Makabearren4.
liburua
SARRERA
Liburuhauantzinakotiraniarenizugarrikeriailunetatik oihartzunegitenduentrumoi-hotsbeldurgarribaten antzekoada.Antiokoren,Siriakotiranoaren,jazarpenean oinarritutakokapituluada,batzuekEpifanes,Eroadeitzen ziotenaLehenmendeetakoerromatarhistoriakbitirano horienberriematendu:bestea,Kaligula,BigarrenEro Distiratsua
Idazkerahonenformahitzaldibatenada.Hainarretaz neurtutadaudediskurtsoarengorabeherak;hain suntsitzaileakdirabereargudioak;hainirmoadabere logika;hainsakonakberebultzadak;hainhotzbere arrazoibideaezenelokuentziahutsarenlagingisahartzen baituberelekua
Oinarrizkonotahauda:AusardiaIdazleakArrazoi InspiratuarenFilosofiarenadierazpensutsubatekinhasten da.XX.mendehauArrazoiarenAroadelapentsatzeaeta MitoenAroarekinalderatzeagustatzenzaigu;halaere, idazkihonekerronkabategitendioustehorriKristau Aroarenaurrekolehenmendekoaizanzitekeenidazlebat aurkitzendugu,gauregunduelabimilaurtebezain indartsuadenaArrazoiarenfilosofiaargibatadierazten duena.
Tortura-geletakobehaketengiroaetengabekoada.Gauza leunagoetaraegokitutakogurebelarrimodernoetanizugarri harrigarriadaTorturajarraituenxehetasunak(mende batzukgeroagoEspainiakoInkisizioarentresnak iradokitzendituztenak)guregusturakoharrigarrimoduan landuakdaudeAgurearen,ZazpiAnaienetaAmaren pertsonaiaestoikoenagerpenakereezduezerleuntzen hizlarihonekAusardiapiztenduenbasakeria
KristauElizakoantzinakoAitekarretazgordezutenliburu hau(siriaritzulpenbatetikdaukagu)baliomoraleta irakaspenhandikolangisa,etazalantzarikgabeezaguna zenlehenkristaumartiriaskorentzat,irakurrita martirioarengailurrerapiztenbaitziren
1.KAPITULUA
AntzinakogaraietakofilosofiareneskemaArrazoi Inspiratuariburuz.Zibilizazioakezduinoizpentsamendu altuagoriklortu"Errepresioen"eztabaida48bertsoak gizateriarenfilosofiaosoalaburbiltzendu
1Gorenekomailanfilosofikoadaeztabaidatunahidudan gaia,hainzuzenere,ArrazoiInspiratuapasioengaineko agintarigorenadenalaez;etahorriburuzkofilosofiari arretahandiaeskatukonioke.
2Izanere,gaiaezdasoilikezagutza-adargisabeharrezkoa, baiziketabertutehandienagoraipatzendu,etahorrekin autokontrolaesannahidut.
3Hauda,Arrazoiakneurritasunaren,jaletasunareneta lizunkeriarenaurkakopasioakkontrolatzendituela frogatzenbada,argietagarbierakustendajustiziaren aurkakopasioen,halanolagaiztakeriaren,eta gizontasunarenaurkakoen,hauda,amorruaren,minaren etabeldurraren,nagusidela.
4Baina,batzuekgaldetukodute,Arrazoiapasioenjaun bada,zergatikezdituahanzturaetaezjakintasuna kontrolatzen?haienhelburuaisekaegiteada.
5ErantzunadaArrazoiaezdelaadimeneanbertandauden akatsenjaun,baiziketajustiziaren,gizontasunaren, neurritasunarenetaepaimenarenaurkakopasioenedoakats moralenjaun;etahaienkasuanbereekintzaezdapasioak erauztea,baiziketaarrakastazaurreegitekogaitzea
6Hainbatiturritatikateratakoadibideaskoekarnitzakezue aurrean,nonArrazoiakpasioengainetiknagusidela frogatuduen,bainaemandezakedanadibiderikonena,alde handiz,bertutearenaldehilzirenen,Eleazarren,Zazpi AnaienetaAmarenjokabidenobleada
7Izanere,hauekguztiekminakgutxiesteaz,heriotzaraino erebai,frogatuzutenArrazoiapasioengainetikdagoela.
8Luzatunezakehemenhaienbertuteakgoraipatzen,haiek, Amarekinbateragizonak,edertasunetaontasunmoralaren maitasunagatikospatzendugunegunhonetanhiltzen direnak,bainaaitzitik,lortudituztenohoreengatikzoriondu nahinituzke
9Izanere,haienausardiaetaerresistentziarengatik sentitzenzutenmiresmenak,ezbakarrikmunduosoak, baitahaienexekutatzaileekere,gurenazioazegoen tiraniarenerorketarenegilebihurtuzituen,tiranoaberen erresistentziarenbidezgaraitubaitzuten,etahaienbidez berenherrialdeagarbituzen.
10Bainaorainaukerahartukoduthaueztabaidatzeko, teoriaorokorrarekinhasiondoren,ohituradudanbezala, etagerohaienistorioarekinjarraitukodut,Jainkoguztiz jakintsuariaintzaemanez.
11Gureikerketa,beraz,daeaArrazoiadenpasioenjaun gorena.
12BainazehaztubeharduguzerdenArrazoiaetazerden pasioa,etazenbatpasiomotadauden,etaeaArrazoiaden guztiengainetikgorena.
13Arrazoia,nireustez,jakinduriarenbizitzaargietagarbi nahiagoduenadimenada
14Jakinduriagauzenezagutzadelaustedut,jainkozkoak etagizakienak,etahaienkausenezagutza
15HaudaLegearenpeaneskuratutakokultura,zeinaren bidezJainkoarengauzakbeharbezalakoerrespetuzikasten ditugunetaguremundukoonurarakogizakiarengauzak
16Orainjakinduriaepaimenaren,justiziaren,ausardiaren etaneurritasunarenmoduanagertzenda.
17Bainaepaiketaedoautokontroladaguztiak menderatzendituena,izanere,horrenbidez,egiaesan, Arrazoiakbereautoritateabaieztatzendupasioengainean.
18Bainapasioenarteanbiiturrizabaldaude,hots,plazerra etamina,etabiakfuntseanarimarizeingorputzari dagozkio.
19Etabaiplazeraribaiminaridagokionez,badirakasu askononpasioeksegidajakinbatzukdituzten
20Horrela,desiraplazerrarenaurretikdoanbitartean, ondorenasebetetzeadator,etabeldurraminarenaurretik doanbitartean,minarenondorenatsekabeadator
21Haserrea,berrizere,gizakiakberesentimenduenbidea berrirojarraitunahibadu,plazerraetaminanahastendiren pasioada
22Plazerarenazpian,halaber,pasioenbarietatezabalena erakustenduenbeherakadamoralhoridator.
23Arimeanharrokeria,gutizia,harrokeria,liskarkeriaeta irainakbezalaagertzenda;etagorputzean,haragiarrotza jate,jatekogogozetaisilpeanjategisa.
24Orain,plazerraetaminabizuhaitzbezaladirenez, gorputzetiketaarimatikhaztendirenez,pasiohauenkimu askoernetzendira;etagizakibakoitzarenArrazoiak, lorezainnagusigisa,belartxarrakkenduz,inausizetalotuz, etaurairekizetaharaetahonabideratuz,joeraetapasioen sastrakaetxekotuegitendu
25Arrazoiabertuteengidadenbitartean,pasioennagusia da.
26Kontuanizan,orain,leheniketabehin,Arrazoiapasioen gainetiknagusitzendelaneurritasunarenekintza inhibitzaileariesker.
27Tenperantzia,nireustez,desioenerrepresioada;baina desioenarteanbatzukmentalakdiraetabestebatzuk fisikoak,etabimotakArrazoiakkontrolatzendituargieta garbi;debekatutakojakietaratentatzengarenean,nola lortzenduguhorietatikeratorritakoplazerakuztea?
28EzaldaArrazoiakgoseakerreprimitzekoahalmena duela?Nireustez,halada
29Beraz,Legeakdebekatutakouretakoanimaliak, hegaztiak,piztiaketamotaguztietakoharagiakjateko gogoasentitzendugunean,Arrazoiarennagusitasunari eskerabstenitzengara
30Guregoseenjoerakgogoneurritsuakkontrolatzeneta inhibitzenbaititu,etagorputzarenmugimenduguztiek Arrazoiarenuzdarimenegitendiote
31Etazertazharritubehardadesiranaturala arimarenedertasunarenfruituagozatzekoirrikaitzaltzenda?
32Horregatikgoraipatzendugu,zalantzarikgabe,Jose birtutetsua,bereArrazoiarenbidez,ahaleginmental batekin,bulkadaharagitsuageldiarazibaitzuenIzanere, gaztebatizanik,desirafisikoaindartsuazenadinean,bere Arrazoiarenbidezberepasioenbulkadaitzalizuen.
33EtaArrazoiaksexu-desirarenbulkadaezezik,mota guztietakogutiziakeremenperatzendituelafrogatutadago 34Legeakdioenbezala:«Ezduzugutiziatukozurelagun hurkoarenemaztea,eztazurelagunhurkoarenadenezer ere»
35Egiaesan,Legeakezgutiziatzekoagintzendigunean, ustedutsendoberretsibeharkolukeelaArrazoiak gutiziazkodesirakkontrolatzekogaideladioenargudioa, baitajustiziarenaurkadoazenpasioakkontrolatzekogai delaere
36Nolabestela,nolairakatsidakiokeberezjan-janaria, zikoitzaetamozkorraldiaduengizonbatibereizaera aldatzen,Arrazoiaezbadaargietagarbipasioennagusi?
37Jakina,gizonbatekberebizitzaLegearenarabera antolatzenduenbezainlaster,zikoitzabada,bereizaeraren aurkajokatzendu,etabehartsueiinteresikgabemaileguan ematendiedirua,etazazpigarrenurtekoaldietanzorra kitatzendu
38Etaparsimoniosabada,LegeakArrazoiarenekintzaren bidezmenderatzendu,etaezdulastoakbiltzeariedo mahastietakoazkenmahatsakbiltzeariuzten
39Etagainerakoguztiaridagokionez,onardezakegu Arrazoiadelapasioenedoafektuennagusi.
40Legeagurasoenganakomaitasunarengainetikdago, gizonakezdezanhaienmesedetanberebertuteagaldu,eta emaztearekikomaitasunagainditzendu,emakumeak haustenbadu,gizonakerrietaeginbehardiola;semealabenganakomaitasunaarautzendu,bihurriakbadira, gizonakzigortueginbehardituela;etaadiskidetasunaren eskubideakkontrolatzenditu,gizonaklagunakerrietaegin behardiezazkiolagaizkiegitenbadute
41EtaezpentsaparadoxikotzatjotzendenikArrazoiak Legearenbidezgorrotoaeregainditzekogaidenean, horrelagizakiaketsaiarensagastiakmozteariukoegiten dionean,etaetsaiarenondasunakhondatzaileengandik babestendituenean,etasakabanatutadaudenhaien ondasunakbiltzendituenean.
42EtaArrazoiarenaginteaerabereanfrogatzendapasio edobiziooldarkorragoetarahedatzendela,anbizioa, banitatea,handinahikeria,harrokeriaetairainkaegitea barne
43Izanere,gogoneurritsuakpasioustelhoriekguztiak uxatzenditu,haserreabezala,haueregaraitzenbaitu.
44Bai,Moisesek,DatanetaAbiramenaurkahaserre zegoenean,ezzionberehaserreariaskatasunezjokatu, baiziketaberehaserreabereArrazoiarenbidezgobernatu zuen
45Izanere,gogoneurritsuak,esanbezala,gaidapasioen gainetikgaraitzeko,batzukaldatuzetabestebatzukerabat zapuztuz
46Bestela,zergatikleporatuziengureaitajakintsuJakobi SimeonetaLebirenetxeeiSikemdarrenleinuaarrazoirik gabehiltzeagatik,esanez:«Madarikatuaizanbedihaien haserrea!»
47Arrazoiakhaienhaserreageldiaraztekoahalmenikizan ezbalu,ezzukeenhorrelahitzegingo
48Jainkoakgizakiasortuzuenegunean,harenpasioaketa joeraktxertatuzizkion,eta,aldiberean,adimena zentzumenenarteantronubateanjarrizuengauzaguztietan beregidasakratuaizanzedin;etaadimenariLegeaeman zion,zeinarenbidezgizonbatekbereburuagobernatzen badu,neurrizko,zuzen,bertutetsuetaausartdenerreinu bateanerreinatukoduen
2.KAPITULUA
DesirarenetaHaserrearenagintea.Davidenegarriaren istorioaAntzinakohistoriarenkapituluhunkigarriak Juduaktxerriajaterabehartzekosaiakerabasatiak Antzinakobankubatiburuzkoerreferentziainteresgarriak (21bertsoa)
1Beno,orduan,norbaitekgaldetulezake,Arrazoiapasioen jaunbada,zergatikezdaahanzturarenetaezjakintasunaren jaun?
2BainaargudioaguztizbarregarriadaIzanere,ezda erakustenArrazoiaberezkopasioenedoakatsennagusi denik,gorputzarenennagusibaizik
3Adibidez,zuetakoinorkezinduguredesiranaturala erauz,bainaArrazoiakemandiezaiokedesirarenesklabo bihurtzeariihesegiten
4Zuetakoinorkezinduhaserreaarimatikerauztu,baina posibledaArrazoiakhaserrearenaurkalaguntzea
5Inorkezindujarreragaiztoaerauz,bainaArrazoiaizan daitekeharenaliatuindartsuagaiztakeriakmenderatzea saihesteko
6Arrazoiaezdapasioenerauzlea,haienaurkariabaizik.
7Daviderregearenegarriarenkasuakgutxienezhau argiagouztenbaliodezake
8Izanere,Davidekegunosozfilistearrenaurkaborrokatu ondoren,etagureherrialdekogerlarienlaguntzarekin haietakoaskohilondoren,arratsaldeaniritsizen,izerdiz etanekeaznekatuta,errege-etxolara,etainguruan kanpatutazegoengurearbasoengudarosteosoa
9Armadaosoaafarirajoanzen;bainaerregea,egarri biziakjota,urugariizanarren,ezinizanzuenegarrihori ase
10Horrenordez,etsaiareneskuzegoenurarenirrika irrazionalbatek,geroetaintentsitatehandiagoarekin,erre eginzuen,gizakirikgabeutzietairentsieginzuen
11Orduan,bereguardia-taldeakerregearennahiarenaurka marmarratuzuenean,bigaztegerlariahaltsu,beren erregeakberenahiaezzuelakolotsatuta,armaduraguztiak jantzi,ur-ontzibathartuetaetsaienharresiakigozituzten; etaatekozaindarienaurretikoharkabeanigaroz,etsaien kanpalekuosoamiatuzuten
12Ausardiazaurkituzuteniturria,etahandikaterazuten uraerregearentzat.
13BainaDavidek,oraindikegarriakerretaegonarren,uste zuenodolarenparekoedarihoriberearimarentzatarrisku larriazela.
14Beraz,bereArrazoiaberenahiarenaurkaeginez,ura isurizuenJainkoarieskaintzagisa
15Izanere,gogoneurritsuakgaidapasioenaginduak menderatzeko,etadesirarensuakitzaltzeko,etagure gorputzenatsekabeekingaraileborrokatzeko,oso indartsuakizanarren,etaArrazoiarenedertasunmoralaren etaontasunarenbidez,pasioennagusitasunguztia mespretxuzdesafiatzeko
16Etaorain,aukerahonekArrazoimenautokontrolatuaren istorioaazaltzeradeitzengaitu
17GureaitekLegeabeharbezalabetetzeagatikbake handiazgozatuzutengaraian,etaegoerazoriontsuan zeudenean,SeleukoNikanorrek,Asiakoerregeak,tenpluko zerbitzurakozergaezarrietaguregobernuaonartuzuenean, orduantxebertan,gizonbatzuek,adostasunorokorraren aurkataldekajardunez,hondamendiaskotannahastu gintuzten
18Onias,gizonospetsua,apaiznagusiazengaraihartan etakarguabizitzaosorakozuenSimonizenekobatektalde bataltxatuzuenharenaurka;baina,herriarenaurka kalumniaguztiakeginarren,ezzionkalterikegin,eta atzerriraiheseginzuen,bereherrialdeasaltzekoasmoz
19Apoloniorenganajoanzen,Siria,FeniziaetaZiliziako gobernadorearengana,etaesanzion:«Erregearekikoleial naizenaldetik,hemennagojakinaraztekoJerusalemgo altxortegietanmilakagordailupribatudaudelagordeta, tenplukokontutikkanpo,etaSeleukoerregearen jabetzakoakdirela,zuzenbidez»
20Apoloniok,gaiarenxehetasunakikertuondoren,Simon goraipatuzuenerregearieskainitakozerbitzuleialagatik, etaSeleukorengorterajoanzenpresaka,altxorbaliotsua erakutsiz;gero,gaiazarduratzekobaimenajasoondoren, berehalaabiatuzengureherrialdera,Simonmadarikatuak etaarmadaosoindartsubateklagunduta,etairagarrizuen
erregearenaginduzharazetorrelaaltxorreanzeuden gordailupribatuakhartzera.
21Gureherriaosohaserrezegoeniragarpenhonekin,eta gogorprotestatuzuten,lotsagarriairuditzenbaitzitzaien tenplukoaltxorreangordailuakutzizituzteneilapurtzea,eta oztopoguztiakjarrizizkiotenbidean
22Apolonio,ordea,mehatxuarteansartuzentenpluan
23Orduan,tenplukoapaizek,emakumeeketahaurrek Jainkoarieskatuziotenberesantutegiasalbatzeraetortzeko, hausnartzenarizentokisantua;etaApoloniobere gudarostearmatuarekindiruahartzerajoanzenean,zerutik aingeruakagertuziren,zaldigainean,tximistakbesoetatik ateratzenzituztela,etabelduretaikarahandiaeraginzieten. 24Apolonioerdihildaerorizenjentilenatarian,etaeskuak zeruraluzatuzituen,etanegarrezhebrearreieskatuzien berarenaldebitartekariizanzitezenetazeruko gudarostearenhaserreabaretzeko
25Bekatueginzuelaetaheriotzarenmerezizuelaesan baitzuen,etabiziaemanezgero,tokisantuaren bedeinkapenagoraipatukozielagizakiguztiei
26Hitzhauekhunkituta,Oniasapaiznagusiak,bestekasu batzuetanosozorrotzaizanarren,harenaldeotoitzegin zuen,SeleukoerregeakpentsazezanApoloniogizakien asmakizunbatekboteretikkenduzuela,etaezjainkozko justiziak.
27Apolonio,beraz,bereaskapenharrigarriarenondoren, erregearigertatuzitzaizkiongauzakkontatzerajoanzen
28BainaSeleukohilzenean,beresemeAntioko Epifanesekhartuzuentronua,gizonizugarrietaizugarria; honekOniasberekargusakratutikkenduetabereanaia Jasonizendatuzuenapaiznagusi,izendapenarentruke Jasonekurteanhirumilaseiehunetahirurogeitalentu ordaintzeabaldintzaizanik
29Jasonapaiznagusiizendatuzuen,etaherriarenburuzagi nagusi
30Etaberak(Jasonek)bizimoduberribatetakonstituzio berribatekarrizizkiongureherriari,Legearenaurkaeginez; horrela,ezzuengimnasiobateraikigureaitenmendian bakarrik,baiziketatenplukozerbitzuabertanbeherautzi zuen.
31Horregatik,Jainkoarenjustiziahaserrebizianpiztuzen etaAntiokoberaetsaigisaekarrizuengureaurka 32EgiptonPtolomeorenaurkagerranarizela,eta Jerusalemgojendeaharenheriotzarenberriarekinosopozik zegoelaentzunzuenean,berehalaitzulizenhaienaurka 33Hiriaarpilatuondoren,dekretubatemanzuen,gure aitenlegearenaraberabizitzenikustenzenedonori heriotza-zigorraezarrikoziona.
34Bainaberedekretuguztiekezzutenbalioizangure herriarenLegearekikokonstantziahausteko,etabere mehatxuetazigorguztiakguztizgutxietsiakikusizituen, halanola,semeakzirkunzidatzeagatikemakumeakere, aldezaurretikjakinarrenzeinizangozenhaienpatua, arroketatikbotazituzten,berenseme-alabekinbatera 35Beraz,harendekretuakherrigehienakgutxiesten jarraitzenzuenean,berakberaktorturenbidezbehartzen saiatuzengizonbakoitzaharagizikinakjateraeta,horrela, juduenerlijioaukatzera
36Beraz,Antiokotiranoa,bereaholkulariekinbatera,leku garaibateanepaituzuen,beretropakarmaduraosoz jantzitainguruanzituelaEtaaginduzienbereguardiei hebrearguztiakharaeramatekoetatxerri-haragiaeta
idoloeieskainitakogauzakjaterabehartzeko;baina norbaitekjanarizikinhoriekinkutsatunahiezbazuen, torturatuetahilegingozen
37Etaaskoindarrezbahituzituztenean,taldekogizonbat lehenikAntiokorenaurreraeramanzuten,Eleazarizeneko hebrearbat,jaiotzezapaiza,legearenezagutzantrebatua, adinetanaurreratuaetatiranoarengortekoaskokbere filosofiagatikezaguna.
38EtaAntiokok,haribegira,esanzion:«Torturakhasi aurretik,gizonagurgarria,aholkuhauemangodizut: txerriarenharagiajanetabiziasalbatu;izanere,zureadina etailegrisakerrespetatzenditut,nahizetahainbeste denboradaramatzatenetaoraindikjuduenerlijioarieusten badiozu,ezzaitudanfilosofotzathartzen»
39Naturakeskuzabaltasunezemandigunanimaliahonen haragiabikainada,etazergatikgorrotatubeharduzu?Egia esan,ergelkeriadaplazererrugabeakezgozatzea,eta okerradaNaturarenfaboreakbaztertzea
40Bainaareergelkeriahandiagoaizangolitzateke,ustedut, egiareningurukotxorakeriahutsalekinnirierezigorra ekartzerabehartzenbazara
41Ezalzarazurefilosofiaabsurdutikesnatuko?Ezal duzualdebaterautzikozurekalkuluenzentzugabekeriaeta, zureurteheldueidagokienbestegogo-egoerabathartuz,ez alduzuikasikokomenientziarenbenetakofilosofia,etanire aholkukaritatiboeijarraituz,etaezalduzuerrukirikizango zureadinagurgarriaz?
42Kontuanizanhauere,zureerlijiohonetanbegiakdituen Boterebategonarren,betibarkatukodizulabehartuta egindakotransgresioa
43Tiranoakharagizikinalegezkanpojaterabultzatuta, Eleazarrekhitzegitekobaimenaeskatuzuen;etabaimena jasota,honelahasizuenberehitzaldiaauzitegiarenaurrean: 44«Gu,Antioko,JainkoarenLegeagureherrialdeko Legetzatonartudugunez,ezduguusteLegeariobeditzea bainobeharhandiagorikezartzenzaigunik
45Beraz,zuzentzatjotzenduguinolaereezhausteaLegea.
46Etahalaere,gureLegea,zukdiozunbezala,benetan jainkotiarraezbalitz,jainkotiarrazelaustegenuen bitartean,ezlitzatekezuzenaizangogure jainkozaletasunarenospeasuntsitzea
47Ezpentsa,beraz,bekatutxikiadelagauzazikinakjatea; izanere,Legearenhaustura,gauzatxikietanedohandietan izan,berdinizugarriada;izanere,bikasuetanberdin gutxiestendaLegea
48Etagurefilosofiazisekaegitenduzue,harenmenpe arrazoiarenaurkakomoduanbizikobaginabezala
49Ezdahorrela,izanere,Legeakautokontrolairakasten digu,gureplazeretadesiraguztienjabeizangaitezeneta gizontasuneantrebatzengaituzte,minaprestutasunez jasateko;etajustiziairakastendigu,gureizaeraguztiekin zuzenjokadezagun,etazuzentasunairakastendigu,Jainko denabakarrikgurtzekobehardenerrespetuz
50Horregatikezduguharagizikinikjaten;izanere,gure LegeaJainkoakemanduelasinetsita,badakigumunduaren Sortzaileak,Legegilegisa,gureizaerarenaraberasentitzen gaituela.
51Gurearimentzatkomenigarriakizangodirengauzak jatekoagindudigu,etakontrakoakdirenharagiakjatea debekatudigu.
52BainatiranobatenekintzadaLegeahausteraezezik, guretzathainnazkagarriadenkutsadurahoniisekaegiteko moduanjaterabehartzeaere
53Bainaezeginisekahorrelanirekontura,eztahautsiko erenirearbasoenLegeabetetzekozinsakratuak,begiak erauzietaerraiakerrearren
54Eznagozahartzaroakhaingizagabe,ezenzuzentasuna jokoandagoeneangaztetasunarenindarranireArrazoira itzulezdadin
55Beraz,gogorbihurrituzureapalaketaberotuzurelabea Ezdutnirezahartzaroahainbesteerrukitzen,nireaiten Legeaneureburuanhausteko
56Ezzaitutsinetsiko,nireirakasleizanzinenLegea;ez zaitututziko,maiteduzunautokontrola;ezzaitut lotsaraziko,jakinduriamaiteduzunArrazoia,eztaukatuko ere,gurtuadenapaizgoaetaLegearenezagutza.
57EzzikindunirezahartzarokoahogarbiaetaLegearekiko bizitzaosokokonstantziaGarbihartukonautenireaitek, zuretormentuenbeldurrikgabe,heriotzaraino.
58Tiranoizanzaitezkebidegabeengainean,bainaezduzu nireerabakizuzenarengaineannagusituko,ezzurehitzez ezzureekintzez.
3.KAPITULUA
Eleazaragurejatoretaespirituonekoahainsendoada, ezen2000urtegeroagohitzhauekirakurtzenditugunean ere,itzaliezindensubatenantzabaitute.
1BainaEleazarrektiranoenaholkueihorrelaerantzun zionean,ingurukoguardiekzakarkieramanzutentorturalekura.
2Etaleheniksantutasunarenedertasunezapaindutako agureabiluztuzuten
3Orduan,besoakaldebanatanlotuzzigortuzuten,heraldo batzutiketaoihukaharenaurrean:«Obedierregearen aginduak!»
4Bainagizonhandietanoblea,Eleazarbatbenetan,ezzen beregogoangehiagohunkituametsbateantorturatzen arikobalitzbezala;bai,agureak,begiakzerurabegira zituela,zigorrezharagiaurratzenutzizuenodolezbainatu etaalboakzaurizbetearte;etalurreraerorizeneanere,bere gorputzakminagehiagojasanezinzuelako,bereArrazoia zutiketazurrunmantenduzuen.
5Orduan,ontzi-zaindarietakobatek,erortzean,oinarekin ostikobasatiaemanzionalboanzutikjartzeko
6Bainasufrimenduajasanzuen,etaderrigortasuna mespretxatuzuen,etatormentuakjasanzituen,etazigorra jasotzenduenatletaausartbatenantzera,agureakbere torturatzaileakgaindituzituen
7Izerdiakopetanzerion,etaarnasahartuzuenarnasestuka, hariketaberearimarennobleziakberetorturatzaileen miresmenalortuzuenarte.
8Orduan,aldebatetikberezahartzaroarekikoerrukiaz, bestetiklagunarekikodoluminezetabestetikbereausardiaz miretsita,erregearengortekobatzukharenganajoaneta esanzioten:
9«Zergatik,Eleazar,erotuegitenzaramiseriahonetan? Egositakojanariaekarrikodizugu,bainaeginitxurak txerri-haragiabakarrikjatenduzula,etahorrelasalbatuko zarazeureburua».
10EtaEleazarrek,haienaholkuakberetorturakareagotu besterikezbalitubezala,ozenoihueginzuen:«Ez
Abrahamensemeokezdezagulainoizpentsamenduhain gaiztorikizan,bihotzahulezguretzatdesegokiadenpaper batsimulatzeko»
11Arrazoiarenaurka,hainzuzenere,zahartzaroraarte egiarenaraberabizietahorrelabizitzearenospealegezko itxurapeangordeondoren,orainaldatuetageureburuan gazteentzatjainkogabekeriareneredubihurtzeabalitz, haragizikinajaterabultzatzekohelburuarekin.
12Lotsagarrialitzatekepixkabatgehiagobizitzea,denbora horretangizakiguztiekkoldarkeriagatikisekaegiten bagenio,etatiranoakgizontasunikgabekotzat mespretxatzenbagintuere,JainkoarenLegeaheriotzaraino defendatzenezbagenu.
13Beraz,Abrahamensemeok,noblekihiltzenzarete zuzentasunarenmesedetan;bainazuek,tiranoaren morroiok,zergatikgelditzenzaretezuenlanean?
14Beraz,torturengainetikgaraileikusitaeta exekutatzaileenerrukiakerehunkitugabe,sutaraeraman zutenarrastaka.
15Hanbotazutengainean,trikimailukrudeletamaltzurrez errez,etausaintxarrekosaldaisuriziotensudurzuloetan 16Bainasuahezurretarainoiritsizitzaioneanetahiltzear zegoela,Jainkoarenganabegiratuetaesanzuen:
17«Jainkomaitea,badakizuneureburuasalbanezakeen arren,zureLegeagatiksuzkotormentuzhiltzenarinaizela. Errukiizanzaitezzureherriarekin,etagurezigorrahaien aldekoasebetetzeaizandadilaEginnireodolahaien garbiketa,etahartunirearimahaienarimenerreskate gisa,»
18Etahitzhauekingizonsantuaknoblekiemanzuenbere espirituatorturarenpeanetaLegearenmesedetan,bere Arrazoiakheriotzarainokotormentuenaurkaerebabestuta 19Zalantzarikgabe,beraz,ArrazoiInspiratuadapasioen nagusi;izanere,berepasioekedosufrimenduekbere Arrazoiarengainetiknagusituizanbalira,haienbotere handiagoarenfrogatzathartukogenituzke 20Bainaorain,bereArrazoiakberepasioakmenderatu dituenez,zuzenkiegoztendioguhoriekagintzekoboterea 21EtazuzenadaonartzeaArrazoiarenadelanagusitasuna, behintzatgurekanpotikdatozenminakgaraitzendituen kasuetan;izanere,barregarrialitzatekehoriukatzea 22EtanirefrogakezdusoilikArrazoiarennagusitasuna hartzenminekiko,baitaplazerekikoduennagusitasunaere; ezdieamoreematen
4.KAPITULUA
"ArrazoiarenAroa"deiturikohonekkapituluhonetan ArrazoiarenFilosofiak2000urtedituelairakurdezake Zazpisemeenetahaienamarenistorioa 1GureaitaEleazarrenarrazoiagatik,santutasunaren itsasontziapasioenitsasoangidatzenzuenlemazainbikain batenantzera,tiranoarenmehatxuekastinduaetatorturen olatupuztuekeramanaizanarren,ezzuensantutasunaren lemaunebatezeremugituheriotzarengaineko garaipenarenportuansartuzenarte
2Inongohirikezduinoizbereburuadefendatuhainbeste makinamaltzurrezsetiatutakogizonsantuharkbezain ondo,berearimasakratuazigorrez,torturezetasugarrez erasoziotenean,etaberearimasetiatzenarizirenak santutasunarenezkutuazenbereArrazoiarenbidezhunkitu zituen
3GureaitaEleazarrek,itsasamildegigaiztobatenantzera beregogo-geruzajarriz,grineneztandaeroaketenzituen.
4Apaizgoarenduinzarenapaiza,ezdituzuzurehortz santuakzikindu,eztajanarizikinarekinzikinduere jainkozaletasunerakoetagarbitasunerakobakarrikzegoen zuresabela
5OiLegearenaitortzaileetaJainkozkobizitzarenfilosofoa! HorrelakoakizanbeharkoliratekeLegeazerbitzatueta heriotzarainokosufrimenduenaurreanberenodolezeta izerdiohoretsuzdefendatzeadutenak
6Zu,Aita,sendotuzenuenLegearekikogureleialtasuna zureirmotasunarenbidezaintzarako;etasantutasunaren ohorezhitzeginondoren,ezzenuengezurtatuzurehitzak, etajainkozkofilosofiarenhitzakzureekintzenbidez berretsizenituen,torturakbainoindartsuagoaizanzinen agurehori.
7Oi,sugarrabainotentsiohandiagoazuenagure erreberendoa,pasioengainekoerregehandia,Eleazar 8GureaitaAaronek,intsentsu-ontziarekinarmatuta, jendetzahandiazeharkatuzuenaingerusutsuarenaurka korrikaetagaraitueginzuenbezala,Aaronensemea, Eleazar,suarenberourtzaileakkontsumituta,bere Arrazoiantinkoiraunzuen
9Etahalaere,guztietanharrigarriena,bera,agurebat izanik,gorputzekotendoiakaskatuta,muskuluakerlaxatuta etanerbioakahulduta,berrirogaztebihurtuzenbere ArrazoiarenizpirituanetaIsaakenantzekoArrazoiarekin hidra-burukotorturainpotentziabihurtuzuen.
10Oiadinbedeinkatua,oiburugriserreberendoa,oi Legearekikoleialetaheriotzarenzigiluakperfekzionatua denbizitza!
11Zalantzarikgabe,beraz,agurebatekheriotzarainoko tormentuakgutxietsibazituenzuzentasunarenmesedetan, onartubehardaArrazoiInspiratuakpasioakgidatzekogai dela
12Bainabatzuekerantzungoduteagianezdirelagizaki guztiakpasioenmaisu,gizakiguztiekezdutelakoArrazoia argituta
13Bainabihotzosozzuzentasunalehenpentsamendutzat hartzendutenekbakarrikmenderatudezaketeharagiaren ahultasuna,sinetsizJainkoarentzatezdirelahiltzen,gure patriarkakAbraham,IsaaketaJakobhilezzirenbezala, baiziketaJainkoarentzatbizidirela.
14Beraz,ezdagokontraesanikpertsonabatzukberen Arrazoiarenahultasunarenondoriozpasioarenesklabo direlaagertzean.
15Norda,izanere,filosofiarenarauosoazuzentasunez jarraitzenduenfilosofoaizanik,etaJainkoarengan konfiantzajarrita,etabertutearenmesedetangogortasun guztiajasateagauzabedeinkatuadelajakinda, zuzentasunarenmesedetanberegrinakgaraitukoez lituzkeenik?
16Izanere,gizonjakintsuetabereburuakontrolatzen duenakbakarrikdupasioenagintariausarta
17Bai,bidehonetatik,mutilgazteekere,zuzentasunaren araberakoArrazoiarenbertutearieskerfilosofoakizanik, torturaarelarriagoeigaraipenalortudute.
18Tiranoakberelehenengosaiakerannabarmengaraitua ikusizuenean,etaagurebatharagizikinajaterabehartzeko gaiezzenean,orduan,haserrebizian,aginduzien zaindarieihebrearrenbestegaztebatzukekartzeko,eta
haragizikinajannahibazuten,janondorenaskatzeko, bainaukoegitenbazuten,arebasatiagotorturatzeko.
19Tiranoarenagindupean,zazpianaiaetaberenama zaharrapresoeramanzituztenharenaurrera,guztiak ederrak,apaletajaiotzezonekoa,etaoroharerakargarriak.
20Tiranoakhanikusizituenean,amaerdianzutelajaiabesbatzabatbalirabezala,erreparatuzien,etahaienitxura nobleetadotoreaktxundituta,irribarreeginzien,eta hurbilagodeituzesanzien:
21«Gazteok,ondoenopadizuetbakoitzari,mirestendut zuenedertasunaetaohoratzenduthainanaia-taldehandi hau;beraz,ezdizuetaholkatzenbakarriksufrituduenagure horreneromeneanezjarraitzeko,baiziketaeskatzendizuet amoreemanetanireadiskidetasuneanpartehartzeko
22Nireaginduakbetetzenezdituztenakzigortzekogai naizenbezala,niriobeditzendidatenakereaurrera eramatekogainaiz
23Ziuregonzaitez,beraz,zuenherriarenarbasoenlegea arbuiatzenbaduzue,nirezerbitzukogarrantzietaautoritate postuakemangodizkizutela
24Hartupartegreziarbizitzan,etaibilibideberribatean, etagozatuzuregaztaroaz;izanere,zure desobedientziarekinhaserretzenbanauzu,zigorizugarriak erabiltzeraetazuetakobakoitzatorturazhiltzerabehartuko nauzu.
25Errukiizanzaitezte,beraz,zeuenburuaz,niere,zuen aurkariak,zuengaztetasunagatiketazuenedertasunagatik errukitzenbainaizuenez.
26Ezalduzuezeuenbaitanhaukontuanhartuko,niri obeditzenezbadidazue,ezduzuelaaurretikatsekabeetan heriotzabaino?
27Hitzhauekin,tortura-tresnakekartzekoaginduzuen, beldurrezharagizikinajaterabultzatzeko
28Bainaguardiekgurpilak,artikulazio-luzagailuak, bastidoreak,hezur-xehagailuak,katapultak,galdarak, brasak,torlojuak,burdinazkoatzaparrak,ziriaketaburdina markatzekoburdinakaterazituztenean,tiranoakberriro hitzeginetaesanzuen:
29«Hobeduzuebeldurrasentitzea,mutilok,etagurtzen duzuenjustiziakbarkatukodizuezuennahigabeko transgresioa»
30Bainahaiek,harenkonbentzimenduakentzunetaharen tramankuluizugarriakikusita,ezzutenbeldurrikerakutsi bakarrik,baiziketaberenfilosofiatiranoarenaurkajarri zuten,etaberenArrazoizuzenazharentiraniagutxietsi zuten.
31Etahalaere,kontuanhartu;demagunhaienartean batzukbihotzahulekoaketakoldarrakizanbalira,zer nolakohizkeraerabilikozuten?Ezalzenhorrelakoa izango?
32«Ai,izakimiserableaketaneurrigabekiergelagarenak! Erregeakgonbidatzengaitueneanetatratuoneko baldintzakeskatzendizkigunean,ezaldioguobeditzen?»
33Zergatiksustatzendugugeureburuanahihutsalekineta ausartzengarabizitzakostatukozaigundesobedientziara?
Ezalditugu,anaiaok,tresnaizugarrihorienbeldurizango etatorturenmehatxuakondopisatuko,etaharrokeriahutsal haueketaharrokeriahilgarrihauekaldebaterautziko?
34Errukiizandezagunguregaztetasunazetaerrukiizan dezagungureamarenzahartzaroaz;etabihotzeanizan dezagundesobeditzenezbadioguhilkogarela
35Etajainkozkojustiziakereerrukiizangodigu,beharrak behartutabeldurrezerregeariamoreematenbadiogu. Zergatikbaztertubehardugubizitzamaitehauetalapurtu mundugozohaugeureburuari?
36Ezgaitezenbeharrarenaurkaborrokatu,eztakonfiantza hutsalarekinguretorturarikekarriere
37Legeakberakereezgaituborondatezheriotzara kondenatzen,tortura-tresnenbeldurbaikara.
38Zergatikpiztengaituhalakoliskarkeriaketazergatik aurkitzendugufaboreatemamenhilgarribatek,erregeari obedituzbizitzabaketsuaizangenezakeenean?
39Bainatorturarenaurreanezzitzaienhorrelakohitzik ihesegingazteei,eztapentsamendurikerehaienburuan sartu
40Izanere,pasioengutxiesleaketaminarennagusiziren
5.KAPITULUA
Izugarrikeriaetatorturazbetetakokapitulubatek antzinakotiraniaberebasakeriagoreneanagerianuzten du26bertsoaegiasakonada
1Etatiranoakharagizikinajateraanimatzeaamaitubezain laster,denekahobatezetaarimabakarbatezbezalaesan zioten:
2«Zergatikatzeratzenzara,tirano?Prestgaudehiltzeko gureaitenaginduakhausteabaino»
3Gurearbasoakerelotsarazikogenituzke,Legeabetezeta Moisesgureaholkularitzathartuzezbagenu.
4Legeahaustekoaholkatzendiguzuntiranoa,ezgaitzazu gorrotogaituzulako,geureburuazharatagoerrukitu
5Zureerrukiaestimatzendugulako,Legeahausteagatik gurebizitzaemandiguzulako,heriotzaberabaino jasanezinadengauzabat
6Torturapeanheriotzarenmehatxuekinizutukogintuzke, duelagutxiEleazarrengandikezerikasiezbazenubezala
7Bainahebrearrenzaharrektorturakjasanbazituzten zuzentasunarenmesedetan,bai,hilarte,hobeizango litzatekegu,gazteok,zurebeharkeriarentormentuak gutxietsizhiltzea,zeinengainetikgureirakaslezaharrak eregaraitubaitzuen.
8Eginepaiketa,tiranohoriEtagurebizitzakkentzen badituzuzuzentasunarenmesedetan,ezpentsazure torturekinminegitendiguzula.
9Izanere,guretratutxarhonenetahorriaurreegitearen bidezbertutearensariairabazikodugu;bainazuk,gure hilketakrudelagatik,jainkozkojustiziareneskuetatik suarenbidezkotormentunahikoajasangoduzubetiko
10Gazteenhitzhauektiranoarenhaserreabikoiztuzuten, ezbakarrikhaiendesobedientziagatik,baiziketahaien eskergabekeriatzatjotzenzuenagatikere
11Beraz,zigortzaileek,harenaginduz,zaharrenaekarrieta jantziakenduzioten,etauhalekinlotuzizkioteneskuaketa besoakaldebanatan
12Bainanekatuartezigortuzutenean,etaezerirabazigabe, gurpilarengaineanbotazuten
13Etabertangaztenobleaastindutaegonzenhezurrak askatuarte.Etaartikulaziobatbestearenatzetikeroriahala, tiranoahitzhauekinsalatuzuen:
14«Oi,tiranogorrotagarriena,zerukojustiziarenetsaieta odolzalea,moduhonetantormentatzennauzuez hiltzeagatikezjainkozaletasunagatik,baiziketaJainkoaren Legeadefendatzeagatik»
15Etazaindariekesanziotenean:«Jatenemanbaimena, zuentorturetatikaskatzeko»,esanzien:«Zuenmetodoa, morroimiserableok,ezdanahikoaindartsuanireArrazoia gatibueramateko.Moztuniregorputz-adarrak,errenire haragiaetabihurritunireartikulazioak;tormentuguztien bidezerakutsikodizuetbertutearenaldehebrearrensemeak bakarrikdirelagaraiezinak»
16Horrelahitzegitenzuenbitartean,ikatzgoribatzukjarri zizkiotengainean,etatorturaareagotuz,aregehiagoestutu zutengurpilean
17Gurpilosoaharenodolezzikinduzen,etaikatzpilatuak harengorputzekohumoreakbeheraerortzeanitzaliziren, etaharagiurratuamakinarenardatzeninguruanibilizen.
18Etaberegorputzajadadesegitenarizela,arimahandiko gaztehonek,Abrahamensemeegiazkobatenantzera,ez zuenbatereintziriegin;baiziketasuarenbidezustelkeriara aldatzenarikobalitzbezala,noblekijasanzuentormentua, esanez:
19«Jarraitunireadibideari,anaiak.Ezutzibetikonirealde, etaezzinegingureanaitasunariarimarennoblezian»
20Gerraezazuezuzentasunarenaldegerrasantueta ohorezkobat,zeinarenbidezgureaitakzainduzituen
Probidentziazuzenakbereherriarekikoerrukitsuaizan dadinetatiranomadarikatuarenmendekuahardezan
21Etahitzhauekin,gaztesantuakemanzuenespiritua.
22Bainadenakharenarimareniraunkortasunazharrituta zeudenbitartean,guardieksemeenarteanbigarrenaekarri zutenaurrera,etaburdinazkoeskuzorrotzekinheldueta motorreietakatapultarilotuzioten
23Bainahaiengalderarierantzunez,«Jangoalluke torturatubaino?»,panteraitxurakopiztiahauekburdinazko atzaparrekintendoiakurratuzizkioten,masailetakoharagi guztiakenduetaburukoazalakenduzioten
24Bainahark,atsekabeajasanez,esanzuen:«Zeingozoa denheriotzaorogureaitenzuzentasunagatik!»
25Etatiranoariesanzion:«Tiranoguztienartean gupidagabeena,ezalzaizuiruditzenunehonetanzukzeuk nireakbainotorturaokerragoakjasatenarizarela,zure tiraniarenasmoharroanirezuzentasunarenmesedetan irauteakgainditzenikustean?»
26Nibertutearenbidezdatozenpozekeustendidate minarenmenpe,etazu,berriz,zurejainkogabekeriaz harrotzenzarenbitarteantormentuetanzaude;ezzaraihes egingo,tiranogorrotagarrihori,jainkozkohaserrearen zigorretatik
27Etaausardiazbereheriotzaloriatsuaaurkituzuenean, hirugarrensemeaaurkeztuzutenetaaskoksutsukieskatu ziotendastatzekoetahorrelabereburuasalbatzeko.
28Bainaharkozenkierantzunzuen:«Ezdakizueaita beraksortunauelanietahildakonireanaiak,amaberak erditugintuenaetairakaspenberdinetanhazinintzela?
29Ezdutanaitasunarenloturanobleahausten.
30Beraz,tormentu-tramankulurenbatbaduzue,erabilinire gorputzhoni;izanere,ezingoduzuenirearimairitsi,nahi izanarrenere
31Bainagizonarenhizkeraausartarekinosohaserre zeuden,etaeskuaketaoinakdislokatuzizkiotenberen dislokazio-makinekin,etagorputz-adarrakaterazizkioten berenzuloetatik,etaaskatu;etahatzak,besoak,hankaketa ukondo-artikulazioakinguratuzizkioten.
32Etaharenespirituaitoezinik,azalakenduzioten,hatz puntakhartuta,etaesziteneranburukolarruazalaerauzi zioten,etaberehalagurpilarenondoraeramanzuten
33Etabizkarrezurrabihurrituzioten,bereharagia zerrendatanzintziliketaerraietatikodoltantahandiak zerizkiolaikusiarte
34Etaheriotzarenpuntuanesanzuen:«Gu,tirano gorrotagarrihori,gureheziketaetaJainkoarengandik datozengurebertuteengatikjasatenduguhau;bainazuk, zurejainkogabekeriaetazurekrudelkeriagatik,etengabeko tormentuakjasangodituzu»
35Gizonhaubereanaienduintasunezhilzenean, laugarrenaekarrizutenetaesanzioten:«Ezzaitezzuere erotuzureanaieneromenberarekin,bainaobediiezaiozu erregearietasalbazaitez»
36Bainaharkesanzien:«Niretzatezduzuekoldarbihur nadinhainsuberorik»
37Nireanaienheriotzabedeinkatuagatik,tiranoarenbetiko patuagatiketazuzenenbizitzaloriatsuagatik,ezdut ukatukonireanaitasunnoblea
38Asmatutorturak,tiranohori,horrelajakindezazun dagoenekotorturatuakizandirenenanaianaizela.
39Horientzutean,odolzale,hiltzaileetaguztiznazkagarria zenAntiokokmihiamoztekoaginduzien
40Bainaharkesanzuen:«Nirehitz-organoakenduarren, Jainkoamutuenentzuleadaere»
41Hara,prestdaukatniremihiaateratzea:moztuezazu,ez baituzuhorrelaisilarazikonireArrazoia.
42Pozikematendituguguregorputz-adarrakJainkoaren kausarakomoztuakizandaitezen
43BainaJainkoakazkarjarraitukodizu;zerenmoztudiozu laudoriozkoabestiakkantatzenzizkionmihia»
44Bainagizonhaueretorturenbidezagoniazhilzutenean, bosgarrenaaurrerajauzieginzuenesanez:«Ezdutatzera egiten,tiranojauna,bertutearenmesedetantortura eskatzeaz»
45Bai,neukaurreraegitendut,nierehiltzennauzulako, gaiztakeriagehiagoeginezZerukojustiziarizordiozun zigorraareagotudezazun
46Bertutearenetsaiaetagizakiarenetsaia,zein krimenengatiksuntsitzengaituzumoduhonetan?
47GaizkiiruditzenalzaizuguztiarenSortzaileagurtzeaeta harenLegebirtutetsuarenaraberabizitzea?
48Bainagauzahauekohoremerezidituzte,eztorturak, baldinetagizanahiakulertuetaJainkoarenaurrean salbaziorakoitxaropenaizanbazenu.
49Hara,orainJainkoarenetsaiazaraetaJainkoagurtzen dutenenaurkagerraegitenduzu.
50Horrelahitzegitenarizela,guardieklotueta katapultarenaurreaneramanzuten;etabelaunikolotu zioten,eta,burdinazkokakoekinlotuz,gerrialdeabiraka zebilen'ziriaren'gainetikbihurrituzioten,eskorpioibat bezalaatzeraguztizkizkurtutageratuetaartikulazio guztiakaskatutageratuarte
51Etahorrela,arnasahartzekoestutasunlarrianeta gorputzekoatsekabean,oihueginzuen:«Loriatsua,tiranoa, gloriosoazurenahiarenaurkaematendizkidazun bedeinkapena,Legearekikoleialtasunatortura ohoragarriagoenbidezerakustekoaukeraematendidaten»
52Etagizonhauerehilzenean,seigarrenaekarrizuten, mutikosoilbat,etatiranoakjanetaaskatunahizuen galdetuzionean,esanzuen:
53«Eznaiznireanaiakbezainzaharraurtez,bainabai buruaz.Izanere,helburuberarekinjaioetahaziginen,eta berdin-berdinhiltzerabehartutagaudekausaberarekin; beraz,haragizikinaezjateagatiktorturatzeaaukeratzen baduzu,torturatugaitzazu».
54Hitzhauekesanzituenean,gurpileraeramanzuten,eta kontuhandizluzatuetabizkarrekohezurrakdislokatueta azpiansuapiztuzioten.
55Etapintxozorrotzakgorri-gorieginetabizkarreansartu zizkioten,etaalboakzulatuzizkiotenerraiakereerre zizkioten
56Bainahark,torturenerdian,oihueginzuen:«Ai, santuenmereziduenlehia,nongutakohainbesteanaiarrebok,zuzentasunarenalde,tormentuetanlehiatugaren, etaezgarengaraituakizan!»
57Izanere,ulermenzuzena,tiranohori,garaiezinada.
58Bertutearenarmadurarekinnoaheriotzannireanaiekin bategitera,etamendekatzaileindartsubatgehiago gehitzerazuzigortzeko,torturenasmatzaileetabenetako zuzenenetsaihori
59Gu,seigazteok,zuretiraniairaulidugu«Zeren,gure Arrazoiaaldatzekoedoharagizikinajaterabehartzekozure ezintasunaezaldazuretzatiraultzabat?»
60Zuresuafreskoadaguretzat,zuretortura-makinekez duteatsekabetzen,etazureindarkeriaezinezkoada.
61Izanere,zaindariakguretzattiranobatenofizialakizan dira,ezbaiziketaJainkoarenLegearenak;etahorregatik, gureArrazoiaoraindikgaraitugabedugu.
6.KAPITULUA
Anai-harremanaketaamarenmaitasuna
1Etahauereheriotzabedeinkatubatezhilzenean, lapikoansartuta,zazpigarrensemea,guztienartean gazteena,aurreraetorrizen
2Bainatiranoak,anaiekamorruzhaserretubazutenere, errukisentituzuenmutilaz,etahanjadalotutaikusi zuenean,hurbildueginzuen,etakonbentzitzensaiatuzen, esanez:«Ikustenduzuzureanaienergelkeriarenamaiera; izanere,haiendesobedientziagatikhilegindituzte.Zuere, obeditzenezbadiozu,modumiserableantorturatuko zaituzteetahilegingozaituztezuregaraiabainolehen; bainaobeditzenbadiozu,nirelagunaizangozara,eta erreinukonegozioetankargualtuetaraigokozara»
4Etahorrelaerregutzenzionbitartean,mutikoarenama deituzuen,hainbestesemegalduizanagatikzuen atsekabean,bizirikaterazenariobeditzeraetasalbatzera bultzazezan.
5Bainaamak,hebreerazhitzeginez,geroagoesango dudanbezala,mutikoaanimatuzuen,etahonekguardiei esanzien:«Askatunazazue,erregearekinetaberarekin daudenberelagunguztiekinhitzeginahalizateko».
6Etahaiek,mutilareneskaerazpozik,presakaaskatuzuten
7Etasugori-gorizegoensutondorantzkorrikajoanez, «Tiranogaiztoa»,oihueginzuen,«etabekatariguztien arteanjainkorikjainkotiarra,ezalzaralotsatukozure bedeinkapenaketaerregetzaJainkoareneskuetatikhartzeaz, etaharenzerbitzariakhiltzeazetazuzentasunaren jarraitzaileaktorturatzeaz?»
8Gauzahoriengatik,jainkozkojustiziaksuazkarragoeta betierekobateraetatormentuetaraeramatenzaitu,zeinek ezzaituztenbetikotasunosoanharrapatuko
9Ezalzaralotsarik,gizonaizanik,piztiabasatibaten bihotzaduzungajohori,elementuberberekinegindako sentimenduberdinekogizakiakzurekinhartzeaz,etahaien mihiakerauziz,etahorrelazigortuzetatorturatuz?
10BainaJainkoarenganakozuzentasunabeteduten bitarteanberenheriotzanobleetan,zuk,tristeki,oihu egingoduzu"Aiene!"bertutearentxapeldunenhilketa bidegabeagatik.
11Etaheriotzarenertzeanzutikesanzuen:«Eznaiznire anaiekemandakolekukotasunarenukoegitenduen pertsona»
12EtanirearbasoenJainkoarideiegitendiotnire nazioarekikoerrukitsuaizandadin.
13Etazigortukozaitubaibizitzahonetanetabaihil ondoren
14Etaotoitzhonekin,sutondogori-goriansartuetahilegin zen
15Beraz,zazpianaiektorturakheriotzarainogutxietsi bazituzten,unibertsalkifrogatutadagoArrazoimen Inspiratuadelapasioengainekojaungorena
16Izanere,berenpasioeiedosufrimendueiamoreeman etaharagizikinajanizanbalute,esangogenukeenhorrekin garaituakizanzirela
17Bainakamhonetanezzenhorrelaizan;aitzitik, JainkoarenaurreangomendatuazenberenArrazoiariesker, berenpasioengainetikaltxatuziren
18Etaezinezkoadagogoarennagusitasunaukatzea;izan ere,garaipenalortuzutenberenpasioenetaminengainean.
19NolaegindezakeguArrazoizuzenarennagusitasuna pasioarengaineanonartzeazgain,erretzearenagoniaren aurreankikilduezzirengizonhauekin?
20Portukosatorretakodorreekolatuenerasoakuxatzeneta portuansartzendireneisarreralasaiaeskaintzendieten bezala,gazteenzazpidorrekoArrazoimenzuzenak zuzentasunarenportuadefendatuetapasioenekaitzauxatu zuen
21Zuzenbidearenkorusantubatosatuzutenelkarri animoakematenzizkiotenbitartean,esanez:
22«Hilgaitezenanai-arrebakbezala,anai-arrebok, Legearenalde».
23ImitaditzagunAsiriakogortekoHiruHaurrak,labeko probaberamespretxatuzutenak
24Ezgaitezenkoldarbihurtuzuzentasunarenfrogaren aurrean
25Batekesanzuen:«Anaia,izanadore»,etabestebatek: «Eramannobleki».Etabestebatek,iraganagogoratuz,esan zuen:«Gogoratuzeinjatorritakoakzareten,etanorenaitaeskutikIsaakek,zuzentasunarenmesedetan,bereburua eskainizuensakrifizioizateko»
26Etaguztiekbatera,elkarribegiradadistiratsuetaausart batekin,esanzuten:«Bihotzosozgurearimakeman dizkigunJainkoarikontsagratukodiogugeureburua,eta guregorputzakLegeabetetzekoutzikoditugu»
27Ezgaitezenbeldurhiltzenduelausteduenarengan;izan ere,borrokahandiaetaarimarenarriskuhandiadaude betikotormentuanJainkoarenordenantzahaustendutenen zain.
28Armagaitezen,beraz,jainkozkoArrazoiarenpasioen nagusitasunaz
29Gurepasiohonenondoren,Abrahamek,Isaakeketa Jakobekhartukogaituzte,etagurearbasoguztiek goraipatukogaituzte
30Anaiabakoitzaribanan-banan,arrastakaeramaten zituztenbitartean,txandairitsibeharzutenekesanzioten: «Ezgaitzazulotsatu,anaia,eztahildakogureanaieiere engainatu».
31Ezzaraezjakinaanaienartekomaitasunaz,zeinaren jainkozkoetajakintsuguztiakdirenProbidentziakaitek sortuakdireneiondareaemandien,amarensabeletikere txertatuz;nonanaiakaldibereanbizidiren,etadenbora bereanhartzendutenforma,etaodolberarekinelikatzen diren,etaarimaberarekinbizkortzendiren,etadenbora berarenondorenmunduraekartzendiren,etaesneaiturri berberetatikhartzenduten,etahorrelaberenanaitasun arimakbularreanbesoetanelikatzendirenelkarrekin;eta areestuagolotzendirahazkuntzakomunbaten,eguneroko laguntasunarenetabestelakohezkuntzarenbidez,eta JainkoarenLegearenaraberakodiziplinarenbidez.
32Anai-arrebenartekomaitasunarensentimendua naturalkiindartsuaizanik,zazpianaienartekoelkarrekiko adiskidetasunaaresendoagoaizanzen.Legebereanheziak, bertuteberdinetandiziplinatuaketabizitzazuzenean elkarrekinheziak,elkargehiagomaitezutenEdertasuneta ontasunmoralarekikozutengrinakomunakareagotuzuen elkarrekikoadiskidetasuna,jainkozaletasunarekinbatera, anai-arrebenartekomaitasunasutsuagobihurtzenbaitzuen
33Bainaizaerak,laguntasunaketahaienbertutezko jarrerakareagotubazutenerehaienanai-maitasunaren grina,halaere,bizirikiraunzutensemeek,berenerlijioaren bidez,torturapeanzeudenanaiakhiltzerainoikustea onartzenzuten;aregehiago,agoniariaurreegiteraere animatuzituzten,ezbakarrikberentorturak mespretxatzeko,baitaanai-arrebenganakoanaimaitasunarengrinagainditzekoere
34Oi,arrazoizkogogoak,erregeakbainoerregezaleagoak, gizonlibreakbainolibreagoak,zazpianaienharmoniakoak, santuaketajainkozaletasunarentonunagusiraondo sintonizatuak!
35Zazpigazteetatikinorezzenkoldarbihurtu,inorezzen kikilduheriotzarenaurrean,baiziketadenakpresakajoan zirentorturabidezkoheriotzara,hilezkortasunerakobidea lasterkaarikobalirabezala.
36Eskuaketaoinakarimarenbulkadekinharmonian mugitzendirenbezala,gaztesantuhaiek,erlijioarenarima hilezkorrakbultzatutabezala,harmonianjoanziren heriotzaraharenmesedetan
37Oi,harmoniandaudenanai-arrebenzazpikolaguntasun santuetaosoa!
38Munduarensorrerarenzazpiegunekerlijioainguratzen zutenbezala,gazteekabesbatzabatenantzerainguratu zutenberenzazpikolaguntasuna,etatorturenizua baliogabetuzuten
39Orainikaraematendigugaztehaiensufrimendua entzutean;bainahaiek,ezzutenbegiekinikusibakarrik, eztamehatxuhurbilaentzunere,baiziketaatsekabea sentituere,jasaneginzuten;etasuarentorturan,zein agoniahandiagoaurkidaiteke?
40Zorrotzaetazorrotzadasuarenindarra,etaazkar desegitenzituenhaiengorputzak.
41EtaezdezazuharritzekoagizonhoriekinArrazoiak torturakgaraitzea,emakumebatenarimakeremin anitzagoakmespretxatzenzituenean;izanere,zazpi gazteenamakbereseme-alababakoitzarieragindako torturakjasanzituen
42Bainakontuanhartuzeinanitzakdirenamaren bihotzekoirrikak,nonbereseme-alabekikosentimendua beremunduosoarenerdigunebihurtzenden;eta,hain zuzenere,
hemen,animaliairrazionalekeregizakienantzeko maitasunaetamaitasunaduteberenkumeekiko
43Adibidez,hegaztienartean,gureteilatupeanbabesten direnhegaztiotzanekbabestendituzteberenkumeak;eta mendi-tonuetan,harkaitz-arrailduretan,zuhaitzenzuloetan etaadarretanhabiaegitendutenek,etahankumeak txitatzendituztenekereuxatzenduteintrusa
44Etagero,uxatuezinbadute,maitasungrinaztxitoen inguruanheganibiltzendira,berenhizkuntzandeituz,eta ahaldutenmoduanlaguntzendietekumeei
45Etazertarakobehardituguanimaliairrazionalenartean ondorengoekikomaitasunarenadibideak,erleekere,ezpata egitekogaraian,intrusoakuxatzenbadituzte,etaeztenaz, ezpatabatekinbezala,haienkumeetarahurbiltzendirenak zulatzenbadituzte,etaheriotzarainoborrokatzenbadira haienaurka?
46Bainabera,mutilgaztehaienama,Abrahamenantzeko arimazuena,ezzenberehelburutikmugituberesemealabekikozuenmaitasunak
7.KAPITULUA
Amarenetaaitarenmaitasunenkonparaketa,kapitulu honetanelokuentziarenmenditontorbatzukdaude.
1Semeenarrazoia,pasioenjauna!Oierlijioa,amarentzat maiteagoazenabereseme-alabakbaino!
2Amak,biaukerazituelaaurrean,erlijioaetatiranoaren promesarenaraberazazpisemeakbiziriksalbatzea,nahiago izanzuenerlijioa,Jainkoarenaraberabetikobizitzarako salbatzenduena.
3Oi,nolaadierazidezaketgurasoekseme-alabekikoduten maitasunsutsua?Gurearimarenetaguregorputzaren antzekotasunzoragarriainprimatzenduguhaurrarenizaera samurrean,etabatezereamarenseme-alabekikosinpatia aitarenabainosakonagoaizanik
4Emakumeakgizonakbainobigunagoakdira,etazenbat etaseme-alabagehiagoizan,orduanetagehiagomaite dituzte
5Baina,zazpisemeenartean,amaguztienartean,berak izanzuenmaitasunugarigainerakoakbaino;izanere,zazpi seme-alabaerditzeanberesabelekofruituarekikoamasamurtasunasentituzuen,etabakoitzaerditzeanizanzituen atsekabeaskorenondoriozmaitasunestubaterabehartuta egonzen,bainahalaere,Jainkoarenbeldurrez,beresemealabenoraingosegurtasunabaztertuzuen
6Bai,etahoribainogehiago,beresemeenedertasun moralarenetaontasunarenetaLegearekikozuten obedientziarenbidez,haiekikozuenamarenmaitasuna indartueginzen
7Izanere,justuak,neurritsuak,ausartaketabihotz handikoakziren,etaelkarrenetaberenamarenmaitaleak, hainmoduoneanezenheriotzarainoobeditzenzioten Legearieutsiz.
8Bainahalaere,amarensenariamoreematekohainbeste tentazioizanbazituenere,torturaaniztasunizugarriakez zueninongokasutanerebereArrazoiaaldatzeko ahalmenikizan;bainaamaksemebakoitzaribanan-banan etaguztieibateraeskatuzienberenerlijioagatikhiltzeko
9Oiizaerasantua,etagurasoenmaitasuna,etagurasoen seme-alabenirrika,etaedoskitzearenordaina,etaamen maitasungaraiezina!
10Amak,banan-banantorturatzenetaerretzenikusita, arimasendomantenduzuenerlijioagatik.
11Beresemeenharagiasuanerretzenikusizuen,eskueta oinmuturraklurreanbarreiatuta,etaburutikmasailetaraino kendutakoharagi-estaldura,maskarabezalabarreiatuta.
12Oiama,erditzearenminakbainominzorrotzagoak ezagutzenzenituena!Oiemakumea,emakumeenartean bakarra,zeinarensabelekofruituaerlijioperfektuaizanzen!
13Zurelehenengosemeak,hatsaemanez,ezzuenzure erabakiaaldatu,eztazurebigarrenak,errukibegiekinzuri begiraberetorturenpean,eztazurehirugarrenakere,bere hatsabotaz
14Ezzenuennegarrikegintormentuenarteanbakoitzaren begiakausardiazatsekabeberaribegiraikustean,etahaien sudur-zulodardartietanheriotzahurbilarenseinaleak ikustean.
15Semebatenharagiabestebatenharagiarenarabera zatitzen,eskubatbestearenatzetikmozten,buruabat bestearenatzetiklarrutzen,gorpubatbestearenatzetik botatzenetalekuaikuslezbetetazureseme-alaben torturengatikikusizenuenean,ezzenuenmalkobakarbat ereisuri.
16Ezsirenendoinuekezzisneenkantugozoekezdituzte entzulearenbelarriakhainbesteliluratuko,semeenahotsek bezala,amaritormentuenarteanhitzegitenziotenean.
17Zenbatetazeintorturahandiakizanzirenama torturatzenzutenbitartean,beresemeaksuzkozigorrekin torturatzenzituztenbitartean!
18BainaArrazoiInspiratuakgizonbatenindarraeman zionberebihotzarisufrimenduarengrinarenmenpe,eta ama-maitasunarenegungoirrikakkontuanhartugabe goratuzuen
19Etaberezazpiseme-alabensuntsipenaetahaien tormentumotaaskoetadesberdinakikusibazituenere,ama nobleakborondatezemanzizkienJainkoarenganako fedearenbidez
20Berebaitanikustenbaitzuen,kontseilu-gelan defendatzailemaltzurrakizanbalirabezala,natura, gurasotasuna,ama-maitasunaetabereseme-alabak torturetan,etabera,amak,bereseme-alabenkasuanbi botorenarteanaukeratzekoaukeraizanik,batahaien heriotzarenaldeetabesteabiziriksalbatzeko,orduanez zuenberezazpisemeensalbazioadenboralaburbatez kontuanhartu,baiziketa,Abrahamenbenetakoalabagisa, harenJainkoarenbeldurrezkoausardiagogoratuzuen.
21Oi,arrazarenama,gureLegearenaldarrikatzailea,gure erlijioarendefendatzaileaetazurebaitakoborrokan sariarenirabazlea!
22Oiemakumea,gizonakbainonobleagoaerresistentzian, etagerlariakbainoausartagoairauteko!
23NoerenArkak,munduaastintzenzuenUholdeanmundu bizidunosoarekinbatera,uholdehandieieutsizienbezala, zuk,Legearenzaindarizarenhorrek,pasioenuhinekalde guztietatikjotaetazuresemeentorturekeztandabortitzez estututa,noblekieutsizenienerlijioagatikzuerasotzen zizutenekaitzei
24Beraz,emakumebatek,adinaurreratuanetazazpi semerenamabatek,bereseme-alabaktorturatutahiltzen
ikusteajasanbazuen,ArrazoiInspiratuaizanbehardu pasioengainekoagintarigorena.
25Frogatudut,beraz,ezbakarrikgizonekberen sufrimenduakgaraitudituztela,baiziketaemakumebatek eretorturaizugarrienakmespretxatudituela.
26EtaezzirenhainbasatiakDanieleningurukolehoiak, eztaMisaelenlabesutsuarenberoaere,nonberezazpi semeaktorturatzenikusteanamatasunarensenapiztu zitzaion
27BainabereerlijioakgidatutakoArrazoiarenbidez,amak berepasioakitzalizituen,askoetaindartsuakizanarren
28Kontuanhartubehardahauere:emakumeaespiritu ahulezegonbalitz,amaizanarren,negareginzezakeela haiengainean,etaagianhonelaesangozuela:
29«Ai,hirualdizzorigaiztokoanaizni,etahirualdizbaino gehiagozorigaiztokoa!Zazpiseme-alabaizandituteta seme-alabarikgabegeratunaiz!»
30Alferrikegonnaizzazpialdizhaurdun,etazazpialdiz eramandutalferrikhamarhilabetekozama,etaantzuak izandiranireedoskitzeak,etatristeaknireedoskitzeak
31Alferrikjasannituenzuengatik,semeok,lanarenneke ugariaketazuenhazkuntzakokezkazailagoak.
32Ai,niresemeentzat,batzukoraindikezkongabeak zirelako,etaezkonduzirenekezzutelakoseme-alabarik izan;ezditutinoizzuenseme-alabarikikusiko,eztaaitonaamonaizenezdeitukoere
33Aini,seme-alabaederaskoizannituena,etaalarguna etaatsekabetuanaizena!Ezdasemerikizangoni lurperatzekohilondoren!
34BainaamasantuetaJainkoarenbeldurrakezzuen haietakoinorendoluhorrekinnegaregin,ezzioninori eskatuheriotzatikihesegiteko,eztahiltzenariziren gizonakbalirabezaladeitoratuere;baiziketa,diamantezko arimabaluetaberesemeenkopuruabigarrenaldizbizitza hilezkorreraekartzenaribalitzbezala,erlijioaren mesedetanhiltzekoeskatuetaerregutuzien
35Ama,Jainkoarengerlarierlijioarenalde,zaharraeta emakumea,tiranoagaraituzenuenzureerresistentziaz,eta gizonabainoindartsuagoaaurkituzinen,baiekintzetanbai hitzetan.
36Egiaz,zuresemeekinkateatuzintuztenean,hanegon zinenEleazartorturatzenikusten,etazuresemeei hebreerazhitzeginzenien:
37«Semeok,nobleadaborrokahau;etazuek,gure nazioarenlekukoizatekodeituakizanik,borrokatugogotsu gureaitenLegearenalde».
38Lotsagarrialitzateke,izanere,agurehonekerlijioagatik sufrimenduajasatenduenbitartean,zuek,gazteok,minaren aurreankikiltzea
39GogoratuJainkoarenizeneanmunduraetorrizaretela, etabizitzazgozatuduzuela,etahorregatikJainkoarizor diozulaharenizeneansufrimenduguztiajasatea;gureaita AbrahamekerepresakasakrifikatuzuenberesemeIsaak, gurenazioarenarbasoa;etaIsaakek,bereaitareneskua labanaharenaurkaaltxatzenikusita,ezzenkikildu 40Daniel,gizonzuzena,lehoienganabotazuten,eta Ananias,AzariasetaMisaelsuzkolaberabotazituzten,eta Jainkoarenizeneaniraunzuten
41Etazuekere,Jainkoarenganfedeberaizanik,ezkezkatu; izanere,Arrazoiarenaurkakoalitzateke,zuzentasuna ezagututa,minakezjasatea
42Hitzhauekin,zazpisemeenamakberesemebakoitzari Jainkoarenordenantzahausteabainohiltzekoanimoaeman zien;beraiekereondodakiteJainkoagatikhiltzendiren gizonakJainkoarentzatbizidirela,Abraham,Isaak,Jakob etapatriarkaguztiakbezala.
8.KAPITULUA
"ZuzentasunarenAtletak"ospetsuakHemenamaitzenda MakabearrenLaugarrenLiburuaderitzonausardiaren istorioa
1Guardiabatzuekadierazizutenberaereatxilotueta hiltzearzegoela,suarengaineanbotazuelabereburua, inorkberegorputzaukiezzezan
2Ama,zurezazpisemeekinbateratiranoarenindarra hautsietaharenasmogaiztoaksuntsituzenituena,eta fedearennobleziarenadibideemanzenituena
3Noblekijarrizinenteilatugisazuresemeenzutabeen gainean,etatormentuenlurrikarakezzintuenbatere astindu
4Poztuzaitez,beraz,amagarbi-garbia,Jainkoareneskutik zureiraunkortasunarenitxaropenaziurduzularik.
5Ezdailargiahaindotoreaizarrenarteanzeruan,zuk bezala,zurezazpisemeizartsuenzuzentasunerakobidea argituondoren,Jainkoarekinohorezzaude;etahaiekin baterazeruanesertzenzara
6Abrahamensemearengandikizanzenuenhaurdunaldia
7Etazurejainkozaletasunarenistorioaartistabatekbezala margotzeazilegiizanbalitzaigu,ezalliratekeikusleak ikaratuegingozazpiseme-alabenamakzuzentasunaren mesedetanheriotzarainokotorturaugarijasatenikustean?
8Eta,hainzuzenere,egokialitzatekehitzhauekhaien atsedenlekuanidaztea,gureherriarenetorkizuneko belaunaldienoroigarrigisa:
HEMENDAGOAPAIZZAHARRA
ETAURTEBETETAKOEMAKUMEBAT
ETABEREZAZPISEMEAK
TIRANOBATENINDARKERIARENBIDEZ
HEBREARNAZIOASUNTSITUNAHIDUELA
GUREHERRIARENESKUBIDEAKALDEEGIN DITUZTE
JAINKOARIBEGIRATUETAIRAUN HERIOTZARAKOOTSAMENAK.
9Izanere,gerrasantuaizanzenhaiekeginzutenaEgun hartan,bertuteak,iraupenarenbidezfrogatuz,garaipenaren sariaemanzienustelkerianbetikobizitzan.
10BainaborrokanlehenaEleazarizanzen,etazazpi semeenamakbereparteajokatuzuen,etaanaiekborrokatu zuten
11Tiranoazenhaienaurkariaetamunduaetagizakiaren bizitzaikusleak
12Etajustiziakgaraileirabazizuenetakoroaemanzien bereatleteiNorkezzuenharritubenetakoLegearenatletez?
13Norezzenhaiekinharritu?Tiranoakberaketabere kontseiluosoakmiretsizutenhaieniraunkortasuna, horregatikorainJainkoarentronuarenondoanzutikdaude etabedeinkatutakoaroabizidute.
14Moisesekdioenez,«Zureeskuetandaudesantutudiren guztiakere»
15Etagizonhauek,beraz,Jainkoarenizeneansantutu direnez,ezduteohorehaubakarrikjaso,baiziketahaien bidezetsaiakgureherriarengainekobotererikezizatearen
ohoreaere,etatiranoakzigorrajasanizanarena,etagure herrialdeagarbituizanarena,gurenazioarenbekatuaren erreskatebihurtubaitira;etagizonzuzenhauenodolaren etahaienheriotzarenbarkamenarenbidez,jainkozko ProbidentziaklehenagogaizkitratatuaizanzenIsrael askatuzuen
16Antiokotiranoakhaienbertutearenheroismoaeta torturenaurreanzuteniraupenaikusizuenean,haien iraupenajendaurreanerakutsiziensoldadueieredugisa;eta horrela,ohoreetaheroismosentimenduapiztuzienbere gizoneigudu-zelaianetasetio-lanetan,etsaiguztiak arpilatuetagaraitubaitzituen
17Abrahamenhazienseme-alabak,israeldarrok,obeditu Legehonietaizanzaiteztezuzenakmoduguztietan, aitortuzArrazoiInspiratuapasioenetaminenjaundela,ez bakarrikbarnetik,baitagurekanpotikere;horrenbidez, gizonhoriek,berengorputzaktorturaraemanez zuzentasunarenmesedetan,ezzutengizateriaren miresmenairabazibakarrik,baiziketajainkozkoherentzia batenduintzatjozituzten
18Etahaienbidezlortuzuennazioakbakea,etaLegearen betetzeagureherrialdeanberrezarriz,hiriaetsaiaren eskuetatikkonkistatuzuen
19MendekuakjazarridioAntiokotiranoarilurrean,eta heriotzanjasanduzigorra.
20Jerusalemgojendeajentilenmoduanbizitzeraetagure aitenohiturakaldebaterauzterabehartuezzuenean, Jerusalemutzietapersiarrenaurkaabiatuzen.
21Hauekdirazazpisemeenamak,emakumezuzenak,bere seme-alabeiesanzizkienhitzak:
22«Neskagarbianintzen,etaeznintzennireaitaren etxetikaldendu,etaEvarenganeraikizensaihetsaren zaintzaileizannintzen»
23Ezbasamortukolimurtzailerik,ezlandako engainatzailerik,ezninduenhondatu;eztaSugefaltsueta engainatzaileaknirebirjintasunarengarbitasunazikinduere; niresenarrarekinbiziizannintzenniregaztaroosoan;baina niresemehauekhazizirenean,haienaitahilzen
24Zoriontsuazenbera;seme-alabezbedeinkatutako bizitzabiziizanbaitzuen,etaezbaitzueninoizhaien galerarenminaezagutu
25Gurekinzegoela,Legeaetaprofetakirakatsizizkizuen IrakurrizizkigunKainekhilzuenAbelenistorioak,erreoparigisaeskainizutenIsaakenaketakartzelanzegoen Joserenistorioak
26EtaFineasapaizsutsuazhitzeginzigun,etaAnanias, AzariasetaMisaelensuarenabestiairakatsizizuen
27Danieleregoratuzuenlehoienkobazuloan,eta bedeinkatueginzuen;etaIsaiasenhitzakgogorarazi zizkizuen:
28«Bai,sutikigaroarren,sugarrakezdizukalterik egingo».
29Davidsalmogilearenhitzakkantatuzizkigun:«Asko dirajustuenatsekabeak»
30Salomonenesaerazaharraaipatuzigun:«Bizitzaren zuhaitzadaharennahiaegitendutenguztientzat»
31Ezekielenhitzakberretsizituen:«Bizikoaldirahezur lehorhauek?»EzbaitzuenahaztuMoisesekirakatsizuen abestia,haudioena:«Hilegingodutetabiziarazikodut Haudazurebizitzaetazureegunenbedeinkapena».
32Ai,krudelaizanzeneguna,etahalaereezkrudela, greziarrentiranokrudelakberetxingarretansuapiztu
zuenean,etaberepasioakirakitenzituelaAbrahamen alabarenzazpisemeakkatapultaraetaberrirobere torturetaraeramanzituenean,etabegi-globoakitsutu zizkienean,etamihiakmoztuzizkienean,etatorturamota askorekinhilzituenean.
33Horregatik,Jainkoarenepaiketakmadarikatugaiztoa jarraituzuen,etajarraitukodu
34BainaAbrahamensemeak,berenamagarailearekin, berenarbasoenlekurabildudira,Jainkoagandikarima garbietahilezkorrakjasoondoren,zeinariaintzabetiko