Aymara - The Book of 1st Kings

1Reyes

1JAQTHAPI

1Davidreyixchuymankipstatäxänwa.isimpiw ch'uqt'apxäna,ukampisjaniwjunt'uñjikxatkänti.

2Ukatwauywatanakapaxjuparuxsapxäna:“Reytataxax mätawaqurthaqhatäpan,reyinnayraqatapansayt'atäpan, juparuñjañapataki,jumanikt'añapataki,ukhamatrey tataxaxjunt'uñapataki”sasa

3UkatstiIsraelmarkantaqpachuraqinakapanmäsuma uñnaqt'antawaqurthaqhapxäna,ukatstiAbisagsat sunamitawarmiruwjikxatapxäna,ukatreyinukar irpapxäna.

4Ukatawaquxwalisumauñnaqt'anïnwa,reyiruswal munasi,juparluqtirïna,ukampisreyejjjaniwuñt'känti

5HagitchachanAdoníasyuqapaxjach'ajach'atukusaw akhamsäna:“Nayawreyäxä”sasa

6Awkipajjjaniwkunapachasjuparchuymustʼaykänti: “¿Kunatsaukhamlurta?”ucatjupajjwalisumajaqënwa; taykapastiAbsalonarqhipatwawawachasïna

7UkatstiJoabchachampi,Zoabchachampi,Abiatar sacerdotempiwparläna.

8UcampisSadocsacerdote,JoiadánchachanBenaías yokapa,Natánprofeta,Simei,Rei,Davidanwalich'amani chachanacapasjaniwAdoniasampchikäpcänti.

9AdoníasreyejjEnrogeljakʼankirZoheletsatqalajakʼan ovejanaka,vacanaka,likʼiuywanakjiwayäna,ukatstireyin yoqanakaparu,Judámarkankirreyinyanapirinakapar jawsäna

10UcampisNatánprofetampiru,Benaíasampiru,wali ch'amanjaqinakampiru,Salomónjilapampiru,janiw jawsapkänti

11¿KunatsaNatanaxSalomonanBat-sebataykaparakham säna:¿Janitist'ktaHagitchachanAdoníasyuqapan reyïtapa,Davidtatasanjanyatkpacha?

12Jichhajjjutam,nayajjmäewjjt'achuräma,jumapachpa jakañamsa,Salomónyoqamanjakañamsaqhespiyañataki.

13Davidreyinukarmantasinsaram,ukatakhamsasma: “¿JanitjumajjTatay,rey,sirvientamarjuramentolurtajja: ‘CheqapuniwSalomónyoqamajjnayaqhepatreyëjjani, tronojjaruwqontʼasini?’sasaUkhamasti,¿kunatsa Adoníasreyixa?

14Uñtapxam,reyimpiparlkasaxa,nayarakiwjumar arknaqäma,ukatstiarunakamchiqaparuñjarakï

15UkatstiBat-sebaxreyinutaparuwmantäna.Sunamita Abisagchachastireyiruwyanapt'äna

16UkatstiBat-sebexalt'asisawreyiralt'asïnaUcatreyejj sänwa:¿Kunsamuntasti?

17Ucawarmistisarakïnwa:Tatay,jumajjTatit Diosamansutipjjaruwjuramentolurtajja,akhamsasa: ‘CheqpachapuniwSalomónyoqamajjnayaqhepatreyïni, jupastitronojjaruwqontʼasini’sasa

18Jichhasti,AdoníasreyinapnaqaskiJichhasti,reytata, janiwukyatktati.

19Waljavacanaksa,lik'iwakanaksa,ovejanaksa jiwarayaraki,reyintaqpachwawanakaparu,Abiatar sacerdoteru,Joabejercitop'iqinchirirusjawsayaraki. 20Tatay,rey,taqiisraelitanakaxjumaruwuñch'ukipxi, khitinakasjupatqhiparuxreyixreyintronopan qunt'asipxaniukyatiyañamataki.

21Janukhamäkanixa,kunapachatixreyixaxnayra awkinakapampikintkaniukhaxa,nayampSalomón yuqajampixjucharuñtatuñjasipxañäni.

22Ukawarmixreyimpparlt'askänaukhawNatánprofetax mantanïna

23Jupanakastireyiruwsapxäna:Natánprofetauñtam sasaReyinnayraqataparmantasinsti,reyinnayraqatapan qunqurt'asisawajanupuraqiruñtatqunt'asïna

24Natanastisarakïnwa:Tatay,rey,¿jumaxsistati: ‘Adoniyasreyïniwa,jupastitronoxaruwqunt'asini?

25Jichhüruwsaraqawayxi,waljavacanaksa,lik'i wakanaksa,ovejanaksajiwarayawayi,reyintaqpach wawanakaparu,ejercitop'iqinchirinakaru,Abiatar sacerdoterusjawsayarakiJupannayraqatapanmanq'apxi, umapxi,sapxaraki:“DiosaxAdoníasreyirqhispiypan”sasa. 26Ukampisnaya,sacerdoteSadocsacerdotempi,Benaías Joiadányuqapampi,Salomónluqtirimampixjaniw jawskituti.

27¿ReyTatituxaxuklurpacha,janitjumaxukyatiykta, khititixreyinreyintronopanqunt'asiñapäkiukaru?

28UcatDavidreyejjsäna:Batsabasatäpjjetasasa. Ukatstireyinnayraqataparpurisaxreyinnayraqatapan sayt'asïna.

29Ukatstireyejjjuramentoluräna:“Tatituwjakaski,jupaw nayarojjtaqetʼaqhesiñanakatqhespiyitu

30NayastiIsraelanTatitDiosapatwajuramentosisksma: ‘ChiqpachansaSalomónyuqamaxnayatqhipatapnaqani, nayanlantistitronoxaruwqunt'asiniukhamarakiw jichhürunakanlurarakï

31UkatstiBat-sebareyiruwaltʼasisinreyirjachʼañchäna, akhamsasa:“Davidreyijajjwiñayatakjakpan”sasa

32Davidreyejjsänwa:“Sadocsacerdoteru,Natán profetaru,BenaíasJoiadányokaparjawsapjjeta”sasaUkat reyinnayraqataparpuripxäna

33Reyejjjupanacarojjsarakïnwa:Tataman esclavonakaparirpapjjam,Salomónyokajjarojjmulajjar makatasinGihónmarkarirpapjjam

34Sadocsacerdotempi,NatánprofetampixIsraelmarkan reyipjamajllipxpan,trompetaphust'apxam,sapxam: ‘DiosaxSalomónreyirqhispiypan’sasa

35Jumanakaxjupararktasawmakhatapxäta,juparjutasin tronojanqunt'asiñapatakiNayalantistijupawreyit utt'ayatäni,nayastiIsraelmarkana,Judámarkaapnaqirit utt'ayaraktwa.

36JoiadánchachanBenaíasyuqapaxreyiruxsänwa: Amén!

37KunjämtixTatituxreyixampchikäkiukhama, ukhamarakiwSalomonampixtronopjach'artukuyañapa, Davidreyintronopatsipansa

38Sadocsacerdotempi,Natánprofetampi,BenaíasJoiadán yoqapampi,quereteonakampi,peletanakampiw saraqapjjäna,ukatstiSalomonarojjDavidreyinmulapar makatasawGihónmarkarirpapjjäna.

39Sadocsacerdotejjcarpataceitetluratmäwajjraapsüna, ukatstiSalomonarojjajllisïnaUkatstitrompeta phust'apxäna;taqijaqinakaxsapxänwa:DiosaxSalomón reyitqhispiypansasa

40Taqejaqenakawjupararknaqapjjäna,jaqenakasti tubonakphustʼapjjäna,walikusisitawkusisipjjäna,uka toqetistʼasajjoraqejjchʼiyjatäjjänwa

41Adoniasa,jupampchikäpkänaukataqekhitinakatï manqʼañtukuyapkänaukhawukistʼapjjäna.Joabchachasti

trompetanthuqt'atapist'asinsäna:¿Kunatarakaka markanjach'ajach'atukutapasti?

42Jupajjparlaskänaukhajja,AbiatarsacerdotenJonatán yokapawpurinïna.Jumastiwalich'amanijaqïtawa,suma yatiyäwinakapanirakistasasasa.

43JonatanastiAdoniasaruxsänwa:ChiqpachansaDavid reyisaxSalomonaruwreyirutt'ayisasa

44UkatstireyejjSadocsacerdoteru,Natánprofetaru, BenaíasJoiadányokaparu,quereteonakaru,peletanakarus khithäna,jupanakampchikawreyinmulapar makatayapjjäna

45Sadocsacerdotempi,NatánprofetampixGahónmarkan reyitutt'ayapxäna.Ukaarunakist'apktaukaarunakxa.

46Salomonaxreinotrononqunt'atäskiwa

47UkatstireyinyanapirinakapastiDavidreyisar bendiciñatakiwjutapxäna,sapxarakïnwa:“Diosax Salomonansutimsutimatsipanjuk'ampsumatukuyam, tronomarustronomatsipanjuk'ampjach'artukuyam”sasa Ucatstireyejjcamapatjjaruwaltʼasïna.

48Ukatstireyejjakhamsarakïnwa:“IsraelanTatit Diosapajjjachʼañchatäpan,jupawjichhürojjtronojan qontʼasiñapatakmäjaqechuri,nayranakajajjukuñjaraktwa” sasa

49Adoníasampichikäpkänaukataqekhitinakatejj ajjsarasawsartasipjjäna,sapamayniwthakiparsarjjapjjäna.

50AdoníasreyistiSalomonarajjsarasawsartasïna,ukatsti altaranwajjranakapatkatthapïna

51Salomonaruxsapxarakïnwa:AdoníasreyixSalomón reyiruwaxsarayi,jupastialtaranwajjranakapatkatjatayna, akhamsasa:‘Salomonaxreyixjichhüruwjuramento luristani,janiwesclavoparuxespadampijiwaykaniti’sasa.

52Salomonastisarakïnwa:Jupatixmäsumajaqit uñt'ayasiñmunchixa,janiwmäñik'utasakauraqir ch'allt'kaniti,ukampisñanqhalurañanakjikxataschiukhaxa, jiwxaniwasasa

53UkatstiSalomónreyejjaltaratsaraqanipjjänaUkatsti Salomónreyinnayraqataparqunqurt'asisawSalomonax juparuxsäna:Utamarsarxamsasa

2JAQTHAPI

1Davidanurunakapaxjak'ankxänwaSalomonyuqaparux akhamsasawiwxt'äna:

2Nayaxtaqiakauraqinthakiparuwsaraskta,ukhamasti ch'amanïm,jaqituñt'ayasim;

3TatituDiosamaruxphuqhasim,thakinakapan sarnaqañamataki,kamachinakapsa,kamachinakapsa, taripäwinakapsa,arsutanakapsaphuqañamataki,kunjämtix Moisesankamachipanqillqatäkiukhama,ukhamattaqi kuntixlurapkta,kawkirutixkutt'kätaukanakansuma jakasiñamataki

4UkhamatTatituxnayatarskänaukaarunak sarantañapataki,akhamsasa:“Wawanakamatixthakip amuyasipxani,taqichuymampi,taqialmapampichiqapar nayannayraqatapansarnaqapxañapatakixa,Israelan tronopanmäjaqixjaniwtukuskaniti”sasa

5JumastiyatiraktawakuntixJoabchachaxZeruíaschachan yuqapaxnayarlurkitu,Israelanejercitopanpä p'iqinchiriparuslurkatayna,NerchachanAbneryuqapampi, JeterchachanAmasayuqapampiru,jupanakarux sumankañampnuwasiñanwilapwarxatatayna,ch'axwañ

wilapcinturónmuytaparuchatayna,kayunakaparuchat zapatonakaparu.

6Ukhamasti,yatiñkankañamarjamluram,ch'ullqhi p'iqipaxjansumakiwsepulturarsaraqañapäkiti.

7UcampisBarzilaiGalaadsatchachanyoqanakaparojj khuyapayasiñamuñacht'ayapjjam,jupanacajjmesaman manq'quirinacapatmaynïrïpan

8JumampistiSimeisatGerayokapawutji,Bahurim markankirbenjamita,jupastiMahanaimmarkarsarkäyät ukauruwnayarmaldecitu,jupastiJordánjawirjikisiñatak saraqanitu,nayastiTatitunsutipxaruwjuramentolurta: “Janiwespadampijiwaykämati”sasa

9Jichhastijanjuchanijaqiruxjanjuchañchamti,jumax waliyatiñanjaqïtawa,kuntixjuparlurañamäkiuk yatiraktawaukampisp'iqipaxwilampiwsepulturar saraqani.

10UcatDavidajjnayraawquinacapampchikikintjjäna, ucatstiDavidanmarcaparuwimt'apjjäna

11DavidaxpusitunkamarawIsraelmarkanapnaqäna, paqallqmarawHebrónmarkanapnaqäna,kimsatunka kimsanmarawJerusalénmarkanapnaqäna

12SalomonastiDavidawkipantronopanqunt'atäskänwa. reinopaxwalich'ullqhiutt'ayatäxänwa

13HagitchachanAdoníasyokapastiSalomonanBat-seba taykaparuwpurinïna.Ucawarmejjsänwa:¿Sumanktati jutta?Jupastisarakïnwa:Sumankapxamsasa

14Jupastisarakïnwa:Nayaxmäjuk'asapxsmawasasa Jupastisarakïnwa:Samsasa.

15Jupastisarakïnwa:Jumastiyatisktawaukareinojj nayankatapjja,taqeisraelitanakajjnayaruñkatasipjjatapjja, nayanreyëjjañajataki.

16Jichhastimäachikt'amayipxsma,jannayarjan uñt'ayañapatakiUcawarmejjsaraquïnwa:Samsasa 17Jupastisarakïnwa:Salomonreyiruwachikt'asim, janiwsapxätamti,Abisagsatsunamitajaqirwarmir katuyañapatakisasa

18Bat-sebastisänwa:Walikiwa;Nayastijumalanti reyiruwarskäsasa

19UkatstiBat-sebaxSalomonreyinukarsaräna,Adonias laykujupampparlañataki.Ukatstireyejjjupamp jikisiñatakiwsartasïna,ukatstialtʼasisawtronopar qontʼasïna,reyintaykapatakismäasientoucharakïna Jupastikupiamparaparuwqunt'asïna.

20Ucawarmejjsänwa:Nayajjmäjisk'aachikt'asiñwa munsma;Nayajjachiktʼassmawa,janiwnayajjsistati sasa.Reyejjjuparojjsänwa:Tayka,mayiskakim,janiw nayajjsapkämatisasa

21Ucawarmistisarakïnwa:SunamitaAbisagsat Adoníasjilamarcasaratäñapasasa

22UkatstiSalomónreyejjmamaparuwsäna:¿Kunatsa AdoníasreyitAbisagsunamitarojjmayistasti?Juparux reinomayipxarakim;jupastinayanjilïrjilajawa;Jupataki, Abiatarsacerdotetaki,JoabZeruíachachanyoqapataki 23SalomónreyejjTatitunsutipjjaruwjuramentoluräna, akhamsasa:“Diosajjnayarojjukhamlurita,ukatjukʼampi, Adoníasreyejjjanukaarunakjanarskaspaukhajja”sasa 24Jichhasti,Tatituxjakaski,khititixnayarch'amañchkitu, Davidawkixaxtronoparqunt'ayitu,mäutautt'ayitu, kunjämtixarsuwaykiukhamarjama,jichhüruwAdonías jiwayatäni.

25SalomónreyejjJoiadánchachanBenaíasyokaparuw khitänaucatstijuparuwliwjjatäna,jiwjjäna

26UcatAbiatarsacerdotejjreyirojjsänwa:Anatotsat cheqarsarjjam,ucayapunacamaru.Jumastijiwañar wakt'atätawa,ukampisjaniwjichhüruxjiwaykämati,Tatit TatitunarcapDavidawkixannayraqatapanapt'atamata, awkixaxt'aqhisiyatuñjasitamatlayku.

27UkatSalomonaxAbiatararTatitunsacerdotepat jaqunuqänaUkhamatTatitunarunakapphuqhañapataki, ElíchachanutapatSilómarkanarsutapa.

28UcatstiJoabchacharuwyatiyäna,Joabchachajj Adoniasaruwarknaqäna,janisAbsalonararknaqkchïnjja JoabchachastiTatituncarpaparuwjaltxatayna,ukatsti altaranwajjranakapatkatjatayna

29UkatstiSalomónreyiruwyatiyapxäna:Joabchachax TatitunCarpaparjaltxataynawaUcatjupajjaltar jak'ankaquiwasasaUcatSalomonajjJoiadánchachan Benaíayokaparkhitäna:Sarjjam,juparjawq'jamsasa.

30BenayasastiTatituncarpaparpurisajjsänwa:Reyejj akhamsiwa:“Mistam”sasaJupastisarakïnwa:Janiwa; ukampisnayaxakanjiwä.Benaíasreyiruwwasitatyatiyäna, akhamsasa:Joabchachaxakhamsasawsitäna

31Reyejjjuparojjsänwa:Kunjämtejjsisquiukwaluram, juparliwjjatasinimt'am.Joabchachanjanjuchaniwilap nayatsa,awkijanutapatsaapaqañamataki

32Tatituxwilapp'iqiparuwkutt'ayani,jupatsipanjuk'amp aski,juk'ampsumapäjaqiruwjiwayatayna,espadampiw jiwayatayna,Davidawkixaxjaniwukyatkänti,mäarunxa, AbnersatNeryuqapa,Israelanejercitopanp'iqinchiripa, JeterchachanAmasayuqapa,Judámarkanejercitopan p'iqinchiripa

33WilapajjJoabchachanpʼeqepjjaru,wawanakapan pʼeqepjjaruwwiñayatakkuttʼani,ukampisDavidampi, wawanakapampi,utaparu,tronoparu,wiñayatakiwTatitun sumankañapajjutjani

34JoiadánchachanBenaíasyuqapajjjuparmakatasaw jiwayäna,ukatstiwasaranutaparuwimtʼatäjjäna

35ReyejjBenaíasyokaparuwJoiadánchachanejercitopan utaparuchäna,SadocsacerdoterustireyejjAbiatarchachan utaparuwucharakïna

36UkatstireyejjSimeisatchacharuwjawsasinsäna: “Jerusalénmarkanmäutaluram,ukanjakañama,jan kawkirussarjjäta”sasa

37Kunaurutixmistkäta,Cedrónjawirmakhatkätauka uruxa,chiqpachapuniwjiwäta,wilamaxp'iqimaruwpurini.

38Simeichachastireyiruwsäna:Akaarunakax walikïskiwa,kunjämtixreyixsiskiukhamarjamaw uywatamaxluranisasa.Simeichachastiwaljaurunakaw Jerusalénmarkanjakasïna

39Kimsamaratukuyatatsti,Simeichachanpä yanapirinakapawGatmarkanMaacáchachanAquis yokapart'ijtxapxänaJupanakastiSimeiruwsapxäna: “Uñtapxam,uywanakamaxGatmarkankapxiwa”sasa

40UkatstiSimeichachajjasnoparsillatuchasïna,ukatsti Gatsatmarkaruwsaräna,ukhamatyanapirinakaparthaqeri

41UkatstiSalomonaruxsapxarakïnwa:Simeichachax JerusalénmarkatGatmarkaruwsarxatayna,ukatsti kutt'anxataynawa

42UkatstireyejjSimeichacharjawsasinakhamsänwa: ¿JanitnayajjTatitunsutipjjarujuramentolurksma,janit nayajjarsüma:“Mäurutyatjjta,kawkirussarkätauka urujja,cheqpachapuniwjiwäta?”Jumastisista:“Ist'atax walisumawa”sasa

43Ukhamasti,¿kunatsajumajjTatitunjuramentopsa, kawkïrmandamientonaktïnayajjsisksmaukasajan phoqkta?

44ReyejjSimeichacharojjsarakïnwa:“Jumawyatktakuna janwalinaktïDavidawkijarlurktaukjja,ukatwaTatitux janwaliluratanakampʼeqemarkuttʼayani

45Salomónreyixbendicitawuñjasini,Davidantronopax wiñayatakiwTatitunnayraqatapansayt'ayatäni.

46UkatreyejjJoiadánchachanBenaíasyokaparuwsäna Ukajaqejjmistusawjuparjaqontäna,ukhamatwajiwjjäna UkatstiSalomonanamparapanreinojjsayt'ayatäjjänwa

3JAQTHAPI

1SalomonastiEgiptomarkanreyipaFaraonampiw chikañchasïna,ukatstiFaraonanphuchaparuw irpxaruwayäna,ukatstiDavidanmarkaparuw irpxaruwayäna,ukhamatutapsa,Tatitunutapsa,Jerusalén markanpirqapsatukuyañkama.

2Jaqinakakiwjach'achiqanakansacrificioloqtapxirïna, ukaurunakkamaxjaniwTatitunsutiparujanutachapkänti 3SalomonaxTatituruwmunasïna,Davidawkipan kamachinakaparjamsarnaqasa

4ReyejjGabaónmarkaruwsacrificioloqtirsaränaUka jach'ajach'achiqawSalomonaxwaranqnakt'ayat waxt'äwinakukaaltarpatxanluqtäna

5GabaónmarkanxaTatituxSalomonaruxmäsamkan arumawuñstäna,Diosaxsänwa:Mayt'amkuntixnayax churkämasasa

6Salomonastisarakïnwa:Davidawkixaxuywatamarux walikhuyapt'ayastawa,jumampchika,chiqachuymampi, chiqachuymampi,chiqachuymampi,jumamp nayraqatamansarnaqataplaykuJumastiakajach'a khuyapayasiñapimt'taxa,mäyuqallwawatronopan qunt'asiñapataki,jichhürunakanjama

7Jichhasti,TatitDiosaxay,Davidawkixaxlantimä uywatamaruwreyjamutt'ayawaytaxa,nayastimäjisk'a wawakïtwa

8Uywatamaxajllitmarkamantaypinkiwa,mäjach'amarka, janiwjakt'añjamäkiti,janirakiwwaljanirjakt'añjamäkiti. 9Ukhamasti,uywatamaruxamuyt'asirchuymachuram, markamartaripiñapataki,ukhamataskimpijanwalimpi amuyañajataki,¿khitirakakajach'amarkamar juchañchaspasti?

10Salomonaxukmayitapatxa,Tatituruwkusisiyäna

11Diosastijuparuxsänwa:Akamayisitamatxa, janirakiwjayajakañmayisktatijanirakiwjumapachpatak qamirkankañmayisktati,janirakiwuñisirinakaman jakañapsamayisktati;ukampisjumapachpawamuyt'añ mayismataripañyatiñataki;

12Uñtapxam,nayaxarunakamarjamlurta,amuyt'asir chuymachursma;Ukhamatjumatnayraxjaniwkhitis jumaruñtasitutjkänti,janirakiwkhitisjumaruñtasit sartkaniti”sasa

13Kunatixjanmayt'ktaukaxqamirkankañamp jach'añchäwimpichuraraksma,ukhamatreyinaktaypinjan khitisjumaruñtasitutjkaniti.

14Jumatixnayanthakinakajsa,kamachinakaxsa, kamachinakaxsaphuqañmunsta,kunjamtïDavidawkimax sarnaqkänaukhama,nayastijuk'ampiwjakañmunta”sasa.

15SalomonastisartasxänwaUcatstimäsamkapunïnwa Jerusalénmarkarpurisinsti,Tatitunarust'äwiarca

1Reyes

nayraqatansayt'asïna,nakt'ayatwilañchanakluqtäna, sumankthapiñwaxt'anaka,taqiuywatanakapatakismä jach'amanq'äwlurarakïna

16Ukatstipäwarmiwreyinukarpuripxäna,ukawarmix q'añulurirïnwa.

17Mäwarmistisänwa:Tatay,nayampiakawarmimpix mäutanjakasipkta;Utanjupampchikawmäwawa ususiyäta.

18Nayanususitaxkimsïrurutsti,akawarmix ususxarakïnwautanjjajaniwyaqhajaqejjnanakamp chikäkänti,janukastipaniniwutankapjjta

19Ukawarminwawapaxarumpachawjiwxänakunatix jupaxukaruwch’allt’äna.

20Chikaarumaruwsartasïna,uywatamaxikiskänaukhaw wawajaruxnayatirpxaruwayäna,ukatstijuparuwikiyäna, ukatstijiwatwawaparuwnayanamparajaruwikiyäna.

21Nayajjalwajjwawajarchuchuñataksartayätaukhajja, jiwatäjjänwa

22Maynïrwarmistisarakïnwa:Janiwa;Ucampis jakquiristinayanwawajjawa,jiwatastiyokamäquiwa”sasa Ucatstisänwa:Janiwa;Ucampisjiwatajjwawamawa, jakquiristinayanyokajjawa”sasa.Ukhamatwareyin nayraqatapanparlapxäna

23Ukatstireyejjsänwa:Maynistisiwa:‘Akawawajjajj jakaskiwa,wawamastijiwatäjjewa’sasa.Ucampis wawamajjjiwatäjjewa,nayanwawajjastijacquiwa”sasa 24Ukatstireyejjsänwa:Mäespadaapanipjjetasasa Ukatreyinnayraqataparmäespadaapanipxäna.

25Ukatstireyejjsänwa:“Jakkirwawarojjpätʼaqaruw jaljapjjam,chikatmayniruchurapjjam,chikatstimayniru churapjjam”sasa.

26Jakirwawapanwarmejjreyiruwparläna,ñikʼutapajj yoqaparuwwalmunäna,jupastisänwa:“Tata,jakkirwawa churam,janirakjiwayamti”sasa.Maynïristisänwa:Jan nayankpan,nijumankkpansa,janukastijaljtapxamsasa 27Ukatstireyejjsarakïnwa:“Jakkirwawachurapjjam,jan jiwayapjjamti,jupawtaykapajja”sasa.

28Taqiisraelitanakaxreyintaripäwipist'apxäna Jupanakastireyiruwajjsarapjjäna,Diosanyatiñ kankañapajjjupanutjatapwauñjapjjäna,ukhamat taripañataki

4JAQTHAPI

1UkhamatwaSalomónreyixIsraelmarkpachan reyipäxäna.

2Jupanjilïrinakapastiakanakawa;Sadocsacerdoten Azaríasyokapa.

3Elihoref,Ahías,Sisachachanwawanakapa,jupanakajj escribanakäpjjänwaAhiludchachanJosafatyokapa,jupaw qillqirïna

4JoiadánchachanBenaíasyuqapawejercitop'iqinchirïna, Sadoc,Abiatarsacerdotenakäpxarakïnwa

5NatánchachanAzaríasyuqapawjilïrirpirinakan pʼeqtʼiripäna,Zabudsatchachanyokapastireyin amigopänwa

6Ahisarchachastiutanp'iqinchiripänwa,Abdachachan Adoniramyuqapastiimpuestopayllañp'iqinchirïna

7SalomonaxtunkapayanjilïrinakanïnwaIsrael markpachanxa,jupanakawreyitaki,utapankirinakatakis manq'añanakchurapxirïna

8Jupanakansutinakapaxakanakawa:Hurchachanyuqapa, Efraínqullun.

9Decarchachanwawapawa,jupastiMacaz,Saalbim,Betsemes,Elón-Betanánuraqinakanïnwa.

10Hesedchachanyokapajja,Arubotmarkanwajakasïna. JuparustiSocó,Heferoraqepasutjarakïnwa

11Abinadabchachanyokapawa,jupastiDorsattaqe cheqankänwa.SalomonanTafatphuchapampiw jaqichasïna

12AhiludchachanBaanayokapa;Taanac,Meguidó,taqe Bet-seanmarka,Zartanajak'ankirJezreeluraqi,Bet-Seán markatAbel-Meholámarkakama,Jocneammarkat juk'ampi.

13Geberchachanyokapajja,RamotGalaadmarkanwa jakasïnaJuparustiJair,Manasésyokapan markanakapänwa,Galaadmarkan;JuparustiArgoburaqiw utjäna,Basánchiqankirpaqallqtunkajach'amarkanaka 14IdóchachanAhinadabyokapajjMahanaimsatänwa 15AhimaazchachajjNeftalímarkankänwa.Salomonan Basmatphuchaparuwjaqichasïna

16HusaichachanBaanayokapajjAser,Alotsat cheqanakanïnwa.

17ParuanJosafatyokapa,Isacarmarkan 18EláchachanSimeiyokapa,Benjamínmarkan 19UrichachanGeberyokapaxGalaaduraqinïnwa, amorreonakanSihónreyinuraqipankänwa,Basánmarkan Ogreyinuraqipankänwaucatjupasapakiwukaoraken utjäna.

20Judá,Israelmarkastiwaljanipuniwutjäna,lamarquta thiyankirlaq'anakjama,manq'asipkäna,umapkäna, kusisipkäna.

21Salomonaxjawiratqalltasinfilisteonakanuraqipkama, Egiptomarkakamawtaqimarkanakarapnaqäna

22Salomonajjmäurutakmanqʼachurkänaukajjkimsa tunkametrosumajakʼu,paqallqtunkatʼaqatʼantʼa manqʼänwa

23Tunkalik'ivacanaka,pätunkavacanaka,pastonakat misturpätunkavacanaka,patakovejanaka,ch'uqi,ch'uqi, barbecho,lik'ijamach'inaka

24Jupajjjawirkhurkatankirtaqecheqanakaruwapnaqäna, TifsamarkatAzámarkakama,jawirkhurkatankir reyinakaru

25Judá,Israelmarkasti,sapamayniwuvasalinaktaypin, higoquqaptaypinjankunajanwalt'äwinjakasipxäna,Dan chiqatBeersebamarkakama

26Salomonastipusitunkawaranqacaballonakani carronakapata,tunkapayanwaranqacaballotsaririnakampi

27UkajilïrinakaxSalomonreyitaki,Salomónreyin mesaparsarapkänaukanakatakissapaphaxsiw manq'añanakchurapxäna

28Caballonakataki,dromedariosukanakatakixcebada, pajaapanipxänwa,sapamayniwkawkhantï guardiananakaxutjkänukachiqarapanipxäna

29DiosajjSalomonarojjwaliyatiñanakwachuräna,wali amuytʼasirïñapa,jachʼachuymanïñapsachuräna,lamar qotathiyankirlaqʼanakjama

30Salomonanyatiñkankañapajjintijalsutoqenkirtaqe jaqenakanyatiñapatsipansa,Egiptomarkankirtaqeyatiñ kankañatsipansajukʼampïnwa

31Jupajjtaqejaqenakatsipansajukʼampyatiñanïnwa. Maholchachanwawanakapatsipansa,EzraítaEtán,Hemán, Calcol,Darda,jupanakatsipansa

32Ukatstikimsawaranqasäwiarunakarsüna, q'uchunakapaxwaranqphisqanïnwa.

33Líbanomarkanutjkiukacedroquqatqalltasa,pirqat misturhisoposatquqatparläna.

34Salomonanyatiñkankañapatist'iriwtaqijaqinakat jutapxäna,taqireyinakaxyatiñkankañapatist'apxäna

5JAQTHAPI

1TiromarkankirHiramreyisti,uywatanakaparuw SalomonanukarkhithänaJupajjawkipanutapanreyjam utt'ayapjjatapist'äna,HiramchachajjDavidan munasiripänwa.

2SalomonastiHiramchacharuwkhitäna:

3Jumawyatisktati,DavidawkixaxjaniwTatitDiosapan sutiparumäutalurañpuedkänti,taqichiqan ch'axwäwinakaplayku,Tatituxkayunakapmanqhar uchañkama

4JichhastiTatituDiosaxtaqichiqansamarañchuritu,jan uñisirisa,janirakiwkunajanwalisutjkaniti

5NayastiTatitDiosaxansutiparumäutalurañamtaskta, kunjämtixTatituxDavidawkijarsiskänukhama: “Wawama,khitirutixtronomarqunt'aykäukawawaxa, jupawnayansutixarmäutalurani”sasa

6Jichhasti,Líbanomarkatcedroquqanakkhuchhurapxita sasawsapxsmauywanacajastijumampchikäpxaniwa, ucatstinayastiyanapirinakamaruxcontratochurarakïma, taqikuntixjumaxutt'aykätaukarjama,jumaxyatisktawa, janiwkhitisnanaktaypinsidonionakjamlawanak khuchhuñyatirisutjkiti

7HiramchachastiSalomonanarunakapist'asinwal kusisisinsäna:JichhürojjTatituxjach'añchatäpan, Davitarakajach'amarkaapnaqirmäyatiñanyuqallwawa churatapatasasa.

8HiramchachastiSalomonaruwkhitäna,akhamsasa: “Nayaxkuntixjumaxnayarkhitkistaukamuyt'awaytwa, cedrolawat,abetolawatstitaqikuntixmunktauk phuqharakï”sasa

9YanapirinakajastiLíbanomarkatqutaruwapanipxani, nayastiqutatuqiwkawkhantïnayarutt'aykätaukachiqar irpapxä,ukanwajupanakarjaquqanipxäma,ukatstijumax katuqarakïtawa

10UkatHiramchachaxSalomonaruxcedroquqanaka, abetoquqanakchuräna,taqimunataparjama

11SalomonaxHiramchacharuxpätunkawaranqatrigo trigoutapatakchuräna,ukatpätunkatupuq'umaaceite churarakïna

12TatituxSalomonaruxyatiñkankañchuräna,kunjämtix arsuwaykataynaukhamaucatpanpachaniwmäliga lurapjjäna

13SalomónreyejjIsraelmarkatmäimpuestoapthapïna Impuestochuratastikimsatunkawaranqajaqinakawa.

14Líbanomarkaruwkhithäna,sapaphajjsittunkawaranqa, mäphajjsiLíbanomarkankapjjañapataki,päphajjsiw utapankapjjarakïna

15Salomonaxpaqallqtunkawaranqaq'ipinak apt'irinakanïnwa,qullunakanstipusitunkawaranqa q'ipinakkhuchhurinakawutjäna

16Salomónchachanjilïrinakapatsipansa,kimsawaranqa kimsapatakjilïrinakawirnaqapxäna.

17Ukatstireyejjutancimientopuchañatakejjjachʼa qalanakapanipjjäna,walijilaalaniqalanakapanipjjäna

18Salomonanutaluririnakapasa,Hiramchachan utachirinakapasa,qalanakkhuchhuqirinakasa,lawanaksa, qalanaksawakicht'apxäna,ukhamatutalurañataki

6JAQTHAPI

1IsraelitanakaxEgiptouraqitmistunipkänaukapusipatak llätunktunkamaraqhipatsti,SalomonaxpusimaraIsrael markarapnaqkäna,Zifphaxsinpayïrphaxsina,Tatitun utaplurañqalltäna

2SalomónreyejjTatitutaklurkänaukautastipaqallqtunka metronakänwa,anchopastipätunkametro,alturapasti kimsatunkametronakänwa.

3Utantemplonayraqatanp'iyapaxpätunkametro ukch'änwa,utananchoparjamaUkautanayraqatansti tunkametroanchorakïnwa.

4Utatakixjisk'aqhananakampiwventananaklurarakïna

5Utapirqamuytasa,utamuytaparu,templo,oráculoukan pirqanakapmuytasacuartonaklurarakïna.

6Ukaaynachtoqenkircuartojjphesqametroanchorakïnwa, chikataypistisojjtametroanchorakïnwa,kimsïristipaqallq metroanchorakïnwa,utaperqaanqanjjajiskʼa samartʼañanaklurarakïna,ukhamatviganakajjuta perqanakarjanchintʼatäñapataki

7Ukautajjutachaskänaukhajja,janïrukautarapankasinjja, janiwmartillosanihachasanihierrotluratherramientas istʼaskänti

8Chikataypiutapunkuxutakupitoqenkänwa,k'añasku escaleranakampiwchikautarmakhatapxäna,chikataypit kimsïrutarmakhatapxäna

9Ucatstiutalurasawtukuyjjäna;ukatsticedro lawanakampi,tablanakampiwutaimt'äna

10Ukxarusti,utapatatstiphisqametroalturanicuartonak lurayäna,ukacuartonakaxcedrolawampiwutapatxaru samart'apxäna

11TatitunarupaxSalomonaruwpurinïna:

12Jumatixakautalurasktaukatuqitxa,jumatix kamachinakjamsarnaqäta,taripäwinakaxarphuqharakïta, taqimandamientonakajphuqañmunstaxauqhamasti nayajjjumampchikaarunacajjaphoqharakï,cuntejjDavid awquimarojjsiscäyätucajja

13Nayastiisraelitanaktaypinjakaskä,Israelmarkajjarus janiwapanukkäti.

14UcatstiSalomonajjutalurayäna,ucatstitukuyjjänwa 15Ukatstiutamanqhankirpirqanakapxacedro tablanakampiwluratayna,utapatasa,pirqanakapasa, manqharuxlawampiwch'uqt'äna,utapamparustiabeto tablanakampiwimt'äna.

16Ucatstipätunkametroukch'at'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'iju t'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'iju t'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'iju t'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'iju t'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'iju t'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ijut'ant'asatäkisukaru uchatayna

17Ukautasti,mäarunjja,templonayraqatanjja,pusitunka metronakänwa.

18Utamanqhankircedrolawasti,k'uchunakampi,jist'arat panqaranakampik'achacht'atänwajaniwkunaqalas uñjaskänti.

19Ucatstiutamanqhanjja,Tatitunarust'äwiarcap uchañatakiwwakichäna

20Nayräxankiroraculostipätunkametrolargo,pätunka metroancho,pätunkametroalturani.ukhamarakiwcedrot lurataltararuximt'äna

21UkatstiSalomonaxutamanqharuxq'umaqurimpiw llawuntayäna,ukatstiquricadenanakampiworaculo nayraqatanmächiqawjlurarakïnaukatstiqurimpiw ch'uqt'äna

22Utatukuyañkamastitaqpachutaruwqurimpi llawuntayäna,ukatoraculojak'ankiraltararustiqurimpiw llawuntarakïna

23Oraculomanqhanstiolivoquqatpäquerubinluratayna, sapamaynixtunkametroalturani

24Querubinchachanmächʼiwipajjphesqametronïnwa, maynïrchʼiwipastiphesqametronirakïnwa,mächʼiwipatjja, maynïrchʼiwipajjtunkametronakänwa

25Maynïrquerubinstitunkametronïnwa,panpachan querubinanakaxmätupunïpxänwa

26Mayniquerubinalturapajjtunkametronakänwa,maynïr querubinalturapasti.

27Ukatstiquerubinanakaxutamanqharuwuchapxäna, querubinanakaxch'iwinakapliwxatapxäna,maynin ch'iwipaxmäpirqarllamkt'äna,mayniquerubinch'iwipax maynipirqaruwllamkt'änaUkautataypinsti ch'iwinakapaxmaynitmaynikamawllamkt'asipxäna

28Ukatstiquerubinanakarojjqorimpiwllawuntayäna.

29Utanpirqanakapmuytasajjquerubínsatanimalanakan uñnaqanakapampi,palmeranakampi,jistʼarat panqaranakampiwkʼachachtʼäna.

30Utamanqhansa,anqhansaqurimpiwllawuntayäna

31Oráculomantañatakejjolivoarbolatpunkunak lurarakïna,pʼeqenakapasa,ladopostenakapasa,perqat phesqatʼaqatʼaqaruwtukurakïna

32Ukapäpunkustiolivoquqatluratänwa;Ukxarusti querubinanaka,palmeraquqanaka,jist'aratpanqaranakas k'achacht'äna,ukatstiqurimpiwch'uqt'äna, querubinenanakaru,palmeraquqanakaruwqurich'allt'äna

33Ukatstitemplonpunkupatakixolivoquqampiw sayt'ayäna,pirqatpusit'aqat'aqa

34Ukapäpunkustiabetoquqatluratänwa,mäpunkunpä laphinakapastich'uqt'atänwa.

35Ukxarustiquerubinanaka,palmeraquqanaka,qhana panqaranakampiwk'achacht'äna

36Manqhankirpatiostikimsafilach'uqt'atqalanakampi, mäfilacedrolawanakampilurayäna

37PusïrmarawTatitunutapancimientopaxZifphaxsin utt'ayatäna.

38Tunkamayanmarasti,Bulphaxsinsti,llätunkphaxsisti, utaxtaqpachchiqanakantukuyatäxänwa.Ukhamarak paqallqmarawukautaluraskäna

7JAQTHAPI

1UcampisSalomonajjtunkakimsaqallqumarawutap lurascäna,ucatstitaqeutaptukuyjjänwa

2Líbanosatquqanutapsalurarakïna;largopastipataka metro,anchopastiphisqatunkametro,alturapastikimsa tunkametro,pusifilacedropilaranakani,cedro lawanakampi

3Ukavigapatjjarojjcedrolawampiwchʼoqantatäjjäna, ukalawanakajjpusitunkaphesqanipilaranakaruw uchatäna,tunkaphesqani

4Ukatstikimsafilaruwventananakaxutjäna,qhanaxkimsa filaruwqhant'äna.

5Taqpachpunkunakas,postenakaskuadrado, ventananakasutjarakiwa,qhanastikimsachiqaruw qhant'äna.

6Ukatstipilaranakatmäverandalurarakïnalargopasti phisqatunkametronïnwa,anchopastikimsatunka metronirakïnwa,p'iyapastinayräxapankänwa.

7Ukatstitronotakixmäverandaluratayna,kawkhantï jupaxtaripkaspänukachiqa,ukap'iyaxmächiqatyaqha chiqakamawcedrompich'uqt'ayatäna

8Kawkhantïjakaskänaukautapanjja,yaqhapatioukaw utjäna,ukapatiojjukapachpalurtʼatänwa.Salomonax Faraonanphuchapatakismäutalurarakïna,jupar jaqichatäñapataki,akap'arxtañutaruñtasita

9Taqeukanakajjwalijilaalaniqalanakatluratänwa, khuchhuratqalanaktupuparjama,sierrampikhuchhurata, manqhatsaanqhasa,cimientotqalltasa,jachʼapatiokama 10Qalltastiwalijilaalaniqalanakatluratänwa,jach'a qalanaka,tunkametroniqalanaka,llätunkmetrojach'a qalanaka

11Ukapatatstiwalijilaalaniqalanakawutjäna, k'achacht'atqalanakampi,cedroquqanakampi

12Jach'apatiomuytapanstikimsafilak'uchiqalanakampi, mäfilacedrolawanakampi,Tatitunutapanmanqha patiopataki,utap'iyapataki

13SalomónreyejjHiramchacharuwTiromarkat irpsuñapatakkhitäna.

14JupajjNeftalítribunkirviudayokapänwa,awkipasti Tiromarkankirïnwa,broncetluratänwaUkatstiSalomón reyinukarpurisaxtaqiluräwinakapluräna.

15Jupaxbroncetluratpäpilaranakluräna,sapamaynix tunkallatunkanmetroalturanirakïnwa

16Ukatstibroncetluratpäcapituloluratayna,pilaranakan p'iqippatxaruuchañataki,mäcapitulonalturapaxphisqa metronïnwa,maynicapitulostiphisqametro alturanirakïnwa.

17Jaq'atluratq'añunakampi,cadenanakampitlurat coronanakampi,pilaranakanp'iqippatxarupaqallquxmä jaljataki,paqallqustimaynijaljataki.

18Märederojjpilaranakapsa,päfilaruwmuyuntayäna, ukhamatgranadanakampiimt'añataki “

20Ukapäpilaranakanjach'ap'iqinakapax granadanakanïnwa,ukaq'ipinakjak'anpurakap uñkatasinxa,granadanakaxpäpatakfilaruwmuyuntäna.

21Templonp'iyaparuwpilaranakapsayt'ayäna,kupi pilararustiJaquínsutimpiwucharakïna,ch'iqapilararusti Boazsutimpiwsuticharakïna

22Ukapilaranakanp'iqipxaruxlirioquqanakawutjäna

23Ukatstimäqutaluratayna,mäqutathiyatmaynïrikama, tunkametroukch'amuytata,alturapastiphisqametro ukch'a

24Ukamuytapanjja,mäcentímetroukchʼatunka tʼijunakawutjäna,lamarqotamuytasa

25Tunkapayanvacanakpatxaruwsayt'atäna,kimsaxalay tuqiruñtata,kimsaxintijalanttuqiruñtata,kimsaxinti jalanttuqiruñtata,kimsaxintijalsutuqiruñtata

26Ukastimäamparanchoruñtatänwa,thiyapastimäcopa thiyaruñtatliriopanqaranakampilurt'atänwa.

27Ukatstibroncettunkat'ant'anaklurarakïnapusimetro largorojjpusimetronakänwa,anchopastipusimetroni, alturarustikimsametronirakïnwa

28Ukasawutanakanluräwinakapaxakhamänwa: muyuntatanakapasti,muyunakastich'uqt'atanakap taypinkänwa

29Jach'athiyanakanstileonanaka,vacanaka,querubines ukanakawutjäna.

30Sapapatakastibroncetluratpusiruedanakanïnwa, broncetluratplacanakanïnwa,pusiesquinanakapansti ch'ukuñanakawutjäna,lavabomanqhanstich'uqt'at q'añunakawutjäna

31Ukalakapanlakapaxmämetrochikatanïnwa,mämetro chikatani

32UkathiyanakanjjapusiruedanakawutjänaRuedanakan ejepanakapastich'iwiparuwmayachatäna,märuedan alturapaxmämetrochikatanimetronïnwa

33Ruedanakanluratapajjmäcarronruedapjam luratäjjänwa,ejeronakapasa,navenanakapasa, kayunakapasa,rayonakapasa,taqeniwchʼamaktʼayatäna

34Ukjjarustipusiesquinanakarojjpusiesquinanakaw utjäna.

35Ukapatanjja,chikatmetroalturanimämuyubrújula ukawutjäna,patapatjjarojjmäkhuskhakïnwa

36Taqpachlaphinakaparu,muyunakapanjja, querubinanaka,leonanaka,palmeraquqanaka,sapa mayniru,muyuntkiukarjamawyaqhanakyapxatäna

37Ukjamarakiwtunkat'ant'anakluratayna,taqpachanix mächhuxriñchjata,mätupu,mäjach'ajach'a

38Ukatstitunkavasobroncetluratayna,mälavadoxpusi tunkabañadoranïnwa,sapalavadoxpusimetroukch'änwa, sapatunkabasetjjasapamayniruwmälavado

39Utankupïrtoqeruphesqapatanakwaucharakïna,phesqa chʼeqatoqeru,lamarqotastiintijalsutoqeruwuchatäna, intijalsutoqeru

40Hiramchachastiumaphuch'unaka,palanaka,t'ant'anak lurayäna.UcatstiHiramchachajjTatitunutapataquiw Salomónreyirutt'ayänaucaluräwitukuyäna

41Ukapäpilaranakasa,päpilaranakanpʼeqtʼat pʼiyanakapasa.uqhamaracpäq'ipinakasti,pilaranakan p'iqippatxankirp'iqinp'iyanakapimt'añataki

42Ukatstipusipatakgranadanakawpäq'ipinakata,päfila granadasmäq'ipinakata,pilaranakanpäp'iyanakap imt'añataki

43Ukxarustitunkat'ant'anaka,tunkaphuch'unaka

44Mäqutampi,tunkapayanvacanakampilamarquta manqhanxa

45Ukamanq'añanaka,palanaka,placanaka,Tatitun utapatakHiramchachaxSalomónreyirlurkataynauka yänakaxbroncetluratänwa

46Jordánpamparuwreyejjjupanakarjaqontäna,Sucot ukatZartánsatcheqankirlaqʼaoraqeru.

47UkatstiSalomonaxtaqpachvasonakjanpesañ jaytawayäna,waljayänakanïtaplayku

48SalomonastiTatitunutapantaqiyänakapluräna:quri altarampi,qurimesampi,uñacht'ayañatakt'ant'auchatäki uka.

49Qʼomaqoritluratcandelabronaka,phesqachʼeqa toqenjja,phesqachʼeqatoqenjja,panqaranakampi, lamparanakampi,qoritluratpinzanakampi.

50Q'umaquriphukhunaka,q'añunaka,lup'inaka, cucharanaka,inciensoq'añunakaukatstiquritlurat

bisagranakasa,utamanqhankirutapunkunakataki,qullan utapunkunakataki,ukhamarakutapunkunakataki,mä arunxa,templopunkunakataki

51SalomonreyixTatitunutapataklurkänaukax tukuyxänwa.SalomonastiDavidawkipanDiosar yupaychañyänakapanïnaTatitunutapanyänakap taypiruwqullqi,quri,vasonakuchatayna

8JAQTHAPI

1UkatstiSalomonaxIsraelmarkanjilïrinakapampi,taqi tribunp'iqinchirinakapampiru,Israelannayraawkinakapan jilïrinakapampi,Salomónreyinukartantacht'ayäna, Davidanarust'äwiarcapDavidanSionmarkatapsuñapataki 2TaqiisraelitanakaxSalomónreyinjak'apanEtanim phaxsinjach'aphunchhäwipantantachasipxäna,ukax paqallqphaxsiwa

3Israelantaqejilïrinakapawjutapjjäna,sacerdotenakasti arcaaptʼasipjjäna.

4UkatstiTatitunArcapa,TatitumpJikisiñCarpa, Tabernáculoukanutjkänaukaqullanyänaka, sacerdotenakampi,levitanakampiapthapïna.

5Salomónreyimpi,jupampchiktantachasipkänauka israelitanakampi,uwijanaka,vacanaksacrificiot loqtasipkäna.

6UkatstisacerdotenakaxTatitunarust'äwiarcaputapar apanipxäna,utanoraculoparu,QullanQullanchiqaru, querubinanakaxch'iwinakapmanqhankiwa.

7Querubinanakaxpäch'iwipampiwarcapatxar liwxatapxäna,ukatquerubinanakaxarcampiru, thujrunakampiruwimt'apxäna.

8Ukathujrunakapsusipxäna,ukhamatthujrunakan puntanakapaxqullanchiqanuñjatäñapataki,jananqan uñjatäñapataki,jichhakamasukankapxiwa.

9Uraqinxajaniwkunasutjkänti,janukasti,Moisesax Horebsatchiqanuchatayna,kunapachatïTatitux israelitanakampimäarust'äwilurkäna,Egiptouraqit mistunipkänaukhakama

10Sacerdotenakaxqullanchiqatmistxapxänaukhaxa, qinayaxTatitunutaparuwphuqhantäna.

11Ukhamatsacerdotenakaxqinaylaykuxjaniwluqtañatak sayt'añjamäkänti,Tatitunjach'akankañapawTatitunutapar phuqhantäna.

12Salomonastisänwa:Tatitustich'amakanjakaskä sasawsänasasa

13Chiqpachansa,mäutaluraraksma,ukanjakañamataki, wiñayatakjakañamataki

14UkxarustireyejjajanupmuytasintaqeIsraelmarkaruw bendicïna

15Jupastisarakïnwa:IsraelanTatituDiosaparu jach'añchatäpan,jupastilakapampiwDavidawkijarparläna, amparapampiwphuqhawayi:

16IsraelmarkajarEgiptotirpkäyätaukaurutaksarojja, janiwmämarkaajllktimäutalurañatakejjaucampis nayajjDavidaruwIsraelmarcajjanpʼeqtʼañapatakajllta

17UkatstiDavidawkixaxIsraelanTatitDiosansutipatak mäutalurañmunäna.

18TatituxDavidawkixaruxsänwa:Nayansutixarmä utalurañmunaskäyätukkhaxa,walisumlurtaxa

19Ucampisjaniwutalurapcätati;ukampiskawkïr wawamatixlomomatmistuni,jupawnayansutixaruta lurani”sasa

20Tatituxarsutanakapphuqhawayxi,Davidawkijan utaparuwsartxa,Israelantronopanqunt'atäxtwa,kunjämtix Tatituxarsuwaykänukhama,IsraelanTatitDiosan sutipatakismäutalurarakta.

21Ukxarustimächiqawarcatakutt'ayarakta,ukansti Tatitunarust'äwipawutji,ukaarust'äwixnayra awkinakasampiwEgiptouraqitirpsuwayäna

22SalomonastiTatitunaltarapnayraqatansayt'asïna,taqi israelitanakannayraqatapan,amparanakapstialaxpachar luqxatäna

23Jupastisarakïnwa:IsraelanTatituDiosapa,janiw jumaruñtasitDiosaxutjkiti,alaxpachansa,akauraqinsa, khititixarust'äwiphuqki,khuyapt'ayasirluqtirinakamampi, taqichuymampisarnaqapkiukayanapirinakamampi

24JumastiDavidawkixaruwarsuwayktaukphuqtaxa

25JichhastiIsraelanTatituDiosapa,Davidawkixaru sirvirimaruxphuqam,sasktawa:“JaniwkhitisIsraelan tronopanqunt'asiñatakïkaniti”sasaUkhamat wawanakamajjthakipsumamuyapjjañapataki,naya nayraqatansarnaqapjjañapataki,kunjämtejjjumajjnayar nayräktaukhama”sasa

26Jichhasti,IsraelanDiosapa,arunakamajjcheqäpan, Davidawkijjarsirvirimarsisktajja”sasa

27Ukampis¿chiqapunitDiosaxakaUraqinjakaspa? uñtapxam,alaxpachampialaxpachampixjaniwjumarux katxaruñjamäkiti;¿qhawqhajuk'ampisakautaxluraskta?

28Ucampisesclavomanoracionapsa,achikt'asitapatsa, TatituDiosajja,ist'am,jichhürunesclavomajjjuman nayraqatamanarnaqasitapist'añamataki

29Ukhamatwaarumasauruyakautaruñtata,kawkhantï jumaxsisktaukachiqaru:“Sutixaukankaniwa”sasa.

30Uywirinakamampi,Israelmarkamanachikt'asitapar ist'am,kunapachatixakachiqarmayisipkaniukkhaxa, alaxpachanjakañutamarist'am,ist'asaxpampacham.

31Maynitixjaqimasiparjuchañchaspa,juramento lurañapatakjuramentolurañapataki,ukajuramentoxaka utanaltarnayraqatanjutaspa.

32Alaxpachanist'am,ukatluqtirinakamarjuchañcham, ñanqhajaqirjuchañchasa,p'iqippatxaruukatstiaskijaqir chiqaparuñjasa,askikankañaparjamchurañataki.

33KunapachatixIsraelmarkamaxjumacontrajucha luratapatuñisirinakannayraqatapanatipjatäni,ukatsti jumarkutt'anipxani,sutimarsupxani,mayisipxani,jumar achikt'asipxaniakautanxa

34Alaxpachanist'am,Israelmarkamanjuchappampacham, kawkïroraqtixnayraawkinakaparchurktaukauraqiruw kutt'ayarakim

35Kunapachatixalaxpachaxjist'antatäxi,janirakjallux purinxi,jumacontrajuchachasitaplayku;Jupanakatixaka chiqatuqirmayisipxani,sutimarsusipxani,juchanakapat jithiqtapxani,jumatixjupanakart'aqhisiyaskätaukkhaxa

36Alaxpachanist'am,uywatanakamaru,Israelmarkaman juchappampacham,kawkïrsumathakhintix sarapxañapäkänukyatichañamataki,ukaturaqimarjallu puriyañamataki,kawkïruraqitixmarkamarherenciapjam churktamukaru

37Uraqinmach'at'aqhisiña,usu,ch'uqi,ch'uqi,t'iju t'ijunaka,janukaxlaq'unakasutjchi;uñisirinakapatix markanakapanuraqinmuyuntapxani;kunat'aqhisiñanaka, kunausunakasutji;

38Khitismayisiñasa,achikt'asiñasa,khitisIsrael markamansa,sapamayniwchuymapanjanwalt'äwip uñt'ani,ukatstiamparanakapakautatuqirluqxatani

39Alaxpachanjakañutamarist'am,pampacham,luram, sapamayniru,chuymapyatktaukarjamawchuräta.(juma sapakiwtaqijaqinakanchuymapuñt'taxa;)

40Ukhamatjupanakajjjumarajjsarapjjañapataki,kawkïr oraqtïnayraawkinakasarchurktaukaoraqen jakapjjañapataki

41Ukatstimäyaqhamarkankirjaqetwajuti,jupastijaniw Israelmarkamatjutkiti,janukasti,sutimlaykujayamarkat juti

42(Jupanakaxjach'asutimatist'apxani,ch'aman amparamat,jach'aamparamatist'apxani)

43Alaxpachanjakañutamarist'am,ukatstitaqikuntix yaqhamarkankirjaqixjawsktamukarjamawluram, ukhamatakauraqintaqijaqinakaxsutimuñt'apxañapataki, jumaraxsarañataki,IsraelmarkamanjamaUcatnayajj lurasktaukautajjsutimuñt'atätapyatipjjañapataqui”sasa.

44Markamatixuñisirinakapampinuwasiñatakmistuni, kawkirutixkhitkätaukamarkaru,kawkïrmarkartixjumar ajlliwayktaukamarkaru,sutimatakixutachasktaukauta tuqirTatiturmayipxani

45Alaxpachanist'ammayisitanakaparu, achikt'asitanakaparu,ukatstijupanakanarsutanakapar arxatam

46Jupanakatixjumacontrajuchañchapxätamxa,(janiw khitisjanjucharpurkchiti,)jupanakarcolerasipxäta, uñisirirkatuyapxäta,ukhamatuñisirinakanuraqipar katuntatapapxañapataki,jayajanukaxjak'a;

47Ukampiskatuntatäpkänaukaoraqenamuytʼasipxani, ukatarrepentisipxani,ukatkatuntatäpkiukanakanuraqipan jumarachiktʼasipxani:“Juchalurapxta,janwalinak lurapxta,janwalinaklurapxta”sasa.

48Ukhamatjumarkutt'apxamtaqichuymampi,taqi almapampi,uñisirinakapanuraqiparkutt'apxam,jupanakax katuntatirpapxänwa,ukatstijumarmayisipxamjupanakan uraqiparu,kawkïruraqitixnayraawkinakaparchurktaxa, kawkïrmarkatixjumaxajlliwayktaukamarkaru,ukat sutimatakixutachasktaukauraqiru.

49Ucatstiist'ammayisiñanakaparu,achikt'asitanakaparu alajjpachanjakasipjjataman,uqhamasa

50Jumacontrajuchalurapkiukamarkamaruspampacham, taqijuchanakapsapampacham,katuntatapapkänaukanakat khuyapt'ayarakim,jupanakatkhuyapt'ayasipxañapataki

51Jupanakastimarkamawa,herenciamarakiwa,Egipto markathierrotlurathornotaypitapsuwaykta

52Ukhamatnayranakamjist'aratäñamataki,uywataman achikt'asitaparu,Israelmarkamanachikt'asitaparu,taqi kuntixjumarjawsapktamukanakist'añamataki

53Jumawjupanakaruxakauraqinkirjaqinaktaypit jaljtayäta,herenciamäpxañapataki,kunjämtixMoises luqtirimtuqisiskäyätaukhama,kunapachatixnayra awkinakasarEgiptomarkatirpkäyätamukhama

54UkatstiSalomonaxtaqiukamayisïwi,achikt'asiñ tukuyxasaxTatitunaltarapnayraqatatsartasïna, qunqurt'asisawamparanakapalaxpacharliwxatasïna.

55UkatstiJesusaxsayt'asisawtaqpachIsraelmarkarjach'at bendicïna

56Tatituxjach'añchatäpan,khititixIsraelmarkaparux samarañchurki,taqikuntixarsuwaykiukhama

57TatituDiosasajjnanakampïpan,kunjamtïnayra awkinakasampïkänaukhama.

58Jupajjchuymanakasjuparmunañasataki,taqe thakinakapansarnaqañasataki,mandamientonakapsa, leyinakapsa,taripäwinakapsaphoqhañasataki,kuntïnayra awkinakasarsiskänaukanakphoqañasataki

59NayanTatitunnayraqatapanachikt'asiwayktauka arunakaxuruyarumawTatituDiosasanjak'achasiñapa, ukhamatjupaxuywatapanukhamarakIsraelmarkapanjan walt'äwipsapürunjamuñjañapataki,kunjämtixmunaski ukhama

60UkhamattaqiakauraqinkirjaqinakaxTatitunDiosätap yatipxañapataki,janirakiwyaqhaxutjkaspati.

61Ukhamasti,TatitDiosasampixchuymamax phuqt'asipxam,kamachinakaparjamsarnaqañataki, kamachinakaparjamsarnaqañataki,jichhürunakanjama.

62Reyimpi,taqpachisraelitanakampiwTatitun nayraqatapansacrificioloqtapjjäna

63SalomonastisumankthapiñsacrificioloqtasawTatitur luqtäna,pätunkawaranqavacanaka,patakpätunka waranqaovejanakaUkatstireyimpi,taqpach israelitanakampiTatitunutapluqtapxäna.

64UkapachpauruwreyixTatitunutapnayraqatanpatio chikataypiq'umachäna,ukanwnakt'ayatwaxt'anaka,t'ant'a waxt'anaka,sumankthapiñwaxt'äwinakanlik'inakapsa luqtäna,Tatitunnayraqatapanutjkänaukabroncealtarax juk'akïnwa,janiwnakt'ayañwaxt'anaka,t'ant'awaxt'anaka, sumankthapiñwaxt'äwinakanlik'inakkatuqañpuedkänti.

65UkaurunakanstiSalomonaxmäjach'ajach'atantachäw lurapxäna,taqiisraelitanakampi,HamatmarkatEgipto jawirakama,paqallquru,paqallquru,tunkapusiniuru.

66Llatunkurunaksaraqataruwmarkarkhithäna,ukatsti reyiruwbendicipxäna,ukatstikusisita,kusisita carpanakaparuwsarapxäna,kunaaskinaktixTatituxDavid uywatapataki,Israelmarkapatakislurkataynaukanak uñjasa

9JAQTHAPI

1SalomonaxTatitunutaplurañtukuyxäna,reyinutapsa, taqikuntixSalomonaxmunkänukanaklurañtukuyxäna

2TatituxSalomonaruxpayïrkutiwuñstäna,kunjämtix Gabaónmarkanuñstkänaukhama.

3Tatitustijuparuxsänwa:Nayaxist'twamayisïwimsa, achikt'asiwimarusa,nayanayraqatanmayisitamaru nayranakajasa,chuymanakajasawiñayatakiwukanutjani.

4JumatixDavidawkimarjamnayannayraqatapan sarnaqäta,sumachuymampi,chiqachuymampi,taqikuntix nayaxsisksmaukarjamphuqhañmunsta,kamachinakaxsa, taripäwinakaxsaphuqharakïta

5UkapachawIsraelanreinomantronopwiñayataksayt'ayä, kunjämtixDavidawkimaruxarsuwaykäyätukhama:“Israel tronopanxjaniwmäjaqistukuskaniti”sasa

6Jumanakatixnayaru,wawanakamasa,janitixnayar arkapxäta,janitixnayankamachinakaxsa,kamachinaktix jumanakaruñt'ayawayktaukanakjanphuqhapkäta,jan ukastiyaqhadiosanakaryupaychirsarapxam,ukat yupaychapxarakïta

7UkapachawIsraelmarkarkatuyasktaukauraqittukjarakï ucautastinayansutijalaykuq'omachatajja,nayajjnayrat apanukuraquïwa;Israelmarkaxtaqijaqinaktaypinmä arsüwi,mäjisk'aarukïniwa

8Akajach'autanjja,khitinakatejjukautatpaskani ukanakajjwalmuspharapjjani,jach'atarnaqasipjjaniwa. Jupanakastisapxarakiniwa:‘¿KunatarakTatituxaka uraqiru,akautaruukhamlurpacha?

9Jupanakastisapxarakiniwa:“TatituDiosaparu apanukupxataplayku,khititixnayraawkinakaparEgipto uraqitirpsuwaykäna,yaqhadiosanakarkatuntasin yupaychapxi,jupanakaryupaychapxi,ukatwaTatituxtaqi akajanwalinakjupanakarpuriyi”sasa

10Pätunkamaratukuyatatsti,Salomonaxukapäuta, Tatitunutapsa,reyinutapsalurasxäna

11(TiromarkankirHiramreyejjSalomonarojjcedro qoqanakampi,abetoqoqanakampi,qorimpichurarakïnwa, kunjämtejjmunañapäkänaukarjama)

12HiramchachastiTiromarkatmistunïna,kawkïr markanakatixSalomonaxchurkänaukuñjiri.ucat jupanacajjjaniwjuparkusisiyapcänti

13Jupastisarakïnwa:Jilaxa,kawkïrmarkanakatixnayar churkista?UcatstijichhürkamawCabulorakesasaw sutichäna

14Hiramchachastisojjtatunkatalentoqorireyiruw apayäna.

15Salomonaxreyixqullqiapthapiskänaukaxakawa Tatitunutapsa,pachpautapsa,Milo,Jerusalénmarkan perqapsa,Hazor,Meguidó,Gezerukanaka.

16EgiptonkirFaraonaxGezersatreyiruwmakhatatayna, Gezermarkarkatuntasinninampphichhantatayna,ukatsti ukamarkanjakircananeojaqinakaruwjiwayatayna,ukatsti Salomonanwarmipaphuchhaparuwmäregalochuräna

17SalomonastiGezer,Bet-horónsaturaqinaynacharuw sayt'ayäna.

18Baalat,Tadmorsatwasarpampankiruraqinak taypinkarakïna

19Salomonaxkawkïrmarkanakatixutjkäna, carronakapataki,caballotsarirjaqinakataki,kuna markanakatixSalomonaxJerusalén,Líbano,taqiapnaqañ uraqinlurañmunkänukanaka.

20Ukatstiamorreo,hitita,ferezeo,heveo,jebuseo,jan israelitanakatqhipharkänaukanaka

21Jupanakatqhepatjja,israelitanakajjjanqʼaltukjañ puedipkänaukawawanakarojja,jichhürkamawSalomonajj esclavotserviñatakimpuestomayïna

22UkampisSalomonaxjaniwisraelitanakatxamäesclavo tukuykänti,janukastijupanakaxnuwasirjaqinakäpxänwa, uywatanakapasa,jilïrinakapasa,capitananakapasa, carronakapanjilïrinakapasa,caballotsaririnakapasa.

23Salomonanirnaqäwipuñjirjilïrinakaxphisqapatak phisqatunkanakawutjäna,jupanakawukairnaqäwin irnaqirjaqinakarapnaqapxäna

24UcampisFaraonanphuchapajjDavidanmarcapat mistunïna,kawkïrutatïSalomonajjjupatakluraskänauka utaparsaräna.

25Salomonaxkimsakutiwmarannakt'ayatwaxt'anaka, sumankthapiñwaxt'anaka,Tatitunnayraqatapanlurataltar patxaru,inciensonakt'ayänaUkatwautatukuyäna 26SalomónreyejjEziongebersatcheqanwabarconak apnaqäna,ukacheqajjElotjakʼankiwa,WilaLamarqota thiyankirEdomoraqenjja

27Hiramchachastibarconejercitoparuwkhitäna, jupanakajjLamarqotatyatjjatapjjänwa.

28Ofirmarkarpurisinstipusipatakpätunkatalentoquri apthapisinSalomónreyiruwapanipxäna

10JAQTHAPI

1SalomonanTatitunsutipatwaliuñt'atätapyatisinsti, Salomonanreinapaxwalich'amampiyant'iriwjutäna.

2Jach'ajach'athakhinjamJerusalénmarkaruwpurinïna, sumaq'apkirqullanakapt'atcamellonakampi,waljaquri, sumaqalanakapt'ata

3UkatstiSalomonaxtaqijiskt'anakapjuparyatiyäna,janiw kunasreyitimantatutjkänti,ukareyixjaniwsiskänti

4Salomonanyatiñkankañapa,ukatutalurkataynaukauta uñjasaxa,Sabámarkankirreinaxuñjarakïnwa

5Mesanmanq'añanakapa,uywatanakapan qunt'asiñanakapa,yanapirinakapa,isi,vinoapt'irinaka, Tatitunutaparmakhatañkamajaniwjukʼampajayuxjupan utjxänti

6Ucawarmejjreyirojjsänwa:Cheqpachapuniwnayajj orakejanistʼta,jumanluräwinakamatsa,yatiñ kankañamatsasasa

7Ucampisnayajjjaniwukaarunacarojjcreycäti,jutcäyät ukhakama,nayranakajajjukuñjañcama

8Kusisiñanijaqinakama,kusisiñaniakauywatanakama, jupanakaxsapüruwnayraqatamansayt'asipxi, yatiñanakamarist'apxi

9TatitDiosamaxjach'añchatäpan,Israelantronopar qunt'ayasiñamatkusisiñamataki,TatituxIsraelmarkar wiñayatakmunasitaplaykuwjumaruxreyjamutt'ayapxtam, taripañataki,chiqaparuñjañamataki

10Ukatstireyiruxpatakpätunkatalentoqurichuräna, sumaq'apkirq'apkirqullanaka,sumaq'apkirqalanaka, janiwjuk'ampwaljaq'apkirq'apkirqullanakaxpurinkänti, kunjamtïSalomonreyinchurkänaukhama.

11Hiramchachanejercitopasti,Ofirmarkatquri apanipkäna,Ofirmarkatwaljaalmugquqanaka,suma qalanakapanipxarakïna.

12Reyejjalmogoqoqanakatjja,Tatitunutapatakisa,reyin utapatakisarpanaksa,qʼochurinakatakisarpanaksa, salterionaksaluräna,janiwukhamalmogoqoqanakajj jutkänti,janirakiwjichhürkamasuñjaskänti

13SalomónreyejjSalomonajjreyinwajjtʼapatchurkäna ukayänakatsipansa,kunanaktïmunkänaukchurarakïnwa. Ukatwakutikipstasinmarkaparsarxäna,uywatanakapampi “

15Janiwukakïkiti,aljirinakampi,sumaq'apkirqullanak aljirinakampi,Arabiamarkantaqpachreyinakapampi, markaapnaqirinakampi

16Salomónreyejjjawqʼjatqoritluratpäpataktoqenak luräna,sojjtapatakqoriqoritmätoqeruwpurirakïna

17Ukatstikimsapatakescudonakk'allk'uquritluratayna. kimsakiloqurimäescudoruwpuri,reyistiLíbanoquqan utaparuchatayna

18Reyejjmarfilatmäjachʼatronoluräna,ukatstisuma qorimpiwlipʼkatayarakïna.

19Tronojjsojjtagradanakanïnwa,trononpʼeqepajj qhepäjjatmuyu,qontʼañcheqanjja,mayniladopanjja chʼojjñanakawutjäna,päleonassaytʼatäsipkarakïnwa

20Ukanstitunkapayanleonanakawmayatoqen saytʼatäsipkäna,mayatoqetsasojjtagradanakan saytʼatäsipkäna

21Salomónreyinumañvasonakapaxquritluratänwa, Líbanoquqanutapantaqpachyänakapasq'umaqurit luratänwajaniwmaynisqullqitluratäkänti,Salomonan urunakapanstijaniwkunatuñt'atäkänti

22Reyejjlamarqotanjja,Tarsissatcheqankirmä soldadompiHiramsatcheqanejercitopampchikawutjäna, kimsamaratjjamäkutiwTarsismarkankirejercitojjqori, qollqe,marfil,mononaka,pavorealanakapanipjjäna.

23UkhamatwaSalomónreyixtaqireyinakatsipan jukʼampiqamirïñatakisa,yatiñanïñatakisa

24UraqpachantaqiniwSalomonarthaqhapxäna,Diosax yatiñkankañapist'añataki.

25Sapamayniwsapamararegalonakapanipxäna,qullqit luratyänaka,qurivasonaka,isi,armaduranaka,suma q'apkirqullanaka,caballonaka,mulanaka

26UkatstiSalomonaxcarronakampi,caballot saririnakampitantacht'äna,waranqapusipatak carronakampi,tunkapayanwaranqacaballeronakampi, jupanakaruxcarronakjamjach'amarkanakaruwchuräna, Jerusalénmarkanreyimpchika.

27ReyejjJerusalénmarkanqollqejjqalanakjamluräna, cedrosatqoqanakastiwaljaqoqanakjamlurarakïna

28SalomonaxEgiptomarkatcaballonakapanipxayäna, linotlurathilonaksa,reyinaljirinakapaxlinotlurathilonak mächanimpiwkatuqapxäna

29MäcarrowEgiptomarkatmistunïna,sojjtapatak qollqempi,mäcaballostipatakphesqatunkaqollqempi, ukhamarakiwtaqpachhititareyinakataki,Siriamarkan reyinakapatakisjupanakarirpsupjjäna.

11JAQTHAPI

1UcampisSalomónreyejjwaljajanuñt'atwarminakaruw munasïna,Faraonanphuchapampchika,moabita,amonita, edomita,sidón,hititawarminaka.

2KawkïrmarkanakattixTatituxisraelitanakarsiskän ukanakatxa:“Janiwjupanakarmantapkätati,janirakiw jupanakarmantapkätati,chiqpachansajupanakax diosanakaparuwchuymanakamapanukupxätam

3Jupastipaqallqpatakwarminaka,princesa,kimsapatak concubinanakanïnwa,warminakapastichuymap apanukupxäna

4Salomonaxchuymankipstatäxänaukhaxa,warminakapax yaqhadiosanakararkxayapxäna,chuymapaxjaniwTatit Diosapampchikäkänti,kunjämtixDavidawkipan chuymapäkänukhama

5SalomonastiAstoretsatdiosaruwarktäna,sidone markankirinakanajjtasiñapataki

6SalomonastiTatitunnayraqatapanjanwalinakluräna, janiwTatitunarknaqapkänti,Davidawkipjama.

7UkatstiSalomonaxmäjach'achiqawMoabmarkan q'añutuñt'atKemósmarkataki,Jerusalénnayraqatankir qullunsayt'ayäna

8Ukjamarakiwtaqiyaqhamarkankirwarminakapataki luräna,jupanakaxinciensophichhantapxäna,diosanakapar sacrificioloqtapxäna.

9TatituxSalomonatakixwalcolerasïna,IsraelanTatit Diosapatjithiqtatapata,juparpäkutiuñstatapata

10Ucatoqetjja,janiwyaqhadiosanakararjjañamäkiti sasawsäna,ukampisjaniwTatitunsiskiukarjamphoqkänti 11UkatpïTatituxSalomonaruxsäna:“Akaxjumat luratätamlayku,nayanarust'äwixsa,kamachinakaxsajan phuqkätamti,kawkïritixnayaxsisksmaukaarust'äwixjan phuqkätaukhaxa,jumatreinoapaqä,uywatamar churarakïma”sasa

12UkürunakansajaniwDavidawkimatlaykuxuklurkäti, janukastiwawamanamparapatapaqä.

13Ukampisjaniwtaqpachreinoapaqkäti;janukastimä tribuwawamaruxchuräma,Daviduywataxlayku, Jerusalénmarkanakajllitaxlayku.

14TatituxSalomonaruxch'amañchäna,Edommarkankir Hadadsatjaqiru

15DavitaxEdommarkankkäna,Joabsatejercito p'iqinchiristiEdommarkantaqpachchachanakarimt'iriw saräna

16(JoabchachajjsojjtaphajjsinakawIsraelmarkampchika qheparäna,Edommarkantaqechachanakarjiwayañkama)

17Hadadchachasti,awkipanyanapirinakapatyaqhep edomitanakampichikawEgiptomarkarsarañatak jaltxapxänaHadadjilatajjwalijiskʼawawakïskänwa

18MadiánmarkatsartasinParánmarkaruwpuripxäna, ukatParánmarkatjaqinakirpapxäna,Egiptomarkaruw puripxäna,EgiptonkirFaraónreyinukarpuripxänaUcaw mäutachuräna,manq'añanaksachurarakïnwa,oraqes churarakïna

19Hadadchachastifaraonaxwalimunasiñampiwuñjäna, ukatwaTahpenesreinankullakapankullakaparkatuyäna. 20TapeneschachankullakapaxGenubatyuqaparuw yuritayna,TahpeneschachastiFaraonanutapanñuñut apsutayna,GenubatchachastiFaraonanwawanakap taypinkänwa

21UkatEgiptomarkanDavidaxnayraawkinakapampi iwxatatapist'äna,Joabejercitop'iqinchiristijiwatapist'äna ukhaxa,HadadaxFaraonaruxsänwa:Nayarsarxam, markajarsarxañatakisasa

22UkatFaraonaxjuparuxsänwa:¿Kunaraknayamp pist'tamxa,markamarsarañmunktasti?Jupastisarakïnwa: Janiwkunasa,ukhamakipansanayarsarxamsasa

23Diosastiyaqhauñisiriparuwsartayäna,jupastiEliadán chachanRezónyokapawa,jupastiSobámarkankir Hadadezerreyinutapatjaltxatayna

24UkatstiDavidaxSobámarkankirjaqinakar jiwayañkamaxmätamasoldadonakanp'iqinchiripäxänwa

25SalomonaxIsraelmarkaruxuñisirïnwa,Hadadchachax janwalinaklurkänukapacha.

26NabatchachanJeroboamyoqapa,Zeredamarkankir efratitajaqi,Salomonanuywatapa,taykapaxZeruah satänwa,viudawarmiwa,jupastireyiruwamparap luqxatäna

27Ukatstireyiruwamparapluqxatäna:SalomonaxMilo markaruwsayt'ayäna,Davidawkipanmarkapan p'akjatanakapaskicharakïna

28Jeroboamchachastiwalich'amanïnwa,Salomonastiuka waynanirnaqirïtapuñjasaxa,Joseanutapantaqiirnaqirinak apnaqañapatakiwutt'ayäna

29JeroboamchachastiJerusalenatmistunkänaukhajja, SilonkirAhíasprofetajjthakinjikjjatäna.ukatstimachaq isimpiwisthapisïna;Ukapaninistisapakiw pampankapxäna

30UkatstiAhíasreyixmachaqisiaptasintunkapayan t'aqaruwch'iyjäna

31JupastiJeroboamchacharuxsänwa:Tunkat'aqa apt'asim,IsraelanTatitDiosapaxakhamsiwa:Salomonan reinopapaqä,tunkatribunakchurarakïma

32(Ukampismäsapatribunïniwa,Daviduywataxlayku, Jerusalénmarkalayku,kawkïrmarkatixIsraelmarkan taqpachtribunakatajlliwayktaukamarka)

33Jupanakajjnayarojjjaytanukupjjetuwa,sidonenakan Astoretdiosaparusa,moabitanakanQuemósdiosaparusa, ammónwawanakanMilcómsatdiosaparusa yupaychapjjetu,janirakiwnayanthakinakajjam sarnaqapkituti,kunatïcheqäkiuklurañatakejja,leyinakajsa, taripäwinakajsaphoqañataki,kunjamtïDavidawkipajj lurkänaukhama

34Ukampisjaniwtaqpachreinopamparapatapt'käti,jan ukasti,Daviduywataxlaykuwtaqijakäwipanp'iqinchir utt'ayä,juparajllitaxa,kamachinakaxa,kamachinakax phuqhataplayku

35Ucampisnayajjreinowawapanamparapatapsusï,tunka tribunacaruwchuräma.

36Wawaparuwmätribuchurä,ukhamatDaviduywataxax Jerusalénmarkannayannayraqatajanqhant'añapataki

37Nayastijumaruwkatuntäma,jumastitaqikuntix almamaxmunkiukarjamawapnaqäta,Israelmarkan reyipäxarakïta

38Jumatixtaqikuntixnayaxsisksmaukist'asma, thakinakajansarnaqäta,nayannayraqataxsakunatixaskïki uklurasma,kamachinakaxsa,kamachinakaxsaphuqañataki, kunjamtïDaviduywataxaxlurkänaukhama.Nayasti jumampchikäskä,mäsumautalurarakïma,kunjämtix Davitataklurawayktaukhama,Israelmarkarkatuyarakïma” sasa.

39UkhamatwaDavidanwawanakapart'aqhisiyañmunta, ukampisjaniwwiñayatakt'aqhisiyañmunkti

40SalomonaxJeroboamarjiwayañmunäna.Jeroboamasti sartasinEgiptomarkaruwjaltxatayna,EgiptomarkanSisac reyiparu,Salomonanjiwañapkama

41Salomonansarnaqäwinakapa,taqiluratanakapasa,yatiñ kankañapasa,¿janitSalomonansarnaqäwinakapqillqat qillqatäki?

42SalomonaxJerusalénmarkantaqpachIsraelmarkan apnaqäna

43Salomonaxnayraawkinakapampchikawikirïna,David awkipanmarkapanimt'atäxänwa.

12JAQTHAPI

1UkatstiRoboamreyixSiquemmarkaruwsaräna,taqi israelitanakaxSiquemmarkaruwreyjamutt'ayañatak puripxäna.

2KunapachatixNabatchachanJeroboamyuqapaxEgipto markankaskänaukist'äna,Salomonreyinnayraqatapat jaltxatayna,JeroboamaxEgiptomarkanjakasïna.

3UkatwajuparjawsayañatakkhithapxänaUcatsti JeroboamampiisraelitampitaqejakenacampiwRoboam chachampiparlapjjaraquïna

4Awkimaxyugosaruxt'aqhisiyawayitu,jichhaxawkiman jach'ayugopsajuk'ampk'achañcht'am,jach'ayugoparus juk'ampk'achacht'am,nanakaxjumaruwluqtapxäma.

5Jesusastijupanakaruxsänwa:Kimsaurutsarxapxam, nayanukarkutt'anipxamsasaUkatjaqinakax sarxapxänwa

6UkatstiRoboamreyejjSalomónawkipanjakaskäna ukhajjnayraqatapansaytʼatäpkänaukajilïrjaqenakampiw parläna,akhamsasa:“¿Kunjamsajumanakajjakamarkar jaysañatakewjjtʼapjjsma?”

7Jupanakastisapxarakïnwa:Jumatixjichhürunakanaka markanesclavopäsma,jupanakarluqtäta,jupanakarjaysäta,

1Reyes sumaarunakparlätaukhaxa,wiñayatakiwluqtirimäpxätam sasa.

8Ucampisjilïrjaqenakanewjjtʼanakapapanukusaw jupampchikjilsirwaynanakampi,nayraqatapan saytʼatäpkänaukawaynanakampiwparltʼasïna.

9Jesusastijupanacarojjsänwa:¿Kawkïrewjjtʼanaksa jumanakajjnayarparlapkitu:‘Awkimajjnanakaruchapkitu ukayugojjjukʼampkʼachachtʼapjjeta?’sasa.

10Jupampchikjilirwayntawaqunakaxjuparsapxänwa: Akhamparlapxätamakamarkar:‘Awkimawyugox llakt'ayitu,ukampisjumaxjuk'ampk'achacht'apxita;uqham sasma:“Awkijanlomopatsipanjuk'ampjach'äniwa”sasa 11Jichhastiawkixaxmäjach'ayugompiq'ipt'apxätamxa, nayastiyugomaruxyapt'apxäma,awkixaxjawq'jampiw mutuyapxtam,ukampisnayastialacránsatjawq'jampiw mutuyapxäma.

12UkatstiJeroboamchachampitaqijaqinakampixkimsïr uruwRoboamukarpuripxäna,kunjämtixreyixsiskän ukhamarjama,sapxarakïnwa:Kimsïrurutnayar kutt'anipxamsasa

13Ukatstireyejjjanwaliarunakampiwjaqenakaristʼäna, ukatstijilïrjaqenakanewjjtʼanakapapanukurakïnwa.

14Waynanakanewjjtʼaparjamawjupanakarakhamsäna: “Awkijajjyugomaruwllaktʼayäna,nayastiyugomarojj yaptʼarakïma,awkijajjjawqʼjasawmutuyapjjsma,ukampis nayajjalacránsatanimalampiwmutuyapjjäma”sasa

15Ukatpïreyejjjaqenakarjanistʼkänti;Jupanarsutapax Tatitunjutataynawa,uqhamaracTatituxSilonkirAhíastuqi NabatchachanJeroboamyokapararsüna

16Taqiisraelitanakaxreyinjanist'atapuñjapxänaukhaxa, jaqinakaxreyiruxsapxänwa:¿Davitankunalurañas utjistu?janirakiwIsaíchachanyokapanherenciaputjkistuti: Israel,carpanakamar,jichhastiDavid,utamaruñjamsasa UcatIsraelajjcarpanakaparsarjjapjjäna.

17Judámarkanjakasiriisraelitanakatsti,Roboamreyiw apnaqäna

18UkatstiRoboamreyejjAdoramchacharuwkhitäna, jupajjimpuestopagañuñjirïnwataqpachisraelitanakax qalampk'upjasawjiwxänaUkatwaRehoboamreyix carroparmakhatañqalltäna,ukhamatJerusalénmarkar jaltxañapataki

19IsraelmarkaxjichhürkamawDavidanutapar kutkatasipxäna.

20TaqiisraelitanakaxJeroboamankutt'anitapyatisinxa, Tatitunutaparuwjawsayapxäna,Israelmarkanreyipar utt'ayañataki.

21RehoboamchachastiJerusalénmarkarpurinkäna ukhajja,Judámarkankirtaqejaqenakaruwtantachtʼäna, Benjamíntribumpichika,patakpusitunkawaranqaajllit jaqenaka,jupanakajjnuwasirïpjjänwa,Israelanutapamp nuwasiñataki,ukhamatSalomonchachanRoboamyoqapar reinokuttʼayañataki.

22UcampisDiosanarupajjSemaíaschacharuwpurinïna, jupastisänwa:

23Judámarkanreyipa,SalomónreyinRehoboam yuqapampi,Judá,Benjamínmarkankirinakaru,ukat jilt'irinakaru,akhamsasa:

24Tatituxakhamsiwa:“Janiwmakhatapxätati,janirakiw israelitanakanjilanakamarnuwasipxätatiakastinayatjuti sasa.JupanakastiTatitunarunakaparist'asawsarxañatak kutt'xapxäna,Tatitunarunakaparjama

25JeroboamchachastiEfraínqullunSiquemmarka sayt'ayäna,ukanjakarakïna.ukatstiukachiqatmistusaw Penuelsatutarsayt'ayäna

26Jeroboamastichuymapansänwa:Jichhastireinojj Davidanutaparuwkuttʼanjjani.

27AkamarkaxJerusalénmarkanTatitunutaparsacrificio luqtañataksarxaniukhaxa,akamarkaxuywiriparuw kutt'ani,JudámarkanRehoboamreyiparu.

28Ukxarustireyejjmäamtarpurisawqoritluratpävaca qallunakluräna,ukatstisänwa:Jerusalénmarkar makhatañajjjumanakatakejjwalichʼamawa,Israelmarka, Egiptomarkatirpsuwayktamukadiosanakamasasa

29MaynirustiBetelarucharakïna,maynirustiDan markaruwucharakïna

30Ukastimäjucharuwtuküna,jaqinakaxmäjaqin nayraqatapanyupaychirsarapxäna,Danmarkakama.

31Ukatstijach'autanakanmäutaluräna,ukatsti sacerdotenakutt'ayarakïna,janLevíchachanwawanakapat sipansa.

32Jeroboamchachastillätunkphajjsintunkaphesqaniuru, Judámarkanfiestapjammäjachʼafiestauttʼayäna,ukatsti altarpatjjaruwwajjtʼäna.UkhamarakBetelanlurkatayna ukavacaqallunakarsacrificioluqtasa,ukatstiBetelan sacerdotenakaruwutt'ayatayna,ukajach'aqullunakan luratayna.

33Ukatstillätunkphaxsittunkaphisqanurunak saraqataruwBetelmarkanlurkataynaukaaltararluqtäna, ukaphaxsinxa,chuymapatamtkänaukaphaxsinwa. Israelitanakatakmäjach'aphunchhäwiutt'ayäna,ukatsti altarpatxaruwwaxt'äna,inciensophichhantarakïna

13JAQTHAPI

1JudámarkatmäDiosanmächachapawTatitunaruparjam Betelarpurinïna,Jeroboamchachastialtarjak'anincienso nakt'ayañataksayt'atäskäna

2Tatitunaruparjamaxaltarcontrawart'asïna,akhamsasa: Ayaltar,altar!Davidanutapanmäwawawyurini,Josías sutiniJumaruwjach'achiqanakansacerdotenakapar luqtani,jupanakaxinciensonakt'ayapxätam,jaqin ch'akhanakapasjumarphichhantatäniwa

3Ukaurustimäunañchaluräna,akhamsasa:“Aka chimpuwTatitunarsutapa;Uñtapxam,altaraxch'iyjataw uñjasini,ukapatxanutjkiukalaq'unakaswarantatäxaniwa 4JeroboamreyejjBetelmarkanaltarcontraarnaqasir Diosanaruparistʼasajja,altaratamparapaytäna,akham sasa:“Katthapim”sasaAmparapluqxatasinxa, wañt'awayxänwa,janiwmayampsajuparapxaruñ puedxänti

5Altarastich'iyjatäxänwa,laq'axaltaratwarantasïna, kunjämtixDiosanjaqipaxTatitunarunakaptuqi uñacht'ayawaykataynaukhama.

6UkatstireyejjDiosanjaqeparuwsäna:JichhajjTatitu Diosamaruwachikt'asim,nayatakmayisim,amparajajj wasitatkutt'ayatäñapatakisasaUcatstiDiosanjaqepajj Tatituruwachikt'asïna,ucatstireyinamparapajjmayamp kutt'ayatäjjänwa,nayrjamäjjänwa.

7ReyejjDiosanjaqeparuwsäna:“Nayampchikautar jutam,samarañamataki,nayastimäpremiochuräma”sasa 8Diosanjaqepajjreyirojjsänwa:“Jumatïchikatutam churistamukhajja,janiwjumampchikmantaskäti, janirakiwtʼantʼsamanqʼkätiniumasakacheqanumkäti

9Tatitunaruparjamawnayarojjsapjjetäna:“Jantʼantʼa manqʼamti,janirakumaumamti,janirakkawkirutïjutkta ukathaknamkuttʼamti”sasa

10Ukatstiyaqhathaknamsaräna,ukampisjaniwBetelar purinkänaukathaknamkuttʼankänti.

11MänayraprofetawBetelanjakaskänayuqanakapax jutasinsti,DiosanjaqipaxBetelanukauruxtaqi luräwinakapyatiyapxäna.

12Awkipajjjupanacarojjsänwa:¿Kunathaknamsaräna? JudámarkatjutirDiosanjaqepajjkawkithaknamsaraskäna ukwawanakapajjuñjapjjänwa

13Ukatstiwawanakaparuxsänwa:Asnoruxsillasipxita sasa.Ucatstiasnoparuwsillp'ayapjjäna,jupastiukaasno patjjarmakatasawsarjjäna

14UkatstiDiosanjaqipararknaqasawmäencinasatquqa manqhanqunt'atäskirjikxatäna,ukatstisänwa:¿Jumasti JudámarkatjutirDiosanjaqipätati?Jupastisarakïnwa: Nayawasasa

15Ukatstisarakïnwa:Nayampchikautarjutam,t'ant'a manq'amsasa

16Jupastisarakïnwa:Janiwjumampchika kutt'añjamäkiti,janirakiwjumampchikmantkirismati, janirakiwt'ant'amanq'kätiniumarakakachiqansajumamp chikaumkäti

17Tatitunarupampixsapxituwa:“Janiwt'ant'amanq'kätati, janirakiwumaumkätati,janirakiwkawkirutixjutktauka thaknamsarkätati”sasa

18Jupastisarakïnwa:Nayastijumaruñtasitprofetätwa. UcatmäangelajjTatitunaruparjamnayarojjsitu:“Utamar kuttʼayapjjam,tʼantʼamanqʼañapataki,umaumañapataki” sasa.Ucampisjupajjkʼarisïnwa.

19UkatstiJesusaxjupampchikawkutt'awayxäna,ukatsti utapant'ant'amanq'äna,umasumarakïna

20Mesanqunt'atäsipkänukkhasti,Tatitunarunakapax juparkutt'anirprofetaruwpuri

21JudámarkatjutirDiosanjaqiparuxakhamsasawart'äna: Tatituxakhamsiwa:Tatitunlakaparjanist'atamlayku, TatitunDiosamamankamachiparjamjanphuqhatamlayku

22Ucampiskutt'anisinjja,t'ant'amanq'asinumaumt'asaw ukacheqant'ant'amanq'asinumaumt'ata,uqhamarac Tatituxsistam:‘Jant'ant'amanq'amti,janirakumaumamti; jiwatjanchimaxjaniwnayraawkinakamansepulturapar purinkaniti.

23Ukatstit'ant'amanq'asa,umañtukuyatatsti,asnupataki, mäarunxa,khitirutixkutt'ankänaukaprofetalayku

24Ukatsarxänaukhaxa,mäleonawthakinjikisxäna, ukatstijiwatjaqiruwjiwayäna

25Ukatstijaqinakaxukachiqatpasapxäna,ukatstiuka jiwatjaqiruwthakinjaquntatäskiruñjapxäna,leonarusuka jiwatjaqirjak'ansayt'atäskiruñjapxäna

26Ukist'asinsti,thakhitkutt'anirprofetaxakhamsänwa: “Diosanjaqipawa,Tatitunaruparjanist'irjaqiwa,ukatwa Tatituxukaleonaruxkatuyawayi,juparch'iyjatayna, jiwayarakïnwa,Tatitunaruparjama

27Jesusastiwawanakaparuxsänwa:Asnoruxsillasipxita sasaUkatjupanakaruxsillauchapxäna

28Ukatstisarasawjiwatjanchiparthakinjaquntatäskir jikxatäna,asnompileonampixjiwatjaqirjak'an sayt'atäsipkänwa

29UkatstiprofetaxDiosanjaqipanjanchipaptasinasnopar uchasisinkutt'ayäna,ukatstiukanayraprofetaxmarkaruw purintäna,jachañataki,imt'añataki

30Ukatstijiwatcuerpoppachpasepulturaparuwimäna Jupanakatstijacht'asipxäna,akhamsasa:¡Ayjilata!

31Jesusarimt'asinsti,wawanakaparuxakhamsänwa: Jiwatäxäukhaxa,kawkïrsepulturarutixDiosanjaqipax imt'atäkiukasepulturarimt'apxita.ch'akhanakaj ch'akhanakapjak'aruchapxam:

32TatitunarunakapampixBetelanaltarcontra,Samaria markanutjkiukajach'autanakantaqiutanakapcontraw arsüna,ukaxchiqpachapuniwphuqhasini

33Ukaqhipatsti,Jeroboamchachaxjaniwjanwali saräwipatkutt'anxänti,janukasti,jaqinakatjuk'ampjisk'a sacerdotenakaruwwasitatjach'achiqanakan sacerdotenakaptukuyäna.

34UkastiJeroboamreyinutapatakixjucharuwtuküna, jupartukjañataki,akauraqitt'unjañataki

14JAQTHAPI

1UkapachawJeroboamchachanAbíasyokapaxusuntäna.

2Jeroboamchachastiwarmiparuwsäna:Sartasim,ukat januñt'ayasiñamatakiSilomarkarpuripxam,Ahías profetawutji,jupastinayaruwakamarkarreyïñajatak sitänasasa

3Ukatstitunkat'ant'a,ch'uqi,mäch'uqimisk'iaptasin jupanukarsarañamawa.

4Jeroboamchachanwarmipastiukhamluräna,ukatstiSiló markarsaräna,ukatstiAhíaschachanutaparuwpurirakïna UcampisAhíasreyejjjaniwuñjcänti;nayranakapajjjilïr jaqëtaplayku

5UcatTatitojjAhíasarojjsänwa:Jeroboamchachan warmipajjyokapatjumarmayisiñataquiwjuti.usutätap layku,akhamsasawjuparsapxäta,kunapachatï mantanikaniukkhaxa,yaqhawarmjamuñt'ayasini”sasa 6Ahíasreyejjpunkujakʼankayunakapanistʼasajjakham sänwa:“Jeroboamchachanwarmipa,mantam;¿kunatsa jumaxyaqhajaqïkaspasukhamtukuskta?Jach'a yatiyäwinakampiwjumarkhithatäsma”sasa.

7Sarxam,Jeroboamaryatiyiri:IsraelanTatitDiosapax akhamsiwa:“Nayaxmarkataypitjach'araptsma,Israel markaxaruxp'iqinchirutt'ayaraksma.

8UkatstiDavidanutapatreinoapaqt'asim,ukatstijaniw Davidluqtirixjamuñt'atäktati,jupaxmandamientonakaj phuqhawayi,taqichuymawnayararkta,kunatixnayan nayraqatajanaskïkiukaklurañataki

9Janwalinaklurtaxa,taqikunatïnayraxutjkänaukanakat sipansa,jumawyaqhadiosanaksa,q'añutluratidolonaksa lurtaxa,nayarcolerayasiñataki,ukatstiqhipäxam jaquntarakista.

10Ukhamasti,Jeroboamchachanutaparuwjanwalinak apanini,Jeroboamchachanpirqaparphiñasiñapataki, khitirutixIsraelmarkanjist'antatuñjkiukaru,Jeroboam chachanutapatqhipharkirjaqinakaruxapaqarakï, kunjämtixmäjaqixwanuapaqkiukhama

11KhititejjJeroboamchachanmarkapanjiwkaniukarojja, anunakawmanqʼantapjjaniKhititixpampanjiwkiukax alaxpachankirjamach'inakawmanq'antapxani,Tatituxuk arsutaplayku.

12Ukhamastisartasim,utamarpurim; 13Taqiisraelitanakaxjupatjacht'asipxani, imt'apxarakiniwa,Jeroboamsapakiwsepulturarjutani, IsraelanTatitDiosapatakixJeroboanutapanmäsuma yänakawutji

14TatituxIsraelmarkaruxmäreyiruwutt'ayani,jupawuka uruxJeroboamreyinutaptukjani.jichhakamasukhamaraki.

15TatituxIsraelmarkaruwnuwjani,kunjämtixmäcaña umataypinch'allt'atäkiukhama,Israelmarkaruxakasuma uraqitq'altukjani,awkinakaparchurkatayna,ukatjawir khurkatarch'iqiyarakini,arboledanakaplurapxataplayku, Tatiturcolerasisa

16JupajjJeroboamchachanjuchanakaplaykuwIsrael markarapanukuni,jupawjuchaluräna,Israelmarkarus jucharuwtukuyäna

17JeroboamchachanwarmipaxsartasisinxTirza markaruwsarxäna

18Ukatstijupanakaruximt'apxäna;Tatitunaruparjamaw taqiisraelitanakaxjupatjachapxäna,kunjämtixTatitux Ahíasprofetapanluqtiriptuqiarskänaukhama

19Jeroboamchachansarnaqäwinakapa,kunjamsa nuwasïna,kunjamsaapnaqäna,ukanakastiIsraelmarkan reyinakapansarnaqäwinakapqillqatänwa

20Jeroboamchachastipätunkapayanmaraapnaqäna, ukatstinayraawkinakapampchikawikirïna,ukatstiNadab yuqapawapnaqäna

21SalomónreyinRoboamyokapawJudámarkan apnaqänaRehoboamaxpusitunkamayanmaraniw apnaqañqalltäna,ukatstitunkapaqallqunmarawJerusalén markanapnaqäna,ukamarkaruwTatituxIsraeltribunakat ajlliwayi,sutipuñt'ayañatakiTaykapastiNaamásatänwa, jupastiamonitarïnwa

22JudámarkaxTatitunnayraqatapanjanwalinakluräna, ukatstijupanakaruxenvidiasipxäna,kunajuchanakatix nayraawkinakapanlurapkiukanakatsipansa

23Jupanakatakixjach'aqullunaka,idolonaka, arboledanaka,jach'aqullunaka,ch'uxñaquqanakmanqhan lurapxäna

24Uraqinstisodomitanakaxutjarakïnwa,Tatitux israelitanakannayraqatapanalisnukkänaukaajjtaskañanak lurapxäna

25Rehoboamreyinphisqhïrmaraapnaqañtukuyatatsti, EgiptomarkanSisacreyipaxJerusalénmarkaruwsaräna

26Tatitunutapanyänakapsa,reyinutapanyänakapsa apaqäna.taqekunsaaptʼasjjänwa,Salomonajjqoritlurat escudonaksaaptʼarakïnwa

27Rehoboamreyejjbroncetluratescudonaklantiluräna, ukatstireyinutapunkupuñjirguardianakanpʼeqtʼiripan amparaparuwkatuyäna

28ReyejjTatitunutaparmantänaukhajja,guardianakajj ukanakaptʼasisawguardianakanutaparkuttʼayapjjäna.

29Rehoboamchachansarnaqäwinakapasa,taqi luratanakapasa,¿janitJudáreyinakansarnaqäwinakap qillqatqillqatäki?

30UkatstiRoboamampiJeroboamampixtaqiurunakaw ch'axwapxäna

31Rehoboamchachastinayraawkinakapampchikaw jiwxäna,ukatstiDavidanmarkaparuwimt'apxäna TaykapastiNaamásatänwa,jupastiamonitarïnwaUcatsti Abiamyokapawjupalantireyëjjäna

15JAQTHAPI

1NabatreyinJeroboamyuqapaxtunkallatunkanmara apnaqkänukapachawAbiamreyixJudámarkanapnaqäna. 2KimsamarawJerusalénmarkanapnaqänaTaykapasti Maacäsatänwa,jupastiAbisalomanphuchapänwa

3Jupastiawkipantaqijuchanakaparjamawsarnaqäna,kuna juchanakatixnayraxlurkataynaukhama.

4UcampisDavidlaykuTatituDiosapajjJerusalénmarcan mälamparachuräna,yokaparsayt'ayañataki,Jerusalén markarsayt'ayañataki.

5DavitaxTatitunnayraqatapankunatixaskïkiukluräna, janukastijakäwipantaqikuntixsiskänukanakxajaniw jithiqtkänti,janukastihititaUríaschachanjan walt'äwipakiwukhamluräna

6RehoboamchachampiJeroboamchachampixjakañ tukuykamawch'axwapxäna

7Abiamchachansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, ¿janitJudáuraqinreyinakapansarnaqäwinakapqillqat qillqatäki?UcatstiAbiam,Jeroboamchachampi nuwasiñawutjäna

8Abiamchachastinayraawkinakapampchikawikirïna. Davidanmarkaparuwimt'apxäna,ukalantistiAsayuqapaw apnaqäna

9IsraelanJeroboamreyipajjpätunkamaraapnaqkäna ukhawAsachachajjJudámarkaapnaqäna

10PusitunkamayanmarawJerusalénmarkanapnaqäna TaykapastiMaacäsatänwa,jupastiAbisaloman phuchapänwa

11AsasastiTatitunnayraqatapankunatixaskïkiukluräna, Davidawkipjama.

12Ukatstisodomitajaqinakaruxukauraqitapaqäna,nayra awkinakapanluratidolonaksaapanukurakïnwa

13UkhamarakiwMaactaykaparuxreinatapanukuwayxäna, mäidoloarboledaukanlurataplaykuAsasastiidolopar t'unjäna,ukatstiCedrónjawirthiyanphichhantarakïna

14Ucampisjach'ach'akhanacajjjaniwapaqatäcänti, ucampisAsachachanchuymapajjTatitumpjicjjatasaw taqeurunakanphoqasïna

15Tatitunutaparuxqullqi,quri,vasonakapanïna.

16IsraelanAsareyimpiBaasareyimpixtaqiurunakaw ch'axwapxäna

17IsraelanBaasareyipajjJudámarkacontrawsaräna, Ramámarkaruwsaytʼayäna,ukhamatJudámarkanAsa reyiparjanmistuñapataki

18UcatstiAsajjTatitunutapanutjkiukaqollqe,qori,reyin utapanutjkänaukanakaptʼasisawservirinakapan amparaparkatuyäna,ukatAsareyejjBen-hadadsat Tabrimónyokaparkhitäna,Hesiónchachanyokapa,Siria markanreyipa,Damascomarkanjakasiri

19Nayampi,jumampi,awkijampi,awkimampixmäaliqaw utji.Jutam,IsraelanBaasareyipampchikaarust'äwim p'akintasim,nayatjithiqtañapataki”sasa

20Ben-hadadchachastiAsareyinarunakaparist'asaw Israelmarkanmarkanakaparnuwasirejercitopan jilïrinakaparkhithäna,Ijón,Dan,Abelbet-Maacá,Cinerot, Neftalíuraqimpi

21Baasaxukist'asinxa,Ramámarkanutalurañanak jaytxäna,Tirzamarkanjakasïna

22UcatstiAsáreyejjtaqeJudámarcanmäyatiyäwiarsüna janiwkhitisqhespiyatäkänti,Ramámarkanqalanakapsa, BaasachachanluratlawanaksaapaqapxänaAsáreyisti BenjamínmarkankirGeba,Mizpamarkanakampchikaw sayt'ayäna

23Asachachansarnaqäwinakapatsa,taqich'amapatsa,taqi luratanakapasa,luratanakapasa,¿janitJudáreyinakan crónicaslibropanqillqatäki?Ukhamäkchïnsa, chuymankipstatäjjänaukhajja,kayunakapanusuntatänwa

24Asáchachastinayraawkinakapampchikawikirïna, awkinakapampchikawDavidawkipanMarkapar imt'apxäna,Josafatyuqapawjupalantiapnaqäna

25JeroboamchachanNadabyokapasti,JudámarkanAsa reyinpayïrmaraapnaqañqalltäna,ukatpämarawIsrael markarapnaqäna

26Tatitunnayraqatapanstijanwalinakluräna,awkipan thakiparjamsarnaqäna,Israelmarkarjuchartukuyäna.

27UcatstiAhíaschachanBaasayokapa,Isacarchachan utapankirïnwa,jupacontrawmäamtarpurïnaBaasasti FilisteanakanGibetónsatcheqanwajiwayänaNadab chachampi,taqpachisraelitampixGibetónmarkaruw muyuntapxäna.

28JudámarkanAsareyinkimsïrmaraapnaqkänaukhaw Baasachachajjjuparjiwayäna,jupalantiwapnaqäna

29Reyëjjänaukhajja,Jeroboamchachantaqefamiliaparuw tukjänaJeroboamchacharuxjaniwkhitirussamsuñ jaytkänti,jiwañapkama,kunjämtixTatituxsiskäna ukhamarjama,AhíassilonkirAhíasluqtiriptuqi.

30Jeroboamchachanjuchanakapatjuchachasitaplayku, Israelmarkarjuchartukuyatapa,IsraelanTatitDiosapar colerasitaplayku.

31Nadabchachansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, ¿janitIsraelmarkanreyinakapansarnaqäwinakapqillqatäki?

32IsraelanAsareyimpiBaasareyimpistitaqiurunakaw ch'axwapxäna

33JudámarkanAsareyixkimsïrmaraapnaqkänauka qhipatsti,AhíaschachanBaasayuqapawTirzamarkanpä tunkapusinimaraapnaqañqalltäna

34Tatitunnayraqatapanstijanwalinakluräna,Jeroboam chachanthakiparjamawsarnaqäna,Israelmarkarjuchar tukuyäna

16JAQTHAPI

1UcatstiTatitunarupajjHananíchachanJehúyokaparuw Baasacontraparläna:

2Nayastilaq'atjach'arapt'sma,Israelmarkajjan p'iqinchiriputt'ayaraksmaJumastiJeroboamchachan thakiparjamsarnaqtaxa,Israelmarkajarusjucharuw tukuyta,jupanakanjuchanakapatnayarcolerayañataki

3NayastiBaasachachanwawanakapsa,utapan wawanakapsaapaqä.UcatstiutamarojjNabatchachan Jeroboamyokapanutapjamluraraquïta”sasa

4KhititejjBaasachachanmarkapanjiwkaniukarojja, anunakawmanqʼantapjjani.Khititixpampanjiwkiukax alaxpachankirjamach'inakawmanq'antapxani

5Baasachachansarnaqäwinakapsa,kuntïlurkäna ukanakasa,chʼamanïtapatsa,¿janitIsraelmarkan reyinakapansarnaqäwinakapqillqatäki?

6Baasastinayraawkinakapampchikawikirïna,Tirza markanimt'atäxänwa,Eláyuqapawjupanlantiapnaqäna.

7HananíchachanJehúprofetanamparapampiwTatitun arupaxBaasámarkacontra,utapacontraxyatiyasïna,kuna janwalinaktixTatitunnayraqatapanlurkäna,Jeroboam chachanutapjamcolerasiñapatakiukatjiwayataplayku

8JudámarkanAsareyinpätunkasojjtanimaraapnaqkäna ukhawBaasachachanEláyokapajjTirzamarkanIsrael markaapnaqañqalltäna,pämara

9UkatstiZimríuywatapaxchikatcarronakapan p'iqinchiripawa,Tirzamarkanmachjayirumt'asisinxmä amtarpuriñqalltäna

10JudámarkanAsareyinpätunkapaqallqunmara apnaqkänaukhawZimrichachaxjuparnuwjasinjiwayäna.

11Reyïñqalltänaukhajja,tronopanqontʼatäjjänaukhajja, Baasachachantaqefamiliaparuwjiwayäna,janiwkhitirus perqampichʼajjwañjaytkänti,niwilamasinakapatsani amigonakaparusjaytanukkänti

12UkhamatwaZimrichachajjBaasachachantaqpach utapartukjäna,TatituxJehúprofetatuqiBaasacontra arunakparlkänaukhama

13Baasachachantaqijuchanakapatsa,Eláyuqapan juchanakapatsa,IsraelanTatitDiosaparjanyäqañamp colerayasa

14Elachachansarnaqäwinakapasa,taqiluratanakapasa, ¿janitIsraelmarkanreyinakapansarnaqäwinakapqillqat qillqatäki?

15JudáuraqinAsareyixpätunkapaqallqunmara apnaqkänaukhaxa,ZimrichachaxpaqallquruwTirza markanapnaqänaUkatstijaqinakaxGibetónmarkaruw sayt'asipxäna,ukamarkaxfilisteonakanïnwa.

16Ukatsticampamentonkirjaqinakaxist'apxänwa:“Zimri chachaxmäamtaruwpuri,reyirusjiwayarakïnwa,ukatwa taqpachisraelitanakaxOmrísatejercitop'iqinchirirIsrael markanreyiparutt'ayapxäna”sasa

17UkatstiOmríchachaxGibetónchiqatmistunïna,taqi israelitanakaxjupampchikawTirzamarkarmuyuntapxäna.

18Zimrichachajjmarkarkatuntatätapuñjasajja,reyin utaparmantäna,reyinutapninampiwphichhantäna,ukatsti jiwjjänwa.

19Tatitunnayraqatapanjanwalinaklurasa,Jeroboam chachanthakipjamsarnaqasa,Israelmarkarjuchar tukuyañatakisjuchaluräna.

20Zimrichachansarnaqäwinakapatsa,janwali luräwinakapatsa,¿janitIsraelmarkanreyinakapancrónicas libropanqillqatäki?

21Ukatstiisraelitanakaxpät'aqaruwjaljasipxäna:chikat jaqinakawGinatchachanTibniyuqaparreyitutt'ayañatak arkapxäna.chikatastiOmrisatchacharuwarkäna.

22UcampisOmríchachanarquirinacapajja,Ginatchachan Tibniyokapararquiquirmarcanacaruwatipjapjjäna,ucatsti Tibnichachajjjiwjjänwa,ucatstiOmrireyëjjänwa.

23JudáuraqinAsareyixkimsatunkamayanmaraapnaqañ tukuyatatsti,tunkapayanmarawOmrichachaxIsrael markarapnaqañqalltäna,suxtamarawTirzamarkan apnaqäna

24UkatstiSemersatqollunSamariasatqollupjjapä talentoqollqempiwalasïna,ukatstiukaqollupatjjaruw saytʼayäna,ukamarkarojjSamariasasawsutichäna

25UcampisOmrichachajjTatitunnayrakatapanjan walinakwaluräna,taqenayrajakirinakatsipansajukʼamp janwalinaklurarakïna

26NabatchachanJeroboamyuqapantaqithakiparjamaw sarnaqäna,IsraelanTatitDiosaparinach'usar colerayañapataki

27Omrichachanmayniluratanakapa,ch'amapa uñacht'ayatapa,¿janitIsraelmarkanreyinakapancrónicas libropanqillqatäki?

28UcatstiOmrichachajjnayraawquinacapampchikaw jiwjjäna,ucatstiSamariamarcaruwimt'apjjäna,ucatsti Acabyokapawjupanlantireyëjjäna

29JudámarkanAsareyinkimsatunkallatunkanimara apnaqañtukuyatatsti,OmrichachanAcabyuqapawIsrael markarapnaqañqalltäna,OmríchachanAcabyuqapaxpä

tunkapayanmarawSamariamarkanIsraelmarkar apnaqäna.

30OmríchachanAcabyokapajjTatitunnayraqatapanjan walinakluräna,taqenayrajaqenakatsipansa.

31NabatchachanJeroboamyoqapanjuchanakaparjam sarnaqañajjjanischʼamäkaspaukhamänwa,jupajjEtbaal reyinJezabelphuchapampiwcasarasïna,ukatstiBaal chacharuwyupaychäna,ukatstijuparuwyupaychäna.

32JupastiBaalchachanutapanmäaltarsaytʼayäna,uka utastiSamariamarkanwalurasïna

33AcabreyejjmäarbolaluränaAcabreyejjIsraelanTatit Diosaparcolerayañatakejjjuk'ampluräna,jupatnayra Israelreyinakatsipansa.

34BetelmarkankirHielchachaxJericómarkaruw sayt'ayäna,Abiramjilïryuqaparuwcimientopucharakïna, ukatstiSegubsullkayuqaparuwpunkunakapsayt'ayarakïna, TatituxkuntixTatituxNunchachanJosuéyuqaptuqi arskänaukhama

17JAQTHAPI

1GalaadmarkankirtisbmarkankirEliaschachastiAcab chacharuxsänwa:IsraelanTatitDiosapaxjakaski,nayan nayraqatapansayt'atäkasinxa,janiwch'usasnijallusaka maranakanutjkaniti,janukastiarsutaxjamawutjani.

2Tatitunarupaxjuparpurintäna,akhamsasa:

3Akachiqatsarxapxam,intijalsutuqirkutt'apxam,ukat JordánjawirankirQueritjawirthiyanimantasipxam.

4Ukajawiratumañkamaucatsticuervonakaruwukan manq'ayapjjañamatakmayta”sasa

5UkatstiTatitunarsutaparjamawsaräna,Jordánjawirankir Queritjawirthiyaruwsaräna

6Cuervonakaxalwaxt'ant'a,aychaapanipxatayna, jayp'urust'ant'a,aychaapanipxatayna.ukatstiukajawirat umarakïna

7Mäjuk'apachatxa,ukajawiraxwañt'awayxänwa,janiw jalluxukauraqinpurinkänti.

8Tatitunarupaxjuparpurintäna,akhamsasa:

9Sayt'asim,SidónmarkankirSareptamarkarsarañamawa, ukanjakañamawa.

10UkatstisartasinSarefatmarkarsaränaMarkapunkur purisasti,viudawarmixlawanakapthapiskiruñjäna

11Ukawarmixapaniñampïskänaukhaxa,Jesusaxjawsasin säna:Amparamaruxmät'ant'aapanitasasa

12Jupastisarakïnwa:TatituDiosamaxjaniwmätorta utjkituti,janukastimät'ant'amanq'añawutjitu,mäjuk'a aceitemäkururu

13Eliasastijuparuxsänwa:Janaxsaramti.sarapxam, kunjamtïsiskätaukhama,ukampisnayraqatmäjisk'at'ant'a lurt'apxita,ukatstinayarapanipxita,ukatstijumataki, wawamatakislurapxamsasa

14IsraelanTatitDiosapajjakhamsiwa:“Taqemanqʼajj janiwinachʼusartukuskaniti,janirakiwaceitejjtukuskaniti, Tatitojjakaoraqerjalluapayankaniukaurukama”sasa

15UkatstiEliasanarsutaparjamawsaräna,jupasa,jupasa, utapatsawaljaurunakmanq'antapxäna

16TatituxElíastuqiarskänaukarjamaxa,manq'añbarrilax janiwinach'usartukuskänti,janirakiwaceiteq'añut tukuskänti

17Ukaqhipatsti,ukawarminyuqapaxusutäxänwa. Usutätapajjwalillakkañänwa,janiwsamañajjjupanutjjjänti

18UcawarmejjEliasarojjsänwa:¿Diosanjaqe,¿kuna lurañasjumampi?¿Jumajjnayanukarjutta,juchajjat amtañataki,wawajarjiwayañataki?

19Jupastisarakïnwa:Wawamchuritasasa.Ukatsti ukawarmiruxamparapatapsusawmäaltusutar apxaruyäna,ukanjakaskäna,ukatstiikiñaparuwikiyäna 20UcatstiTatituruwart'asïna:TatayDiosajja,¿jumajj wawaparjiwayasajjjanwalinakapantasta?

21Ukatstikimsakutiwwawarluqxatäna,ukatstiTatituruw art'asïna:“TatayDiosaxay,achikt'asipxsmawa,akawawax wasitatjuparmantpan”sasa

22TatituxEliasanarupist'änaWawanalmapasti wasitatwajuparmantäna,jupastijaktxarakïnwa.

23Eliasastiukawawaruwirpxaruwayäna,ukatstiuta manqharirpxaruwayäna,ukatstitaykaparuwkatuyäna

24WarmistiEliasaruxsänwa:Jichhaxyattwajumax Diosanjaqipätamsa,Tatitunlakamanarsutamaxchiqawa sasa

18JAQTHAPI

1Waljaurunakqhipatsti,kimsïrmaratstiTatitunarupax Eliasaruxpurintäna,akhamsasa:“Ahabchacharyatiyir sarañamawaUraqirjalluapayanirakïsasa

2EliasastiAcabreyinuñacht'ayasiñatakiwsaräna.Samaria markanstimäjach'amach'awutjäna

3AcabreyejjAbdíassatchacharuwjawsäna,jupasti utapangobernadorapänwa.(ObadíaschachastiTatituruw walajjsaräna

4JezabelajjTatitunprofetanakapartukjänaukhajja,Abdías reyejjpatakprofetanakaruwapthapïna,ukatstiphesqa tunkaprofetanakaruwmäpʼiyanimantayäna,ukatsti tʼantʼampiumampiwmanqʼayäna

5AcabreyejjAbdíaschacharojjsänwa:Ukaorakeru saram,taqeumaphuchʼunakaru,taqejawiranakaru

6Ukhamatwaukaoraqejaljasipjjäna,Acabreyejjsapakiw mäthaknamsaräna,Abdíasreyejjsapakiwyaqhathaknam sararakïna

7Abdíasreyejjthakinkkänaukhajja,Eliasajjjupamp jikisïnwa,jupajjuñtʼasawajanupaltʼasisinakhamsäna: “¿JumajjjumajjElíastatajäsma?”

8Jupastisarakïnwa:Nayawa,saram,tatamaryatiyam: ‘Eliasajjakankiwa’sasa.

9Jupastisarakïnwa:¿KunajuchachatsanayajjAcab chachanamparaparkatuyasma,nayarjiwayañataki?

10KunjämtixTatitDiosamaxjakkixa,janiwmämarkasni märeinosautjkiti,kawkïrmarkatixTatituxaxjumarthaqir jankhithkataynati.jupastimäjuramentoluränareino, markarujanjikxatapxañamataki

11Jichhastijumaxsiwa:“Sartam,tatamaryatiyam:Eliasax akankxiwa”sasa

12Nayajjjumatsarjjäukhajja,TatitunAjayupawkawkirutï januñtʼktaukacheqarirpätamUkhamatkunapachatix Acabrearyatiyirijutkä,janjikxatkätamukkhaxa,jupaw jiwayapxitani,ukampisnayauywatamaxwaynäkayäta ukhatpachTatituraxsararakta

13JezabelaxTatitunprofetanakaparjiwaraykäyätukkhaxa, kunjämtixnayaxTatitunprofetanakapatpatakphisqatunka jaqinakmäp'iyanimantayäta,ukatstit'ant'ampiumampi manq'ayarakta?

14Jichhastijumaxsasmawa:‘Sartam,tatamaryatiyam: ‘Eliasaxakankxiwa’sasa

15Eliasastisänwa:Taqich'amaniTatituxjakki,jupa nayraqatansayt'atäkasinxa,jichhüruwjuparuñacht'ayaskä sasa

16UcatAbdíasreyejjAcabreyinjiquisirsaräna,ucatsti AcabreyejjEliasampjiquisirsaräna.

17AcabreyejjEliasarojjuñjänaukhajja,Acabreyejj akhamsänwa:“¿Israelmarkarjanwaltʼayirïtati?”

18Jupastisarakïnwa:JaniwIsraelmarkarjanwalt'aykti. ukampisjumampi,awkimanutamampi,Tatitun kamachinakapapanukupxatama,Baalinanakar arkapxatama

19Jichhasti,taqpachisraelitanakaruwCarmeloqullur tantacht'apxita,Baalchachanpusipatakphisqatunka profetanakaparu,Arboledatuqinkirpusipatak profetanakaru,Jezabelwarminmesapanmanq'asipki

20Acabreyejjtaqeisraelitanakaruwkhithäna,ukatsti Carmelosatqolluruwprofetanakartantachthapiyäna 21Eliasajjtaqejaqenakanukarjakʼachasisinakhamsänwa: ¿Kunapachkamasjumanakajjpäamuyumpisaytʼapjjta? TatitutixDiosächixa,jupararkapxam,Baaldiosatix Diosächixa,jupararkapxamsasaJaqinakastijaniwmä arusjaysapkänti.

22UcatEliasajjjaqenakarojjsänwa:Nayasapakiw TatitunprofetäskayätaukampisBaalchachan profetanakapaxpusipatakphisqatunkajaqinakawa.

23Ukhamasti,pävacaqalluchurapxita;mävacaajllt'asin mävacakhuchhurasa,lawapatjjaruchapjjpan,jannina nakhantayapjjañapataki,nayastimaynïrvacarojj k'achacharakï,lawapatjjaruchapjjarakï,janninamanqhar uchapjjäma

24Jumanakastidiosanakamansutipart'asipxam,nayasti Tatitunsutipart'arakï,ninampijaysiriDiosaxDiosäpan Taqijaqinakaxsapxarakïnwa:Askiarsüwisasa

25EliasajjBaalchachanprofetanakaparojjsänwa: “Jumanakatakejjmävacaajlltʼapjjam,ukatnayraqat isthapiyapjjamJumanakaxwaljanïpxtawa;diosanakaman sutipart'asipxam,ukampisjanninamanqharuchapxamti sasa

26Jupanakastichuratvacaqalluapthapisinsuma k'achacht'apxäna,ukatstialwatchikaurukamawBaalsutip art'asipxäna:Baal,ist'apxitasasaUkampisjaniw khitisarskänti,janirakiwkhitisjayskäntiUkatstilurataltar patxaruwjaltxapxäna.

27ChikaurustiEliasaxjupanakatsawkasïna,akhamsasa: “Jach'atart'asipxam,jupaxmädiosawa;janukaxparlaski, janukaxarknaqaski,janukaxthakinkaskiwa,janukaxinas ikiskchi,ukatsartañapawa

28Jupanakastijach'atart'asipxäna,cuchillonakampi, lanzanakampi,wilaxjupanakarch'allxtañkama

29Chikauruxsacrificioloqtañhoraskamawprofecía arsüna,janiwkhitisarskänti,janirakiwkhitisjayskänti, janirakiwkhitisist'askänti.

30Eliasaxtaqijaqinakarsänwa:Nayarjak'achasipxam sasaTaqijaqinakaxjuparjak'achasipxänaUkatsti Tatitunaltarapaskichäna,ukaaltart'unjatänwa

31Eliasaxtunkapayanqalanakapthapïna,Jacobun wawanakantribunakaparjama,jupanakarTatitun arunakapaxpurintäna:“Israelsutimaxa”sasa

32UkaqalanakampiwTatitunsutipxaruxmäaltar luratayna,altarmuytapanxamäzanjalurarakïna,ukajach'a jathaxpätupunïñapänwa

33Ukxarustilawanakxasumawakicht'äna,ukatstivacaruw khuchhuqäna,ukatstilawapatxaruwikiyäna,ukatstisänwa: Pusaqbarrilumampiphuqantapxam,ukatstinakt'at sacrificioru,lawaruwarxatapxamsasa.

34Jupastisarakïnwa:Payïrkutilurapxamsasa.Ukat payïrkutiwukhamlurapxänaJupastisarakïnwa:Kimsïr kutilurapxamsasaUkatkimsïrkutiwukhamlurapxäna

35Umastialtarmuytasinwat'ijtäna.Umampiwuka zanjaruxumampphuqhantayarakïna

36Jayp'usacrificioloqtañhorasasti,Elíasprofetax jak'achasisinxakhamsänwa:Abrahanan,Isaacan, IsraelanDiosapaTatitu,jichhüruwyatisi,jumaxIsrael markanDiosamätaxa,nayaxjumansirvirimätaxa,taqi akanakarsutamarjamphuqataxa”sasa

37Tatay,ist'apxita,ist'apxita,akamarkaxyatipxañapataki, jumaxTatitDiosätamsa,chuymanakapsakutt'ayaraktawa.

38Tatitunninapawjaquqanïna,ukatstinakt'ayatsacrificio, lawanaka,qalanaka,laq'anaknakhantayäna,ukatsti ch'usawjankkänaukaumasq'altukjäna.

39Ukuñjasinstitaqiniwqunqurt'asipxäna,ukatsti sapxarakïnwa:Tatitu,jupawDiosaxaTatitu,jupaw Diosaxa.

40Eliasastijupanakaruxsänwa:Baalchachan profetanakaparirpapxamjanmaynisqhispipxpanUcatsti EliasajjjupanacarojjCisónjawiraruwirpapjjäna,ukanwa jiwarapjjäna

41EliasajjAcabreyejjsänwa:Sartasim,manqʼam umam.kunattixwaljajallunist'asisasa.

42UkatAcabreyejjmanqʼañataki,umañatakissaräna EliasastiCarmelosatqullupataruwmakhatänaucatsti oraqerjaqontasïna,qonqorinakaptaypiruwajanupar uchasïna

43Ucatstiuywataparuwsäna:Jichhajjmakhatam,qota toqeruuñtamsasa.Jupastimakhatasinxa,uñkatasinsäna: JaniwkunasutjkitisasaJupastisarakïnwa:Paqallq kutikutt'amsasa

44PaqallqukutistiJesusaxsänwa:Uñtapxam,mäjaqin amparapjammäjisk'aqinayawmistunisasaJupasti sarakïnwa:Acabchacharsaram:‘Carrowakicht'asim, saraqam,jalluxjanjark'añapatakisasa.

45Ukaqhipatsti,alaxpachaxqinayanakampthayampi ch'amakt'ayasïnwa,jach'ajalluxpurintänaAcabreyejj caballotsarasawJezreelmarkarsaräna.

46TatitunamparapajjEliasaruwpurïnaJupasti cinturonampichint'asisawAcabchachannayraqatapan Jezreelmantañapkamat'ijtäna.

19JAQTHAPI

1AcabreyejjJezabelaruwtaqekuntïEliasajjlurkänauk yatiyäna,kunjämtejjtaqeprofetanakarespadampijiwayäna uksayatiyarakïnwa.

2UkatstiJezabelaxmäyatiyiriwEliasaruxkhitäna,akham sasa:“Diosanakaxnayarukhamlurapxpan,ukatjuk'ampi, qharürutixakapacharjanjakañammayninjakawipjam tukuykäukhaxasasa

3Ukuñjasajja,sartasisinjja,JudámarkankirBeerseba markaruwpurïna,ukanwauywataparjaytawayäna 4Ukampisjupapachpawmäuruwasararsaräna,ukatsti mäenebroquqamanqhanqunt'asïna.ukatsarakïnwa: Walikiwa;jichhastiTatay,jakañajapt'asim;Nayastijaniw nayraawkinakajatsipanjuk'ampaskïkti

5Mäenebroquqamanqhanikiskänaukhaxa,mäangelaw llamkt'äna,ukatstisänwa:Sartasim,manq'amsasa.

6Ukxarusti,q'añunakpatxaruwmätortaphayt'atäskir uñjäna,p'iqipanstimät'ant'aumawutjäna.Jupasti manq'äna,umarakïnwa,ukatstimayampikintarakïna.

7Tatitunangelapastipayïrkutinjutasinllamkt'asinsäna: Sartasim,manq'am;kunattixukathakhixjumatakixwali jach'awa.

8Ucatstisartasinjja,manq'asinumt'asajjpusitunkauru pusitunkaarumawDiosanHorebsatqolluparsaräna 9Ukxarustimäp'iyaruwpurïna,ukanqurpachasïna UcatstiTatitunarupawjuparpurintäna,jupastisänwa: Elia,¿kunsaacanlurtajja?

10Jupastisarakïnwa:Taqich'amaniTatitDiosatwal envidiasirïta,israelitanakaxarust'äwimapanukupxi, altaranakamt'unjapxi,profetanakamarusespadampiw jiwayapxiukatnayasapakiwqhipartxa;ukatstijupanakax nayanjakañajthaqhapxi,apaqañataki

11Jupastisarakïnwa:Sartam,Tatitunnayraqatapan qullupataruwsayt'asimsasaTatituxukachiqat pasawayxäna,mäjach'athayastiqullunakch'iyjäna,Tatitun nayraqatapanqalanakt'unjarakïna.UcampisTatituxjaniw thayankkänti,thayaqhipatstiuraqkhathatiwutjäna ucampisTatituxjaniwuraqkhathatimpïkänti

12Uraqkhathatiqhipatstininanakhantayäna;Ucampis Tatituxjaniwninataypinkkänti,ninaqhipharuxmäjisk'a aruwist'asïna

13Ukist'asinsti,Eliasajjisimpiwajanuparchint'asïna, ukatstimistusawp'iyanmantañawjansayt'asïnaUcatstimä aruwist'asïna:¿Eliasa,¿kunsaakanluraskta?

14Jupastisarakïnwa:Taqich'amaniTatitDiosatwal envidiasirïta,israelitanakaxarust'äwimapanukupxi, altaranakamt'unjapxi,profetanakamarusespadampi jiwayapxi.ukatnayasapakiwqhipartxa;ukatstijupanakax nayanjakañajthaqhapxi,apaqañataki

15Tatitustijuparuxsänwa:Sartam,Damascowasarar kutt'am,purinkxätaukkhasti,HazaelchacharuwSiria markanreyipatjawillt'am

16NimsíchachanJehúyokaparuwIsraelmarkanreyipat utt'ayäta,SafatchachanEliseoyuqaparuwcuartoman profetjamutt'ayäta

17KhititejjHazaelchachanespadapatqhespiykaniukajja, Jehúchachanjiwayatäniwa,khititejjJehúchachan espadapatqhespiykaniukarojjEliseojjjiwayarakiniwa

18UcampisIsraelanjjapaqallqwaranqajaqeruw jaytawayta,jupanakajjBaaldiosarjanaltʼasir qonqorinakapasa,janjampʼattʼirlakanakapasa

19UkatstiukachiqatsarxasaxSafatchachanEliseo yuqaparuwjikxatäna,jupastitunkapayanyugovacampiw yapuchaskäna,jupastitunkapayanyugompiwyapuchasïna 20UkatstivacanakjaytasawEliasararknaqäna,akhamsasa: “Awkijaru,taykajarjamp'att'ayasma,ukatstinayawarkäma” sasaJupastisarakïnwa:Wasitatkutt'am,¿kunsajumar lursma?

21UkatstiJesusaxjupatkutt'anxäna,mäyugovaca apt'asisinjiwayäna,ukatstivacanakanyänakapampix aychapt'amt'ayäna,ukatstijaqinakarchuräna,ukat jupanakaxmanq'asipxarakïnwaUcatstisartasinjja, Eliasaruwarknaqäna,juparyanapiri

20JAQTHAPI

1SiriamarkanBenhadadreyistitaqpachejercitoparuw tantachthapiyäna,jupampchikastikimsatunkapayan reyinakawutjäna,caballonaka,carronaka,ukatstiSamaria markarmuyuntasinukamarkacontranuwasïna 2UkatstiIsraelanAcabreyiparuwyatiyirinakkhitäna, juparsarakïnwa:Benhadadchachaxakhamsiwa: 3Qullqimampi,qurimpixnayankiwa;warminakamasa, wawanakamasa,sumauñnaqt'aninakaxnayankiwa 4Israelanreyipajjsarakïnwa:Tatay,rey,sismajja,nayajj jumanktwa,taqekunatïutjkituukanakasa”sasa 5Qhanacht'irinakastiwasitatjutasinsapxarakïna: Benhadadchachaxakhamsiwa:“Nayaxjumarkhithkäma: qullqimsa,qurimsa,warminakamsa,wawanakamarus katuyapxita”sasa.

6Ucampisqharürojjjakenacarojjjumanukarkhitäma, jupanacajjutamsa,servirinakamanutapsa yatjjatapjjaraquiniwa.ukatsti,kunatixjumatakixaskïki ukaxamparaparuchapxani,ukatapaqapxani”sasa 7Israelanreyipaxtaqijilïrinakaruwjawsäna,akhamsasa: Marcos,achikt'asipxsmawa,kunjämtixakajaqixjan walinakthaqkiukuñjapxam,warminakajataki, wawanakajataki,qullqijataki,qurijataki,nayarkhitanitu ucatnayajjjaniwjuparjanuñt'cti.

8Taqijilïrinakampi,taqijaqinakampiwjuparuxsapxäna: Janist'amti,janirakiwiyawsamtisasa

9UkatwaBen-hadadmarkankirkhitanakaparojjsäna:“Rey tatajarsam:‘Taqikuntïnayrïruywamarkhitktauk lurarakïwa,ukampisnayajjjaniwuklurkiristti”sasaUkat khitanakaxsarxapxäna,ukatstijuparyatiyapxäna. 10Benhadadchachastijuparkhithäna,akhamsasa: Diosanakaxnayaruwukhamlurapxitu,ukatjuk'ampi, Samariamarkanlaq'apaxnayararkapkituukajaqinakatakix mäamparatwakischixasasa

11Israelanreyipajjsarakïnwa:Juparsam:‘Khititejj cinturónuchatäkiukajjjanjachʼajachʼatukuñapäkiti, kunjamtïarbolaptʼaskiukhama’sasa

12Benhadadchachaxukaarunakist'asaxreyinakampiw pabellonanakankapxäna,ukatwauywatanakaparsäna: “Amt'asipxam”sasaUkatstimarkacontrawsayt'asipxäna 13Ukatsti,mäprofetawIsraelanAcabreyiparjutäna, akhamsasa:“Tatituxakhamsiwa:“¿Taqiakawalja jaqinakaruñjtati?”uñjam,jichhüruwamparamarkatuyä; JumastiyatiraktawanayanTatitütajjasasa

14Acabreyejjsänwa:¿Khitimpis?Jupastisarakïnwa: Tatitojjakhamsiwa:“Diosanjachʼajilïrinakapanwayn tawaqonakapatwa”sasa.Ucatstisaraquïnwa:¿Khitis nuwasiñamtani?Jupastisarakïnwa:Jumawasasa 15Ukatstiprovincianakanjilïrinakapanwaynanakaparuw jakthapiyäna,päpatakkimsatunkapayanïnwa,jupanakat qhiparuxtaqpachjaqinakarjakthapiyäna,taqpach israelitanakaru,paqallqwaranqajaqinakäpxänwa 16UkatchikauruwmistuwayapxänaUcampisBenhadad chachajjmachjatawpabellonanumasipcäna,jupampi reyimpi,kimsatunkapayanreyimpi,juparyanapiri 17Ukatstiprovincianakanjilïrinakapanwaynanakaw nayraqatmistuwayapxänaBen-hadadchachastikhithäna, juparyatiyiri:“Samariamarkatmächachanakawmistuni” sasa.

18Jupastisarakïnwa:Jupanakatixsumankañlayku mistupkchixa,jakkirirpapxam;janukaxnuwasiñatak mistunipxchijanukaxjakkirirpapxamsasa

19Ukatstiukamarkanjilïrinakapatjutirejercitopampiw markatmistunipxäna.

20Sapamayniwjaqiparjiwayapxäna,sirionakax jaltxapxänaIsraelmarkaxjupanakararknaqäna,Siria markanBenhadadreyistimäcaballotjaltxatayna,caballot sarirjaqinakampchika

21Israelanreyipajjmistüna,caballonakaru,carronakarus nuwjasawsiriojaqenakarojjwaljiwarayäna

22UkatstiprofetaxIsraelmarkanreyiparjak'achasisin sarakïnwa:Sarxam,ch'amañcht'asim,uñt'asim,kuntix lurasktaukuñjam,marakutt'anxaniukhaxa,Siriamarkan reyipaxjumarnuwasiriwjutanisasa

23Siriamarkanreyinyanapirinakapastisapxarakïnwa: Diosanakapaxqullunakandiosanakapawaucatjupanacajj jiwasatsipanjukʼampchʼamanïpjjänwa;ukampispampan jupanakampnuwasipjjañäni,jupanakatsipansajukʼamp chʼamanïñäniwa

24Ukxarustiakanaklurapxam:Reyinakaruxsapamayniw kawkhantïjakapkänaukachiqatirpapxam,ukatsti capitananakaruwcuartonakaparuchapxam

25Mäejercitojakthapim,kawkïrejercitotixchhaqkta ukhama,caballocaballoru,carrotcarroru,ukatpampan jupanakampnuwasiñäni,jupanakatsipansajuk'amp ch'amanïñäniwaJupastijupanakanarupist'asinukham luräna.

26Ukamaratukuyatatsti,Benhadadchachaxsirio jaqinakarjakthapisinAfécmarkaruwIsraelmarkarnuwasir saräna.

27Ukatstiisraelitanakaxjakthapitawuñjasipxäna,taqiniw ukankapxarakïna,jupanakarnuwasiñataki,israelitanakax päjisk'at'ijut'ijunakaruñtatawjupanakannayraqatapan sayt'asipxänaukampissirionakaxukamarkaruw phuqhantapxäna

28UkatstiDiosanmäjaqiwjutasinIsraelmarkanreyipar parläna,akhamsasa:“Tatitustiakhamsiwa:Sirionakax sapxiwa:‘TatitustiqullunakanDiosapawa,ukampisjupax janiwvallenakanDiosapakiti,ukatwataqiakawalja jaqinakaramparamarkatuyäma,jumanakaxyatipxasmawa nayaTatitütaxa’sasa

29Jupanakastipaqallquruwmaynitmaynikam sayt'asipxänaPaqallqüriurustinuwasiñax mayachatäxänwa,israelitanakaxpatakwaranqakayuk saririnakaruwmäuruxjiwayapxäna.

30MayninakaxAfécmarkaruwjaltxapxänaUkanstipä tunkapaqallqunwaranqajaqinakxaruxmäpirqawt'unjäna. Ben-hadadchachastit'ijtxäna,ukatstimarkamanqhankir utaruwmantäna

31Uywatanakapastijuparuxsapxarakïnwa:Israel markanreyinakapaxkhuyapayasirreyinakäpxatap ist'apxtwa

32Ukatstiq'añuisimpisthapt'asipxäna,p'iqinakaparus q'añunakuchasipxäna,ukatstiIsraelmarkanreyiparuw puripxäna,ukatsapxarakïnwa:Benhadadluqtirimax siwa:“Achikt'asipxsmawa,jakañajataki”sasa.Jupasti sarakïnwa:¿Jakpachati?jupaxjilaxawa

33Ukajaqenakastiwaliamuyumpiwuñjapjjäna,kunatï jupatjutkaspaukjja,jankʼakiwkatjapjjäna.Ukatsti sarakïnwa:Sarapxam,juparapanipxamsasaUcat

Benhadadchachajjjuparjak'achasisinsaräna;Ukatsti carroruwmakhatayäna.

34Benhadadchachastijuparuxsänwa:Kawkïr markanakatixawkijaxawkimatapsuwaykiukanakxa, nayawkutt'ayarakï.Damascomarkancallenaklurarakïtam, kunjämtixawkixaxSamariamarkanlurkataynaukhama UcatAcabreyejjsänwa:Nayajjakaarust'äwimpiw khitancämasasa.Ukatwajupampimäarust'äwiluräna, ukatstikhithäna

35ProfetanakanwawanakapatmächachastiTatitun aruparjamawjaqimasiparsäna:Awt'apxsmawa, jawq'jatasasaUkatukajaqejjjaniwjawqʼjañmunkänti 36Ukatstisarakïnwa:Tatitunarupjanist'atamatxa, nayatsarxasaxmäleonawjiwayapxätamsasaJupat sarxasinxa,mäleonawjuparjikxatäna,ukatsti jiwayarakïnwa.

37Ukatstiyaqhajaqiruwjikxatäna,ukatsarakïnwa: Awt'asim,jawq'jatasasaUkajaqixjawq'jatayna, ukhamatjawq'jasawusuchjatayna.

38Ukatstiprofetaxsarxäna,thaknamreyirsuyt'asa, laq'ampiisthapt'ata

39Reyejjsaraskänaukhajja,reyiruwartʼasïna,jupasti sänwa:“Ukauywatamajjnuwasiñtaypiruwsarjjänaucat mäjaqejjmäjaqeruwnayarirpanitu,jupastisarakituwa: “Akajaqeruimt'am,jupatejjchhaqächejja,jakañamajj jupanjakañaplaycu,janukajjmätalentoqollqepagarakïta” sasa

40Uywatamaxakawjanukatukjanch'amtukuskäna ukhaxa,janiwsarxäntiIsraelanreyipastisarakïnwa: Ukhamtaripäwimaxutjanijumapachpawukamtawayta 41Ukatstijank'akiwlaq'aajanupapaqäna.Israelan reyipastiprofetanakatjutirïtapamuyäna

42Jesusastisarakïnwa:Tatitojjakhamsiwa: “Tʼunjañatakuttʼayawayktaukajaqeruwamparamat antuttajja,ukatwajakañamajjjupanjakañaplayku, markamajjmarkaplaykukatuntatäni”sasa

43Israelanreyipajjwalillakitawutaparsaräna,ukatsti Samariamarkaruwpurïna

21JAQTHAPI

1Ukaqhipatsti,JezreelmarkankirNabotchachaxmäuva yapunïxänwa,ukayapustiJezreelmarkankiwa,Samaria markanAcabreyinpalaciojak'ankiwa

2AcabreyejjNabotchacharojjsänwa:Uvayapum churita,nayajjuvayapuchañataqui,uvayapuchañajataki, utajak'ankjjataplaycujanukax,jumatakixwaliaskïspa ukkhaxa,qullqitchurarakïmasasa.

3NabotchachastiAcabchacharuxsänwa:Tatitux jark'ita,nayraawkinakajanherenciapjumarchurañajataki sasa

4AcabreyejjJezreelmarkankirNabotchachanarunak parlataplaykojjwalillaktʼatawutaparmantäna,jupajj akhamsänwa:“Janiwnayajjnayraawkinakajanherenciap churkämati”sasaUkatstiikiñaparuwikiyäna,ukatsti ajanupmaysaruwkutt'äna,janirakiwt'ant'amanq'añ munkänti.

5UcampisJezabelwarmipajjjuparjak'achasisinsänwa: ¿Kunatsaajayumajjwalillakitäta,janirakt'ant'a manq'asktasti?

6Jupastisarakïnwa:NayastiJezreelmarkankirNabot chachampiparlta,uvayapumqullqitchurita.Janukax jumatixmunstaxa,yaqhauvayapuchuräma;

7Jezabelwarmipaxjuparuxsänwa:¿Jichhax¿Israel reinoapnaqirïtati?sartasim,t'ant'amanq'am,chuymamasti kusisipxam,nayastiNabotJezreeljaqinuvayapup churämasasa

8UkatwaAcabchachansutiparucartanakqillqäna, sellopampisellarakïna,ukacartanakstiNabotchachampi jakasirjilïrinakaru,markapanjakirjilïrinakaruapayäna

9Ucacartanakanstiakhamsasawqillqäna:“Ayunañ yatiyapxam,Nabotchacharuxjaqinaktaypirjach'ar aptapxam.

10UkatstiBelialchachanwawanacaparpäjaqiruwjupan nayraqataparutt'ayapxäna,juparjanwaliarsupxañapataki: “Diosaru,reyirusjanwalitparlta”sasa.Ucatsti alisnukupjjam,qalampk'upjasinjiwañapataqui

11Markapanjakirjilïrinaka,jach'ajilïrinaka,kunjämtix Jezabelaxjupanakarapayankataynaukhamarjamaw lurapxäna

12Jupanakastiayunañyatiyapxäna,ukatstiNabot chacharuwjaqinaktaypinjach'araptapxäna.

13UkatstiBelialchachanwawanakapaxpäjaqiwjutasin nayraqatapanqunt'asipxäna,ukatBelialmarkankirinakax Nabotcontrawjaqinaknayraqatanjuparjanwalt'ayañatak arsupxäna:NabotchachaxDiosarus,reyirusjanwaliruw tukünasasaUkatstimarkatirpsusinqalampk'upjasaw jiwxäna.

14UkatstiJezabelarkhithapxäna,akhamsasa:Nabot chacharuxqalampk'upjatawuñjasiwayi,jiwatäxiwasasa 15KunapachatixJezabelaxNabotchacharqalampk'upjata, jiwatapist'asinsti,JezabelaxAcabchacharuxsänwa: Sartasim,JezreelmarkankirNabotjaqinuvayapup katuntasim,jupaxjaniwqullqilaykuchurañmunkänti.

“

17TatitunarupaxtisbimarkankirEliasaruwpurirakïna 18Sayt'asim,IsraelanAcabreyipampijikisiñataki,jupax Samariamarkankiwa,jupaxNabotchachanuva yapupankiwa,kawkirutixjupaxuraqirkatuntañatak sarawaykiukaru.

19Jumastiakhamsasma:“Tatitustiakhamsiwa: “¿Jayrayatati,uraqiruskatuntasxtati?”Jumasti sapxarakïtawa:‘Tatitoxakhamsiwa:Kawkhantix anunakaxNabotchachanwilapch'allt'apkänukachiqanxa, anunakaxwilamlaq'antapxani

20AcabreyejjEliasarojjsänwa:¿Uñisirijja,¿jikjjistati? Jupastisarakïnwa:Jumaruwjikxatsma,jumapachpaw Tatitunnayraqatapanjanwalilurañatakaljasxtaxasasa.

21Uñtapxam,janwalinakjumarapanukupxäma, wawanakamsaapaqarakïma,Acabchachanpirqaru phiñasiriru,Israelmarkanjist'antatuñjasirjaqirus tukjarakïwa.

22UtamarojjNabatchachanJeroboamyokapan utaparjama,AhíaschachanBaasayokaparuñtasita lurarakïta,nayarojjcolerayista,Israelmarkarjuchar puriyista

23JezabelatstiTatituxsarakïnwa:AnunakawJezreel pirqajak'anJezabelarmanq'antapxanisasa

24KhititixAcabchachanmarkapanjiwkaniukaxa, anunakawmanq'antapxani.Khititixpampanjiwkiukax alaxpachankirjamach'inakawmanq'antapxani

25UkampisjaniwkhitisAcabreyjamaxutjkänti,jupasti Tatitunnayraqatapanjanwalinaklurañatakiwaljantäna, Jezabelwarmipaxjuparuwch'allxtayäna

26Jupastiidolonakararktasajjwaliajjtaskänwa,kunjamtï amorreonakajjlurapkänaukhama.

27Acabreyejjukaarunakistʼasajja,isinakchʼiyjasisaw chʼukuñisimpiisthaptʼasïna,ukatstiayunasisawchʼukut isimpiikirïna,ukatstillampʼuchuymampiwsarjjäna.

28TatitunarupaxtisbitaEliasaruwpurirakïna:

29¿KunjämtixAcabreyejjnayanayraqatanaltʼat chuymanïkiukuñjtati?Nayanayraqatanalt'atchuymanïtap layku,janiwnayaxurunakanjanwalinakapankäti,jan ukastiyuqapanurunakapanwautaparjanwalinakapankä sasa

22JAQTHAPI

1KimsamarawSiria,Israelmarkampjannuwasiñampi qhiparapxäna.

2Kimsïrmaratsti,JudámarkanJosafatreyipaxIsrael markanreyiparuwsaraqanïna

3Israelanreyipajjyanapirinakaparojjsänwa:¿Yatiptati GalaadmarkanRamotsatmarkajjjiwasanakätapjja, nanakajjamuktʼapjjta,Siriamarkanreyinamparapatjan aptʼasipkta?

4UkatstiJosafatchacharuxsänwa:¿Nayampchika RamotGalaadmarkarnuwasiñarsarañmunasmati?Josafat reyistiIsraelanreyiparuwsäna:Nayaxjumaruñtasitätwa, markajaxmarkamarjamätwa,caballonakajasti caballonakamjamaraktwasasa

5JosafatreyistiIsraelanreyiparuwsäna:Jichhüruw Tatitunarupatjiskt'asimsasa

6Israelanreyipajjniyapusipatakchachanakaruw profetanakartantachthapiyäna,akhamsasa:“¿Ramot Galaadcontranuwasiñataksarä,janukajjapanukutästi?” Jupanakastisapxänwa:Sartam;Tatituwreyinamparapar katuyani”sasa.

7Josafatreyejjsänwa:¿JanitakanTatitunmä profetapajjjuparjisktʼañasatakutji?

8IsraelanreyipajjJosafatchacharojjsänwa:Imla chachanMicaíasyokapajjutjaskaquiwa,jupampiwTatitur jiskt'apjjsnaJupajjjaniwnayataskinakarskiti,janukasti janwaliarunakparli.Josafatreyejjsänwa:Janreyejj ukhamsispansasa

9Israelanreyipajjmäoficialaruwjawsäna,akhamsasa: “ImlachachanMicaíasyokaparjankʼakjutam”sasa.

10Israelanreyipampi,JudámarkankirJosafatreyimpisti, sapamayniwtronoparisthapita,Samariapunkunmantañap ch'usachiqanqunt'asipxänataqiprofetanakawjupanak nayraqatanprofetanakaxyatiyapxäna

11CenaánchachanSedequíasyuqapaxhierrotlurat wajjranakluratayna,ukatsarakïnwa:“Tatituwakhamsiwa: ‘Akanakampiwsirionakart'unjäta,jupanakartukjañkama” sasa

12Taqiprofetanakaxakhamsasawprofetanakaxsapxäna: “Ramot-Galaadmarkarmakhatapxam,askinak jikxatapxam,Tatituxreyinamparaparuwkatuyani”sasa.

13Micaíasarjawsirsaraskänaukakhitastijuparakham sänwa:Jichhaxprofetanakanarunakapaxmälakakiw reyiruxaskinakyatiyaski.

14UcatMicaiasajjsäna:Tatitojjjakkipanjja,kuntï Tatitojjsiskituucjjanayajjarsüsasa

15UkatwareyinukarpurïnaReyejjjuparojjsänwa: Micaías,¿RamotGalaadcontranuwasiñataksarañäni,jan ukajjjanjaytanukuñäni?Jupastisarakïnwa:Sarxam, sumankxam,Tatituxreyinamparaparuwkatuyxanisasa.

16Reyejjjuparojjsänwa:¿Qhawqhakutisnayajj juramentosisma,Tatitunsutipjjarojjkunatïcheqäkiukanak janyatiyañamataki?

17Jupastisarakïnwa:“Taqiisraelitanakaruñjta,qullunakar ch'iqintatäpkiukaovejanakjama,janawatirini ovejanakjama

18IsraelanreyipajjJosafatchacharojjsänwa:¿Janit nayajjsisksma,nayarojjjaniwkunaaskinaksaarskaniti,jan ukastijanwalinakarsüta?

19Jupastisarakïnwa:UkhamajjTatitunarunakapist'am, nayajjTatituruwtronopanqont'atäskiruñjta,alajjpachankir ejercitoparuskupiamparapansa,ch'iqaamparapansajupan jak'apansayt'atäskiruñjarakta

20Tatitustisarakïnwa:¿KhitisAcabreyejjRamot Galaadsatcheqarmakatasinliwjjatañapa?Ukatmaynix ukhamsäna,maynistiukhamsarakïna

21Ukatstimäajayuwmistunïna,ukatstiTatitun nayraqatapansayt'asïna,akhamsasa:“Nayawjupar amuyt'ayä”sasa

22Tatituxjuparuxsänwa:¿Kunampis?Jupasti sarakïnwa:Nayastimistuwayä,taqiprofetanakapan lakapanxak'ariajayukïskäwasasaJupastisarakïnwa: Jumawjuparamuyt'ayäta,atipjarakïta

23Jichhasti,Tatituxmäk'ariajayumpiwtaqiuka profetanakamlakaparuchawayi,Tatituxjumatjanwali arunakparlaraki

24QuenaánchachanSedequíasyuqapawjak'achasisin Micaíaschachanajanupatjawq'jäna,akhamsasa:“¿Kawki thakirusTatitunAjayupaxnayatparlirsarxi?”

25UcatMicaiasajjsäna:Ucaurojjuñjaraquitawa, uqhamaraquiimantasiñataquimäutamanqharumantasa sasa

26Israelanreyipajjsänwa:Micaíasarirpapjjam,marka apnaqeriAmón,reyinJoásyokaparu

27Ukatsapxarakim:‘Reyixakhamsiwa:‘Akajaqirux carcelaruchapxam,t'ant'ampi,t'aqhisiñumampi manq'ayapxam,nayansumankañanjutañkama

28Micaíasreyistisänwa:Jumatixsumankañamp kutt'anstaxa,janiwTatituxnayatuqixparlkitisasa. Jupastisarakïnwa:Ist'apxammarka,sapamaynisasa

29Israelmarkanreyipampi,JudámarkanJosafat reyipampixRamotGalaadmarkaruwsarapxäna.

30IsraelanreyipajjJosafatchacharojjsänwa:Nayajjjan uñnaqt'anïtwa,nuwasiñaruwmantä.janukastiisimpi isthapt'asimsasaIsraelanreyipastijanuñnaqt'ampiw nuwasiñarsarxäna

31UkampisSiriamarkanreyipajjcarronakapapnaqeri kimsatunkapayancapitananakaparuwakhamsäna:“Jan jiskʼanakampisa,jachʼajaqenakampisnuwasipxamti,jan ukastiIsraelmarkanreyipampikiwnuwasipxäta”sasa

32KunapachatïcarronakanpʼeqtʼirinakapajjJosafatar uñjasajjsapjjäna:“CheqapuniwIsraelanreyipajja”sasa Ucatstijupampnuwasirsarjjapjjäna,Josafatastijach'at art'asïna

33Kunapachatïcarronakanpʼeqtʼirinakapajjjanisraelita reyïtapamuyapjjänaukhajja,janiwarknaqapkänti.

34Mäjaqejjmäarcoapsusawisraelitareyirojjarnedan chʼakhanakaptaypirjawqʼjäna,ukatwacarroapnaqerirojj

säna:“Amparamkuttʼayasim,ejercitotapsusim”sasa kunattixnayaxusuchjatätwasasa.

35Ukaurustinuwasiñaxjuk'ampiwjilxattawayi,reyix carropansayt'atawsirionakcontrasayt'asïna,jayp'uruw jiwxäna,ukausuchjatwilaxcarrotaypiruwt'ijtäna.

36Intijalantañatstiejercitotaypinmäyatiyäwiwist'asïna: “Sapamayniwmarkaparsarapxam,sapamayniwmarkapar sarapxam”sasa.

37Ucatstireyejjjiwjjänwa,Samariaruwapapjjäna Samariamarkaruwreyirimt'apxäna

38MaynixSamariaestanquencarrojariqänaukatsti anunakaxwilapch'allt'asipxäna;ukatstiarmadurap jariqapxäna;Tatitunarsutaparjama.

39Acabreyinsarnaqäwinakapatsa,taqiluratanakapasa, marfilatluratutapasa,taqimarkanakasa,¿janitIsrael markanreyinakancrónicaslibropanqillqatäki?

40Acabreyejjnayraawkinakapampchikawikirïna UcatstiOcozíasyokapawjupalantireyïna

41AsachachanJosafatyokapawJudámarkaapnaqañ qalltäna,kunapachatïAcabreyixIsraelmarkanpusimara apnaqkänaukhaxa

42Josafatreyixkimsatunkaphisqanmaranïxänwa.Jupasti pätunkaphisqanmarawJerusalénmarkanapnaqäna TaykapastiAzubasatänwa,jupastiSilíchachan phuchapänwa.

43UkatstiAsaawkipantaqithakinakaparjamawsarnaqäna Tatitunnayraqatapankunatixaskïkiuklurasaxjaniwuka chiqatjithiqtkänti.Jaqenakajjjachʼacheqanakanwa inciensoloqtapjjäna,naktʼayapjjarakïna

44JosafatreyistiIsraelanreyipampiwsumankthapisïna

45Josafatchachansarnaqäwinakapsa,chʼamanïtapsa, kunjamsanuwasïnaukasa,¿janitJudáreyinakancrónicas libropanqellqatäjje?

46Asaawkipanurunakapanqhiparapkänauka sodomitanakatxa,ukauraqitapsuwayxäna

47UkapachaxEdommarkanxjaniwmäreyixutjkänti,mä jilïrirpiriwreyïna.

48JosafatchachajjTarsissatcheqankirbarconakluräna, Ofirmarkarqorilaqtʼañataki,ukampisjaniwsarapkänti kunattixEziongebersatchiqanwabarconakaxpʼakjatäna.

49UcatstiAcabchachanOcozíasyokapajjJosafat chacharojjsänwa:Yaqirinakajjarojjyanapirinakamamp chikawbarconakarsarapjjamsasa.UkampisJosafatajj janiwmunkänti

50Josafatchachastinayraawkinakapampchikawikirïna, awkinakapampchikawDavidawkipanMarkaparimt'atäna, Joramyuqapawjupanlantiapnaqäna

51AhabchachanOcozíasyokapajja,JudámarkanJosafat reyintunkapaqallqunmaraapnaqkänaukhawSamaria markanIsraelmarkaapnaqañqalltäna

52Tatitunnayraqatapanstijanwalinakluräna,awkipan thakiparjama,taykapanthakiparjama,Nabatchachan Jeroboamyokapanthakiparjamsarnaqäna,jupastiIsrael markarjuchartukuyäna

53Baaldiosaruwyupaychäna,IsraelanTatitDiosaparus colerayarakïnwa,kunjämtixawkipaxlurkänaukhama