TheaterFestivalkrant 10/9/2021

10 SEP 2021 DAGKRANT #HTF21 © Kurt Van der Elst

n te

r aa ©M ij oo M

m an

Achterstevoren portret van Jetse Batelaan

Speuren naar sporen van het theater

Metamusical over Pinokkio

Beethoven op je computerscherm

Moya Michael over Coloured Swan 3: Harriet’s reMix

DE SINGEL: liefde op het tweede gezicht

www.theaterfestival.be

© Phile Deprez

Het eind van het begin van het einde Theater Artemis, HZT & hetpaleis / Jetse Batelaan

10 sep 2021 3

Om te beginnen bij het eind: Jetse Batelaan Jetse Batelaan is een veelvuldig bekroonde Nederlandse theatermaker. Sinds 2013 is hij artistiek leider bij Theater Artemis, waar hij met zijn voorstellingen zo veel mogelijk buiten de lijntjes van het theater kleurt. Voor dit portret over hem - gebaseerd op eerdere interviews - nemen wij je graag mee naar het einde van zijn carrière. Om daarna, langzaam maar zeker, terug te werken naar waar het allemaal begon. Geheel in de stijl dus van zijn voor het TheaterFestival geselecteerde voorstelling Het eind van het begin van het einde (8+), waar de gebeurtenissen in omgekeerde chronologie plaatsvinden.

Jane Stuhlmacher en Maria Feenstra

4 10 sep 2021

Het eind van het begin van het einde Theater Artemis, HZT & hetpaleis / Jetse Batelaan

20..

2022

2021

De toekomst

Het einde van Het eind van het begin van het einde

Het TheaterFestival

Als we Jetse moeten geloven, is er geen twijfel over mogelijk: het theater zoals we dat kennen zal ten onder gaan. Als je dit leest en in de sector werkt, dan ben je nog net op tijd. Stap over naar de wereld van de investeerders, zij kunnen nog een tijdje vooruit; wij daarentegen zitten op een zinkend schip. In de toekomst zal Jetse de overstap misschien al wel gemaakt hebben naar de jeugdzorg, de plek waar hij wel een tweede carrière voor zich ziet.

Hij zal daarvoor nog samengewerkt hebben met Gert Verhulst en De Warme Winkel, zo voorspelt hij in een interview met etcetera. Er staan ons dus nog erg uiteenlopende dingen te wachten!

De tour van Het eind van het begin van het einde zal eindigen in januari 2022 in Kortrijk.

In de beginscène zullen de spelers voor het laatst afgaan, waarna het decor voor de laatste keer in omgekeerde richting opgebouwd zal worden. Dat klinkt ingewikkeld en dat is het eigenlijk ook wel.

Alles in de voorstelling loopt terug. Zo wordt in de eerste minuut van het stuk de broek van de vuilnisman even netjes een stukje naar beneden getrokken als hij achterstevoren naar de vuilnisbak loopt om die verkeerd om te legen.

Op zaterdag 11 en vrijdag 10 september, speelt de voorstelling op het TheaterFestival in hetpaleis. Het eind van het begin van het einde lijkt een soort afscheid van de verbeelding. De oude bekenden die langskomen in dit dystopische decor - waaronder Donald Duck, Spiderman en Jip (van Janneke) - doen ons terugdenken aan de tijd waarin we ons nog konden verwonderen en met overtuiging meeleefden met eenden en stripfiguren. Het eind van het begin van het einde werd in het juryrapport een van de meest meerduidige jeugdtheatervoorstellingen genoemd die de jury ooit zag. Jetse maakt jeugdtheater dat even boeiend is om naar te kijken voor volwassenen. Dat er bij het TheaterFestival soms meer volwassenen in de zaal zitten bij een kindervoorstelling dan kinderen, komt hier dus niet eens zo slecht uit.

2018

2013

1990

Er komt een boekje uit over het werk en leven van Jetse

Jetse wordt artistiek leider bij theater Artemis

Jetse wil geen kunstenaar worden

En dat boekje was er dus bijna niet geweest. Het werk van Jetse beweegt zich in het spanningsveld tussen je manifesteren en je verbergen. ‘Ik probeer altijd weer als een Houdini te ontsnappen aan de basisafspraken die er aan een bepaald medium vast lijken te zitten’, stelt hij. Dat zorgt voor verrassend theater. Ook dit artikel was er misschien wel niet geweest – als het boekje er niet was geweest.

‘Toen ik bij Artemis begon, beloofde ik dat ik halffabricaten zou maken, daar schrok het bestuur wel van. Voorstellingen die pas volledig worden in samenspel met het publiek, daar komt een prettige ruimte in; er is veel dat buiten mijn controle ligt.’ (Uit Dit boekje was er bijna niet geweest)

Het verlangen om kunstenaar te worden, vond Jetse een beetje belachelijk.

‘Stiekem wilde ik het denk ik wel, maar ik sprak dat nooit uit.’ Klasgenoten van hem schepten graag op met de creatieve opleidingen die ze gingen doen en krikten daarmee hun sociale status wat omhoog, maar Jetse besloot het anders te doen. Hij zou politicologie studeren. En zo gezegd, zo gedaan. Uiteindelijk vond hij schoorvoetend toch zijn weg naar het theater.

‘Theater was het engste, spannendste en moeilijkste wat ik me voor kon stellen en dat blijkt het tot op de dag van vandaag ook te zijn.’

© Kurt Van der Elst

10 sep 2021 5

Het eind van het begin van het einde Theater Artemis, HZT & hetpaleis / Jetse Batelaan

2020

2019

Het begin van Het eind van het begin van het einde In het boekje Dit boekje was er bijna niet geweest, waarin Hester van Hasselt in gesprek gaat met Jetse, lezen we dat als Jetse aan een voorstelling begint, het begin en het einde nog op losse schroeven staan. ‘Het staat veel stil in de repetities, er zit natuurlijk altijd een raar soort minimalisme in mijn werk, maar dat zit ook wel in mijn repetities. (...) Dat het lang stilstaat, dat is vreselijk, heel heftig, heel gespannen.’ Het begin van Het eind van het begin van het einde zal dus erg stil geweest zijn.

Jetse wint de ITI-prijs De juryleden van het Internationale Theater Instituut Duitsland, die Jetse de ITI-prijs uitreikten, noemen hem ‘een van de meest onconventionele protagonisten van een nieuwe generatie theaterprofessionals in Europa’. Deze prijs wordt uitgereikt voor het levenswerk van kunstenaars. Jetse is op dat moment pas 42 jaar oud. Hij kan met een gerust hart de jeugdzorg in.

Jaren ‘80

Jetse wint tijdens de Biënnale in Venetië de Zilveren Leeuw ‘Just over forty years old, director Jetse Batelaan has become established on the international scene as a singular and innovative artist, with a strong and recognizable highly personal approach to theatre.

Presenting works of powerful visual impact, Batelaan reinterprets contemporary myths, creating a kind of magic on the stage that seduces even the most sceptical of spectators.’ Aldus de jury van de Biënnale.

Aan lof scheelt het de kunstenaar niet.

1978

Het eerste verhaal

Kinderdromen

Jetse komt ter wereld

In dat boekje, dat er bijna niet geweest zou zijn, gaat Jetse terug naar zijn basisschool. Er werd door zijn docent aan hem gevraagd een einde te verzinnen bij een verhaal over een standbeeld en diamanten. In zijn einde waren de diamanten verdwenen. Toen de docent daarna het originele slot voorlas en bleek dat de diamanten er daar nog waren, riep een klasgenote: ‘Hé, maar die waren toch verdwenen?’ Zoveel impact konden zijn verhalen dus hebben. Toen al.

De toekomstplannen luiden als volgt: boer, boswachter of bioloog worden.

Ergens in 1978, het internet biedt geen uitkomst over wanneer of hoe laat, wordt Jetse Batelaan geboren in Leiden. Daar begon het. Dus laten we daar ook maar eindigen.

Het eind van het begin van het einde speelt op zaterdag 11 en vrijdag 10 september om 19u00 in hetpaleis

Al zijn voorstellingen, van nieuw naar oud

Het eind van het begin van het einde | Het dier, het dier en het beestje | (.....)

| Het verhaal van het verhaal | De onzichtbare man | Koninklijk museum voor interessante kunst | Oorlog | Hoe de grote mensen weggingen en wat er daarna gebeurde | Als je maar hard genoeg rent, weet niemand meer waar je bent | Ja, ja, ja, jullie hebben hele mooie spulletjes | De dag dat de papegaai zelf iets wilde zeggen | De man die alles weet | Wij zijn blij | Reuzen | Bonte avond van bodybuilders | Toneel | Een cowboy met zijn handen hoog juicht waarschijnlijk niet | Boe! Een spookverhaal voor grote mensen | Het geheven vingertje | Hoofd | Broeders | Toe vader, drink | Voorstelling waarin hopelijk niets gebeurt | Pas als zaagsel krijgt een boom applaus | Als ‘t licht wordt | Boswachten | Ergens staat er nu een iglo leeg | Echte vrouwen joggen in regenpak

6 10 sep 2021

REAL BOYS More Dogs & Orkater

‘De eerste Pinokkio-musical More Dogs is het vijfmanscollectief van Gode Kempen, Elias Vandenbroucke, Viktor De Greef, Julien Neirynck en Robin Keyaert. Een gesprek met die laatste over hun voorstelling REAL BOYS, echte jongens en hoe ze te worden. Als dat al kan.

Ellis Meeusen

Robin staat in de file op de Brusselse ring.

Hij is op weg naar Gent. Dat hoor je niet in zijn stem: de Brusselse ring jaagt hem niet op. Ook geen geruis van ander verkeer op de lijn, maar dat heeft iets te maken met zijn Bluetooth-oortjes, dat had hij me daags voordien al uitgelegd.

De drie lagen Even voor de duidelijkheid: de voorstelling REAL BOYS bestaat uit drie lagen. Gode, Elias, Viktor, Julien en Robin – het ‘echte’ collectief – spelen een collectief dat repeteert voor een Pinokkio-musical. De vijf More Dogs-leden staan dus op scène als zichzelf, als personages die samen het gelegenheidscollectief ‘REAL BOYS’ vormen (het collectief dat voor de musical repeteert) én als personages in de musical zelf: Pinokkio, Gepetto, De Krekel, Stromboli en De Blauwe Fee. Daarbij komt dat de personages binnen de making-of van de musical uitvergrotingen zijn van de leden van More Dogs én dat al die personages na een tijdje ook nog ‘een beetje door elkaar beginnen te lopen’, aldus Robin.

Iedereen nog mee?

Die drie lagen vormen samen een ‘tragikomische ontsnappingspoging’. Maar waaruit willen ze dan weg? ‘Uit de rollen die je opgelegd krijgt,’ zegt Robin. ‘Of het nu Pinokkio is die wil ontsnappen uit de musical, Clifford (Robins personages binnen de REAL BOYS, red.) die weg wil uit de miserie van het collectiefje dat de musical probeert te spelen of Robin die wil gaan lopen omdat hij eigenlijk geen zin heeft om te spelen die avond. Meer nog dan een ontsnappingspoging is het stuk misschien wel een zoektocht naar ons “echte zelf”. En de vraag of dat überhaupt wel bestaat, “je echte zelf”.’

Lukt het dan om – in de buitenste laag – als jullie ‘echte zelf’ op de scène te staan?

‘Er zit een moment in de voorstelling waarop we dat echt proberen en het script niet vastligt. Een moment dat we ook niet probeerden in te vullen tijdens de repetitie.

Maar het antwoord is dat dat niet lukt. We zien dat we dan toch beïnvloed zijn door het publiek dat daar zit en door iemand anders die een bepaalde impuls begint te volgen. Dat heeft invloed op hoe je daar staat. De voorstelling gaat heel erg over zoeken naar authenticiteit en dus ook over wat je “echte zelf” is. En ik vraag me af of het ooit lukt om je “echte zelf” te zijn als er iemand bij is. Ik denk dat het verkorven is van zodra er andere mensen bij komen kijken.’

Hoe maken die vijf ‘zelven’ – jullie als collectief – samen een voorstelling?

‘We hebben echt een horizontale hiërarchie, wat soms verschrikkelijk moeilijk is. Want we zijn alle vijf acteur, we spelen alle vijf muziek, we schrijven alle vijf en we zijn ook alle vijf theatermakers. We maken echt alles in groep, maar wij hebben vijf totaal verschillende persoonlijkheden: de enige gemeenschappelijke factor is dat wij samen gestudeerd hebben, dat we toevallig samen in de klas hebben gezeten. En dat we nu vrienden zijn. Dat zorgt ervoor dat de voorstellingen die wij maken een soort van grootste gemene deler zijn van ons, iets waar we ons allemaal in kunnen vinden.’

‘Ik vraag me af of het ooit lukt om “je echte zelf” te zijn als er iemand bij is. Ik denk dat het verkorven is van zodra er andere mensen bij komen kijken’ Is het resultaat een compromis?

‘We proberen weg te blijven van het compromis en eerder vijf meningen aan het woord te laten komen. Zo is authenticiteit in deze voorstelling voor iedereen iets anders. We laten verschillende meningen over een thema horen, omdat het antwoord – bijvoorbeeld als het gaat over authenticiteit – niet eenduidig is. Zo hebben we de personages van deze voorstelling ook opgebouwd: ze hebben alle vijf een ander motief en doel, en dat binnen elk van de drie lagen.’

Is de fascinatie voor Broadway dan wel een grootste gemene deler van jullie vijf?

‘Ja! We waren heel geïntrigeerd door het gekunstelde van dat genre: hoe je in zo’n musical alles op cue moet doen, op het juiste moment in het juiste licht moet staan en dan ineens een gevoelig nummer moet beginnen zingen om aan te tonen dat je verdrietig bent. En dat dat dan geloofwaardig moet blijven. Voor ons voelt dat heel onrealistisch en “één op één” aan. Maar net daarom was het een goed tegengewicht voor het authenticiteitsthema. En we vonden het ook gewoon leuk om nummers te maken die passen bij een Pinokkio-musical en daar ons eigen ding mee te doen. Geen typische cheesy Disneysongs, maar hiphop en punk. En zo te experimenteren met gezongen dialoog.

Door een banale tekst op muziek te zetten en dan te kijken of je dat verkocht krijgt. Of is dat meteen heel “gemaakt”?’

De drie Peters De keuze voor Pinokkio als hoofdfiguur is in dit hele authenticiteitsdebat natuurlijk niet verwonderlijk: met de pop die een echte jongen wil worden als hoofdfiguur van de musical, zit de zoektocht naar je echte zelf ook in de diepste laag van de voorstelling.

Ik haal aan dat het lijkt alsof het worden van een real boy binnen de voorstelling niet enkel een verlangen, maar ook een angst lijkt in te houden, een angst om het te zijn. Want wat dan? ‘Dat klopt wel’, beaamt Robin. ‘Het staat altijd voorop dat Pinokkio aan het einde van de musical een echte jongen moet geworden zijn, maar is dat eigenlijk wel het beste? Was hij niet beter een pop gebleven?’

Zitten er leugens in de voorstelling?

‘Ik denk het niet! Daar blijven we echt van weg, van het liegen en de neus die gaat groeien, omdat we het net zo hard over dat echte willen hebben. Dus ik denk dat dit de eerste Pinokkio-musical is waarin Pinokkio niet liegt. Dat had in onze promotekst moeten staan.’

De keuze voor ‘boys’ in de titel en de ontsnappingspoging lijken ook aan Peter Pan te refereren.

‘Wel, er zit een scène in de voorstelling waarbij we Pinokkio vragen of hij zijn eigen boek eigenlijk wel gelezen heeft. Waarop Julien (Neyrinck, die Pinokkio speelt, red.) plots een dvd van Peter Pan bovenhaalt.

Nu is Julien zowel op als naast de scène nogal onvoorspelbaar, dus we dachten dat hij over opgroeien ging beginnen, maar hij zegt gewoon: ‘Ik was in de tweedehandswinkel en heb de verkeerde dvd meegenomen.’ Dus ik ga in het midden laten of we vanavond aan Peter Pan gaan refereren of niet.’ (lacht)

10 sep 2021 7

REAL BOYS More Dogs & Orkater

waarin Pinokkio niet liegt’ ©

n

an

Elias Vandenbroucke John De Blauwe Fee

Robin Keyaert Clifford De Krekel

‘Bij ons geen typische cheesy Disneysongs, maar hiphop en punk’ We ronden af. Robin zegt dat de file op de Brusselse ring is opgeklaard. Hij is er bijna. Ik zeg dat ik zaterdag zelf ook kom kijken.

‘Oh,’ zegt hij, ‘wel, het zou kunnen dat Pinokkio toch liegt hoor. Misschien liegt hij wel.’ Iedereen nog mee?

REAL BOYS van More Dogs speelt op vrijdag 10 en zaterdag 11 september om 20u30 in Monty

rte

ijm

Robin is hoorbaar blij als ik vraag of ze er naar uitkijken om in Antwerpen te spelen.

Ze hebben er écht zin in. Als in Antwerpen opgeleide speler-makers kwamen ze onder de vleugels van het Nederlandse gezelschap Orkater terecht en konden ze al een dertigtal keer spelen in Nederland, maar nog maar één keer in België (in ccBe, dat ondertussen c o r s o heet, red.).

‘Het voelt echt als spelen voor een thuispubliek, ook al zijn we niet allemaal afkomstig uit Antwerpen. We kijken er zo naar uit om in Monty te spelen. En als mensen vragen waarom ze moeten komen kijken: voor de muziek van de voorstelling.

Het is muziektheater in totaal niet-klassieke zin. Bij momenten is het echt een concert.’

aa

oo

‘Zeitgeber ging over tijd. Wij moesten toen ook nog heel hard zoeken naar hoe wij als collectief werken, naar hoe we een werkmethode konden ontwikkelen waarbinnen we alle vijf pasten. Dat was niet evident, maar nu hadden we een beetje het cadeau – dat klinkt gek, maar toch – dat de pandemie losbrak net voor we gingen beginnen te repeteren.

Daardoor waren we heel veel thuis en hadden we elk afzonderlijk al heel veel materiaal gemaakt voor de ‘meta-Pinokkio-musical’, nog voor we dat gingen samenleggen. Er was een iets meer gestructureerde manier van werken binnen de horizontale hiërarchie van ons collectief. En daarbij werkten we met Peter Seynaeve op regie en met Peter Spaepen op muziek, waarmee we een heel duidelijk klankbord hadden en constructief konden verder werken. Dus qua ontwikkelen van de werkmethode was het zeker een vervolg, inhoudelijk niet echt.’

M

M

Het is de tweede voorstelling die jullie maken als More Dogs. Is het een vervolg op jullie debuut Zeitgeber?

Julien Neirynck Harry Pinokkio

Gode Kempen Charles Stromboli

Viktor De Greef / Gepetto

8 10 sep 2021

Coloured Swan 3: Harriet’s ReMix Moya Michael

Op trip met het mothership © Danny Willems

Coloured Swan 3: Harriet’s reMix is misschien wel één van de meest bijzondere podiumervaringen van dit geamputeerde seizoen, schreef de festivaljury.

Zodra je de zaal binnenwandelt, voel je het: deze voorstelling is niet in woorden te vatten, maar moet je ondergaan. Je stapt binnen in een andere wereld, los van tijd en ruimte. Welkom aan boord van het mothership van Moya Michael en haar performers, waar alles door elkaar drijft.

Eva Lesage

Naar aanleiding van dit artikel ontmoette ik gisteren voor de eerste keer Moya Michael.

Als voorbereiding scrolde ik door een registratie van de voorstelling, want ik ben niet bekend met haar werk. Ondanks het feit dat ik slechts fragmenten uit het stuk meepikte, werd ik meteen een ander universum ingezogen. Een wereld die ik niet ken of herken, maar wel tjokvol indrukken, beelden, symbolen en verschillende tekststijlen zit. Het lijkt me een heftig en intens stuk dat botst, knalt, schuurt en durft, vol haakjes van betekenis.

We hebben tijdens de lunch een lang gesprek, waarbij Moya me meeneemt langs al haar vorige voorstellingen in de Coloured Swan-reeks. ‘Het startte met mijn solo over het onderzoek naar mijn voorouders, dan met de solo Eldorado van David Hernandez, en nu is er dit derde deel. Men denkt misschien dat het een trilogie is, maar ik zie het als een doorlopende reeks van performances die allemaal onder hetzelfde overkoepelende concept vallen, waarbij een performer van kleur en de zoektocht naar identiteit en hybriditeit centraal staat.’

In een stroom van woorden vertelt ze me meer over het ontstaan van de voorstelling, het belang van haar Afrikaanse identiteit en de noodzaak om hier op dit festival te staan.

‘Ik zeg tegen mijn cast dat ze niet iets moeten performen. In de ruimte aanwezig zijn, is belangrijk genoeg. Vier bruine lichamen die zich als man identificeren, dat is al heel veel.’

Voor deze voorstelling werkt Moya Michael ook samen met Tracey Rose, een ZuidAfrikaanse jeugdvriendin. Haar tweede naam is Harriet. In gesprekken over slavernij en de afschaffing ervan, kwamen ze al snel terecht bij de activiste Harriet Tubman.

Dramaturg Tunde Adefioye schreef in een nabespreking met Tracey Harriet’s remix

bovenaan op het blad. ‘Dat is een goede titel’, dacht Moya. Alle performers hebben een gemengde afkomst. Het is de eerste keer dat ze niet met originele muziek werkt, maar met een DJ op scène die bestaande muziek mixt. Maar vergeet dit alles wanneer u naar de voorstelling gaat: er vallen ongetwijfeld nog meer associaties en betekenissen, universeel of persoonlijk, aan deze titel te verbinden.

Ik merk dat ik het moeilijk vind om over ons gesprek en de voorstelling te schrijven, omdat er zo veel aan bod komt. Door het bos zie ik de bomen niet meer, maar misschien is dat helemaal niet zo erg. Want het gaat Moya niet over het begrijpen van een boodschap. ‘De performance is een ervaring, er zit heel veel in. Het publiek kan kiezen waar ze naar kijken. Er is video, er is muziek, er is tekst, … Je kan zelf kiezen waar je je focus op legt. Ik dwing het publiek niet om zich op één ding te concentreren, maar er zijn wel een aantal belangrijke onderliggende boodschappen. Als je ze kan lezen, fantastisch. Maar als je dat niet doet, is dat ook ok.’

Het gaat over een verbeelding van een toekomst en welke lichamen we daar een plaats in kunnen en moeten geven. Over het verbeelden van de toekomst aan de hand van het verleden en het heden. Over the mothership die we willen bouwen, en waar die ons naar toe kan brengen zonder alles op voorhand uit te stippelen. De theaterstudio wordt deze avond voor even het schip. Het enige wat u moet doen, is mee aan boord stappen.

Coloured Swan 3: Harriet’s reMix speelt op vrijdag 10 en zaterdag 11 september om 20u00 in De Studio

CEMPER: Bronnengids

De doden weer tot leven wekken: een duik in het theaterarchief Wie het theater (op al dan niet wetenschappelijke wijze) wil bestuderen, botst op een opeenstapeling van problemen. Het overgebleven archiefmateriaal is verspreid over een veelheid aan instellingen. En het is zelfs niet altijd toegankelijk. Wie weet wat er in muffe kasten op al even muffe zolders ligt, zonder dat iemand het bestaan ervan bevroedt.

Jens Dewulf

10 sep 2021 9 Enter de Bronnengids, die gisteren op het TheaterFestival werd gepresenteerd. Deze online theatererfgoed-gps, een initiatief van CEMPER (Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed), wil onderzoekers en andere geïnteresseerden de weg wijzen naar de bibliotheken en archiefinstellingen die bronnenmateriaal van de podiumkunsten bewaren. Na de voorstelling van de website volgde een panelgesprek met afgevaardigden van een aantal van die archiefinstellingen, net als een interview met Peter Van den Eede van Compagnie de KOE (waarvan het archiefmateriaal ondertussen is overgeplaatst naar het Antwerpse Letterenhuis) over het bewaren van theatererfgoed.

Archiefonderzoek kan al eens boeiende vondsten opleveren. Ik belde met Ruben Vanden Berghe, doctoraal onderzoeker aan de UGent. Enkele jaren geleden bestudeerde hij de hoorspelen van de befaamde Vlaamse theaterauteur en -regisseur Tone Brulin. In de archieven van de VRT ging hij op zoek naar sporen van het hoorspel Kwela voor Jezus, maar echt bruikbaar materiaal leverde die speurtocht niet op. Na veel omwegen kwam Ruben terecht bij het Brulinarchief dat Kunstenpunt in zijn bezit heeft. Daar kon hij het scenario van het hoorspel terugvinden.

‘Een archief bestaat uit gedemonteerd materiaal, dat later gehermonteerd zal worden’, beweerde Peter Van den Eede gisteren. Door wie dan? Een onderzoeker, misschien, die een reconstructie maakt van (het ontstaansproces van) een theatervoorstelling. Maar dat kan net zo goed een hedendaagse theatermaker zijn, die zich laat inspireren door wat al gemaakt is en zo een aftands museumstuk herschept tot een nieuw kunstwerk.

Zou dat kunnen gebeuren met het werk van Brulin? ‘Ik denk het wel’, vertelt Ruben me. ‘Brulin was zijn tijd vooruit, vind ik. Maar aan de andere kant zijn zijn stukken natuurlijk nog steeds getekend door hun tijd. Kwela voor Jezus speelt zich bijvoorbeeld af in Zuid-Afrika en voert gekleurde personages op. Vanuit een dekolonisatieperspectief is het een zeer interessante tekst. Maar als je die nu opnieuw zou spelen, moet je er wel een kritische heropvoering van maken.’

Zo kan het archief méér worden dan een museum, of zelfs een begraafplaats. Het kan uitgroeien tot een laboratorium waar de doden na enig kritisch operatief knip-en-plakwerk weer tot leven worden gewekt, helemaal aangepast aan deze tijd.

© Tina Herbots

10 10 sep 2021

Fidelio WALPURGIS

Beethoven op je computerscherm In de korte animatiefilm Fidelio is de gelijknamige opera van Beethoven ingekort tot een kwartier. Judith Vindevogel herinterpreteerde het stuk en maakte er een fris en toegankelijk werk van.

In een taal die mij aanspreekt, een 22-jarige jonge vrouw die meestal niet langer dan een paar minuten naar opera luistert (shame on me).

In beeld verschijnen de personages Florestan en Leonore. In grove lijnen tekenen hun gezichten zich af. Samen strijden ze voor een rechtvaardigere samenleving en verzetten ze zich tegen de tiran Pizarro, een man met akelig rode oogjes. Florestan en Leonore organiseren creatieve acties en steeds meer mensen sluiten zich aan, maar niet zonder gevolgen. Pizarro vecht terug. Hij sluit Florestan op in een geheime kelder.

Leonore beseft dat ze een plan moet maken om hem te bevrijden en komt in actie.

De animatie wordt gedragen door de muziek. Als opera-leek vind ik het bijzonder om te ervaren hoe de muziek zo’n extra dimensie creëert. Een klank roept direct een hele wereld van een personage op.

Daarbij is Fidelio een feest van het beeld en de verbeelding. In vijftien minuten word ik meegenomen in een wereld waar een bewaker verslaafd is aan pizza’s en waar

de bomen groen kleuren door een zeepbel die voorbij zweeft. De verbeelding als teken van verzet. De vrije geest die in opstand komt tegen het regime van tiran Florestan. Of zoals de gevangen burgers het uitzingen: ‘Laat ons onze dromen dromen.’

In tijden van besmettingen en quarantaine is dat precies wat Judith Vindevogel en het muziektheatergezelschap WALPURGIS doen: ze verzetten zich tegen alle beperkingen. Ze brengen de kunst dichtbij. Een animatiepareltje op je computerscherm, eentje om te koesteren. Dat smaakt naar meer. Misschien durf ik na deze ervaring wel een operavoorstelling van drie uur aan?

Fidelio is op vrijdag 10 en zaterdag 11 september te zien in hetpaleis

Maria Feenstra

Column Aan het eind van de regenboog Eva Lesage

We gaan al even terug, het TheaterFestival en ik. Als ik gevraagd word naar mijn favoriete theaterstukken, denk ik spontaan aan de zwart-wit geblokte vloer van A Louer en de soep van pillen die werd opgediend aan het einde van een stuk van Toneelgroep Ceremonia. Het zijn mijn eerste voorstellingen die ik op het festival zag, toevallig telkens in DE SINGEL. Ik moet toegeven dat het gebouw bij onze eerste ontmoetingen niet de beste indruk had achtergelaten: ik liep verloren in de gangen van het gebouw tijdens het programma van De Nachten, en een paar maanden later liep ik als student op een zondagse matinee verloren in de stroom van grijsgegolfde coiffures.

Ik was dan ook sceptisch toen ik tien jaar later deel uitmaakte van de productieploeg van het TheaterFestival en mee mocht denken over het inrichten van een festivalhart. Hoe loop je als tijdelijke bezetter van dit gigantische gebouw niet verloren? Hoe breek je in op een bestaande structuur en geef je het voor twee weken een extra smoel en hart?

Ik ontdekte al snel dat het gebouw een ander gezicht had dan ik kende, voorbij het duffe tapijt van de gangen en de

strakke moderniteit van het Grand Café. In de artiestenfoyer stond Peggy steeds paraat, in de binnentuin kon je rondom rond het jonge geweld van het Conservatorium horen en zien oefenen.

Hier werd met een vol hart geleefd, in de rust en de schaduw van het gebouw. Het terras was al snel mijn favoriete vergader-, lunch- en koffiepauzeplek, een soort extra living buitenshuis.

Het hele festivalcentrumbudget werd in 2018 besteed aan de installatie van een grote trap. Met succes kon het publiek de verborgen parel van de foyer en de tuin op hun weg naar de zaal ontdekken. Ik ben blij dat de trap er ook deze editie weer staat.

Sommige gebouwen geven meteen hun geheimen prijs, bij anderen moet je even verloren lopen voor je het vindt in een hoekje. In DE SINGEL ligt het onderaan de festivaltrap, zoals de goudpot aan het eind van de regenboog. Neem een koffie en een (dag)krant, en kom thuis.

ma 20 sep & wo 27 okt om 20u

75 jaar De Avonden Dirk De Wachter, Tom Lanoye, Saskia De Coster, Tobi Lakmaker & De Studio vr 15 & za 16 okt om 20u

De gemoederen Het Kwartier/Mariën & von Winckelmann & De Studio ma 25 & di 26 okt om 20u

De Nieuwe Laura Laura van Dolron & De Studio zo 31 tot di 2 nov om 20u

Dansen met mijn moeder Neal Leemput & De Studio

di 16 tot do 18 nov om 20u

De Vlucht SKaGeN & De Studio di 30 nov tot do 1 dec om 20u

TODAY I KILL YOU SKaGeN & De Studio do 9 tot za 11 dec om 20u

Het Uur Blauw Johan Terryn & De Studio wo 12 tot za 15 jan om 20u

Het gezin Van Paemel SKaGeN & De Studio vr 4 & za 5 feb om 20u

Sketch 3 Bert of Roy & De Studio

destudio.com

‘Als je iemand zou mogen aanklagen, wie zou dat dan zijn?’

Na elke voorstelling stellen we aan toeschouwers een specifieke vraag.

Vandaag: De zaak Shell van Anoek Nuyens & Rebekka de Wit, een voorstelling over de klimaatverandering en wiens verantwoordelijkheid dat is.

Silke: ‘Ik vind dat een moeilijke vraag, want het is eerder de vraag waarom we die nog niet hebben aangeklaagd. Ik denk dat iedereen in z’n hoofd zit met: shit, waarom hebben we nog niets aan klimaatverandering gedaan.’

Scan deze QR-code en beluister de podcasts over het TheaterFestival van XL AIR

redactie Elie Agniel, Pauline Augustyn, Katrijn Bekers, Maria De Cort, Afra De Hert, Jens Dewulf, Maria Feenstra, Emilie Frei, Anouk Kellner, Eva Lesage, Johannes Lievens, Emiel Martens, Ellis Meeusen, Jane Stulmacher, Dagmar Teurelinckx, Emma Theunissen, Mona Thys, Ans Van Gasse, Michaël Van Remoortere, Eva Vanderstricht hoofdredactie Filip Tielens grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk coördinatie radio Lieve De Maeyer, Jeroen Vandesande, Judith Ameel (RITCS / XL AIR) V.U het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen

Lore: ‘Ik denk dat ik schoenen zou aanklagen. Op straat heb je schoenen nodig, maar ik vind het heel leuk om overal waar je gaat je schoenen uit te doen. Een huis of een gebouw is echt gemaakt om op sokken of op blote voeten rond te lopen, dat is zoveel comfortabeler. We hebben bijna geen eelt meer onder onze voeten, omdat we die aanraking met de aarde niet meer aangaan. Dat hebben schoenen echt weggenomen.’

vr 10 september

za 11 september

17u45 18u15 19u00

19u15

20u00 20u00

20u00 20U30 21u00

11u00 13u00 15u00 17u45 18u15 19u00

20u00

20u00

20u00 21u00

Fidelio WALPURGIS hetpaleis Fidelio WALPURGIS hetpaleis Het eind van het begin van het einde (8+) T heater Artemis, HZT & hetpaleis / Jetse Batelaan hetpaleis Snakearms Alexander Vantournhout / not standing DE SINGEL The Courage to be Disliked de KOE De Studio Coloured Swan 3: Harriet’s ReMix M oya Michael DE SINGEL Zonderlingen Johannes Wirix-Speetjens c o r s o REAL BOYS More Dogs & Orkater Monty Fidelio WALPURGIS hetpaleis

doorlopend Espace Fxmme / TALK WITH THE WALLS

DE SINGEL

Radi’O Zoutloos S tudio ORKA D E SINGEL TEN OORLOG I, II & III Camping Sunset Stormkop Radi’O Zoutloos S tudio ORKA D E SINGEL Fidelio WALPURGIS hetpaleis Fidelio WALPURGIS hetpaleis Het eind van het begin van het einde (8+) T heater Artemis, HZT & hetpaleis / Jetse Batelaan hetpaleis Coloured Swan 3: Harriet’s ReMix M oya Michael DE SINGEL after all springville / disasters and amusement parks Miet Warlop / IRENE WOOL De Studio REAL BOYS More Dogs & Orkater Monty Fidelio WALPURGIS hetpaleis