KIK 128. Prent ‘Gezicht op de boulevard met links de gevangenis’, Charles Joseph Hoolans (1814-?)

LITHOGRAFIE ‘GEZICHT OP MARTELARENLAAN MET LINKS DE GEVANGENIS’

C h a rle s-Jo se p h H O O L A N S (1814-?) gedrukt bij S im o neau & Toovey, B russel 1860 lithografie h . 2 0 x b . 2 7 cm inv. nr. 1979.0149.00

Mans, mai à août 1853, 9 D, 9 L. Jemappes (même époque sans doute dates non indiquées), 2 L. Binche, octobre-novembre 1853, 6 D JJ DThuin, mars-avril 1834, 8 D, 6 I» Péruwrlr, Juillet-août 1894, 7 D. 8 L Bonseeours, juillet 1854, 1 D, 1 L Charleroi, octobre-décembre 1854, : D, S L Chntelet-Cliâtelineau, mai-juin 1855 10 D .S L Namur, octobre-novembre 1SS5, 7 £ 7 L. , _ f .r ■ ' Dînant, mai-juin 1858, 8 D, 7 L. Buy, septembre-novembre 1850, 9 D IL Verriers, mars-mai 1857, 8 D, 6 L. • Dîson, mai 1857, 2 D, 1 I* , Lïmbourg, mai 1857, 1 D, 1 L. Spa, août et novembre 1857, 7 D 8 Lù

'

18?

Ttriemont, avril-juin 1858, S D, 1 L Hotigacrden, juin 1858. 1 D, J L. Nivelles, octobre - décembre 185: mars 1859, 9 0 . I L Wavre, avril-juillet 1859, S S , S I .{et. article de M. J, Meurlcc. dai « Wavrensia », 1952).

Basse-Wavre, mai et juin 1859, 2 I 2 L (v. Ibidem). . Jodolgne, septembre-octobre 1859, D, 8 lu Hasselt, février-mai 1880, 12 D, 8 I Tongres, octobre-décembre 1880, P, 10 L. Saint-Trond, juillet-août 1881, jan ,vier 1862, 10 D, 11 L. Dans Ia liste qui suit, les dates sont . Glngelom, octobre 1881, 2 D, 21* Diest, juin-octobre 1862, S B, 8 L. celles de l'exécution des dessins, les SIcliem-Averbode, mars 1883, 1 T nombres des dessins étant indiqués par la lettre D et les. nombres des lithos 1 L. Acrschot, avril-mai 1883, ! L 5 L par la lettre X*. , Montaigu, avril-mai 1863, 3 D, 3 L. DESSINES, juin 1848, 6 D . 8 L Ainsi, 1863 et 1867, 7 D, 7 L. Grammont, novembre 1848, 4 D, 8 L. . liai, octobre-novembre 1883, 9 £ Ninove, mal 1849, T D, 6 i l Lierre, novembre-décembre 1849, 2 Lu VHvorde, mai-juin 1864, 6 D, 8 L. avril 1850, 7 D, T L. , Matines, Juillet à octobre 1850, 7 D. . Turnhout, janvier-février 1865. 9 E 10 L. i B L. Lac-ken, janvier-mai 1866, S D , S L Louvain, mai-juin 1851, 6 D, 8 L. Bourg-Léopold, date inconnue, 1 L. Lobbes, mai 1851, 1 L, 1 L. Goors-op-Leeuw, idem., 1 L. i ATH, septembre 1851, 6 D, 6 L. Leuxe, octobre-novembre 1851, 6 D, . Le total des vues de ville exêci par Hoblans est donc d'environ . S L. C'est une œuvre remarquable qui Tournai, mai-août 1852, 7 D, 7 L. . Antoine, décembre 1852 - janvier ritait d'être mise en évidence, : 1853, 4 D, 4 L. Léo VERKIEST.

L’Echo de la Dendre, 1955, 'Le dessinateur=lithographe C.=J. Hoolans.’

De prent toont een gezicht op de pas aangelegde Hasseltse boulevard, na het slopen van de wallen rond 1850. Links zien we een imposant gevangenisgebouw. Op het middengedeelte van de laan flaneren enkele figuren en aan de rechterkant wordt een geboeide gevangene voorgeleid door twee rijkswachters te paard. Uiterst rechts zien we de schouw van een industrieel gebouw, wellicht een jeneverstokerij.

Charles-Joseph HOOLANS Zoals Remacle Le Loup in de 18de eeuw talrijke gravures maakte van steden en kastelen, is C.-J. Hoolans in de 19de eeuw actief geweest als succesvolle tekenaar van stadsgezichten die in talrijke burgerlijke interieurs aan de muur hingen.

Charles-Joseph Hoolans werd als zoon van Philippe en Ide-Jeanne ’t Kint geboren in Antwerpen op 26 januari 1814. De familie Hoolans kwam uit Brussel en vader Philippe had een aanstelling als onderwijzer in Antwerpen. Over de jonge jaren van Charles-Joseph weten we weinig, behalve het feit dat hij een artistieke opvoeding moet hebben gehad, want we vinden hem in 1840 terug in Ath als muzikant bij het 4de Linieregiment. Op 23 februari van dat jaar huwde hij in die stad met AgathaDésirée Delhaye. Na haar overlijden op 11 juni 1842 verhuisde Charles-Joseph naar Lessines waar hij muzieklessen gaf en actief was als dirigent. Daar hertrouwde hij op 8 juni 1844 met Joséphine Mahieu. Het echtpaar kreeg zes kinderen: Elise-Charlotte, Joseph-Antoine, Julie-Philippe, CharlesMichel, Joseph-Emile en Georges-Charles. Hun jongste zoon werd slechts enkele dagen oud en hun dochter Julie overleed op 5-jarige leeftijd.

In 1848 ging het gezin in de Brusselse Stuiversstraat wonen en in 1852 verhuisden ze naar SintJoost-ten-Node.

Charles-Joseph Hoolans begon in 1848 met het tekenen van stadsgezichten. Eerst maakte hij een serie van 6 tekeningen van zijn woonplaats Lessines. Daaruit blijkt dat hij een autodidact was op grafisch gebied, want op de achterkant van zijn eerste tekening -de markt en het stadhuis van Lessines- noteerde hij zelf dat hij nooit lessen in tekenen gevolgd had. Hij had vrijwel meteen succes met zijn werk, want in de winter 1848-1849 verschenen bij het Brusselse atelier Borremans de eerste lithografieën van Lessines, Geraardsbergen en Ninove. Op deze werken kwamen nog geen menselijke figuren voor, die is hij pas later gaan toevoegen op verzoek van zijn uitgever. Net zoals zijn tekeningen van gebouwen werkte hij ook zijn personages heel gedetailleerd af, zodat ze een interessante documentatiebron vormen voor de mode van rond het midden van de 19de eeuw.

Vanaf 1849 ging hij samenwerken met een andere Brusselse uitgever, Simonau en Toovey, en van dan af werden zijn tekeningen, naar de mode van de tijd, ook ingekleurd. Rond 1850 waren kleurlithografieën zeer in trek, vooral in Frankrijk, waarde chromolithographies van Honoré Daumier (1808-1879) hoge prijzen haalden op de kunstmarkt. In eigen land kon Hoolans als lithograaf een voorbeeld nemen aan artistieke tijdgenoten als Paul Lauters (1806-1885) en Félicien Rops (18331898). Waar en wanneer Charles-Joseph Hoolans overleden is onbekend.

Tussen 1850 en 1866 heeft Hoolans in het hele land rondgereisd en zo een schat aan nauwkeurige stadsgezichten bijeengetekend. Hij was actief op minstens 47 plaatsen en had bovendien de goede gewoonte om al zijn werken te dateren en te nummeren. De hele collectie is bewaard in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel en vormt een belangrijke iconografische bron voor onze kennis van het uitzicht van veel Belgische steden rond het midden van de 19de eeuw.

In de periode 1860-1862 toerde hij door Limburg en tekende in Tongeren, Hasselt, St.-Truiden, Gingelom, Leopoldsburg en Gors-Opleeuw. In totaal zijn van hem 20 tekeningen en 25 litho’s bekend die in Limburg gemaakt zijn.

De 9 Hasseltse stadsgezichten zijn gelithografeerd tussen februari en mei 1860: tweemaal de Grote Markt, de Havermarkt, het Leopoldplein, de Kapelstraat, het interieur van de Onze-Lieve-

Vrouwekerk (nu Virga-Jessebasiliek), een algem een gezicht op de stad vanaf het eerste stationsgebouw op de Luikersteenweg en de Martelarenlaan met de gevangenis. Hasselt kreeg op dat ogenblik in snel tempo het uitzicht van een provinciehoofdstad met nieuwe openbare gebouwen.

De Martelarenlaan kreeg zijn naam pas in 1922 ter herinnering aan de 20 slachtoffers die tijdens de eerste wereldoorlog op de binnenplaats van de nabijgelegen kazerne werden gefusilleerd. Daarvoor heette dit stuk van de kleine ring Boulevard du Nord of Noordlaan.

Het gevangeniswezen in de 19de eeuw In het Ancien Régime werd opsluiting niet echt beschouwd als een straf voor crimineel gedrag.

Opsluiten gebeurde meestal tijdens grote of kleine oorlogen als een soort gijzeling voor een losgeld of in afwachting van een proces. Misdadigers en ketters kregen vooral lijfstraffen zoals geseling, brandmerken of publieke executies aan de galg of op de brandstapel. Ze werden ook voor korte of lange tijd verbannen, of ze moesten als straf een bedevaart doen.

Vanaf de Verlichting in de 18deeeuw ging men de mens stilaan als een rationeel individu beschouwen.

Geleidelijk sijpelde ook in de strafvordering het mechanistische wereldbeeld door dat de maatschappij beschouwde als een goed geoliede machine. Elke handeling die de machine deed haperen was crimineel en moest aangepast bestraft worden. De verlichte Engelse filosoof Jeremy Bentham (1748-1832) was één van de grote denkers achter de vernieuwingen in het strafrecht. Hij reageerde tegen de Engelse politiek van zijn tijd ten aanzien van misdadigers. De gevangenissen zaten toen overvol en criminelen -zow el moordenaars als kruimeldieven- werden verscheept naar Australië.

Op dat ogenblik werd ook in Engeland, net als elders in Europa, een debat gevoerd over de erfelijkheid van misdadig gedrag. Eens een dief, altijd een dief. Bentham was daar niet van overtuigd en pleitte voor een andere aanpak. Men moest de homo criminalis niet enkel straffen door hem van zijn vrijheid te beroven, maar men moest hem ook (heropvoeden door hem de basisregels van sociaal gedrag te leren kennen en hem meteen ook een beroep aan te leren.

G ezich t op de in 1 8 5 6 -1 8 5 7 gebouw de gevangenis; litho, omstreeks 1857. (Rijksarchief Hasselt)

Hij ontwierp een nieuw soort gevangenis gebaseerd op het principe van het panopticon: een gebouw waar men ongezien alles kon controleren. Hij werkte zijn ideeën verder uit samen met zijn broer die als ingenieur in dienst was van de Russische tsarina Katarina de Grote. Het grondplan van hun voor die tijd revolutionaire gevangenis kreeg het uitzicht van een ster. In het middelpunt was een ruimte voor de bewakers en een kapel. De cellen lagen in de armen van de ster. De gevangenen konden zo niet weten wanneer een bewaker hen juist in het oog hield. Die onzekerheid moest er

volgens Bentham voor zorgen dat de gevangenen zich beter gingen gedragen -slecht gedrag betekende bijkomende straf- wat hun integratie in de maatschappij later zou vergemakkelijken.

Deze ideeën kenden succes en werden bovendien niet alleen toegepast in gevangenissen, maar ook in fabrieken en ziekenhuizen.

Rond 1850 vindt de visie van Bentham ingang in het jonge, vooruitstrevende België, vooral onder invloed van Edouard D ucp étiaux (1804-1868), de eerste insp ecteur-g eneraal van het gevangeniswezen. Hij vond dit type gevangenis ideaal voor zijn idee dat de criminele mens moreel te verbeteren was door eenzame opsluiting en het aanleren van een beroep.

In België werden in die periode talrijke nieuwe gevangenissen gebouwd volgens het principe van het panopticon. De opkomst van de industrie en een nieuwe burgerlijke manier van leven na de Franse Revolutie zorgden bovendien voor een architecturale metamorfose. Men had behoefte aan een nieuw soort grote gebouwen, zoals fabrieken, maar men zocht ook enige houvast in het verleden door het gebruik van allerlei neostijlen.

De gevangenis van Hasselt

Litho ‘M aison d ’A rrê t à hasselt’, ca. 1860, F. Derré (collectie Stedelijk Museum S tellingw erff- W aerdenhof, inv.nr. 1998.0155.00)

Ducpétiaux deed voor de bouw van de nieuwe Belgische gevangenissen een beroep op de Brusselse architect François Derré. Derré had al een naam opgebouwd als beeldhouwer. Van zijn hand zijn er o.m. beelden te zien in de St. Vincentius a Paulokerk in Parijs.

Als architect maakte hij zich de ideeën van Bentham eigen en specialieerde zich als het ware in gevangenissen. Volgens het bekende sterprincipe bouwde hij gevangenissen in o.m. Gent, Leuven, Mons, Dendermonde, Antwerpen en Hasselt (zie afbeelding hierboven). Op 2 februari 1859 werd de nieuwe, toen hypermoderne gevangenis op de Martelarenlaan (zie afbeelding op blz.4) in gebruik genomen. Er waren 58 cellen voorzien. Tot dan werden de gevangenen in Hasselt opgesloten in het voorm alige klooster van de cellebroeders in de gelijknamige straat. De cellebroeders waren in 1790 uit hun klooster verjaagd en hun voormalige kerk deed van 1798 tot 1842 dienst als rechtszaal en de cellen van de paters als gevangenis. In de volksmond werd de straat toen ook wel het ‘Prisonsteegje’ genoemd. Op deze plaats, met ingang langs de Havermarkt, werd in de jaren ‘30 van de vorige eeuw het inmiddels ook al verlaten gerechtshof gebouwd.

Toen Hoolans in het voorjaar van 1860 het gebouw langs de Martelarenlaan tekende, was het dus net één jaar in gebruik.

Eind 2004 zullen, na 145 jaar, in Hasselt opnieuw gevangenen overgebracht worden, ditmaal naar een -d e geschiedenis herhaalt zich- hypermodern gebouw langs de Herkenrodesingel (zie afbeeldingen blz. 6). Daar is plaats voorzien voor 450 gedetineerden (waarvan 30 vrouwen), bewaakt door een 200-tal cipiers en een niet nader genoemd aantal camera’s.

Bronnen CA LU W A ER T S , G., Hasselt intra muros. Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920), DeurneHasselt, 1989.

G R A U W E LS , J., Kroniek van Hasselt (1078-1914). Grepen uit het dagelijks leven, Hasselt, 1982.

G R A U W E LS , J., De straatnamen van Nieuw-Hasselt, Hasselt, 1980.

LA M B R EC H T S, D., Gezicht op de Leopoldplaats, (Kunst in de kijker, nr. 93), 2000. http://www.geneanet.org http://www.buildingsagency.be Met dank aan stadsarchivaris Bart De Keyser.

tekst:

Michel ILSEN

foto’s:

Stedeiijke Fotodienst

copyright:

Stedelijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof

%

Maastrichterstraat 85, B-3500 H ASSELT tel. 011-24 10 70 fax 011-26 23 98 e-m ail: stellin gw erffw aerdenh of@ hasselt.be

In dezelfde reeks verschenen: 1991:

1. Olieverfportret M.-H. van Beieren, 2de h. 17e E.; 2. Catharinapaneel oude handboogkamer, e. 17e - b. 18e E.; 3. Lusterglazuurvaas keramiekfabriek, tss. 1895

en 1914; 4. Blazoen rederijkerskamer 'D e Roode Roos’, D. Van Vlierden, ca. 1700; 5. Olieverfschilderij ‘Week-end’, L. Pringels, 1950; 6. Zilveren reliekostensorium, F. Jans Burduin Gent & I.F. Frederici Hasselt, 1703; 7. Kledingsstel Virga-Jessebeeld, 1689 - 1863 - 1901; 8. Olieverfschilderij 'D e Grote Markt’, J.N. Grauls, 1863; 9.

Rijksdaalder G. van Groesbeeck, Hasselt, 1568; 10. Kaartlandschap paalstenen tss. Hasselt en Zonhoven, 1661 en 1666?

1992:

11. Schilderij ‘De Grote Man’, F. Minnaert, 1983; 12. Mirakelprent O.-L.-V. Virga Jesse, R. Van Orley, wsch. 1689; 13. Zilveren wierookvat, J. Vinckenbosch, Hasselt,

19e E.; 14. Kaart Midden-en Zuid-Limburg, L. Capitaine, 1795; 15. Lederen Hasseltse brandblusemmer (1782) en vuurbaak; 16. Zilveren reliekhouder H. Barbara, ca. 1702; 17.

Portret abt Eucherlus Knaepen, P.J. Verhaghen, 1792; 18. Studiocamera 18/24, ca. 1920; 19. Olieverfschilderij ‘Het bos’, Djef Anten (1851-1913); 20. Juweel, zgn. ‘reukappel’Virga-Jessebeeld, e. 16e - b. 17e E.; 21. Schilderij 'O.-L.-Vrouw met Kind’, Antwerpse paneelmerken, 1ste h. 17e E.

1993: 22.

Liturgische gewaden St.-Vedastus Hoepertingen, 1ste h. 16e E.; 23. Mirakelprent H. Sacrament Herkenrode, Hasselt, P.F.Milis, 1854; 24. Gevelsteen "Den Soeten

Naeme Jezus-, 1664 (Hasselt); 25. Set van 4 vazen, Piet(er) Stockmans (“1940); 26. Portret Ulysse C laes (1792-1880), G . G ullens (1823-1901); 27. Sacraments-ostensorium of "monstrans van Herkenrode', Parijs, 1286; 28. Schilderij 'Strandtafereel', 1930, Jos.Damien (1879-1973); 29. G ezicht op Hasselt naar Remacle Le Loup, 18e E., kopergravure; 30. Beeld "Heilige Cecilia", 1530-1540; 31. Barokke zonnemonstrans, N. Sigers & S. Vander Locht, Hasselt, 1669.

1994: 32.

Biechtstoel, Brabants atelier, 1664; 33. Uurwerken v.d. Hasseltse uurwerkmaker Leonard Joosten (1762-1849); 36. Gouache 'D e Meukes’, ca. 1890, Paul Marie

Bamps (1862-1932); 37. Kroningsprent 0.-L.-V. Virga Jesse, Parijs, Lith.Fabre, 1867; 38. Het H asseletum en de H istoria Lossen sis, 2 historische werken v. Joannes Mantelius (1599-1676); 39. Litho “Heusden 2", uit reeks (5) Heusden, Herman Gordijn, 1992; 40. Ontwerp voor “Overhandiging...” muurschildering Beurs Antwerpen, olie op doek, G. Guffens (1823-1901); 41. Aquarel ‘Strijdtoneel uit de Tiendaagse Veldtocht, Kermt, 7 augustus 1831’, A. von Geusau, 1835.

1995: 42.

Gevelplaat “Veloce-Club hasseltois ‘Utile " D uld’ - 2 mai 1892"; 43. Olieverfportret van Amoldus van Melbeeck op sterfbed, 17e E.; 44. Acryls van Ray Remans,

1989; 45. Pronkbeker J.-J.Thonissen, deels verguld zilver, P.Bruckmann 8 Söhne, Heilbronn, 1888; 46. Begijnenschotel, 1623, zilver, meesterteken: 3 zespuntige sterren In schild; 47. Vaste kunstwerken Herman Blondeel, Hugo Duchateau, Piet Stockmans in Museum Stellingwerff-Waerdenhof; 48. Schilderij “Ijzel en mist", Djef Anten (1851-1913); 49. Aquarellen “Hasseltse water-molens, 1893194", Paul Marie Bamps (1862-1932); 50. Foto “Jongeman met badmuts", gomdruk, 1/10, Jean Janssis; 51. Zilveren reliekhouder H.Hubertus, (1741-1742), Lambertus Hannosset, Antwerpen.

1996: 52. Olieverfschilderij "Zegening

van de Boerenkrijgers op de Grote Markt”, 1899, Djef Swennen (1871-1905); 53. Olieverfportret N .G Vaesen (1768-1864), 1819, M .G

Tieleman; 54. Vaandel "Kunstkring Alexis Pierloz Hasselt 1920", Hasselt; 55. Groepsportret “Leden v.d. Virga-Jessebroederschap bij haar beeld", 1709, olie op paneel; 56.

Beiaardklavier, ca. 1752, Hasselt (?) [bewaard in het Stedelijk Beiaardmuseum Hasselt]; 57. De Hasseltse reus De Langeman, Melchior Tieleman, 1810; 58. 2 reflectoren; zilverbeslag op houten kern, Arnold Frederici, 1714; 59. De gouden kronen v.d. Virga Jesse, Auguste Levesque, 1867; 61. Schilderij “Blauw Tafereel", Pierre C o x (1915-1974).

1997: 62.

Portret Guillaume Claes, Judith Crollen (1898-1982) naar werk van M.G. Tieleman, 1957; 63. Kaart prinsbisdom Luik, 17e E., Henricus Hondtus (1597-1651); 64.

Lithografie 'Oude halte Luikersteenweg', 1860, Charles Joseph Hoolans (Antwerpen, 1814); 65. Drieluik, 1989, Paule Nolens (“1924); 66. Soberheid, eenvoud en liefde, vier geomefflsche abstracte werken van Vincent Van Den Meersch (1912-1996); 67. SchBd v.h. weversambacht, e. 17e - b. 18e E., Daniël van Vlierden (1651-1716); 68. Borstbeelden 10 Hasseltse burgemeesters, 1906, Emile Cantillon (1859-1917); 69. 'Portret van mijn dochter Madeleine' & 'Portret van mijn zoon José’, Jos. Damien (1879-1973); 70. Beeld Hom o Sedens, Hub Baerten (“1945); 71. Beeld 'O.-L.-Vrouw met Kind', 1530-1540, Meester van Oostham.

1 9 9 8 : 72. ‘Panorama van H asself, Steven Wilsens (“1937); 73. Portret Télémaque Claes (1831-1913), Tony Alain Hermant (1880-1939); 74. De Loonse muntslag In het kader v.d. monetaire internationalisering tijdens de middeleeuwen; 75. Speculaasplanken 6 'Hasseltse speculaas'; 76. Wandtapijt "Euskadl: balladen en legenden", 1985, Simone Reynders (“1924); 77. Schilderij “Herfst - kasteel Henegauw", 1946, Paul Hermans (1898-1972); 78. Prehistorische polijststeen, Slnt-Quintlnuskathedraal Hasselt; 79. Sierlijst “Oorlogsgesneuvelden Hasselt 1914-1918", n t gedateerd, Hassek, Auguste Blanckart (1878-1952), Sylvain Brauns (1890-1947), Joseph Antoon Jossa (1884-?); 80. Schilderij “Veldslag in een korenveld”, 1864, Juies Van Imschoot (1821-1884).

1 9 9 9 : 81. Litho's H asselt gezien tussen 1960-1979, Jac. Leduc (“1921); 82. Het huis Stellingwerf! (19e E)*Waerdenhof (17e E.); 83. Apparaten ontwikkeld en geproduceerd In de Philipsfabriek in Hasselt; 84. Hendrik van Veldeke, het genie van de hoofse literatuur (ca. 1140-ca.1200); 85. Céram iques D écoratives de H asselt [1895-1954]: overzicht van de ronde reclame- en sierschotels van de voormalige keramiekfabriek in Hasselt; 87. Portret van G uillaum e Stellingwerf! (1841-1923); 88. Register “Co(e)mans", handschrift 1611; 89. Standaard voor de “Maatschappij Minerva", 1871, W; G eefs (?) & G Guffens.

2000:

90. Schilderij “Portret van Dr. L. W illem S (1822-1907), 1878, Godfried Guffens (1823-1901); 91. M aquette tw eedekker Fatm an Type lil, 1985; 92. Zespuntige "Ster"

van de Roode Roos, 1627; 93. Litho “G ezich t op de LeopoldplaatS, ca. 1860, C. J. Hoolans; 94. “Analem m atische zo nn ew ijzer in de museumtuin, 2000; 95. Portret van R idder G uillaum e de Corsw arem (1799-1884); 96. Pastel “Portret van m evrouw Leynen (1842-1920T, 1919, G J . Wallaert (1889-1954); 97. Keramleken sierschotel T risse rf, ca. 18961905.98. Banier “S ociété Royale de M usique e t de R hétorique', 1858.

2 Q Q 1 : 99. Hasselts zilver: aanwinsten 1996-2000; 100. Schilderij ‘ Stadspanoram a van H a sse ir, 1915, Jos. Damien (1879-1973); 101. Uithangteken TabakskaroT, 102.

Karikatuurtekeningen ‘ 10 H asseltse figuren', Stet Vanstiphout (1931-1995). 103. Sporttrofeeén 11“ Linieregiment: "Coupe du R o i A lb e rt & ‘Coupe Prin ce LéopoicT (2); 104.

Affiche "V ille de H asselt, 1882, program m e des fêle s qu i auront lieu à l ’occasion de la kerm esse..:, 1882; 105. Staande klok met uurwerk, 1761, Joannes Augustinus (ca.

1735-1790), Hasselt; 106. Schilderij “O verhandiging van het vrijheidscharter door G m af A rn old IV van Loon aan de sta d H a sse lt, 1846, Godfried Guffens (1823-1901); 107.

Affiche “K E M PO - bronnen en lim onaden", Druk. E. Roose, H asselt

2 Q 0 2 : 108. Z e s wandkleden over ‘ H et Sacram ent van M irakel van H erkenrodd, 1917, Jos. Damien (1879-1973); 109. Portretten van de vier abdissen van Herkenrode: “ Twee eeuwen, tw ee w eretderf-, 110. Restaurateverslag ’ Rederijkerskraag D e Roode Roos:-, 111. Keramische vaas ‘ R os B eiaard en de V ier H eem skinderen, Simonne Reynders(1924); 112. Keramische vaas in lusterglazuur, Céram iques D écoratives de H asse lt (1895-1954); 113. Ontwerptekening tegelpaneel Tuin m et vrouw) 114. Jaarkalender CeysensRoose, 1912; 115. Affiche 'Landbouwdagen 1900'; 116. Schilderij ‘Vlaggen', Jac. Leduc (“ 1921);

2QQ3:

117. Sculptuur ‘IcaruS, Robert Vandereycken (“ 1933); 118. Het Hasselts muzikaal verleden van 1910-1960; 2 luxepam turen, Albert Lefebvre (1886-1953); 119. Affiche

“Langem ansbier, P. Bamps (1862-1932), M. Ceysens (1833-1927) en F Roose (1843-1913); 120. V loertegels van de H erkenrodeabdij, 2 tegelpanelen en majolicategels; 121. kopergravure ‘E x lib ris fam ilie W eytenS; 122. Schilderij 'G ordon-Bennet, 1924, Paul Hermans (1898-1972); 123. Henri Van Straten (1892-?), lino's en «Oio's; 124. Schilderijen 'G eboortehuis 6 ‘G ezich t op Rom boutstoren van M echeteri, Guillaume Ballewijns (1875-1944); 125. Uithangteken ‘In Sint-Lam bertuS, 1801;

2004:

126. De kraag van de Hasseltse boogschutters; 127. Schilderij ‘G rote Capucienenstraaf, Clement Van Campenhout (1921-1997), 1961.