Dagkrant 5/9/2014

The Dog Days Are Over

JAN & ICKamsterdam / Jan Martens

Š Studio Riso Zertche

vrijdag 5 september 2014

Jan Martens stond vorig jaar nog op Circuit X met Sweat baby sweat, een minimalistische en intieThe dog days are over me voorstelling zoals we van hem gewend zijn. Dit jaar staat hij op Het Theaterfestival met een cast van acht springende dansers in The dog days are over. Zeventig minuten lang gaan zij de uitputtingsslag aan met hun eigen lijf terwijl het publiek steeds meer beseft hoe voyeuristisch hun aanwezigheid eigenlijk is.

Jan Martens

— Rini Vyncke

“Beweging is voor mij een middel om theater te maken, niet het doel” In The dog days are over springen de dansers bijna een hele voorstelling lang. Het lijkt zo banaal. Iedereen kan springen. Terwijl je in de voorstelling ziet dat niet iedereen kan springen zoals de dansers. Waarom heb je voor die insteek van het springen gekozen?

Jan Martens: “Dat springen heeft twee redenen. In de eerste plaats was er de inspiratie van fotograaf Philippe Halsman uit de jaren vijftig. Hij vroeg zijn onderwerpen om te springen zodat ze zich niet meer druk konden maken over hoe ze op de foto zouden staan. Op die manier slaagde hij er in ze op een onbewaakt moment op foto vast te leggen. Alsof hun ware zelf zo naar boven kwam drijven. Ik vroeg me af hoe ik dat ook kon bereiken in dans. Dansers zijn namelijk getraind om heel vormelijk en gecontroleerd te springen. Ik werk altijd met limieten in mijn werk. Hier was de limiet dan heel snel uitgedaagd door het langdurig springen en de uitputting. In de tweede plaats hield dat springen ook een mechanisch effect in zich. De danser wordt heel eenzijdig geportretteerd als uitvoerder, iemand die zonder nadenken doet wat er van hem gevraagd wordt. Anderzijds is er toch de persoonlijke invulling die iedere danser hier weer aan geeft.”

Je werk wordt vaak omschreven als minimalistisch en er klinken soms vragen over de toegankelijkheid er van.

Ben je daar bewust mee bezig?

“Ik ben daar heel bewust mee bezig of iets toegankelijk is of niet. Al bots je soms wel tegen een muur omdat het idee van wat jij toegankelijk vindt niet voor iedereen hetzelfde is. Wanneer programmatoren iets te hermetisch vinden en zeggen dat hun publiek dat niet aankan, heb ik daar weinig begrip voor. Ik vind het wel belangrijk om die grenzen open te trekken en nieuwe manieren van wat schoonheid zou kunnen zijn voor te stellen op een scène. Wanneer je een werk maakt en dat verspreidt, wil dat ook zeggen dat je gelooft dat het iets kan bijdragen, op welk niveau dan ook.”

2

In het programmaboekje van The dog days are over zeg je: “Dit is een entertainend antwoord, met cynische ondertoon, op de crisis in de cultuursector.”

“Ik heb veel werk in Nederland gemaakt, waar de grote subsidiekortingen reeds gebeurd zijn. Daar klinken er stemmen op om subsidies te gaan verdelen naargelang het aantal stoeltjes dat je verkoopt. Voor mij gaat The dog days are over dan ook heel erg over laagdrempeligheid. Kunnen kunst en entertainment samengaan? En wat als we entertainment tot de grens doordrijven? Dan denk ik bijvoorbeeld aan programma’s als Big Brother of Expeditie Robinson. Toekijken hoe mensen zich uithongeren wordt dan ook entertainment.

The dog days are over is eerder de vraagstelling dan het antwoord op die vraag, wanneer het publiek toekijkt hoe de dansers afzien en daarvan genieten of er eerder ongemakkelijk van worden.”

Vorig jaar stond je nog op Circuit X met Sweat baby sweat. Nu sta je op het Theaterfestival met The dog days are over. Dat lijkt een hele sprong voorwaarts.

Heeft Circuit X dat mee mogelijk maakt?

“Ik denk dat het deel uitmaakt van een proces dat al langer aan de gang is. Het is aanvankelijk heel moeilijk geweest om Sweat baby sweat van de grond te krijgen in België. Het stuk dateerde al van 2011. Maar nu voel je wel dat VICTOR en Sweat baby sweat de weg hebben vrijgemaakt voor The dog days are over. Er was meteen interesse voor die voorstelling en vanaf het begin zaten er pers en programmatoren in de zaal. Het is zeker een stap voorwaarts, want het blijft goed draaien. Het mooie aan Circuit X is ook dat we heel gevarieerd spelen. We staan zowel op prestigieuze festivals als in kleine cultuurcentra. In de cc’s van Oosterzele en Diest bijvoorbeeld hebben bijna nog geen dansvoorstellingen plaatsgevonden. Dan is het heel fijn dat wij daar mogen staan en dat het niet meteen een reguliere dansvoorstelling is waarin veel bewogen wordt en er hoge benen te zien zijn (lacht). Dat vind ik een heel mooi gevolg van Circuit X. Ondanks het voortdurende gevecht van ‘het is te hermetisch, het is te traag’, hebben we Sweat baby sweat heel breed kunnen verspreiden en zo kunnen tonen dat het gewoon een stuk is over de liefde met twee bloedschone mensen.”

© Piet Goethals

© Piet Goethals

3

Je zegt zelf dat je ‘theater’ maakt en geen ‘dansvoorstellingen’. Zie je jouw voorstellingen als een soort allesomvattende podiumkunst?

“Ja, toch wel. Beweging is voor mij een middel om theater te maken. Ik heb een dansachtergrond, mijn main motive is beweging, maar ik hou wel van dat artisanale van het woord ‘theatermaker’. In dansvoorstellingen is beweging vaak het uiteindelijke doel. Voorstellingen maken is voor mij zoeken naar de juiste taal om de inhoud die je in je hoofd hebt uit te drukken. Ik ben er ook heel erg van overtuigd dat er maar één taal de juiste is voor wat je wil vertellen. Bij Sweat baby sweat was het bijvoorbeeld een echte aha-erlebnis toen we op een dag beslisten om alles heel traag te doen. Dat had bijvoorbeeld een impact op de lifts die daardoor superzwaar werden, waardoor de inhoud over parasitair met elkaar omgaan net weer sterker wordt. Het heeft met toeval te maken en met blijven zoeken en blijven proberen om steeds dichter bij de juiste taal te geraken. Bij The dog days are over wist ik heel goed hoe het eerste half uur er uit zou zien, maar niet hoe het daarna zou evolueren. Het is ook het meest abstracte werk, in vergelijking met de relatie die afgebeeld wordt in VICTOR of Sweat baby sweat.”

Je bent ooit begonnen met vijf dames op de planken, daarna heb je heel wat solo’s en duetten gemaakt. Nu sta je weer met acht op scène. Mogen we ook in je volgende projecten meer grote casts verwachten?

“Sinds kort ben ik artist in residence in Düsseldorf waar ook allerlei onderzoeken bij komen kijken. Ik ben in Utrecht een week aan de slag gegaan met zestien mensen tussen 19 en 62 jaar, volgende week ga ik voor een workshop naar New York en in oktober werk ik in Düsseldorf met jongeren vanaf 9 jaar. Het zijn verschillende consistenties van groepen die we onderzoeken als opzet naar een volgende productie met niet-professionele dansers. Al denk ik wel dat ik daar tussen­ in nog kleinere dingen ga maken. Zo heb ik al een korte solo gemaakt voor mezelf die ik verder ga uitwerken en die in Belgische première gaat in december in Campo.”

Het kriebelt om ook zelf op de planken te gaan staan?

“Heel zeker. Ik vind het jammer dat daar nu te weinig tijd voor is. Het spelen in het werk van anderen mis ik heel erg.

Zo ga ik bijvoorbeeld deelnemen aan een project van Marc Vanrunxt tijdens de Antwerpse Kleppers. Zo kan ik nog eens meeliften op de creativiteit van een ander zonder alle extra druk die een voorstelling maken met zich meebrengt.”

We hebben nog lang niet het laatste van jou gehoord en gezien?

“Ik heb het gevoel dat ik vijf jaar heel hard gewerkt heb en heel veel gemaakt heb. Daardoor krijgen we nu veel speelmogelijkheden. Het is uiteraard een luxeprobleem, maar dat zorgt er wel voor dat de creatieperiode alsmaar korter wordt.

Daarom gaan we een paar kleine dingen die we aanvankelijk gepland hadden voor mei 2015 opschuiven, waardoor ook andere plannen weer opschuiven. Ook in Nederland blijven de plannen heel goed gaan en onze tournees worden steeds internationaler. We hebben nu ook een internationale agent die ons vertegenwoordigt. Ik denk dat het belangrijk is om na vijf jaar te kunnen nadenken over wat ik wil doen en daar dan ook de tijd voor te nemen. Ik wil niet meer blijven meedraaien in die rush van ‘maken maken maken’.”

Johan Van Assche

“Je moet opschrijven wat ik bedoel, niet wat ik zeg”, geeft Johan Van Assche me voor dit interview mee. Hij is niet Hamlet vs Hamlet bang om zijn mening kenbaar te maken, wel om fout begrepen te worden. Johan pleit vurig voor de kracht van teksttheater, tegen de onnodige regelneverij in het onderwijs en het huidige gebrek aan vertrouwen in deskundigheid. Zonder fronsen zegt hij: “Ik ben een oudere man. Het gevoel overheerst dat mijn tijd voorbij is.”

— Ester Torres Falcato Simões

“Ik onderwerp me aan de tekst”

4

Taal als vorm In Hamlet vs Hamlet is Johan tweemaal koning. Hij speelt de rol van Hamlets vermoorde vader en de rol van zijn moordenaar en dus ook de nieuwe koning. “Hamlet is een van Shakespeares meest psychologische stukken. Shakespeare staat bekend omwille van zijn buitengewone taal, maar op het niveau van de plot is het vaak complete onzin wat hij schrijft.

In de bewerking van Tom Lanoye blijft enkel datgene over wat zinvol gespeeld kan worden. Als acteur is het een plezier om zo’n mooie vertaling te lezen. Bij het publiek is er misschien een zekere bewondering voor het feit dat wij die geconstrueerde zinnen gezegd krijgen, een zekere fascinatie voor het ambacht van de acteur.”

“Ik vind het hoopgevend dat mensen toch nog graag naar dat soort zeer literaire taal willen luisteren op een scène. Soms denk ik dat mensen dit tegenwoordig toch te moeilijk of te lastig vinden. Als acteur vind ik het mijn job om me te onderwerpen aan wat er in de tekst staat. Ik voel me best aangetrokken tot de taalkundige bouwsels in stukken van bijvoorbeeld Shakespeare, misschien wel omdat er werk aan is om ze je eigen te maken.

Taal, en dan vooral literatuur, is niet een manier om iets te zeggen, maar een vorm. Het ‘gekunstelde’ van taal en de verdichting van een realiteit horen voor mij ontegensprekelijk bij het theater. Ik zie tegenwoordig weer een terugkeer naar naturalisme op scène, maar je kan dat gevecht toch nooit winnen van de televisie.

Ik vind vormgeving erg belangrijk in het theater. De samenwerking met Guy Cassiers, de regisseur van Hamlet vs Hamlet, is voor mij dan ook erg evident.

Je zou immers kunnen zeggen dat Guy meer met vormgeving bezig is dan met

het spel van de acteurs. Ik denk dat hij er meer problemen mee heeft dan ik om tegen zijn acteurs te zeggen: ‘Ik maak een soort tableau en dat is jouw functie. Punt.’ Zelf hou ik wel van zo’n hiërarchie. Ik wil niet ‘samen’ een voorstelling maken. Ik werk liefst van al gewoon mee aan goede projecten.”

Ambacht moet Johan Van Assche was ooit docent bij de toneelopleiding aan het Koninklijk Conservatorium in Antwerpen. “Ik stopte met lesgeven omdat ik voelde dat ik ‘de grote ideeën’ niet had. Meestal werd ik meteen erg praktisch. Je moet jonge mensen begeleiden in hun zoektocht naar wie ze zijn, maar ik onderbrak hen vaak al na drie zinnen om hen de snelste weg te tonen.” Het lesgeven stopte, maar vandaag is hij coördinator van diezelfde opleiding. Ook daar zou hij liefst voor de efficiëntste weg kiezen.

Hij hoort wel hoe Hilde Crevits als zoveelste minister zegt de planlast te zullen verlagen, maar ziet vooral hoe er amper geld overblijft voor de kerntaak, namelijk het onderwijzen zelf. De academisering is volgens Johan enkel een prestigezaak en dus overbodig. “Ik ben overtuigd van monodisciplinaire vakopleidingen. In onze school hebben we een deskundigheid in teksttheater. De rest ken ik niet voldoende.

Het aanbieden van verschillende acteerstijlen op een school lijkt me zinloos. Je ziet nu al dat het samenvoegen van opleidingen op eenzelfde school weer wordt teruggedraaid.”

Te veel inspraak “Ik vind dat er te veel inspraak is in de samenleving. Het maakt ons

overmoedig. Het gebrek aan vertrouwen in deskundigheid en autoriteit is zoek. Inspraak via sms, via nominaties… Het is op hol geslagen.” Ik pols naar Het Theaterfestival en het systeem van de jury. “De zweem van objectiviteit rond de selectie hoeft niet voor mij. Zelf zou ik er geen probleem mee hebben dat de selectie door één persoon gemaakt wordt. Wat wil dat ook zeggen ‘de beste voorstellingen van het seizoen’? Het is een commerciële logica die overal in doorsijpelt.

Ik wil kunst niet verheffen tot iets mysterieus, maar het blijft me verbazen dat mensen op Facebook kijken naar foto’s van slapende acteurs op weg naar Parijs. Het is behoorlijk fout als de achterkant interessanter wordt gemaakt dan de voorkant. De kleine verhalen moeten dan ook nog eens én leuk én fijn én gezellig zijn. (denkt even na) Ik ben een oude man. Enfin, ik ben een oudere man. Het gevoel overheerst dat mijn tijd is geweest.”

Ik vraag hem of hij zelf graag de rol van Hamlet zou vertolken. “Daar ben ik te oud voor,” antwoordt Johan.

“En ik zou het niet per se willen, de vraag werd me ook niet gesteld.” Dat lijkt voor hem een sluitend argument. “Heel mijn leven al werd alles me gevraagd. Ik kan me heel goed verschuilen. Door mij te vragen, beslist de andere eigenlijk in mijn plaats dat ik het gevraagde kan. Zelf ben ik een fundamentele twijfelaar. Ik geef mijn mening wel, maar weet ook: het is maar mijn mening. Ik moet geen gelijk halen, denk ik. Soms zou ik natuurlijk wel graag gelijk hebben (lacht). In alles wat ik doe, zie ik mezelf als begeleider, als dienaar. Je moet accepteren wat je wel en niet kan, maar ik blijf het moeilijk vinden om met mijn eigen onvermogen om te gaan.”

© Jan Versweyveld

Kwartier voor aanvang

© Veerle Eyckermans

5

Op deze foto zie je Johan Van Assche een kwartier voor aanvang van de voorstelling De man zonder eigenschappen van Toneel­ huis. Deze en andere acteursfoto's van Veerle Eyckermans zijn op groot formaat te bewonderen in het festivalcentrum.

Boekpresentatie, States, festivalcentrum Opening Het Theaterfestival

Š Dries Segers

Viviane De Muynck

Viviane De Muynck trakteerde het Berlijnse publiek van Van den vos, de voorstelling van FC Bergman Van den vos waar de actrice momenteel in speelt, reeds op een verrassend Midnight Concert. Dat deed ze samen met muziekensemble Kaleidoskop, dat ook de muziek voor Van de vos verzorgde. Vanavond is het voor de eerste keer de beurt aan het Vlaamse publiek in de Blauwe Zaal van deSingel. © Kurt Van der Elst

— Mitch Van Landeghem

“Ik ben de bloem in de tuin”

7

Wat staat ons te wachten in je Late Night Concert?

Viviane De Muynck: “De muzikanten van muziekensemble Kaleidoskop wilden de muziek die ze voor Van den vos gecomponeerd hadden graag eens op een andere manier brengen. Zo kan je de muziek een keer horen zonder – als ik dat mag zeggen – de afleiding van het hele gebeuren eromheen in Van den vos. Dan zie je pas hoe indrukwekkend het samenspel tussen de verschillende instrumenten is. Daarnaast zal ik ook een lied van Schumann zingen waarbij ik begeleid word op snaarinstrumenten. Dat klinkt helemaal anders dan de originele pianobegeleiding. En om de cirkel rond te maken zing ik nog een jazzy lied dat Daniella Strasfogel voor Van den vos componeerde, maar dat de voorstelling niet haalde. Het programma is dus zeer divers, met als dramaturgische lijn dat alle nummers iets met het woud te maken hebben. Het is de tweede keer dat we dit concert brengen: weer een stap in de samenwerking van Kaleidoskop en ikzelf, die we in 2016 verder zullen zetten met het maken van een avondvullend cabaret.”

Beschouw je jezelf als een zangeres?

“Ik noem mezelf een ‘melodieuze diseuse’. Ik ben geen geschoolde zangeres. Ik heb een degelijke stem waar ik het één en ander mee kan. Maar het gaat me niet om het zingen van de perfecte Schumann: ik ben Anneliese Rothenberger niet. Wat primair is, is het overbrengen van de boodschap.

Ik vind zingen iets heel persoonlijks. Je moet de inhoud en je relatie daarmee tonen. Het is voor mij ook heel wat om op mijn leeftijd te zingen: ‘Ik ben de bloem in de tuin.’ Je wordt bij het brengen van een lied eigenlijk gedwongen dezelfde confrontatie aan te gaan als wanneer je een tekst zegt. Natuurlijk is er nog steeds de abstractie van de muziek, het is een andere benadering van de materie. Dat vind ik heel boeiend.”

“Ik heb al heel vaak gezongen in voorstellingen, maar dat weten de mensen niet omdat ik dan plots gerecenseerd werd door muziek-, in plaats van theaterrecensenten. Zo heb ik hier in deSingel ooit de zieke zangeres van jazzlegende Steve Lacy vervangen, met slechts vier uurtjes repetitietijd vooraf. Ik hou heel erg van zingen. Samen zingen is iets wat wij verloren zijn. Als je iemand uit een andere cultuur vraagt om een lied te zingen, kan iedereen dat. Belgen kunnen maximaal drie zinnen zingen, verder komen ze niet. Dat komt omdat de parameters zo hoog liggen. Alles moet perfect en geweldig zijn. Voor mij gaat het niet om het bereiken van de perfectie, maar om het plezier.”

Hoe verliep de samenwerking met het jonge team van FC Bergman in Van den vos?

“Die verliep fantastisch. FC Bergman is een heel intelligente groep. Ze hebben een wilde verbeelding en bezitten daarnaast ook de overtuiging en de kracht om daar gestalte aan te geven. Bovendien heeft FC Bergman nog een onbevangenheid over zich wanneer ze dingen uitproberen. Ze waren ook zo goed voorbereid: de teksten en scènes in hun eerste scenario voor Van den vos waren heel goed geanalyseerd. Toen ze me dit voorstel deden heb ik dan ook meteen toegehapt. Puur door het rock ’n roll–gehalte waarmee ze over het project vertelden.”

Liet je jezelf gemakkelijk regisseren?

“Ik ben niet erg gemakkelijk als actrice binnen een regie.

Vaak stel ik zelf ook vragen als ik denk dat het anders moet.

Ik moet mijn weg kunnen vinden in de argumentatie van mijn personage – die argumentatie moet de mijne worden.

Daar kan iemand anders me niet bij helpen. Ik liet me dus wel regisseren door FC Bergman, maar op een bepaald moment bereik je als performer een punt waarop je zegt: ‘En nu laat je me doen. Now it’s mine.’ Ik ben heel benieuwd hoe de jonge leeuwen van FC Bergman verder gaan evolueren in hun toekomstig werk.”

Bram Kelchtermans

Voor het tweede jaar op rij zette ook een kinderjury zijn kritische bril op. Ze keken en discussieerKinderjury den over een selectie voorstellingen voor jongeren.

Publiek Aan Zet Enkel hun mening telde, niet die van volwassenen.

De kinderen werden hierin begeleid door Bram Kelchtermans van Mooss.

“Ik probeer de blik op theater te verbreden”

— Rini Vyncke

er wat geografische spreiding tussen de juryleden was: twee meisjes komen uit Antwerpen en omstreken, twee uit het Leuvense en twee uit de buurt van Brussel. We kozen ervoor om de leeftijdsmarge redelijk beperkt te houden en met 11- tot 13-jarigen te werken.

Met hen zouden we dan ook inzetten op het onderzoeken van de mening van jongere kinderen. Wanneer we naar een voorstelling voor een jongere doelgroep gingen, interviewden we hen om zo een beeld te krijgen van wat zij ervan vonden.”

Hoe ben je met de kinderjury te werk gegaan?

Bram Kelchtermans: “De zes jonge juryleden – allen meisjes – hebben net als vorig jaar een soort kader gemaakt, een bril waarmee ze naar de voorstellingen zouden gaan kijken. Die bril bestaat eigenlijk uit alle elementen waarmee je theater maakt: tekst, licht, muziek, geluid, verhaal... Alleen kozen ze dit jaar voor iets andere zaken waar ze belang aan hechtten dan vorig jaar.

Vorig jaar vonden de juryleden het bijvoorbeeld heel belangrijk dat er duidelijk afgelijnde, heldere personages waren. Terwijl dat dit jaar minder een kwestie was. Acteurs mochten zonder problemen verschillende personages spelen en bij wijze van spreken enkel een sjaal of een hoed aandoen om het verschil duidelijk te maken.”

8

Op basis van welke criteria werd de zeskoppige jury dit jaar samengesteld?

“We mikten op vijf mensen omdat vijf mensen makkelijk passen in een auto om samen naar de voorstellingen te rijden (lacht). Verder wilden we graag dat

Publiek Aan Zet is een meerjarig project van Mooss waarin men het publiek letterlijk aan zet wil brengen in de kunstensector. Een eerste project speelde zich vorig jaar af in Museum M in Leuven. Nu starten jullie dit ook op bij Het Theaterfestival.

Waarom hier?

“Een gelijkaardig project opzetten zoals dat in Museum M is op zich al een stuk moeilijker in de podiumkunsten.

Die werken niet met tentoonstellingen waarin verschillende werken worden gepresenteerd. Daarom kwamen we al snel uit bij een festivalformule die uiteindelijk ook een selectie maakt en die aan zijn publiek presenteert.

Bovendien vindt Het Theaterfestival dit zelf ook een interessante denkoefening.”

Jullie zullen ook nu al op Het Theaterfestival aanwezig zijn. Wat mogen we van jullie verwachten?

“Op dit moment zijn we met een groep van 25 deelnemers, maar er zijn nog steeds heel veel mensen welkom. Op vier momenten tijdens Het Theaterfestival gaan we telkens met een groep deelnemers het festival bezoeken. De vragen die ik hen

stel zijn: ‘Hoe kijk jij naar theater?’, ‘Waarom ga je naar theater?’, ‘Hoe is Het Theaterfestival georganiseerd?’, ‘Hoe zou jij dat organiseren?’, etc. Na Het Theaterfestival gaan we opnieuw samenzitten met de vier groepen om een soort concept te bedenken. ‘Stel dat wij het voor het zeggen zouden hebben, hoe zouden wij het dan doen?’

Daarnaast zal ook de Karel de Grote Hogeschool opnieuw aanwezig zijn om het effect van participatie op de publieksbeleving te onderzoeken.”

Zie je parallellen tussen de kinderjury en Publiek Aan Zet? “Er zitten parallellen in, in die zin dat ik eigenlijk niets te zeggen heb. Als je het vergelijkt met een voorstelling maken, heb ik eigenlijk de rol van een dramaturg. Je moet zowel de leden van de kinderjury als de participanten van Publiek Aan Zet de hele tijd vragen stellen, ze helpen breed te denken en opties aanreiken. Je probeert hun blik op theater open te trekken en hen te helpen in het vormen van een visie.

Die visie kunnen ze dan gebruiken in het maken van hun keuzes. Maar inhoudelijk heb ik daar weinig over te zeggen.”

Je kandidaat stellen om mee Het Theater­festival te herdenken, kan via paz@mooss.org!

Hilde Teuchies

Op vrijdag 5 september verwelkomt deSingel een Moving Meetings Theatre zestigtal (80 in totaal met Amsterdam erbij) programmatoren vanuit 23 verschillende landen voor het eerste driedaagse bezoekersprogramma Moving Meetings Theatre. Wij spraken over dit event met Hilde Teuchies, verantwoordelijke internationale relaties van het VTi. Zondag verplaatsen de programmatoren zich naar Amsterdam voor het Nederlandse luik.

— Stefan Moens

Internationale smaakmaker van het Vlaams theater

9

De slogan die het programma draagt, luidt: ‘The Flavouring of Flemish Theater’ en de bedoeling is dat het bonte internationale gezelschap kennismaakt met een dertigtal spraakmakende Vlaamse gezelschappen.

Moving Meetings Theatre wil het Vlaamse theater dus internationaliseren, is dat dan nog niet het geval?

Hilde Teuchies: “Het Vlaamse theater heeft al een heel grote internationale weerklank. De cijfers bevestigen dit: 50 % van de Vlaamse producties worden ook in het buitenland getoond.

Dat is enorm. Als we kijken naar het aantal voorstellingen dan is dit 30 %, wat ook heel veel is. Voor dansvoorstellingen loopt dit op tot 72 %. Dit bezoekers­programma wil dit enerzijds nog versterken en anderzijds producties die minder bekend zijn onder de aandacht brengen.”

Waarom staat internationalisering zo hoog op de agenda?

“Er zijn veel minder subsidies: in Frankrijk, Nederland, maar ook in de Zuid-Europese landen komen de bezuinigingen hard aan en men gaat dus voorzichtiger om met de middelen.

De competitie wordt harder, internationaal werken wordt moeilijker en in die context leek het ons belangrijk om die internationale dimensie van ons theater nog een extra steuntje in de rug te geven. We willen met dit initiatief proactief ageren. Vlaanderen is naar verhouding met de grootte van de regio erg aanwezig in het buitenland, maar we mogen niet op onze lauweren rusten. Zo is het mogelijk dat een bepaald gezelschap succesvol is in Frankrijk, maar dan weer niet in Duitsland. Een bezoekersprogramma kan een rol spelen in het diversifiëren en betere geografisch spreiden van het aanbod.”

Wanneer is voor jullie dit bezoekersprogramma een succes? Zijn er streefcijfers die gehaald moeten worden?

“Het resultaat kan je niet uitdrukken in cijfers. We zien het meer als ‘humuswerk’. Wij geven op deze manier de gezelschappen een steuntje in de rug om contacten te leggen, te netwerken, hun databestand uit te bouwen en natuurlijk om hun werk te tonen. Een buitenlandse programmator krijgt via Moving Meetings Theatre de kans om minstens 8 Vlaamse voorstellingen te zien op anderhalve dag. Hij/zij kan hierbij kiezen uit een totaal van 18 voorstellingen, inclusief de voorstellingen van Het Theaterfestival. Bovendien kunnen ze op zondagochtend ook nog een 14-tal gezelschappen ontmoeten tijdens de zogenaamde speed date-sessies.”

“Ieder parcours is vrij gevarieerd, zodat de gasten ook voorstellingen zien die ze anders misschien nooit hadden gezien. Een programmator uit Estland die geen interesse heeft in jeugdtheater kan bijvoorbeeld op die

manier ontdekken dat een voorstelling van fABULEUS eigenlijk ook heel geschikt is voor volwassenen. We hebben de oproep breed gelanceerd. Iedereen kon kandideren. Er reageerden een zeventigtal gezelschappen, maar de voorwaarde was natuurlijk wel dat ze beschikbaar moesten zijn, dat ze hun productie wilden exporteren én dat die in het Engels of met boventitels gespeeld kan worden.”

Is het de bedoeling om hier een traditie van te maken?

“Dat zal afhangen van de evaluatie na afloop. We zullen de geselecteerde gezelschappen vragen hoe zij het hele gebeuren evalueren. Het is belangrijk te weten dat de effecten van een dergelijk internationaal forum soms pas zichtbaar worden op langere termijn.

Internationalisering is voor het binnenkort eengemaakte Kunstensteunpunt een belangrijke peiler. Een format als Moving Meetings Theatre kan een van de instrumenten zijn om die internationale werking te ondersteunen.”

Els Van Steenberghe

— Ester Torres Falcato Simões

Een jaar lang zat Els Van Steenberghe in de jury van Het Theaterfestival. Haar tijd verdeelde ze tussen Jury schrijven, naar het theater gaan en boswandelingen maken met haar hond. De journaliste werkt voor Knack Focus en De Standaard en volgt de podiumkunsten al jaren op de voet. Geflankeerd door dames in bontjassen met purperen krullen zag ze haar eerste voorstellingen als puber.

“Het liet me niet los hoe theater ernstige onderwerpen openbrak. Hoe verdriet naar schoonheid getransformeerd werd.”

Els Van Steenberghe: “Een voorstelling die voor mij die kwaliteit had, was Tauberbach van Alain Platel. Actrice Elsie de Brauw woont compleet verloren op een vuilnisbelt, maar kan daar uiteindelijk toch zichzelf vinden.

Het is een stuk dat troost en inzicht geeft in het leven. Ook Peter Van Den Eede slaagt daarin met Olga. Wanneer hij zich door het oeuvre van Tsjechov heen leest, rijpt er in zijn hoofd vervolgens een stuk vol grappen, maar ook levenswijsheid.”

Van den vos — Koen Aelterman

Moet theater altijd een spiegel voorhouden?

“Ik verwacht van theater dat het me uit mijn cocon sleept. In Leeghoofd nemen ze herkenbare dingen zoals een

10

taart bakken, maar doen ze er onwaarschijnlijk maffe dingen mee. Dat is verrijkend. Kunst kan bouwstenen uit de realiteit gebruiken om compleet nieuwe dingen te maken. Die neem je weer mee naar huis waar je je eigen realiteit kan verrijken of je eigen denken bijsturen.”

Begrijp je de wereld beter door theater?

“Theater vormde me tot wie ik ben en haalde me uit mijn beschermde leven.

Als journalist, kijk ik niet alleen naar theater maar wil ik ook schrijven over hoe dat theater nadenkt over de wereld. De wereld begrijpen doe ik echter eerder door ouder te worden! Ik kan nu meer en meer mijn eigen mening er

tegenover plaatsen. Vandaag wil ik lezers beide perspectieven aanreiken: op welke manier theater naar de wereld kijkt en hoe het mij naar de wereld doet kijken.”

Zie je trends in het theater?

“Festivaldirecteur Els De Bodt vroeg naar de beoordelingscriteria van de jury. We hebben haar nooit geantwoord… Het kijken gebeurde intuïtief.

Wanneer je achteraf het voorbije seizoen overschouwd, vallen uiteraard een aantal zaken op. Er is onder meer een grote betrokkenheid met de wereld en er worden weer alternatieven aangereikt. De ongebreidelde fantasie van theatermakers moet mensen prikkelen om nieuwe wegen in te slaan.”

fABULEUS stuurt acht moedige, nieuwsgierige jongeren op mysterieuze missie tijdens Het Theaterfestival. Hun opdracht: infiltreer in het universum van een theatermaker. Voor de één eindigt het in een ontmoeting. Voor de ander in een vers voetspoor. Volg alles op blog.fabuleus.be.

Hamlet vs Hamlet

I am alive, yet I am dying.

I show a brave face, yet inside I am crying.

I am wanting to prove myself, yet I am hiding.

Trying to be honest, yet I am lying.

I am fighting this war, but losing the battles.

Saving the past, but losing the future.

Healing old wounds, but making new ones.

I loved who I was, but hate the new me.

I look in the mirror and as I come nearer, it becomes clearer.

I am filled with anger, yet anger makes you smaller.

So I should forgive, what makes me taller.

Als Barbaar Hamlet vs Hamlet onderzoeken… wat doe je dan?

Ik ben begonnen met het script te lezen. En een licht verhaal kan je het niet noemen, haha. Maar mooi is het zeker.

De taal die er wordt gebruikt, maar ook de gevoelens die worden opgewekt. Woorden kunnen zo krachtig zijn! Door woorden kunnen we communiceren, door woorden kunnen we poëzie schrijven en door poëzie te schrijven kunnen we toegeven hoe we ons echt voelen: het masker afzetten dat we vaak aandoen om ons minder kwetsbaar te voelen.

Sad is his lot, who, once at least in his life, has not been a poet.

(Alphonse de Lamartine) Wat ik ondervond was op bepaalde vlakken herkenning en dat kan leuk en grappig zijn, maar ook pijnlijk. Het mooie eraan is dat het waar is. Het kan deugd doen om de waarheid te zien. Of te voelen. Ik denk dat iedereen van jullie wel eens momenten heeft gehad of nog zal hebben, waarop je twijfelt over je eigen identiteit en vermogens. En dat is perfect normaal, want je weet nooit wat de onbekende toekomst gaat brengen. Het is spannend maar ook eng.

All the best stories are but one story in reality—the story of escape.

It is the only thing wich interests us all and at all times, how to escape. (A. C. Benson) Twijfel niet langer en ga voor wat je wil!

11

Lees hier alle blogs die Samuel schreef: http://barbaren.tumblr.com/tagged/HAM/chrono © Jan Versweyveld

— Samuel Van Greuningen

I am struggling to find my way.

I am crushed by the generations before me.

Would I stay and fight or would I go away? That is the question.

Wordcloud

Agenda

Telex

Freek Vielen State of the Youth

In de drukte van haar State of the Union verloor Ann Olaerts haar gsm. De eerlijke vinder krijgt vele kussen.

— Zijn vandaag jarig: Abke

Haring (Hamlet vs Hamlet) en onze vormgeefster Mies!

— Dagelijkse taaltip van Els De Bodt: zeg niet dramaturge, maar dramaturg.

Zullen we doen, mevrouw de festivaldirectrice, euh... directeur. — Wist je dat Jan Martens ervan droomt om schrijver te worden? — We

kregen een privé-concert van Gregory Frateur en Viviane De Muynck in de loge naast ons. Dat belooft voor hun concert vanavond!

vrijdag 5 september 2014 Expo Kwartier voor aanvang Veerle Eyckermans

deSingel (festivalcentrum)

16:30

Zoutloos Studio Orka

17:00

A Game of You Ontroerend Goed (+17:30/18:00/21:45/22:15)

Solvynstraat 80, 2018 Antwerpen

19:00

Inleiding Jan Martens

20:00

Van den vos Toneelhuis, Muziektheater Transparant / FC Bergman, ...

deSingel (backstage) deSingel (naast theaterstudio) deSingel (rode zaal)

20:00

The dog days are over Jan & ICKamsterdam / Jan Martens

20:00

Hamlet vs Hamlet Toneelhuis & Toneelgroep Amsterdam / Guy Cassiers & Tom Lanoye

22:30

B-sides Viviane De Muynck, Gregory Frateur & Kaleidoskop

deSingel (theaterstudio) Bourlaschouwburg deSingel (blauwe zaal)

zaterdag 6 september 2014 Expo Kwartier voor aanvang Veerle Eyckermans

deSingel (festivalcenrum)

14:00

Zoutloos Studio Orka

15:00

Hamlet vs Hamlet Toneelhuis & Toneelgroep Amsterdam / Guy Cassiers & Tom Lanoye

16:30

Zoutloos Studio Orka

17:00

A Game of You Ontroerend Goed (+22:00)

20:00

Tauberbach Les Ballets C de la B, NTGent & Münchner Kammerspiele / Alain Platel

20:00

Van den vos Toneelhuis, Muziektheater Transparant / FC Bergman, ...

H O O F D R E DAC T I E R E DAC T I E

Filip Tielens

Stefan Moens, Ester Torres Falcato Simões,

Rini Vyncke, Mitch Van Landeghem T H E AT E R T E K E N A A R VO R M G E V I N G

Koen Aelterman

Mies Van Roy

Solvynstraat 80, 2018 Antwerpen Bourlaschouwburg

Solvynstraat 80, 2018 Antwerpen deSingel (backstage)

WO R D C L O U D R E AC T I E S

Bregt Van Wijnendaele — www.zendelingen.be

filip@theaterfestival.be

F E S T I VA L K E U K E N ONLINE

Stadsschouwburg deSingel (rode zaal)

doorlopend geopend van 17u tot 20u in deSingel

www.theaterfestival.be, www.facebook.com/het.theaterfestival

L E E S A L L E DAG K R A N T E N O P

www.issuu.com/hettheaterfestival