetiatuzuten,bainaezinizanzutengaraitu

6Garaihartan,SiriakoerregeRezinekElatSiriari berreskuratuzion,etajuduakElatetikbotazituen;eta siriarrakElateraetorriziren,etahanbiziizandiragaurarte 7Orduan,AkazekmezulariakbidalizizkionTiglat-Pileser Asiriakoerregeari,esanez:«Zurezerbitzarietazuresemea naizIgozaitezetasalbanazazuSiriakoerregeareneta Israelgoerregeareneskuetatik,nireaurkaaltxatu direnetatik».

8Jaunarenetxeanetaerrege-jauregikoaltxortegietan aurkitutakozilarraetaurreahartuetaAsiriakoerregeari bidalizizkionoparigisa

9Asiriakoerregeakentzuneginzion;Damaskoraigoeta hartueginzuen,etabertakojendeaKirreraeramanzuen gatibu,etaRetzinhilzuen.

10AhazerregeaDamaskorajoanzenAsiriakoerrege Tiglat-Pileserrekinbiltzera,etaDamaskonzegoenaldare batikusizuenEtaAhazerregeakaldarearenereduaeta ereduguztiakbidalizizkionUriasapaizari

11Urijasapaizakaldarebateraikizuen,Ahazerregeak Damaskotikbidalitakoguztiarenarabera;horrelaeginzuen UrijasapaizakAhazerregeaDamaskotiketorribainolehen 12Damaskotikitzulizenean,aldareaikusizuenerregeak, etaaldarerahurbilduetabertaneskainizituenerre-opariak

13Etaerreeginzituenbereerre-opariaketaberelaboreopariak,isuribereedari-opariak,etaisurizuenberebakeoparienodolaaldarean

14Jaunarenaurreanzegoenbrontzezkoaldareaere etxearenaurretik,aldarearenetaJaunarenetxearenartean, kenduetaaldareareniparraldekoaldeanjarrizuen

15EtaAhazerregeakUriasapaizariaginduzion,esanez: «Aldarehandiarengaineanerregoizekoerre-opariaketa arratsaldekolabore-opariak,etaerregearenerre-opariaketa berelabore-opariak,baitalurraldekojendeguztiarenerreopariekin,haienlabore-opariekinetahaienedari-opariekin ere;etazipriztindugaineanerre-oparienodolguztiaeta sakrifizioenodolguztia;etabrontzezkoaldareaniretzat izangodakontsultakegiteko»

16UrijasapaizakAhazerregeakagindubezalaeginzuen

17Ahazerregeakoinarrienertzakmoztuetauraskakendu zuengainetik;itsasoa,azpianzeudenbrontzezkoidien gainetik,jaitsietaharrizkozoladurabatengaineanjarri zuen.

18Asiriakoerregearentzat,Jaunarenetxetikkenduzituen etxeaneraikizutensabatoarenestalpeaetakanpokoerregesarrera.

19AkazengainerakoegintzakJudakoerregeenkroniken liburuanidatziakezaldaude?

20Ahazberearbasoekinloeginzuen,etaDavidenhirian lurperatuzutenberearbasoekin;etaEzekiasberesemeak erreinatuzuenharenordez

17.KAPITULUA

1JudakoerregeAkazenhamabigarrenurteanhasizen ElarensemeOseasIsraelenerregeizatenSamarian, bederatziurtez

2Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,bainaezharen aurretikizanzirenIsraelgoerregeekbezala

3AsiriakoerregeSalmanasarharenaurkajoanzen;eta Oseasharenmenpekobihurtuzen,etaopariakeman zizkion

4AsiriakoerregeakkonspirazioaaurkituzuenOseasengan; izanere,mezulariakbidalizizkionEgiptokoerregeSo-ri, etaezzionAsiriakoerregearioparirikekarri,urteroegiten zuenbezalaHorregatik,Asiriakoerregeakgiltzapetueta espetxeratueginzuenOseas.

5Asiriakoerregealurraldeosoanzeharigozen,Samariara igoetahiruurtezsetiatuzuen

6Oseasenerregealdikobederatzigarrenurtean,Asiriako erregeakSamariahartuetaisraeldarrakAsiriaraerbesteratu zituen.Gero,Halah-enetaGozangoibaiarenondoko Habor-enkokatuzituen,etamediarhirietan

7Izanere,israeldarrekbekatueginzutenJaunaren,beren Jainkoaren,aurka,Egiptokolurraldetik,Egiptokoerrege faraoiarenmenpetik,aterazituenarenaurka,etajainko arrotzakgurtuzituzten

8EtaJaunakisraeldarrenaurretikbotazituenjentileneta Israelgoerregeenohiturenaraberaibilizen,zeinekezarri zituzten

9IsraelgosemeekisilpeaneginzituztenJaunaren,beren Jainkoaren,aurkazuzenakezzirengauzak,etatoki gorenakeraikizituztenberenhiriguztietan,zaindarien dorreetatikhasietahirigotortuetaraino.

10Etairudiaketabasoakezarrizituztenmuinogarai guztietanetazuhaitzberdeguztienazpian

11Jaunakhaienaurretikerbesteratuzituenjentilekbezala, intsentsuaerrezutenhantokigoretan;etagauzagaiztoak eginzituztenJaunahaserretzeko

12Jaunakesanzienidoloakzerbitzatzenzituztelako:«Ez eginhori».

13Jaunak,ordea,IsraelenetaJudarenaurkatestigantza emanzuenprofetaetaikusleguztienbidez,esanez:«Itzul zaiteztezuenbidegaiztoetatik,etabetenireaginduaketa legeak,zuenarbasoeiemanetanirezerbitzariprofeten bidezbidalinizuenlegeguztiarenarabera»

14Halaere,ezzutenentzunnahiizan,baiziketagogortu eginzirenberenlepoa,berenaitenlepoabezala,zeinekez baitzutenJaunaren,berenJainkoaren,gansinesten.

15Etaarbuiatuzituztenharenlegeak,etaarbasoekinegin zuenituna,etahaienaurkaemanzituentestigantzak;eta jarraituziotenhutsalkeriari,etahutsalbihurtuziren,eta ingurukonazioeijarraituzieten,zeinenaurkaJaunak aginduzienezzitezenhaiekbezalaegin

16Jaunaren,berenJainkoaren,aginduguztiakutzietabi zekorurtuzituzten,etabasosakratuaeginzuten,etazeruko izarguztiakgurtuzituzten,etaBaalzerbitzatu

17.Etaberenseme-alabaksutikpasaarazizituzten,eta igarpenaetaaztikeriakerabilizituzten,etaJaunaren aurreangaiztakeriaegitekosalduziren,hurahaserretzeko 18Horregatik,JaunaosohaserrejarrizenIsraelenaurka, etaberebegienaurretikbotaeginzituen;ezzeninorgeratu Judarenleinuabakarrik

19JudakereezzituenbeteJaunaren,bereJainkoaren, aginduak,baiziketaIsraelekezarritakoarauenaraberaibili 20JaunakIsraelgoondorengoguztiakarbuiatuzituen,eta atsekabetueginzituen,etalapurreneskuutzi,berebegibistatikuxatuarte

21Izanere,DavidenetxetikbereizizuenIsrael,eta NebatensemeJeroboamerregeizendatuzuten.Eta JeroboamekJaunarenjarraitzetikaldenduzuenIsrael,eta bekatuhandibateaneginarazizien

22.IsraelgosemeekJeroboamenbekatuguztietanibili ziren,harkeginzituenak;ezzirenhaietatikaldendu; 23JaunakIsraelberebegienaurretikkenduzuenarte,bere zerbitzariprofetaguztienbidezesanzuenbezala.Horrela, IsraelberelurraldetikAsiriaraeramanzutengaurarte 24AsiriakoerregeakBabiloniatik,Kutatik,Abatik, HamatetiketaSefarbaimetikgizonakekarrietaSamariako hirietanjarrizituenisraeldarrenordez;etaSamariazjabetu etabertakohirietanbiziizanziren

25.Etahanbizitzenhasizirenean,ezzutenJaunaren beldurrik;horregatik,Jaunaklehoiakbidalizizkien,eta hauekhilzituztenbatzuk.

26Horregatik,Asiriakoerregeariesanzioten:«Samariako hirietaneramanetakokatudituzunnazioekezdute ezagutzenlurraldekoJainkoarenohitura;horregatikbidali ditulehoiakhaienaurka,etahara,hiltzendituzte, lurraldekoJainkoarenohituraezagutzenezdutelako»

27Orduan,Asiriakoerregeakaginduzuen:«Eramanhara handikekarridituzuenapaizetakobat;joanetabertanbizi dadila,etairakatsdiezaietelalurraldekoJainkoaren ohiturak».

28Samariatikerbesteratuzituztenapaizetakobatetorrieta Betelenbiziizanzen,etaJaunanolaerrespetatubehar zutenirakatsizien.

29Halaere,naziobakoitzakberejainkoakeginzituen,eta samariarrekeraikizituztentokigorenetakojauregietanjarri zituen,naziobakoitzakberehirietan,nonbizizen 30BabiloniakoekSukot-Benoteginzuten,Kutekoek Nergal,HamatekoekAxima, 31AbitekNibhazetaTartakeginzituzten,eta Sefarbaimgoekberenseme-alabaksutanerrezituzten AdrameleketaAnamelekSefarbaimgojainkoei.

32Jaunarenbeldurziren,etaapalenenaktokigorenetako apaizizendatuzituzten,etahauektokigorenetako jauregietansakrifizioakeskaintzenzituztenhaientzat

33Jaunarenbeldurziren,etaberenjainkoakzerbitzatzen zituzten,handikerbesteratuzituztennazioenohituraren arabera

34Gaurartelehengoohiturakjarraitzendituzte:ezdiote Jaunaribeldurrik,eztahaienlege,ordenantzaetalegeei jarraitzenere,Jakobenseme-alabeiemanzienlegeeta agindueiJakobiIsraelizenaemanzion

35Jaunakitunaeginzuenharekin,etaaginduhaueman zien:«Ezzaretejainkoarrotzenbeldurizango,ez adoratukohaienaurrean,ezzerbitzatuko,eztasakrifikatuko erehaiei.»

36BainaEgiptokolurraldetikindarhandizetabeso luzatuarekinaterazintuzteenJaunaribeldurizangodiozue, berarigurtuetaharisakrifizioakeskainikodizkiozue.

37Etazuentzatidatzizituenlegeak,erabakiak,legeaeta aginduakbetekodituzuebetiko;etaezdituzuejainko arrotzenbeldurizango.

38Ezahaztuzuekinegindudanituna,etaezizanbeldurrik bestejainkoei

39BainazuenJainkoJaunarenbeldurizangozarete;eta harklibratukozaituztezuenetsaiguztieneskuetatik

40Halaere,ezzutenentzun,baiziketalehengoohiturari jarraituzioten.

41JendaihauekJaunarenbeldurizanziren,etaberen seme-alabeketaondorengoekberenirudizizelkatuak zerbitzatuzituzten;berenaitekeginzutenbezala,hala egitendutegaurdaino

18.KAPITULUA

1IsraelgoerregeElarensemeOseasenhirugarrenurtean hasizenerregeizatenEzekias,Akazensemea,Judako errege

2Hogeitabosturtezituenerregeizatenhasizenean,eta hogeitabederatziurtezerregeizanzenJerusalemen.Bere amarenizenaAbizen,Zakariasenalaba 3Jaunarenaurreanzuzenazenaeginzuen,bereaita Davidekeginzuenguztiarenarabera

4Lekugorenakkenduzituen,irudiakhautsi,basoakmoztu etaMoisesekegindakobrontzezkosugeahautsizuen;izan ere,garaihaietaraino,israeldarrekintsentsuaerretzen zioten;etaNehuxtandeituzionMoisesek

5Jaunaren,IsraelgoJainkoaren,gankonfiantzaizanzuen; etaJudakoerregeguztienartean,ezzenharenparekorik izanharenondoren,eztaharenaurretikere

6Jaunarieutsizion,etaezzenharenatzetikaldendu, baiziketaJaunakMoisesiemanzizkionaginduakbete zituen

7Jaunaharekinzegoen,etaaurreraeginzuennonahi arrakastaizanzuen;Asiriakoerregearenaurkamatxinatu zen,etaezzionzerbitzatu

8FilistearrakGazarainoetainguruetarainojozituen, zaindariendorretikhirigotorturaino.

9Ezekiaserregearenlaugarrenurtean,hauda,Israelgo ElarensemeOseaserregearenzazpigarrenurtean,gertatu zenAsiriakoerregeSalmanasarSamariarenaurkaigoeta setiatueginzuela

10HiruurterenburuanhartuzutenSamariaEzekiasen seigarrenurtean,hauda,IsraelgoerregeOseasen bederatzigarrenurtean,hartuzuten

11AsiriakoerregeakisraeldarrakAsiriaraeramanzituen, etaHalah-enetaHabor-en,Gozanibaiarenondoan,eta Mediakohirietankokatuzituen

12Jaunaren,berenJainkoaren,ahotsaezzutelako obeditzen,baiziketaharenitunahautsizutelako,eta JaunarenzerbitzariMoisesekagindutakoguztiaereez zutelakoentzun,eztabeteere.

13Ezekiaserregearenhamalaugarrenurtean,Asiriako erregeSenakeribJudakohirigotortuguztienaurkaigoeta hartuzituen.

14JudakoEzekiaserregeakAsiriakoerregearibidalizion Lakixera,esatera:«Bekatuegindut;aldeeginniregandik; zukezartzendidazunguztiajasangodut».EtaAsiriako erregeakJudakoEzekiaserregearihirurehuntalentuzilar etahogeitahamartalentuurreaginduzizkion

15EzekiasekJaunarenetxeanetaerrege-jauregiko altxortegietanaurkitutakozilarguztiaemanzion

16Garaihartan,EzekiasekJaunarentenplukoateetako urreaetaJudakoerregeEzekiasekestalizituen zutabeetakoamoztuetaAsiriakoerregeariemanzizkion

17AsiriakoerregeakTartan,RabsarisetaRabshakehbidali zituenLakixetikEzekiaserregearengana,gudarostehandi batekinJerusalemeraHauekigoetaJerusalemerairitsi zirenIgozirenean,goikourtegiarenubidearenondoan geldituziren,oihal-garbitzailearensororakobidean zegoena

18Etaerregearideieginziotenean,aterazitzaizkien Eliakim,Hilkiasensemea,jauregikoarduraduna,Xebna idazkariaetaJoah,Asafensemea,bozeramailea 19Rabshakesekesanzien:«EsaiozueEzekiasi:Haudio erregehandiak,Asiriakoerregeak:Zerkonfiantzaduzu?

20Esatenduzu(bainahitzhutsalakdira)badudalaaholkua etaindarragerrarakoNorenganduzuorainkonfiantza,nire aurkamatxinatzeko?

21Orain,hara,Egiptokokanaberaurratuhonenmakilan zaudelakonfiantzaz,zeinarengaineanmakurtzenden norbait,eskuansartukozaionetazulatukodion.Horrelakoa daEgiptokoerregeFaraoiaharengankonfiantzaduten guztientzat.

22BainaJaunarengan,gureJainkoarengan,konfiantza dugulaesatenbadidazue,ezaldaberaEzekiasekkendu dizkiontokigorenaketaaldareak,etaJudarietaJerusalemi esandie:AldarehonenaurreangurtukoduzueJerusalemen?

23Orain,beraz,eginezazuzinnirejaunAsiriako erregearekin,etabimilazaldiemangodizkizut,baldineta gaibazarahoriengaineanzaldizkoakaurkitzeko 24Nola,orduan,nirenagusiarenzerbitzaritxikienenartean batenaurpegiauxatukoduzu,etaEgiptoanjarrikoduzu zurekonfiantzagurdietazaldizkoengatik?

25Jaunarenbaimenikgabeetorrialnaiztokihonetara suntsitzera?Jaunakesanzidan:«Igolurraldehonetaraeta suntsituezazu»

26Orduan,Eliakimek,Hilkiasensemeak,Xebnaketa JoahekRabsakehiesanzioten:«Otoitzegitendizut,hitz eginiezaiezuzurezerbitzarieisiriakohizkuntzaz,ulertzen baitugu;bainaezhitzegingurekinjuduhizkuntzaz,harresi gaineandagoenjendearenbelarrietan».

27BainaRabshake-kesanzien:«Nirejaunakbidalinau zurejaunarenganaetazurihitzhauekesatera?Ezalnau bidaliharresigaineandaudengizonengana,berengorotza janetaberenpixaedandezatenzuekinbatera?»

28Orduan,Rabshakezutikjarrietaozenkioihueginzuen juduhizkuntzan,etaesanzuen:«Entzunerregehandiaren, Asiriakoerregearen,hitza:

29Haudioerregeak:EzzaitzatelaengainaEzekiasek, ezingozaituztelakolibratuhareneskuetatik

30EzzaitzatelaEzekiasekJaunarengankonfiantza izanarazi,esanez:Jaunaklibratukogaitu,etahirihauezda Asiriakoerregeareneskuetaraemango

31EzentzunEzekiasi;haudioAsiriakoerregeak:Egin ezazuenirekinitunaoparibatenbidez,etaaterazaitezte niregana,etajandezazuebakoitzakberemahatsondoaren etapikondoarenfruituetatik,etaedandezazuebakoitzak bereputzukoura.

32Zuenlurraldearenantzekolurraldebateraetorrieta eramanzaitzatenarte,garietaardolurraldebatera,ogieta mahastilurraldebatera,olibaetaeztilurraldebatera,bizi zaiteztenetaezhilzaiteztenEtaezentzunEzekiasi, Jaunaklibratukogaituelaesanezengainatzenzaituztenean 33Nazioenjainkoeklibratualduteberenlurraldeosoa Asiriakoerregeareneskuetatik?

34NondiraHamatetaArpadekojainkoak?Nondira Sefarbaim,HenaetaIbakojainkoak?Libratualdute Samarianireeskuetatik?

35Zeindira,herrialdeetakojainkoguztienartean,beren herrialdeanireeskuetatiklibratudutenak,JaunakJerusalem nireeskuetatiklibradezan?

36Bainaherriaisilikegonzen,etaezzionhitzikerantzun; izanere,erregearenaginduahauzen:«Ezerantzun».

37Orduan,Eliakim,Hilkiasensemea,jauregiko arduraduna,XebnaidazkariaetaJoah,Asafensemea, bozeramailea,Ezekiasenganajoanziren,jantziakurratuta, etaRabshakesenhitzakjakinarazizizkioten

19.KAPITULUA

1Ezekiaserregeak,horientzunzuenean,jantziakurratu, zakuzjantzietaJaunarenetxerajoanzen.

2EtaEliakim,etxekoarduraduna,Xebnaidazkariaeta apaiz-zaharrak,zakuzjantzita,AmotzensemeIsaias profetarenganabidalizituen

3Etaesanzioten:«HaudioEzekiasek:«Gaurkoeguna larrialdi,errietaetablasfemiada;haurrakerditzekogaraia da,etaezdagoerditzekoindarrik».

4BalitekeJaunakzureJainkoakentzungoizatea Rabshakeh-enhitzguztiak,zeinaAsiriakoerregeakbere nagusiakJainkobiziairaintzerabidaliduen;etaJaunak zureJainkoakentzundituenhitzakgaitzetsikodituen; horregatik,altxazureotoitzageratzendirenenalde. 5EzekiaserregearenzerbitzariakIsaiasenganajoanziren, beraz

6Isaiasekesanzien:«Honelaesangodiozuezuennagusiari: HoneladioJaunak:Ezizanbeldurrikentzundituzunhitzez,

zeinekinAsiriakoerregearenzerbitzariekniblasfematu nauten».

7Hara,eztandabatbidalikodiot,etazurrumurrubat entzungodu,etaberelurralderaitzulikoda;etaezpataz hilarazikodutberelurraldean.

8Rabshakeitzulizen,etaAsiriakoerregeaLibnarenaurka borrokanaurkituzuen;izanere,entzunbaitzuenLakixetik joanzela.

9EtiopiakoTirhakaerregearenberrientzunzuenean, «Hara,zureaurkaborrokatzeradator»,mezulariakbidali zizkionberriroEzekiasi,esanez:

10HunazeresangodiozueEzekiasJudakoerregeari:Ez zaitzatelaengainazureJainkoak,zeinarengankonfiantza duzun,esanez:JerusalemezdaAsiriakoerregearen eskuetaraemango

11.Begira,entzunduzuzeregindietenAsiriakoerregeek lurraldeguztiei,erabatsuntsitudituztela;etalibratukoal zara?

12NireaitekGozan,Haran,RezefetaTelasarrenbiziziren Edengoseme-alabaksuntsituzituztennazioenjainkoek libratualdituzte?

13NondiraHamatekoerregea,Arpadekoerregea, Sefarbaimhiriko,HenakoetaIbakoerregea?

14Ezekiasekgutunajasoetamezularieneskutikirakurri zuen;gero,JaunarenetxeraigoetaJaunarenaurrean zabalduzuen

15EzekiasekJaunarenaurreanotoitzeginzuen,esanez: «Jauna,IsraelgoJainkoa,kerubinenarteanbizizarena,zu zaralurrekoerreinuguztienJainkoabakarrik;zukegin dituzuzeruaetalurra»

16Jauna,makurtuzurebelarriaetaentzun;ireki,Jauna, zurebegiaketaikusi;entzunSenakeribenhitzak,Jainko biziairaintzerabidalidituenak

17Egiaz,Jauna,Asiriakoerregeeknazioaketahaien lurraldeaksuntsitudituzte,

18Etasutarabotadituztehaienjainkoak;ezbaitziren jainko,baiziketagizakieneskuenlana,egurrezkoaeta harrizkoa;horregatiksuntsitudituzte

19Orain,beraz,gureJainkoJauna,otoitzegitendizut, salbagaitzazuhareneskuetatik,lurrekoerreinuguztiek jakindezatenzuzarelaJainkoJauna,zubakarra 20Orduan,AmotzensemeIsaiasekmezuhaubidalizion Ezekiasi:«HaudioIsraelgoJainkoJaunak:Entzundut AsiriakoerregeSenakeribenaurkaotoitzegindidazun hori»

21Jaunakharenaurkaesanduenhitzahauda:Siongo birjinaalabakmespretxatuetaisekaegindizu;Jerusalemgo alabakburuaastinduduzureaurka.

22Noriisekaeginetablasfemaegindiozu?Norenaurka altxatuduzuahotsaetanorenaurkaaltxatudituzubegiak? IsraelgoSantuarenaurka,hainzuzenere

23ZuremezularienbidezJaunairainkaeginduzu,etaesan duzu:«Niregurdi-multzoarekinigonaizmendien gailurrera,Libanokomagalera,etamoztukoditutbertako zedrogaraiaketaizeiederrak;etasartukonaizharen mugakoostatuetara,Karmelbasora»

24Urarrotzakzulatuetaedanditut,etaoinenzolapean lehortuditutsetiatutakolekuetakoibaiguztiak

25Ezalduzuentzunaspaldiegindudana,etaantzinatik sortududala?Oraingauzatudut,hirigotortuak hondamendi-pilabihurtuditzazun

26Horregatik,haienbiztanleakindargutxikoakziren,izutu etanahasiziren;zelaikobelarrabezalaziren,belarberdea bezala,teilatuetakobelarrabezala,etahaziaurretik erretakogariabezala.

27Bainabadakitnonbizizaren,nonirtetenzarenetanon sartzenzaren,etanonzaudennireaurkahaserre

28Zureamorruanireaurkaetazureiskanbilanire belarrietaraigodelako,nirekakoajarrikodizutsudurrera, etanireuzdazureezpainetara,etaitzuliarazikozaitutetorri zinenbidetik

29Etahauizangodazuretzatseinale:Aurtenberezhazten denajangoduzue,etabigarrenurteanbertatikernetzen dena;etahirugarrenurteanereinetabildu,etalandatuko dituzuemahastiak,etajangodituzuehaienfruituak

30Judakoetxetikihesegindutenekberrirosustraiak botakodituztebeheraetafruituakemangodituztegora.

31Jerusalemdikaterakodahondarra,etaSionmenditik ihesegingodutenak;armadetakoJaunaren suminkortasunakegingoduhori.

32Horregatik,haudioJaunakAsiriakoerregeariburuz:Ez dahirihonetarasartuko,eztagezirikjaurtikoere,ezda ezkutuarekinhurbilduko,eztalubakirikeraikikoereharen kontra

33Bideberetiketorrikoda,etaezdahirihonetarasartuko, dioJaunak.

34Izanere,hirihaudefendatukodut,salbatzeko,neure buruarenmesedetanetanirezerbitzariDavidenmesedetan 35GauhartangertatuzenJaunarenaingeruakehuneta laurogeitabostmilagizonhilzituelaasiriarren kanpalekuanBiharamuneangoizjaikizirenean,hara, denakgorpuakzirela.

36AsiriakoerregeSenakeribaldeeginzuen,etajoaneta itzulizen,etaNinivenbiziizanzen

37Etagertatuzen,Nisrokberejainkoarenetxeanadoratzen arizela,AdramelekeketaSaretzerrekberesemeekezpataz jozuten;etaArmeniakolurralderaiheseginzutenEta Asarhaddonberesemeakerreinatuzuenharenordez.

20.KAPITULUA

1Egunhaietan,EzekiashilzoriangaixotuzenAmotzen semeIsaiasprofetajoanzitzaionetaesanzion:«Haudio Jaunak:«Antolatuzureetxea,hilkozarelakoetaez zarelakobiziko»

2Orduan,aurpegiahormaribegirajarrietaJaunariotoitz eginzion,esanez:

3Otoitzegitendizut,Jauna,gogoratunolaibilinaizenzure aurreanegiazetabihotzosoz,etanolaegindudanzure begietanongiiruditzenzaionaEtaEzekiaseknegaregin zuengogobiziz

4Isaiaserdikoatarirajoanbainolehen,Jaunarenhitza etorrizitzaion,esanez:

5ItzulizaitezetaesaniezaiozuEzekiasi,nireherriko buruzagiari:HaudioJaunak,zureaitaDavidenJainkoak: Entzundutzureotoitza,ikusiditutzuremalkoak;hara, sendatukozaitut:hirugarreneguneanigokozaraJaunaren etxera.

6Hamabosturtegehiagoemangodizkietzurebizitzari;zu etahirihauAsiriakoerregeareneskuetatiklibratuko zaituztet,etahirihaudefendatukodutneureburuagatiketa neurezerbitzariDavidengatik

7Isaiasekesanzuen:«Hartupiku-puskabat»Hartueta zauriarengaineanjarrizuten,etasendatueginzen.

8EzekiasekIsaiasigaldetuzion:«ZeinizangodaJaunak sendatukonauelaetahirugarreneguneanJaunarenetxera igokonaizelajakitekoseinalea?»

9Isaiasekesanzuen:«Jaunarenseinalehauizangoduzu, Jaunakesandakoabetekoduelaerakusteko:hamargradu aurreragoedohamargraduatzeragojoangoaldaitzala?»

10Ezekiasekerantzunzuen:«Errazadaitzalahamargradu jaistea;ez,bainaatzeraeginbediitzalahamargradu»

11IsaiasprofetakJaunarioihueginzion,etahonekitzala hamargraduatzeragoeramanzuen,Akazenerlojuanjaitsi zenetik.

12Garaihartan,BabiloniakoerregeBerodak-Baladanek, Baladanensemeak,gutunaketaopariakbidalizizkion Ezekiasi,Ezekiasgaixorikzegoelaentzunbaitzuen.

13Ezekiasekentzuneginzien,etaerakutsizienberegauza preziatuenetxeosoa:zilarra,urrea,espeziaketaukendu preziatuak,berearma-etxeosoaetaberealtxortegietan aurkitutakoguztiaEzzenezerizanEzekiasekbereetxean edoberejaurerriosoanerakutsiezzienik

14Orduan,IsaiasprofetaEzekiaserregearenganajoanzen etagaldetuzion:«Zeresandutegizonhauek?etanondik etorridirazuregana?»Ezekiasekerantzunzion:«Urrutiko lurraldebatetiketorridira,Babiloniatik».

15Etaesanzuen:Zerikusidutezureetxean?Ezekiasek erantzunzion:Nireetxeandaudengauzaguztiakikusi dituzte;ezdagonirealtxorrenarteanerakutsiezdiedan ezer

16IsaiasekEzekiasiesanzion:«EntzunJaunarenhitza» 17.Hara,badatozegunak,nonzureetxeandagoenguztia etazureaitekgaurartebildudutenaBabiloniaraeramango duten;ezdaezergeratuko,dioJaunak

18.Etazuregandiksortukodirenzuresemeetatik,kenduko dituzte,etaBabiloniakoerregearenjauregianeunuko izangodira

19EzekiasekIsaiasiesanzion:«OnadaJaunarenhitza, esanduzuna»Etaharkerantzunzion:«Ezaldaonabakea etaegiaizateanireegunetan?»

20Ezekiasengainerakoegintzak,harenahalmenguztiak, etanolaeginzituenurtegibatetaubidebat,etanolaekarri zuenurahirira,ezaldaudeidatzitaJudakoerregeen kronikenliburuan?

21Ezekiasbereaitekinlokarazizen,etaharenseme Manasesekerreinatuzuenharenordez

21.KAPITULUA

1HamabiurtezituenManasesekerregeizatenhasizenean, etaberrogeitahamabosturtezizanzenerregeJerusalemen BereamarenizenaHefzibazen

2Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,Jaunakisraeldarren aurretikkanporatuzituenjentilenohiturahiguingarrien arabera

3Ezekiasekbereaitasuntsituzituentokigorenak berreraikizituen;Baalialdareakeraikizizkion,etabaso sakratuakeginzituen,IsraelgoerregeAkabekbezala;eta zerukoizarguztiakgurtuetazerbitzatuzituen

4AldareakeraikizituenJaunarenetxean,zeinariburuz Jaunakesanbaitzuen:Jerusalemenjarrikodutneureizena. 5Jaunarenetxekobiatarietanaldareakeraikizizkien zerukoizarguztiari

2Erregeak

6Beresemeasutikpasarazizuen,etadenborakaztertu zituen,etasorginkeriakerabilizituen,etaespiritueta aztiekinlaneginzuen;gaiztakeriaaskoeginzuenJaunaren aurrean,hurahaserretzeko.

7Etaberakegindakobasosakratuarenirudizizelkatubat jarrizuenetxean,JaunakDavidietaberesemeSalomoni esanzienetxean:EtxehonetanetaIsraelgoleinuguztien arteanaukeratududanJerusalemenjarrikodutnireizena betiko

8Ezditutgehiagoisraeldarrenoinakmugitukohaien arbasoeiemannienlurraldetik;baldinetanikagindu diedanguztiaetanirezerbitzariMoisesekemanzienlege guztiabetetzenbadute.

9Bainaezzutenentzun,etaManasesekengainatuzituen, Jaunakisraeldarrenaurretiksuntsituzituennazioekbaino gaiztakeriahandiagoaegitera.

10Jaunakberezerbitzariprofetenbidezhitzeginzuen, esanez:

11JudakoerregeManasesekhiguingarrikeriahauekegin dituelako,etaaurretikamortarrekeginzutenguztiabaino gaiztoagoaeginduelako,etaJudaerebekatuegitera eramanduelakobereidoloekin.

12Horregatik,haudioIsraelgoJainkoJaunak:«Hauda, JerusalemetaJudarengainerabidalikodutgaitzhori,non entzungoduenedonorkbibelarriakdardarkahasikobaititu.

13SamariarensokaetaAkabenetxekoberunaluzatukodut Jerusalemengainera,etaJerusalemgarbitukodut,platerbat garbituetairauliegitendenbezala.

14Etanireondarearenhondarrakutzikoditut,etaetsaien eskuutzikoditut;etaetsaiguztienharrapakinetalapurreta bihurtukodira.

15Nirebegietangaizkiaegindutelakoetahaserretuegin nautelako,haienaitakEgiptotikaterazirenegunetik gaurdaino.

16Gainera,Manasesekodolerrugabeaisurizuen, Jerusalemmuturbatetikbesterabetearte;gainera,Judari bekatueginarazizionberebekatuaeginzuen,Jaunaren aurreangaizkiaeginez

17Manasesengainerakoegintzak,eginzuenguztiaeta eginzituenbekatuak,ezaldaudeidatzitaJudakoerregeen kronikaliburuan?

18Manasesbereaitekinlokarazizen,etabereetxeko lorategian,Uzarenlorategian,lurperatuzuten;etaharen semeAmonekerreinatuzuenharenordez

19HogeitabiurtezituenAmonekerregeizatenhasizenean, etabiurtezerregeizanzenJerusalemen.Bereamarenizena Mexulemetzen,JotbakoHaruzenalaba 20Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,bereaitaManasesek bezala

21Aitakzerbitzatuzituenbideguztiakbetezituen,eta aitakzerbitzatuzituenidoloakzerbitzatuetagurtuzituen

22.BereaitenJainkoJaunautzizuen,etaezzuenJaunaren bideanibili

23Amonenzerbitzariekharenaurkakonspiratuetaerregea bereetxeanhilzuten

24EtaherrikojendeakAmonerregearenaurkakonspiratu zutenguztiakhilzituen;etaherrikojendeakJosias,haren semea,izendatuzuenerregeharenordez

25AmonengainerakoegintzakJudakoerregeenkronika liburuanidatziakezaldaude?

26Berehilobianlurperatuzuten,Uzarenlorategian;eta harensemeJosiasekerreinatuzuenharenordez

22.KAPITULUA

1ZortziurtezituenJosiasekerregeizatenhasizenean,eta hogeitahamaikaurtezizanzenerregeJerusalemen.Bere amarenizenaJedidazen,BoskatekoAdaiarenalaba.

2Jaunarenaurreanzuzenazenaeginzuen,etabereaita Davidenbideguztianibilizen,ezeskuineraezezkerrera makurtugabe.

3Josiaserregearenhemezortzigarrenurtean,erregeak Xafan,AzaliasensemeaetaMexulamensemea,idazkaria, bidalizuenJaunarenetxera,esanez:

4IgoHilkiasapaiznagusiarengana,Jaunarenetxera ekarritakodiruaetaatezainekherriarengandikbildudutena zenbatudezan

5Jaunarenetxekoarduradundirenlaneneskuutzidezatela dirua;etaJaunarenetxekolanenarduraduneieman diezaietela,etxearenhausturakkonpontzeko

6Arotzei,eraikitzaileeietaharginei,etaetxeakonpontzeko egurraetaharrilanduakerosteko.

7Halaere,ezzitzaienkonturikeskatueskuetaraeman zitzaiendiruaz,leialjokatubaitzuten

8HilkiasapaiznagusiakXafaneskribauariesanzion: «LegearenliburuaaurkitudutJaunarenetxean»Eta HilkiasekliburuaemanzionXafani,etahonekirakurri zuen.

9Xafaneskribauaerregearenganajoanzenetaerantzun zion:«Zurezerbitzarieketxeanaurkitutakodiruabildudute, etaJaunarenetxekoarduradundirenlaneneskuetaneman dute»

10EtaXafaneskribauakerregearierakutsizion,esanez: Hilkiasapaizakliburubatemandit.EtaXafanekirakurri zuenerregearenaurrean

11Legearenliburukohitzakentzunzituenean,erregeak berejantziakurratuzituen.

12ErregeakaginduhauemanzienHilkiasapaizari, XafanensemeAhikami,MikeasensemeAkborri,Xafan idazkariarietaerregearenzerbitzarizenAsaiasi: 13Zoazte,kontsultatuJaunariniretzat,herriarentzateta Judaosoarentzat,aurkitudenliburuhonetakohitzeiburuz; handiabaitaJaunarenhaserreagureaurkapiztua,gureaitek ezdituztelakoentzunliburuhonetakohitzak,gureinguruan idatzitadagoenguztiaegiteko

14Hilkiasapaiza,Ahikam,Akbor,SafanetaAsaiasjoan zirenHuldaprofetesarengana,TikvarensemeetaHarhasen semeXalumenemaztearengana,jantzienzaindariarena (Jerusalemenbizizenunibertsitatean),etaharekinhitzegin zuten

15Etaesanzien:«HaudioIsraelgoJainkoJaunak:Esan iezaiozueniribidalizaituztengizonari: 16HoneladioJaunak:«Hara,hondamendiaekarrikodut tokihonenetabertakobiztanleengainera,Judakoerregeak irakurriduenliburukohitzguztiakbetez.

17Utzinautelako,etajainkoarrotzeiintsentsuaerre dietelako,bereneskuenlanguztiekinhaserretunadin; horregatikpiztukodanirehaserrealekuhonenaurka,etaez daitzaliko

18.BainaJaunarikontsultaegiterabidalizaituztenJudako erregeari,honelaesangodiozue:«HaudioIsraelgoJainko Jaunak:Entzundituzunhitzeidagokienez: 19Zurebihotzasamurraizandelako,etaapalduegin zarenezJaunarenaurrean,entzunduzuneannikesan dudanalekuhonenetabertanbizidirenenaurka,

2Erregeak

hondamendietamadarikaziobihurtukodirela,etazure jantziakurratuetanegareginduzuneznireaurrean;nikere entzunzaitut,dioJaunak

20.Hara,beraz,zurearbasoekinbildukozaitut,etazure hilobianbildukozaitutbakean;etazurebegiekezdute ikusikolekuhonengaineraekarrikodudangaitzguztiaEta erregearierantzunzioten

23.KAPITULUA

1ErregeakJudakoetaJerusalemgoarduradunguztiakbildu zituenharenondoan

2ErregeaJaunarenetxeraigozen,Judakogizonguztiak etaJerusalemgobiztanleguztiakharekinbatera,apaizak, profetaketaherriosoa,txikietahandi,etaJaunarenetxean aurkitutakoitun-liburukohitzguztiakirakurrizizkien.

3Erregeakzutabebatenondoanzutikjarrizen,etaitunbat eginzuenJaunarenaurrean,Jaunarijarraitukoziotela,eta harenaginduak,testigantzaketalegeakbihotzosozeta arimaosozbetekozituztela,liburuhonetanidatzitazeuden itunhonetakohitzakbetetzekoEtaherriosoakitunarieutsi zion.

4ErregeakHilkiasapaiznagusiari,bigarrenmailako apaizeietaatezaineiaginduzienJaunarentenplutik ateratzekoBaalentzat,basosakraturakoetazerukoizar guztientzategindakoontziguztiak;etaJerusalemdikkanpo, Zedronzelaietan,errezituen,etaerrautsakBeteleraeraman zituen.

5JudakoerregeekJudakohirietakoetaJerusaleminguruko tokigoretanintsentsuaerretzekoizendatuzituztenapaiz idolatrakkenduzituen;baitaBaali,eguzkiari,ilargiari, planeteietazerukoizarguztieiintsentsuaerretzenzietenak ere

6Jaunarenetxetik,Jerusalemdikkanpora,Zedronerrekara eramanzuenbasosakratua,etabertanerrezuen;gero, hautsbihurtuartexehatuzuen,etahautsaherrikohaurren hilobiengaineanbotazuen.

7Jaunarenetxearenondoanzeudenemakumeekoihalak ehuntzenzituztentokian,etasodomiarrenetxeakbota zituen.

8Judakohirietakoapaizguztiakekarrizituen,etaGebatik Beer-Xebarainoapaizekintsentsuaerretzenzutentoki gorenakkutsatuzituen.Gainera,Josuegobernariaren atearensarreranzeudenateetakotokigorenakbotazituen, hirikoateanezkerreanzeudenak

9Halaere,tokigoretakoapaizakezzirenigotzenJaunaren aldareraJerusalemen,bainalegamirikgabekoogiajan zutenberenanaienartean.

10Hinom-ensemeenharaneanzegoenTofetkutsatuzuen, inorkezzezanberesemeaedoalabasutikMolek-ieman

11Judakoerregeekeguzkiariemanzizkiotenzaldiakkendu zituenJaunarenetxearensarreran,Nathanelek ebanjelariarengelatikgertu,auzoetanzegoena,eta eguzkiarengurdiaksuarekinerrezituen

12EtaAkazengoikoganberarengaineanzeudenaldareak, Judakoerregeekeginak,etaManasesekJaunarenetxekobi patioetaneginak,erregeakbotaetahautsieginzituen handik,etahautsaZedronerrekarabotazuen

13EtaJerusalemenaurreanzeudentokigorenak, Ustelkeriamendiareneskuinaldean,zeinakSalomon IsraelgoerregeakeraikibaitzituenAstartesidondarren gaitzesgarritzat,Kemosmoabdarrengaitzesgarritzateta

Milkomamondarrensemeengaitzesgarritzat,kutsatu zituenerregeak.

14Irudiakhautsietabasoakmoztuzituen,etahaien lekuakgizakienhezurrezbetezituen.

15BetelgoaldareaetaNebatensemeJeroboamek,Israel bekatuarazizuenak,eraikizuentokigorenhuraerebota zituen,etatokigorenhuraerre,hautsbihurtuetabasoaerre zuen.

16Josiasek,bueltaemanetamendianzeudenhilobiakikusi zituen;gero,hilobietakohezurrakhartuetaaldareanerre zituen,etakutsatueginzuen,Jaunarenhitzarenarabera, Jainkoarengizonakhitzhoriekaldarrikatuzituenak

17Orduan,esanzuen:«Zerizenburudaikustendudan hori?»Hirikogizonekerantzunzioten:«Jainkoaren gizonarenhilobiada,JudatiketorrietaBetelgoaldarearen aurkaegindituzungauzahauekaldarrikatudituena».

18Etaesanzuen:Utzibakean;inorkezdezalabere hezurrakmugituBeraz,utzizituztenharenhezurrak, Samariatiketorrizenprofetarenhezurrekinbatera.

19JosiasekSamariakohirietanzeudentokisakratuakere kenduzituen,IsraelgoerregeekJaunahaserretzekoeraiki zituztenak,etaBetelgoegintzaguztienaraberaeginzien.

20Lekugorenetakoapaizguztiakhilzituenaldareen gainean,etagizakienhezurrakerrezituengainean,eta Jerusalemeraitzulizen.

21Erregeakherriosoariaginduzion,esanez:«Ospatu PazkoaJaunaren,zuenJainkoaren,itunhonenliburuan idatzitadagoenbezala».

22EzzenhalakoPazkorikospatuIsraelepaitzenzuten epaileengaraitik,eztaIsraelgoerregeenedoJudako erregeengaraiguztietanere;

23BainaJosiaserregearenhemezortzigarrenurteanospatu zenPazkohauJaunarenohorezJerusalemen

24JosiasekJudalurraldeanetaJerusalemenikusiziren espiritu-iragarleak,aztiak,irudiak,idoloaketa higuingarrikeriaguztiakerekenduzituen,Jaunarenetxean Hilkiasapaizakaurkituzuenliburuanidatzitakolegearen hitzakbetetzeko

25Etaharenaurretikezzenharenantzekoerregerikizan, Jaunarenganabihotzosoz,arimaosozetaindarosoz bihurtuzenik,Moisesenlegeosoarenarabera;eztaharen ondorenere,harenantzekorikizanezzenik

26Halaere,Jaunaezzenbaretuberehaserrebiziaren suminkortasuna,zeinarekinJudarenaurkapiztubaitzen, Manasesekhaserretuzituenprobokazioguztiengatik

27Jaunakesanzuen:«Judaerekendukodutnireaurretik, Israelkendududanbezala;baztertuegingodutaukeratu dudanJerusalemhirihau,etaesannuenetxea:«Hanizango danireizena»

28Josiasengainerakoegintzaketaeginzuenguztiaezal daudeidatzitaJudakoerregeenkronikenliburuan?

29Josiaserregearengaraian,EgiptokoNekofaraoia AsiriakoerregearenaurkajoanzenEufratesibaira,eta Josiaserregeaharenaurkajoanzen;etaMegiddonhilzuen, huraikusibezainlaster

30Etaberezerbitzariekgurdibateaneramanzutenhilda Megiddotik,etaJerusalemeraeramanzuten,etabere hilobianlurperatuzutenEtaherrikojendeakJoahaz, Josiasensemea,hartu,gantzutuetaerregeizendatuzuen bereaitarenordez.

31HogeitahiruurtezituenJoakazekerregeizatenhasi zenean,etahiruhilabetezerregeizanzenJerusalemen. BereamarenizenaHamutalzen,LibnakoJeremiasenalaba 32Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,bereaitekegin zituztenguztiakbezala.

33FaraoiNekokkateatueginzuenRibla-n,Hamat lurraldean,Jerusalemenerregeizanezzedin;etalurraldeari ehuntalentuzilaretatalentubaturreezarrizionzergapean.

34FaraoiNekokEliakim,Josiasensemea,ezarrizuen erregebereaitaJosiasenordez,etaizenaaldatuzion Joiakim,etaJoahazereeramanzuenEgiptorajoanzeneta hanhilzen

35JoiakimekzilarraetaurreaemanzizkionFaraoni;baina lurraldearizergakezarrizizkionFaraoiarenaginduaren araberadiruaemateko:herrikojendearizilarraetaurrea eskatuzizkion,bakoitzariberezergarenarabera,Neko Faraoniemateko

36HogeitabosturtezituenJoiakimekerregeizatenhasi zenean,etahamaikaurtezerregeizanzenJerusalemen. BereamarenizenaZebudazen,RumakoPedaiasenalaba 37Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,bereaitekegin zituztenguztiakbezala.

24.KAPITULUA

1Joiakim,harengaraian,Babiloniakoerrege Nebukadnezarigozen,etahiruurtezharenmenpekoizan zen;gero,atzeraeginetaharenaurkamatxinatuzen.

2JaunakKaldear,Siriar,MoabetaAmonensemeen taldeakbidalizituenharenaurka,etaJudarenaurkabidali zituensuntsitzeko,Jaunakberezerbitzariprofetenbidez esanzuenhitzarenarabera

3JaunarenaginduzgertatuzitzaionhoriJudari,Manasesen bekatuengatik,harenbegi-bistatikkentzeko.

4Etabaitaisurizuenodolerrugabeagatikere:Jerusalem odolerrugabezbetebaitzuen;Jaunakezzuenodolhori barkatunahiizan.

5Joiakimengainerakoegintzaketaeginzuenguztiaezal daudeidatzitaJudakoerregeenkronikaliburuan?

6Joiakimberearbasoekinloakhartuzuen,etaharenseme Joiakinekerreinatuzuenharenordez

7Egiptokoerregeaezzengehiagoberelurraldetikirten, BabiloniakoerregeakEgiptokoibaitikEufratesibairaino Egiptokoerregearenazenguztiahartubaitzuen

8HemezortziurtezituenJoiakinekerregeizatenhasi zenean,etahiruhilabetezizanzenerregeJerusalemen. BereamarenizenaNehuxtazen,JerusalemgoElnatanen alaba.

9Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,bereaitakeginzituen gauzaguztienarabera

10Garaihartan,BabiloniakoerregeNabukodonosorren zerbitzariakJerusalemeraigoziren,etahiriasetiatuzuten.

11EtaBabiloniakoerregeNabukodonosorhiriarenaurka etorrizen,etaberezerbitzarieksetiatuzuten

12JudakoerregeJoiakinBabiloniakoerregearenganajoan zen,bera,bereama,berezerbitzariak,bereburuzagiaketa ofizialakbarne;etaBabiloniakoerregeakhartueginzuen bereerregealdikozortzigarrenurtean

13Jaunarenetxekoetaerrege-jauregikoaltxorguztiak handikeramanzituen,etaIsraelgoerregeSalomonek Jaunarentenpluaneginzituenurrezkoontziguztiak puskatu,Jaunakesanbezala

14Jerusalemgoherriosoaeramanzuen,baitaburuzagi guztiaketagizonausartguztiakere,hamarmilagatibu, baitaartisauetaerrementariguztiakere;ezzeninorgeratu, herrikojendepobreenaizanezik.

15JoiakinBabiloniaraeramanzuen,baitaerregearenama, erregearenemazteak,funtzionarioaketaherrialdeko boteretsuakere;JerusalemdikBabiloniaraeramanzituen gatibu.

16Etazazpimilagizonausartguztiak,etamilaartisaueta errementari,gudurakoindartsuetagaizirenguztiak, BabiloniakoerregeakBabiloniaraeramanzituengatibu 17BabiloniakoerregeakbereaitarenanaiaMatanias izendatuzuenerregeharenordez,etaizenaaldatuzion, Sedekiasdeituz

18HogeitabaturtezituenSedekiasekerregeizatenhasi zenean,etahamaikaurtezerregeizanzenJerusalemen. BereamarenizenaHamutalzen,LibnakoJeremiasenalaba 19Jaunarenaurreangaizkiaeginzuen,Joiakimekegin zituengauzaguztienarabera.

20JaunarenhaserreagatikgertatuzenJerusalemeneta Judan,bereaurretikbotazituenarte,etaSedekias Babiloniakoerregearenaurkamatxinatuzen.

25.KAPITULUA

1Etagertatuzenbereerregealdikobederatzigarrenurtean, hamargarrenhilean,hilarenhamarrean,Babiloniakoerrege NabukodonosorJerusalemeraetorrizela,beregudaroste osoarekin,etasetiatueginzuen,etagotorlekuakeraiki zitueninguruan

2Sedekiaserregearenhamaikagarrenurteraartesetiatuta egonzenhiria

3Laugarrenhilarenbederatzigarreneguneangosetea nagusituzenhirian,etaezzegoenogirikherriko jendearentzat

4Hiriazatitueginzen,etagerrakogizonguztiakgauez iheseginzutenbiharresienartekoatetik,erregearen lorategiarenondoanzegoenetik(kaldearrakhiriaren inguruanzeuden)Erregea,berriz,lautadaalderajoanzen

5Kaldearrengudarosteakerregearenatzetikjoanzeneta Jerikokolautadetanharrapatuzuen;harengudarosteguztia sakabanatueginzenharengandik

6ErregeahartuetaRiblaraeramanzutenBabiloniako erregearengana;etaepaiaemanzioten

7Sedekiasensemeakhilzituztenharenbegienaurrean,eta begiakaterazizkioten,etabrontzezkokateekinlotueta Babiloniaraeramanzuten

8.Etabosgarrenhilean,hilarenzazpian,hauda, BabiloniakoNabukodonosorerregearenhemeretzigarren urtean,etorrizenNebuzaradan,guardiaburuaeta Babiloniakoerregearenzerbitzaria,Jerusalemera 9Jaunarenetxea,errege-jauregiaetaJerusalemgoetxe guztiakerrezituen,etahandikienetxeguztiakeresutan errezituen

10Kaldearrengudarosteosoak,guardiaburuarekin zegoenak,Jerusalemgoharresiakbotazitueninguruan 11Hiriangeratuzirengainerakojendea,Babiloniako erregearenganajoanzireniheslariaketagainerakojendetza ereeramanzituenNebuzaradanguardiaburuak

12Bainaguardia-buruaklurraldekobehartsuetatikbatzuk mahastizainetanekazariizanzitezenutzizituen

13Jaunarenetxeanzeudenbrontzezkozutabeak,oinarriak etaJaunarenetxeanzegoenbrontzezkoitsasoahautsieta Babiloniaraeramanzituzten

14.Etahartuzituzteneltzeak,palak,labana-hagaxkak, koilaraketazerbitzatzekoerabiltzenzituztenbrontzezko ontziguztiak

15Guardia-buruaksu-ontziak,ontziaketaurrezko,urrezko etazilarrezkoguztiakeramanzituen.

16SalomonekJaunarenetxerakoeginzituenbizutabe, itsasobatetaoinarriak;ontzihorienguztienbrontzeapisatu ezinazen

17Zutabebakoitzarenaltuerahemezortzibesokoazen,eta gaineanzuenkapitulabrontzezkoazen;etakapituluakhiru besokoa;etainguruankapituluengainean,kiribildutakolan batetagranadak,guztiakbrontzezkoak;etabigarren zutabearenantzekoazen,kiribildutakolanbatekin.

18Etaguardia-buruakSeraiasapaiznagusia,Sofonias bigarrenapaizaetaatezainhirurakatxilotuzituen

19Hiritikgerrakogizonenarduradunzenofizialbat, erregearenzerbitzurazeudenbostgizon,hirianaurkitu zirenak,armadakoidazkarinagusia,herrikojendea zenbatzenzuena,etahirianaurkituzirenherrikohirurogei gizonhartuzituen

20NebuzaradanguardiaburuakhartuetaBabiloniako erregearenganaeramanzituenRiblara.

21BabiloniakoerregeakhiletahilzituenRiblan,Hamat lurraldeanJudaerbesteratueginzutenberelurraldetik

22Judalurraldeangeratuzirenherrieidagokienez, BabiloniakoerregeNabucodonosorreneskuutzizituenei dagokienez,Gedalias,AhikamensemeaetaXafanensemea, izendatuzuenagintari.

23Etaarmadakokapitainguztiek,beraieketaberen gizonek,entzunzuteneanBabiloniakoerregeakGedalias gobernariizendatuzuela,etorrizirenGedaliasengana Mitzpara:Ismael,Netaniasensemea,Johanan,Kareahen semea,Seraias,Tanhumetensemea,Netofakoa,eta Jaazanias,Maakatarrensemea,beraieketaberengizonak.

24EtaGedaliasekzineginzienhaieietahaiengizonei,eta esanzien:EzizanbeldurrikKaldearrenmenpekoizateko; bizizaiteztelurraldehonetanetazerbitzatuBabiloniako erregeari;etaongiizangozaizue

25BainazazpigarrenhilabeteangertatuzenIsmael, Netaniasensemea,Elixamarensemea,errege-hazietakoa, etorrizelahamargizonekin,etaGedaliashilzuela,etahil eginzela,Mitzpanharekinzeudenjuduaketakaldearrak erebai.

26Etajendeguztia,txikietahandi,etaarmadetako kapitainak,jaikietaEgiptorajoanziren,Kaldearrenbeldur baitziren

27JudakoerregeJoiakinengatibualdikohogeita zazpigarrenurtean,hamabigarrenhilean,hilarenhogeita zazpian,gertatuzen,BabiloniakoerregeEvilmerodakek, erregeizatenhasizenurtean,JudakoerregeJoiakinen buruaaltxatuzuelaespetxetik;

28Etaonginahikihitzeginzion,etaharentronua Babilonanberarekinzeudenerregeentronuarengainetik jarrizuen;

29Espetxekojantziakaldatuzizkion,etaetengabejanzuen ogiaharenaurrean,berebizitzakoegunguztietan

30Erregeakeguneroematenzionjanaria,bizitzaosoan.