Aymara - The Book of 2nd Kings

2Reyes

1JAQTHAPI

1UkatAcabreyinjiwatapatxa,MoabmarkaxIsraelmarka contrawkutkatasïna.

2OcozíasreyixSamariamarkanjach'autapanmärejilla taypitqunt'asisinusutäskäna,ukatstikhithanakwakhithäna, jupanakarsarakïnwa:Sarapxam,Ecrónmarkankir Baalzebubdiosarjiskt'apxam,akausutqullatäxätijanicha sasa.

3UcampisTatitunangelapajjtisbitaEliasaruwsäna: Sartam,Samariareyinkhitanakaparjikisiñataqui,ucat jupanacarsaram:¿JanitIsraelanjanmäDiosajjutjatap laycu,BaalzebubdiosarEcróndiosarjiskt'irsarapjjtajja?

4JichhastiTatituxakhamsiwa:“Janiwkawkirutix makhatktaukaikiñatsaraqankätati,janukasti chiqpachapuniwjiwäta”sasaUcatEliasajjsarjjäna 5Qhanacht'irinakastijuparjak'achasisinjja,jupanacarojj sänwa:¿Kunatsajichhajjqhepüpjjtajja?

6Jupanakastisapxarakïnwa:Mäjaqiwnanakamp jikisiñatakjutasinsapxitu:“Sarapxam,khitanipktamuka reyirkutt'anisinjuparsapxam:‘Tatitoxakhamsiwa: “¿JanitIsraelmarkanjanmäDiosaxutjataplaykuxEcrón markanBaalzebubdiosaparjiskt'irkhithkta?”uqhamasti janiwkawkirutixmakhatktaukaikiñatsaraqankätati,jan ukastichiqpachapuniwjiwätasasa

7Jesusastijupanakaruxsänwa:¿Kunajaqisjumanakar katuqirijutasinakaarunakyatiyapxätamxa?

8Jupanakastisapxarakïnwa:Jichhaxñik'utan ñik'utanïnwa,ñik'utaparmäcinturónqaratchint'atasasa Jupastisarakïnwa:TisbimarkankirEliassatawasasa.

9Ucatstireyejjpheskatunkacapitanaruwpheskatunka capitanapampiapayäna.Jupastijuparjak'achasisinxa,mä qullupataruwqunt'atäskäna.Jupastisarakïnwa:Diosan jaqi,reyejjsiwa:“Saraqam”sasa

10Eliasastiphisqatunkasoldadonakanp'iqinchiriparuw säna:NayatixDiosanjaqipächixa,alaxpachatninax saraqanipan,jumarusa,phisqatunkajaqinakamarus nakhantayapxamsasaAlaxpachatninaxsaraqanïna, ukatphisqatunkamasinakaparq'altukjäna

11Mayampiwphisqatunkasoldadonakanyaqha capitanaparkhithäna,phisqatunkasoldadonakapampi. Jupastisarakïnwa:Diosanjaqe,reyejjakhamsiwa: “Jank'aksaraqam”sasa

12Eliasastijupanakaruxsänwa:NayatixDiosan jaqipächixa,ninaalaxpachatsaraqanipanjumarusa,phisqa tunkajaqinakamarusnakhantayapxamsasaUkatsti Diosanninapawalaxpachatsaraqanïna,ukatphisqatunka masinakaparnakhantayäna

13Ukatstikimsatunkasoldadonakanmäcapitanaparuw phisqatunkasoldadonakapampikhithäna.Ukatstiphisqa tunkasoldadonakankimsïrp'iqinchiripaxmakhatasinx Eliasannayraqatapanqunqurt'asisawjuparachikt'asïna, akhamsasa:Diosanjaqi,achikt'asipxsmawa,jakañajasa, akaphisqatunkauywatamanjakañapasa,jumatakixwali askïpansasa

14Alaxpachatninaxsaraqanïna,ukatphisqatunka maranakanjilïrinakaparuxphisqhatunkamaraninakaruw phichhantawayi

15TatitunangelapaxEliasaruxsänwa:Jupampichika saraqam,janaxsaramtisasaUkatstijupampchikaw reyinukarsaräna.

16Jesusastisarakïnwa:Tatitojjakhamsiwa:“Ecrón markankirBaalzebubdiosarjisktʼapjjañapatakkhitanak khitktajja,¿janitIsraelmarkanDiosajjjanutjataplayku? uqhamastijaniwkawkirutixmakhatktaukaikiñat saraqankätati,janukastichiqpachapuniwjiwäta”sasa 17UkatstiTatitunaruparjamawjiwxäna,kunjämtix EliasajjsiskänaukhamaJoramchachastijupanlantiw apnaqäna,JosafatchachanJosafatyuqapa,Judámarkan payïrmaraapnaqatapa.janyuqallwawanïtaplayku.

18Ocozíasreyinsarnaqäwinakapatxa,¿janitIsraelmarkan reyinakapansarnaqäwinakapqillqatäki?

2JAQTHAPI

1KunapachatixTatituxEliasaralaxpacharthayt'ayasirpañ munkänukkhaxa,EliseompiwEliseompchikaGilgal markatsarxäna

2UcatEliasajjEliseorojjsänwa:Akhamqheparam. TatituwBetelarkhitanituEliseostijuparuxsänwa: Tatituxjakki,almamaxjakkiukhama,janiwjaytkämati sasa.UkatwaBetelarsarapjjäna.

3BetelankirprofetanakanwawanakapastiEliseonukar sarasinjuparsapxäna:¿YatipxtatiTatituxjichhürux uywirimarp'iqimatapaqani?Jupastisarakïnwa:Jïsa, nayajjukyattwa;amukt'apxamsasa

4Eliasastijuparuxsänwa:Eliseo,akanqhiparam! TatituwJericómarkarkhitanituJupastisarakïnwa: “KunjämtixTatituxjakki,almamaxjakkiukhama,janiw jaytkämati”sasa.UkatwaJericómarkarpuripjjäna.

5Jericómarkankapkänaukaprofetanakanwawanakapajj Eliseoruwsarapjjäna,akhamsasa:“¿YatiraktatiTatitun uywirimarjichhürojjpʼeqematapaqkani?”Jupasti sarakïnwa:Jïsa,nayajjukyattwa;amukt'apxamsasa. 6Eliasastijuparuxsänwa:Akanqhiparam!Tatituw Jordánmarkarkhitanitu.Jupastisarakïnwa:“Kunjämtix Tatituxjakki,almamaxjakkiukhama,janiwjaytkämati” sasaUkatpanpachaniwsarapxäna

7Profetanakanwawanakapatphisqatunkachachanakaw jayachiqaruñtañataksayt'asipxäna

8Elíasreyejjisiaptasinjja,lipʼkatayäna,ukatstiumaruw chʼalljjtayäna,ukatstipanpachaniwwañaoraqersarapjjäna. 9Jupanakajjpasjjapjjänaukhajja,EliseojjEliseoruwsäna: “Janiräkipanapaqatäkasinkunsajumatakluräukmayim” sasa.Eliseostisarakïnwa:Achikt'asipxsmawa,päkuti ajayumampinayarpuripxpansasa

10Jupastisarakïnwa:Jumastimäch'ama mayt'asiwaytaxa,ukampisjumatapaqt'ataxuñjapxista ukhaxa,jumatakixukhamäniwaukampisjan ukhamäkchixa,janiwukhamäkaniti

11Jupanakajjwaliparltʼasipkänaukhajja,ninacarrompi, ninacaballonakampiwuñstäna,ukatpanpachaniruw jaljtayänaEliasastimäthayataypitwaalaxpacharsaräna

12Eliseoxukuñjasaxjach'atart'äna:“Awkixa,awkixa, Israelancarropa,caballotsaririnaka”sasaUcatstijaniw mayampsajuparuñjjjänti,jupanisipatkatthapisisinjja,pä t'aqaruwch'iyjäna.

13EliasajjjaquqankänaukaisiaptʼasisawJordánjawir thiyansaytʼasïna

14UkatstiEliasajjjaquqankänaukaisiaptʼasisawuma chʼalljjtayasïna,ukatstiakhamsänwa:“¿Kawkinkirak

TatitoEliasanDiosapajja?”Ukatstiumaxjawq'jt'askäna ukkhasti,umaxakawjaruwt'aqanuqäna,Eliseosti makhatarakïnwa

15Jericómarkanuñjirprofetanakanwawanakapajjjupar uñjasawsapjjäna:“EliasanajayupajjEliseoruwsamarañapa” sasaJupanakastijupampjikisiñatakiwjutapxäna,ukatsti uraqiruwqunqurt'asipxäna

16Jupanakastisapxarakïnwa: Jichhasti, uywatanakamampixphisqatunkach'amanijaqinakawutji achikt'asipxsmawa,uywirimarthaqapxam,ukhamatTatitun Ajayupaxjuparirpxarusinmäqulluru,janukaxmävalleru janjaquntañapataki”sasaJupastisarakïnwa:Janiw khithapxätatisasa.

17Jupanakastiphinq'asiñapkamawachikt'apxäna, sarakïnwa:KhithapimsasaUkatstiphisqatunka jaqinakkhithapxäna;Kimsauruwthaqhapxäna,ukampis janiwjikxatapkänti

18Jesusanukarkutt'asinsti,Jericómarkanqhiparäna,ukat jupanakaruxsänwa:¿Janitsapksma:Janitsarapxam?

19MarkankirjaqinakaxEliseoruxsapxänwa: Awt'apxsmawa,akamarkansarnaqatapaxwali kusiskañawa,kunjämtixTatituxuñjkiukhama.

20Jupastisarakïnwa:Mämachaqk'uchuapanipxita, ukarch'uqiuchapxamsasaUkatjupanakaruw apanipxäna.

21Umaphuch'ursarasinxa,ch'uqich'uqt'asinsäna: Tatitoxakhamsiwa:“Nayawukaumanakqullawayta; janiwukachiqatjuk'ampijiwañasa,janirakiwjanwaxt'ir uraqisutjxaniti

22Ukaumaxjichhürkamawqullatäxäna,kunjämtix Eliseoxsiskänukarjama.

23UkatstiJesusaxBetelmarkaruwmakhatäna,thaknam saraskänaukhaxa,jisk'awawanakawmarkatmistunipxäna, ukatstijupatsawkasipxäna,ukatstisapxarakïnwa: Maqatam,q'añup'iqi;makhatam,jumacalvop'iqi 24UkatstiJesusaxjupanakaruñkatasawTatitunsutipxarux ñanqhachäna.Ucatstipäosowamistüna,pusitunkapayan wawanaca

25UkatstiCarmeloqulluruwsaräna,ukatSamaria markaruwkutt'xäna.

3JAQTHAPI

1AcabchachanJoramyokapasti,tunkallatunkanimaraw JudámarkanJosafatreyinapnaqatäna,ukapachawSamaria markanIsraelmarkaapnaqañqalltäna.

2JupastiTatitunnayraqatapanjanwalinakluränaukampis janiwawkipjamäkänti,taykapjamäkiti,jupastiBaaldiosan uñnaqapapanukuwayxänwa,awkipanluratänwa 3UcampisNabatchachanJeroboamyokapan juchanakaparuwch'amachasïna,jupastiIsraelarojj jucharuwtukuyäna.janiwukachiqatsarxänti.

4MoabmarkankirMesareyistiovejanakuñjirïnwa, Israelanreyiparuwpatakwaranqauwijanaka,patak waranqaurquovejanakchuräna

5Acabreyejjjiwjjänaukhajja,MoabreyejjIsraelmarkan reyiparuwkutkatasjjäna.

6JoramreyejjSamariamarkatmistusawtaqeIsraelmarkar jakthapiyäna

7UkatstiJudámarkanJosafatreyiparuwkhitäna,akham sasa:“Moabreyixnayatkutkatasitu,¿nayampchikaMoab markarnuwasirsarasmati?”Jupastisarakïnwa:“Nayaw

makhatä,nayajjjumaruñtasitätwa,markajjajjmarkamar uñtasitätwa,caballonakajasticaballonakamaruñtataw”sasa. 8Jupastisarakïnwa:¿Kawkithakirusmakhatañäni? Jupastisarakïnwa:“Edomwasaranthaki”sasa.

9Israelanreyipasa,Judáreyimpi,Edommarkankirreyimpi, paqallqurunaksaraqataruwmäbrújulaapthapïna

10Israelanreyipajjsänwa:¡Ay!Tatituxukakimsa reyinakarjawsayatayna,Moabmarkarkatuyañataki!

11UcampisJosafatreyejjsänwa:¿JanitTatitunmä profetapajjutjqui,jupampiTatiturjiskt'añasataki?Israelan reyinmäyanapiripajjsänwa:AcajjSafatchachanEliseo yokapawa,jupastiEliasanamparaparuumawarantatayna sasa.

12Josafatreyejjsänwa:Tatitunarupajjjupampïquiwa sasaUkatIsraelanreyipasa,Josafatreyimpi,Edom markanreyipasjupanukarsaraqapjjäna.

13EliseostiIsraelanreyiparuwsäna:¿Kunalurañas jumampi?Awkimanprofetanakaparu,taykaman profetanakaparpurimsasa.Israelanreyipaxjuparux sänwa:Janiwa,Tatituxukakimsareyinakaruwjawsthapi, Moabmarkarkatuyañatakisasa

14Eliseostisarakïnwa:Taqich'amaniTatituxjakki, jupannayraqatapansayt'atäkasinxa,janitixJudámarkan Josafatreyinuñstatapuñjkiriskayätxa,janiwjumar uñch'ukkirismati,janirakiwuñjkirismatisasa.

15Ukampisjichhajjmätocañyatiriapanipjjeta Kunapachatixq'uchuphust'askänaukkhasti,Tatitun amparapampiwjuparpurïna.

16Jupastisarakïnwa:Tatitojjakhamsiwa:‘Akavallejj chʼusawjampiphoqantayapjjam’sasa

17Tatituxakhamsiwa:“Janiwthayauñjapkätati,janirakiw jallusuñjapkätati;ucampisukavallejjumamp phoqantatäniwa,jumanakata,uywanakamasa, uywanakamasa,umañamataki”sasa.

18Tatitunnayraqatapanakaxmäjuk'ach'amakïskiwa: Moabitanakarusjumanakanamparamarkatuyarakiniwa 19Jumanakaxmuyuntatmarkanakarusa,suma markanakarusanuwjapxäta,sumaquqanakkhuchhurapxäta, umaphuch'unakjark'antapxäta,taqisumauraqinak qalanakampit'unjapxäta.

20Alwatsti,t'ant'awaxt'aluqtaskänaukhaxa,Edom thakhinjamumaxpurintäna,uraqixumamp phuqhantatänwa.

21Moabmarkankirinakaxreyinakanjupanakampnuwasir jutatapyatisinxa,taqikhitinakatixarmadurampi isthapt'atäpkänukanakaruwtantachthapipxäna,ukatsti qurpachasiñchiqansayt'asipxäna

22Ukatstiwalialwatsartasipxäna,Intixumapatxaruw qhant'äna,moabitanakaxukakhurkatankirumaxwilar uñtatwilaruwuñjapxäna

23Jupanakastisapxarakïnwa:Akaxwilawa,reyinakax jiwayatäpxiwa,maynitmaynikamawnuwasipxani.

24Israelancampamentoparpurisasti,israelitanakax sartasisawmoabitanakarnuwjapxäna,ukhamatjupanakat jaltxapxäna,ukampisjupanakaxmoabitanakarnuwjasaw sarapxäna,uraqinakaparu

25Markanakt'unjapxäna,sapasumauraqiru,sapamayniw qalapjaquntapxäna,ukatstiphuqhantapxänaUma phuch'unakjark'antapxäna,sumaquqanaksa khuchhurapxäna,Kirharasetmarkanqalanakjaytapxäna. ukampischhuxriñchjatanakaxukachiqarsarapxäna,ukat jawq'japxäna

26Moabreyistich'axwäwinwalich'amanïtapuñjasax paqallqpatakespadanakapt'atjaqinakirpäna,Edomreyir puriñkama

27Ukatstijilïryuqaparuwapthapïna,jupalantireyïñapäna, ukatstiperqapatxaruwnakt'ayatsacrificioloqt'äna.Ukatsti israelitanakaruxwalpunphiñasipxäna,jupanakat jithiqtapxäna,uraqinakaparu

4JAQTHAPI

1UkatstiprofetanakanwawanakapatmäwarmixEliseoruw art'asïna:“Esclavomaxchachaxaxjiwxiwa;Jumasti yatisktawa,uywatamaxTatiturajjsarirïtapa,manükiukax paniyuqanakaxaresclavotirpañatakiwjuti

2Eliseostijuparuxsänwa:¿Kunsjumatakixlurä? sapxita,¿kunasutamanutji?Ukatakhamsarakïnwa: Ukauywatamaxjaniwkunasutapanutjkiti,janukastimä mantelaceitekiwutjisasa

3Ukatstisarakïnwa:Sarapxam,taqijaqimasinakamat manq'atmayt'asipxam,ch'usatvasonakmayt'asipxam janiwmäqawqhanakmayt’asiñamäkiti

4Kunapachatixmantxätaukkhasti,jumarusa, wawanakamarusapunkujist'antapxäta,ukatstitaqiuka vasonakaruwwarantapxäta,ukatstikunatïphuqt'atäki ukanakxamaysaruwapanukupxäta.

5Ukatstiukawarmixjupatjithiqtasawpunkujist'antäna, ukatyuqanakaparusukavasonakapanipxarakïnaukat jupaxwarxatäna.

6Kunapachatïvasonakajjphoqantatäjjänaukhajja, wawaparuwsäna:“Mävasoapanita”sasaJupasti sarakïnwa:Janiwmävasojjutj-jjetisasa.Ukatuka aceitejjqhepararakïnwa

7UkatstiukawarmixDiosanjaqiparuwyatiyänaJupasti sarakïnwa:Sarapxam,aceitealjiri,manümpagapxam, ukatstijumampiwawanakamampixmayninakat jakasipxamsasa

8MäurustiEliseoxSunemmarkaruwsarxäna,ukanstimä jach'awarmiwutjänaukatstit'ant'amanq'añapatakiw wayt'änaUkatukhamarakiwpasäna,sapakutiwtʼantʼa manqʼañatakejjukarkuttʼirïna.

9Ukawarmistichachaparuxsänwa:Jichhastiamuyasta, akaxDiosanqullanjaqipawa,jupastisapakutiwjiwasanak jak'anpasaskisasa.

10Mäjisk'autapirqapatxanlurapxañäni;Ukanstimä ikiña,mämesa,mätaburete,mäcandelabrochurañäni

11MäurustiJesusaxukarpurisaxutaruwkutt'awayxäna, ukanikirïna

12UkatstiGehazíuywataparuwsäna:Akasunamitar jawsamsasaUcatjuparjawsasinsti,jupannayraqatapan sayt'asïna

13Jesusastijuparuxsänwa:Jichhaxukawarmirsam: ‘Uñtapxam,jumawtaqiukallakimpnanakaruñjapxista. ¿kunasjumatakixluratäni?¿Reyimpi,janukaxejercito p'iqinchirimpicha?Jupastisarakïnwa:Nayaxmarkaja taypinjakasktasasa

14Jesusastisarakïnwa:Ukhamasti,¿kunasuka warmitakixlurasispa?UcatGehazísäna:Cheqpachansa jupajjjaniwwawanïquiti,chachapasa chuymankipstatäjjewasasa

15Jupastisarakïnwa:Juparjawsapxamsasa.Uka warmirjawsasinsti,ukawarmixpunkunsayt'asïna

16Jupastisarakïnwa:Jichhapacharu,jakañ pachaparjamaxa,mäyuqallwawaruwqhumantt'ätasasa. Jupastisarakïnwa:Janiwa,Tatay,juma,Diosanjaqi,jan k'arisimtisirvientamarsasa.

17Ukawarmistiusurïxänwa,ukatstimäyuqallwawa wawachasïna,kunjämtixEliseoxsiskänukapacharu 18Wawajjjilïrjaqëjjänaukhajja,mäuruwawkipanukar saränacosechirinakanukarsaräna.

19Jupastiawkiparuxsänwa:P'iqixa,p'iqixasasa Ukatstimäwaynaruwsäna:Taykapanukarapapxam sasa

20Ukatstitaykapanukarirpxatasinxa,chikaurukamaw qunqurt'asisqunt'asisinjiwxäna.

21Ukatstiukawarmixmakhatasinxa,Diosanjaqipan ikiñaparuwikiyäna,ukatstipunkujist'antasinx mistuwayxänwa.

22Ukawarmistichachaparjawsasinsäna: Achikt'asipxsmawa,mäwaynampi,mäasnompi khithapxita,ukhamatDiosanjaqipart'ijtxasin kutt'aniñajatakisasa

23Jupastisarakïnwa:¿Kunatsajichhürojjjupanukar sarañmunta?janirakiwmachaqphaxsäkiti,janirakiw sábadourusutjkitiJupastisarakïnwa:Walikïniwa sasa

24Ukatstimäasnoruwsillasiyäna,ukatstiuywataparux sänwa:Amuyasinnayrarsartam;jannayalaykux caballotsarxañamllamp'uchasimti,janukastinayaxjumar jawst'kämasasa.

25UkatstiukawarmixCarmeloqulluruwDiosanjaqipan ukarsaränaUkatsti,DiosanjaqipaxjayatuñjasaxGehazí uywataparuwsäna:Uñtapxam,ukasunamitaxaka chiqankiwa

26Jichhajjtʼijtjjam,jupampjikisiñataki,ukatakhamsasma: “¿Walikïsktati?”¿Chachamatakixwalikïskiti? ¿wawampixawalikiti?Jupastisarakïnwa:Walikiwa sasa

27Diosanjak'aparpurisinsti,kayunakapatkatjäna, ukampisGehazíchachaxjak'achasisinjak'achasisinjupar jaqunukuñatakiUcatDiosanjaqepajjsänwa:Jan jaytanukum;Jupanalmapaxllakt'atawa,Tatituxnayat imantawayitu,janirakiwyatiykituti

28Ucawarmejjsänwa:¿Tatitujanmäyoqapmunasmati? ¿janitnayajjsiskti:“Jansallqjapjjetati?”

29UcatstiGehazírojjsänwa:Lomorojjch'oqantasim, thujrojjaapt'asisinsarjjamMaynitixaruntt'apxätamxa,jan mayampsajuparjaysamti;

30Wawantaykapastisarakïnwa:“KunjämtixTatituxjakki, almamaxjakkiukhamarjamaxjaniwjaytkämati”sasa. Ucatstisartasinjupararknaqäna

31UcatstiGehazíchachajjjupanacannayrakatasarasaw wawanajanuparthujruuchänaukampisjaniwarusa, ist'añasutjkänti.Ucatwajuparjikisiñatakwasitatsaräna, juparustisarakïnwa:Wawajjjaniwsartkitisasa

32Eliseoxutarmantasinxa,wawaxjiwatäxänwa

33UkatstiJesusaxpaniniruwpunkujist'antäna,ukatsti Tatituruwmayisïna

34UkatstiJesusaxmakhatasinxwawarikt'ayasawlakap lakaparuchasïna,nayranakapasnayranakaparu, amparanakapasamparanakaparuukatwawanaychapax junt'uruwtukuwayxäna.

35Ukatstikutt'anxäna,ukatstiutamanqhansarnaqäna Ucatstimakhatasinwajuparliwjjatäna,ucatstipaqallqkuti

estornudonacänwa,ucatstiwawajjnayranakap jist'arasjjänwa.

36UcatstiGehazísatchacharuwjawsasinsäna:Aca sunamitarjawsamsasa.Ukatwajuparjawsäna.Uka warmixjuparjak'achasisinxsänwa:Wawamarirpxatam sasa

37Ukatstiukawarmixmantasinxkayunakapjak'aruw qunt'asisinoraqerqunqurt'asisinwawaparapthapisin mistuwayxäna

38EliseoxGilgalmarkarkutt'xäna,ukauraqinstipist'añaw utjänaprofetanakanwawanakapajjjupannayraqatapan qont'atäsipkänwa,jupastiuywataparuwsäna:Jach'a manq'apatxaru,profetanakanwawanakapatakismanq'a t'ant'auchapxamsasa

39Maynixch'uxñaquqanakapthapiriwpampar mistuwayäna,ukatstimäsallqauvasalijikxatäna,ukatsti sallqacalabazanakapthapisïna,ukatstimanq'añmanq'añ manq'aruwch'iyjäna,janiwuñt'apkänti

40Ukatwaukachachanakanmanqʼañapatakwartapjjäna. Ukamanq'amanq'asipkasinsti,jach'atart'asipxäna: Diosanjaqi,ukamanq'añanjiwañawutjisasaUcatjan manq'añpuedipcänti.

41Jesusastisarakïnwa:Ukhamajjmanq'aapanipjjam sasaUkatstimanq'añmanq'aruwjaquntäna;Jupasti sarakïnwa: Jaqinakatakixwarantapxam, manq'asipxañapatakisasaUkatjaniwkunajan waltʼäwisukamanqʼanutjkänti

42Baalsalisamarkatmäjaqewjutäna,ukatstiDiosan nayrïrachupatt'ant'a,pätunkat'ant'acebada,trigot'ant'a t'ant'aapanïnaJupastisarakïnwa:Jaqinakarchurapxam, manq'asipxañapatakisasa.

43Uywatapajjsänwa:¿Kunsapatakjaqenakar uñtʼayañajjwakisispa?Jupastimayampiwsäna: “Markanakarchurapxam,manq'apxañapataki,Tatitux akhamsiwa:“Manq'apxani,ukatqhiparapxani”sasa 44UkxarustiTatitunaruparjamawmanq'antapxäna,ukat qhiparapxäna.

5JAQTHAPI

1Naaman,Siriamarkanreyinejercitopanp'iqinchiripaxa, uywiripampixwalijach'ajaqipunïnwa,jach'ajach'a tukurirakïnwa,jupatuqiwTatituxSiriamarkarqhispiyäna.

2Sirionakaxwaljatamawmistunipxäna,Israeluraqitmä jisk'asirvientaruwkatuntatirpapxänaNaaman warmiparuwsuyt'äna.

3Ucawarmejjpatronaparojjsänwa:¿DiosajjTatitojjajj Samariamarcanquirprofetampchikäspa!kunattixlepra usupatwaliptayañänwa

4Maynixuywiriparmantasinxaakhamsasawyatiyäna: “Israeluraqinkirsirvientaxakhamsasawsäna”sasa

5Siriamarkanreyipajjsarakïnwa:“Israelreyiruwmäcarta apayani”sasaUkatstisarawayxäna,tunkatalentoqullqi, suxtawaranqaquri,tunkamayjt'atisimpi

6UkatstiIsraelmarkanreyiparuwukacartaapäna,akham sasa:“Jichhaxakacartajumarpurinkaniukkhaxa,nayasti Naamanuywataxaruwjumarkhitanta,leprausupat k'umaraptañapataki”sasa

7Israelanreyipajjukacartaliytʼasajja,isinakchʼiyjasisaw akhamsäna:“¿NayajjDiosätti,jiwayañataki,jakayañataki, ¿ukajaqejjleprausunijaqerojjnayarkhitanitu?”uqham

amuyt'apxam,achikt'asipxsmawa,kunjämtixjupaxnayamp ch'axwañthaqkiukuñjapxam.

8DiosanEliseochachapaxIsraelmarkanreyipanisinak ch'iyjasitapist'asaxreyiruwkhitäna,akhamsasa: ¿Kunatarakisinakch'iyjastasti?jichhaxnayarjutpan, jupastiyatiniwamäprofetanIsraelanutjatap”sasa

9Naamanasticaballonakapampi,carropampiwpurinïna, Eliseonutapunkupjak'ansayt'asïna.

10Eliseostimäyatiyiriwjuparkhithäna,akhamsasa: Jardínjawirpaqallqkutijariqt'asim,janchimaxwasitat jumarjak'achasini,q'umachatäxätawasasa

11UcampisNaamanajjwalcolerasisinsarjjäna, saraquïnwa:Nayajjamuyta,jupajjnayarjutasin sayt'asiniwa,TatituDiosapansutipart'asini, amparapampiwukacheqch'allt'ani,leprausunjaqerojj k'umaraptarakinisasa.

12¿JanitDamascomarkankirAbana,Farparjawiranaka, Israelmarkantaqpachumapatsipanjuk'ampaskïki?¿janit jupanakampjariqasirïta,q'umasarnaqañasa?Ukatwa kutikipstasinwalicoleratsarjjäna

13Ukxarustiyanapirinakapaxjak'achasisinjupar parlapxäna,akhamsasa:Awkixa,profetatixmäjach'a luräwilurapxätamxa,¿janituklurkasma?Ukhamasti, kunapachatïJesusaxjumarakhamsiskätamxa: “Jariqasipxam,q'umachasipxam”sasa?

14UkatstiJesusaxpaqallqkutiwJordánjawirumamp ch'allt'asïna,Diosanarunakaparjama

15UkatstiDiosanjaqipanukarkutt'xäna,jupampchika, jupampchika,jupastinayraqatapansayt'asisawsäna: Jichhaxyattwa,janiwDiosaxtaqiakauraqinutjkiti,jan ukastiIsraelmarkankiwa.

16Ucampisjupajjsänwa:Tatitustijacquiquiucajja, nayajjjaniwkatoqkätisasaUcatstiapt'asiñapatakiw ch'amañcht'äna;ukampisjupaxjaniwmunkänti.

17Naamanastisarakïnwa:Ukhamasti,¿janit uywatamaruxpämulaq'ipipxachuratäkaspa?Jichhat uksaruxuywatamaxjaniwnakt'ayañwaxt'a,nisacrificios yaqhadiosanakarloqtaskaniti,janukastiTatituruwluqtani 18Tatituxukauywatamarpampacham,kunapachatix uywirixaxRimónutaryupaychañatakmantani,nayan amparajarutakt'asisinRimónutanqunqurt'asitaxa,Rimón utanqunqurt'asitaxa,Tatituxukauywatamarpampachani

19Jupastisarakïnwa:Sumakiwsarxamsasa.Ukatwa jupatmäjukʼasarjjäna

20UcampisGehazí,DiosanEliseochachanesclavopajj sänwa:Uñtapjjam,uywirijjajjNaamanacasiriochachan amparapanjankatoqatapatqhespiyatawa,ucampisTatitun jakataparjamawnayajjjupararknaqä,ukatmäjuk'a apt'arakïsasa

21UcatGehazíchachajjNaamanarcjjaraquïnaNaaman jupararknaqaskiruñjasasti,carrotsaraqasinjupamp jikisiñataksaraqasinsäna:¿Taqikunaswalikïskiti?

22Jupastisarakïnwa:Taqikunaswalikïskiwasasa Uywirixaxakhamsasawkhitanitu:“JichhaxEfraínqullut profetanakanwawanakapatpäwaynawnayarjutapxitu 23Naamanastisarakïnwa:Kusisitäm,pätalentoapt'asim sasa.UkatstiJesusaxpätalentoqullqitpäbolsaruw chint'äna,päisimpisthapt'ata,ukatstipäuywataparuw ucharakïnaucatjupanacajjjupanacajjjupan nayrakataparuwapapjjäna.

24Ukatorrerupurisasti,jupanakatamparatapt'asisaw utaparchuräna

25UkampisJesusaxuywiripannayraqatapansayt'asïna Eliseostijuparuxsänwa:¿Gehazí,¿kawkitsajutta? Jupastisarakïnwa:“Ukauywatamaxjaniwkawkirussarkiti” sasa.

26Jesusastisarakïnwa:¿Janitjumampjikisiñatakuka jaqixcarropatkutt'anxänaukhaxa?¿Qullqikatuqañpachati, isinakkatuqañasa,olivoyapunaka,uvayapunaka, uwijanaka,vacanaka,uywatanakaru,sirvientanakaru katuqañataki?

27Naamánchachanleprausupaxwiñayatakiwjumampi, wawanakamampixch'amakt'aniUkatstimäleprausun jaqiwnayraqatapatmistuwayxäna,ukaxchʼiyarchʼiyar janqʼujaqiwa.

6JAQTHAPI

1ProfetanakanwawanakapajjEliseoruwsapjjäna: Jichhajjkawkhantïjumampjakapktaukacheqajj nanakatakejjwalichʼamawasasa.

2Achikt'asipxsmawa,Jordánqutaruwsarapxañäni,ukat sapamayniwmävigaapsuñäni,ukanmächiqawj lurapxañäni,ukanjakasipxañäni.Jupastisarakïnwa: Sarapxamsasa

3Maynixsänwa:Achikt'asipxsmawa, uywatanakamampixsarapxamsasa.Jupastisarakïnwa: Nayawsaräsasa

4UkatwajupajjjupanakampchiksaränaJordánmarkar purisasti,lawanakkhuchhurapxäna.

5Maynejjmävigakhuchhuqaskänaukhajja,hacha pʼeqepajjumaruwjaqontäna,jupajjakhamsasawartʼasïna: “¡Ay,yatichiri!kunattixmaytʼatänwa.

6Diosanjaqepajjsänwa:¿Kawkiruspurïna?Ukatstiuka chiqauñacht'ayänaUkatstimäthujrukhuchhuqasinukar jaquntäna;ukathierrojjnadarakïnwa.

7Ukatwajupajjsäna:“Aptam”sasaUkatstiamparap luqxatasinapthapïna

8SiriamarkanreyipajjIsraelmarkacontrawnuwasïna, yanapirinakapampejjakhamsänwa:“Ukham cheqanakanwacampamentojjajjutjani”sasa

9DiosanjaqepajjIsraelanreyiparuwkhitäna,akhamsasa: “Amuyasim,janukhamcheqatpasañamatakiSirionakax ukaruwsaraqanipxisasa

10IsraelanreyipajjkawkirutïDiosanchachapajjsiskäna ukacheqaruwkhitäna,ukanjjajaniwmäkutisa,päkutisa qhespiyasïna

11UkatwaSiriamarkanreyinchuymapaxukatuqitwal llakisïnaUcatstiesclavonakaparjawsasinsäna:¿Janit jumanakastiIsraelanreyinkawkïrisucayatiyapjjetasti?

12Mäuywatapastisarakïnwa:Janiwkhitis,Tatay,rey, janukastiEliseoprofetaxIsraelanreyiparuwkuntixjumax ikiñutamansisktaukyatiyisasa

13Jupastisarakïnwa:Kawkhantïjupajjjikjjataskiuk uñjirsarapjjam,nayajjjuparirpapjjañajatakisasa Ukatstisapxänwa:¡Uñtapxam,jupaxDotánmarkankiwa sasa

14Ukatsticaballonakampi,carronakampi,walja ejercitonakampiwukarkhitäna.

15Diosanuywatapajjwalialwatsartasjjänaukhajja,mä ejercitojjcaballonakampicarronakampiwmarkar muyuntapjjäna.Ukauywatapaxjuparuxsänwa:¡Ay, uywiri!¿kunjamsalurañäni?

16Jupastisarakïnwa:Janaxsarapxamti,nanakamp chikäpkiukanakaxjupanakampchikäpkiukanakatsipan juk'ampiwasasa

17Eliseostimayisïna:Tatay,nayranakapjist'aram, uñjañapatakisasa.Tatituxukawaynannayranakap jist'aräna;Ucatstiuñjäna,ukaqollujjEliseomuytapanjja, caballonakampi,ninacarronakampiphoqantatänwa

18UkxarustiEliseoxTatituruwmayisïna,akhamsasa: “Akamarkarjuykhuptayapxam”sasaUkatstiEliseon arunakaparjamawjuykhuptayäna

19Eliseostijupanakaruxsänwa:Janiwakaxthakikiti, janirakiwakamarkasaUkampisSamariamarkaruwirpäna 20Samariamarkarpurisinsti,Eliseoxsänwa:Tatay,aka jaqinakannayranakapjist'arasma,uñjapxañapatakisasa Tatituxnayranakapjist'arasawuñjapxäna;Jupanakasti Samariataypinkapxänwa.

21IsraelanreyipajjjupanakaruñjasajjEliseorojjsänwa: “Awki,¿jupanakarnuwjäti?”¿jupanakarjawq'jañati?

22Jupastisarakïnwa:Janiwjupanakaruxjawq'jkätati, ¿janitkhitinakarutïkatuntatuñjktaukanakarux espadamampi,arcomampijawq'jasmati?t'ant'ampiumampi nayraqataruchapxam,manq'añatakisa,umañatakisa, uywiripanukarsarapxañapataki

23Ukatstijupanakatakixwaljamanq'awakichäna, manq'asinumt'asasti,khithäna,uywiripanukarsarapxäna. UkhamatSiriamarkankirejercitonakajjjaniwmayampsa Israeloraqerpuripkänti

24Ukaqhipatsti,BenhadadreyixSiriamarkantaqpach ejercitonakaptantachthapisinxSamariamarkarmuyuntäna 25Samariamarkanstimäjach'amach'awpurintäna,ukatsti mäasnop'iqippaqallqtunkaqullqiraljañkama,mä palomanwanupatpusit'aqaphisqaqullqitaljañkama

26Israelanreyipajjperqapatjjatpasaskänaukhajja,mä warmiwjuparartʼasïna:“Rey,tatay,yanaptʼam”sasa.

27Jupastisarakïnwa:Tatitutixjanyanapt'kätamxa, ¿kawkitsayanapt'äma?¿granoutatmistuña,janukaxvino prensatmistuñacha?

28Reyejjjuparojjsänwa:¿Kunasjumarojjusunttamjja? Jupastisarakïnwa:Akawarmejjsituwa:‘Wawamar churitam,jichhürojjjuparmanqʼantapjjañäni,qharürojj yoqajarmanqʼantapjjäma’sasa

29Ukatwawawajaruxt'amt'ayapxta,ukatstiqhipürux sapxaraktwa:“Wawamarchurammanq'antañataki”sasa.

30Reyejjwarminarunakapistʼasajja,isinakchʼiyjäna Ucatstiperqapatjjatpasawayjjäna,ucatstijakenacajj uñnaqt'anïnwa,ucatsti,jupajjjañchiparojjch'ullqhiisimp isthapt'atawuñjäna

31Ukxarustisarakïnwa:Diosaxnayarukhamlurita, SafatchachanEliseoyuqapanp'iqipatixjichhürut sayt'atäspasasa

32Eliseostiutapanqunt'atäskänwa,jilïrinakastijupamp chikawqunt'asipxäna.reyejjjupatmäjaqeruwkhitäna, ucampisjanïrkhitasajjjuparjak'achasisinjja,jilïrinakaruw säna:¿Uñtapjjtatikunjämtejjakajaqejiwayiryokajj p'eqejjaapt'asiñapatakkhitaniti?uñt'apxam,khithanit jutkaniukkhaxa,punkujist'antapxam,ukatstipunkujak'an katxarupxam:¿janituywiripankayunakapqhipäxanist'asi?

33Jupanakampparlkasasti,khithanitjuparsaraqanïna, jupastisänwa:Uñtapxam,akajanwalixTatitunjuti ¿KunsanayajjTatiturojjjukʼampsuytʼañajajja?

7JAQTHAPI

1Eliseostisarakïnwa:Tatitunarunakapist'apxam; Tatituxakhamsiwa:“QharüruxSamariapunkunstimä sumajak'umäsiclompialjatäni,pätupucebadamä siclompialjatäni”sasa

2ReyejjamparapartaktʼaskänaukamäpatrojjDiosan jaqeparuwsäna:“Tatitojjalajjpachanventananakluraspa ukhajja,¿akajjutjaspati?”Jupastisarakïnwa: Nayramampiwuñjäta,ukampisjaniwmanq'kätatisasa

3Punkumantañawjanstipusileprausunjaqinakawutjäna, jupanakkamastisapxarakïnwa:¿Kunatsajiwañkamax akanqunt'asipxta?

4Jiwasatix“Markarmantapxä”sañänixa,mach'ax markaruwpurini,ukanjiwxañäniJichhastijutapxam, sirionakanejercitoparujaltxapxañäni.jiwayapxistanixa, jiwxañäniwa

5Jupanakastich'amakt'ayasawsartasipxäna,sirionakan campamentoparsarañataki.

6Tatitojjsirionakanejercitoparuwcarronakanwararitap istʼayäna,caballonakanarnaqasitapa,jachʼaejercitonakan thuqtʼasitapistʼayäna,ukatjupanakkamawsapjjäna:“Israel reyejjhititareyinakaru,egipcioreyinakarus contratawayistu,nanakcontrajutapjjañapataki”sasa

7Ukatwajupanakaxsartasipxäna,ch'amakt'añkamaw t'ijtxapxäna,carpanakapsa,caballonakapsa,asnonakapsa, campamentopsajaytawayapxäna,ukatstijakañap qhispiyañatakiwjaltxapxäna.

8Ukaleprausunjaqinakaxcampamentotukuyarpuripxäna ukhaxa,mäcarparmantapxäna,ukatstimanq'apxäna, umapxäna,ukatstiqullqi,quri,isinakapt'asisaw imantapxänawasitatstiyaqhacarparmantasinstiuka chiqatapasxapxänwa,ukatstiimantapxarakïnwa

9Jupanakastimaynitmaynikamawsapxäna:Janiw walïpkti,jichhüruxsumayatiyäwinakyatiyañuruwa, amukt'apxaraktwa,alwakamatixqhiparañänixa,mäjan waliwpurini,jichhaxjutapxam,reyinutaparuyatiyir sarapxamsasa

10Ukxarustimarkapunkuuñjiriruwjawsapxäna, jupanakastisapxarakïnwa:“Sirionakancampamentopar puripxta,janiwkhitisukanutjkänti,janirakiwjaqinarupas utjkänti,janukasticaballonakchint'ata,asnonakchint'ata, carpanakaxkunjamäsipkataynaukhama”sasa.

11Ukatstipunkuuñjirinakaruwjawsänaucatstireyin utaparuwyatiyapjjäna

12Ukatstireyixarumawsartasinxuywatanakaparsäna: Jichhaxyatiyapxämakuntixsirionakaxlurapkituuk uñacht'ayapxämasasa.Jupanakajjmanqʼatawtjatätanwa yatipjje;ukatwajupanakaxcampamentotmistuwayapxäna pampanimantasiñataki,sapxarakïnwa:“Markat mistxapxaniukhaxa,jakkirkatjañäni,markarmantañäni” sasa.

13Ukxarustimäuywatapaxsänwa:Awt'apxsmawa, kawkïrinakatixmarkanqhiparkiukaphisqacaballonak apthapipxpan,(ukanakaxtaqpachIsraelmarkanqhiparapki ukanakaruñtasitawa

14Ukatstipäcarrocaballoapt'asipxäna.Reyejjsirionakan ejercitopararknaqasajjakhamsasawkhitäna:“Sarapjjam, uñjapjjam”sasa

15JupanakastiJordánqutaruwarknaqapxäna,uka thaknamstiisimpi,vasonakampiphuqantatänwa,sirionakax

jank'akiwjaquntapxänaUkatkhitanakaxkutt'anipxäna, ukatreyiryatiyapxäna.

16Ukatstijaqinakaxmistusawsirionakancarpanakap lunthatapxäna.Tatitunaruparjamaxmäsumajak'umä sicloruwaljasïna,pätupucebadastimäsicloruwaljasïna.

17ReyejjkawkïrTatiturutïamparapamptaktʼaskäna ukaruwpunkuuñjañapatakuttʼayäna,ukatstijaqenakajj punkuntaktʼasisawjiwjjäna,kunjamtïDiosanjaqepajj siskänaukhama

18Diosanjaqepajjreyirsiskänjja,akhamsasa:“Pätupu cebadamäsiclompi,mäsumajakʼumäsiclompi,qharürojj Samariapunkunutjani

19UkaTatituxDiosanjaqiparuxsänwa:Jichhasti, Tatituxalaxpachanventananakluraspaukhaxa,¿janit ukhamlurasispa?Jupastisarakïnwa:Nayramampiw uñjäta,ukampisjaniwmanq'kätatisasa.

20Ukhamawjuparpurt'äna,jaqinakaxpunkun takt'asipxäna,ukatjupaxjiwxänwa

8JAQTHAPI

1UkatstiEliseoxwawaparjaktaykänaukawarmiruwsäna: Sartasim,jumamputamampi,kawkhantïjakapkätauka chiqanjakasipxamUcatstipaqallqmaraworakerojjpurini 2WarmistisartasinDiosanaruparjamawsarnaqäna, utapampchikawsaräna,paqallqmarawfilisteonakan oraqenjakasïna

3Paqallqmaratukuyatatsti,ukawarmejjfilisteonakan oraqepatkuttʼanjjäna,ukatstireyinutapatsa,oraqepatsa arnaqasirsarjjäna

4ReyejjDiosanserviripampiwparläna,akhamsasa: “Elisajjtaqejachʼaluräwinakapyatiyita”sasa

5Kunapachatixreyixmäjiwatjaqirjaktayänauk yatiyaskänaukhaxa,ukawarmixutapatsa,uraqipatsa reyiruwarnaqasïnaUcatGehazísäna:Tatay,rey,aka warmiwa,jupastiEliseojjjaktayänasasa

6Reyejjwarmirjisktʼasajja,jupajjsänwa.Ukatreyejjmä jilïriruwuttʼayäna,akhamsasa:“Taqekunatïjupanutjkäna ukanaksa,yapunachunakapsakuttʼayapjjam,ukaoraqe mistkänaukaurutjichhakama”sasa.

7EliseostiDamascomarkarpurintänaSiriamarkankir Benhadadreyistiusuntatänwa;Juparuxsapxarakïnwa: “Diosanjaqipaxakaruwpurini”sasa.

8ReyejjHazaelchacharojjsänwa:Amparamampmä regaloaptʼasim,ukatDiosanjaqepampijikisim,ukatsti Tatiturjisktʼam:“¿Akausutwaliptjjaristti?”

9UkatHazaelchachaxjuparkatuqiriwsaräna,Damasco markankirtaqesumayänakapatpusitunkacamellonak aptʼasisawnayraqataparsaytʼasisinsäna:“Siriamarkankir Benhadadreyiwjumanukarkhitanitu,akhamsasa:“¿Aka usutqullatäxäti?”

10Eliseostijuparuxsänwa:Sarxam,juparsam:‘Jumaw waliptasma’sasa,ukampisTatituxuñacht'ayituw chiqpachapuniwjiwañapasasa

11Ukatstip'inqasiñapkamawuñnaqapsayt'ayasïna

12Hazaelastisarakïnwa:¿Kunataraktatajajj jachpachasti?Jupastisarakïnwa:Nayaxyattwakunajan walinaktixjumaxisraelitanakarlurkätaukxa,jupanakan ch'amanutanakapninampiwphichhantäta, waynanakaparusespadampiwjiwayäta,wawanakaparus t'unjäta,usurïpkiukawarminakarusch'iyjätasasa

13Hazaelastisarakïnwa:Ukampis,¿kunasuywatamax anukïpacha,akajach'aluräwilurañapatakixa?Eliseosti sarakïnwa:Tatituwuñacht'ayituSiriamarkan reyipäñamatakisasa.

14UkatstiEliseotsarxasaxuywiripanukarsaräna. Juparustisänwa:¿KunsaEliseojjsistamjja?Jupasti sarakïnwa:Jupawnayarojjsituwa,waliptaskätawa sasa.

15Qhipürusti,mäthiyatelaaptasinumaruwch'allt'äna, ukatstiajanuparch'allt'äna,ukhamatjiwañapkama

16KunapachatïAcabchachanJoramyokapajjIsrael markanreyipäjjänaukhajja,JosafatchachajjJudámarkan reyipäjjänwa,ukhawJudámarkanJosafatreyinJoram yokapajjapnaqañqalltäna

17Jupaxkimsatunkapayanmaraniwapnaqañqalltäna JupastillätunkamarawJerusalénmarkanapnaqäna.

18Israelanreyinakanthakiparjamawsarnaqäna,Acab chachanutaparjama,Acabchachanphuchapax warmipänwa.

19UkampisTatituxjaniwJudámarkart'unjañmunkänti, Daviduywataparlayku,kunjämtixjuparmäqhanachurañ arsuwaykataynaukhama.

20JupanurunakapanstiEdommarkaxJudámarkan amparapatsayt'asisawmäreyirutt'ayapxäna

21UkatstiJoramchachaxZairmarkaruwsaräna,taqi carronakapampi,arumawsartasinxa,juparmuyuntapkiuka edomjaqinakampiru,carronakanp'iqinchirinakapampix nuwjapxäna.

22UkampisEdommarkaxJudámarkanamparapat jichhürkamawkutkatasiwayxiUkatxaukapachparakiw Libnamarkaxkutkatasïna.

23Joramchachansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, ¿janitJudáreyinakancrónicaslibropanqillqatäki?

24Joramchachastinayraawkinakapampchikawjiwxäna, ukatstiDavidanmarkaparuwimt'apxäna

25AhabchachanJoramyokapaIsraelmarkantunkapayan maraapnaqkänaukhawJudámarkankirJoramreyin Ocozíasyuqapaxapnaqañqalltäna

26OcozíasreyixpätunkapayanmaranirakïnwaJupasti mämarawJerusalénmarkanapnaqäna.TaykapastiAtalias satänwa,jupastiIsraelmarkanOmríreyinphuchapänwa

27UkatstiAcabchachanutapanthakiparuwsaräna,Tatitun nayraqatapansajanwalinaklurarakïna,Acabchachan utapanyuqapänwa

28UkatstiAcabchachanJoramyokapampchikawRamotGalaadmarkanSiriamarkanHazaelreyimpnuwasiñatak saränaSirionakaxJoramchacharuwusuchjapxäna 29JoramreyejjJezreelmarkaruwkuttʼjjäna,kunapachatï SiriamarkanHazaelreyimpinuwaskänaukhajjRamá markansirionakajjusuchjasipkänaukanakatqollatäñataki JudáorakenJoramreyinOcozíasyokapasti,Ahabchachan JoramyokaparuñjiriwJezreelmarkarsaräna,usutätap layku

9JAQTHAPI

1Eliseoprofetastiprofetanwawanakapatmayniruw jawsäna,ukatstisänwa:Lomomchint'asim,ukatstiaka aceitecajaamparamarapt'asisinRamot-Galaadmarkar saram.

2Ukarpurisasti,NimsichachanJosafatyokapanJehú yokaparuñtasim,ukatstijilanakapataypitwasartayañama, ukatstimäutamanqharuwirpañama

3Ukatstiukaaceitecajaaptasinp'iqiparwarxatasin sapxam:‘Tatitoxakhamsiwa:“Israelmarkan reyipäñapatakiwajlliwaysma”sasaUkatstipunku jist'arasint'ijtxapxam,janqhiparapxamti

4Ukawaynasti,profetawaynasti,RamotGalaad markaruwsaräna

5Jesusarpurinkänaukhajja,ejercitopanjilïrinakapajj qontʼatäsipkänwaJupastisarakïnwa:Capitan,mä luräwiwutjitusasaJehúchachastisänwa:¿Taqi jiwasatkawkïris?Jupastisarakïnwa:Jumaruwcapitan! 6UcatstisartasinutarmantänaUkatstip'iqiparuwaceite warxatasinsäna:“IsraelanTatitDiosapaxakhamsiwa: “NayawTatitunmarkapxaruxreyitutt'aysma”sasa.

7UcampisAcabuywirimanutaparuwjiwarayäta,nayajj profetanakanwilapsa,Tatitunyanapirinakapanwilapsa Jezabelwarminamparaparkutt'ayañataki.

8Acabchachanutapajjtaqpachawtʼunjatäni,nayajjAcab reyinpirqartuktʼirjaqerusa,Israelmarkanjistʼantatjaqerus tukjarakïwa.

9Acabchachanutapjja,NabatchachanJeroboamyokapan utaparjama,AhíaschachanBaasayokaparuñtasitalurarakï 10AnunakaxJezreeluraqinJezabelmarkaruw manq'antapxani,janiwkhitisimt'añapakitiUkatstipunku jist'arasawjaltxatayna

11UcatstiJehúchachajjuywiripanesclavonakapar jak'achasisinjja,maynejjsänwa:¿Taqejjwalikïsquiti? ¿Kunatsaakalocojaqejjjumarjutäna?Jupanakasti sarakïnwa:Jumanakaxuñt'apxtawaukajaqiru, parlatapsasasa

12Jupanakastisapxarakïnwa:K'ariwa;jichhax yatiyapxita.Jupastisarakïnwa:Ukhamparlitu:‘Tatitojj akhamsiwa:“Israelmarkanreyipatakajlliwaysma”sasa 13Ukatstijank'akiwsapamayniisipaptasinescaleran manqhaparuchapxäna,trompetanakphust'asastisapxänwa: “Jehúreyixa”sasa

14UkatstiJosafatchachanJehúyokapajjNimsichachan yokapajjJoramcontramäamtarpurïna.(Joramchachasti GalaadmarkanRamotGalaadmarkampi,Israelmarkampi, SiriamarkanHazaelreyiplaykuwuñjäna

15UcampisJoramreyejjJezreelmarcanjja,Siriamarkan Hazaelreyimpinuwasipcänucausuchjatanakapat qollatäñataquiwJezreelmarcankuttʼanjjäna)UcatJehú chachajjsäna:“Jumanakatïamuyapjjätajja,jankhitis Jezreelmarkaryatiyirsarjjapjjamti,janirakqhespipjjamti” sasa.

16UkatstiJehúchachajjmäcarrotsarasawJezreelmarkar saränaJoramchachastiukanwaikiskänaJudáuraqin OcozíasreyistiJoramukaruñjiriwsaraqanïna 17Jezreelmarkantorrepatjjanmäuñjiriwsaytʼatäskäna, jupastiJehúchachantamaparuñjasajjsänwa:“Mätama uñjta”sasaJoramchachastisarakïnwa:Mäcaballotsarir jaqirirpxatam,ukatjupanakarkatuqirikhithapxam,jupasti sapxpan:“¿Sumankañäpachati?” 18Ukatstimäjaqiwcaballotsarasinjuparkatuqirsaräna, akhamsasa:“Reyejjakhamsiwa:“¿Sumankañäpachati?” UcatstiJehúchachajjsänwa:¿Kunsajumajj sumankañampilurtajja?nayaqhipäxarukutt’ayañamawa. Ukuñjiristisarakïnwa:Qhitaxjupanakanukarjutäna, ukampisjaniwkutt'anxäntisasa

19Ukatsticaballotsarirpayïrjaqiruwkhithäna,jupasti jupanakarjak'achasisinakhamsänwa:Reyixakhamsiwa: “¿Sumankañäpachati?”UcatstiJehúchachajjsänwa: ¿Kunsajumajjsumankañampilurtajja?nayaqhipäxaru kutt’ayañamawa.

20Ukuñjiristisarakïnwa:Jupajjjupanakarjutasinjja, janiwkutt'anjjäntiJupajjwalicoleratautoapnaqi 21Joramchachastisänwa:Wakicht'asipxamsasa. UkatcarropasawakichtʼatäjjänwaIsraelanJoramreyimpi, JudámarkankirOcozíasreyimpistisapamayniw carronakapanmistunipxäna,ukatstiJehúsatchacharuw nuwasirsarapxäna,JezreelNabotchachanuraqipanjupamp jikisipxäna.

22JoramchachajjJehúchacharuñjänaukhajja,akham sänwa:“¿Jehú,¿sumankañati?”Jupastisarakïnwa: ¿Kunasumankañasutjani,Jezabeltaykamanq'añu luräwinakapasa,layqañanakapaswaljanixa?

23Joramchachastiamparanakapkutt'ayasawjaltxasin Ocozíasarsäna:Ocozías!

24JehúchachastichʼamapampiwmäarcoaptasinJoram chacharojjamparanakaptaypitjawqʼjäna,ukatstiflechajj chuymaparuwmistunïna,ukatsticarroparuwchhaqtjjäna.

25UcatstiJehúchachajjBidcarcapitanaparojjsänwa: “JezreelitaNabotchachanoraqeparaptasinjaqunumjjam, nayampjumampAcabawquipanarcasincaballot sarapcäyätaucapachastiTatituxakaq'ipipapt'ayätauk amtasim

26NayajjqharürojjNabotchachanwilapsa,yoqanakapan wilapsauñjtwa,sasawTatituxsarakiNayastiaka platompiwkutt'ayapxäma,sasawTatituxsarakisasa JichhastiTatitunaruparjamawjuparkatuntasinuraqir jaquntapxamsasa

27JudámarkanOcozíasreyipajjukuñjasajja,huertankir utathaknamjaltjjäna.Jehúchachastijupararknaqasaw säna:Ukacarronjawq'jasimsasaUkatGurmarkar makhatañhorasanwaukhamlurapxäna,ukamarkaxIbleam jakʼankiwa.UcatstiMeguidómarkaruwjaltjjäna,ukanwa jiwjjäna

28UywatanakapastimäcarrotJerusalénmarkaruw irpapjjäna,Davidanmarkapannayraawkinakapampi sepulturaparuwimtʼapjjäna

29AhabchachanJoramyokapatunkamayanmara apnaqañtukuyatatsti,OcozíasreyixJudámarkanapnaqañ qalltäna

30JehúchachajjJezreelmarkarpurinkänaukhajja, Jezabelajjukistʼäna.ukatstiajanuparpintasawpʼeqep qarjäna,ukatmäventanaruwuñtäna

31Jehúchachajjpunkunmantaskänaukhajja,akhamsasaw säna:“¿Zimrichachajjuywiriparjiwayirjaqejj sumankänti?”

32Ukatstiventanaruwajanupaytäna,akhamsasa: ¿Khitisnayanchikäski?khiti?Ukatstipäjanukaxkimsa eunuconakawjuparuñch'ukipxäna

33Jupastisarakïnwa:JanukupxamsasaUcatsti jaqonukupjjäna,wilapatmäjukʼaperqaru,caballonakaruw chʼalljjtayasïna,jupastikayumpiwtaktʼäna

34Utarmantasinsti,manq'asumarakïnwa,sarakïnwa: Akamaldecitwarmiruñjirsarapxam,ukatimt'apxam, reyinphuchhapawasasa

35Imt'iriwsarapxäna,ukampisjaniwjuk'amp jikxatapkänti,p'iqipsa,kayunakapasa,amparanakapat sipansa

36Ucatjupanacajjwasitatjutasinjuparyatiyapjjäna Jupastisarakïnwa:AkaTatitunarupawa,tisbmarkankir Eliasuywatapatuqiarsüna:“Jezreeluraqinstianunakaw Jezabelchachanaychapmanq'antapxani.

37JezabelanjiwatcuerpopajjJezreelcheqankirpampan wanunakjamawtukuniUkhamatjansapxañapataki:“Akax Jezabelawa”sasa

10JAQTHAPI

1AcabreyejjSamariamarkanjjapaqallqtunka yoqallquïnwaJehúchachastimäcartaqillqäna,Samaria markaru,Jezreelmarkanjilïrinakaparu,Acabchachan wawanakaparuywirinakaru

2Akacartajjjumanakarpurinkipanjja,uywiriman yoqanakapajjjumanakampchikäsipkpan,carronaka, caballonaka,mäcercomarka,armaduranakasutjarakiwa

3Uywirimanyuqanakapatsumauñnaqt'ani,suma uñnaqt'anwawanakapuñt'asim,ukatstiawkipantronopar qunt'ayañamawa,uywirimanutapatakisnuwasim 4Jupanakastiwalaxsarapxäna,ukatsapxarakïnwa: Uñtapxam,päreyinakaxjaniwjupannayraqatapan sayt'atäpkänti

5Utanuñjiri,markaapnaqiri,jilïrinaka,wawanakar uywirinaka,Jehúukarkhithapxänaakhamsasa:“Nanakax jumanyanapirinakamäpxtwa,taqikuntixjumaxsapkätauk lurapxämajaniwkhitireyirusutt'aykäti,kunatixjumatakix askïkiukluramsasa.

6Ukatstipayïrkutinmäcartaqillqäna,akhamsasa: “Jumanakatixnayankapxäta,nayanarunakajsaist'apxätaxa, uywirimanwawanakapanp'iqinakapapthapipxam, qharürustiJezreelmarkarjutapxam”sasaReyin wawanakapasti,paqallqtunkajaqinakäpxänwa,uka markanjach'ajaqinakampchika.

7Ukacartajjjupanakarpurinkänaukhajja,reyin yoqanakaparojjpaqallqtunkajaqeruwjiwayapjjäna, pʼeqenakapcanastanakaruchasawJezreelmarkar khitapjjarakïna

8Mäyatiyiriwjutasinjuparyatiyäna:Reyin wawanakapanp'iqinakapapanipxisasa.Jupasti sarakïnwa:Pämontónukarmantañawjaru,alwakama sasa

9AlwatstiJesusaxmistusawsayt'asisintaqijaqinakarsäna: Jumanakaxaskijaqinakäpxtawa

10Jichhastiyatipxam,TatitunAcabchachanutapat parlkänaukaarunakxajaniwkunasakauraqiruxjaltkaniti, TatituxkuntixElíasuywatapatsiskänuklurawayi

11JehúchachajjJezreelmarkanAcabchachanutapat jiltʼirinakaru,taqejachʼajaqenakaparu,wilamasinakaparu, sacerdotenakaparusajiwayarakïnwa

12UkatstisartasinSamariamarkaruwsarxänaUkatthakin ñik'utkhuchhuñutankkänaukhama.

13JehúchachajjJudámarkanOcozíasreyinjilanakapamp jikisisajjakhamsänwa:“¿Khitinakäpjjtajja?”Jupanakasti sapxarakïnwa:NanakaxOcozíaschachan jilanakapäpxtwaukatstireyinwawanakapar,reinan wawanakapararuntt'añatakiwsarapxta.

14Jupastisarakïnwa:JaktayapxamsasaUkatstipusi tunkapayanjaqiruwjakkirapxarupxäna,ukatstipusitunka payanjaqiruwjiwayapxäna.janirakiwkhitirus jaytanukkänti

15Ukatukachiqatsarxasaxa,RecabchachanJonadab yokaparuwjuparkatuqirjutaskiruñjäna,ukatstiaruntäna, akhamsasa:¿Chuymamaxchiqati,kunjämtix chuymaxaxchuymamampixsiskiukhama?Jonadabreyejj sänwa:Ukhamawasasa.Ukhamächixa,amparam churapxita”sasaUkatstiamparapchuräna;ucatsti carroruwjuparirpapjjäna

16Jupastisarakïnwa:Nayampchikjutam,Tatitur munasitaxuñjirisasaUkatwacarropar sarjjayapjjarakïna

17Samariamarkarpurisasti,SamarianAcabchachan qhiparirinakaparjiwayañkamawjiwayäna,TatituxEliasar siskänaukarjama.

18UcatstiJehúchachajjtaqejaqenakartantachthapisaw säna:“AcabreyejjBaaldiosarmäjukʼaserviwayi UcampisJehúchachajjwaljuparservini”sasa.

19JichhastiBaalchachantaqpachprofetanakaparu, taqpachyanapirinakaparu,taqpachsacerdotenakaparu jawst'apxita.jankhitispist'panti,Baaldiosaruxmäjach'a sacrificiolurañawutjitu;khititixpist'kiukaxjaniw jakkanitiUkampisJehúchachajjjanamuytʼasisawuk luräna,ukhamatBaaldiosaryupaychirinakartukjañataki.

20Jehúchachastisänwa:Baaldiosatakmäjach'a tantachäwyatiyapxamsasaUkatjupanakaxuk yatiyapxäna.

21UcatstiJehúchachajjtaqeIsraelmarkaruwkhitäna, Baaldiosaryupaychirinakastitaqeniwjutapjjäna,janirakiw khitisjanjutkänti.UcatstiBaalchachanutapar mantapjjänwaBaaldiosanutapastimächiqatyaqhachiqar phuqhantatänwa

22UkatstiJesusaxisiuñjirjaqiruxsänwa:Baaldiosar yupaychirinakatakisinakapanipxamsasaUcatsti jupanacarojjisiapsüna

23UkatstiJehúchachampi,RecabchachanJonadab yokapampixBaaldiosanutaparsarapxäna,ukatstiBaal diosanyupaychirinakaparuxsapxänwa:Uñtapxam, jumanakampchikajaniwkhitisTatitunluqtirinakapax utjkaniti,janukastiBaaldiosaryupaychirinakakiwutjani

24Jupanakastisacrificionakluqtañataki,nakt'ayat sacrificionakloqtañatakmantapkänaukhajja,Jehúchachajj paqallqtunkajaqenakanqanuttʼayäna,akhamsasa: “Jumanakanamparamarapanipktaukajaqenakatmaynitï qhespispaukhajja,khititejjantutkaniukajja,jupanjakañap laykuwjakañapa”sasa

25Nakt'ayatwaxt'äwinakluqtañtukuyxänaukhaxa,Jehú chachaxguardianakaru,capitananakaparuwsäna: Mantapxam,jupanakarjiwayapxam;jankhitismistunpan Ukatstiespadampiwjiwayapxäna;guardianakasa, jilïrinakapampistijupanakaruxalisnukupxäna,ukatstiBaal chachanutaparsarapxäna

26UkatstiBaalchachanutapatidolonakapsusaw phichhantapxäna.

27UkatstiBaaldiosandiosapt'unjapxäna,Baaldiosan utapsat'unjapxäna,ukatjichhürkamawukautar tukuyapxäna

28UkhamatwaJehúchachajjBaaldiosarojjIsraelmarkat tukjäna.

29UkampisNabatchachanJeroboamyokapan juchanakapatjja,Jehúchachajjjaniwjupanakatjitheqkänti, mäarunjja,Betelcheqankirqorivacaqallunakatsa,Dan cheqankirvacaqallunakatsajaniwsarjjänti

30UcatTatitojjJehúchacharojjsänwa:Jumajjnayan nayrajjantaqekuntïcheqäkiukwalurtajja,Acabchachan utaparustaqekuntïchuymajanutjkänaukarjamlurtajja, pusimaratjutirwawanakamajjIsraelantronopan qontʼatäpjjaniwa.

31UcampisJehúchachajjjaniwtaqechuymaIsraelanTatit Diosanleyiparjamsarnaqañistʼkänti,Jeroboamchachan juchanakapatjjajaniwjitheqkänti,jupajjIsraelmarkar jucharuwtukuyäna

32UkaurunakanstiTatituxisraelitanakarjisk'achañ qalltäna,HazaelchachastiIsraelmarkantaqpach uraqinakaparuwatipjäna

33Jordánintijalsutuqiruxa,Galaaduraqi,Gadita, Rubenita,Manasetauraqi,Aroeruraqitpacha,Arnónjawira jak'a,Galaad,Basán

34JichhastiJehúchachansarnaqäwinakapasa,taqi luratanakapasa,taqichʼamapasa,¿janitIsraelmarkan reyinakapansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

35UkatstiJehúchachaxnayraawkinakapampchikaw jiwxäna,Samariamarkaruwimt'apxänaJoacazyuqapaw jupanlantiapnaqäna

36JehúchachajjSamariamarkanIsraelmarkaapnaqkäna ukajjpätunkallatunkanmaranakawutjäna

11JAQTHAPI

1OcozíaschachanAtaliasataykapaxwawapanjiwatap uñjasaxsartasinxtaqpachreyinwawanakapart'unjäna.

2UcampisJoramreyinphuchapajjJoramreyin phuchapawa,jupastiOcozíaschachanJoásyokaparuw katuntäna,reyinjiwayatäpkänaukayoqanakapat lunthatasïnaJuparusimantatuñjiripampixAtaliawarmin ikiñutaparuwimantapxäna,ukhamatjanjiwayatäñapataki 3JupastisuxtamarawTatitunutapanimantatäskäna. UcatstiAtaliajjorakenjjareyëjjänwa

4PaqallqürimarastiJoiadaxpatakpatakjilïrinakaruw khithäna,jilïrinakampi,guardianakampi,Tatitunutapar irpanipxañapataki,jupanakampchikamäarust'äwi lurapxäna,Tatitunutapanjupanakatjuramentolurapxäna, reyinyuqapatjupanakaruñacht'ayarakïna.

5Ukatstijupanakaruxakhamsasawsäna:Akham lurapxätaKhitinakatixsábadourunmantapkiukanakatxa kimsatxmayniwreyinutapuñjirinakäpxäta.

6Kimsïrt'aqaxSurpunkunutjani;Kimsïrt'aqax uñjirinakanqhipäxapanpunkunkiwa,ukhamarakiwuta uñjapxäta,ukhamatjant'unjatäñapataki.

7Khitinakatixsábadourunsarapkiukanakatpächikataniw Tatitunutapreyinuñjasipxani.

8Ukxarustireyiruwmuyuntapxäta,sapamayniw armanakapapt'atmuyuntapxäta,khititixukachiqarpurinki ukaxjiwayatäpan

9PatakpatakjilïrinakajjkunjämtejjJoiadásacerdotejj siskänaukarjamawlurapjjarakïna,sapamayniwsábado urunmantanipkänaukachachanakaparirpapjjäna, sacerdotejjJoiadásacerdoteruwpuripjjäna

10SacerdotejjpatakpatakjilïrinakaruwDavidreyin lanzanakapsa,escudonakapsachuräna,Tatituntemplopan utjkänaukanaka

11Ukaguardianakajjsapamayniwarmanakapaptʼat saytʼatäsipkäna,reyinmuytasa,templonkupïresquinapat templonchʼeqaesquinapkama,altarampitemplojakʼan saytʼatäsipkäna

12Ukatstireyinyoqaparuwirpsuwayäna,ukatsticoronap uchasïna,ukatstiarst'äwipchurarakïna.Ucatstireyiruw utt'ayapjjarakïna,juparustiajllipjjänwa;Jupanakasti amparanakapt'axllirt'asipxäna,sapxarakïnwa:Diosax reyirqhispiypansasa.

13Ataliaxguardiananakanjach'ajach'atukuñapist'asax Tatituntemploparuwjaqinakanukarsaräna

14Ukxarusti,reyixmäpilarjak'ansayt'atäskäna, kunjämtixmunkiukhama,p'iqinchirinakasa,trompeta phust'irinakasreyinjak'apansayt'atäskäna,taqiuka markankirinakaxwalikusisitawtrompetanakphust'apxäna

15UcampisJoiadásacerdotejjpatakpatakcapitanacarojj ejercitopanjilïrinakaparojjsänwa:Khititejjjupar arquiquiucajjaespadampijiwayapjjamsasaSacerdotejj akhamsänwa:“JanTatitunutapanjiwayatäpan”sasa 16Jupanakastiamparanakapluqxatapxäna.Caballonakajj reyinutaparmantapkänaukathaknamsaraskäna,ukanwa juparjiwayatäjjäna

17JoiadastiTatitumpi,reyimpi,markampimäarust'äwi luräna,Tatitunmarkapäpxañapatakireyimpimarkampi chika

18UraqpachankirjaqinakaxBaalchachanutapar mantapxäna,ukatstit'unjapxänaaltaranakapasa, idolonakapasaq'alat'unjapxäna,ukatstiBaalchachan sacerdoteMatánsatchacharuwaltaranaknayraqatan jiwayapxänaSacerdotestiTatitunutapuñjirinakutt'ayäna 19Ukatstipatakpatakjilïrinakaru,capitananakaru, guardianakaru,taqiukamarkankirjaqinakarkatuntayäna.

UcatstireyiruwTatitunutapatirpanipjjäna,ucatsti guardianapunkutoqewreyinutaparpuripjjänaUcatsti reyinakantronopanwaqontʼasïna.

20Uraqpachankirjaqinakaxwalkusisipxäna,markax amukiwtukusxäna,reyinutapjak'anstiAtaliaruw espadampijiwayapxäna.

21Joásachachajjapnaqañqalltänaukhajja,paqallq maranïjjänwa

12JAQTHAPI

1JehúchachajjpaqallqmaraapnaqkänaukhawJoás chachajjapnaqañqalltänaPusitunkamarawJerusalén markanapnaqänaTaykapastiBeersebamarkankirZibías satänwa.

2JoásachachajjTatitunnayraqatapankunatïwalïkiuk luräna,Joiadásacerdotejjyatichkänaukaurunaka 3Ukampisjach'achiqanakaxjaniwapaqatäkänti,jaqinakax sacrificionakluqtasipkakïnwa,jach'achiqanakanincienso phichhantapxarakïna.

4Joáschachastisacerdotenakaruwsäna:Tatitunutapar katuntatäkiukaqollqe,sapamayninqollqepa,sapamaynin qollqepa,mayninchuymaparTatitunutaparapaniñapa

5Sacerdotenakaxsapamayniuñt'atjaqinakapt'asipxpan, utanp'akjatanakapaskichapxpan,kawkhantixp'akjatäkiuk askichapxpan

6Joásreyinpätunkakimsaqallqunmaraapnaqkäna ukhaxa,sacerdotenakaxjaniwutanp'akjatanakap askichapkänti.

7UkatJoásreyejjJoiadásacerdoteru,mayni sacerdotenakarusjawsasawjupanakarsäna:¿Kunatsa utanpʼakjatanakapjanaskichapkta?jichhaxjaniwjuk'amp uñt'atjaqitqullqikatuqxapxätati,janukastiuta p'akjatanakatkatuyapxamsasa

8Sacerdotenakajjjaniwmayampsajaqenakatqollqe katoqañmunapkänti,janirakiwutanpʼakjatanakapsa askichapjjañapäkiti

9UcampisJoiadásacerdotejjmäcajaaptasintapaparmä p'iyauchatayna,ukatstialtarjak'aruwuchatayna,Tatitun utaparmantañkama,kupitoqeru,punkuuñjir sacerdotenakajjTatitunutaparapanipkänaukaqollqeruw uchapjjäna.

10Ukacajanwaljaqollqeutjatapuñjasajja,reyin escribapampi,jilïrsacerdotempiwsarapjjäna,ukatsti bolsanakaruchasisawTatitunutapanjikjjataskänauka qollqenakyatiyapjjäna

11UkxarustiTatitunutapuñjirinakanamparaparuwqullqi churapxäna,ukatstiTatitunutapirnaqircarpinteronakaru, utaluririnakaruwchurapxäna

12Ukatstialbañilluririnakaru,qalakhuchhurinakaru, lawanakalañataki,k'uchiqalanakalañataki,Tatitunutapan p'akjanakapaskichañataki,ukhamaraktaqikunatixuta askichañatakwakicht'atäkiukanakataki.

13UkampisTatitunutapatakixjaniwqullqitlurat manq'añanaka,q'añunaka,t'ant'anaka,trompetanaka,quri vasonaka,niqullqitluratvasonakasTatitunutaparapanipki ukaqullqitluratäkänti

14Ucampisjupanakajjtrabajirinakaruwchurapjjäna, Tatitunutapsaaskichapjjarakïnwa.

15Jupanakastijanirakiwkhitinakatïirnaqirjaqinakar churañatakqullqichurapkänaukajaqinakampchikachasiñ munapkänti.

16Juchaluratatqullqimpi,juchatqullqimpixjaniwTatitun utaparapantatäkänti,sacerdotenakanutapawa

17SiriamarkankirHazaelreyisti,Gatmarkampnuwasïna, ukatstiJerusalénmarkarmakhatañatakiwsayt'asïna

18JudámarkanJoásreyipaxJosafat,Joram,Ocozíasnayra awkinakapanqullanyänakapapt'asisawTatitunutapan yänakapan,Jerusalénreyinutapanutjkiukaqullan yänakampi,SiriamarkanHazaelreyiparapayäna 19Joásansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa,¿janit Judáreyinakansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

20Ukxarustiuywatanakapawsartasisinmäamtar puripxäna,ukatJoásaruxjiwayapxäna,MilomarkanSila satchiqarsaraqasinxa

21SimeatchachanJozacaryokapa,Somerchachan Jozabadyokapa,juparjawq'jasawjiwarapxäna.Davidan markapanawkinakapampiimt'apxäna,Amasíasyuqapaw jupanlantiapnaqäna

13JAQTHAPI

1JudámarkanAcozíasreyinJoásyuqapaxpätunka kimsaqallqumaraapnaqkänaukaqhipatsti,Joacazyuqapax IsraelmarkaruwSamariamarkanapnaqañqalltäna,ukat tunkapaqallqunmarawapnaqäna.

2JupastiTatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,Nabat chachanJeroboamyokapanjuchanakaparjamawsarnaqäna, jupastiIsraelmarkarjucharuwtukuyänajaniwukachiqat sarxänti

3TatituxIsraelmarkaruxwalpuncolerasïna,Siriamarkan Hazaelreyinamparaparuwkatuyäna,HazaelchachanBenhadadyuqaparuwtaqiurunakkatuyäna

4JoacazreyejjTatituruwachikt'asïna,Tatitustijuparojj ist'änwa,Israelant'aqhesiyatapuñjasa,Siriamarkan reyipajjt'aqhesiyataplaycu

5(UkatstiTatituxisraelitanakaruxmäqhispiyirichuräna, ukhamatjupanakaxsirionakanamparapatmistxapxäna.

6UkampisJeroboamchachanutapanjuchanakapatjaniw jithiqtkänti,jupastiIsraelmarkarjuchañchatayna,jan ukastiukanwasarnaqapxäna.

7JanirakiwJoacazchacharuxukamarkankirjaqinaktaypit jaytkänti,janukastiphisqatunkacaballotsaririnaka,tunka carronaka,tunkawaranqakayuksaririnaka;Siriamarkan reyipajjjupanacarojjt'unjänwa,laq'aruñtatawjawq'jäna

8Joacazreyinsarnaqäwinakapa,taqiluratanakapasa, ch'amapasa,¿janitIsraelmarkanreyinakancrónicas libropanqillqatäki?

9Joacazreyejjnayraawquinacapampiwikipjjäna.Samaria markaruwimt'apxäna,Joásyuqapawjupanlantiapnaqäna

10JudámarkanJoásreyinkimsatunkapaqallqunimara apnaqkänaukhawJoacazchachanJoásayuqapaxIsrael markarapnaqañqalltäna,ukattunkasuxtanmaraw apnaqäna

11Tatitunnayraqatapanjanwalinaklurarakïna.Nabat chachanJeroboamyokapantaqijuchanakapatjaniw jithiqtkänti,jupastiIsraelmarkarjuchartukuyäna

12Joáschachansarnaqäwinakapsa,taqikunanaktïJudá markanAmasíasreyimpinuwaskänaukanaksa,¿janitIsrael markanreyinakapansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

13Joasastinayraawkinakapampchikawikirïna. Jeroboamastitronopanqunt'atäskäna,JoásastiIsrael markanreyinakapampchikaSamariamarkanimt'atäxänwa 14Eliseoxusuntatawjiwxäna.IsraelanJoásreyipastijupar jak'achasisinjach'ajach'atukusawsäna:“Awkixa,awkixa, Israelancarropampi,caballotsaririnakampi”sasa 15Eliseostijuparuxsänwa:Arco,flechaapt'asimsasa. Ukatstiarco,flechanakapt'asïna

16UkatstiIsraelanreyiparuwsäna:Amparamarco patxaruuchasimsasa.Jupastiamparapluqxatäna, Eliseostireyinamparanakapluqxatäna

17Jupastisarakïnwa:Intijalsutuqirventana jist'arapxamsasa.Ukatjupaxjist’ararakïnwa.Ucatsti Eliseojjsänwa:DisparosasaUkatjupax ch’axwantänaJupastisarakïnwa:Tatitunqhispiyiri flechapa,Siriamarkatqhispiyañflecha,jumawAfec markansirionakartukjäta,jupanakartukjañkamasasa

18Jupastisarakïnwa:Flechanakapt'asipxamsasa Ukatjupanakaruxirpxaruwayäna.UkatstiIsraelan reyiparuwsäna:Uraqirjawq'jamsasaKimsakutiw jawq'jäna,ukatqhipararakïna

19Diosanjaqepajjjupatakcolerasisawakhamsäna: “Phisqajanukajjsojjtakutijawqʼjañawwakisïnaukatsti Siriamarkartukjañkamawatipjayäta,jichhastikimsa kutikiwSiriamarkarnuwantäta”sasa

20Eliseostijiwxänwa,imt'apxarakïnwaUkat moabitanakantamanakapawukaoraqerkatuntapjjäna,uka marajjmaranpurinkänaukhawa.

21Mäjaqirimt'asipkänukkhasti,mätamajaqinak uñjapxänaukatstiEliseonsepulturaparuwukajaqir jaquntapxäna,ukatstiEliseonch'akhanakapllamkt'asax jaktxäna,ukatstisayt'asïna

22UcampisSiriamarkanHazaelreyipajjJoacazreyejj Israelmarcarojjtʼaqhesiyataynawa

23Tatituxjupanakatkhuyapt'ayasïna,jupanakat khuyapt'ayasïnwa,jupanakaruxrespetarakïna, Abrahamampi,Isaacampi,Jacobampiarust'äwiplayku,

janiwjupanakartukjañmunkänti,janirakiwjupanakarux nayratapanukuñmunkänti.

24SiriamarkanHazaelreyipajjjiwjjänwaBenhadad yuqapawjupanlantiapnaqäna.

25JoacazchachanJoácazyokapasti,Benhadadsatchachan amparapatmayampaptʼasïna,kawkïrmarkanakatïJoacaz awkipanamparapatguerranaptʼaskänaukanakjjaKimsa kutiwJoásachachaxjawq'jäna,Israelmarkan markanakapsakutt'ayarakïnwa

14JAQTHAPI

1IsraelmarkanJoacazreyinJoásyuqapa,payïrmara apnaqkänaukaqhepatjja,JudámarkanAmasíasyokapaw apnaqäna

2Jupajjpätunkaphesqanimaranïkänaukhawapnaqañ qalltäna,ukatpätunkallätunkanmarawJerusalénmarkan apnaqänaTaykapastiJerusalenankirJoadánsatänwa

3JupastiTatitunnayraqatapankunatixaskïkiukluräna, ukampisjaniwDavidawkipjamlurkänti

4Ukampisjach'achiqanakaxjaniwapaqatäkänti,jaqinakax sacrificionakluqtapxäna,inciensonakhantapxäna.

5Reyinamparapanutt'ayatäxänaukkhasti,awkipreyir jiwayiruywatanakaparuwjiwayäna

6Jiwayirinakanwawanakaparuxjaniwjiwaykänti, kunjämtixMoisesankamachinqillqatapanqillqatäki ukhamarjama,Tatituxakhamsiwa:“Janiwawkinakax wawanakaplaykuxjiwayatäpkaniti,janirakiwwawanakas awkinakaplaykujiwayatäpkaniti”sasaukampissapa mayniwjuchapatjiwayatäni

7JupajjEdommarkatakejjtunkawaranqajaqeruw jiwayäna,ukatstiSelamarkaruwnuwasïwirkatuntäna, jichhürkamastiJocteelsutimpiwsuticharakïna

8UkatAmazíasaxIsraelmarkanreyipaJoácazyokapar khithäna,jupastiJehúchachanJoacazyokapanyuqapawa, akhamsasa:“Jutam,maynitmaynikamuñkatasipxañäni” sasa.

9IsraelanJoásreyipastiJudámarkanAmasíasreyiparuw khitäna,akhamsasa:“Líbanomarkanutjkänaukachʼaphix Líbanomarkankircedrosatquqaruwkhitäna,akhamsasa: “Phuchamaruxwawajaruwwarmirchurta”sasa

10ChiqpachansajumaxEdommarkaruwatipjtaxa, chuymamastijach'araptaraktamxa,jach'ajach'a tukuñamataki,utanqhiparañamataki,¿kunatsajanwalinak lurañamatakch'amachasisma,jumampi,Judámarkampis liwxatañamataki?

11UkampisAmazíasajjjaniwistʼañmunkäntiUcatwa IsraelanJoásreyipajjsaräna.JudáuraqinAmazías reyimpistiBet-semessatchiqaruwuñkatasipxäna,uka markaxJudámarkankiwa

12JudámarkaxIsraelmarkanayraqatanjuk'ampjan waliruwpuriyäna.sapamayniwcarpanakaparjaltxapxäna.

13IsraelmarkanJoásreyisti,JudáreyiAmasíasreyiruw Bet-semesmarkarkatuntäna,jupastiOcozíaschachanJoás yokapanyokaparuwirpxaruwayäna,ukatstiJerusalén markaruwpurinïna,Efraínpunkutesquinapunkukama, pusipatakmetronakkama.

14Ukatstitaqiquri,qullqi,Tatitunutapanutjkiukayänaka, reyinutapanutjkänaukayänaka,rehenjaqinakapt'asisaw Samariamarkarkutt'xäna.

15Joásreyinsarnaqäwinakapsa,chʼamapampi,Judá markanAmasíasreyipampinuwaskänaukanakasa,¿janit

Israelmarkanreyinakapansarnaqäwinakapqillqat qillqatäki?

16Joáschachastinayraawkinakapampchikawjiwxäna, ukatIsraelanreyinakapampchikaSamariamarkan imt'atäxänwa.Jeroboamyuqapawjupanlantiapnaqäna.

17JudámarkankirJoásreyinAmasíasyokapajjtunka phesqanimarawjakäna

18Amasíasreyinakansarnaqäwinakapasti,¿janitJudá reyinakansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

19JupanakastiJerusalénmarkanmäamtarpuripxäna,ukat LaquismarkaruwjaltxapxänaUcampisjupanacajjLaquis marcaruwjupararknaqapjjäna,ukanjiwayapjjaraquïnwa

20Ukatsticaballotirpanipxäna,ukatJerusalénmarkan Davidanmarkapannayraawkinakapampiimt'atäpxäna

21JudáuraqinkirjaqinakaxtunkasuxtanmaraniAzarías reyiruwkatuntapxäna,Amasíasawkiplantixreyiruw utt'ayapxäna

22JuparakiwElatmarkasayt'ayäna,ukatstiJudámarkaruw kutt'ayarakïna,ukaqhipatstireyixnayraawkinakapamp chikawikirïna

23JudámarkanAmasíasyuqapaxtunkaphisqanmara apnaqkänaukaqhipatsti,JoásreyinJeroboamyuqapaw Samariamarkanapnaqañqalltäna,ukatstipusitunka mayanmarawapnaqäna

24Tatitunnayraqatapanjanwalinaklurarakïna,Nabat chachanJeroboamyokapantaqijuchanakapatjaniw jithiqtkänti,jupastiIsraelmarkarjucharuwtukuyäna

25Hamatmarkarmantañatqalltasa,IsraelanTatit DiosapanaruparjamawIsraelanqutanakapwasitat sayt'ayäna,ukaarunakxaJonásuywatapanamparapampiw arsüna,jupaxAmitaiprofetanyuqapawa,Gat-hefer markankirïnwa

26TatituxIsraelant'aqhisiñapuñjäna,ukat'aqhisiñaxwali q'añuwa,janiwkhitisjist'antatäkänti,janirakiwkhitis qhiparkänti,janirakiwkhitisIsraelmarkaryanapiris utjkänti

27TatituxjaniwalaxpachatIsraelansutipchhaqtayañ munkänti,janukastiJoáschachanJeroboamyuqapampiw qhispiyäna

28Jeroboamchachansarnaqäwinakapasa,taqi luratanakapasa,chʼamapatsa,kunjamsanuwasïna, Damasco,Hamatsatmarkanakarusa,Judámarkanutjkäna ukamarkanakarIsraelmarkatakkuttʼayäna,¿janitIsrael markanreyinakapansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

29Jeroboamaxnayraawkinakapampchikawikirïna,Israel markanreyinakapampchika.Zacaríasyuqapawjupalanti apnaqäna

15JAQTHAPI

1IsraelmarkanJeroboamreyipapätunkapaqallqunmara apnaqkänaukhawAmasíasreyinAzaríasyuqapaxJudá markanapnaqañqalltäna

2Jupaxtunkasuxtanmaraniwapnaqañqalltäna,ukat phisqatunkapayanmarawJerusalénmarkanapnaqäna TaykapastiJecoliassatänwa,Jerusalénmarkankirïnwa

3Tatitunnayraqatapanaskinakluräna,Amasíasawkipan lurataparjama

4Janukasti,jach'autanakaxjaniwapaqatäkänti,jaqinakax sacrificionakluqtapxäna,inciensosnakhantayapxäna,uka jach'achiqanakanxa

5Tatituxreyiruwnuwjäna,jiwañapkamaxleprausunïnwa, waljautanakanjakarakïna.UcatstireyinJotamyokapajjuta uñjirïnwa,jupastiucamarcanquirinacaruwtaripäna

6Azaríasansarnaqäwinakapatsa,taqiluratanakapasa, ¿janitJudáreyinakansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

7AzaríasastinayraawkinakapampchikawikirïnaDavid awkinakapampchikawimt'apxäna,jupalantistiJotam yuqapawapnaqäna.

8JudámarkanAzaríasreyinkimsatunkallätunkanimara apnaqkänaukhawJeroboamchachanZacaríasyuqapax Israelmarkarsuxtaphaxsiapnaqäna

9Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,kunjamtïnayra awkinakapanlurapkänaukhama.

10JabeschachanSalumyokapajjjupacontrawmäamtar purïna,ukatstijaqenaknayraqatannuwjasawjiwayäna, jupalantiwapnaqäna.

11Zacaríaschachansarnaqäwinakapasti,Israelmarkan reyinakapansarnaqäwinakapqillqatänwa

12TatituxJehúchacharakhamsataynawa: “WawanakamawIsraelantronopanqunt'asipxanipusi marakama”sasaUkatukhamarakiwpasäna

13JabeschachanSalumyokapawapnaqañqalltäna,Judá markanUzíasreyixkimsatunkallätunktunkapayanmara apnaqkänaukhawaJupastimäphajjsiphoqatSamaria markanapnaqäna.

14GadíchachanMenahemyokapajjTirzamarkat mistusawSamariamarkarpurintäna,ukatstiSalumsat JabeschachanyokaparuwSamariamarkannuwasïna.

15Salumchachansarnaqäwinakapsa,kunaamtampitix lurkänaukanakasIsraelmarkanreyinakapancrónicas libropanqillqatänwa.

16UkatstiMenahemchachaxTifsamarkarusa,taqiukan jakirinakarusa,TirzauksaturaqirtukjänaUsutäpkänauka warminakarusch'iyjäna.

17JudámarkanAzaríasreyixkimsatunkallätunktunk llätunkmaraapnaqkänaukhawGadíchachanMenahem yuqapaxIsraelmarkarapnaqañqalltäna,ukattunkamaraw Samariamarkanapnaqäna

18Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,Nabatchachan Jeroboamyokapanjuchanakapatjaniwapanukkänti,jupasti Israelmarkarjucharuwtukuyäna

19AsiriankirPulreyistiukaoraqeruwtukjäna,ukat MenahemchachajjwaranqtalentoqollqePulchachar churäna,ukhamatjupampchikäñapataki,ukhamatreino amparaparchʼamañchtʼañapataki

20UkatstiMenahemchachaxIsraelanqullqipmayïna,taqi qamirch'amanjaqinakat,sapamaynitphisqatunkasiclo qullqi,Asiriamarkanreyiparchurañataki.UkatwaAsiria markanreyipaxqhipharkutt'awayxäna,janiwukauraqin qhiparkänti

21Menahemchachansarnaqäwinakapasa,taqi luratanakapasa,¿janitIsraelmarkanreyinakapan sarnaqäwinakapqillqatäki?

22Menahemchachastinayraawkinakapampchikaw ikirïnaUcalantistiPecaíasyokapawapnaqäna

23JudáuraqinAzaríasreyixphisqatunkamaraapnaqkäna ukaqhipatsti,MenahemchachanPecaíasyuqapaxIsrael markaruwSamariamarkanapnaqañqalltäna,ukatpä marawapnaqäna

24Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,janiwNabat chachanJeroboamyokapanjuchanakapatjithiqtkänti, jupastiIsraelmarkarjucharuwtukuyäna

25UcampisRemaliachachanPecayokapajjjupan capitanapänwa,jupacontrawmäamtarpurïna,Samaria marcanjja,reyinutapanjja,Argob,Ariesatchachampi, galaadmarkankirphesqatunkachachanacampiw jiwarayäna.

26Pecaíaschachansarnaqäwinakapatsa,taqi luratanakapasa,Israelmarkanreyinakapansarnaqäwinakap qillqatänwa.

27JudámarkanAzaríasreyixphisqatunkapayanmara apnaqkänaukaqhipatsti,RemaliachachanPecayuqapax IsraelmarkaruwSamariamarkanapnaqañqalltäna,ukatpä tunkamarawapnaqäna

28Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,janiwNabat chachanJeroboamyokapanjuchanakapatjithiqtkänti, jupastiIsraelmarkarjucharuwtukuyäna

29IsraelanPecareyinurunakapanjja,Tiglatpileserreyiw Asiriamarkanpurinïna,jupastiIjón,Abelbetmaacá,Janoá, Cedes,Hazor,Galaad,Galilea,Neftalíoraqenakkatuntäna, ukatstiAsiriamarkaruwkatuntasïna.

30UzíaschachanJotamyokapajjpätunkamaraapnaqkäna ukhawEláchachanOseasyokapajjRemaliachachanPeca yokapacontramäamtarpurïna.

31Pecachachansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, Israelmarkanreyinakapansarnaqäwinakapqillqatänwa

32IsraelmarkanRemaliasreyinPecayuqapaxpayïrmara apnaqañqalltäna,UzíasreyinJotamyuqapawJudámarkan apnaqañqalltäna

33Jupaxpätunkaphisqanmaraniwapnaqañqalltäna, tunkasuxtanmarawJerusalénmarkanapnaqäna TaycapastiJerusasatänwa,jupastiSadocchachan phuchapänwa.

34Tatitunnayraqatapanaskinakluräna,kunjämtixUzías awkipaxlurkataynaukhamarjama

35Ukampisjach'achiqanakaxjaniwapaqatäkänti, jaqinakaxsacrificionakluqtapxäna,inciensos nakhantayapxäna,ukajach'achiqanakanxaJupawTatitun utapanjach'apunkupsayt'ayäna.

36Jotamchachansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, ¿janitJudáreyinakansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

37UkaurunakanstiTatituxJudámarkarkhithañqalltäna, SiriamarkanRezínreyiparu,RemaliachachanPeca yuqaparusa

38Jotamchachastinayraawkinakapampchikawikirïna, awkinakapampchikawDavidawkipanMarkaparimt'atäna

16JAQTHAPI

1Tunkapaqallqunmaraapnaqañtukuyatatsti,Remaliasan Pecayuqapawapnaqañqalltäna,jupastiJotamreyinAcaz yuqapawapnaqäna

2Acazchachaxpätunkamaraniwapnaqañqalltäna,tunka suxtanmarawJerusalénmarkanapnaqäna,ukampisjaniw TatitDiosapannayraqatapankunatixaskïkiuklurkänti, Davidawkipjama

3UcampisjupajjIsraelanreyinakanthakiparjamaw sarnaqäna,ucatstiyoqaparuwninataypitsarayäna, uqhamaracTatitunIsraelanacnayrakatapatjaqunuququïqui ucaajjtaquiucamarcanacaparjama

4Ukatstisacrificionakluqtäna,inciensonakt'ayarakïna, jach'aqullunakansa,qullunakansa,taqich'uxñaquqanak manqhansa

5SiriamarkanRezínreyimpi,IsraelmarkanRemaliasan PecayuqapampixJerusalénmarkaruwnuwasirsarapxäna, Acazchacharuwmuyuntapxäna,ukampisjaniwatipjkänti 6UkapachawSiriamarkanRezínreyipaxElatmarkarSiria markarkutt'ayäna,ukatjudionakarustiElatmarkat jaqunuküna

7UkatAcazreyixAsiriamarkanTiglatpileserreyinukar khithäna,akhamsasa:“Nayaxjumanuywatamampi, wawamampi,makhatapxam,Siriamarkanreyinamparapat qhispiyapxita,Israelmarkanreyipatqhispiyapxita, jupanakaxnayacontrasayt'apxitu”sasa

8AcazreyejjTatitunutapanjikjjataskänaukaqollqe,qori, reyinutapanutjkänaukaqollqeaptʼasisawAsiriamarkan reyiparmäregalochuräna

9Asiriareyistijuparist'äna,Asiriamarkanreyipax Damascomarkarmakhatasinxa,ukamarkakatuntasinxa, ukamarkankirjaqinakaruxKirmarkaruwkatuntat apasxäna,ukatRezínmarkaruwjiwayarakïna

10AcazreyejjDamascomarkaruwsaräna,Asiria markankirTiglatpileserreyimpijikisiñataki,ukatsti Damascomarkanmäaltaruñjäna,ukatstiAcazreyejjUrías sacerdoteruwaltaranuñnaqapsa,uñnaqapsakhitäna.

11Uríassacerdotexmäaltarluratayna,kunjamtïAcaz reyixDamascomarkatkhitkänaukarjama

12ReyejjDamascomarkatpurinkänaukhajja,reyejjaltar uñjäna,reyejjaltarjakʼachasisinukapatjjaruwofrendanak aptʼasïna

13Nakt'ayatwaxt'äwipsa,t'ant'awaxt'äwipsanakt'ayäna, umañwaxt'äwipsawarxatäna,sumankthapiñwaxt'äwipan wilapstialtararch'allt'äna

14UkatstiTatitunnayraqatapanbroncetlurataltarapsa,uta nayräxat,altarampi,Tatitunutapampichikataypitwa apanïna,ukatstialtaralaytoqeruwucharakïna

15UkatAcazreyejjUríassacerdoterojjakhamsasaw mayïna:“Jachʼaaltarpatjjarojjalwanaktʼayañwajjtʼanaka, jaypʼumanqʼawilañcha,reyinnaktʼayatsacrificio,manqʼa wajjtʼa,taqemarkankirjaqenakannaktʼatsacrificiopa, tʼantʼasacrificio,umañwajjtʼanaka,nakhantapjjam Ukxarustinakt'atwilañchawilampi,wilañchawilampi ch'allt'apxam,broncetlurataltarastinayan jiskt'asiñajatakiwutjani

16UríassacerdotejjAcazreyejjsiskänaukarjamawluräna 17Acazreyejjukacheqanakanqollqenakapkhuchhuqäna, ukatstiumaphuch'uapsünaukatstilamarqotamanqhankir broncetluratvacanakatjja,qotaapaqäna,ukatstiqalanak patjjarucharakïna.

18Ucatstisábadourunimantatutalurapkäna,reyinanqan mantañapsa,Tatitunutapatjitheqtayäna,Asiriamarkan reyipataki

19AcazchachansarnaqäwipajjJudáreyinakancrónicas libropanqellqatäjje?

20UkatstiAcazchachaxnayraawkinakapampchikaw jiwxäna,ukatstiDavidanmarkaparuwimt'apxäna, Ezequíasyuqapawjupalantiapnaqäna

17JAQTHAPI

1JudámarkanAcazreyejjtunkapayanmaraapnaqkäna ukhajja,EláchachanOseasyokapajjllätunkamaraw SamariamarkanIsraelmarkarapnaqañqalltäna. 2Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,ukampisjaniw Israelanreyinakapjamlurkänti

3AsiriamarkanSalmaneserreyipajjjupacontrawjutäna UcatstiOseaschachajjjupanyanapiripäjjänwa,juparusti regalonakchuräna

4AsiriamarkanreyipajjOseasmarkanmäamtarpuriñwa jikjjatäna,jupajjEgiptonkirSoreyiruwkhitanakkhitäna, ukampisjaniwAsiriamarkanreyiparmäregaloapankänti, kunjamtïsapamaralurirïkänaukhama

5AsiriamarkanreyipajjtaqeoraqeruwmakatasinSamaria markarsaräna,ukatstikimsamarawmuyuntäna

6Oseasreyixllätunkmaraapnaqañtukuyatatsti,Asiria markanreyipaxSamariamarkaruwkatuntasin israelitanakaruxAsiriamarkarirpxaruwayäna,Hala,Habor satchiqana,Gozánjawirthiyankirmarkanakaru, ukhamarakmediosmarkanakarucharakïna

7UkhamawisraelitanakaxTatituDiosaparux juchachasipxäna,jupawEgiptouraqitirpsuwayxäna, EgiptomarkanFaraónreyinamparapatirpsuwayxäna, yaqhadiosanakaraxsararakïnwa

8UkxarustiTatituxisraelitanakannayraqatapatjaqunuküna, Israelanreyinakapankamachinakaparjamawsarnaqapxäna 9IsraelitanakaxTatitDiosaparjanwalïkiukanakjamasat lurapxäna,taqimarkanakapanjach'auraqinaklurapxäna, uñjirinakantorrepatqalltasa,muyuntatmarkarpuriñkama 10Ukxarustisapajach'aqullunakana,ch'uxñaquqanakan manqhaparuwidolonaka,Arboledanaksayt'ayapxäna.

11Ukanstitaqijach'achiqanakanincienso phichhantapxäna,Tatituxjupanakannayraqatapan apaskänaukayaqhamarkanakaruñtasita.Tatitur colerayañatakjanwalinaklurapxäna

12Jupanakastiidolonakaruwyupaychapxäna,Tatitux jupanakarsänwa:“Janiwuklurapxätati”sasa.

13UkampisTatituxIsraelmarkacontra,Judámarkacontra, taqiprofetanakampi,taqiuñjirinakampi,akhamsasaw qhanañchäna:“Jumanakaxjanwalithakhinakamat jithiqtapxam,kamachinakaxsa,kamachinakaxsa phuqhapxam,kawkïrkamachitixnayraawkinakamar siskäyätukakamachirjama,profetanakanuywatanakajtuqi apayanipxsma”sasa

14Jupanakastijaniwist'añmunapkänti,janukasti,Tatit Diosaparjaniyawsirnayraawkinakapankunkaparjam qalachasipxänwa

15Jupanakastiarust'äwipsa,awkinakapampiarust'äwipsa, jupanakcontraarsutanakapsajaniwist'apkänti.Jupanakasti inamayaruwarkapxäna,inamayaruwtukupxäna,jupanakar muyuntatyaqhamarkanakararknaqasawsarapxäna, khitinakarutixTatituxjupanakarmayïna,jupanakjamjan lurapxañapataki

16TatituDiosapantaqemandamientonakapjaytasinjja,pä vacaqalluidolonaklurapjjäna,mäarboladolurapjjäna, alajjpachankirejercitoparusyupaychapjjäna,Baaldiosaruw yupaychapjjarakïna

17Yuqanakaparu,phuchhanakaparusninataypiruw irpapxäna,k'arinaksa,k'arinaklurapxäna,Tatitun nayraqatapanjanwalinaklurañatakiwaljapxäna,ukhamat juparcolerayañataki

18UkatwaTatituxisraelitanakaruxwalcolerasïna,ukatsti janiwkhitisqhiparkänti,janukastiJudátribukiw qhiparxäna

19JudámarkaxjaniwTatitDiosapankamachinakaparjam phuqkänti,janukastiIsraelankamachinakaparjamaw sarnaqäna

20TatituxIsraelantaqpachwawanakaparuxapanukusaw t'aqhisiyäna,lunthatirinakanamparaparkatuyarakïna, jupanakarnayraqatatapanukuñkama

21IsraelmarkaruwDavidanutapatjaqunuqäna.Nabat chachanJeroboamyokaparuwreyitutt'ayapxäna, JeroboamastiIsraelmarkarTatiturarktañapanukusaw jach'ajuchartukuyäna

22IsraelitanakajjJeroboamchachantaqejuchanakap phoqasawsarnaqapjjänajaniwjupanakatjithiqtapkänti; 23Tatituxisraelitanakarnayraqatapatapanuküna, kunjämtixprofetanakantaqiyanapirinakapampixsiskän ukhamaUkhamawIsraelmarkaxjupanakanuraqipat Asiriamarkarapasxänajichhürkama.

24AsiriamarkanreyipaxBabilonia,Cut,Ava,Hamat, Sefarvaínukanakatjaqinakirpxaruwayäna,ukatIsraelan wawanakaplantixSamariamarkanakaruwutt'ayäna.

25Ukanjakañqalltasinxa,janiwTatituraxsarapkänti, ukatwaTatituxleonanakjupanaktaypirkhithäna, jupanakatmäqawqhanirjiwayapxäna.

26UkatwajupanakajjAsiriamarkanreyiparsapjjäna: “Kawkïrmarkanakatïjumajjapanukuwaykta,Samaria markanakuttʼayapktaukanakajja,janiwyatipkiti kunjamäñapänsaukaoraqenDiosapajja,ukatwaleonanak jupanaktaypirkhitani,jupanakajjjupanakarjiwayasaw jiwayapjje,kunattejjjupanakajjjaniwukaoraqenDiosan sarnaqäwipyatipkiti”sasa

27Asiriareyistisarakïnwa:Ukachiqatapanipktauka sacerdotenakatmaynirapapxam.Ukxarustisarapxpan, ukanjakasipxpan,jupastiakauraqinDiosansarnaqäwipat yatichapxpan

28Samariamarkatapasipkänaukasacerdotenakat maynïriwBetelanjakasïna,ukatstikunjamsaTatitur ajjsarapjjañapaukyatichäna

29Ukampissapamarkanakawdiosanakaplurapxäna,ukat samaritanonakanluratjach'autanakaruwuchapxäna, kawkïrmarkanakatixjakasipkänaukamarkanakaru

30BabiloniamarkankirinakaxSucot-Benotmarkaruw utt'ayapxäna,CutmarkankirinakaxNergalmarkaruw utt'ayapxäna,HamatmarkankirinakaxAsimamarkaruw utt'ayapxäna.

31AvitanakajjNibhaz,Tartácsatdiosanaklurapjjäna, sefarvitanakajjAdramelec,Anámelecsatdiosanakaruw ninampnakhantayapjjarakïna.

32JupanakastiTatituruwajjsarapjjäna,jupanakatjja,jachʼa cheqanakansacerdotenakuttʼayapjjäna,jupanakajjjachʼa cheqanakanutapanwasacerdotenakloqtapjjarakïna.

33JupanakastiTatituruwajjsarapjjäna,diosanakaparus yupaychapjjäna,kawkïrmarkanakatïukacheqat apanipkänaukarjama

34Jichhürkamaxnayrasaräwinakaparjamawsarnaqapxi, janirakiwTatituruxaxsarapkiti,janirakiw kamachinakaparjama, kamachinakaparjama, kamachinakaparjama,kamachinakaparjama,Jacobun wawanakaparsiskänukakamachirjama, kamachinakaparjama,khitirutixIsraelsutimpsutinchkäna ukarjamasa

35JupanakampiwTatituxmäarust'äwiluräna,jupanakarux akhamsasawiwxt'äna:“Janiwyaqhadiosanakar axsarapxätati,janirakiwjupanakaralt'asipxätati,janirakiw jupanakaryupaychapxätati,janirakiwsacrificio loqtapkätati

36UcampisTatituwEgiptooraqetjach'ach'amampi, amparluqxatatirpsupxätam,juparuwaxsarapxäta,juparuw yupaychapxäta,juparuwsacrificioloqtapxäta

37Kawkïrkamachinaktï,kamachinaksa,kamachinaksa, kamachinaksajumanakatakqillqkataynaukanakxa, wiñayatakiwphuqapxätaJumanakaxjaniwyaqha diosanakaraxsarapxätati”sasa

38Ukaarust'äwixjumanakamplurt'ataxjaniw armasipkätatijanirakiwyaqhadiosanakaraxsarapxätati

sasa

39UcampisTatituDiosamaruwajjsarapjjäta;Jupawtaqi uñisirinakamanamparapatqhispiyapxätam

40Ukampisjupanakaxjaniwist'apkänti,janukastinayra sarnaqäwiparjamawlurapxäna

41UkhamawukamarkanakaxTatituraxsarapxäna, k'achacht'atidolonakaparusyupaychapxäna, wawanakapasa,wawanakapanwawanakapasa

18JAQTHAPI

1IsraelanEláchachanOseasyuqapajjkimsïrmara apnaqkänaukhajja,JudámarkanAcazreyinEzequías yokapawapnaqañqalltäna

2Pätunkaphisqhanimaraniwapnaqañqalltäna;Jupastipä tunkallätunkanimarawJerusalénmarkanapnaqäna. TaykapastiAbisatänwa,jupastiZacariasanphuchapänwa

3Tatitunnayraqatapanaskinakluräna,kunjämtixDavid awkipaxlurkänukhama.

4Jupastijach'auraqinakapaqäna,idolonakp'akjäna, Arboledanakkhuchhuqäna,Moisesanluratbroncetlurat katarirust'unjarakïnwa,ukaurukamawisraelitanakax inciensophichhantapxäna,Nehusttánsasawsutichäna

5JupajjIsraelanTatitDiosaparuwconfiyänaUkhamat jupatqhiparuxjaniwkhitisJudáuraqintaqpachreyinak taypinsa,janirakiwkhitisjupatnayraxjuparuñtasitutjkänti

6JupastiTatituruwch'amachasïna,janiwjupararkkänti, janukasti,TatituxMoisesarsiskänaukakamachinak phuqäna

7Tatituxjupampchikäskänwa;Kawkirutixmistuwaykän ukachiqanakaruwsumajakasïna,Asiriamarkanreyiparuw kutkatasïna,janiwjuparyupaychkänti

8Filisteonakaruwnuwjäna,Gazamarkarpuriñkama,uka markathiyanakaru,uñjirinakantorrepatqalltasa,muyuntat markarpuriñkama

9Ezequíasreyejjpusimaraapnaqkänaukhajja,Elá chachanOseasyokapajjIsraelanreyipajjpaqallqmara apnaqkänaukhajja,AsiriamarkanSalmaneserreyipajj Samariamarkaruwmuyuntäna.

10Kimsamaratukuyatatsti,Ezequíasreyinsuxtamara apnaqatapa,IsraelanOseasreyinllätunkmaraapnaqatapa, Samariamarkakatuntatäxäna

11AsiriamarkanreyipaxIsraelmarkaruwAsiriamarkar irpxaruwayäna,Hala,HaborsatchiqanakaruwGozánjawir thiyaru,mediosmarkanakarucharakïna

12JupanakajjjaniwTatitDiosapanarupistʼapkänti,jan ukastiarustʼäwipsapʼakintapjjänwa,Tatitunserviripajj Moisesajjsiskänaukanaksajaniwistʼapkänti,janirakiw istʼapkänti,janirakiwistʼapkänti

13Ezequíasreyintunkapusinimaraapnaqkänaukhajja, AsiriamarkanSenaqueribreyipajjJudámarkantaqe muyuntatäkiukamarkanakarmakatasawkatuntjjäna

14JudámarkankirEzequíasreyisti,Laquismarkaruw Asiriamarkanreyiparkhitäna,akhamsasa:Nayax jucharuwpurt'astanayatkutt'anxam,kuntixjumaxnayar uchasktaukxa,nayaruwapt'ä.AsiriareyistiJudámarkan Ezequíasreyiparuxkimsapataktalentoqullqimpi,kimsa tunkatalentoqurimpiwutt'ayäna

15EzequiasajjTatitunutapanutjkänaukaqollqe,reyin utapanutjkänaukaqollqenakchuräna.

16UkapachawEzequiasajjTatituntemplopan punkunakapata,JudámarkanEzequíasreyipajjllawuntat pilaranakatqorikhuchhuqäna,ukatstiAsiriamarkan reyiparuwchuräna

17AsiriamarkanreyipajjTartán,Rabsaris,Rabsaque chacharuwLaquismarkatEzequíasreyirwaljaejercitompi JerusalénmarkacontrakhitänaUkatstiJerusalén markaruwmakhatasipxäna.Ukxarusti,purinisinsti,jach'a estanquenumajalsujak'aruwsayt'asipxäna,ukaumax phuqhantatpampanjach'athakinkiwa

18Reyirjawsasinsti,HilquíaschachanEliaquimyokapa, utauñjiriSebnaescriba,AsafchachanJoáyokapa, jupanakarjutapjjäna

19Rabsaquechachastijupanakaruxsänwa: Ezequiasaruxsapxam:‘Asiriamarkanjach'areyipax akhamsiwa:“¿Kuntixjumanakaxatinisipkta?

20Jumastisapxtawa:(ukampisinamayaarunakakiwa” Nayatakixewxt'a,ch'amawnuwasiñatakutjitusasa Jichhasti,¿khitirutixnayacontrasayt'asktaxa?

21Jichhasti,Egiptomarkankirakach'aphitluratthujruruw atinistaxa,ukathujrurutixmaynitixtakt'asiniukax amparaparmantaniwa,ukatstich'uqt'arakiniwa

22Jumanakatixsapxista:‘TatituDiosasaruwatinisipxta’ sasa,¿janitkhititixEzequíasreyixjach'autanakapsa, altaranakapsaapaqki,Judámarkarusa,Jerusalénmarkarusa: “Jerusalénmarkanakaaltarnayraqatanyupaychapxäta” sasa?

23Jichhasti,achikt'asipxsmawa,Asiriamarkankir Tatituxaruxmäprendachuram,nayastipäwaranqa caballonakkatuyapxäma,jumatixukacaballonaklakat sarxasmaxa

24Ukhamasti,¿kunjamarakuywirijanjisk'a uywatanakapanmäcapitanaparapanukusmasti,Egipto markarcarronakkatuqañatakisa,caballotsaririnakarusa atinisismasti?

25¿JichhaxnayaxjanTatitunjanukaxakachiqar t'unjañatakjutta?Tatitustisarakituwa:“Akaoraqecontra makhatam,t'unjarakim”sasa.

26HilquíaschachanEliakimyuqapa,Sebna,Joáchachasti Rabsaquechacharuxsapxänwa:Sirioarut yanapirinakamarparlapxamNanakaxamuyapxtwa,jan ukastijudionakanaruparjamaxjaniwnanakamp parlt'apxañamäkiti,pirqapatxankirjaqinakanist'apampi 27UcampisRabsaquejjjupanacarojjsänwa:¿Uka arunakarsuñajataquitiuywirijjajjuywirimaru,jumar khitanitu?¿Janitjupajjpirqapatjjanqontʼatäpkiuka jaqenakanukarkhitkitu,jupanakanwanunakap manqʼapjjañapataki,ukatjumanakampchika pistʼapjjañapataki?

28UkatstiRabsaquexsayt'asisinjach'atart'asïna, judionakanaruparjama,akhamsasa:Asiriankirjach'a reyinarunakapist'apxam.

29Reyejjakhamsiwa:“Ezequiasajjjanengañjapjjamti, jupajjjaniwamparapatqhespiyapkätamti

30JanirakiwEzequiasajjTatituratinisiñamäkiti,akham sasa:‘Tatituwqhespiyistani,janiwakamarkajjAsiria markanreyinamparaparkatuyatäkaniti’sasa

31Ezequiasaruxjanist'apxamti,Asiriamarkanreyipax akhamsiwa:“Nayampixmäregalolurapxam,nayarnayar mistunipxam,sapamayniwuvayapunakapmanq'apxäta, sapamaynihigoquqapsamanq'apxäta,ukatsapamayniw umaphuch'unumapumapxäta.

32Nayajjjumanakarirpkäma,jumanakjamoraqeru, trigompivinompi,t'ant'ampi,uvayapumpi,aceiteolivompi, mielmpi,jakasipjjañamataki,janjiwapjjañamataki

33¿Asíriamarkanreyinamparapatjja,¿janityaqha markanakandiosanakapatqhespiypacha?

34¿KawkinkisHamat,Arpaddiosanakasti?¿kawkinkis Sefarvaín,Hena,Ivadiosanakaxutji?¿JupanakastiSamaria markarnayanamparajatqhispiyapxi?

35¿Khitirakukamarkanakankirdiosanakatxa,jupanakax markapnayanamparajatqhispiyapxi,TatituxJerusalén markarnayanamparajatqhispiyañapataki?

36Ucampisjaqinakaxamukt'asipxäna,janiwmäarsajupar jaysapkänti,reyinkamachipaxakhamsänwa:“Jan jaysapxamti”sasa.

37UkatstiHilquíaschachanEliaquimyuqapawutan p'iqinchiripa,Sebnaqillqiri,AsafchachanJoáyuqapa, Ezequíasukarpuripxäna,isich'iyjata,ukatstiRabsaque chachanarunakapyatiyapxäna

19JAQTHAPI

1Ukist'asinsti,Ezequíasreyixisinakch'iyjasisaw ch'ukuñampisthapt'asisinTatitunutaparmantäna.

2UcatstiEliaquimchacharuwkhitäna,jupastiuta uñjirïnwa,Sebnasatescribampi,sacerdotenakan jilïrinakaparusa,AmozchachanIsaíasprofetaparuw khitäna

3Jupanakastisapxarakïnwa:Ezequiasaxakhamsiwa: “Jichhüruxt'aqhisiña,chiqachasiña,Diosarjisk'achañ uruwa,wawanakaxyurïwiruwpurinipxi,janirakiwch'amas utjkaniti”sasa

4InasTatitDiosamaxRabsaquechachantaqiarunakap ist'chispa,khitirutixAsiriamarkanuywiripaxjakkirDiosar jisk'achañapatakkhithataynaTatitDiosamaxist'katayna ukaarunakstichiqañcht'arakïniwa,ukatqhiparapki ukanakatmayisma

5UkatwaEzequíasreyinyanapirinakapaxIsaíasukar puripxäna.

6Isaíasreyejjjupanacarojjsänwa:Jumanakajj uywirimarojjakhamsapjjätawa:‘Tatitojjakhamsiwa:‘Jan ajjsarapjjamti,kunaarunaktïAsiriareyinservirinakapajj nayarjiskʼachapkituukanakjja

7Uñtapxam,nayastimäphust'äwiwjuparapayani,jupasti mäaruist'ani,ukatstipachpauraqiparuwkutt'ani.ucatsti nayajjjupanorakeparuwespadampijiwarayäjja”sasa

8UkatRabsaquexkutt'anxäna,ukatAsiriamarkan reyiparuxLibnamarkampnuwaskirjikxatäna,Laquis markatsarxatapist'asa

9EtiopíamarkankirTirhacareyitakhamsatapist'asajja: “Jumajjjumampnuwasiriwmistuni”sasa

10JudámarkanEzequíasreyiparuwakhamsapxäta: ‘JerusalénmarkastijaniwAsiriamarkanreyipar katuyatäkaniti’sasa

11Uñtapxam,kuntixAsiriamarkanreyinakapaxtaqi markanakarq'altukjasinlurapkiukist'taxa.

12Kunatixnayraawkinakajaxt'unjapkituukamarkanakan diosanakapaxqhispiyapxiti;Gozán,Harán,Rezef,Eden markankirinaka,Telasarmarkanjakapkänaukhama?

13¿KawkinkisHamatmarkanreyipa,Arpadmarkan reyipa,Sefarvaínmarkan,Hena,Ivamarkanreyipa?

14UcatstiEzequiasajjkhitanakancartapakatoqasin liyt'äna,ucatstiEzequiasajjTatitunutaparmaqhatasin Tatitunnayrakataparuwyatiyäna

15UcatEzequiasajjTatitunayraqatanmayisïna:Israelan TatituDiosapa,kerubinenanaktaypinjacquista,juma sapaquiwakaorakenquirreinonacanDiosätajja.jumaw alaxpacha,akapachalurtaxa

16Tatay,jinchumalt'asim,ist'am,nayranakamjist'arasim, uñjam,Senaqueribchachanarunakapist'am,jupawjakkir Diosarjisk'achañapatakkhithatayna

17ChiqpachansaTatitu,Asiriamarkanreyinakapax markanakarusa,uraqinakaparusat'unjapxi.

18Diosanakapninaruwjaquntapxäna,jupanakaxjaniw diosanakäpkänti,janukastijaqinakanamparapamp luratäpxänwa,lawanaka,qala,ukatwajupanakarux t'unjapxi

19Jichhasti,TatituDiosaxa,achikt'asipxsmawa,jupan amparapatqhispiyapxita,akauraqintaqimarkanakax yatipxañapataki,jumasapakiwTatitDiosätamxa

20UkatAmozchachanIsaíasyuqapaxEzequiasaruw khitäna,akhamsasa:“IsraelanTatitDiosapaxakhamsiwa: ‘AsiriamarkanSenaqueribreyipatnayarmayisktauk ist'twa

21Tatituxjupatsiskiukaaru;Sionanvirgenphuchapax jumaruxjisk'acharaktamwa,jisk'achañkamawlarusirakïtam; Jerusalénmarkankirphuchapajjjumaruñkatasawpʼeqep chʼoqtʼasi.

22¿Khitirusjuchañchta,janwalinakparlaraktasti? ¿Khitirusjach'araptasma,nayranakamsajach'araptasmasti? IsraelanQullanDiosaparusa.

23QillqirinakamtuqiwTatiturjisk'achtaxa,sarakiwa: “Waljacarronakajampixqullupataruwmakhatxä,Líbano qutathiyanakaru,ukatstijach'acedroquqanaka,suma abetoquqanakkhuchhurarakï,ukatstiqurpachasiñ utanakaparuwmantä,Carmeloquqaru”sasa

24Nayajjjanuñtʼatumanakallsuwaytwa,umaraktwa, kayunakajampiwmuyuntatäkiukacheqanakantaqe jawiranakwañtʼayarakta

25¿Janitnayratpachist'ktakunjämtixnayanlurkta,nayra pachatist'kta?jichhawnayajjuklurta,jumajjt'unjatäñ muntamarkanakart'unjañmuyuntañataki.

26Ucajakenacapajjmäjuk'ach'amanïpjjänwa,jupanacajj walmulljasipjjäna,phenq'asipjjarakïnwa;jupanakax pampanch'uxñaquqanakjama,ch'uxñaqullanakjama, utanakapatanch'uxñaquqanakjama,siwaraxjanïrjiltkasax phust'askiukhama

27Ucampisnayajjyattwakawkhantïjakaskta,mistuñamsa, mantañamsa,nayacontracolerasiñamsa

28Nayacontracolerasiñama,ch'axwañamaxjinchujaruw puri,ukatwanayaxnayramaruxganchoxuchä,lakamar frenoucharakï,kawkïrthaknamtixsarktaukathaknam kutt'ayarakïma

29Akaxjumatakixmächimpunïniwa:“Jichhamarax manq'apxarakïtawa,kunanakatïjupanakatjiltkiukanak manq'apxäta,payïrmarastiukapachpaachunak

manq'apxätaKimsïrmaratstiyapuchapxam,cosecha apthapipxäta,uvayapunakyapuchapxäta,achunakapsa manq'apxäta”sasa

30Judáuraqitqhispipkiukajaqinakaxwasitatwa saphintata,alayarusachupxani.

31Jerusalénmarkatmäqawqhanikiwmistuni,khitinakatix Siónqullutqhispipkaniukanaka

32UkatwaTatituxAsiriamarkanreyipatakhamsäna: “Janiwakamarkarmantkaniti,janirakiwflechampis ch'allt'kaniti,niescudoapt'atasnayraqatarjutkaniti, janirakiwmäqutathiyarusjaquqankaniti”sasa

33Kawkïrthaktixjutkänaukathaknamkutt'ani,janirakiw akamarkarpurinkaniti,sasawTatituxsaraki.

34Nayastiakamarkararxayä,qhispiyañataki,nayalayku, Daviduywataxlayku

35UkaarumastiTatitunangelapaxmistusawasirionakan campamentopanpatakpaqallqtunkaphisqanwaranqa jaqinakarjiwayäna

36AsiriamarkanSenaqueribreyipajjsarjjasinjja,Nínive markanwajakasïna

37Nisrocdiosanutapanyupaychatäskänaukhaw Adramelec,Sarezeryuqanakapaxespadampijiwayapxäna, ukatArmeniauraqiruwjaltxapxänaUcatstiEsarhadón yokapawjupalantiapnaqäna

20JAQTHAPI

1UkaurunakanstiEzequiasajjjiwañkamawusuntäna. AmozchachanIsaíasyuqapaxjuparjak'achasisinsänwa: Tatitoxakhamsiwa:“Utamarsumwakicht'am”sasa Jumastijiwarakïtawa,janirakiwjakkätati”sasa.

2UkxarustipirqaruñkatasisawTatiturmayisïna

3Tatay,achikt'asipxsmawa,kunjämtixnayanayraqatan chiqachuymampi,sumachuymampisarnaqawayta,juman nayraqatamanaskinaklurawaytaUcatEzequiasajjwal jachäna

4IsaíasprofetajjchikapatiormistunkänaukhawTatitun arupajjjuparpurinïna:

5Kutt'am,markajanp'iqinchiriparuEzequíasukarsapxam: ‘Tatitu,DavidawkimanDiosapaxakhamsiwa: ‘Mayasiñamist'twa,jachaqt'asitamuñjta

6Nayastitunkapheskanimaranakyapt'ayarakïmaNayasti jumarusa,akamarkarusaAsiriamarkanreyinamparapat qhispiyäma;Nayastinayalayku,Daviduywataxlaykux akamarkaarxatä

7Isaíasreyistisarakïnwa:Mähigot'ant'aapthapipxam sasaUkatstit'ant'apatxaruwuchapxäna,jupasti waliptawayxänwa.

8UcatEzequiasajjIsaíasarojjsänwa:¿Kunaunañchasti Tatitunqollatätapata,kimsïrurunTatitunutapar makhatañajjataqui?

9Isaíasreyejjsarakïnwa:Tatitunacaunañchäwip lurapjjäta,Tatituncuntejjsisquiucjjaphoqhani

10Ezequiasastisarakïnwa:Ch'amakaxtunkagradonak saraqañapawa,janiwukhamäkiti,janukastich'amakax tunkagradonakqhipäxarkutt'anpansasa

11IsaíasprofetastiTatituruwart'asïna,ukatstiAcaz chachanch'iwiparuwtunkagradonakqhipharirpantäna

12UkapachastiBabilonianreyipaBaladanchachan BerodacbaladányuqapawEzequiasaruxcartanak apayanitayna,märegalompiwEzequiasaruxist'äna

13UkatEzequiasajjjupanakaristʼasawjupanakar uñachtʼayäna,qollqe,qori,sumaqʼapkirqollanaka,suma qʼapkirqollanaka,taqearmaduranakapasa,taqekunatï qollqepanutjkänaukanakasa,janiwkunasutapanutjkänti, janirakiwtaqeapnaqäwipansaEzequiasajjjupanakarjan uñachtʼaykänti

14UkatstiIsaíasprofetaxEzequíasreyirjak'achasisin jiskt'äna:¿Kunsakajaqinakaxsapxi?¿Kawkitsa jupanakaxjumarjutapxi?Ezequiasastisänwa:Babiloniat jayamarkatjutirinakawasasa

15Jesusastisarakïnwa:¿Kunsautamanuñjapxi? Ezequiasastisarakïnwa:Taqikunatixutajanutjkiukanak uñjapxi.

16IsaíasreyejjEzequiasarojjsänwa:Tatitunarupar ist'amsasa

17Uñtapxam,urunakaxpurininiwa,taqikunatixutaman utjki,nayraawkinakamaximatäpkiukanakaxBabilonia markaruwapatäni

18Kawkïrwawanakamatixjumatmistkaniuka wawanakamatapaqapxaniBabiloniamarkanreyin utapanstieunuconakäpxani

19UcatEzequiasajjIsaíasarsäna:Tatitunarunacapajj walikïsquiwasasaJupastisarakïnwa:¿Janit sumankañasa,chiqakankañasanayanurunakajanutjchixa?

20Ezequíasreyinsarnaqäwinakapsa,taqich'amapampi, mäestanquelurasa,mäumaumampimarkarapt'ata,¿janit Judáreyinakancrónicaslibropanqillqatäki?

21UcatstiEzequiasajjnayraawquinacapampchikaw jiwaraquïna,ucatstiManasésyokapajjjupanlantiw reyëjjäna

21JAQTHAPI

1Manasésreyejjtunkapayanmaranïkänaukhawapnaqañ qalltäna,Jerusalénmarkanjjaphesqatunkaphesqani marawapnaqänaUcattaykapastiHefzibasatänwa 2Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,janwalinak lurarakïna,yaqhamarkanakanajjtaskañaparu

3Ezequíasawkipant'unjkänaukajach'auraqinakwasitat sayt'ayäna.JupastiBaaldiosaraltaranaksayt'ayäna,mä Arboledalurarakïna,kunjamtïIsraelanAcabreyipax lurkänukhamaalaxpachankirtaqiejercitoruwyupaychäna, jupanakarluqtarakïna.

4Tatitunutapanstialtaranaklurarakïna,ukaaltaranakatsti Tatituxakhamsänwa:“Jerusalénmarkaruwsutixuchä” sasa.

5UkatstiTatitunutapanpäpatiopanwaalaxpachankirtaqi ejercitotakaltaranaklurayäna.

6Ukatstiwawaparuwninataypitpasayäna,kuna pachanaksaamtirïna,k'arinaklurarakïna,uñt'at ajayunakampi,layqanakampisa,janwalinaklurarakïna, Tatitunnayraqatapancolerayañataki.

7UkatstiTatituxDavidarusa,Salomónyuqaparusaakham sänwa:“Akautansa,Jerusalénmarkansa,Israeltribunakat ajllitaxa,wiñayatakiwsutixuñt'ayaskä”sasa

8JanirakiwIsraelankayunakapsamayampsamistkäti, kawkïroraqtïnayraawkinakaparchurktaukaoraqjja. Jupanakatixtaqikuntixnayaxsisktxaukarjam phuqhapxani,ukhamarakMoisesluqtirixaxjupanakar siskataynaukakamachirjama.

9Ukampisjupanakaxjaniwist'apkänti,Manasésreyix jupanakaruxjuk'ampjanwalinaklurapxañapatakiw

sallqjäna,kawkïrmarkanakatixTatituxisraelitanak nayraqatant'unjkänaukanakatsipansa.

10Tatituxprofetanakaptuqiwsäna:

11JudáuraqinManasésreyixukajanwalinaklurawayi, taqikunatixamorreonakaxjupatnayraxlurapkäna ukanakatsipansajuk'ampjanwalinaklurawayi,Judá markarusidolonakapampijuchartukuyi

12UkatpïIsraelanTatitDiosapaxakhamsiwa:“Nayax Jerusalénmarkaru,Judámarkaruwukhamjanwalinak apanta,khititixukist'anixa,panpachajinchupax ch'allxtayasiniwa”sasa

13NayastiJerusalénmarkapatxaruwSamariauraqimpi, Acabchachanutapanlaq'unakapsapichthapirakï,Jerusalén markaruwpichthapirakï,kunjamtïmäjaqixplato pichthapiski,pichthapisa,p'iqitmuytayasa

14Nayastiherenciajatqhipharkirjaqinakaruxjaytxarakïwa, uñisirinakapanamparaparuwkatuyäJupanakastitaqi uñisirinakapankatuntatäpxani,mäyänakkatuntatäpxani; 15NayraawkinakapajjEgiptomarkatmistunipkänauka urutpachjichhürkamawjanwalinaklurapjjetu

16Manasésreyixjanjuchaniwilawalwartäna,Jerusalén markarmächiqatyaqhachiqarphuqhantañkama.Judá markarjuchartukuyi,Tatitunnayraqatapanjanwalinak luratapatsipansa

17Manasésreyinsarnaqäwinakapa,taqiluratanakapa, juchaluratapa,¿janitJudáreyinakancrónicaslibropan qillqatäki?

18Manaséschachaxnayraawkinakapampchikawikirïna, ukatstiutapanhuertanimt'atäxänwa,Uzahuertan

19Amónchachajjpätunkapayanmaranïkänaukhaw apnaqañqalltäna,ukatpämarawJerusalénmarkan apnaqänaTaykapastiMesulametsatänwa,jupastiJotba markankirHaruzchachanphuchapänwa

20Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,kunjamtï Manasésawkipajjlurkänaukhama

21Kawkïrthaktixawkipaxsarkänukathaknamsaräna, kawkïridolonakarutixawkipaxluqtkänaukaidolonakaruw yupaycharakïna

22JupajjnayraawkinakapanTatitDiosaparuw jaytanukuwayjjäna,janiwTatitunthakiparjamsarnaqkänti.

23Amónchachanesclavonakapastijupacontrawmäamtar puripxäna,ukatreyiruwutapanjiwayapxäna

24Amónreyicontramäamtarpuripkänaukanakarojja,uka markankirjaqenakajjjiwarayapjjänwaUraqinjakirinakax Josíasyuqaparuwreyjamutt'ayapxäna

25Amónchachansarnaqäwinakapatjja,¿janitJudá reyinakancrónicaslibropanqellqatäjje?

26Uzahuertansepulturaparuwimt'apxäna,Josíasyuqapaw jupanlantiapnaqäna

22JAQTHAPI

1Josiasaxllätunkmaraniwapnaqañqalltäna,ukatkimsa tunkamayanmarawJerusalénmarkanapnaqäna TaykapastiJedidásatänwa,jupastiAdaíassatchachan phuchapänwa

2Tatitunnayraqatapankunatixaskïkiukluräna,David awkipanthakiparjamsarnaqäna,janiwkupiampararus ch'iqatuqiruskutt'känti

3Josíasreyintunkallätunkanimaraapnaqañtukuyatatsti, reyejjSafánsatchachanyokaparuwkhitäna,jupasti

Mesulamchachanescribapänwa,jupastiTatitunutaparuw khitäna.

4Hilquíasjach'asacerdotenukarmakhatapxam,Tatitun utaparapanitqullqinakjakthapiñapataki.

5Tatitunutapuñjirinakanamparaparkatuyapxpan,Tatitun utapanlurañanakluririnakaru,utap'akjatanak askichapxañapataki

6Carpinteronakaru,utautachirinakaru,albañilanakaru,uta askichañatakilawanakalañataki,k'uchiqalanakalañataki

7Ukampisjupanakanamparaparkatuyatäkänaukaqollqejj janiwjupanakajjjaktʼapkänti,janjitheqtapjjataplayku

8UcatstiHilquíasjilïrsacerdotejjSafánescribarojjsänwa: NayajjTatitunutapanwaLeylibrojikjjattasasa. HilquiasastiukalibroSafánchacharuwchuräna,jupasti liytʼarakïnwa

9Safánescribastireyinukarjak'achasisinreyiruwyatiyäna, ukatstisänwa:“Yaqirmasinakamawutanjikxatatqullqinak apthapipxi,ukatTatitunutapuñjirinakanamparaparuw katuyapxi”sasa.

10Safánescribastireyiruwyatiyäna:“Hilquíassacerdotejj mälibrochuritu”sasaSafanastireyinnayraqatapan liyt'äna.

11ReyejjLeylibronarunakapistʼasajja,isinakchʼiyjäna “

13Jumanakaxsarapxam,Tatiturjiskt'asipxamnayataki, markataki,taqiJudámarkataki,akalibronjikxataskiuka arunakxa,Tatituncolerasiñapaxjach'apuniwa,kunatix nayraawkinakasaxakalibronarunakapjanist'apkiti,taqi kuntixjiwasatqillqatäkiukarjamphuqhañataki

14UcatstiHilquíassacerdote,Ahicam,Acbor,Safán, Asahíassatprofetaruwsarjjapjjäna,jupastiSalumsat chachanwarmipänwa,jupastiTicvasatchachan yokapänwa,Harhaschachanyokapasti,jupastiarmario uñjirïnwa.(jichhaxJerusalénmarkancolegionjakasïna;) ukatjupampiwaruskipt’apxäna

15Ucawarmejjjupanacarojjsänwa:IsraelanTatitu Diosapajjsiwa:‘Nayarkhitanipquituucajaqerojj yatiyapjjam

16Tatituxakhamsiwa:“Akachiqaru,ukanjakirinakarus janwalinakapanini,Judáuraqinreyipaliyt'kiukalibron taqiarunakapa

17Nayarjaytanukupxitu,yaqhadiosanakarincienso phichhantapxitu,ukhamattaqiluratanakapampinayar colerayañatakiucatwanayancolerasiñajjajjacachequerojj nakhanti,janiraquiwtukjatäkaniti

18JudámarkanreyiparuwTatiturjiskt'apxañamatak khitanipkätamxa,akhamsapxäta:‘IsraelanTatitDiosapax akhamsiwa:‘Ist'apktaukaarunakxa’sasa.

19Chuymamaxllamp'uchuymanïtapata,Tatitun nayraqatapanalt'atchuymanïtaxa,akachiqaru,ukan jakirinakarjanwalt'ayañatakarsutaxist'asa,jupanakaxmä t'unjatäpxañapataki,ñanqhachatäpxañapataki,isinak ch'iyjasisaxnayannayraqatajanjacharaktaxaNayasti jumarist'araksma,sasawTatituxsarakisasa 20Ukhamajjnayajjawkinakamaruwtantachtʼäma, sumankañansepulturamartantachtʼatäyäta;nayranakamax janiwtaqijanwalinakakachiqarapankäukuñjapkaniti sasaUcatstiwasitatwareyinarupaapanipjjäna

1Ukatstireyixkhithäna,Judá,Jerusalénmarkankir jilïrinakaru.

2ReyejjTatitunutaparuwsaräna,Judámarkankir jaqenakampi,Jerusalénmarkankirtaqejaqenakampi, sacerdotenakampi,profetanakampi,taqejaqenakampi, jiskʼa,jachʼajaqenaka.

3ReyejjmäpilarjakʼansaytʼasisawTatitunnayraqatapan mäarustʼäwiluräna,Tatitunarknaqañapataki, mandamientonakapsa,qhanañchäwinakapsa,leyinakapsa taqechuymampi,taqealmapampiphoqañataki,ukhamat akalibronqellqatäkiukaarustʼäwinarunakapphoqañataki. Taqijaqinakaxukaarust'äwirsaykatapxäna

4UkatstireyejjHilquíasjilïrsacerdoteru,payïrordenan sacerdotenakaru,punkuuñjirinakaruwTatituntemplopat apsuñapatakmayïna,kunayänakatïBaalsatdiosataki, Arboledalayku,alajjpachankirtaqeejercitotakluratäkäna ukanakapsuñapataki.

5JudámarkankirreyinakajjJudámarkanjachʼa cheqanakaninciensonaktʼayañatakuttʼayatäpkänauka idolonakaryupaychirsacerdotenakaruwaynachtʼayäna. Baaldiosarinciensonakhantapkänaukanakasa,intiru, phajjsiru,planetanakaru,alajjpachankirtaqe ejercitonakarusa.

6Tatitunutapatsti,JerusalénanqäxankirArboledaapsüna, Cedrónjawiraruwnakhantäna,ukatstiCedrónjawir thiyaruwphichhantarakïna,ukatstipolvompiwjawq'jäna.

7UkatstiTatitunutapjak'ankirsodomitanakanutanakap t'unjäna,kawkhantïwarminakaxArboledatakwarkuñanak sawupkäna.

8Judámarkanakattaqpachsacerdotenakaruwirpsuwayäna, kawkhantïsacerdotenakajjinciensonaktʼapkänaukajachʼa cheqanaksaqʼañucharakïna,GebamarkatBeerseba markakama,ukatstimarkaapnaqeriJosuéchachan punkupanmantañapäkänaukajachʼacheqanaksatʼunjäna, ukapunkunakajjmäjaqenchʼeqatoqenwamarkapunkun utjäna

9Ukampisjach'achiqanakansacerdotenakaxjaniw JerusalénmarkanTatitunaltaraparmakhatapkänti,jan ukastijanlevadurant'ant'atjilanakapanmanq'apxäna

10UkatstiTofetmarkaruwq'añuchäna,ukamarkax Hinnomwawanakanvallepankiwa,ukhamatjankhitis yuqaparusa,phuchaparusninataypitMolocmarkar irpañapataki

11JudáreyinakanIntirchurapkänaukacaballonakjja, Tatitunutaparmantañapäkänaukacaballonakapasjjäna, ukacaballonakjjaNatanmélecchachanutapjakʼanwa apasjjäna

12JudáuraqinreyinakapaxAcazreyinakanaltapatxan utjkänaukaaltaranaksa,ManasésreyixTatitunutapanpä patiopanlurataltaranaksa,reyixt'unjäna,ukatukachiqat t'unjäna,ukatstilaq'anakCedrónjawiraruwjaquntäna

13Jerusalénmarkanayraqatanutjkänaukajachʼa cheqanakajjisraelitaSalomónreyijjsidonenakan ajjtasiñapataki,moabitanakanajjtasiñapataki, moabitanakanajjtasiñapataki,Milcómmarkataki, amonitanakanajjtasiñapataki,ukaajjsarkañajjsarkañ qollunkupëjjapanutjkänaukanakjja,reyejj qʼañucharakïnwa.

14Ukaidolonakp'akjäna,Arboledanakkhuchhuqäna, ukatstijaqinakanch'akhanakapampiphuqhantarakïna

15Betelchiqankiraltarsa,NebatchachanJeroboam yuqapa,khititixIsraelmarkarjucharpuriykänaukaaltarsa, ukaaltarsa,jach'achiqarust'unjäna,ukaaltarusa phichhantarakïna,ukatstijisk'ach'allt'asawpolvoukar tukuyäna.

16Josiasaxkutikipstasinxa,qullunutjkänauka sepulturanakuñjäna,ukatstich'akhanaksepulturanakat apsusawaltararphichhantäna,ukatstiq'añucharakïnwa, Tatitunaruparjama,Diosanarunakyatiyataparjama

17Jupastisarakïnwa:¿Kunasutimpisuñjta?Uka markankirinakaxjuparuxsapxarakïnwa:UkaxDiosan sepulturapawa,jupaxJudámarkatjutasinBetelaltarcontra lurktaukanakyatiyänasasa.

18Jupastisarakïnwa:Jichhaxjaytanukupxam;jankhitis ch'akhanakapkuynt'pantiUkatwachʼakhanakapsa jaytanukupjjäna,Samariamarkatmistkänaukaprofetan chʼakhanakapsa

19Samariamarkanakankirjach'autanakantaqpach utanakapsa,IsraelmarkanreyinakapaxTatitur colerayañatakutt'ayapxäna,Josiasaxapasxänwa,kunjämtix Betelmarkanlurkataynaukhamarjamawlurarakïna

20Ukatstialtaranakpatxankirjach'achiqanakantaqpach sacerdotenakaruwjiwayäna,ukatstijaqinakan ch'akhanakapphichhantarakïna,ukatstiJerusalén markaruwkutt'xäna.

21Reyejjtaqejaqenakaruwakhamsäna:“Tatit DiosamatakPascuaamtapjjam,kunjämtejjakapactolibron qellqatäkiukhama”sasa.

22Israelantaripirijuezanakanurunakapatpacha,Israel markanreyinakapanurunakapatsa,Judámarkan reyinakapatsajaniwukhamPascuafiestaxutjkänti.

23Josíasreyintunkallatunkanmaraapnaqatapansti, JerusalénmarkanTatitunPascuaurunamtasïna

24JudáoraqensaJerusalénmarkansauñjatajayunakampi, layqanakampi,idolonakampi,idolonakampi,taqejanwali luräwinakampi,Josiasajjapanuküna,ukhamatLeyin arunakphoqañataki,kawkïrleyinakatïHilquíassacerdotejj Tatitunutapanjikjjatkänaukalibronqellqatäkänauka arunakphoqañataki

25Janirakiwjuparuñtasitmäreyixutjkänti,Moisesan kamachiparjamaxtaqichuymapampi,taqialmapampi,taqi ch'amapampiwTatiturkutt'anïnajanirakiwjupatqhiparux khitisjuparuñtasitsartkänti.

26UkampisTatituxjaniwqhurucolerasiñapatjithiqtkänti, janukastiJudámarkacontrawwalcolerasïna,Manasés reyixtaqicolerasiñaplayku.

27Tatitustisarakïnwa:“NayastiJudámarkarus apanukurakï,kunjämtixIsraelmarkarapanukuwaykta ukhama,ukatstiakaJerusalénmarkarapanukurakï,kawkïr Jerusalénmarkatixnayanajllitäkiukaru,kawkïrutatix nayaxsiskta:“Sutixaxukankaniwa”sasa

28Josíasreyinsarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, ¿janitJudáreyinakancrónicaslibropanqillqatäki?

29JupanurunakapanstiEgiptonkirfaraonacoreyiwAsiria markanreyiparÉufratesjawirtukjäna,Josíasreyistijupa contrawsaränaJuparuñjasaxa,Meguidomarkanwa jiwayäna.

30UywatanakapastiMeguidomarkatmäcarronjiwat apt'asisawJerusalénmarkarirpapxäna,ukatstipachpa sepulturaparuwimt'apxäna.UraqinjakirinakaxJosiasan Joacazyokaparuwkatuntapxäna,ukatstijuparuwajllipxäna, awkiplantixreyiruwutt'ayapxäna

31JoacazreyixpätunkakimsanmaranïxänwaKimsa phaxsiwJerusalénmarkanapnaqäna.TaykapastiHamutal satänwa,jupastiLibnamarkankirJeremíaschachan phuchapänwa.

32Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,kunjämtix nayraawkinakapanlurapkänaukhama

33FaraonacoreyistiHamaturaqinRiblasatchiqaruw katuntayäna,ukhamatJerusalénmarkanjan apnaqañapatakiUraqixpataktalentoqullqimpi,mätalento qurimpi

34UkatstiFaraonacoxJosíaschachanEliaquimyuqaparuw Josíasawkipanutapanreyjamutt'ayäna,ukatstiJoacim sutiruwuñt'ayarakïna,Joacazreyirusirpäna,Egiptomarkar purisinstiukanwajiwxäna

35Joacimchachastiqollqe,qorifaraonaruwchuräna ucampisFaraonankamachiparjamajjqollqechurañatakejj oraqeruwimpuestochuräna,ukaoraqenkirjaqenakat qollqempiqollqempi,sapamaynitqollqechurañatakejj mayïna,ukhamatFaraonecóchacharchurañataki.

36Joacimchachajjpätunkaphesqanimaranïkänaukhajja, apnaqañqalltänatunkamayanmarawJerusalénmarkan apnaqäna.TaykapastiZabudásatänwa,jupastiRuma markankirPedaíassatchachanphuchapänwa

37Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,kunjämtix nayraawkinakapanlurapkänaukhama.

24JAQTHAPI

1JupanurunakapanstiBabiloniankirNabucodonosorreyiw jutäna,Joacimchachastikimsamarawjupanesclavopäxäna

2Tatituxcaldeonakanejercitoparu,sirionakan tamanakaparu,moabitanakantamanakaparu,amonitanakan tamanakaparkhithäna,ukatstiJudámarkartukjañatakiw khithäna,kunjämtixTatituxprofetanakanesclavonakap tuqiarskänaukhama

3TatitunkamachiparjamawakaxJudámarkarpurintäna, Manaséschachanjuchanakapatapanukuñataki.

4JanjuchaniwilawartataplaykuUkxajaniwTatitux pampachañmunkänti

5Joacimchachansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, ¿janitJudáreyinakansarnaqäwinakapqillqatqillqatäki?

6Joaquimchachastinayraawkinakapampchikawikirïna, jupalantistiJoacínyuqapawapnaqäna.

7Egiptomarkanreyipajjjaniwmayampsaoraqepat mistjjänti,BabiloniareyejjEgiptojawiratÉufrates jawirkamawEgiptomarkanreyinyänakapaptʼasïna.

8Joacinaxtunkallatunkanmaranïxänwa,kimsaphaxsiw Jerusalénmarkanapnaqäna.TaykapastiNehustasatänwa, jupastiJerusalénmarkankirElnatánchachanphuchapänwa

9Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,kunjämtix awkipaxlurkänukhama

10UkapachawBabiloniankirNabucodonosorreyin esclavonakapajjJerusalénmarkarmakatapjjäna,uka markastimuyuntatäjjänwa

11BabiloniankirNabucodonosorreyistiukamarkar nuwasiriwsaräna,uywatanakapastiukamarkar muyuntapxäna.

12JudámarkanJoacínreyisti,Babiloniamarkanreyiparu, taykapampi,uywatanakapampi,jilïrinakapampi, jilïrinakapampi,Babiloniamarkanreyipaxllätunkmara apnaqañtukuyatatkatuntxäna

13UkatstiTatitunutapanyänakapsa,reyinutapan yänakapsaapthapïna,IsraelanSalomonanreyipajjTatitun templopanluratqoritluratyänakapsakhuchhurarakïnwa, kunjämtixTatituxsiskänukhama.

14JupajjJerusalénmarkpacharu,jachʼajilïrinakaru, chʼamanichʼamanijaqenakaru,tunkawaranqakatuntat jaqenakaru,artesanonakaru,herreronakaru,janiwkhitis qheparkänti,janukastiukamarkankirjaqenakatsipansa jukʼamppisinjakasirinakakiwqheparjjäna

15UkatstiJoacínchacharuwBabiloniamarkarapasxäna, reyintaykaparu,reyinwarminakaparu,jilïrinakaparu, jach'ach'amanijaqinakaru,JerusalénmarkatBabilonia markarkatuntatapapxäna.

16Taqich'amanijaqinakaru,paqallqwaranqa, artesanonaka,herreronaka,waranqach'amaninakaru, ch'amaninakaru,ch'amaninakaru,Babiloniankirreyix Babiloniaruwkatuntawayi

17BabiloniamarkanreyipajjjupalantiMataniasawkipan jilaparuwreyjamuttʼayäna,ukatstiSedequíassutimpiw sutipmayjtʼayarakïna

18Sedequíasreyejjpätunkamayanimaranïkänaukhaw apnaqañqalltäna,ukattunkamayanmarawJerusalén markanapnaqänaTaykapastiHamutalsatänwa,jupasti LibnamarkankirJeremíaschachanphuchapänwa

19Tatitunnayraqatapanjanwalinakluräna,kunjämtix Joacimchachaxlurkänukhama

20TatituncolerasiñaplaykuwJerusalén,Judámarkanakan jupanakarjaqunukuñkamaxSedequíasreyixBabilonia markanreyiparkutkatasxäna

25JAQTHAPI

1Ukatstillätunkmaraapnaqäwipanxa,tunkaphaxsi,tunka phaxsittunkaurunaksaraqataruwBabiloniankir NabucodonosorreyixtaqiejercitopampiJerusalénmarkar purinipxänaukatstiukamuytapanstijach'ach'amampiw sayt'ayapxäna.

2Sedequíasreyintunkamayanmaraapnaqañkamawuka markaxmuyuntatäxäna

3Pusïrphajjsinllätunkaurusaraqatarojja,mach'ajj markaruwpurïna,janiwukamarkanjakirinakatakejj tʼantʼajjutj-jjänti

4Markaxt'unjatäxänwa,nuwasirjaqinakaxarumawpä pirqataypinkirpunkuthaknamjaltxapxäna,ukaxreyin jardinapjak'ankiwa

5CaldeonakanejercitopajjreyirarknaqasawJericópampan katuntapjjäna

6Ucatstireyiruwirpapjjäna,Babilonianreyinjakʼapan Riblasatcheqarirpapjjänaucatjupanacarojjtaripäwi churapjjäna

7UkatstiSedequíaschachanwawanakaparuxnayraqatapan jiwayapxäna,ukatstiSedequíaschachannayranakapsa apaqapxäna,broncetluratchinuñanakampichint'apxäna, ukatBabiloniamarkaruwapapxäna

8Phisqhïrphajjsinjja,paqallqöriphajjsitjja, NabucodonosorreyinBabiloniareyintunkallätunkani maraapnaqkänaukhajja,Nabuzaradánsatguardianakan capitanapa,Babiloniamarkanreyinyanapiripänwa

9Tatitunutapsa,reyinutapsa,Jerusalénmarkantaqpach utanakapsaphichhantawayi,sapajach'ajaqinutapsa ninampphichhantawayi

10Caldeonakanejercitopajja,guardianakanpʼeqtʼiripamp chikawJerusalénmarkanperqanakaptʼunjapjjäna.

11Markaqhiparapkänaukajaqinakampiru,Babilonia markanreyinukarjaltxapkänaukajaqinakampiru, qhipharkirjaqinakaru,Nabuzaradánguardianakan pʼiqtʼiripampiwapasxäna

12Uvayapuchirinakaru,yapuyapuchañataki, guardianakancapitanapajjukamarkanpisin jakasirinakatjja,uvayapuchirinakaru,yapuchirinakaruw jaytawayäna

13Tatitunutapanutjkänaukabroncetluratpilaranakasa, sawutanaka,broncelamarquta,kawkïritixTatitunutapan utjkänaukanakp'akjasipxäna,ukatstibroncetlurat broncenakwaBabiloniamarkarapapxäna

14Ukatstimanq'añanaka,palanaka,chhuxriñchjasiñanaka, cucharanaka,broncetluratyänaka,taqikunatïluqtapkäna ukanakapt'asipxäna

15Ukatstininanaktayañphukhunaka,manq'añanaka,quri, qullqi,qullqi,qullqitluratyänakapt'asïna.

16SalomonaxTatitunutapataklurkataynaukapä pilaranaka,mälamarquta,uraqkhathatinakataqiuka vasonakanbroncepaxjanpesatäxänwa.

17Mäpilaranalturapajjtunkallatunkanimetronakänwa, ukapilarastibroncetluratänwauqhamaraccornana, granadasatgranadanacapasbroncetluratänwa.

18UkatstiguardianakanjilïripaxSeraíasjilïrsacerdoteru, Sofoníaspayïrsacerdoteru,ukatkimsapunku uñjirinakaruwirpäna.

19Ukatmarkatmistxasaxmäjilïrirpiriruwirpxaruwayäna, jupastinuwasirjaqinakp'iqinchirïnwa,reyin nayraqatapankapkänukanakatphisqajaqimpi,ejercito ukanjilïrescribapampi,ukamarkankirjaqinakar tantachthapiriru,ukhamarakpaqallqtunkajaqinakampi

20UkatstiNabuzaradánchachanguardianakapanjilïripax ukanakapt'asisawRiblamarkarBabiloniamarkanreyipar irpäna

21BabiloniankirreyistijupanakaruxnuwjasawRiblasat chiqanHamaturaqinjiwayänaUkatwaJudámarkax uraqipatapaqatäxäna

22Judáuraqinqhiparapkänaukajaqinakaru,khitinakarutix BabiloniankirNabucodonosorreyixjaytanukuwaykatayna ukanakarusti,SafánchachanAhicamchachanGedalia yuqaparuwapnaqañapatakuttʼayäna.

23BabiloniamarkanreyipajjGedaliargobernadorat uttʼayatätapyatipjjänaukhajja,IsmaelchachajjNetanias chachanyokapa,CaréanJuananyokapa,Tanhumet chachanSeraíasyokapa,netofataTanhumetchachan yokapa,MaacatimarkankirJaazaníasyokapa,jupanakamp chikawMizpamarkarpuripjjänachachanaka

24UcatGedaliasajjjupanacaru,chachanacaparjuramento luräna,jupanacarojjsänwa:Janajjsarapjjamti caldeonakanesclavopäñataqui.ukatstijumanakatakix walikïskaniwa

25Paqallqphajjsirojja,IsmaelchachajjNetaniaschachan yokapawa,jupajjElisamáchachanwawapänwa,jupasti tunkajaqenakampiwGedaliasarojjjiwarayäna,ukatsti Mizpamarkanjupampchikäpkänaukajudionakarusa, caldeonakarusjiwarayäna

26Taqijaqinakaxjisk'ajach'a,jach'aejercitonakan p'iqinchirinakapaxsartasisinEgiptomarkarpuripxäna, caldeonakaraxsarapxäna

27JudámarkanJoacínreyixkatuntatuñjasiskänauka kimsatunkatunkapayanmarana,tunkapayanphaxsi,pä tunkapaqallqunurunaksaraqataruwBabiloniamarkan EvilmerodacreyipaxJudámarkanreyipaJoaquíncarcelat apsuwayxäna.

28Jesusastisumachuymampiwjuparparläna,Babilonia markanjupampchiksarirreyinakantronopatsipansa, tronoputt'ayarakïna.

29Ucatsticarcelanisinakapmayjt'ayasïna,jakañapkamasti jupannayraqatapant'ant'amanq'äna

30Ukxarustireyixsapüruqullqichurirïnwa,sapauru, jakañapkama