ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
schemat powtarza druga kapliczka, dedykowana św. Florianowi. Jej podziały ramowe i półkoliste okienka − to cechy klasycyzujące, wskazujące na pochodzenie z XIX w. Ikonografia przedstawia tego świętego, jako rzymskiego oficera gaszącego płonący dom lub kościół. Godna uwagi wydaje się również trzecia kapliczka w Muszynie, przy ul. Piłsudskiego, z nastawą na namiotowym daszku w kształcie wieżyczki − latarenki. Zbudowana na początku XIX w., na planie kwadratu, sklepiona kolebkowo, murowana i otynkowana, kryta jest gontem. Wewnątrz znajduje się ludowa rzeźba
3 1 | Kapliczka św. Floriana na Rynku w Muszynie 2 | Kapliczka przy ul. Piłsudskiego w Muszynie 3 | Kapliczka wnękowa na murze kościoła barokowego w Muszynie
4 | Kapliczka na drodze z Muszyny w kierunku
wsi Jastrzębik
5 | Kapliczka słupowa w Powroźniku przy drodze krynickiej
................................................................................
przedstawiająca Matkę Boską z Dzieciątkiem. Od frontu otwartą arkadę, zwieńczoną półkolistym łukiem, zamyka furta z żerdzi. Narożniki zaakcentowane zostały lizenami. W dzielnicy Muszyny, zwanej Folwarkiem, stoi kapliczka z przełomu XVIII i XIX w., wymurowana z kamiennych ciosów piaskowca, pierwot-
nie łączonych gliną, a po generalnym remoncie zaprawą cementowo-wapienną. Zbudowana na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, jest nieotynkowana, z widocznym wątkiem kamiennym. Nie ma otworów okiennych. Drewniana więźba dachowa o konstrukcji krokwiowo-płatwiowej kryta jest blachą i gontem. W trakcie prac remontowych przeprowadzonych w latach 1990-1995 budowla została rozebrana, a następnie odtworzona. Zabieg ten był − zdaniem konserwatorów − niezbędny ze względu na konieczność wykonania betonowej podmurówki oraz zabezpieczenia murów, które na skutek wstrząsów spowodowanych przez przejeżdżające obok pociągi groziły zawaleniem. Dzisiejsza lokalizacja kapliczki dziwi obserwatora. Usytuowana jest bowiem obok torów, bez dojścia i drogi. Pierwotnie kapliczka wybudowana została przy drodze na Węgry, która już dzisiaj nie istnieje. W latach 1874-1876 tuż obok niej wytyczono tory dla kolei tarnowsko-leluchowskiej i tak kapliczka pozostała na małej, prywatnej działce obok pasa przejazdu. We wnętrzu obiektu znajdowały się początkowo figury świątków, zwane przez miejscowych „duszkami”, a obecnie – rzeźba św. Floriana ze wspomnianej kapliczki w rynku. Wykonana w drewnie i pokryta polichromią postać świętego przedstawiona jest jako młody mężczyzna w stroju rzymskiego legionisty, bez broni, jedynie w zbroi ochronnej i w hełmie z pióropuszem. Stoi na ugiętych nogach z rękoma wyciągniętymi do przodu i wzrokiem skierowanym na wprost. W lewej ręce trzyma sztandar, a w prawej naczynie z wodą, którą gasi palący się kościół. Przy drodze z Muszyny w kierunku Jastrzębika stoi kapliczka o nietypowej w tym rejonie formie architektonicznej. Wybudowana na planie koła, przypomina swoim kształtem małą rotundę. Przyglądając się jej, można dostrzec pewien związek z formą ocembrowanej studni. W przeszłości Huculi budowali studnie przydrożne na użytek przechodniów, którzy korzystając z nich winni byli pomo-
4 dlić się w intencji zmarłych. Stawiali krzyże koło studni lub odwrotnie, konewki z wodą na osobnym słupku z daszkiem. Być może jest to ślad tej pięknej tradycji. Kapliczkę nakrywa dach stożkowy o podstawie ośmiokąta, wykończony blachą i zwieńczony metalowym krzyżem prawosławnym. Kapliczki słupowe. W Powroźniku (gmina Muszyna), tuż przy
5
Spotkania z Zabytkami
7-8 2010 |
51