Dagkrant 7/09/2013

zaterdag 7 september 2013

DAG KRANT

www.theaterfestival.be

Š Phile Deprez

Vandaag staat Bert Luppes op Het Theaterfestival met Platonov, waarin hij geregisseerd werd door Luk Perceval. Gisteren ging hij nog in première met de NTGent-productie Vals waarvoor Johan Simons de regie deed. Drukke tijden voor Bert Luppes dus, die met Platonov zijn debuut maakte in het ensemble van NTGent.

Hoe verliep het repetitieproces van Platonov?

Bert Luppes: “Het was een erg aangenaam repetitieproces.

Platonov is een echte ensemble-voorstelling geworden. Je moet het met z’n allen doen en samen een gebalde energie vinden. De eerste twee weken kregen we een workshop van de Amerikaanse choreograaf Ted Stoffer. Het was goed om in het begin zo fysiek met elkaar bezig te zijn, dat schept een band en creëert een vrijheid tussen de acteurs. Ik denk dat zowel de workshop van Ted als de yogalessen van regisseur Luk Perceval ervoor gezorgd hebben dat we een gezamenlijke concentratie en intensiteit proberen te vinden op het podium.”

Was het nieuw voor u om zo te werken?

“Ik vind het mooi als acteurs zich bewust zijn van hun fysieke uitstraling op het toneel. Ook bij Vals werk ik met dat fysieke bewustzijn.”

Je hebt al vaak met Johan Simons gewerkt. Was het een grote aanpassing om geregisseerd te worden door Luk Perceval?

“Ik vond het fantastisch. Zowel Luk als ik hebben Platonov al eens eerder gemaakt. We gaan beiden voor de tweede keer aan de slag met Platonov, op onze eigen manier, en dat schept een band.

Bovendien, als iemand een goed regisseur is, gaat het ogenschijnlijk vanzelf. Dan is er een soort van vanzelfsprekendheid.”

Dezelfde taal spreken met de regisseur, kan dat discussies vermijden?

“Ik ben een acteur die meer luistert dan verwoordt. Ik discussieer veel meer met mezelf, in mijn hoofd. Ik stel de regisseur wel veel vragen. Ik ga niet snel zeggen dat iets niet past bij mijn karakter, want ik vind dat veel mogelijk is. Die openheid wil ik hebben en laten zien.”

Is het die openheid die Luk Perceval en Johan Simons goede regisseurs maakt?

“Inderdaad, ze geven een vrijheid aan de acteurs waar ik goed mee overweg kan.”

Interpreteren beide regisseurs die openheid anders? Luk Perceval staat gekend meer fysiek te werken.

“Johan Simons werkt ook heel fysiek. Weinigen weten dit, maar Johan is naast regisseur ook danser van opleiding. Ik heb Johan altijd ervaren als iemand die als een beeldhouwer beitelt aan zijn acteurs. Hij bikkelt echt op je. Bij Luk, daarentegen, beginnen we elke repetitie met anderhalf uur pijnloze yoga. Dat geeft een totaal andere energie.”

2

Pijnloze yoga? Doet het bij Johan Simons dan pijn?

“Soms wel, maar het is geen destructieve pijn. Johan werkt confronterend, zowel voor zijn acteurs als voor een publiek. Ook Luk werkt confronterend hoor, maar beiden hebben ze hun eigen manier. Ze zijn allebei gericht op wat jij als acteur aanbrengt.”

Is de thematiek van Platonov voor jou hetzelfde gebleven doorheen de jaren?

“De eerste keer dat ik het personage Platonov speelde, was ik eenentwintig jaar jonger en had ik de leeftijd waarop Tsjechov Platonov bedoeld had. Toen heb ik Platonov geïnterpreteerd als de speelse Don Juan. De andere personages verwachten dat Platonov hen uit hun winterslaap haalt en de zomer inleidt. Het was veel speelser. Die speelse energie zit er nu niet meer in. Al heb ik nog steeds heel veel energie hoor, maar die heeft nu een andere vorm.

Zoals de vorige Platonov dansend en struikelend het podium opsprong, begint de voorstelling nu met een poging tot zelfmoord.”

Wat zegt het over jou en de evolutie die je als persoon en als acteur hebt door gemaakt de voorbije 20 jaar?

“Het is niet dat ik op het punt sta om zelfmoord te plegen natuurlijk (lacht). Zo letterlijk is het niet. Ik weet mijn energie nu op een andere manier in te zetten. De situatie bij deze Platonov is dat de mensen reeds verstild zijn en er weinig perspectief is.

Platonov zelf heeft er ook geen zin meer in. Alles is veel introverter, waardoor het niet alleen veel intenser maar ook verdrietiger wordt. Ik merk aan mijn evolutie als acteur en mijn kijk op acteren dat ik meer introvert ben geworden. Zeker in de voorstelling Vals valt dat op. Ik beperk mezelf. In plaats van de scène op te zoeken, gebruik ik een deuropening als mijn speelkader. Die beperking van mijn speelvrijheid zorgt ervoor dat ik zoek ga naar een meer intensere vorm van belevenis. Het acteren is er niet makkelijker op geworden. Ondanks mijn jaren ervaring kost het me ontzettend veel moeite.”

Werkt die beperking van vrijheid confronterend?

“We leven in een maatschappij waar alles mogelijk is. Je wil alles kunnen kopen en vanalles kunnen doen. Dat brengt met zich mee dat je vaak maar doet, en maar doorgaat. Een beperking kan ervoor zorgen dat je over jezelf nadenkt. Omdat je je gewoonweg niet kan overgeven aan een willekeur. Het is die confrontatie die ik nodig heb. Ik geef mezelf wel de vrijheid om wat ik gisteren vond, vandaag niet te vinden. Inconsequentheid, daar kan ik goed mee overweg. Dingen zijn niet altijd zoals ze zijn.”

Het is niet allemaal zwart-wit.

“Ik heb ooit een stuk gespeeld, gebaseerd op interviews met kinderen. Mijn tekst kwam van een jongetje die zei: ‘Weet je wat je nooit kan zeggen? Zo is het leven. Dat kan je echt nooooooooooit zeggen!’ Ik vind dat daar zoveel in zit. Je wordt tijdens je leven vaak geconfronteerd met dingen waarvan je nooit gedacht had dat ze je kunnen overkomen.”

Ze zeggen wel eens dat je als acteur je personage graag moet zien.

Ziet u Platonov graag?

“Ik zie hem heel graag (lacht)! Maar ik zie het anders. Ik vind dat ik mijn personage altijd moet kunnen ‘verdedigen’. Ook al is het een misdadiger of een klootzak.”

Ziet u Platonov als een klootzak?

“Ik zie hem eerder als een eenzaam iemand.

Hij houdt ontzettend veel van mensen, niet enkel van vrouwen. Het gaat er om hoe mensen met elkaar omgaan, ook al gebeuren er dingen die pijn doen. Daar heb je die pijn weer (lacht). Iemand die je de waarheid zegt, dat is niet destructief.”

Spreekt Platonov voor u de waarheid, meer dan de andere personages?

“Ja, ik denk het wel. Als ik dit zeg, ben ik mijn personage aan het verdedigen. Hij is veel meer open en confronterend. Hij zegt waar het op staat.”

Hij probeert zijn pijn met liefde een invulling te geven. Denk je dat dit kan werken?

“Ja, absoluut. Maar liefde is zoiets abstract.

Hoe ziet liefde eruit? Wat voor de een liefde is, is voor de ander een beperking van vrijheid. Hoeveel mensen worden er niet onder de vorm van liefde compleet ingesnoerd?”

Welk effect heeft liefde op u? (lange stilte) “Ho, dat is echt moeilijk om te benoemen. Liefde geeft voor mij zin aan het leven, zin om te overleven, om door te gaan.”

Is Platonov een liefdesverhaal?

“Ja, maar veel verhalen zijn uiteindelijk liefdesverhalen. Vals gaat ook over liefde, maar over zusterliefde dan. Platonov wordt wel ook eens een Don Juan genoemd. Maar zo speel ik hem nu niet. De Platonov nu is bewuster dan die uit ’92.”

Wat is de noodzaak van deze voorstelling?

“Onze Platonov is een nieuwe kijk op een oud stuk. Het wordt gespeeld door fantastische acteurs. Doordat we met verstilling werken, is het niet dicht geplamuurd. Er is ruimte om er associaties aan te geven. In de voorstelling gebruiken we primaire theatrale elementen die echt de zaal intrekken.

Dat is de kracht van theater: je ziet iets wat ademt, leeft, huilt, stinkt en zweet. Ik hou zelf ook erg van die intensiteit.”

De terugkomst van Johan Simons als artistiek leider van NTGent heeft heel wat stof doen opwaaien. Sommigen hadden toch liever een jonger persoon gezien.

“Maar men mag niet vergeten dat er bij Johan steeds ruimte is voor de energie van jonge mensen. Johan is iemand die zich moet kunnen spiegelen aan jonge mensen. Hij geeft jonge makers steeds

© Phile Deprez

de kans hun ding te doen, zoals destijds bij Wunderbaum. Zijn komst zal ervoor zorgen dat jong talent opnieuw een kans krijgt.”

De laatste tijd krijgen grote theaterhuizen wat kritiek. Er wordt hen soms een gebrek aan initiatief en durf verweten.

“Ik vind die kritiek wel terecht. Ik spreek me niet uit over België, maar in Nederland neigen we naar het populisme, een trend die al enkele jaren bezig is. Iedereen moet

tegenwoordig alles kunnen begrijpen. Ooit vroeg ik tijdens een voorgesprek aan de mensen of ze angst hadden het stuk niet te begrijpen. Velen bevestigden dit en dat vind ik doodzonde. Voor mij hoeft het niet, ik speel geen toneel opdat jij het zou kunnen begrijpen. Ik hoop dat je geëmotioneerd raakt, en dit meeneemt naar huis, en er vooral van geniet.”

Anne Declercq

Studio Orka zou Studio Orka niet zijn zonder de waaier aan technische hoogstandjes die in elke voorstelling opduiken. Ook Duikvlucht is een waar huzarenstukje. De verantwoordelijken: een bonte ploeg knutselaars met een hart voor theater, die bij iedere Orka-productie weer nieuwe grenzen probeert te verleggen. De dagkrant slaagde erin de volledige technische ploeg te strikken voor een interview.

De voorstellingen van Studio Orka staan bekend om hun spectaculaire technische verwezenlij­ kingen. Welke technische bagage verwachten jullie van iemand die ervan droomt jullie team te vervoegen?

“We moeten van alle markten thuis zijn.

In bijna elke voorstelling zit wel iets met pneumatiek. We werken en spelen heel veel met luchtdruk. Onze technische ploeg bestaat uit mensen met een heel diverse achtergrond: van productontwikkeling en beeldhouwen, over theatertechniek en boomverzorger.”

4

De installaties die jullie bouwen lijken niet altijd zonder gevaar. Hoe streng zijn jullie qua veiligheidsvoorschriften?

“Er zijn natuurlijk veiligheidsvoorschriften, maar we durven creatief zijn (algemeen gelach). Soms werken we met elektriciteit op een plaats vlakbij een grote hoeveelheid water. Over zo’n dingen moet je natuurlijk grondig nadenken. Er moet een speciale aarding aanwezig zijn voor het geval er toch iets in het water zou vallen. Alles moet dan onmiddellijk afspringen. Ons veiligheidssysteem lijkt dan op wat je in je badkamer hebt.”

“Bij Duikvlucht zijn er een soort van wandelbruggen waar de acteurs over lopen. Die moeten behoorlijk stevig zijn en dat testen we dan ook uit. Hoewel zo’n test in het atelier niet altijd betrouwbaar is. We nemen soms wel risico’s. Veel van ons werk is gebaseerd op een proces van trial and error.”

Op basis waarvan bouwen jullie dingen?

Krijgen jullie voor elke voorstelling een script toege­schoven?

“Nee, helemaal niet. Eigenlijk weten we wanneer we het decor beginnen creëren nog niet goed waar het verhaal naartoe gaat. De voorstelling is echt een samenwerking, zowel wij als de artistieke ploeg brengen evenveel bij tot het verhaal. Tijdens

het maakproces gebeurt dat heel organisch.

Soms geven wij de acteurs iets waardoor ze hun verhaal op de techniek afstemmen, op andere momenten horen wij iets van het verhaal waardoor we inspiratie krijgen voor nieuwe dingen. Hoe sneller wij klaar zijn met het decor, hoe beter voor de acteurs eigenlijk. Dan kunnen ze het verhaal er nog aan aanpassen. Vaak is het ook omgekeerd: dat wij dingen maken die uiteindelijk niet gebruikt worden tijdens de voorstelling. We moeten opletten dat het ook niet te veel techniek wordt. We mogen ons amuseren met onze opstellingen, maar daar mag het niet eindigen. Er moet in gespeeld kunnen worden. En soms botst het, ja. Maar in ieder huwelijk moet het soms eens botsen toch? (gelach).”

Wat is het argument om iets niet te gebruiken?

“Als het niet in het verhaal past. Of omdat de acteurs het niet gespeeld krijgen. Bij Jacobsneus bijvoorbeeld hadden we van een strijkplank een surfplank gemaakt.

Uiteindelijk bleek het te moeilijk voor de actrice om het ding ook echt te gebruiken en dan gaat dat idee verloren. Wel jammer, want je hebt er dan al een heleboel tijd in gestoken. Soms ontstaat er dan zelfs een soort kettingreactie: omdat een idee onbruikbaar werd, past een ander ook

© Phile Deprez

niet meer, enz. Eigenlijk moet je als acteur bij Studio Orka soms ook wat technisch onderlegd zijn.”

“Soms evolueert het verhaal gewoon in totaal iets anders. Bijvoorbeeld bij Mister More, Lady Less, waar het oorspronkelijk idee was om een nieuwe levensvorm te bouwen. Een soort van huis waarin je op een nieuwe manier zou functioneren.

Het heeft alle vormen aangenomen. En dan wordt het plots een securitymodule.

Zeker bij die voorstelling hebben we veel bochten genomen voor het eindresultaat er was.”

Studio Orka, hoe komt een mens er eigenlijk op om zijn theatergezelschap zo te noemen? Al is theatergezelschap niet echt het juiste woord. Studio Orka bestaat sinds 2010 officieel uit twee delen. Met Studio Orka BVBA werken ze in opdracht van allerlei organisaties aan creatieve vormgeving of bijzondere tentoonstellingen. Studio Orka vzw maakt locatievoorstellingen.

Zorgt de techniek ook voor een bepaalde esthetiek?

“Je maakt dingen in de hoop dat ze een beeld opleveren in de voorstelling, al weet je niet altijd juist wat. De rails in Jacobsneus bijvoorbeeld, daarvan weet je meteen dat het voor sterke beelden zal zorgen.”

Plannen jullie nog speciale dingen in de toekomst?

“Volgend jaar bestaat Studio Orka tien jaar.

Het zou kunnen dat we dan wel iets gaan doen met al onze installaties. In het atelier staan er nog een heleboel dingen die nooit in een voorstelling gebruikt werden, het zou wel interessant kunnen zijn om die ook eens te tonen.”

Martine Decroos en Philippe Van de Velde geven ons meer uitleg over de naam Studio Orka: “Eigenlijk wilden we ons eerst Studio Gagarin noemen, naar de Russische astronaut Joeri Gagarin, de eerste mens in de ruimte. Maar blijkbaar was Gagarin Studio al geregistreerd. Op een tentoonstelling stootten we op een foto van een arm met een tatoeage van een orka op.

Orka’s zijn mooie dieren die bovendien heel krachtig zijn.”

Karolien Byttebier Stefan Moens © Phile Deprez

5

Op 22 september 2011 stierf auteur, columnist, theatermens, en ex-coördinator van Het Theater­ festival Roel Verniers op 37-jarige leeftijd aan kanker.

Als inspirerende figuur gaf hij velen de moed hun dromen te realiseren. Daarom bedacht Het Theater­ festival de Roel Verniers Prijs, die dit jaar voor de tweede maal wordt uitgereikt aan een jonge theatermaker uit Circuit X. Wij vroegen aan Cees Vossen, jurylid voor de Roel Verniers Prijs, welke jonge theatermaker met de prijs mocht gaan lopen.

Cees Vossen: “Over enkele dagen zal het exact twee jaar geleden zijn dat Roel Verniers overleed. Hij was een heel uitzonderlijke en erg gedreven man. Roel was iemand die zelf ook risico’s nam en zijn nek uitstak, ook voor jonge makers. Daarom is het echt mooi dat de Roel Verniers Prijs aan Circuit X gekoppeld is. Het is fijn om op die manier een plateau te bieden aan jonge makers. Het is natuurlijk de hoop dat die jonge makers na Circuit X verder gelanceerd worden.”

Waar is de jury van de Roel Verniers Prijs naar op zoek?

“Het is belangrijk om te benadrukken dat de voorstellingen die in

Circuit X staan, geselecteerd zijn. Dit wil zeggen dat de makers ervan al zijn uitgeroepen tot de meest talentvolle jonge makers van dit seizoen. Met de Roel Verniers Prijs willen we één van die makers toch een extra duwtje in de rug geven. Voor de prijs zoeken we naar die ene voorstelling die er het meest uitspringt. Om die voorstelling aan te duiden, laten we ons ook leiden door de persoonlijkheid van Roel. De jury is namelijk redelijke organisch ontstaan en bestaat voornamelijk uit mensen die dicht bij Roel stonden. We proberen eigenschappen van Roel terug te vinden in een voorstelling. Het gaat om een combinatie van persoonlijkheid en authenticiteit. Voorstellingen die met veel durf gemaakt zijn en vanuit het hart spreken.”

Welke theatermaker mag de Roel Verniersprijs in ontvangst nemen?

“We kozen voor Suzanne Grotenhuis met de voorstelling Zwarte Woud Forever.De manier waarop ze de productie heeft gemaakt, is erg bijzonder. Suzanne heeft geen theaterhuis dat haar werk produceert, geen omkadering en geen subsidies. Ze moest dus veel opbrengen om haar eerste voorstelling uit de grond te stampen.

Daarnaast vinden we Zwarte Woud Forever ook een erg sprankelende voorstelling. De manier waarop ze het publiek benadert, is heel mooi. Ze deelt heel open en onbevangen haar verhaal met het publiek.”

Anne Declercq

© Alexander Daems

6

© Jasper Léonard

7

De Turkse Nederlander Sadettin Kirumuziüz is geen onbekende op Het Theaterfestival. In 2011 bracht hij met De Vader, de Zoon en het Heilige Feest een indringend portret van zijn vader met wie een pelgrimstocht naar Mekka maakte. Nadat hij ook het leven van zijn moeder en zijn oudere broer theatraliseerde, is het nu de beurt aan zijn jongere zus.

Met een Turkse bruiloft, sluit Sadettin Kirmiziyüz in Somedaymy­­ princewill.com het vierluik over zijn familie af.

Hoe autobiografisch of biografisch is je werk?

Sadettin Kirmiziyüz: “Somedaymy­prince­ will.com is volledig biografisch: de verhalen over mijn kleine zusje zijn voor 99% uit haar mond opgetekend. Mijn zus had de andere voorstellingen over mijn familieleden gezien. Ze wist dus hoe ik te werk ging en wat precies de bedoeling was van de voorstelling die ik over haar wilde maken.”

Je zei ergens in een interview dat je zus heel veel in haar leven heeft gemist. Wat bedoel je daarmee?

“Mocht mijn zus een man geweest zijn, dan had ze veel meer mogelijkheden gehad. Of om het anders te stellen : mocht ik een vrouw zijn geweest, dan werd ik nu niet door jullie geïnterviewd. Je mag niet vergeten dat ik uit een redelijk conservatieve, traditionele familie kom. Mijn generatie heeft heel wat paden moeten effenen: voor het eerst op kamers wonen, kiezen voor een alternatieve wereld, etcetera. Mijn zus was het enige meisje van de familie en is opgegroeid in een heel beschermd milieu.

We woonden in het dorpje Zutphen, waar iedereen in de Turkse gemeenschap elkaar kende. De eer van de familie is erg belangrijk: als er iets gebeurt met het meisje, dan worden de ouders daar rechtstreeks voor verantwoordelijk gesteld. De jongens van de familie mochten ravotten, op stap gaan en onnozel doen, maar voor een meisje is zo’n gedrag ondenkbaar.”

Verklaart dit ook waarom je zus tenslotte met een Turk is getrouwd en in Istanbul terecht is gekomen?

“Ja, de wereld waarin ze is opgegroeid verklaart dat deels. In Zutphen werd alles heel strikt gecontroleerd. Ze is getrouwd met een jongen die Ozgül heet, wat vrijheid betekent. Mijn zusje is daarna een hoofddoek beginnen te dragen, wat voor

8

ons toch een symbool van onderdrukking is. Maar zij gebruikt dat symbool juist om aan die onderdrukking te ontsnappen.”

Critici vergelijken jouw biografische theaterstukken graag met het werk van Ilay den Boer, een joodse Nederlander die ook voorstelling maakt over zijn familieleden en afgelopen seizoen een joods trouwfeest ensceneerde. Hoe verhoudt jouw werk zich tot dat van Ilay?

“Die vergelijking wordt vaak gemaakt, maar ik moet eerlijk bekennen dat ik, ondanks het feit dat ik hem persoonlijk ken, zijn voorstellingen nog niet heb gezien. Ik vind het wel mooi dat migrantenzonen voorstellingen maken over identiteit.”

In Somedaymyprincewill.com vervullen The Sadists een belangrijke rol.

“The Sadists is een groepje van drie musici-acteurs. Ze komen allen uit de Toneelacademie Maastricht waar ik ook heb gestudeerd. Ik wilde al heel lang met hen samenwerken. Zij zijn het bandje dat speelt op de bruiloft in de voorstelling, maar ze fungeren ook als koor, vertellers en verschillende personages.”

Je gebruikt in je voorstelling ook klassieke literatuur.

“Somedaymyprincewill.com is bewust heel eclectisch. De voorstelling is gemaakt door leeftijdsgenoten die allen rond de dertig jaar oud zijn. We zijn dus opgegroeid met dezelfde toneelklassiekers, maar ook met dezelfde populaire cultuur. Daarom zitten er verwijzingen naar Stars Wars en naar de Ninja Turtles in de voorstelling, maar ook naar de Ilias van Homeros. We maken van die verschillende elementen een echte potpourri. Het is enderzijds een heel grappige voorstelling geworden, maar er is ook plaats voor een traan. Somedaymyprincewill. com put uit de oerbron van het echte leven, dat schoon en meeslepend is.”

Je maakt je voorstellingen samen met een regisseur. Heb je er nooit aangedacht om alleen te werken?

“Ik heb altijd een regisseur of tenminste met een eindregisseur gewerkt. Ik heb een klankbord nodig. Daarom werk ik altijd samen met een team bestaande uit een dramaturg, een scenograaf, een lichtontwerper en een costumier. Ik ben niet het type om in mijn eentje alles zelf te bedenken. Dat zou ik voor mezelf een vorm van navelstaarderij vinden, waarmee ik geen oordeel vel over andere makers die wel op deze manier werken.”

Je hebt blijkbaar plannen om het hele vierluik – de voorstellingen over je vader, moeder, broer en zus – te hernemen?

“Dat klopt. Maar waar en wanneer, dat staat nog niet vast. Ik ben ondertussen al begonnen aan het nieuwe drieluik Hollandse Luchten, waarin het centrale thema het samenleven zal zijn. Hierin stel ik me de vraag waarom de mensen in Nederland tegenwoordig zo boos zijn.”

De titel Somedaymyprincewill.com verwijst enerzijds naar je zus die gaat trouwen, maar wil je door de woordspeling ook iets vertellen over onze internetcultuur?

“De titel komt uit het gelijknamige Disneyliedje van Miles Davis, maar de ‘.com’ verwijst inderdaad naar het belang van internetconnecties. Mijn zus heeft haar vriendje leren kennen via het ondertussen ter ziele gegane MSN-netwerk. En de keuze om een hoofddoek te dragen, maakte ze na een gesprek met een tot de islam bekeerde imam op de website maroc. nl. Dit zijn slechts twee voorbeelden die het belang van die digitale wereld voor onze generatie aantoont. Maar tegelijkertijd speelt ook toeval een belangrijke rol in hoe deze voorstelling tot stand kwam: veel is gewoon het resultaat van serendipiteit, de zogenaamde ‘ongezochte vondst’.”

Hoe reageren Turkse Nederlanders op je voorstellingen?

“Multicultureel theater bestaat natuurlijk al lang, maar ik maak voorstellingen die niet vertrekken vanuit de gedachte : ‘Ik ben een allochtoon en dat is hartstikke moeilijk’.

Ook al kom ik uit een migrantenfamilie, ik ben geboren en getogen in Nederland. Ik probeer er op een frisse manier naar te kijken, zonder erover te zaniken. Maar laten

we wel wezen: de Turkse migrantenjongeren stromen de theaterzalen toch niet massaal binnen om naar mijn voorstelling te komen kijken. Het blijf toch links gesubsidieerd theater en voor heel wat jongeren in Nederland met een Turkse achtergrond blijft de drempel om te komen kijken jammer genoeg veel te hoog. Maar ze herkennen zich wel in heel wat situaties. De voorstelling werkt ook in de omgekeerde richting: de blanke, meer reguliere theaterbezoeker leert nu de Marokkaanse of Turkse meisjes die achteraan in de bus wat verlegen staan te giechelen, beter kennen.Het publiek krijgt dankzij mijn voorstellingen een betere inkijk in hun leefwereld.”

Sadettin Kirmiziyüz: “De naam Trouble Man die ik voor mijn stichting koos, haalde ik uit een song die Marvin Gay voor de gelijknamige film maakte. Ook al stelt de film niet zoveel voor, het is wel een leuk nummer. Ik vind Trouble Man vooral ook een stoere naam. Het zou de naam van een superheld kunnen zijn, maar anderzijds geeft de naam ook heel goed weer waar ik in mijn voorstellingen zoal mee bezig ben: met troubles, problemen en hete hangijzers.

Als je de naam op z’n Nederlands uitspreekt, dan betekent het ook ‘troebel’ in de zin van onhelder of vaag. In de twee werelden waarin ik sta, namelijk die van Nederlandse jongen uit Zutphen en die van Turkse migrantenzoon, is het een troebele staat van zijn.”

Vlakbij de stad, tussen water en groen, sprankelt binnenkort een nieuwe buurt.

In Vilvoorde, op de locatie van de voorstelling Duikvlucht van Studio Orka & Theater Antigone

Stefan Moens & Filip Tielens

© Saris & den Engelsman

9

Alle grote tradities kenden ooit een eerste editie. Deze avond geeft Het Theaterfestival een aanzet voor zo’n nieuwe vaste waarde: het Theaterbal. Enkele uren voor het startschot licht Ben Mouling van Radio Modern een tipje van de sluier op. Genodigden, spits uw oren: laat nog snel een snor groeien of strijk je cocktaildress, want retro is vanavond het sleutelwoord.

Het idee om een bal te organiseren kwam volgens festivalcoördinator Els De Bodt van podiummonument Josse De Pauw. Els: “Tijdens de State of the union zitten vooral artistiek of zakelijk leiders in de zaal. We misten een informeel ontmoetingsmoment waar ook acteurs op af zouden komen.”

Zo gezegd, zo gedaan: 750 uitnodigingen gingen de post op en het hipste feestagentschap van het moment kreeg de opdracht om zich helemaal te laten gaan.

Viel het mee om in hartje Brussel een locatie te vinden die aansluit bij jullie retro-noden?

Ben Mouling van Radio Modern: “Ons concept heeft een bijzondere zaal nodig, het werkt niet in een kale black box. Al was het niet evident om een locatie te vinden, het is toch gelukt. De zaal is een ballroomzaal uit de jaren dertig met een exotische toets en een indrukwekkende zwart-witte tegelvloer. Een aantal jaar geleden werd het gebouw nog van de sloophamer gered.

Men wilde er een garage van maken.”

“We zijn natuurlijk supercontent dat we dat we hiervoor gevraagd werden. Ik hoop stiekem dat het echt een jaarlijkse traditie wordt, een beetje zoals bij het Boekenbal, maar dan toffer.”

Karolien Byttebier

Wat mogen de genodigden vanavond verwachten?

“De sfeer wordt gezet tijdens de welcome service met onze Retromettes. Trek je mooiste outfit aan, want hier kan je ook op de foto. Host Sep leidt de avond en geeft een dansinitiatie. In de History of Swing neemt hij het publiek ook mee in een supersnelle tijdsmachine. Niet dat de danspasjes te technisch zullen worden. Het is vooral een ideale ijsbreker. We hebben ook een beautyboudoir: ik heb al regelmatig gezien dat er daar van een minder schoon madam een echte vamp werd gemaakt.

Muzikaal reserveren we ook enkele mooie namen: Miss D, DJ’s Wolf&Disaster, Along comes Mary, …”

Hoe voelt het om deze eerste editie in goede banen te mogen leiden?

Radio Modern in De Roma © Jasper Léonard

Cees Vossen heeft veel theater gezien het afgelopen seizoen. Samen met juryvoorzitter Jan Hautekiet, theaterrecensenten Robbert van Heuven en Evelyne Coussens, en actrice Natali Broods vormde hij de jury van Het Theaterfestival 2013.

Daarnaast zit hij ook in de jury van de Roel Verniers Prijs, waarover je op pagina 6 meer kan lezen.

Zijn er grote discrepanties tussen de selectie van het Theaterfestival en die van Circuit X? “Er zijn geen frappante verschillen volgens mij. Misschien bezitten de voorstellingen van Circuit X een grotere frisheid, omdat de makers nog deels op zoek zijn naar wat ze willen vertellen en hoe ze dat willen doen. De zoektocht is nog steeds voelbaar, dat is ook belangrijk.”

10

Hoe is het jaar als jurylid van Het Theaterfestival verlopen?

“Het was een bijzonder jaar. Ik vond het echt fijn en ben blij dat ik de kans gekregen heb om in de jury te zetelen. Ik ben het wel gewoon om veel theater te zien, maar zo’n breed aanbod en zoveel voorstellingen, dat was toch nieuw voor mij. Het vraagt een behoorlijke inspanning. Het leuke is dat je een breed aanbod voorgeschoteld krijgt.

Je gaat niet enkel naar voorstellingen die passen bij je functie of bij je persoonlijke voorkeur, waardoor je een idee van het hele podiumkunstenveld krijgt. Het voorbije seizoen was heel sterk in de breedte en ik denk dat de selectie hier ook een goede weerspiegeling van is.”

Heb je onder een overdosis theater geleden?

“Tijdens de periode zelf niet, nee. De afkeer kwam pas erna (lacht). Eens die druk wegviel en de verplichting van ‘moeten gaan kijken’ er niet meer was, had ik ook even geen behoefte meer om naar theater te gaan.”

Hebben jullie harde noten moeten kraken?

“De jury was een erg aangename groep.

We apprecieerden elkaar echt, waardoor we tijdens discussies erg ver konden gaan. Door te discussiëren, zie je plots de waarde van dingen in die je in eerste instantie niet waren opgevallen. Je wordt

je plots bewust van een eigen blinde plek.”

Zou je het opnieuw doen? (denk diep na) “Ik denk het wel. Maar ik zou het niet meteen opnieuw doen. Laten we eerst even een pauze inlassen (lacht).”

Je bent voor lange tijd programmator van CC Berchem geweest. Kijk je anders naar theater als programmator dan als jurylid?

“Als programmator kijk je meer naar wat past bij het huis dat je vertegenwoordigt.

Als jurylid heb je een veel bredere kijk nodig, want je wil een weerspiegeling van het theaterveld geven. Je denkt zo ook op een andere manier aan het publiek.”

Kunt u uit de selectie van Het Theaterfestival een favoriete voorstelling kiezen?

“Nee, niet echt. Dat komt door die manier van kijken. Achteraf denken en discussiëren we heel lang over een voorstelling.

Daardoor begin je elke geselecteerde voorstelling echt te appreciëren. Toestand van Tristero vond ik een heel moedige voorstelling. Pleinvrees van Lotte Van den Berg vond ik een erg gelaagde voorstelling.

Bij Pleinvrees heft het theater zichzelf op, lijkt me.”

Anne Declercq

Twee maanden geleden werden negen jongeren uitgenodigd om zich minstens voor de duur van Het Theaterfestival fataal aangetrokken te voelen tot één van de geselecteerde voorstellingen. Het doel van hun missie is onbekend. Voor de één eindigt het in een ontmoeting. Voor de ander in een vers voetspoor. Volg alles op blog.fabuleus.be.

© Phile Deprez

© Luk Perceval

Er zijn verschillende soorten liefde, net zoals er verschillende soorten landschappen bestaan. Misja Platonov vertoeft in de tussenruimte. In een soort wachtkamer met het idee dat verandering en vooruitgang na enige zittijd mogelijk is. Op het ogenblik van zijn leven waar wij als toeschouwers binnendringen, houdt hij zich vast aan zijn spookstation. Hij balanceert met zijn zware regenlaarzen op het treinspoor dat de levensfases van de liefdes in zijn leven en daarbij ook zijn eigen groeiproces weerspiegelt. Persoonlijk heb ik deze voorstelling meermaals gelinkt aan een aantal beelden van kunstenaars die voor mij naadloos aansluiten op de sfeer en inhoud van Platonov. Hier zou ik graag de nadruk willen leggen op de enscenering van de voorstelling zelf.

Platonov bewandelt tijdens het lentefeest van Anna Petrovna opnieuw zijn eigen levensoverzicht in een notendop. De platonische liefde, de liefde die nooit kan gerealiseerd worden, de plek waar de liefde uiteindelijk aanleiding geeft tot een nest, de onsterfelijke liefde die zeker nooit over gaat maar echter ook wel weer zal uitdoven.

In een bar winters landschap van het Russische platteland probeert iedere

bewoner zijn eenzaamheid en het isolement op te vullen met die illusies. In het geval van Platonov zijn deze zodanig aangedikt met teleurstellingen dat hij een glazen stolp over zich draagt die de intensiteit van deze gedachten nog meer op elkaar doet plakken waardoor de boel uiteindelijk ontploft. Jarenlang werd hij immers verliefd op de illusie van zijn eigen verwachtingspatroon over hem als levend wezen, de liefdes, en het leven zelf.

Gedoemd om op teleurstellingen uit te komen, staan tien koppen te wachten op een trein die ze nooit zullen nemen. En deze mensen zijn stuk voor stuk die puzzelstukjes die deel uitmaken van de gefrustreerde dorpsleraar. Zij vormen één groot ademend berglandschap. Hun limieten aftastend staan zij letterlijk en figuurlijk zwaar gezoold in de grond geplant. Tussen deze hoogten weet Platonov geen pad te vinden dat hem naar een rustpunt zal brengen. Als een dolle schutter jaagt hij alle onbereikbare levensidealen na.

Op die manier lijkt hij het grote kind dat er niet in slaagt om vader te zijn voor zijn eigen zoon en het kind in zichzelf. Het groot worden is hem misgroeid. Platonov staat op een zevensprong waarvan de wegen elkaar zijn mislopen. Maar dat laatste kan

wel eens voor hen allemaal gelden. Er is namelijk een grote afstand aanwezig waardoor elkaar begrijpen en luisteren naar anderen afwezig lijkt te zijn. Luisteren is een zeldzame kunst die door de apothekerskast van glazen stolpen gewoonweg onmogelijk is geworden.

Die afstand in de ruimte die men inneemt op eigen terrein zorgt mede daardoor voor een afstand in tijd. Hoewel wij toeschouwer zijn van een dood punt waar Platonov geen kant mee uit kan, is er binnen die verzameling van stilstand waarin iedereen zich bevindt, toch een dynamiek aanwezig die uitmondt in een woelig bewegend geheel van alle prikkels die samen komen en ondersteund worden door de live muziek als stem van de melancholie.

Een tussenruimte is een plek zonder naam.

Een berglandschap valt ook niet te vatten bij het analyseren en het uitstippelen van uw persoonlijke wandelroute. In de bergen huizen veel geheimen. Hoogten en laagten die we niet in één oogopslag kunnen waarnemen, en waar elke kiezelsteen onverwacht de struikelblok kan zijn. De beslotenheid is er. We laten die liggen, en nemen ze mee.

Charlotte Vandijck

11

WORDCLOUD

TELEX

AGENDA

COLOFON

SPONSORS

Somedaymyprincewill.com TROUBLE MAN/SADETTIN KIRMIZIYÜZ THEATERTEKST

Bij de uitreiking van de Cultuur­ prijs voor de Podiumkunsten gisteren was Dirk Pauwels stevig op dreef. Volgens Marijn Lems, programmator bij STUK was het

‘de allerbeste fauxdatio’ die hij ooit zag. Pauwels, die tien jaar geleden met Victoria het begin van Rekto:verso ondersteunde, opende zijn lofrede met een

stukje postmoderne dans en droeg daarna dit liefdesgedicht op aan Minister van Cultuur Joke Schauvlieghe, dat we u niet willen onthouden: "Jij en ik /

Samen voor het haardvuur / En dan / Samen in het haardvuur / En dan / Samen door de schouw vliegen." Onze Minister kwam niet meer bij van het lachen.

zaterdag 7 september 2013 11:00

Expo An Old Monk BenOît VAN INNIS & BACHE JESPERS

KaaitHEATER

11:00

Domo de Europa Historio en Ekzilo THOMAS BELLINCK/KVS

ETTERBEEK

15:00

Duikvlucht STUDIO ORKA & THEATER ANTIGONE

VILVOORDE

17:00

Uitreiking Roel Verniers Prijs

Kaaitheater

19:00

Duikvlucht STUDIO ORKA & THEATER ANTIGONE

VILVOORDE

20:30

Platonov NTGENT

KAAITHEATER

20:30

Somedaymyprincewill.com TROUBLE MAN/SADETTIN KIRMIZIYÜZ

BRONKS

zondag 8 september 2013 15:00

Duikvlucht STUDIO ORKA & THEATER ANTIGONE

VILVOORDE

16:30

Workshop (samen) theater kijken MOOSS & KINDERJURY

VILVOORDE

19:00

Duikvlucht STUDIO ORKA & THEATER ANTIGONE

VILVOORDE

Filip Tielens Stefan Moens, Anne Declercq, Karolien Byttebier VORMGEVING Mies Van Roy WORDCLOUD Bregt Van Wijnendaele — www.zendelingen.be REACTIES filip@theaterfestival.be

Sainctelettesquare 20, 1000 Brussel Onze-Lieve-Vrouw Van Vaakstraat 81, 1000 Brussel BRONKS Varkensmarkt 15-17, 1000 Brussel FESTIVALKEUKEN doorlopend geopend van 12u tot 20u30 in Kaaicafé ONLINE www.theaterfestival.be, www.facebook.com/het.theaterfestival

HOOFDREDACTIE

FESTIVALCENTRUM KAAITHEATER

REDACTIE

KAAISTUDIO’S

Lees alle dagkranten online op www.issuu.com/hettheaterfestival