4thMacabeoslibro
QALLTA
Akalibroxmäaxsarkañqhixuqʼixuqʼixunakaruñtasitawa. UkajjAntíocosatSiriamarkankirtiranochachan arknaqatapatapstʼatawa,yaqhepajjEpifanes,Locosasaw sapjjäna.Nayrïrpatakmaranakanromanonakan sarnaqäwipaxpäukhamtiranonakatqillqtʼatawa,maynix Calígula,SegundoBrillanteLocosatawa
AkaqillqatanuñstawipaxmäoraciónsatawaUkhamaw waliamuyumppachaparjamaxarst’äwinsartawipa, jaltxañapa;ukhamarakiwarsutanakapaxt’unji;ukhamax janmayjt’irïkiukaxlógicaukawa;ukhamamanqhankir ch’amanchawinakapa;ukhamatamuyt’awipaxthaya--ukatx mämuestradelaelocuenciapuraukhamuñt’atawa.
Ukajach’aarst’awixakawa--Janaxsart’aña.Qillqirix FilosofíadelaRazónInspiradaukatuqitwali munasiñampiwqalltawayiJiwasaxakapätunkpayan SigloukaruxEdaddelaRazónukhamamuyt’añmunapxta ukatEdaddeMitosukampchikancht’asiñmunapxta-ukampismäqillqawixukhamasumciónukaruxmä ch’amäspawa.Mäqillqiriruwjikxattanxa,jupaxnayrïr patakmaranakanïpachänwa,janïrEraCristianaukaxmä qhanafilosofíaRazóntuqitarsutapa,ukaxjichhürunakanx päwaranqamaranaknayraxukhamarakiwwalich’amani.
T’aqhisiyañutanakanuñjäwinakanutt’ayatapaxjaniw jaytjatäkiti.Jichhapachajinchusaxjuk’ampllamp’u yänakarsintonizataxwaliaxsarañjamawch’allxtayiUka detallesdelassucesivast’aqhisiñanakax(ukax instrumentosdelaInquisiciónEspañolapatakpatak maranakaqhipatuñacht’ayi)ukaxmäjuk’a ch’amanchatawa,ukaxjiwasangustosatakix muspharkañawa.Nayrajaqin,PaqallquJilatanakan, Taykapanestoicojaqinakanuñstatapasjaniwkunas llamp’uchañatakixluraskiti,kunjamsakaarst’irix Ch’amampamuyt’ayi.
NayraIglesiaCristianaAwkinakaxakalibroxwali amuyumpiwimapxäna(sirioarutjaqukipatatapsusipxta) mäjach’avalormoralukhamarakyatichäwqillqatarjama, ukatjanpächasisawnayrïrcristianomartirionakat waljanitakuñt’atäna,jupanakaxukalibroliyt’asaxmartirio ukarpuriñkamawsartasipxäna
1JAQTHAPI
NayrapachanfilosofíaukanmäbosquejoRazónInspirada ukatuqitaCivilizaciónukaxjanipuniwjuk’ampjach’a amuyunakjikxatkitiMäaruskipäwi"Represiones"48 jiskʼatʼaqajja,jaqenakanFilosofíataqekunatparli 1Filosóficoenelmayorgradoukaxjiskt’awiwa,nayax aruskipt’añamtkta,mäarunxa,RazónInspiradaukax pasionesukanakaruxjilïrapnaqiritijanicha;ukatuka filosofíaukaruxtaqichuymawachikt’apxsma.
2Kunattixjaniwukayatichäwikixyatiñanramapjam wakiskirïkiti,janukastijachʼasumaluräwinakar
jachʼañchañawutjaraki,ukatuqitxanayapachpaw apnaqasiñsañmunta
3Mäarunxa,Razónukaxjanwalimunañanakar apnaqatapauñacht’ayatächiukhaxqhanaw uñacht’ayataraki,munañanakanapnaqatätapa,janwali lurañanakjama,chiqaparuñjañaruñisiri,ukatchacha kankañaruñisirinakaru,mäarunxa,colerasiñaukat llakisiñaukataxsaraña
4Ukampisyaqhipanakaxjiskt’asipxaspawa,Razónukax pasionesukanakanapnaqirjamächiukhaxa,¿kunatsa armasiñarusajanyatiñarusjanapnaqki?jupanakan amtapaxjisk’achasiñawa.
5Ukajisktʼarojjakhamsiwa:Razónukajjjaniwamuyun utjkiukadefectonakatjjaapnaqkiti,janukastipasionesjan ukajjdefectosmoralesukanakaruwapnaqi,ukanakajj cheqaparjamsarnaqañatakisa,chachakankañarusa,jan amuytʼasirïñatakisa,juzgañatakisajanwaliruwpuriyi;ukat jupanakanluratapaxjaniwpasionesukanakar chhaqtayañatakikiti,janukasti,ukanaksum saykatañatakiwa
6Nayajjwaljauñachtʼäwinakjumanaknayraqatan apanirista,kunaymancheqanakatapstʼata,ukanjjaRazón satyatichäwijjpasionesukanakarapnaqañwauñachtʼayi, ukampisnayajjwalisumauñachtʼäwiwuñachtʼayirista, khitinakatïsumasarnaqañlaykujiwapkiukanakansuma sarnaqatapawa,EleazarukatPaqallqoJilanakaukatTayka 7Taqeniwtʼaqhesiñanakatjiskʼachasa,jïsa,jiwañkama, Razonaxmunañanakatsipanjukʼampjachʼarsartatap uñachtʼayapxäna
8Nayaxakanxjach’aptayaraktwa,jupanakansuma lurawinakapjach’añchasa,jupanakax,Taykampchikäpki ukachachanaka,akauruxjiwapxi,sumasarnaqañ munasiñampi,sumasarnaqañampmunasiñampiw jach’añchapxta,ukampisjuk’ampirusjach’añchañmuntwa, jach’añchäwinakjikxatatapatxa.
9Kunattixjanaxsartʼirïpxatapatsaukataguantapxatapatsa walijachʼañchatäpxänwa,janiwakapachankirinakakix jachʼañchatäpkänti,janukastijupanakanjiwayirjaqinakaw jachʼañchapxäna,ukatwamarkasaxkawkïrtiranía taypinkkänaukatiraníaukantʼunjatäñapatakqillqirinakar tukuyäna,jupanakaxaguantapxatapampiwtiranojaqirux atipjapxäna,ukhamatjupanaktuqiwmarkapax qʼumachasïna
10Ukampisjichhajjukatoqetparltʼañatakejjtiempo apstʼasiristwa,teoríageneralukampqalltasajja,kunjamtï nayajjlurañyatktaukhama,ukatstijupanakan sarnaqäwiparuwsaraskä,taqeyatiñanDiosarjachʼañchasa.
11Ukhamasti,Razónukaxpasionesukanakatsipansa jukʼampjachʼaapnaqirjamäpachatijanichauk jisktʼañasaxa.
12UkampiskunasRazónukaxukatkunaspasiónukaxuk sumqhanañchañasawa,ukatqawqhakastamunañanakas utji,ukatRazónukaxtaqiukanakatsipansajukʼamp jachʼäpachatijanichaukqhanañchañasawa
13Razónnayajjamuytʼasirïtwa,sumamuytʼasisawyatiñan jakañajjjukʼampmunasispa.
14Yatiñkankañawnayajjkatoqta,Diosanyatiñkankañapa, Diosanyatiñkankañapa,kunanakasutjiukanakyatiñataki 15NayajjLeyirjamuñtʼatcostumbrerjamawamuyasta,uka costumbretoqewDiosanyänakapyateqtanjja,ukatjaqen yänakapsaakapachanaskipatakyateqtanjja
16Jichhastiyatiñkankañaxuñacht'ayasi,taripañtuqi, chiqaparuñjañampi,janaxsart'añampi,janaxsart'añampi
17Ukampistaripäwijanukaxjupapachpaapnaqasiñaw taqiniruapnaqi,kunattixukatuqiwchiqpachanxa,Razón ukaxmunañanakatsipansajukʼampchʼamanïtap uñachtʼayi.
18Ukampismunañanakatjja,pätoqetwayateqäna, ukanakajjakanakawa:kusisiñampillakisiñampi,ukat maynejjalmarusacuerponkisaukhamarakiwa
19Ukatkusisiñampillakimpirespetompixa,waljakutiw pasionesukanakaxmäqhawqhasecuencianakani
20Ukhamatwamunañajjkusisiñatnayrankchejja, satisfacciónukawqhepatjja,ajjsarañajjtʼaqesiñat nayrankchejja,tʼaqhesiñatsipansallakisiñawutjaraki
21Mayampiwcolerasiñaxkusisiñampillakimpchiktʼata, mäjaqixkunjamsajikxatasiukwasitatthaqhaspaukhaxa
22Kusisiñamanqhanxa,ukhamaraki,ukadebasement moralukaxjuti,ukaxjuk’ampkunaymanpasiones uñacht’ayi
23Almataypinxajach'ajach'atukuña,qullqimunaña, inamayajach'ajach'atukuña,ch'axwaña,q'añuchaña, janchituqinuñacht'ayasi,januñt'ataychamanq'añjama, manq'añanakmanq'añjama,jamasatmanq'añanak manq'añjama.
24Kusisiñasa,tʼaqhisiñasa,päquqaruñtata,janchit almatsajilsu,ukamunañanakatwaljaramanakawjilsu ukatsapajaqinRazónukaxjardineromasterukhama, ch’uxñaquqanakkhuchhuñaukatpodaukatwataña,ukat umaruwturkataukatakachiqarirpaña,ukaxdisposiciones ukatpasionesukanakanch’uqich’uqiruwuywañarpuriyi.
25KunattixRazónukaxsumaluräwinakanirpirïkchisa, munañanakanapnaqiriwa
26Jichhaxnayrïrchiqanxuñjañäni,Razónukaxpasiones ukanakatsipanxjuk’ampjach’aruwtuku,temperanzaukan jark’aqasiñacciónukanch’amapampi
27Nayajjamuyasta,janamuytʼasirïñajjmunañanakar chhaqtayañawa;ukampismunañanakatyaqhepajj amuyunïpjjewa,yaqhepastijañchinïpjjewa,ukatpanpacha kastajjqhanawRazonampiapnaqatäpjje;kunapachatix jark’ataychanakaryant’ataxstanxa,¿kunjamarakukat apsuñkusisiñanakjaytañasasti?
28¿JanitRazonaxmanqʼañmunañanakchhaqtayañatakix chʼamanïspa?Nayanamuyt’atajaxukhamawa
29Ukarjamaxa,kunapachatïumauywanaka,jamachʼinaka, uywanaka,aychanakamanqʼañmunktanukhaxa,Leyin jarkʼatäkiukachiqäkiukaaychanakmanqʼañmunktan ukhaxa,Razónsatyatichäwimpiwjithiqtktanxa
30Kunatixmanq’añmunktanukaxllamp’uchuyman amuyunuñakipatawaukatjark’atarakiwa,ukatcuerpon taqisarnaqawipaxRazónukanfrenoparuwist’i.
31Ukatkunasmuspharkañaxutjiukanaturalmunañaxa almaxsumaachunakkusist’añapatakixjiwatati?
32Chiqansa,ukatwasumasarnaqirJosear jachʼañchapxtanxa,kunattixRazonaptuqiwamuyuparjam chʼamachasisaxjañchinmunañaparuñakipänaJupatakixa, mäwaynaxa,kunapachatïjañchinmunañaxchʼamanïkiuka maranixa,Razonaptuqiwmunañanakapchhaqtayäna
33UkatRazónukaxjaniwchachawarmiikthapiñ munañakapnaqkiti,janukastitaqikastamunañanakaruw apnaqi
34Leyixakhamsiwa:‘Janiwjaqimasimanwarmipsa munañamäkiti,janirakiwkunatïjaqimasimankchi ukanaksamunañamäkiti’sasa
35Chiqansa,kunapachatïLeyixjanqullqimunañasatak maykistuukhaxa,nayaxamuyta,Razónukaxmunañan munañanakapapnaqañyati,kunjamtïchiqaparuñjañcontra nuwasirpasionesukanakarapnaqkiukhama.
36¿Kunjamarakyaqhajaqix,naturalmentegormandizing ukatcodiciosoukatmachatjaqi,naturalezapmayjt’ayañ yatichasispasti,Razónukaxjanqhanpachpasionesukan dueñopäkchiukhaxa?
37Chiqpachansa,mäjaqixLeyirjamjakäwipwakichtʼki ukhaxa,janaxsartʼirïchiukhaxa,janwalinuñjasirinakarux janinteresampiwqullqimaytʼi,ukatpaqallqmara tukuyatatxa,manupsacancelaraki
38Jupatïjansintichʼamächiukhajja,Razonan luratapampiwLeyijjchhaqtayatäjje,ukatjaniw chʼakhanakapsaapthapiskitiniuvayapunakapatqhep qhepauvanaksaapthapiskiti.
39Ukattaqimayninakatxaamuyaraksnawa,Razónukax pasionesjanukaxmunasiñanakatxaapnaqañapawa
40Leyixawktaykanakarmunasiñatsipansajukʼamp jachʼawa,ukhamatchachaxjupanakanaskiluräwinakap jankatuyañapataki,ukatwarmirmunasiñatsipansa jukʼampjachʼawa,ukhamatwamächachaxjuchañchaspa, ukatwawanakarmunasiñaruwapnaqaraki,ukhamatwajan walilurirïpkiukhaxamächachaxmutuyañapa,ukat amigonakaparjanwalinaklurasaxjanwalinaklurasax amigonakaparchiqañchi
41Ukatjanirakiwmäparadójicoukhamamuyañamäkiti, kunapachatïRazónLeytuqiuñisiñarusatipjkiukhaxa, ukhamatwamäjaqixuñisirinakanhuertanakapjan khuchhuqañapataki,ukatuñisirinakanyänakapjanwalinak luririnakatjarkʼaqaraki,ukatchʼiqiyatäkiukayänakapsa apthapi
42UkatRazónkamachixukhamarakiwjuk’ampagresivu pasionesjanukaxvicios,jach’aamtäwi,inamaya,jach’a jach’atukuña,jach’ajach’atukuñaukatqhipharkir arunakampjilxattatapuñacht’ayasi
43Sumaamuytʼasirjaqejjtaqeukaqʼañumunañanakarojj apanuku,colerasiñapsaatipjarakiwa
44Jïsa,MoisesaxDatanampi,Abiramampircolerasisinxa, janiwcolerasiñapxainach'usatarskänti,janukasti, Razonpampiwcolerasiñapapnaqäna
45Kunjamtïnayaxsisktxa,llampʼuchuymanïñax chʼamaniwa,yaqhipanakaruxmayjtʼayasa, yaqhipanakarustiqʼalchʼallxtayasa
46¿KunatsayatiñanJacobawkisajjSimeónukatLeví chachanutanakaparjanamuytʼasissiquemitatribur jiwayapjjatapatjuchañchäna,akhamsasa:‘¡Maldecitäpan colerasiñapajja!’sasa.
47JanitïRazónsatchachajjcolerasiñanakapjarkʼaqañatak chʼamanïkaspänaukhajja,janiwukhamarskaspänti
48Diosaxjaqirlurkänaukauruxa,munañanakapsa, munañanakapsajuparuwyapuchäna,ukapachparakiw amuyunaktaypinmätrononquntʼayarakïna,ukhamattaqi kunanqullanirpiripäñapatakiukatamuyunakaparuxLey churäna,ukakamachituqiwmaynitixmäreinoapnaqani, ukareinoxsumachuymani,chiqaparu,sumachuymani,jan axsart'irreinoruwapnaqani.
2JAQTHAPI
MunañampiColerasiñampiapnaqawiDavidanuma pharjatapatparlirsarnaqäwiNayrasarnaqäwin
jaljanakapch’allxtayiriSavageukaxjudionakarkhuchhi manq ’ayañyant’i.Nayrabancotparlirwalimuspharkañ arunaka(21jiskʼatʼaqa)
1Ukhamajjmaynejjjisktʼaspawa,Razónukajjpasiones ukanapnaqirjamächiukhajja,¿kunatsajanarmasiñataki ukatjanyatiñanapnaqerïki?
2UkampisukachʼaxwäwixwalilarusiñawaKunattix Razónukaxjaniwpasionesjanukaxdefectosukanakar apnaqirïkaspasukhamuñacht’ayatäkiti,janukasticuerpon defectonakaparuwapnaqi
3Amuytʼañataki,janiwmaynisjiwasanmunañas chhaqtayañjamäkiti,ukampisRazónukawmunañan esclavotqhespiñapatakyanaptʼaspa.
4Jumanakatjaniwkhitiscolerasiñalmat chhaqtayañjamäkiti,ukampisRazonaxcolerasiñat yanaptʼaspawa.
5Jumanakatjaniwkhitisjanwaliamtartukjkaspati, ukampisRazónsatchachajjjanwaliamtampijan waltʼayasiñatakiwwalichʼamanialiadopäspa.
6Razonaxjaniwpasionesukanakarchhaqtayañakiti,jan ukastijupanakanuñisiripawa
7Davidreyinumatpharjatapatjukʼampsum amuytʼañatakejjinasyanaptʼchispa
8Davidaxfilisteonakampmäurunuwaskäna,markasan nuwasirinakanyanapt'apampiwwaljanirjiwayapxäna, jayp'uruxtaqiniwch'uñumpi,ch'amampijaytjata,reyin carpaparpuripxäna,ukamuytapanxnayraawkinakasan ejercitopawsayt'asipxäna.
9Ucatstitaqeejercitojjjayp'umanq'añaruwliwjjatasïna ukampisreyejjwaliumamppharjatäsajjwalja umanïkchïnsa,janiwjiwarayañpuedkänti.
10Janukasti,uñisiripanumapjanamuytʼasisawmunañajj jukʼampchʼamampiphichhantawayiukatjankhitirus jaqunukuwayjjänwaukatmanqʼantarakïnwa.
11Kunapachatïguardianakapajjreyinmunañapat arnaqaskänaukhajja,reyipanmunañapjanutjatapat phenqʼasisawpäwayntawaqonakajjreyipanmunañapjan utjañapatakphenqʼasipjjäna,ukatmäumaphuchʼu aptʼasisawuñisirinakanperqanakaparmakatapjjänaukat punkunkirguardianakarjanuñjkayalunthatasisaw uñisirinakantaqpachcampamentopthaqhapxäna
12Jupanakastijanaxsarasawukaumaphuch'u jikxatapxäna,ukatukaumajalsutreyitakixmäthaya apsupxäna
13UkampisDavitaxumatpharjatakïskchïnsa,wilamp kikipäkaspasukhamuñtʼatukhamumaxalmapatakixwali janwalipunïkaspasukhamwaamuyäna
14UkatwaRazonapmunañapcontrasaytʼasajja,Diosar ofrendatumawarjjattʼäna
15Kunatixllamp’uchuymanamuyunakaxpasionesukan dictadonakapatipt’añyati,ukatmunañanakanninanakap chhaqtayañyati,ukatcuerposant’aqhisiñanakapamp atipjañampch’axwañyati,ukaxwalich’amanïkchisa,ukat Razónukansumasarnaqawipampi,sumasarnaqatapampix jisk’achasiñampiwtaqimunañanakanapnaqawiparux jisk’achañyati
16UkatjichhaxukapachaxRazónautocontrolukan sarnaqäwipuñacht’ayañatakiwjawst’istu
17KunapachatïnayraawkinakasajjLeysumphoqasajj walisumankañjikjjatasipkäna,ukatkusisitajakasipjjäna, ukhamatwaAsiamarkankirSeleucoNicanorreyijjtemplon serviñatakimpuestopagañsancionäna,ukatpolíticatoqet
sumsarnaqapjjatasuñtʼarakïna,ukatiemponjja,yaqhep chachanakajjtaqejaqenakanmäamtarpuripkänaukarjan waltʼayasawwaljajanwalinakanuñjasipjjetäna
18Oniassatjachʼajaqejja,ukatiemponjachʼajilïr sacerdoterakïnwa,jakäwipsaqhespiyañatakïnwa,ukatwa mäSimónchachajjjupacontramätamasaytʼayäna, ukampisniyakejjaykunaymanjanwalinakparlkchïnjja, jaqenakanjanwalinaklurapkchïnjja,markaparaljantañ amtampiwyaqhamarkarjaltjjäna
19UkatwaApolonio,Siria,Fenicia,Ciliciamarkanakan gobernadoraparpurisajjakhamsäna:‘Reyinjanjitheqtasajj Jerusalénmarkantesoronakapanwaljawaranqwaranq qollqeimañutanakawimatäski,janiwtemploncuentapäkiti, Seleucoreyinyänakaparakiwa’sasa
20Apoloniochachajjkunatïpaskänauksumyatjjatasajj Simonaruwjachʼañchäna,jupajjreyirtaqechuyma servitapatjja,jankʼakiwSeleucochachanpalacioparsaräna, ukatstiwalivaloraniyänakapyatiyänaukatsti,ukajan walt’äwaskichañatakautoridadkatuqasa,jank’akiw markasarmantawayi,maldecitSimonampiukatwali ch’amanejercitompichika,ukatreyinkamachiparjamaw ukankatapatyatiyaraki,tesoroukanprivadodepósitos ukanakarkatuntañataki
21Jiwasanmarkasaxukayatiyäwitxwalpuncolerasipxäna, ukatwalich’amampiwunxtasipxäna,ukaxmäjach’ajan walt’äwiwsasawamuyapxäna,khitinakatixtemplon tesoroparqullqiplunthatapxañapatakkatuyapkäna ukanakataki,ukattaqikunajark’äwinaksathakiparuw jaquntapxäna
22UkampisApoloniojjamenazampiwtemplormantäna 23Ukatstitemplonsacerdotenakasa,warminakas wawanakasDiosarachikt'asipxäna,QullanLuräwipar yanapt'añapatakiukatkunapachatixApolonioxarmat ejercitopampiqullqinakkatuntañatakmantapkänukhaxa, alaxpachatangelanakawuñstapxäna,caballonakarqunt’ata, amparanakapatllijullijunakampqhant’ata,ukat jupanakaruxwaliaxsarañampiwkhathatipxäna.
24UkatstiApolonioxchikatjiwatawjanjudiöpki ukanakanpatioparliwxatäna,amparanakapalaxpachar luqxatäna,jachaqt'asisawhebreonakarachikt'asïna,jupa laykuachikt'asipxañapataki,alaxpachankirejercitonakan colerasiñapjark'aqapxañapataki
25Jucharpurt'asiwaytwa,jiwañaruswakt'ayatätwa, jakañapchuratäspaukhaxQullanQullanbendicionap taqiniruwjach'añchäsasawsäna
26UkaarunakampejjchuymchʼalljjtayasisawOniassat jachʼasacerdotejjyaqhacheqanakanwalisum amuytʼasirïkchïnsa,jupatakachiktʼasïna,ukhamatSeleuco reyejjApoloniochacharojjjaqenamtapampiw tʼunjatäkaspasukhamamuyaspa,janiwDiosancheqapar uñjatapampejjtʼunjatäkänti
27Apoloniojjwalimuspharkañqhespiyatäsinjja, kunanakatïjuparpaskänaukanakyatiyañatakiwsarjjäna 28UcampisSeleucosatchachajjjiwjjäna,juparlantisti tronopanjjaAntíocoEpifanesyoqapawutjäna,jupajjwali ajjsarkañänwakhititixOniasarqullancargopatjaqunuküna, ukatukalantixJasónjilaparuxjach’asacerdoteruw tukuyäna,ukanombramientoukarkutt’ayañatakixJasonax kimsawaranqasuxtapataksuxtatunktalentomarat mararuwpagañapa.
29UkatwaJasonaruxjilïrsacerdotetuttʼayäna,ukatsti markaapnaqirituttʼayarakïna
30Ukatjupax(Jason)markasaruxmachaqjakañamp machaqkamachimpiwuñt’ayäna,Leyirjanyäqasa; ukhamatjaniwawkinakasanQullupanmägimnasio uñstayañaklurkänti,janukastichiqpachapuniwtemplon luqtañapchhaqtayäna.
31UcatwaDiosancheqaparuñjäwipajjwalcolerasïna, ukatstipachpaAntíocouñisiriruwjiwasanakcontra irpaniwayi.
32KunapachasukyatiñatakibejupaxTolomeompiw Egiptomarkannuwaskäna,ukatJerusalénmarkankirinakax jiwatapatyatiyatapatwalkusisipxatapist’asaxjank’akiw jupanakcontrakutt’awayxäna
33Markalunthatasinsti,mäkamachiarsüna,khitinakatix nayraawkinakasankamachiparjamjakasiruñjatäpkani ukanakaruxjiwañarjuchañchatäñapataki
34UkampismarkasanLeyiparjamjanjaytjañatakejjtaqe kuntïsiskänaukinamayakïkänti,taqeajjsarayatanakaparu, mutuyäwinakapsaqʼaljiskʼachatätapuñjäna,ukhamatwa warminakaswawanakaparcircuncisiónlurapjjatapat nayratpachyatipkchïnjja,kunatïjupanakarpasañapäkäna ukyatipkchïnjja,wawanakapampiwpʼeqeppʼeqep qarqanakatjaqonukupjjäna.
35Ukatwawaljajaqenakankamachinakapar jiskʼachaskakïnaukhajja,sapamayniruwtʼaqhesiyañamp tʼaqhesiyäna,ukhamatwaqʼañuaychanak manqʼapjjañapatakwaytʼäna,ukhamatwajudionakan religionapatjitheqtarakïna
36Ukarjamajja,Antíocosatjachʼajilïrjaqejja, consejeronakapampchikawmäjachʼacheqanqontʼasïna, soldadonakapajjtaqearmadurampimuyuntatänwa,ukat guardiananakaparojjhebreonakatsapamaynijaqenakukar irpapjjañapatakiwmayïna,ukatkhuchhiaychapsa, idolonakarloqtatäkiukanaksamanqʼapjjañapatakiw waytʼapjjarakïna.ukampismaynitixjanq'añuyänakampi q'añuchasiñmunkchixa,t'aqhisiyasawjiwayañapäna
37Waljanirch'amampikatuntatuñjasisinsti,Antíocosat hebreojaqiruwnayraqatirpapxäna,jupaxEleazarsatänwa, jupaxsacerdoterakïnwa,Leytuqityatxattʼatänwa,jupax walijilïrjaqiwa,ukatwaljatiranonakanpalaciopansawali uñtʼatänwa,filosofíatuqityatxattʼata.
38Antíocochachajjjuparuñkatasawakhamsäna:‘Aski jaqe,janïrtʼaqhesiñanakajjjumatakqalltañapmunkayäta ukhajja,akaewjjtʼachursma:khuchhinakanaychap manqʼasinjakañamqhespiyañamatakikunattix maramarusa,chʼiyarñikʼutamarusrespettwa,waljatiempos uchasiñaxutjkchïnsa,ukatjudionakanreligionapar katxaruñamatakixjaniwfilósofoukhamäkasmasukham amuyasta.
39KunatixNaturalezaxkhuyapayasiñampchurkistuuka uywanaychapaxjuk’ampsumawa,ukatkunatsa jumanakaxuñnaqt’apxasma?Chiqansa,janjuchani kusistʼañanakatjankusistʼañaxloqheñawa,ukat Pachamamanmunañanakaparjaniyawsañaxjaniwwalïkiti 40Ukampisjumanakatakejjjukʼampjan amuytʼasirïpjjaniwasasawamuyta,jumanakatejjcheqa yatichäwinakinachʼusatarsusinnayarusjanistʼapkätam ukhajja,jumapachpawmutuyañamataki.
41¿Janitjanamuytʼasirfilosofíaukanakatsartaskäta?
¿Janitjakthapiwinakamanjanwalinakapanukuñamaukat jilïrmaramarjamyaqhaamuyunïñama,chiqpachfilosofía deexpedienciaukaryatiqasa,ukatkunjamsnayan
caritativoiwxt’awinakajaxyatiqañama,ukatpachpa jach’añchañmaramatkhuyapt’ayaskäta?
42Akatuqitamuytʼarakim,mächʼamaniaka yupaychäwimanuñchʼukiskchixa,obligatjuchaluratamat pampachapxätamwa’sasa.
43autobúsukaxtiranoukanjankamachirjamq’añutaycha manq’añapatakachikt’ata,Eleazarjupaxarst’añapatakiw permisomayitayna;ukatkatuqasastiakhamsasawtribunal nayraqatanarstʼañqalltäna:
44‘Antíoco,DiosanLeyipajjmarkasanLeyiparjam katoqasajjjaniwLeyiristʼañatsipansajukʼampchʼamajj munañasutjatapcreyktanti
45Ukhamajjjaniwwalïkaspasukhamamuyapkti. kunaymantuqitLeyipʼakintañataki
46Ukhampachasa,Leyinakas,kunjamtïjumanakax sisktaxa,janitixchiqpachapuniDiosanluratäkchixa, inamayakiwDiosaryupaychañtuqitiyawsktanukhaxa, janirakiwDiosaryupaychañtuqituñtʼatäñastʼunjañax wakiskaspati.
47Ukhamasti,janwalinakmanqʼañaxmäjiskʼa juchakïkaspasukhamamuyapxamti,kunattixLey pʼakintañaxjiskʼajanukaxjachʼajuchanakansa,mäkipka janwalipuniwakunattixpanpachanxapachpaLeyix jiskʼachatawa
48Jumanakaxjiwasanfilosofíatuqitsawkasipxtaxa,uka filosofíataypinsajanamuytʼasirïksnaukhama
49Janiwukhamäkiti,Leyixjiwaspachpaapnaqañ yatichistu,ukhamatwataqikusisiñanakasampi, munañanakasampiapnaqirïtanxa,chachakankañtuqitsum yatichatätanxa,ukhamattaqitʼaqhisiñanakjankʼak aguantañataki.ukatchiqaparuñjañyatichi,ukhamattaqi kunaymanamuyunakasaxchiqaparsarnaqañasataki,ukat chiqaparsarnaqañyatichi,ukhamatwaDiosarukiw yupaychapxta.
50Ukatpïjiwasaxjanq'añumanq'amanq'ktantikunattix LeyisaxDiosanchuratawasasiniyawsasaxyattanwa, akapachaLuririxa,Leychurirjamaxa,jiwasan sarnaqäwisarjamawjiwasatllakisi
51Jupajjkunatïjakañasatakaskïkiukanak manqʼapjjañajatakiwewjjtʼistu.
52Ukampismätiranojaqinluratapawa,janiwLeyi pʼakintañatakikwaytʼapkistati,janukastimanqʼañanak churapxita,ukhamatukaqʼañuluräwinakat sawkasipxañamataki
53Ukampisjaniwnayatsawkasipxätati,janirakiwnayra achachilanakajanLeyphuqhañatakqullanjuramentop p'akintkäti,janirakiwnayranakajch'iyjapkätati, ch'akhanakajsat'unjapkätaukhasa.
54Nayaxjaniwchuymankipstañampsintijanjaqirjam uñjktijanukastikunapachatixchiqaparuñjañaxjan walt’ayatuñjasiukhaxwayntawaqunch’amapaxRazón ukarkutt’awayxi.
55Ukhamajjestanteríanakamajjwalichʼamampiwtʼijtjjam, hornomarusjukʼampjuntʼuchamNayajjjaniw chuymankipstatajatsintikhuyaptʼayaskti,awkinakajan Leyippʼakintasinjja
56YatichirijartukürïktaukaKamachi,janiwk'ariskämati; Munatatipjayasiña,janiwjaytkämati;Janiw p’inqachkämati,YatiñmunirRazón,janirakiwarskämati, jach’añchatsacerdoteukatLeyuñt’aña.
57Janirakiwchuymankipstataxanq'umalakax q'añuchkätati,ukhamaraktaqijakäwijanLeyirjam
sarnaqataxsaAwkinakajaxq'umawkatuqapxitani, jiwañkamat'aqhisiñanakamatjanaxsarasa.
58Chiqpachansajumaxjanwalijaqinakxaruxqhuru chuymanïsmawa,ukampisjaniwarunakamampisa, luratanakamampisaaskiamtäwixapnaqkätati’sasa.
3JAQTHAPI
Eleazar,llamp’uchuymanajayunchuymankipstatjaqix walich’amanïtapuñacht’ayi,ukat2000maranakqhipat ukaarunakliyt’ktanukhasa,janjiwarañjamninaruw uñtasi
1UkampisEleazarchachajjjanwalijaqenakan ewjjtʼanakaparukhamsumqhanañchänaukhajja,jupar jakʼankirguardianakajjtʼaqhesiñcheqaruwqʼañunak irpapjjäna.
2Nayraqataxukajilïrjaqiruwisiapsupxäna,jupaxqullan kankañampk'achacht'atänwa
3Ukatstiamparanakapmayniladoparchintʼasisaw jawqʼjapjjäna,mäyatiyiriwsaytʼatäskänaukatakham sasawarnaqasïna:‘¡Reyinewjjtʼaparistʼam!’sasa 4Ukampisjachʼachuymanjachʼajachʼatukurjaqejja, cheqpachansaEleazaränwa,samkantʼaqhesiyatuñjasiñat sipansa,janiwjukʼampchuymchʼalljjtaykäntijïsa,uka jilïrjaqejjnayranakapalajjpacharjansaytʼasawjañchipar jawqʼjatäñapjaytäna,wilampijariqatäñapkamaukat lakanakapajjmäjachʼausuchjatanakartukuñapkama;ukat kunapachatïcuerpopajjjanllakinaksaytʼayañjamätap laykuoraqerjaqoqtkänaukhasa,Razonapsaytʼayasaukat janmayjtʼayasawuñjaskakïna
5Ukatkayupampmäqhuruguardiajjjaquqanisajjwali qhoruladoparukayumpiwtaktʼäna,ukhamatsartañapataki 6Ucampist'aqhisiñanakaguantäna,t'aqhisiñanaksa jisk'acharakïnwa,t'aqhisiñanaktaypinsaaguantarakïna, kunjamtïmäjanaxsart'iranatirixcastigokatuqkiukhama, ukajilïrjaqixt'aqhisiyirinakapatsipansjuk'ampiw t'aqhisiyäna.
7Chʼuñujjnayraparuwsaytʼasïna,ukatwalijachʼajachʼa tukusawsamañapapsusïna,jachʼajachʼatukutapajj tʼaqhesiyirinakapanjachʼañchatäñapkama.
8Ukatxa,mäjukʼachuymankipstatätapatkhuyaptʼayasisa, mächiqanxaamigopatsinttʼasisa,mächiqanxajan axsartʼirïtapatwaliaskituñjasaxa,reyincortepanyaqhep irnaqtʼirinakapawjuparjakʼachasisinsapxäna:
9‘Eleazar,¿kunatsaakatʼaqhisiñanakanloqtasisma jiwaspacha?Nanakaxt'ant'att'ant'anakapanipxäma, ukampisjumaxkhuchhiaychamanq'añjamuñt'ayasim, ukhamatqhispiyasiñamataki’sasa.
10UkatEleazarchachajjakhamsasawjachʼatartʼäna: ‘Janiwa’sasaJiwasajjAbrahamanyoqanakapajjjanipuniw ukhamjanwaliamuyunïñasäkiti,kunjamtïjiwasatakjan walïkiukapartefalsificañatakejjjanchʼamanichuymampi. 11Chiqpachansa,Razonatsipansa, chuymankipstañapkamachiqakankañarjakasaxa,ukat ukhamjakañansutipxakamachirjamisthaptʼasis jarkʼaqasaxa,jichhaxmayjtʼayasiñasatakiukatjanDiosar yupaychirwayntawaqunakatakixmäuñachtʼäwir tukuñasataki,ukhamatqʼañuaychamanqʼapxañapatak chʼamañchtʼañasataki
12Mäjukʼatiempojakañasajjphenqʼasiñaspawa,uka jukʼatiemponjja,taqejaqenakanajjsarañatsawkasipjjestu, ukattiranochachanjanchachäkaspasukham
jiskʼachatäsasa,DiosanLeyiparjanarjjatañkamajjjan arjjatksnaukhajja.
13Ukhamasti,Abrahamanwawanakapa,¿jumanakaxaski kankañlaykuxjach'ajach'atukupxtati;ukampisjumanakax, janwalijaqinyanapirinaka,¿kunatsairnaqäwimanmä jukʼasamartʼapxtaxa?’sasa
14Ukhamtʼaqhisiyatanakaratipjatauñjasa,jiwayir jaqenakankhuyaptʼayasisajanchuymchʼalljjtayasir uñjasajja,ninaruwaynachtʼayapjjäna
15Ukanjja,qʼañukʼarikʼarinakampiphichhantapjjänwa, janwaliqʼaphinicaldonaknayranakaparwarjjatapjjarakïna 16Ninajjchʼakhanakaparpurinkänaukhajjniyawespíritu apanukuñampïskänaukhajja,Diosaruñkatasawsäna.
17‘Diosa,jumajjyatisktawa,nayapachpasqhespiyasiñ munkchiyätjja,Leyimalaykuninatʼaqesiñanakampiw jiwaskta.Markamarkhuyapt'ayasim,nayanmutuyäwisasti jupanakanlaykuxmäsatisfacciónukhamäpanWilaxarux q'umachasiñaptukuyam,almajarusapt'asimalmanakapar qhispiyañataki,,
18Ukaarunakampiwqullanjaqixjachʼajachʼatukusaw ajayupkatuyäna,nayatʼaqhisiyatäsaukatLeylayku, jiwañarpuriñkamatʼaqhisiyatanakarjanwaltʼayañatakisa, amuytʼasitaplayku
19Ukhamasti,RazónInspiradaukaxmunañanakatsipansa jukʼampsumwaapnaqi,janiwpächasiñasäkiti;kunattix munañanakapajanukaxtʼaqhisiñanakapaxRazónukat sipansajukʼampchʼamanïpxaspänaukhaxa,jupanakarux jukʼampchʼamanïpxatapuñachtʼayatapat jachʼañchapxaspänwa
20UkampisjichhajjRazón-apajjmunañanakapatipjjjewa, ukatwasumamuytʼasirïtapajjjupanakarewjjtʼañ chʼamanïtapwasapjjta
21Ukatwalikïskiwa,Razóntuqityatiñaxutjiwasasiniyaw sañasaxa,kawkhantïanqäxatjutirllakinakatiptʼki ukanakanxa;kunattixukjaniyawsañaxlarusiñapunïnwa 22UkatnayanuñachtʼäwijajjjaniwRazonanllakinakat sipansajukʼampjachʼätapqhanañchkiti,janukasti kusistʼañanakatsipansajukʼampjachʼätapwaparli; janirakiwjupanakaruxkatuykiti
4JAQTHAPI
Aka"EdaddelaRazón"satäkisukaxakajaljanxFilosofía delaRazónukax2000maraniwasasawuñt'ayasispa Paqallquyuqallwawanakantaykapansarnaqäwipa 1EleazartatasanRazónapajja,kunjamtïmäsuma dirigentejjsantobarcorpasionessatqotanirpkiukhama, tiranosatchachanamenazanakapampijawqʼjataukat tʼaqhesiñanakanjachʼaoladanakapampjawqʼjatasa, janipuniwmäratukisqollanantimónmayjtʼaykänti, jiwañaratipjañatakimantasirsarañkama
2Janiwkhitimarkaswaljaukatkʼarimotoranakamp muyuntatäkiukamarkajjukaqollanjaqjamsumarjjatkänti, kunapachatïqollanalmapajjjawqʼjata,rackukatnina nakhantatuñjasïna,ukatkhitinakatïalmaparmuyuntapkäna ukanakarojjRazonaptoqewsartayäna,ukajjqollan kankañanescudopänwa.
3Eleazartatajatakixa,amuyunakapanpelículapmä escarabajoquta-acantiladoukhamuñt’ayasa,pasionesukan olapalocoqalltawiparuxp’akintawayi.
4Osacerdotesacerdote,sacerdote,janiwqullankisunakam qʼañuchktati,janirakiwDiosaryupaychañataki,qʼuma kankañakutjirpurakamsaqʼañumanqʼampiqʼañuchktati
5¡AyLeyitarsusiriukatDiosanjakäwipatfilósofo! Ukhamäpxañapawa,khitinakatiLeyinakarluqtapxañapa ukatjiwañkamatʼaqhisiñanakanwilapampiukat jachʼañchatchʼuñumpiwarxatapxañapa
6Jumawawki,jach'akankañarch'amañcht'ataxa,Leyukar janjithiqtañasaruxch'amanchawaytaxaukatqullan kankañarjach’añchasinarsusaxjaniwarsuwinakam k’arisktati,ukatluratanakamampiwdivinfilosofíaarunak chiqanchawayta,T’aqhisiñanakatsipanjuk’ampch’amani chuymankipstatjaqi.
7Ninanaktäwitsipanjuk'ampch'amakt'atjach'ajilïrirpiri, juma,janwalinakapnaqirjach'areyi,Eleazar
8KunjamtïAaronawkisajjinciensoqʼañuqʼañuaptʼatäsajj waljatamataypintʼijtʼasinninanakhaskirangelar atipjkänaukhama,ukhamarakiwAaronanEleazaryoqapajj ninanchʼamaktʼatapampnakhantatuñjasïna,ukatwakunsa amuyäna
9Ukampistaqikunatsipansajukʼampmuspharkañawa, jupaxchuymankipstatjaqïxasaxa,janchipan chʼakhanakapasjanchʼukuniukatmusculonakapas samaratäxänwaukatnervionakapasjanchʼamanïxänwa, ukatwaRazonpanajayupampixwasitatmäwaynar jilsuwayänaukatIsaacjamRazónukampiwhidrapʼiqin tʼaqhisiñapjanchʼamanïñartukuyäna 10!
11Chiqpachansa,mächuymanjaqixchiqaparsarnaqañ laykujiwañkamatʼaqhisiñanakjiskʼachänaukhaxa, InspiradaRazónukaxmunañanakarirpañyatitapiyaw sañapawa
12Ukampisinasyaqhepajjakhamsapjjchispa:“Janiwtaqe jaqenakajjmunañanakanapnaqerïpkiti,kunattejjjaniwtaqe jaqenakajjAmuytʼasirïpkiti”sasa
13Ucampistaqechuymataqechuymachekapquiucajja, jupanacasapaquiwjañchinjanchʼamanïñapyateqañ yatipjje,Diosatakjanjiwapjjatapiyawsapjje,kunjamtï nayraawkinacasajjAbrahán,Isaac,Jacob,janjiwapcänjja, janucastiDiosatakjakapjjatapawa.
14Ukhamasti,yaqhipjaqinakaxRazónukanjan chʼamanïtapatpasiónukanesclavopjamuñstapki ukanakanxajaniwkunasmayjmayjäkiti.
15¿Khitisfilósofojaqejjfilosofíatoqettaqeyatichäwinak cheqaparjamsarnaqasa,Diosarconfiyasa,sumajaqëñ laykutaqeqʼañunakarsaykatañajjwaliaskïtapyatisajj cheqaparsarnaqañlaykumunañanakaparjanatipjkaspa?
16Yatiñmunirjaqesapakiwjanaxsartʼasmunañanakan apnaqi
17Jïsa,ukatuqiwwayntawaqunakaxchiqaparsarnaqir Razóntuqifilósofoukhamäpxäna,ukatjukʼampjachʼa tʼaqhisiyäwinakaruwatipjapxäna.
18Kunapachatïukajachʼachʼamanijaqejjnayrïrkuti yantʼkänaukhajjwaliatipjatäjjäna,ukatmächuyman jaqerojjqʼañuaychamanqʼañapatakwaytʼañjan chʼamanïkänaukhajja,cheqpachapuniwguardianakar hebreonakanmayniwaynanakarirpapjjañapatakmayïna, ukatqʼañuaychamanqʼapjjaspaukhajja, antutapjjañapatakiwmayïna,ukampisjanmunapkchi ukhajja,jukʼampqʼañutʼaqhesiyapjjañapataki.
19Ukatiranochachankamachiparjamawpaqallq jilatanakaxchuymankipstattaykapampchikakatuntat
uñjasipxäna,taqiniwsumauñnaqtʼani,jiskʼachuymani, sumayurirïpxäna,ukatjilapartexwalisuma uñnaqtʼanirakïnwa 20Ukatiranoxjupanakaruñjasaxmäjach'aphunchhawi coroukhamäpkaspasukhamawtaykapampchikataypin sayt'atäsipkäna,ukatjupanakaruñjäna,ukatjach'ajach'a tukuñanakapampjawq'jasawjupanakarjachaqt'asïna,ukat jak'achasisinjawsasawsäna:
21‘Wayntawaqunaka,sapamayniruwaskinakmunta, sumauñnaqt'anïpxatamatjach'añchapxsma,waljajilat kullakanakaruwjach'añchapxsma;ukhamaxjaniwuka nayrajaqinloqtäwiparjanch’amanchañakixiwxt’apksmati, janukastinayarkatuyasipxañamatakiwachikt’apxsma, ukatamigojäpxañamatakiwachikt’apxsma
22Kunjamtïnayajjjanistʼapkituukanakarmutuyañ puedkäjja,ukhamarakiwnayaristʼapkituukanakarojj nayrarsartayañpuedta
23Ukhamasti,jumanakatixpolíticaukannayra awkinakapankamachiparjaniyawsapkätaukhaxa,nayan luqtañatakixwaliwakiskircargonakwachurapxätamxa 24Helénicojakäwimpchikachasim,machaqthakin sarnaqam,waynäkasinmäjuk'akusist'am;kunattixjan istʼasirïtamampicolerañarpuriyapxitätaukhaxa,wali axsarkañmutuyäwinakarpuriñajatakiwwaytʼapxitäta,sapa maynirustʼaqhisiyasawjiwayapxätam.
25Ukhamajjjumapachpatkhuyaptʼayasipjjam,nayas uñisirimajjwaynäpjjatamlayku,sumauñnaqtʼanïpjjatam layku.
26¿Janitjumanakaxakatuqitamuytʼapxäta,nayarjan istʼapkätaukhaxa,janiwkunasjumanakannayraqataman utjkaspati,janukastitʼaqhisiñanakanjiwañakiwutjaspa?’ sasa
27Ukaarunakampiwtʼaqhisiñyänakapanipxañapatak mayïna,ukhamatqʼañuaychamanqʼapxañapatakaxsarañat amuytʼayañataki
28Ucampisguardianakajjruedanaka,articulacionanak chʼiyjirinaka,estanterías,chʼakhanakchʼiyjirinaka, catapultanaka,calderanaka,braseronaka,tornillosde pulgar,hierrotluratgarranaka,cuñanaka,hierronak uñtʼayasajjmayampparläna,ukatstiakhamsänwa:
29‘Wawanaka,ajjsarañawjukʼampaskejja,Diosar yupaychapktaukacheqaparuñjirjaqejjjanmunkasajj juchalurapjjatamwaperdonapjjätam’sasa.
30Ukampisjupanakaxamuyt’ayatanakapist’asa,ukat axsarkañmotoranakapuñjasaxjaniwjanaxsarañak uñacht’ayapkänti,janukastichiqpachansfilosofíaukarux tiranoukaruñisiñatakwakicht’apxäna,ukatchiqapRazón ukampixtiraníaukaruxjisk’achapxäna.
31Ukampisamuyt'apxam;jupanakatyaqhepajjjan chʼamaniukatajjsarirïpjjänwasasinamuytʼasajja,¿kuna kastaarunaksaapnaqapjjaspäna?¿janitukhamluraspäna?
32‘¡Ay!!Kunapachatïreyejjinvittʼistuukatsuma uñjatäñatakachiktʼistuukhajja,¿janitjuparistʼañäni?
33¿Kunatsainamayamunañanakampichʼamañchtʼastanjja, ukatjanistʼasirïñsaajjsartanjja,ukhamatwajakäwis aptʼasiraksna?¿Janitjilanaka,ajjsarkañinstrumentunakar ajjsarañasa,tʼaqhesiñanakatamenazanakapsasumpesañasa, ukatukachʼusatjachʼañchasiñanakaukatakajiwayir jachʼañchasiñanakjaytañasa?
34Waynäkasatkhuyaptʼayasiñäni,taykasanmarapat khuyaptʼayasiñäni;janistʼaskañäniukhajja,jiwañäniwa sasawchuymarpurtʼasiñäni
35Diosancheqaparuñjiriskhuyaptʼayasipjjistaniwa, wakischiukhajjajjsarañatreyirkatuyasiñäniukhajja. ¿Kunatsaakamunatjakañjiwasatapanukuñasaukataka muxsapachatlunthatasiñasa?
36Janchʼamachasiñäniti,janirakiwinachʼusat atinisiñasampitʼaqhisiyatäñasatakjawstʼkañäniti
37Leypachpasjaniwmunkirjanmunkirjiwañar juchañchkistuti,tʼaqhesiyañyänakampiajjsarañawutjistu.
38¿Kunatsaukhamchʼajjwañajjnanakatakchuym chʼalljjtayistu,ukatjiwañarpurtʼasirïñajjwali munasiñampiwuñjistu,reyiristʼasajjsumankañanjakassna ukhajja?’sasa
39Ukawaynanakant'aqhisiyatäñapsuyt'asaxjaniwukham arunakqhispipkänti,janirakiwukhamamuyunakax amuyunakaparmantkänti
40Jupanakastimunañanakarjisk'achirinaka,t'aqhisiñanak apnaqirinakäpxänwa
5JAQTHAPI
Mäjaljaxaxsarañampt’aqhisiñampiwnayratiranía uñacht’ayi,kunatixwalisallqapuniwuñacht’ayasi.26 jiskʼatʼaqaxwalichʼullqhichiqawa
1Uqhämarakiwtiranojjqʼañumanqʼamanqʼapjjañapatak chʼamañchtʼañtukuykänaukhajja,taqeniwmäarumpi,mä almampisäna:
2‘¿Kunatsaqhiptʼaskta,jachʼachʼamanijaqe? Awkinakasankamachinakappʼakintañatsipansa, jiwañatakiwwakichtʼatätanjja
3Jiwasatixnayraachachilanakasarp'inqacharaksnawa, janitixLeyirjamsarnaqksnaukatMoisesariwxt'irisjamjan katuqkañänixa
4Leypʼakintañatakejjewjjtʼisktaukajachʼachʼamani jaqejja,januñisisa,jansintikhuyaptʼayasimti.
5Nanakaxkhuyapayasiñamaruxwaliaskituñjapxta, churirïtajiwasaxjakäwisaxLeyp’akintatapat kutt’ayañataki,ukaxjiwañatsipansjuk’ampch’amawa.
6Jumaxt'aqhisiyatjiwayañajjsarayañamamp axsarayapxitasma,mäjuk'apachasjankunsEleazarat yateqkasmaukhama.
7Ucampishebreonakannayrajakenacapatejjchekaplaycu tʼaqesiñanacajjaguantapjjaspa,jïsa,jiwañapcamajja, nanacajjwayntawaqonacajjtʼaqhesiyataman tʼakhesiñanacarojjjiskʼachasawjiwapjjä,ukanakjjajupajj chuymankipstatyatichirisajjatipjarakïnwa 8Ukhamasti,jach'ajach'atukurjaqi,yant'am.Jumatix chiqaparsarnaqañlaykujakäwinakasapt'asstaxa,jan t'aqhisiñanakamampjanwalt'ayapxatamatjanamuyt'amti.
9Jiwasajjukajanwaliachiktʼasitanakasampi,aguantasasa, sumaluräwinpremiokatoqañäniukampisjumajjjan sinttʼasisjiwayapjjatasatjja,Diosancheqaparuñjäwipanwa wiñayatakninamptʼaqhesiyatuñjasïta’sasa.
10Wayntawaqonakanukaarunakapajja,jan istʼasirïpjjatapakiwcolerasïna,janukastijan yuspärasirïpjjatapuñjasajjjukʼampiwcolerasïna
11Ukatjawqʼjirinakajjjupatsiskiukaarunakaparjamaw jilïriparirpanipjjäna,ukatstiisipatapsusipjjarakïnwa, amparanakapsa,amparanakapsatangampiwmayamp chintʼapjjäna
12Ucampisqarjañkamawjawq'japxäna,ukampisjaniw kunsjikxatapkänti,ukatwaruedapatxarujaquntapxäna
13Ukajach'awaynaxch'akhanakapanch'akhanakap tukusiñapkamawch'allxtatäna.Ukatkunjamtïjuntatras juntajjchʼamachaskänaukhajja,ukatiranoruwaka arunakampijuchañchäna:
14‘Janwaliajjsarkañtirano,alajjpachancheqapar uñjirinakanuñisiri,wilawartʼasiruñisiri,janiwjaqe jiwayatajatsaniDiosarjanyupaychirïtajatsaukham tʼaqhesiykistati,janukastiDiosanLeyipararjjatasatwa tʼaqhesiyista’sasa
15Guardianakajjjuparakhamsapjjänwa:‘Manqʼañiyaw sam,ukhamattʼaqhesiñanakamatqhespiyatäñamataki’, jupajjakhamsänwa:‘Janwaliyanapirinaka,kuntïlurapkta ukajjjaniwchʼamanïkiti,ukhamatwaNayanRazónukar katuntañataki’sasaNayanch'akhanakajkhuchhuqapxita, jañchixphichhantapxita,ch'akhanakajsat'ijtxapxam;taqi tʼaqhisiñanaktuqiwuñachtʼayapxäma,sumasarnaqañ laykuxhebreonakanwawanakapakiwjanatipjatäpkiti’sasa 16Ukhamarskänaukhajja,qʼañuqʼañunakampiwjupar uchapxäna,ukatjukʼampiwtʼaqhisiyapxäna.
17Taqeruedajjwilapampiwqʼañuchatäjjäna,ukatjachʼa qʼañunakajjcuerpopankʼuchirtʼasitapatwajiwarjjäna,ukat qʼañutlurataychajjmaquinanejenakaparuwmuyuntäna.
18Ukajach'aalmawaynaxAbrahamanchiqpach yuqaparjamawjankunsjach'atarskäntiukampisninampi jantʼaqhisiñartukuskaspasukhamwatʼaqhesiñanak aguantäna,akhamsasa:
19‘Jilatanaka,nayansarnaqäwijatarkapjjamJan wiñayataknayarapanukupxamti,janirakjach'ajach'atukuñ jilatkullakanakasatjanjuramentoluramti
20Chiqaparsarnaqañlaykumäqullanjachʼañchäwi nuwasïwi,ukatuqiwnayraawkinakasaruñjirchiqapar uñjirjaqixmarkaparkhuyaptʼayasispa,maldecittirano jaqitvengasiñapa’sasa
21Ukaarunakampiwqullanwaynaxajayuparkatuyasïna.
22Ucampistaqeniwmuspharapjjäna,jupajjjan jaytjasirïtapuñjasasti,guardianacajjpayïrmaraniruw irpanipjjäna.yuqanaka,ukathierrotluratch’ullqhi ch’uqt’atamparanakapampkatxarusawmotoranakaruukat catapultaukarchint’apxäna
23Ukampisakhamjisktʼaparjaysañatakejjwalisuma amtäwipistʼapjjänaukhajja,‘¿Tʼaqhesiyañatsipansa manqʼantaspati?’sasaukapanteraukhamuywanakax hierrotluratuñnaqampiwchʼiyjapxäna,ukatajanunakapat taqpachaychapchʼiyjapxäna,ukatpʼiqipatñikʼutapsa chʼiyjapxäna
24UkampisJesusaxukatʼaqhisiñanakjanjaytjasaw akhamsäna:‘¡Awkinakasanchiqakankañaplaykuxtaqi kastajiwañaxwalisumawa!’sasa.
25Ukatukatiranorojjakhamsänwa:‘Jansinttʼasiri tiranonaka,¿janitjumapachpajjnayatsipansajukʼampjan walitʼaqhesiñanaktʼaqheskta,tiraníamanjachʼajachʼa tukuñamtapajjcheqaparsarnaqañlaykuaguantatätaj uñjasa?
26Nayarojjwalitʼaqesiñampiwyanaptʼasta,kuna kusisiñanakatïDiosarjanyupaychañatakutjkiukanakat jachʼañchasktawajanirakiwDiosancolerasiñapan mutuyäwipatqhispiñamäkiti,waliaxtasiritirano,’sasa.
27Jupajjjanajjsartʼasjachʼajachʼatukurjiwañap phoqaskänaukhajja,kimsïryoqaparuwirpapjjäna,walja jaqenakawjupatqhespiyasiñataktaqechuyma achiktʼapjjäna
28Ukampisjupajjjachʼatwaakhamsäna:‘¿Janyatipktati, pachpaawkiwnayaru,jiwatjilanakajarusnayaru,pachpa taykawnayarojjwawachapjjetu,pachpayatichäwinakarjam jilsuwayta?
29Nayajjjaniwjilatkullakanakansumaesclavopat juramentolurkti
30Ukhamasti,jumanakatixt'aqhisiñmotorutjktamxa,aka janchixarapnaqapxam;almaxaruxjaniwpuriñjamäkiti, janiwjumanakatixmunapkätaukhaxa’sasa
31Ukampisukajaqinjanaxsartʼasparlatapatwal colerasipxäna,ukatamparanakapsakayunakapsachʼiyjañ motoranakapampixchʼiyjapxäna,chʼakhanakapsa chʼiyjapxäna,ukatchʼakhanakapsachʼiyjapxäna.ukatsti amparanakaparu,amparanakaparu,kayunakaparu,codo ch’akhanakaparumuyuntapxäna
32Janipuniwajayuparch'uqt'añjamäkänti,ñik'utap apsusawñik'utapapsusipxäna,ukatstiescitaukhamp'iqipat p'iqipch'iyjasipxäna,ukatjank'akiwruedarirpapxäna
33Ukxarusti,ch'iqach'akhanakapk'utthapiyapxäna,jupan pachpajañchipach'akhanakanwarkt'ata,jach'awila ch'akhanakch'akhanakapatwarkt'atauñjañkama
34Jiwañampïkasajjakhamsänwa:‘Janwaliajjsarkañ tirano,ukhamtʼaqhestanjja,kunjamsajilsuwaytanjja, Diosansumaluräwinakapatsaukhamarakiwtʼaqestanjja; ukampisjumaxDiosarjanyupaychirïtamata,qhuru kankañamatjantukuskirtʼaqhisiñanakaguantäta’sasa
35Ukajaqejjjilanakapanmunañaparjamjiwjjänaukhajja, pusiniruwirpapjjäna,akhamsasa:‘Jilatanakamjam loqtasiñatjancolerasimti,janukastireyiristʼasimukat qhespiyam’sasa
36Ucampisjupanacarojjsänwa:‘Nayarojjjaniwnayarojj ninajjutjquiti,nayarojjajjsarirïquitu’sasa
37Jilanakajanbendicionanjiwatapampi,janwalijaqin wiñayt'unjäwipampi,askijaqinjach'ajakawipampi,janiw jach'ajilatanakajaruxapanukkäti
38Tirano,tʼaqhisiyañanakuñstayam,ukhamatwanayajj nayratpachtʼaqhesiyatjaqenakanjilapätapyateqañama’ sasa
39Ukist'asinsti,Antíocochachaxwilamasiparjiwayir, jaqijiwayir,waliajjsarkañjaqiwlaxrap khuchhuqapxañapatakmayïna
40Ukampisjupajjakhamsänwa:‘Nayanparlirórganojj apaqkätamukhasa,Diosajjjanparlirjaqenakarus istʼirirakiwa’sasa
41Uñjapxam,nayaxlaxraxwakicht'atawapsuwaytxa: khuchhuqt'am,kunatixjaniwukampixRazonax amukt'aykätati
42Kusisiñampiwcuerposanchʼakhanakapchʼiyjatäñatak churtanjja,Diosanmunañaparjama
43UkampisDiosaxjank'akiwarknaqätam;Jupar jachʼañchañatakqʼochunakqʼochupkänaukalajjrarojj jumawchʼiyjtajja’sasa.
44Ukampisukajaqejjtʼaqhesiñanakamptʼaqhesiñamp jiwayatäjjänaukhajja,phisqhïrjaqejjakhamsänwa:‘Janiw nayajjjanwalilurañanaklaykutʼaqhesiyañmayiñat jithiqtkti’sasa
45Jïsa,nayapachpatjutta,nayarjiwayasa,juk’ampjan waliluräwinakampi,Alaxpachanchiqaparuñjañapatak manükiukamutuñjilxatayañamataki
46Sumasarnaqañanuñisiri,jaqinuñisiri,¿kunajuchatsa ukhamt'unjapxista?
47¿TaqikunLuririparyupaychañasa,sumaLeyiparjam sarnaqañasa,¿janwalikïsmati?
48Jumatixjaqinmunañanakapamuyaskäta,Dios nayraqatanqhispiyasiñsuyt'asïtaxa,janiw t'aqhisiyatäñatakïkiti.
49JichhajjjumajjDiosanuñisiripäjjtawa,Diosar yupaychirinakampejjnuwasjjtawa’sasa
50Ukjamarsuskänaukkhasti,guardianacajj chinuntapjjänwa,ukatsticatapultanayraqataruwirpapjjäna ukatqunqurinakaparuwchintʼapxäna,ukathierrotlurat abrazaderanakampiwukanchintʼasipxäna,ukat lomonakapxa‘cuña’satrollopatxaruwllavempi chintʼapxäna,ukhamatwamäescorpiónukhamqʼal qhipäxarliwxatasïnaukatsapajuntʼuchʼakhanakapas chʼiyjatäxänwa
51Ukhamatwasamañapatllakisisa,cuerpopantʼaqhesisajj akhamsäna:‘Janwalijachʼajachʼatukuri,jan munañamarjamjachʼañchatawa,kunabendicionanakatï nayarchurkistaukanakajja,jukʼampjachʼa tʼaqhesiñanakampiLeyirjamjanjitheqtatätaj uñachtʼayañatakiwchʼamañchtʼitu’sasa
52Ukajaqejjjiwjjänaukhajja,suxtawaynaruw irpanipjjäna,jupajjukatiranojjmanqʼañmunasmati janichaukjisktʼasajja,akhamsänwa:
53‘Janiwjilanakajjamchuymankipstatäkti,janukasti chuymanïtwaJiwasajjpachpaamtampiwyuritanjja, jilsuwaytanjja,pachpaamtampiwjiwañasataki;ukhamasti jumatixq'añuaychajanmanq'atajatt'aqhisiyañmunapxista ukhaxa,t'aqhisiyapxita’sasa
54Ukaarunakparlkasajjruedanjakʼaparuwirpapjjäna, waliamuyumpiwaynachtʼapjjäna,qhepäjjapan chʼakhanakapsachʼiyjapjjäna,manqharnina nakhantapjjarakïna
55Ukatstich'ullqhipinchonakwilach'uqt'ayapxäna, ukatstiqhipäxaparuwt'ijtxapxäna,lakanakapch'uqt'asax wilamasinakapphichhantapxäna
56Ukampistʼaqhisiñanaktaypinjja,akhamsasawjachʼat arsüna:‘¡Qollanjaqenakatakaskïkiukachʼajjwäwi, ukanjjawaljajilatanakawcheqaparsarnaqañthakinjam tʼaqesiñatakmantapjjta,ukampisjaniwatipjatäpkti!
57Juparjach'ajach'atukuri,chiqapaamuyt'añaxjaniw atipkaspati
58Nayajjsumakʼariarmadurampiwjilanakajampichika jiwañarsaraskta,ukatnayapachparuwmächʼamani vengasirimpyaptʼasiyäta,jumarmutuyañataki,jumar mutuyañataki,cheqpachcheqaparsarnaqerjaqenakan tʼaqhesiñanakapamuytʼirukatuñisiri
59Jiwasaxsuxtawaynanakawtiraníaukart'unjapxta. ‘¿JanitjumanRazónukarmayjtʼayañjanchʼamanïtamasa janukajjqʼañuaychamanqʼañasatakwaytʼañasajjjumatak tʼunjañäki?
60Ninamaxnanakatakthayakiwa,t'aqhisiñ motoranakamaxjaniwt'aqhisiykiti,nuwasiñamaxjan ch'amaniwa
61Guardianakajjjiwasatakoficialanakäpjjänwa,janiwmä tiranojaqenoficialapäpkänti,janukastiDiosan Leyiparjamawuñjapjjäna;ukatukatwaRazonsajjjan atipjatätanjja’sasa
6JAQTHAPI
Jilatkullakanakanlazonakapaukatmätaykanmunasiñapa
1Kunapachatixakaxmäbendicionanjiwxäna,platoru jaquntatäsaxa,paqallquyuqapawmistunïna,jupaxtaqit sullkarakïnwa
2Ukampisukatiranojjjilanakapanwalcoleratäkchïnsa, ukawaynatkhuyaptʼayasïna,ukanniyawchinuntatuñjasajj jakʼachasisinamuytʼayañmunäna,akhamsasa:‘Jumaw jilanakamanjanamuytʼasirïpjjatapuñjasktajja’sasaJan istʼasirïpjjataplaykuwjiwañarpurtʼasipjje.Jumasti,janitejj istʼaskätajja,janïrtiempompurinkipanwajanwali tʼaqhesiyata,jiwayatäsma;ukampisistʼätaukhajja,nayan amigojäyätawa,ukatreinolurañanjachʼacargoruw purirakïta’sasa
4Ukhamatjuparachiktʼaskänaukhajja,waynan taykaparuwjawsayäna,ukhamatwaljayoqallwawanakap jiwatapatllakisitapatqhespiriristʼañapatakiukat qhespiyatäñapataki.
5Ukampisukataykaxhebreoarutwaparläna,kunjamtï qhipatyatiykäxa,ukawaynaruxchʼamañchtʼäna,ukat guardianakarakhamsänwa:‘Anukupxita,ukhamatreyimpi ukatjupampchikäkiukataqpachamigonakapampix parltʼañataki’sasa
6Ukawaynanmayitapatwalkusisisajjjankʼakiw antutjjapjjäna
7Ukatwilabraseroukartʼijtʼasajja,‘Diosaryupaychir tirano’sasawjachʼatarsüna:‘Juchararanakatsipansa, Diosarjansinttʼasirjaqejja,¿janitphenqʼaskta bendicionanakamsa,reyïñamsaDiosanamparapar katoqañataki,servirinakaparjiwayañatakisa,cheqapar sarnaqerarkirinakarustʼaqhesiyañatakisa?
8UkanakatDiosanchiqaparuñjañaxjukʼampjankʼak wiñayninarkatuytamxa,tʼaqhisiñanakarusjaniwwiñay wiñayatakkatjañjaytkätamti
9¿Janitjumaxphenq'askta,mäjach'ajach'ajach'atukur chuymanjanwalichuymanjaqinakjama,pachpa elementonakatluratjaqinakarirpañataki,ukatlaxranakap ch'iyjañataki,ukatukhamjawq'jañataki,t'aqhisiyañataki?
10UkampisDiosnayraqatanchiqaparuñjatäñap phuqapkaniukhaxa,jumaxwalillakitawarnaqäta:“Ay juchañchatäxiwa”sasa
11Jiwañjakʼansaytʼatäsajjakhamsänwa:‘Jilanakajan qhanañchäwipatjja,janiwnayajjjitheqtirïkti’sasa
12NayastinayraawkinakajanDiosaparuwjawsta, markajarkhuyapt'ayasiñapataki.
13Jupajjakajakañansa,jiwatäjjätaukaqhepatsa mutuyapjjätamwa’sasa
14Ucamayisïwimpisti,wilaq'añuq'añumanq'añutaruw jaquntäna,ukhamatajayupjaytxäna
15Ukhamajjpaqallqojilatanakajjjiwañkama tʼaqhesiyatanakarojjjiskʼachapjjchïnjja,taqecheqanwa uñachtʼayasi,InspiradaRazónsatyatichäwiwmunañanakat sipansajukʼampjachʼaapnaqi
16Jupanakatïtʼaqhisiñanakaparujanukax tʼaqhisiñanakaparistʼapxaspäna,ukatqʼañumanqʼa manqʼapxaspänaukhaxa,ukamanqʼampiatipjatäpxtwa sapxañasänwa
17Ucampisakacamarojjjaniwukhamäcänti;janukasti, Razonampi,Diosnayraqatanjachʼañchatäna, munañanakapatsipansajukʼampjachʼaruwsartasipjjäna
18Ukatjaniwamuyunjach'akankañapatarsuñax utjkaspati;kunattixjupanakaxmunañanakaparu, llakinakaparatipjapxäna
19¿Kunjamarakyaqhalurañaswakisispasti,janiwchiqap Razónukanpasiónukarapnaqatapiyawsañatsipansa,uka jaqinakampixninanakhantayañtʼaqhisiñanaknayraqatan janjiskʼaptasipkäna?
20Kunjamtïpuertonkirtorrenakantorrenakajjoladanakan nuwasiñanakaparkuttʼayapkiukatrefugiormantapkäna ukanakarojjmäsamarañmantañawutji,ukhamarakiw paqallqotorrenakanchʼeqaRazonwaynanakajjcheqapar sarnaqercheqapararjjatapjjänaukatpasionesukanakan thayathaytʼatanakaparuwkuttʼayarakïna
21Jupanakastimäqullancoroukhamutt'ayapxäna,maynit maynikamawkusisipxäna
22‘Jilatanaka,Leyilaykujilatkullakanakjamjiwañäni.
23AsiriapalacionkirKimsaWawanakatyateqasipjjañäni, jupanakajjukapachpahornotʼaqhesiñaruw jiskʼachapjjarakïna.
24Janitïaskikankañuñachtʼayañnayraqatan munañanakapkuttʼayañäniti’sasa
25Maynistiakhamsänwa:‘Jilata,chʼamañchtʼasim’, maynïristiakhamsänwa:‘Jiljata,sumachuymampi chʼamañchtʼasim’sasaukatmaynixnayrasarnaqäwinakat amtasisa:‘Amtasipxamkunauywanakanïpxtasa,khitin awkipanamparapansaIsaacaxchiqaparsarnaqañlaykux sacrificiotluqtatäñatakkatuyasïna’sasa
26Ukatsapamayniwmaynitmaynikamwalikʼajkir uñkatasisa,janajjsartʼasaakhamsapjjäna:‘Taqechuymaw Diosarkatuyasiñäni,jupawalmanakchuristu,cuerpos maytʼarakiñäni,ukhamatLeyphoqañataki’sasa.
27Khititejjjiwayirjamamuykiukarojjjanajjsarañäniti; kunattixmäjachʼachʼaxwäwiukatalmaxjanwaltʼäwiw wiñaytʼaqhisiñampsuytʼaski,khitinakatixDiosan ordenanzappʼakintapkiukanakaru
28UkhamajjDiosanRazónchachanpasionesukanakar sumapnaqañapatakarmasiñäni.
29Ukatʼaqhesiñanakqhepatjja,Abraham,Isaaca,Jacob chachanakawkatoqapjjestani,taqenayraawkinakasas jachʼañchapjjarakistaniwa’sasa.
30Ukatkhitinakatïturnopajjjutañapäkänaukanakajja, sapamaynijilatanakaruwakhamsapjjäna:‘Jilata,jan pʼinqachapjjetati,nijiwatjilatkullakanakajaruskʼarinak parlapjjamti’sasa
31Jumanakaxjaniwjilatkullakanakanmunasiñapjan yatipktati,Diosanmunasiñapsa,taqiyatiñanmunañapsa, awkinakapanyurinakaparuxherenciapchuraraki,taykan purakapkamawjupanakaruxherenciachurarakiukanx jilatanakaxpachpapachanjakasipxi,ukatpachpapachan uñnaqapuñstayapxi,ukatpachpawilatmanq’atäpxi,ukat pachpaalmampiwjakapxi,ukatpachpachiqatakapachar puriyatäpxiwa,ukatpachpaphuch’unakatlecheapsusipxi, ukampiwjilakullakanakanalmanakapaxchuchujak’an amparatmayacht’asischuchuyapxi;ukatjupanakax juk’ampjak’achasipxiwmäcomúnuywañampiukhamarak sapaurumasinakampiukatyaqhayatichäwinakampi, ukhamarakDiosanLeyiparjamcheqañchäwisampi 32Ukhamatwajilatkullakanakanmunasiñapaxwali chʼamanïnxa,ukatwapaqallqujilatanakaxmaynit maynikamjukʼampsumapasipxatayna.PachpaLeyirjam yatichatäsa,pachpasumaluräwinakancheqañchatäsa, cheqaparsarnaqañanjilsuñatakejja,jukʼampiwmaynit maynikammunasipjjäna.Sumasarnaqañatakisaukatsuma chuymanïñatakisataqichuymachʼamachasipxatapaxa, maynitmaynikamawmayachtʼasipxäna,kunattixDiosar
yupaychañampchikawjilatkullakanakjammunasiñap jukʼampchʼamañchäna.
33Ukampisnaturaleza,amigonaka,sumachuymanïtapajj jilatkullakanakanmunasiñapanjukʼamp chʼamañchtʼkchïnjja,ukampisqhespipkänaukayoqanakajj religionaptoqewjilanakaparuñjañyanaptʼapjjäna, jupanakajjestanteukankapjjäna,jiwañkamaw tʼaqhesiyapjjäna;janiwjukʼampi,tʼaqhesiñanakar saykatapjjañapatakiwchʼamañchtʼapjjarakïna,ukhamatjan jupanakantʼaqhesiñanakapakjiskʼachañataki,janukasti jilanakaparjilatkullakanakarmunasiñmunapjjatap atipjañataki
34¡Ayamuytʼasiramuyunaka,reyinakatsipansajukʼamp reyjama,librejaqenakatsipansajukʼamplibre,paqallqo jilanakanmayachtʼatsarnaqatapa,qollanaukatDiosar yupaychañtoqetsumamuytʼasirïta!
35Paqallquwaynanakatxajaniwmaynisaxsarirtukupkänti, janirakiwmaynisjiwañarpurisaxjiskʼachatäkänti,jan ukastitaqiniwjanjiwañarpuriñthaknamtʼijtkaspaukham tʼaqhisiyatjiwañarjankʼakpuripxäna
36Kunjamtïamparanakaskayunakasalman chʼamañchtʼataparjamsarnaqapki,ukhamarakiwukaqollan wayntawaqonakajjreligionanjanjiwiralmapan chʼamañchtʼatäpkaspaukhamjiwañarsarapjjäna
37¡Taqiqullanpaqallqkutijilatanakanmayacht'asitapa!
38Kunjamtïakapachanluratpaqallqurunakajj yupaychäwiryanaptʼkiukhamarakiwwayntawaqonakajj coroukhampaqallqkutimasiparyanaptʼapjjäna, tʼaqhesiñanakanajjsarañapsainamayaruwtukuyapjjäna
39Jichhajjukawayntawaqonakantʼaqhesiñapistʼasajj khathattʼasipjjtwa.ukampisjupanakaxjaniw nayranakapampikiuñjapkänti,janirakiwarsutäki,niya jakʼankkänaukaamenazanakistʼasa,janukasti chiqpachapuniwukatʼaqhisiñjikxatapxäna,ukatwa aguantapxäna;ukatninamptʼaqhisiyatäñanxa,ukatsipansa, ¿kunajukʼamptʼaqhisiñasutjaspa?
40Ninanch'amapaxwalich'amawa,walich'amawa, jank'akiwjanchinakapartukjatayna
41UkatukachachanakampRazonaxtʼaqhisiyäwinakar atiptʼaspaukhaxa,janiwmuspharkañäkiti,kunapachatïmä warminalmapasjukʼampjachʼakunaymanllakinak jiskʼachkänaukhaxa;kunattixpaqallquwaynanakan taykapaxsapamayniwaljawawanakapartʼaqhisiyat tʼaqhisiñanakaguantäna
42Ukampisamuytʼañäni,kunjamsamätaykanchuymapan munañanakapaxa,ukhamatwawanakaparmunasiñapaxtaqi akapachanchikataypintukuukatchiqpachansa, akanxa,janamuytʼasiruywanakaswawanakaparux chachanakaruñtasitmunasiñampimunasiñampiwuñjapxi
43Amuytʼañataki,jamachʼinaktaypinjja,manqʼat awtjatanakajjjiwasanutasmanqhanimantasipkiukanakajj jamachʼinakaparuwarjjatapjje;qullupatana,qala ch'akhanakana,quqap'iyanakana,ramanakanch'uqich'uqi ch'uqich'uqich'uqitxa,ukankirwawanakaparu alisnukupxaraki
44Ukatxa,janitixjuparjaqunukuñpuedipkaspaukhaxa, walimunasiñampiwyuqallwawanakaruxmuyuntapxi, jupanakanarsutaparjamawjawsapxi,ukatjiskʼa wawanakaparuxkunaymantuqityanaptʼapxi
45¿Kunatsajanamuytʼasiranimalanakanwawanakapar munasiñatuñachtʼayañajjwakisi,kunapachatïabejanakas peinelurañhorasajjmantanirjaqenakarsaykatapki,
espadampichʼakhampichʼakhanakampichʼajjwapjjaspa, khitinakatïwawanakaparjakʼachasipkiukanakaru,ukat jiwañkamawjupanakampnuwasipjje?
46Ucawaynanakantaykapajja,Abrahanjamalmanïnwa, wawanakaparmunasitapajjjaniwamtapatchuym ustʼayaskänti
7JAQTHAPI
Mätaykanawkipanmunasiñanakapatuñakipt’aña,aka jaljanxmäqawqhaqulluqullunakawsumaarsuñtuqit uñacht’ayasi
1¡Yuqanakanamuyt'asitapa,munañanakanapnaqiri! ¡Religión,¡ukaxtaykatakixwawanakapatsipanjukʼamp munatänwa!
2Taykaxpäamtawiwutjäna,religiónukatjichhapachax paqallqyuqallwawanakaparqhispiyaña,tirano arsutaparjama,ukatjuk’ampyupaychäwiruwmunasïna, ukayupaychäwixDiosarjamawwiñayjakañarqhispiyi.
3¿Kunjamsaawktaykanakajjwawanakarwal munasipjjatapuñachtʼayasma?Jiwasaxalmasan ukhamarakuñnaqasanmämuspharkañuñtasitawwawar llamp’uchuymanïtaparuxsellapxtanxa,ukattaqikunat sipansa,taykanwawanakapatsintikhuyapt’ayasitapaw awkitsipansjuk’ampmanqhankirïtapatsellapxtanxa.
4Warminakajjchachanakatsipansajukʼampllampʼu chuymanïpjjewa,jukʼampwawanïpkiukhajjjukʼampiw jupanakarmunasipjje.
5Ukampispaqallqyuqallwawanakatsipansa,paqallq yuqallwawanakapatsipansa,paqallquwawanïsaxtaykax purakapanachupatwalimunasiñampiwuñjäna,ukatsapa maynirwalimunasiñampiwaljatʼaqhisiñanakutjatapat jarkʼatarakïnwa,ukampisDiosaraxsarasawwawanakapan jichhatiemponjankunajanwaltʼäwinuñjasipkänaukjan yäqkänti
6Ay,ukatukatsipansa,yuqanakapansumasarnaqatapata, sumachuymanïtapata,Leyiristʼapxatapatwa,taykapan jupanakarmunasiñapaxjukʼampchʼamachasïna
7Jupanakajjcheqaparsarnaqerïpjjänwa,suma amuytʼasirïpjjänwa,janajjsarirïpjjänwa,jachʼa chuymanïpjjänwa,maynitmaynikamastaykaparus munasipjjarakïnwa,ukatwajiwañkamasLeyirjam istʼapjjäna.
8Ukampisukhamäkchïnsa,taykapanamuyunakapar istʼañatakejjwaljayantʼanakanïkchïnsa,janiwmäkutisuka ajjsarkañkunaymantʼaqhesiñanakajjRazonap mayjtʼayañatakchʼamanïkänti;ukampistaykaxsapayuqall wawaruwsapamayni,taqinirusmayacht’asis yupaychäwipatjiwapxañapatakachikt’äna
9¡Qullanuñnaqa,awktaykanmunasiñapa,awktaykan wawanakaparmunañapa,ñuñuyañqullqi,taykanakanjan atipjkaymunasiña!
10Ukataykaxmaynitmaynikamawchʼiyjataukat phichhantatuñjasaxyupaychäwilaykuxjanchʼallxtataw qhiparäna
11Yuqanakapanaychapninampnakhantatuñjäna, amparanakapansakayunakapasaoraqerchʼiyjatäskir uñjäna,pʼeqenakapatajanupkamachʼiyjataychachʼiyjata, mascaranakaruñtatchʼiyjatauñjäna
12¡Aytayka,jichhaxususiñatsipansajuk'ampch'ullqhi t'aqhisiñanakuñt'awayta!¡Aywarmi,warminaktaypin sapaki,purakapanachupaxjanpantjasiryupaychäwinïnwa!
13Nayrïrwawamasa,ajayunakjaytasa,janiwamtam mayjtʼaykiti,janirakiwpayïrwawamasa,tʼaqhisiyatäsax jumarkhuyaptʼayasisauñchʼukipktamti,janirakiwkimsïr wawamasa,ajayuparsamsusinuñchʼukipktamti.
14Janirakiwjachktati,t'aqhisiñanaktaypinsapamaynin nayranakapuñjasa,janaxsarasukapachpat'aqhisiñanak uñkatasa,khathatt'atnayranakapanjiwañarjak'achasiñ chimpunakuñjasa.
15Kunapachatixmäyuqallwawaxmayniyuqallwawapan janchipkhuchhurata,amparatamparatkhuchhurata,p'iqit p'iqich'uqt'ata,jiwatjaqirjiwatjaqirjaquntata, wawanakamant'aqhisiyatapatuñch'ukirinakamp phuqhantatuñjasaxjaniwmäjachaqt'aswartasktati.
16Sirenanakanqʼochunakapasa,cisnenakan qʼochunakapasa,janiwistʼirinjiñchupsachuymustʼaykiti, kunjamtïyuqallwawanakanarunakapaxtʼaqhisiñanak taypittaykarparlapkiukhama
17¡Kunjatʼaqhesiñanaksataykarojjtʼaqhesiyapjjäna, yoqanakaparojjestantempininampitʼaqhesiyatäpkäna ukhajjwaltʼaqhesiyapjjäna!
18UkampisInspiradaRazónukaxchuymaparuxmä chachanch’amapmayt’äna,t’aqhisiñanaktaypinxa,ukat jach’añcharakïna,jichhapachantaykamunasiñan munañanakapjanamuyt’ayañataki
19Paqallquwawanakapantʼunjatätapuñjkchïnsa, kunaymantʼaqhisiyatäpkänaukanaksauñjkchïnjja,uka jachʼataykajjDiosarconfiyasawjupanakartaqechuyma katuyjjäna.
20Jupajjpachpaamuyupanwauñjäna,kunjamtïmä concilioukankʼariarkirinakäpkänaukhama,naturaleza, awktayka,taykamunasiña,wawanakaparusestantepatjjan uñjäna,ukatjupajjtaykajjwawanakapanpävotopat ajlliñäkaspasukhamänwa,maynejjjiwapjjañapataki, maynïristijakañapqhespiyañataki,ukatjaniwpaqallqo yoqanakapanmäjukʼatiempotakejjqhespiyatäñapuñjkänti, janukasti,mäjukʼatiempotakejjjaniwpaqallqo yoqanakapanqhespiyatäñapäkäntiAbrahamancheqpach phuchapa,Diosarajjsarirjanajjsarirïtapamtayäna 21¡Ayt'ijuñtayka,Leyinakaschiqaparuñjiri, yupaychäwisararxatiri,jumapachpanch'axwañanpremio katuqiri!
22¡Jaqinakatsipansajukʼampjachʼachʼamaniwarmi, nuwasirjaqinakatsipansajukʼampchʼamaniaguantañataki!
23KunjamtïNoéchachanArcapasa,UmaJuiciotaypin taqpachjakkiroraqempqʼepinaklayku,jachʼajachʼa thayanakarsaykataskänaukhama,ukhamarakiwjumajjLey phoqeri,taqecheqanjanwalinakantʼaqhesiyata, yoqanakamantʼaqhesiñanakapampejjwalichʼamampi tʼaqhesiyata,Diosaryupaychäwitaknuwasirthayanakjja, walijachʼajachʼatukusawatipjayätawaliki
24Ukhamajjmäwarmitïjilïrjaqëkiukatpaqallqo yoqanakantaykapajjwawanakaparjiwayañkama tʼaqhesiyatuñjasaaguantaspaukhajja,RazónInspirada ukajjpasionesukanakatsipansajukʼampjachʼa apnaqerïñapawasasawsañapa
25Nayastiuñacht'ayaraktwa,janiwchachanakakix t'aqhisiñanakaparatipt'apkiti,janukastimäwarmixwali axsarkañt'aqhisiñanakjisk'acharaki
26Danieljakʼankirleonanakajjjaniwukham qʼañunakäpkänti,Misaelchachanninanakhaskirhornopas janiwsintiqʼañükänti,paqallqoyoqanakapartʼaqhesiyat uñjasajjtaykäñmunañajjnakhantatäjjänwa
27UkampisreligióntuqitirpataRazónukampiwtaykax munañanakapchhaqtayäna,waljaukatchʼamanïkchïnsa. 28Ukawarmitixtaykakïkchïnsa,ajayunjan ch'amanïkaspänaukhaxa,inasjupanakatjachaspäna,inas akhamarschispa.
29‘¡Ay,kimsakutillakisiyätwa,kimsakutitsipans jukʼampllakisiyätwa!¡Paqallqwawanïtwaukatjan wawanïtwa!
30Inamayakiwpaqallqkutiusurïta,tunkaphajjsinakajajj paqallqkutiqʼepiñajajjinamayakiwa,ñuñuñajajj inamayakiwa,ñuñuskirwawanakajastijaniwachuyäkänti 31Wawanakaxa,inamayakiwjumanakatakixwalja t'aqhisiñanakaguantawayta,uywatäpxatamatsajuk'amp ch'amallakinakaguantawayta
32Ay,yuqanakajasti,yaqhipanakaxjanïr jaqichatäsipkänwa,jaqichasirinakaxjaniwwawanïpkänti. Janipuniwwawanakamaruñjkäti,janirakiwachachilanakan sutipampisjawsatäkäti
33¡Aynaya,waljasumawawanwawanïta,viuda ukhamarakt'aqhisiñajanch'usa!¡Janirakiwmäyuqall wawasjiwataximtʼañapatakixutjkaniti!’sasa
34UkampisDiosaraxsartʼirqullantaykaxjaniwkhitirus jachkänti,janirakiwkhitirusjiwañatqhispiñatak achikt'askänti,janirakiwjiwañampïskirjaqinakjam jupanakatjachkänti.ukampisjansaytʼasalmanïkaspaukat yuqanakaparwaljakutisjanjiwirjakañarapankaspa ukhama,jukʼampejjreligionatjiwapjjañapatakiwjupanakar achiktʼasïnaukatachiktʼasïna.
35Tayka,Diosannuwasirireligióntuqitnuwasiri, chuymankipstatwarmi,panpachaniwtiranojaqirux aguantawayta,ukatchachatsipansjuk’ampch’amanïtawa, lurawinakansa,arunakansa
36Chiqpachansa,kunapachatixwawanakamampikatuntat uñjasipkäyätukkhaxa,Eleazarart'aqhisiyatuñjasax sayt'atäsktawa,wawanakamarhebreoarutparlaraktaxa 37‘Wawanakaxa,jach'ach'axwawixwalijach'awa; Jumanakaxmarkasanyatiyañatakijawsatäpxam,nayra awkinakasanLeyiplaykuxtaqichuymch'axwapxam 38Ukachuymankipstatjaqejjyupaychäwilayku tʼaqhesiñanakaguantkänaukhajja,jumanakajjjanwali tʼaqesiñataynachtʼasipjjätaukhajja,waliphenqʼakïspawa 39Amtasipxam,Dioslaykuxakapacharjutapxtaxa, kusisitajakasipxatamata,ukatwaDiosarmanüpxtaxataqi t'aqhisiñanakjupalaykuaguantapxañamataki;Abrahán awkisastijank'akiwIsaacyoqaparsacrificioloqtawayäna, jupastimarkasannayraawkipänwa.Isaacaxawkipan amparapampcuchilloapt'atauñjasaxjaniwjisk'achkänti 40UkacheqaparuñjirDanielchachajja,leonanakar jaqontatäjjänwa,Ananías,Azarias,Misaelchachastinina hornoruwjaqontatäpjjäna,jupanakajjDioslaykuw aguantapjjarakïna 41JumanakaxukhamarakiwDiosarpachpa iyawsäwinïpxtaxa,janllakisipxamti;kunattixjumanakax chiqaparsarnaqañyatisaxllakinakjan saykatapxañamatakixRazoncontrapunïnwa’sasa 42Ukapaqallquwawantaykapaxsapamayni yuqanakaparuwch'amañchäna,Diosankamachip p'akintapxañatsipansa,jiwapxañapataki;Dioslaykujiwir jaqinakaxDiosatakjakasipxi,Abrahamampi,Isaacampi, Jacobampi,taqiawkinakasjakapkiukhama.
8JAQTHAPI
Ukauñt'at"AtletasdelaJusticia"Akachiqanwtukuyi,jan axsart’irsarnaqäwixMacabeosukanPusïrLibrosatawa
1Yaqhepguardianakajjakhamsapjjäna:“Nayraqat katuntatäñampjiwayatäñampïskänaukhajja,jankhitis cuerpoparllamktʼañapatakiwninapatjjarjaqontäna
2Tayka,paqallquyuqamanakamampixtiranojaqin ch'amapp'akintawayta,janwaliamtanakapsainach'usar apt'awayta,iyawsäwinjach'akankañapatmäuñacht'äwi churawayta
3Jumaxwalijach'ajach'atukuñutaruñtataw yuqanakamaruxpilaranakaruñtatutt'ayatäyäta, t'aqhisiñanakanoraqkhathatipaxjaniwkunjamatsa ch'allxtayktamti
4Ukhamasti,q'umaalmatayka,kusisim,Diosan amparapanaguantañsuyt'äwimampi
5Phaxsixjaniwalaxpachanwarawaranaktaypinsayt'kiti, kunjamtïjumaxpaqallqwarawararuñtatyuqall wawanakamarchiqaparuñjañthakipqhant'ayasaxa,Dios nayraqatanjach'añchataJupanakampchikaalaxpachan utt'ayatätawa.
6Abrahanyuqapatwawanïtamaxa
7Ucatsti,kunjamtïmayniartistajjDiosaryupaychañtoqet parlkiukhamarjampintañajjwakiskaspaukhajja,¿janit uñchʼukirinakajjpaqallqoyoqanakantaykaparcheqapar sarnaqañlaykuwaljatʼaqhesiñanakuñjasajj khathattʼasipkaspäna?
8Chiqpachansa,ukaarunaksamarañutaparqillqt'añax wakisïnwa,jutïrmaranakanmarkasanamtañataki AKANXAMÄCHUYMASAcerdotewikiski
UKATMÄWARMIPUNT’ATAMARA
UKATPATQALLKUTANAKAPA
MÄTIRANTOUKSANVIOLENCIAUKATUQITA
HEBREOMARKATUQTʼAYAÑMUNAÑANI JUPANAKAXJAQINAKANDERECHONAPAK CHIQAÑCHAPXIWA
DIOSARUÑTʼAYAÑATAKIUKATAGAYTAÑATAKI JIWAÑATAKIT’AQAÑANAKA
9Chiqpachansa,mäqullannuwasïwiwjupanakan nuwasipxänaUkauruxsumasarnaqañaxaguantañtuqiw jupanakaruñacht'ayäna,wiñayjakañanjantukuskiratipt'añ premiochurarakïna.
10Ucampisnayrïrch'axwäwinstiEleazarsatänwa, paqallquyuqallwawanakantaykapawjuparyanapt'äna, jilatanakaxnuwasipxarakïnwa.
11Jachʼachʼamanijaqejjjupanakanuñisiripänwa, akapachasa,jaqenjakäwipasuñchʼukipjjänwa.
12Cheqaparsarnaqañawatipjiriratipjäna,ukatsti deportistanakaparuwcoronachurarakïna¿Khitischeqpach Leyindeportistanakapatjanwalmuspharpachäna?
13¿Khitinakasjupanakatjanmuspharapkänti?Pachpa tiranoukattaqpachconciliopasaguantapxatapatxwaliaskit uñjapxäna,ukampiwjichhaxpanpachaniDiosantronopan jak’apansayt’asipxiukatbendicionanpachanjakasipxi 14Moisesaxakhamsiwa:‘Taqikhitinakatixqullanäpki ukanakaxamparamankapxiwa’sasa.
15Ukhamasti,ukajaqinakaxDioslaykuqullanäxasax janiwukajachʼañchäwikkatuqapkiti,janukasti jachʼañchäwikatuqapxaraki,jupanaktuqiwuñisirinakax markasaruxjanjukʼampchʼamanïxänti,ukatjachʼa apnaqirixmutuyatäxänwa,markasastiqʼumachatäxänwa,
markasanjuchapatqhispiyasiñjamawtukupxäna;ukatuka askijaqinakanwilapampiukatjiwatapatpampachäwimpiw DiosanProvidenciapaxIsraelmarkarqhispiyäna,nayrax janwaliachikt’atäpxänwa.
16KunapachatïAntíocosatjachʼachʼamanijaqejjwali chʼamanïpjjatapuñjäna,tʼaqhesiñanakanaguantapjjatapsa uñjänaukhajja,pallapallanakaparuwaguantapjjatap uñachtʼayäna;ukatukhamatwajaqinakaparux jach’añchäwimpukhamarakheroísmoukampnuwasiñ pampanukhamarakmuyuntañirnaqäwinakan ch’amanchawayi,ukhamattaqiuñisirinakaparux lunthatawayiukatt’unjawayi
17Israelitanaka,Abrahamanwawanakapatyurirwawanaka, akaLeyist’apxam,taqituqinsachiqaparsarnaqapxam, amuyt’apxamRazónInspiradaukaxmunañanakan apnaqiriwa,ukhamarakllakinakxaruxapnaqiriwa,janiw manqhatpachakiti,janukastianqäxatpacha;ukatuqiwuka jaqinakaxchiqaparsarnaqañlaykutʼaqhisiyatäñar janchinakapkatuyapxäna,janiwjaqinakanjachʼañchatäñak jikxatapkänti,janukastiDiosanherenciakatoqañatakjam uñjatäpxänwa
18Jupanaktoqewmarkajjsumankañjikjjatasi,markasan Leyiparjamwasitatphoqjjasajjuñisirinakapatmarka katuntawayi
19UkatvengasiñaxAntíocojach'ach'amanijaqiruxaka uraqinarknaqawayxi,jiwañanmutuyatäsa
20Jerusalenankirjaqenakarjanjudiöpkisukham jakapjjañapataki,nayraawkinakasancostumbrenakapsa apanukuñatakjanchʼamachaskänaukhajja,Jerusalén markatsarjjasawpersajaqenakarnuwasirsarjjäna
21Akaarunakpaqallquyuqallwawanakantaykapax,aski warmixwawanakapararsüna
22‘Nayajjqʼomatawaqöyätwa,janiwawkijanutapat jitheqtkayätti,Evawarminluratcostillapsauñjaskayätwa.
23Janiwkhitiwasarpampankirsallqjirinakasa,pampan sallqjirinakasajanwalirpuriykitutijanirakiwk’ari, sallqjiriKatarixtawaqutpachq’umakankañap q’añuchkänti;Waynäkasaxchachajampiwjakawayta; ucampisukayoqanakajajjjilïrëjjapjjänaukhajja,awkipajj jiwjjänwa.
24Jupajjkusisitänwa;kunattixwawanakampbendicit jakäwinjakasïna,ukatjanipuniwjupanakanchhaqhatapax kunjallakisiñasyatkänti.
25JupajjnanakampchikäskänaukhawLeyimpi, profetanakampiyatichapjjsmaCainchachanjiwayatAbel chachatsa,nakt'ayatwaxt'atIsaacampi,carcelanjist'antat Joséchachatliyt'arakistu
26JupajjFineassacerdotetparltʼapjjetäna,jupastinina taypinwaAnanias,Azarias,Misaelsatqʼochunak yatichapjjsma
27Ukatstileonanakanp'iyapanDanielarjach'añcharakïna, bendicirakïnwa.JupastiIsaíaschachanarunakapwa amtayapxtam:
28“Jïsa,ninataypitpasasksta,ninaxjaniwkunajan walt'aykätamti”sasa
29SalmoqillqirDavidanarunakapqʼuchtʼistu:“Aski jaqinakantʼaqhisiñanakapaxwaljawa”sasa.
30JupajjSalomonansäwiparstʼawayistu:“Jupajjtaqe munañapluririnakatakejjjakañqoqawa”sasa
31JupastiEzequielchachanarunakapchiqaparuwsäna: “¿Akawañachʼakhanakaxjakaskaniti?”Moisesax yatichkänaukaqʼuchuxjaniwarmaskänti,ukaqʼuchunxa
akhamsiwa:“Jiwayañmunta,jaktayarakïma,akaw jakañamaxa,urumanbendicionamarakiwa”sasa.
32Ah,qhuruuruwutjäna,ukampisjaniwqhuru kankañäkänti,kunapachatixgriegonakanqhurutiranopax barbarobraseronakaparninarnakhantäna,ukatpasiones t’amt’atapampixcatapultaruwpuriyänaukatwasitat t’aqhisiyataparuxAbrahamanphuchapanpaqallqyuqall wawanakaparuxjuykhuptayäna,ukatnayranakap ch’uqt’ayäna,ukatlakanakapkhuchhuqäna,ukatwalja kastat’aqhisiñanakampiwjiwayänat’aqhisiña
33UkalaykuwDiosantaripäwipaxmaldecitjanwali jaqiruxarknaqäna,arknaqaniwa
34UcampisAbrahamanwawanakapasti,atipjirtaykapamp chikawnayraawkinakapanjak'apartantacht'asipxi,Diosat q'uma,janjiwiralmanakkatuqasa,wiñayatak jach'añchatäpan.