Alle eigen opgewekte energie optimaal gebruiken? Dan is Flow jouw oplossing! Flow is een compleet Home Energy Management System (HEMS), waarmee je het Witty Solar laadstation en je PV-systeem met de intelligente Flow energiemanager verbindt. Zo gebruik je slim en simpel alle zelf opgewekte energie. Sluit - direct of later - ook je warmtepomp en energieopslagsysteem aan en krijg complete controle. Configureren en weergeven kan direct via je smartphone, tablet of laptop.
Meer weten over Flow van Hager?
19-20-21 september Expo Houten
Het meest spraakmakende event voor jou als installatieprofessional staat weer voor de deur! Een gezellig dagje uit met je collega’s waar je de nieuwste innovaties en ontwikkelingen ontdekt voor de E- en W-installateur. Met livemuziek van René Karst (Liever te dik in de kist), lezingen van o.a. Robert Doornbos, Henry Lootens en Roel Ritsma en je maakt kans op een jaar lang gratis broodje bal. Dat wil je niet missen!
Bestel jouw gratis toegangsticket op www.henkenfredevent.nl of via de QR-code en hang de broodje bal geurhanger in je bus om alvast in de sfeer te komen.
Henk & Fred is het leukste magazine voor de installatietechniek. Wij zijn er voor iedereen die werkzaam of geïnteresseerd is in installatietechniek. In elke editie is er weer een glansrol weggelegd voor collega’s Henk, Fred en Daan. Hierdoor weten we zowel jong als oud binnen de gehele installatietechniek aan ons te binden. Het magazine verschijnt vijf keer per jaar en wordt verspreid in een oplage van 24.000 exemplaren.
Jaargang 11, nummer 3, juni 2023
UITGEVER
Media Vakman B.V. Snipperlingsdijk 50 7417 BK Deventer
HOOFDREDACTIE
Peter Besselink, redactie@henkenfred.nl
REDACTIE
Sjoerd Geurts, Marieke van der Heijden, Han Neijenhuis, Michiel Elands en Pim van de Beek
BLADMANAGER
Matthea Kiemeney, matthea@henkenfred.nl
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE
Patricia Overmars (correctie), Martijn Verspeek (column), Jurgen Pops (vormgeving), Leony Bos (communicatie) en Tim Kollen (sales)
ADVERTENTIES advertenties@henkenfred.nl
VORMGEVING Media Vakman B.V. DRUK Tuijtel
ABONNEMENTEN EN ADMINISTRATIE info@henkenfred.nl
Verschijning: 5 x per jaar
Abonnementsprijs Nederland € 47,50 per jaar (excl. 9% BTW incl. verzendkosten)
Losse nummers € 9,75 (excl. 9% BTW incl. verzendkosten)
Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk is opgezegd.
ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY STATEMENT Zie www.henkenfred.nl
COPYRIGHT
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen aan de volledigheid en juistheid van de informatie, zoals weergegeven in deze uitgave, geen rechten worden ontleend. De uitgever en auteurs kunnen dan ook geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie uit deze uitgave.
VOLG ONS
Fred: @FredvanHenF | Henk: @HenkvanHenF www.facebook.com/HenkenFred www.instagram.com/henkenfred www.linkedin.com/company/henk-&-fred www.linkedin.com/in/fred-van-henk-en-fred
info@henkenfred.nl
WWW.HENKENFRED.NL
Dat de energietransitie nieuwe eisen stelt aan de groepenkast, hoeven we geen enkele installateur te vertellen. Maar dat het aanpassen of uitbreiden van die groepenkast een belangrijke verantwoordelijkheid is en dus risico’s meebrengt, daarvan is lang niet iedereen doordrongen.
Automatisering wordt steeds belangrijker voor installatiebedrijven. Om geld te besparen, maar vooral om het tekort aan handjes niet zo zwaar te voelen. Bij EPM in Maastricht investeren ze al heel wat jaren daarin.
Hij treedt als zanger op tijdens ons Henk & Fred Event. In deze uitgave brengt Ballen Harry een ode aan de gehaktbal. “Altijd gezellig, die geur van een broodje bal!”
Grappig hè? Een geurhanger die naar ‘broodje bal’ ruikt. Bijgesloten bij dit magazine, om op te hangen in jouw bus, als reminder om je op te geven voor ons gratis Henk & Fred Event van dinsdag 19 tot en met donderdag 21 september in Expo Houten. Wat me verder enorm verrast heeft, is het aantal inzendingen voor de verkiezing ‘Installatiebedrijf van het Jaar’. Ruim 400 keer is er gestemd en vorige week hebben we de shortlist van de beste tien kandidaten bekend gemaakt.
Als klusvrouw bij RTL's 'Eigen Huis & Tuin: lekker leven' is Martine Beijer een voorbeeld voor meiden die een technisch beroep overwegen. "Rolmodel zijn is niet mijn eerste missie. Maar het is heel mooi als ik meiden kan triggeren."
Dit keer gaan Henk en Fred internationaal en bezoeken ze Wouter Pluimers, die twee jaar geleden emigreerde naar Bonaire. Hij zegde zijn baan in de installatiebranche op en ging samen met zijn vrouw en kind op avontuur.
De accommodatie van v.v. Hellendoorn was economisch afgeschreven en werd in 2022 duurzaam gerenoveerd. De energiecrisis kreeg daardoor geen vat op de club, die ook nog eens is genomineerd voor de titel ‘Meest duurzame sportaccommodatie van het Jaar’.
De lezers van Henk & Fred krijgen bij deze uitgave een geurhanger die naar gehaktbal ruikt. Voor Henk en Fred reden om voor de gelegenheid af te reizen naar het productiecentrum van FEBO in Amsterdam.
Tot 15 juli kun je via de website www.installatiebedrijfvanhetjaar.nl opnieuw je stem uitbrengen op één van deze tien genomineerden. Het bedrijf met de meeste stemmen wint in deze tweede stemronde sowieso de Publieksprijs. Verder zal een deskundige jury een Vakprijs uitreiken. En dat allemaal op de woensdagavond van ons Henk & Fred Event in Houten. Op die avond zullen ook de zes finalisten van de verkiezing ‘Monteur van het Jaar’ de strijd met elkaar aangaan door live, op het podium, een spannende eindopdracht uit te voeren. Vorige week hebben we hiervoor de voorronde gehad bij het ROVC in Ede, waar de zes finalisten bekend zijn gemaakt.
Naast noviteiten van fabrikanten, lezingen en workshops is er van alles te beleven en te doen op ons Henk & Fred Event. Zoals optredens, foodtrucks en onze dagelijkse Henk & Fred Borrel. En ondertussen hebben we ook nog weer een uiterst boeiend magazine gemaakt. Mijn lezerstip? Dat is het Goede Gesprek dat wij hadden met Dennis van der Meij van Solar-Engineering. Specialist op het gebied van zonnepanelen, maar ook helemaal thuis in de nieuwe wereld van de omvormers en de thuisbatterij.
Veel leesplezier en een fijne zomer(vakantie)!
Peter Besselink, hoofdredacteur redactie@henkenfred.nl
Ingmar de Winter van Eaton adviseert het bijhouden van een technisch dossier
Dat de energietransitie nieuwe eisen stelt aan de groepenkast, hoeven we geen enkele installateur te vertellen. Maar dat het aanpassen of uitbreiden van die groepenkast een belangrijke verantwoordelijkheid is en dus risico’s meebrengt, daarvan is lang niet iedereen doordrongen, zegt Ingmar de Winter, Product Market Manager bij powermanagementbedrijf Eaton.
De belasting op onze groepenkast neemt in razend tempo toe. Neem alleen al de keuken. We gaan koken op inductie, we hebben een quooker, en nog veel meer handige keukenapparatuur. Alles vraagt stroom. "Dat kan onze groepenkast doorgaans nog prima aan", zegt Ingmar de Winter, Product Market Manager bij Eaton. "En anders is er de hoofdbeveiliging van het
Fred: “Kijk, dit artikel had Henk nou moeten lezen. Die adviseerde mij laatst bij de installatie van zonnepanelen gewoon even een extra groepje te plaatsen in de groepenkast. Volgens mij heeft hij niet door dat dit kan zorgen voor overbelasting en warmteproblemen.”
Daan: “Ik vind het zelf ook wel een lastig onderwerp. En wist ook niet dat je speciale groepenkasten hebt, die gecertificeerd en geschikt zijn voor bijvoorbeeld pv- en ev. Jij?”
Fred: “Belangrijkste les is misschien nog wel dat wij elkaar nog meer nodig hebben als E- en W-monteur. Want of het nou gaat om zonnepanelen, warmte pomp of thuisaccu, alles draait om stroom!”
netbedrijf. Al is de groepenkast nog zo’n rommeltje, deze beveiliging voorkomt nu vaak nog grote problemen."
Maar ergens houdt het op met die aloude beveiliging. Het grote risico wordt straks de warmte in de groepenkast, zegt De Winter. "Een laadpaal voor de elektrische auto haalt zijn stroom ook uit de groepenkast. Veel stroom zelfs en bovendien heel langdurig. Als de belasting van de stroom met factor 2 toeneemt, dan stijgt de warmteopwekking in de kast met factor 4, dat gaat in het kwadraat. Die warmte is dus heel lang in de groepenkast aanwezig."
Het risico wordt nog groter, wanneer er ook pv-panelen bijkomen en in de toekomst nieuwe technieken als accu’s voor opslag en bidirectionele laadpalen, waarbij de auto stroom teruglevert aan een woning. De hoofdbeveiliging zal dit niet allemaal meer kunnen controleren, waarschuwt De Winter.
Punt is volgens hem dat installateurs makkelijk geneigd zijn om extra groepen aan de groepenkast toe te voegen,
zonder dat ze zich bewust zijn van de bijbehorende verantwoordelijkheid.
"Even een extra groepje installeren voor pv of een laadpaal. Maar is de groepenkast wel voorbereid op deze extra stromen? Want deze worden niet meer altijd beveiligd door de hoofdbeveiliging. Een overbelasting door deze stromen kan voor grote warmteproblemen zorgen. Een beveiliging kan ongewenst trippen, met mogelijk uitval van apparatuur. Of veel erger, er ontstaat brand. De installateur die de kast heeft aangepast is verantwoordelijk."
Bij dergelijke werkzaamheden moet de installateur een technisch dossier bijhouden, zodat hij achteraf kan aantonen wat hij heeft gedaan en dat hij juist heeft gehandeld. De Winter verwijst naar de IEC 61439, de norm voor laagspanningsschakel- en verdeelinrichtingen.
"Daarin staat dat de installateur wordt gezien als de fabrikant, en dus als verantwoordelijke, als hij een groepenkast bouwt of aanpast. Dus kijk uit met even een pv-groepje bijplaatsen. Houd een dossier bij en bewaar dat minstens tien jaar."
“Het is zeker niet zo dat installateurs hun werk niet serieus nemen”, benadrukt Ingmar de Winter. "Integendeel. Ze leveren heel goed werk. Ook een extra groep installeren in de groepenkast, of zelfs een hele nieuwe kast bouwen, doen ze doorgaans uitstekend. Het gaat om de eindverantwoordelijkheid. Ook al heb je de groepenkast technisch perfect geïnstalleerd, als er calamiteiten zijn, dan moet je je kunnen verantwoorden. Kun je dat niet, dan word je alsnog verantwoordelijk gehouden voor schade die de defecte kast heeft veroorzaakt. Dat kan echt catastrofaal zijn voor je bedrijf. Dus zorg altijd dat je alles vastlegt. Dat voorkomt problemen!"
Warmte wordt dus probleem nummer één in de nieuwe groepenkast, waarschuwt Ingmar de Winter nog eens. Hij heeft tips om dat probleem deels te voorkomen. "Installeer componenten die de meeste warmte afgeven onderin de kast en niet tegen elkaar. Dan kunnen ze de warmte het best kwijt, die trekt dan naar boven. Er ontstaat zo een natuurlijke luchtcirculatie. En de bedrading niet bundelen, geen trekbandjes gebruiken, maar los installeren."
Ook een goede optie: bedrijven als Eaton leveren gecertificeerde groepenkasten, die zijn getest in laboratoria. "Die zijn pv- en ev-geschikt. De verantwoordelijkheid ligt bij de fabrikant. Dat is voor de installateur heel safe. Maar het betreft dan wel nieuwe groepenkasten. Bij aanpassen van bestaande kasten blijft een technisch dossier essentieel."
Winnaar German Innovation Award 2023!
De LED Tastdimmer (en Neventoestel) met bijpassende unieke bediening zijn in de prijzen gevallen. Dit is alweer de vierde opeenvolgende prijs voor ION INDUSTRIES!
Deze LED Dimmers worden bediend met de strak afgewerkte Tastdimmer Knoppen, beschikbaar in vier mooie kleuren. Neem contact op voor meer informatie.
Met afbouwen salderingsregeling wordt thuisaccu interessant
IN BELGIË LIGT TERUGLEVERINGS‑ VERGOEDING AL LAGER DAN STROOMTARIEF
HYBRIDE OMVORMER IS DUURDER MAAR GESCHIKT VOOR ZOWEL PV ALS ACCU
Niet salderen vraagt om omvormer die je op afstand kunt reduceren PV INSTALLATIE 6 KWP = 7 X 1 À 1,5 KWH ACCU
ZONNEPANELEN LEVEREN IN WINTER TE WEINIG CAPACITEIT
VOOR LADEN ACCU
MET THUIS‑ ACCU MINDER
AFHANKELIJK VAN (HOGE) ENERGIE‑ PRIJZEN
Maximale onafhankelijkheid van het net met accu: 60% tot 70%
GOEDKOPE BATTERIJ
KORTERE LAADPERIODE
STEEDS MEER ROEP OM
SUBSIDIE OP THUISBATTERIJ IN NL
KORTERE LEVENSDUUR
Automatisering wordt steeds belangrijker voor installatiebedrijven. Om geld te besparen, maar vooral om het tekort aan handjes niet zo zwaar te voelen. Bij EPM in Maastricht investeren ze al heel wat jaren in software en automatisering. Terwijl directeur Wil Paulus aanvankelijk wel moest worden overtuigd.
Wil Paulus: “Haha, dat klopt. Ik was erg terughoudend. Waarom zou je moeten automatiseren, vroeg ik me jarenlang af. Maar mijn medewerkers hebben me de voordelen laten zien en nu zou ik iedere collega wel willen oproepen om deze slag te maken. Het is een gouden beslissing geweest. Het levert geld op, je werkt efficiënter en het is ook gewoon leuk om met de tijd mee te gaan. Ik geef toe dat mijn bedrijfsleider Maurice Stassen een belangrijke stimulator is geweest. Een belangrijke tip: maak binnen je bedrijf iemand vrij om de automatiseringsslag te begeleiden. En bemoei je er niet teveel mee als directeur…”
HOE BELANGRIJK IS AUTOMATISERING?
Maurice Stassen: “Het is essentieel. Ga je hierin niet mee, dan haak je als bedrijf af. En het hoeft echt niet meteen radicaal. We zijn hier bij EPM heel simpel begonnen. Een voorbeeld: vijftien jaar geleden werkten we met een PDA en geleidelijk is de iPad daarvoor in de plaats gekomen. Die is inmiddels niet meer weg te denken op de werkvloer. Maar automatisering gaat natuurlijk veel verder. Dat begint met de software.”
JULLIE WERKEN MET SYNTESS ATRIUM?
Wil: “We zijn er heel tevreden over. Syntess bezoekt ons vijf keer per jaar. Dan nemen we alle actuele zaken door, bespreken we eventuele probleempunten en worden we bijgeschoold. Misschien nog wel belangrijker is het klankborden. Dat levert altijd weer nieuwe aanknopingspunten en ideeën op waar we iets mee kunnen. Zo blijven we continu stappen vooruit zetten.”
Maurice: “De grote kracht is dat je het kunt integreren in je héle bedrijf. Gegevens maak je eenmalig aan en vervolgens kunnen jouw medewerkers in alle disciplines hiervan profiteren. Of het nu gaat om relaties, installaties, artikelen, verkoopcondities, checklisten of één van de andere gegevens. Verder kun je op deze manier de klant van belangrijke getallen voorzien. Alle data zitten als een raamwerk in elkaar verweven. Je voorkomt dubbel werk en fouten. Maar het voordeel is dat je niet meteen met alle opties in het pakket aan de slag hoeft. Begin met een klein onderdeeltje.”
NOEM EENS WAT VOORBEELDEN VAN DE AUTOMATISERING BIJ EPM?
Maurice: “Een werkbon wordt tegenwoordig automatisch gemaakt aan de hand van de
We kunnen nu de voorraad in het magazijn nagenoeg op nul houden
EPM in Maastricht is een familiebedrijf met Wil Paulus als tweede generatie aan het roer. Hij nam het bedrijf van zijn vader, die het in 1959 stichtte, over. EPM is op elektrotechnisch gebied een totaalinstallateur. Wil Paulus: “Wij maken alles op het gebied van elektrotechniek, beveiliging, data en inspecties. Daarnaast is service en onderhoud een belangrijk onderdeel van ons bedrijf.”
Bij EPM staan zestig mensen op de loonlijst en worden structureel twintig inleners aan het werk gehouden. EPM is actief in verschillende bouwsectoren. “We werken mee aan de totstandkoming van functionele utiliteitsgebouwen, woongebouwen, seriematige woningbouw retail en complexe installaties in de zorg.”
ingevoerde opdracht. Vervolgens wordt alles op die werkbon bijgehouden en krijgt de monteur via zijn iPad instructies. Ook de gebruikte materialen worden ingevoerd. Iedere dag kijkt het systeem welke materialen er besteld moeten worden. De voorraad in het magazijn kunnen we zo nagenoeg op nul houden. Dat scheelt in de kosten. En toch ligt er dankzij de automatisering iedere dag nieuw materiaal voor de monteur klaar. Ander voordeel is dat er na afronding van het project binnen een uur een factuur wordt verstuurd. Ook dat gaat digitaal. Waarom zou je een maand wachten zoals veel bedrijven doen?”
KRIJGT DE MONTEUR GEEN
BIG-BROTHER GEVOEL?
Wil: “De monteur heeft nog steeds veel vrijheid om zijn ding te doen op een goede manier. Maar wij kunnen wel realtime monitoren waar ze aan het werk zijn, of ze uitlopen en of er materialen nodig zijn. Dat komt het werk ten goede. De bussen zijn allemaal voorzien van GPS. Als er snel ergens een monteur moet zijn, kan onze afdeling planning op grote schermen zien waar een monteur in de buurt is. Loopt een klus uit, dan wordt de volgende klant gebeld dat de monteur een half uurtje later komt. De service richting de klant neemt op deze manier toe. Door op deze wijze te werken, werken we met minder mensen veel efficienter. Zonder dit systeem en die grote beeldschermen hadden we misschien wel twee mensen meer op de planning moeten hebben om alles te managen. Tel maar uit.”
HEEFT DE MONTEUR ZELF OOK INVLOED?
Wil: “Jazeker. Wij hebben graag medewerkers die hun mening geven. Die meedenken. Die tegen ons beleid aan durven trappen. Vaak komen er nieuwe mensen in dienst met frisse ideeën. Daar zijn we blij mee en daar doen we ook wat mee. Als je jarenlang alles op dezelfde manier doet, word je bedrijfsblind. Het is goed om af en toe te vernieuwen.”
HOE HEB JE DE MEDEWERKERS IN DEZE AUTOMATISERINGSSLAG MEEGEKREGEN?
Wil: “De jongeren vinden het geweldig dat wij zo’n modern bedrijf zijn. Ze krijgen een iPad, die alles bijhoudt en die ze ook privé mogen gebruiken. Over veel praktische zaken hoeven ze zich niet meer druk te maken. Voor sommige oudere medewerkers
“
Automatisering hoeft echt niet radicaal, wij zijn ook simpel gestart ”
was het wat lastiger. Ook die gingen overstag en zagen al heel snel de vele voordelen in. Er is net een medewerker van 67 met pensioen, die op zijn 63e vol enthousiasme aan de slag ging met de iPad.”
De Syntess Atrium software waar bij EPM mee wordt gewerkt, is gekoppeld aan Dico. Wil Paulus: “Dico is een standaard waarmee de bouw- en technieksector snel, foutloos en veilig informatie met elkaar kunnen uitwisselen.
Bijvoorbeeld de woningcorporaties die wij als klant hebben. Die zouden hun opdrachten nu rechtstreeks in ons portal kunnen zetten. Wij zijn er inmiddels klaar voor. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de woningcorporaties nog niet zo snel meeschakelen. Die hebben er meer tijd voor nodig. Maar ik ben er van overtuigd dat dat gaat goedkomen. Want t scheelt veel schakels en is ook voordelig voor de corporaties zelf.”
Maurice: “Overigens was het geen vrije keuze om mee te gaan in de automatisering. We hebben meteen duidelijk gemaakt dat het hoe dan ook ging gebeuren. Maar weloverwogen! Alle medewerkers zijn stap voor stap meegenomen in het proces. Wij hebben met Dave Ubachs een opleider in dienst, die iedere medewerker tot in detail bijschoolt in de automatisering. Niemand wordt aan zijn of haar lot overgelaten.”
“We willen in de toekomst de spullen en materialen graag bij de monteurs thuis laten bezorgen. Dan hoeven ze ’s ochtends niet meer eerst naar de zaak. Zover zijn we nog niet. Ook de interne
uitleen van zwaar materieel, zoals ladders en zware boormachines, hebben we nog niet geautomatiseerd. Daar is winst te behalen. Daarnaast willen we het bedrijf verder verduurzamen. Onze personenauto’s zijn al bijna allemaal elektrisch. Met de busjes gaan we die slag ook maken. Maar dan krijg je er een probleem bij. Dan moeten de busjes ook bij de monteurs thuis opgeladen kunnen worden. Genoeg uitdagingen dus. Je bent als bedrijf nooit klaar!”
Met zijn retro Volkswagen ID. Buzz trekt servicemonteur Wilco van Norden dagelijks veel bekijks. Toch zit de echte bijzonderheid van deze bus vooral ‘onder de motorkap’. Want Wilco rijdt een gloednieuwe, 100% elektrische werkbus - de eerste in het wagenpark van Leertouwer. “Het rijdt heerlijk, maar je moet wel even wennen.”
Wilco is voor een aantal klanten van Leertouwer een bekend gezicht. Hij doet namelijk al jarenlang al het onderhoudswerk bij deze klanten in regio Barneveld. Zij moeten misschien even wennen, want kortgeleden verwisselde de servicemonteur zijn vertrouwde verlengde Caddy voor een gloednieuwe Volkswagen ID. Buzz Cargo. “Juist omdat ik veel in de buurt rij, kan ik goed uit de voeten met deze elektrische bus. Voor mij is de actieradius van 425 kilometer ruim voldoende. Ik rij regelmatig vier dagen op één accu”, glimlacht Wilco. “Dus nee, ik heb nog niet stilgestaan met een lege accu en dat gebeurt me ook niet snel!”
De overstap van de Caddy naar de ID. Buzz bracht nog de nodige uitdagingen met zich mee. Thuis moest natuurlijk een laadunit komen en zijn extra zonnepanelen geïnstalleerd. “Altijd handig als je een goede elektricien kent, die dat netjes voor je kan installeren”, grapt Wilco. De grootste uitdaging was de inrichting van de laadruimte. Wilco legt uit: “Het maximaal laadvermogen is 650 kg. En aangezien ik m’n Caddy altijd helemaal vol had en
WILCO VAN NORDEN UIT VOORTHUIZEN
van alles altijd dubbel mee wilde hebben, kwam ik daar ver bovenuit. Daarom heb ik de betimmering gemaakt van lichtgewicht Okoumé multiplex én is m’n voorraad materiaal wat beperkt.”
Inmiddels staat ruim duizend kilometer op de digitale teller. En Wilco is positief verrast: “Het is echt een heel fijne bus. Het rijdt heerlijk, maar je moet wel even wennen. Want je hebt ineens
ook allerlei rijhulpsystemen die zich bemoeien met je rijgedrag.” Of er meer elektrische bussen bij Leertouwer volgen? “Door het wagenpark te elektrificeren willen we inderdaad wel een steentje bijdragen aan de energietransitie en CO2 reduceren. Tegelijk is de huidige actieradius voor veel collega’s nog te beperkt en is de aanschafprijs behoorlijk fors. Maar hé, daar ga ik niet over”, lacht Wilco.
Fred is onder de indruk van de creativiteit waarmee Leertouwer de ID. Buzz heeft gewrapt. Ook de creativiteit van Wilco vindt hij noemenswaardig. “Wilco kwam zelf met het idee om de kleurstelling zo te doen, naar voorbeeld van de bekende oldtimerbusjes. Het ziet er echt gaaf uit en dat trekt ook mooi wat extra bekijks. Ook praktisch bedacht Wilco creatieve oplossingen. Door de constructie van de bus is bijvoorbeeld het imperial maar heel kort en ligt helemaal achterop het dak. Wilco verlengde het imperial met een aluminium hoeklijn waardoor de buis met pvc-pijpjes tóch stevig mee kan.”
Wij nodigen je graag uit voor het feestje voor de branche! Bij dit magazine vind je de uitnodiging – een geurhanger die naar een ‘broodje bal’ ruikt. Bestel snel je ticket en hang de geurhanger in je bus. Zo word je er elke dag aan herinnerd dat het Henk & Fred Event van 19 t/m 21 september plaatsvindt. En Ballen Harry is daarbij!
Op het komende Henk & Fred Event staat alles in het teken van het broodje bal. Als opwarmertje voor het event kun je de uitnodiging in je bus ophangen, een geurhanger die ruikt naar een ‘broodje bal'. Op het event zelf doen we daar nog eens een schepje bovenop. Als bezoeker mag je namelijk draaien aan het Henk & Fred Ballenrad met als hoofdprijs een jaar
Henk vindt de broodje bal-geurhanger die sinds kort in zijn bus hangt geweldig. “Zo word ik dagelijks herinnerd aan ons Henk & Fred Event straks in september. Ik krijg er elke dag meer zin, uh… trek in, haha.”
Ook Fred vindt de broodje bal-geurhanger briljant gevonden. “Een vriend van mij wil de geurhanger nu ook. Ik heb hem getipt om naar de FEBO te gaan. Want daar krijg je bij de aankoop van een broodje bal gratis zo’n geurhanger. Vind je dat geen geweldige actie?”
Henk: “Absoluut. En de gehaktballen van Ballen Harry zijn weer verkrijgbaar op ons event. Zo is de bal weer rond!”
lang gratis ‘broodje bal’. Ook kun je bij het Ballenrad een (gehakt)ballenpakket van Harry Vesseur winnen. Beter Bekend als Ballen Harry. Op de donderdag van het event staat Harry zelfs op het hoofdpodium. Want naast het maken van gehaktballen is hij ook nog eens zanger. Ongetwijfeld zal hij zijn eigen geschreven Ballenlied ten gehore brengen. Hoogste tijd om Ballen Harry aan jou voor te stellen.
Hoe is jouw liefde voor de gehaktbal ontstaan?
“Door mijn oma. Die maakte de lekkerste gehaktballen, die echt iedereen geweldig vond. Als kind nam ik me voor dat als ik later groot zou zijn, ik diezelfde gehaktballen zou gaan maken. Jaren later begon een vriend van mij, die werkzaam was in de horeca, een foodfestival. Hij vroeg of ik mee wilde doen. Een geweldig idee. Een dag later heb ik deze foodtruck gekocht, een oude brandweerauto uit Duitsland. Zo is het begonnen! Deze wagen heb ik omgebouwd tot een foodtruck en toen ben ik ballen gehakt gaan maken. Sindsdien trek ik er wekelijks met
mijn wagen op uit. Ik sta ook vaak op de bouwplaats. Soms combineer ik het verkopen van gehaktballen met entertainment. Ik ben namelijk ook zanger.”
Wat maakt de gehaktbal zo populair?
“Een gehaktbal is toegankelijk voor iedereen. Een gehaktbal eten is gezellig. Ook de bouwvakker of installateur kiest snel voor een ‘broodje bal’. Heel vaak als hoofdmaaltijd. Onze bal is ook nog makkelijk te eten, omdat deze niet helemaal rond is. Met een platte bovenkant en platte onderkant rolt deze bal niet van je broodje af.”
Wat is een goeie gehaktbal?
“Je moet kiezen voor goed vlees. Dan win je al veel ten opzichte van veel andere ballen. Wij maken daarnaast gebruik van een speciale kruidenmix. Onze succesvolle gehaktballen bestaan uit een mix van Iers rundvlees (2/3) en Hongaars Mangalica-varken (1/3). Goed gemixt, maar ook niet zo fijn gemalen dat het
HENK & FRED EVENT: 19 - 21 SEPTEMBER IN EXPO HOUTEN
Van dinsdag 19 tot en met donderdag 21 september is het weer zover: het Henk & Fred Event. Oftewel, het meest spraakmakende event voor de installatieprofessional. Een gezellig dagje uit met je collega’s waar je de nieuwste innovaties en ontwikkelingen ontdekt voor de E- en W-installateur. Met livemuziek van René Karst (Liever te dik in de kist), lezingen van onder andere Robert Doornbos, Henry Lootens en Roel Ritsma en je maakt kans op een jaar lang gratis broodje bal.
Dat wil jij toch niet missen?
Bestel daarom nu alvast jouw gratis toegangsticket(s) op www.henkenfredevent.nl
vlees op een frikadel lijkt. Het lekkerste is natuurlijk als je een balletje uit heerlijke jus eet.”
Kunnen ze jou nog voor een broodje bal ’s nachts wakker maken?
“Ja hoor, absoluut. Als we op foodfestivals staan eet ik zelf ook gerust een balletje of tien in het weekeinde. Heerlijk toch?”
Wat vind je van het idee van een broodje bal geurhanger voor in de bus?
“Wel lachen. Ik ben heel benieuwd hoe het ruikt. Ik kan genieten van de geur van een goede bal gehakt. Dan voelt het meteen gezellig.”
installatiebedrijf van het jaar
De shortlist met de 10 genomineerden voor de verkiezing ‘Installatiebedrijf van het Jaar’ is bekend. Tot 15 juli kan er opnieuw gestemd worden!
Breng jouw stem uit op:
www.installatiebedrijfvanhetjaar.nl
OF stem via de QR-code
De shortlist voor de verkiezing ‘Installatiebedrijf van het Jaar’ is bekend. Tot 15 juli kan er weer gestemd worden op één van de tien geselecteerde bedrijven. De winnaar daarvan ontvangt de Publieksprijs. Ook de zes finalisten van de ‘Monteur van het Jaar’ zijn bekend. De Grote Finale is op woensdag 20 september, tijdens het Henk & Fred Event in Expo Houten.
Ruim vierhonderd inzendingen kwamen binnen voor de verkiezing ‘Installatiebedrijf van het Jaar’. “Het is de eerste keer dat we dit organiseren,” zegt hoofdredacteur en juryvoorzitter Peter Besselink. “Maar we merkten meteen vanaf het begin dat de verkiezing leeft onder installatiebedrijven.” Bij de totstandkoming van de shortlist van de top 10 van de genomineerde bedrijven is niet alleen gelet op het aantal stemmen, maar ook op de meegestuurde motivatie. “Maar bij de tweede stemronde gaat het voor de Publieksprijs enkel en alleen om het installatiebedrijf dat de meeste stemmen krijgt. Dat is de winnaar!”
De shortlist met de tien genomineerden is vorige week bekend gemaakt via onze socials en staat ook op de website www.installatiebedrijfvanhetjaar.nl Daar kun je tot zaterdag 15 juli je stem uitbrengen. Verder zal de jury - die naast hoofdredacteur Peter Besselink bestaat uit accountant Stefan van Maasakkers van Bol Adviseurs en regiomanager Onno van de Ven van Techniek Nederland – uit de lijst van tien genomineerden op basis van de jurycriteria drie finalisten selecteren en bezoeken voor de vakprijs.
“Daarbij beoordelen we de drie finalisten op 4 verschillende criteria: ondernemerschap, techniek, organisatie en het financiële plaatje van het bedrijf.”
Ook de voorronde van de 'Monteur van het Jaar' is inmiddels geweest. Waar we op zoek gaan naar de beste elektromonteur van Nederland. Bij het ROVC in Ede verzamelden zich vorige week 48 monteurs die zich gekwalificeerd hadden via de vragenlijst op de website. Tijdens de voorronde kregen ze vier praktijkopdrachten voor hun kiezen. Er moest onder andere een groepenkast worden uitgebreid. De jury keek daarbij of dit goed en veilig gebeurde, maar ook wie daarbij het snelst was. In totaal hebben zes monteurs zich geplaatst voor de Grote Finale op 20 september.
Tijdens de finale, op woensdagavond 20 september op het Henk & Fred Event in Expo Houten, zullen de twee winnaars van de publieks- en vakjuryprijs van het 'Installatiebedrijf van het Jaar' bekend worden gemaakt. Daarnaast zullen de zes genomineerden voor ‘Monteur van het Jaar’ die avond door middel van een spannende eindopdracht live gaan strijden voor de winst. En neem van ons aan, daar gaan we een feestje van maken!
Uit de ING Sector Update blijkt dat de bouwkosten in 2022 zijn gestegen met 9 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor projectontwikkelaars is het daardoor duurder geworden om een bouwproject te realiseren. Ook ziet ING dat de stijging van de kosten leidt tot vertragingen in de uitvoering van projecten. Aannemers wachten bijvoorbeeld op dalende prijzen van bouwmaterialen of arbeidskosten voordat ze beginnen aan een project. Toch zijn bouwbedrijven nog steeds erg positief over hun productie. De orderportefeuilles zijn nog altijd goed gevuld met opdrachten die al eerder zijn vastgelegd. Voor 2023 verwacht ING een lichte krimp van de bouwproductie met 0,5 procent.
Voor managers bij installatie- en bouwbedrijven start er in september een speciale Management Leergang, verdeeld over vier blokken van twee aaneengesloten dagen verspreid over een periode van vijf maanden. De opleiding is vooral bedoeld voor managers die al wel leiding geven bij een bedrijf, maar daarvoor geen gerichte opleiding hebben gehad. Je leert bijvoorbeeld hoe je trends kunt vertalen naar nieuwe bedrijfsconcepten en hoe je een strategisch plan opstelt. De opleiding is een initiatief van Techniek Nederland en Bouwend Nederland. Opgave kan via de site van Bouwend Nederland.
Henk & Fred heeft een nieuwe collega!
Tim Kollen is begin mei gestart als accountmanager om de W-markt te veroveren. Sinds vorig jaar is Henk & Fred er voor de gehele installatietechniek.
Tim zoekt de samenwerking op met bedrijven binnen de W-branche, zodat we relevante content kunnen bieden in ons magazine en tijdens onze events.
Het meest spraakmakende event voor jou als installatieprofessional staat weer voor de deur!
Een gezellig dagje uit met je collega’s waar je de nieuwste innovaties en ontwikkelingen ontdekt voor de E- en W-installateur. Met livemuziek van René Karst (Liever te dik in de kist), lezingen van onder andere Robert Doornbos, Henry Lootens en Roel Ritsma en je maakt kans op een jaar lang gratis broodje bal. Dat wil je niet missen! Bestel je ticket via henkenfredevent.nl of scan de QR-code.
Er is een flinke cultuuromslag nodig om te komen tot meer vrouwen in de techniek, zo blijkt uit de recente TechBarometer van opleidingsinstituut ROVC. Zes op de tien (59 procent) ondervraagden bestempelen de branche momenteel zelfs als onaantrekkelijk voor vrouwen. Volgens hen is de sector onvoldoende flexibel en staat de techniek te weinig open voor bijvoorbeeld deeltijdwerken.
Daarnaast kampt de technische sector nog steeds met een imagoprobleem. Zij-instromers bestempelen de techniek vaak onterecht als moeilijk (19 procent), meer iets voor mannen (15 procent) en iets om vieze handen van te krijgen (10 procent). Alles bij elkaar valt er dus nog een hoop winst te behalen!
Fred: “Uit een onderzoek van de website ‘Met led kan het’ blijkt hoe weinig de Nederlandse consument op de hoogte is van de voordelen van led. Weet jij bijvoorbeeld hoe lang het duurt voordat een investering in ledverlichting is terugverdiend? En wat de gemiddelde levensduur van led is? Meteen maar even de antwoorden: binnen één tot twee jaar heeft de aanschaf van ledverlichting zich al terugbetaald. En bij acht uur gebruik per dag gaat led zo’n 16 tot 20 jaar mee. Ook weten de meeste consumenten niet dat je met ledverlichting meer dan 50 procent op je energiekosten kunt besparen.”
Uit inspecties van de Arbeidsinspectie blijkt dat er bij de installatie van PV-panelen veel te vaak niet, of onvoldoende, wordt gewerkt volgens de veiligheidsvoorschriften. Denk daarbij aan installateurs die panelen via ladders omhoog brengen, maar ook aan het ontbreken van steigers, leuningen of dakrandbeveiliging
die valgevaar verkleinen. In de afgelopen anderhalf jaar vonden er meer dan 40 ongevallen plaats bij de installatie van zonnepanelen. De Arbeidsinspectie vindt dat er meer aandacht moet komen voor veiligheid in de sector en zal het aantal inspecties de komende tijd opschroeven. Wat betreft de normen, is NEN 1010 de belangrijkste norm voor hoogwaardig en veilig installeren van panelen.
Geschikt voor alle A-merken
Bescherming tegen overbelasting en stoorsignalen
Optimale dimbaarheid en lichtstabiliteit
Ik heb het in het verleden zeker gedaan, maar ben er lang geleden mee gestopt… Adverteren! Een advertentie is vooral leuk als je jezelf in de krant terug wilt zien, goed voor je ego. Maar ik geloof niet dat het veel invloed heeft op het resultaat van je bedrijf. Daarnaast valt een advertentie vaak weg in bijvoorbeeld een krant. Ik begin er daarom niet meer aan!
Ik heb jarenlang ook eigen folders gemaakt. Via de folder vertelden we ons verhaal op onze eigen manier. We brachten de folders zelf rond, om niet in het grote krantenpakket terecht te komen. Want dan leest bijna niemand je folder meer. Zo konden we onszelf toch een beetje onderscheiden. Dan liepen we twee dagen lang alle brievenbussen in de regio af. Maar ook daar hebben we een streep onder gezet. Wij moeten niet zelf ons verhaal vertellen, we willen dat anderen dat doen!
Wij hebben hierdoor onze bedrijfsstrategie volledig op de kop gezet. Wij willen dat ons verhaal verteld wordt op het schoolplein, waar ouders samen wachten op hun kroost en de dag doornemen. Of op een verjaardagsfeest,
waar wordt verteld waar jij die mooie warmtepomp vandaan hebt. Precies daar worden ervaringen gedeeld met mensen die doorgaans tot onze doelgroep horen. Dat zijn voor ons waardevolle momenten. Hoe kun je dat verder aanwakkeren, vroegen we onszelf af. We zijn op zoek gegaan naar een originele setting en die hebben we gevonden. We hebben een springkussen gekocht! Niet zomaar eentje, maar een springkussen helemaal op ons afgestemd. In onze kleuren, met onze naam en leuzes en zelfs een glijbaantje. Niks ontbreekt.
Gratis lenen
Het leuke is dat onze fans, want zo noemen we onze medewerkers en klanten, dit springkussen helemaal gratis mogen lenen. Voor een feestje, buurtbijeenkomst of de cavia die jarig is. Daar komen vaak vrolijke mensen bij elkaar, die minstens één keer over ons gaan praten. Want je ziet niet vaak dat je gratis een springkussen mag lenen bij een bedrijf. Zo wordt je verhaal op een originele manier verteld. En nog belangrijker, je vertelt niet zelf hoe goed je bent, maar een ander vertelt hoe leuk en goed jouw bedrijf is. Dat is veel krachtiger en wordt ook onderstreept door marketinggoeroe Jos Burgers. Die zegt altijd dat je vooral niet teveel over jezelf moet roepen. Want dan is het niet geloofwaardig meer. Maar wat een ander zegt, beklijft beter. Daarom dat springkussen. Met een biertje in de hand een paar zinnen over Installatiebedrijf Verspeek uitwisselen…. Da’s toch goud!”
Wij willen dat ons verhaal verteld wordt tijdens feestjes
De energietransitie staat voor de overgang van fossiele brandstoffen, zoals olie, aardgas en steenkolen, naar duurzame energie. Als technisch dienstverlener kunnen wij een enorme milieuwinst bereiken bij en samen met onze opdrachtgevers.
In de energietransitie maken wij met bijvoorbeeld e-mobility, waterstof, zonneenergie, windenergie, aardwarmte en energieopslag grote stappen mogelijk voor onze klanten. Wij ontwerpen, leveren en installeren deze systemen om bij te dragen aan een mooiere Wereld.
Vind jij het leuk om hieraan een bij te dragen en deel uit te maken van een enthousiast team met duurzame ideeen? Kijk dan eens op onze site werkenbijbatenburg.nl of neem contact op met Miranda Bonekanp HR manager. Zo kunnen we SAMEN met jou de stap maken naar een brighter tomorrow.
Merk:
LEDVANCE
Fabrikantnummer:
4058075799864
Productgroep:
Armaturen
LEDVANCE: DIMBARE INBOUWSPOTS
LEDVANCE heeft een nieuwe generatie dimbare CRI90 inbouwspots, die in totaal zes families omvat. Ze worden geleverd inclusief de benodigde accessoires voor snelle en eenvoudige montage in plafonds. Alle spots hebben een universele gatmaat van 68 mm. De meegeleverde driver is voorzien van een Powerselect schakelaar, om bij de montage het juiste vermogen te kiezen.
Montagewijze: Inbouw
Beschermingklasse: IP20
Lichtkleur: 3000K
Lichtstroom(en): Max 680 Lumen
Kleurweergave: CRI90
Uitstralingshoek: 36 graden
Rendement: 85 lm/w
Behuizing: Aluminium
Levensduur L70: 50.000 uur
Kleur: Zwart
Dimbaar: Ja, met de externe dimmer
Garantie: 5 jaar
Keurmerken: ENEC, CE, TUV
AFmetingen
Diameter: 81 mm
Hoogte: 43 mm
Gatmaat plafond: 68 mm
+ Mooie solide uitvoering
+ Stevige veerklemmen met bescherming
− Klemverbinding met adereindhulzen niet altijd betrouwbaar
− Slechts 3 dimmogelijkheden met dipswitch
Wat vind je van het installatiegemak?
Makkelijk te installeren, echter max. 25 spots op een circuit. Handleiding gevolgd en gemonteerd met adereindhulzen, deze kwamen gemakkelijk los uit de printconnector.
Wat vind je van de power select functie?
Power select is te beperkt, niet duidelijk of er nog een dimmer voor kan.
Zou je deze spot toepassen in je projecten?
Zeer zeker, door het strakke design op veel plaatsen toepasbaar.
+ Goede aansluitklemmen
+ Duidelijke instelmogelijkheden op de driver
− Op de doos staat de inbouwmaat heel summier, met een onduidelijk symbool
Wat vind je van het installatiegemak? Prima, goed design en driver is ook mooi compact.
Wat vind je van de power select functie? Ideaal om de sterkte van de lichtbron in te stellen als er geen dimmer wordt toegepast. Zou je deze spot toepassen in je projecten? Ja, het ontwerp is mooi en heeft een chique uitstraling.
+ Stevig armatuur
+ Goede inbouwmogelijkheid
+ Strak uiterlijk
− Voor het richten op een muur moet het armatuur gedraaid worden
− Er ontstaat een luchtspleet bij het kantelen van de spot
Wat vind je van het installatiegemak?
Goed te installeren, stevige veren om spot vast te zetten. Handige doorverbindmogelijkheid.
Wat vind je van de power select functie?
Op zich heel handig. Alleen voor het instellen moet je de leds weer uit het plafond halen.
Zou je deze spot toepassen in je projecten? Ik zou de spot zeker adviseren.
+ Eenvoudig aan te sluiten door de veerdrukklemmen
+ Doorlussen naar andere spots maakt de bekabeling indien je meerdere spots toepast eenvoudiger
De juiste lengte strippen van de bedrading
− Kwetsbare behuizing van de voeding
Wat vind je van het installatiegemak? Door de stekkerverbinding is de voeding eenvoudig aan te sluiten aan de spot.
Wat vind je van de power select functie? Nauwelijks merkbaar in lichtsterkte. Deze functie lijkt mij overbodig. Als er gedimd moet worden gebruik dan een dimmer.
Zou je deze spot toepassen in je projecten? Zou ik op dit moment nog niet weten.
+ Volledig aluminium behuizing + Losse voeding makkelijk te vervangen + Instelbaar lichtniveau via dipswitches Standaard geen meegeleverde trekontlasting voor 0,75/1,0 draad Geïsoleerde adereindhulzen kunnen niet gebruikt worden op de voeding
Wat vind je van het installatiegemak? Zonder gereedschap te installeren. Voeding via bajonet aansluiting. Draden aansluiten via insteekklemmen.
Wat vind je van de power select functie? Zeer makkelijk via de dipswitches het lichtniveau in te stellen op 50/80/100%.
Zou je deze spot toepassen in je projecten? Ter vervanging van halogeen inbouwspots.
Dit jaar worden er 160.000 warmtepompen geplaatst in Nederlandse woningen. Dat aantal zal vanaf 2026 worden opgeschroefd naar jaarlijks minimaal 300.000 pompen, zo stelt Frank Agterberg, voorzitter van de Vereniging Warmtepompen. Wat betreft de productie van warmtepompen is dat aantal volgens Agterberg prima haalbaar. Voor het installeren ervan zijn echter extra vakmensen nodig. "Daar ligt een uitdaging voor de installatiesector."
DA'S OOK LEKKER, HET PROBLEEM LIGT DUS BIJ DE INSTALLATEURS?
JULLIE DENKEN TOCH WEL MEE OVER OPLOSSINGEN?
"Ik noem het een uitdaging, niet 'hun probleem'. Kijk, ik vertegenwoordig de producenten, zij zijn hun capaciteit aan het uitbreiden zodat ze het benodigde aantal warmtepompen kunnen leveren. Maar die pompen moeten wel allemaal geïnstalleerd worden, dat doen wij als producenten niet, daarvoor zijn goed gekwalificeerde installateurs nodig. Om aan de transitiedoelstelling te voldoen moeten er veel mensen bijkomen. Daar ligt echt een flinke uitdaging."
"Allereerst zie ik dat er hard aan wordt gewerkt door zowel leveranciers als installatiebedrijven. Vooral de grote installateurs leiden hun eigen mensen op. Kleine bedrijven doen dat ook in onderlinge samenwerking. Dat is een goede ontwikkeling. Verder werkt de keten goed samen aan een optimale structuur van de opleiding tot warmtepomp-installateur, denk aan voldoende opleidingslocaties en docenten en
een algemeen erkend diploma of certificaat. Dat is belangrijk voor de markt."
1 2 3
"Zeker. Al in 2018 is er tussen alle belanghebbende partijen in onze branche een 'green deal' gesloten om 6.000 warmtepompinstallateurs op te leiden. Volgens recente cijfers zijn dat er inmiddels ruim 4.000. Nog niet genoeg, maar we zijn op weg. Ook wij als branchevereniging werken daaraan mee. Ik
ben zelf gastdocent op middelbare scholen; probeer bij jongeren het zaadje te planten voor ons mooie product en vertel hen dat ze daadwerkelijk kunnen bijdragen aan een betere wereld."
"Een beetje lastige vraag, want ik zit als gezegd aan de leverancierskant. Maar wij hebben natuurlijk wel een indruk. Ik denk dat het nogal verschilt in hoeverre installateurs ermee bezig zijn. Deels wel, deels niet. Die laatste groep snap ik op zich wel. Er moet zo enorm veel geïnstalleerd worden, naast nog steeds de traditionele cv-ketel, dat de noodzaak voor de overstap naar duurzaam niet groot lijkt. Maar dat gaat echt veranderen, vanaf 2026 worden duurzame maatregelen bij renovatie hoogstwaarschijnlijk verplicht. Minimaal een hybride warmtepomp, die haalt energie uit de lucht als aanvulling op de cv-ketel. Dus mijn boodschap: installateur ga ermee bezig, anders mis je de boot."
"Een warmtepomp installeren is iets heel anders, veel minder robuust dan een cv-ketel, die grote overcapaciteit heeft. Het gaat om de goede warmtepomp in het goede gebouw. Er komen hele andere zaken bij kijken. In hoeverre is het gebouw geïsoleerd, wat is de warmte- en eventueel koudevraag?
4 6
De ene pomp haalt de warmte uit grondwater, de ander uit de lucht. Een installateur moet weten wat de mogelijkheden en kosten zijn - en of er subsidie mogelijk is. En denk ook aan de geluidsnormen bij een lucht-warmtepomp. Dus hij is niet alleen de technische man, maar vooral ook adviseur. Veelomvattend, maar tegelijk heel boeiend."
DE HYBRIDE POMP IS NOG LASTIGER?
"Klopt, die is complexer. Want een hybride pomp draait enerzijds all electric voor verwarming in vooren naseizoen, maar anderzijds moet de cv-ketel kunnen bijspringen. Dat betekent dat die twee goed op elkaar moeten worden ingere-
geld. Dat is iets dat de installateur niet moet onderschatten. Het vraagt veel extra kennis."
WEER EEN OPLEIDING, WAAR GEEN TIJD VOOR IS?
5 8
"Ja, helaas wel. Een gasketel installeren is echt iets heel anders dan een warmtepomp. Ik snap dat iedereen druk is en dat een installateur die al dertig jaar werkt daar niet zo'n trek in heeft, maar een opleiding en aantoonbare competenties door bijvoorbeeld certificering zijn onvermijdelijk. De markt vraagt dat ook. Maar ik ga ervan uit dat de ervaren vakman dat met enige bijscholing zal redden."
7
"Dat denk ik wel ja. Plaatsen van een warmtepomp is veel minder routinematig. Iedere situatie is anders, daar moet je de beste oplossing bij bedenken. En doe je dat goed, dan heb je blije klanten en je draagt bij aan de energietransitie. Goede redenen genoeg om je er als installateur in te verdiepen."
Henk leest het verhaal met Frank Agterberg van de Vereniging Warmtepompen hoofdschuddend. “Ja, weer een opleiding. Ik weet nu al niet meer waar ik mijn tijd vandaan haal.”
Daan moet lachen. “Maar jij wilde toch graag totaalinstallateur worden. Dus dat je naast je e-klussen ook af en toe een cv-ketel vervangt. Vanaf 1 januari 2026 is de hybride warmtepomp de nieuwe standaard en ben je als installateur dus verplicht om bij de vervanging van de cv-ketel minimaal over te gaan op een hybride warmtepomp. Ga je met je tijd mee, Henk, of ben je tegen die tijd al met pensioen?”
Die was raak. Henk buldert van het lachen.
Wissel matrijzen in enkele seconden zonder extra gereedschap en berg ze op in de handgrepen: met de Click 'n' Crimp heeft CIMCO een handperstang met unieke eigenschappen ontwikkeld. Lever topkwaliteit en bespaar tijd, ruimte, kosten en moeite.
Als professional in de elektrotechniek ben je altijd op zoek naar efficiëntere en betrouwbaardere manieren om je werk te doen. Het perstangensysteem Click 'n' Crimp van CIMCO is precies wat je nodig hebt. Dit perstangsysteem wordt geleverd met verwisselbare persmatrijzen die je in luttele seconden zonder extra gereedschap kunt wisselen door ze in en uit de tang te klikken. De ergonomische 2-componentengreepovertrekken zorgen voor extra comfort tijdens het gebruik en met de heveloverbrenging kun je gemakkelijk de genormeerde persdruk uitoefenen.
Nooit meer gedoe met de persprofielen die je niet gebruikt: deze worden bewaard in de magazijnhouders die in de handvatten van de tang zijn geïntegreerd. Met de Click 'n' Crimp heb je alles wat je nodig hebt binnen handbereik en zo biedt CIMCO de professional een veelzijdige, compacte en bovendien lichtgewicht oplossing.
Stel je eigen tang samen of bestel de Click 'n' Crimp met een set van de meest populaire matrijzen: de 'Click 'n' Crimp Elektrotechniek' (nr. 106000). Deze wordt geleverd met drie geharde precisie persprofielinzetstukken voor geïsoleerde kabelschoenen in de kleuren rood-blauw-geel (0,5 mm² - 6 mm²), niet geïsoleerde kabelschoenen (0,5 mm² - 10 mm²) en voor geïsoleerde en niet geïsoleerde adereindhulzen (0,5 mm² - 10 mm²).
Breid je tang vervolgens uit met matrijzen voor:
• Adereindhulzen t/m 50mm²
• Geïsoleerde kabelschoentjes
• Ongeïsoleerde kabelschoentjes
• MC4/Solar connectoren
• Ongeïsoleerde vlakstekers en vlaksteekhulzen
• Coax BNC/TNC
• RJ45
Het Click ’n’ Crimp systeem van CIMCO is verkrijgbaar bij nagenoeg alle elektrotechnische groothandels in Nederland.
CIMCO: Sicher Seit 1827
CIMCO staat al bijna 200 jaar garant voor professionele kwaliteit en veiligheid. Het Duitse familiebedrijf is totaalleverancier voor de elektrotechnische markt en levert gereedschap, verbindingsmateriaal en al het mogelijke toebehoren. Neem contact op via info@cimconederland.nl voor informatie over ons assortiment of productuitleg op locatie.
Normaal gesproken schrijft hij voor ons blad vooral over techniek, duurzaamheid en energiebesparing. Dit keer is redacteur Sjoerd Geurts van magazine Henk & Fred zelf het onderwerp van een verhaal. Hij liet in zijn Zevenaarse woning een hybride warmtepomp plaatsen. Reden voor Henk en Daan om de journalist thuis te bezoeken.
De woning van redacteur Sjoerd Geurts is te vinden in het buitengebied van Zevenaar. Normaal gesproken maakt Sjoerd zelf de reportageverhalen voor ons magazine. Dit keer krijgt hij bezoek van Henk en Daan. “Een vrijstaande woning”, constateert Henk. “Dat heeft natuurlijk gevolgen voor de installatie die hier nu staat”, vult Daan aan. “Ik ben benieuwd of ze de woning warm genoeg krijgen met een warmtepomp.”
Wanneer ze de oprit oprijden, zien ze zonnepanelen op de schuur, maar ook op de woning. “Die op de schuur zijn een jaar geleden gelegd”, vertelt Sjoerd, die de gasten buiten opwacht. Hij wijst naar het huis: “Maar op het huis hebben we al een jaar of tien zonnepanelen. Wij vonden het een goed idee om daar uit het oogpunt van zowel duurzaamheid als energiebesparing in te investeren. De extra panelen op de schuur, waren nu noodzakelijk om de extra energie die een warmtepomp kost, duurzaam af te dekken. De totale
capaciteit van alle zonnepanelen bedraagt nu circa 12.000 kWh. Er zijn twee extra omvormers voor de zonnepanelen opgehangen. In totaal hebben we er dus drie.”
Daan vraagt of dat voldoende is om het complete verbruik af te dekken. “Dat verwachten we wel”, zegt Sjoerd. “Wij wonen hier met vier personen, naast mijn echtgenote Monique ook onze zoons Kevin en Nick. Je gebruikt samen best veel energie. Aan elektra vorig jaar ongeveer 1.200 kWh en gas zelfs 2.400 m3. Dat komt ook omdat ik kantoor aan huis heb.”
Henk is benieuwd wat er zo leuk is aan het schrijven voor magazine Henk & Fred: “Omdat ik veel interesse heb in het vak techniek, dat de afgelopen jaren snel verandert. Ik maak ook veel verhalen over duurzame ontwikkelingen. Dat vind ik zo leuk, dat ik thuis ook kijk waar ik kan innoveren en vernieuwen.”
Dan de warmtepomp. Er is gekozen voor een Daikin Intergas Hybride warmtepomp 8kW,
“ En… wordt de Next Step een thuisbatterij? ”REDACTEUR SJOERD GEURTS
Projectleider Electrotechniek
Projectleider Werktuigbouwkunde
Calculator Electrotechniek
Hoofd Bedrijfsbureau
Leidinggevend Monteur E of W
(Service) Monteur E of W
Hoogwaardig verlichtingsarmatuur
Breed inzetbaar (veel opties)
Rond, vierkant en rechthoekig
Standaard IP54 – IK08
Verschillende afmetingen (145mm - 1000mm)
Moon Emergency
Moon Premium (IP65 – IK10)
Moon Sensor, Master & Slave
geleverd door Kemkens. “We hebben een adviesgesprek gehad met Max Vos van Kemkens. Onze ketel was twaalf jaar oud en we vonden dit een goed moment om eens te kijken of nu de duurzame stap gezet kon worden. Vanwege de leeftijd van onze cv-ketel adviseerde Max ons een hybride warmtepomp, waar de ketel bij in zit. Ons huis is pas twaalf jaar oud en goed geïsoleerd. De begane grond is voorzien van vloerverwarming op lage temperatuur en in verschillende zones. Een paar ruimten zijn voorzien van een extra grote radiator zodat ook daar de ruimte met lage temperatuur kan worden verwarmd. Eigenlijk waren we dus al klaar voor de overstap.”
Waarom is er gekozen voor hybride?, vraagt Daan. “Bij All Electric hadden we meer ruimte nodig gehad. Bijvoorbeeld om het warme water te bufferen in een groot buffervat. Dat had een flinke verbouwing betekend. Nu paste alles in de ruimte waar ook de cv-ketel stond. Prijstechnisch was het ook interessant. We betalen 8200 euro, waarvan we ruim 2600 euro via subsidie terug denken te krijgen. Het gas wordt alleen nog gebruikt voor warm water, douchen en als het buiten zo koud is dat de verwarming wat hulp nodig heeft. Dus het gasverbruik gaat behoorlijk zakken. Het systeem werkt overigens met een buitenvoeler, die bepaalt hoe warm het water moet zijn dat door de leidingen wordt gestuurd.”
Van Schriek Elektrotechniek uit Groessen plaatste tien jaar geleden de eerste 24 zonnepanelen op de woning van de familie Geurts. Een jaar geleden kwamen daar twintig zonnepanelen bij met het oog op de warmtepomp die naar verwachting ongeveer 3.500 kWh per jaar extra verbruikt. De zonnepanelen moeten jaarlijks ongeveer 12.000 kWh opleveren. Er is gekozen voor twee nieuwe omvormers, waardoor het totaal aantal omvormers op drie komt. “Op deze manier kun je op alle drie fasen een omvormer aansluiten, waardoor je minder problemen krijgt met de spanning omdat de eerste omvormer van tien jaar geleden een 1 fase uitvoering is en de zonnepanelen op 2 verschillende gebouwen liggen”, aldus installateur Henri van Schriek.
Henk wil weten of Sjoerd tevreden is over de uitleg van Kemkens. “Jazeker, Kemkens heeft ons goed begeleid, al zou ik wel meer uitleg van Daikin willen hebben specifiek over het systeem. Die wens heb ik daar neergelegd.”
Daan vraagt tenslotte of Sjoerd tevreden is met de werking van de warmtepomp, maar ook wat de ‘Next Step’ zal zijn. Sjoerd: “Tja tevreden? Dat is moeilijk om nu te zeggen. De warmtepomp was geïnstalleerd en toen begon de lente. Dan weet je nog niet precies of het gaat zoals het moet gaan. Even afwachten. En de next step? Als straks de saldering eraf gaat, dan hoop ik dat de thuisbatterij zo ver is ontwikkeld dat deze ook voor particulieren betaalbaar en interessant is.”
RTL-klusvrouw Martine Beijer wilde altijd al met haar handen werken
Als klusvrouw bij RTL's 'Eigen Huis & Tuin: lekker leven' is Martine Beijer een voorbeeld voor meiden die een technisch beroep overwegen. "Rolmodel zijn was niet allereerst mijn missie. Het is gewoon een ontzettend gaaf vak. Maar het is heel mooi als ik meiden kan triggeren voor techniek te kiezen."
Na enig zoeken vinden Daan en Henk het appartement van Martine Beijer in hartje Rotterdam. Een mooi pand, van net na de oorlog, in Dudok-stijl. Ze woont vier hoog, een lift is er niet. Maar eenmaal aangekomen bij haar voordeur, blijkt Martine niet thuis. "Ik ben in mijn werkplaats, aan de noordkant van de stad", lacht ze door de telefoon. "Daar hadden we toch ook afgesproken?"
Henk baalt van het misverstand. "Omgereden en voor niks al die trappen op", bromt hij. Daan lacht. "Kom op jongen, je bent toch nog geen oude vent!?" Een kwartiertje later stappen ze de werkplaats van Martine binnen. Die is daar druk met voorbereidende werkzaamheden voor Eigen Huis & Tuin. "Ik doe twee items in dat programma. In de ene maak ik van oude meubels iets nieuws, echt 'do it yourself' en duurzaam. Het andere item is een complete 'make over' van een ruimte in een huis. Dat doen we in twee draaidagen, eigenlijk veel te kort. Daarom doe ik hier veel voorwerk."
Maar voor Daan en Henk maakt Martine graag tijd vrij. "Een half uurtje?", vraagt Henk. "Oh ja hoor, veel langer, als je wilt." Daan
heeft direct een klik met Martine. Allebei enthousiast en gek van techniek en klussen. Beide ook actief om meisjes en vrouwen te betrekken bij het vak. "Mannen in de zorg zijn tegenwoordig doodnormaal", zegt Martine. "Zo zal dat ook gaan met vrouwen in de techniek. De sector staat er voor open. Werkgevers beseffen dat vrouwen hele gemotiveerde krachten zijn. Vrouwen hebben heel bewust voor het technische vak gekozen, het zijn echt vakidioten. Ik denk ook dat vrouwen beter dan mannen durven toegeven dat ze iets niet kunnen. Wij vragen veel, zijn leergierig, zo worden wij steeds betere technici."
Daans ogen glinsteren bij deze woorden van Martine. En eerlijk is eerlijk, Henk vindt het ook mooi dat Martine 25 jaar geleden al voor een technische opleiding koos. "Want toen was het echt nog een mannenwereld?", denkt Henk. "Klopt", zegt Martine. "Maar ik ben ermee opgegroeid. Mijn ouders hadden een installatiebedrijf aan huis. Mijn broers en ik waren daar altijd. Bezig met timmeren, hutten bouwen. In leren had ik geen zin, ik wilde met mijn handen werken. Dus na de basisschool was techniek voor mij logisch."
Op de technische school 't Gilde in Gorinchem zaten 700 jongens en een enkel meisje. "Best pittig soms, maar ik stond m'n mannetje. Hoe? Door gewoon mezelf te zijn, stevig in de schoenen te staan. Het heeft me sterk gemaakt. Tegenwoordig zitten er 40 tot 50 meisjes op die school, het is steeds gewoner. Scholen en techniekorganisaties zijn actief om meiden te trekken, ik werk daar graag aan mee. Of je nou jongen of meisje bent, je moet gewoon het vak kiezen waar je hart ligt. Voor mij was dat techniek."
Na haar schooltijd werkte Martine eventjes voor een installatiebedrijf, maar op haar achttiende begon ze al haar eigen badkamerzaak, later ook met een installatietak. "Een goed lopend bedrijf. Maar toch ermee gestopt?", is Daan verwonderd. "Ik doe alles met hart en ziel", vertelt Martine. "Ook het badkamerbedrijf. Maar ik kreeg het benauwd. Wil ik dit voor altijd? Nee, wist ik. Ik heb de zaak verkocht en ben naar de toneelschool in
Martine Beijer, 37 jaren jong, heeft al een hele carrière achter de rug. Van eigenaar van een badkamerzaak tot kunstenaar en BN-er in Eigen Huis & Tuin. "Ik schilder en ben op TV", lacht Martine. "Dat is wat ik nu doe en waar ik blij van word. Wat er straks komt, dat zie ik wel, dat houdt me helemaal niet bezig." "Maar heb je nog grote dromen?", wil Daan graag weten. "Als ik eerlijk ben: een eigen klusprogramma, dat zou ik heel gaaf vinden. En dan vooral gericht op kinderen, dat ik de liefde voor dat mooie vak kan overbrengen en hen kan leren dat ze later kunnen gaan doen wat ze leuk vinden. Dat is wel een grote wens."
Rotterdam gegaan. Nogal wat anders ja, haha. Na een jaartje kwam de corona, de lessen gingen online. Waardeloos, ik ben ermee gestopt. Even had ik helemaal niks, toen kwam Eigen Huis & Tuin. Daarin kan ik alles kwijt; klussen, toneel, creativiteit."
Over creativiteit gesproken. Daan weet dat Martine zich ook op het schilderen gestort heeft, zo zag ze online. "Wilde je dat ook altijd al doen?" Martine: "Als kind tekende ik al graag. Maar schilderen heb ik nu pas opgepakt. Ik ben echt auto-didact, ik vind het gewoon heel leuk en fijn."
Henk kijkt nog eens rond in de werkplaats. "Je hebt het toch maar mooi getroffen, Martine." "Dat is waar, Henk", zegt ze. "Maar ik heb er ook hard voor gewerkt. Doe waar je hart ligt, dan komen er mooie dingen op je pad. Een fijne baan in de techniek bijvoorbeeld."
SJORS BOUWENS RUILT KANTOOR IN VOOR BOUWPLAATS
BEDRIJF
Eigenaar Bouwens Elektro
OPLEIDING
MTS Elektrotechniek en HTS
Technische Bedrijfskunde
ZWEMDIPLOMA
A, B en ik kan nog niet goed zwemmen
WERKERVARING
Accountmanager Technische
Unie, Koninklijke Oosterberg, Salesmanager Lumiparts
Lighting Solutions, Retail Bouw Management
HOBBY’S
Boksen, gym, motorcross met mijn zoon en ik sleutel ook graag aan de motor
WEKKER 5.30 uur
ONTBIJT
Yoghurt met havermout of gebakken ei, meestal bak ik dat voor de kinderen
STERKE EIGENSCHAPPEN
Verbinder, creatief, daadkrachtig, enthousiast en inspirator (ook volgens anderen)
MINDER GOED IN
Geduldig zijn, ik vind het vanwege mijn enthousiasme en diversiteit aan interesses moeilijk om focus aan te brengen
VAKLITERATUUR
Natuurlijk Henk & Fred, Technoscope en YouTube-films over solar
CV OF WARMTEPOMP
Ik heb thuis nog gewoon cv
Je ruilt je kantoorschoenen in voor veiligheidsschoenen?
“Ja, zo kun je dat wel zeggen. Ik heb jarenlang gewerkt op kantoor. Stilzitten ging me steeds minder goed af en daarbij boek ik graag zichtbaar resultaat. Toen mijn vader vijf jaar geleden ernstig ziek werd en kwam te overlijden, hield hij me in een laatste gesprek voor om weer de ‘tastbare’ techniek in te gaan. Die boodschap heeft me niet meer losgelaten. Ik had al een opleiding MTS Elektrotechniek en HTS Technische Bedrijfskunde gevolgd, maar koos destijds voor banen in sales.”
Dus je besloot in het diepe te stappen?
“Niet meteen hoor. Al bleef het wel door mijn hoofd spelen. Ik werkte jarenlang voor technische bedrijven in kantoorfuncties. Bijvoorbeeld als accountmanager bij technische groothandels in de eCommerce, maar ook als salesmanager bij een verlichtingsfabrikant en in de technische services branche. De vrijheid van zelfstandigheid bleef al die tijd lonken. Ik was toe aan nieuwe ervaringen met veel variatie en inspiratie.”
Welke stappen heb je toen gezet?
“Ik ben me gaan verdiepen in mijn persoonlijke visie en wat er allemaal nodig is als zelfstandige. Welke rechten en plichten heb je en hoe werkt het met verzekeringen? Ik maakte een Business Model Canvas, met daarin alle bouwstenen van mijn eigen bedrijf. Hoe het eruit zou moeten komen te zien. Dat leverde een to-do-lijst op, waarmee ik aan de slag ben gegaan.”
Je bent nu pas enkele maanden zelfstandige. Waar liep je tegenaan?
“Als particulier kun je jezelf overal snel op abonneren. Als bedrijf bleek dat voor mij lang niet zo eenvoudig en kostte het juist veel tijd om zelfs een eenvoudige verzekering af te sluiten. En voordat ik een goede bus had gevonden, was ik ook een hele tijd verder. Verkopers probeerden mij zelfs bussen te slijten, waar door lekkage het water in stond. En ik kreeg ook een bus aangeboden met supergladde banden, waar de slicks van de Formule 1-auto’s niks bij zijn, haha.”
Zag je vooraf beren op de weg?
“Dat viel wel mee. Wat ik lastig vond, was het loslaten van mijn standaard op het gebied van ritme en inkomen. Je hebt toch een gezin thuis zitten. Je laat gewoontes en zekerheden los. Lastig, maar ook weer geen reden om het niet te doen.”
Hoe reageerde jouw omgeving?
“Ik heb supertoffe reacties gehad. Ook via LinkedIn wensten mensen die me niet kenden me succes. Of ze wilden me bellen om te vragen hoe ik het heb gedaan. Omdat ze ook met die gedachten speelden. Heel leuk. Verder veel oud-collega’s en vrienden die het geweldig vonden. Ik vind het trouwens leuk dat mensen me bellen. Dat mag altijd.”
En jouw thuisfront?
“Ik ben getrouwd met Thinga en heb twee kinderen Mai-Linh (14) en Nae-Then (12). Mijn gezin vond mij altijd al de ‘ alleskunner’. Zij zijn supertrots en blij.
Kantoor ging me steeds minder goed af, wil graagresultaatzichtbaar
wenst alle finalisten voor de Monteur van het Jaar verkiezing heel veel succes! www.oosterberg.nl
Je werkt veel samen met Eric Bron?
“We kennen elkaar al heel lang. Ik was ooit zijn accountmanager bij Technische Unie. We zijn elkaars inspiratiebron. Ik ben als zelfstandige begonnen met opdrachten voor zijn bedrijf Bron Elektro. Daarnaast ondersteun ik een vriend bij de installatie van zonnepanelen en heb voor mezelf ook al wat klusjes.”
En hoe zit het met scholing?
“Ik vind het heel belangrijk om bij te blijven. Ik heb net het VCA Vol gehaald, een veiligheidscertificaat. Ik vind verduurzaming interessant. Ik heb daarom een experttraining gedaan voor SolarEdge, een groot bedrijf in smart energy. Morgen heb ik daar ook een training, over batterijen en smart home. Daarnaast ga ik meesnuffelen met een bedrijf dat Scope-trainingen doet. De kans bestaat dat ik die opleiding zelf ook ga doen.”
Mis je het kantoor al?
“Ik zat jarenlang vooral binnen. De laatste jaren haalde ik daar minder plezier uit; veel vergaderen, veel zitten en meestal bizar
warm. Nu kom ik overal en nergens en ben ik veel actiever bezig. Ik verbruik ook veel meer energie. In twee maanden tijd ben ik drie kilo verloren, haha.”
Wat valt er tegen?
“Ik heb moeite met het versturen van betaalherinneringen. Mensen die niet of te laat betalen. Ik vind het ook lastig om tegen iemand nee te zeggen. Dat komt ook omdat ik veel elementen in de elektrotechniek interessant vind. Daar moet ik mijn grens beter in aangeven.”
Voelt het al goed?
Sjors Bouwens is nu een paar maanden zelfstandige. Welke tips wil hij mensen meegeven die ook voor zichzelf willen beginnen?
Sjors: “Als je techniek een tof vak vindt, heb je de belangrijkste stap al gezet. Heb verder vertrouwen dat het je gaat lukken. Ook als je twijfelt. Het is gewoon een kwestie van doen. De berg administratie - waar veel mensen tegenaan hikken - valt ook best mee, als je een goed boekhoudpakket aanschaft is het alleen maar een kwestie van een knop indrukken en gaan. Gewoon durven dus…”
“Jazeker. Mijn doel is niet rijk worden, ik wil mij geïnspireerd voelen in mijn werk en toffe dingen maken. Vooral de werk- en privé-balans optimaal houden. Dat lukt me in mijn nieuwe rol tot dusver prima.”
Daarom zijn ze bij Stago op bestelling verkrijgbaar in elke gewenste RAL-kleur.
Installaties hangen steeds vaker in het zicht. Wat ons betreft tijd om kleur te bekennen! De innovatieve kabeldraagsystemen van Stago zijn dankzij het brede assortiment ideaal voor een veelvoud aan toepassingen. Een echt Nederlands kwaliteitsproduct. Snel en eenvoudig te installeren, met of zonder kleur, want dat bepaal jij. Vraag ernaar bij uw groothandel.
Stago, meters voorsprong in kabeldraagsystemen.
stago.nl
Erik van Leeuwen weet het nu zeker
Hij wisselde een paar keer van studie. Inmiddels weet Erik van Leeuwen (18) het zeker. De techniek is de branche waarin hij zich thuis voelt. Op dit moment volgt de Urker een BBL-opleiding Elektrotechnische installaties, vier dagen werken en één dag naar school.
Was de techniek altijd jouw droom?
“Ik heb altijd wel iets met techniek gehad. Met de handen iets maken wat later ook werkt is leuk. Alleen de precieze richting was nog even zoeken.”
Je hebt inderdaad meerdere opleidingen gedaan?
“Eerst twee keer een Bol-opleiding Elektrotechnische installaties. Zowel niveau 3 als 4. Maar met allebei ben ik gestopt. Alleen maar in de schoolbankjes zitten vond ik helemaal niks. Daarna ben ik begonnen aan de opleiding Elektrotechnische Systemen, waar ook koeltechniek onder valt. Maar ook dat trok me niet echt. Pas toen ik de BBL-opleiding Elektrotechnische Installaties ging doen, viel het allemaal goed. Dat betekent ook nog maar één dag in de week naar school. Ik mocht vanwege de basis die ik al had, beginnen in leerjaar 2.”
BBL betekent dus vooral veel werken?
“Ja, vier dagen in de week bij DTM Techniek op Urk. Dat is echt een leuk bedrijf. Ze zijn actief in de maritieme techniek en in zonne-energie. Ik ben vooral bezig met het leggen van zonnepanelen.”
En dat bevalt goed?
“Ja hoor, het is best zwaar werk, maar de collega’s zijn leuk. Ze hebben hier alles goed voor elkaar. Het is de bedoeling dat ik na mijn opleiding hier mag blijven werken. Daar ben ik heel blij mee.”
Zou er qua opleiding nog iets anders kunnen?
“Ik volg de opleiding aan ROC Friese Poort in Emmeloord. Ik heb helemaal niks met school, maar ik vind dat ze het prima doen. Al ben ik liever op de werkvloer bezig.”
Maar met een branche waar de ontwikkelingen snel gaan, blijf je leren?
“Dat besef ik zeker. En dat wil ik ook. Je kunt steeds beter worden in het vak door te blijven leren en te werken. En dat ga ik doen.”
Wat is jouw stip op de horizon?
“Ik wil steeds beter worden in mijn werk en misschien kan ik later wel doorgroeien naar een leidinggevende functie.”
Nog een tip hoe het vak aantrekkelijker kan worden gemaakt voor jongeren?
“Neuh, eigenlijk niet. Dat vind ik lastig. Misschien moeten we nog beter uitleggen hoe leuk het is om heerlijk in de buitenlucht te kunnen werken met mooie technieken. Ik geniet iedere dag.”
Hoe werk je slimmer en sneller om jouw bedrijf te laten groeien? Vereenvoudig de installatie van de bediening van verlichting, zonwering, ventilatie en meervoor zowel nieuwbouw als bestaande bouw: Stop met het trekken van draden.
Bij nieuwbouw of renovatie van een woning vinden klanten het vaak lastig te beslissen waar ze hun schakelaars willen plaatsen. Misschien willen ze schakelaars op moeilijke of onmogelijke plaatsen of veranderen ze gedurende de bouwwerkzaamheden van gedachten. Elke verandering resulteert in verloren tijd, extra kosten en ontevreden klanten. Draadloze bediening is het antwoord op deze problemen. Veranderingen die normaal uren in beslag nemen zijn nu in enkele minuten gerealiseerd.
Met de Go Wireless pakketten van Eaton plaats je schakelaars waar jouw klanten ze willen - zonder hak- en breekwerk, draden trekken of extra schilderwerk. Het is draadloos, voorgeconfigureerd en eenvoudig uit te breiden om met jouw klant mee te groeien.
De Eaton Go Wireless pakketten vereenvoudigen de installatie van schakelaars voor verlichting, zonwering en meer, in nieuwbouw en voor renovatie. Eenvoudiger te installeren dan traditionele oplossingen. Je levert eenvoudige, betrouwbare draadloze schakelaars. Wil jouw klant een extra bedienpunt? Geen probleem, je kunt in een handomdraai een schakelaar toevoegen.
Eaton Go Wireless oplossingen passen bij het huidige of toekom-
stige schakelmateriaal van jouw klanten, zijn te combineren met vele merken schakelmateriaal en zijn naadloos en betrouwbaar in de woning te integreren.
Jouw klanten kunnen in drie eenvoudige stappen opwaarderen naar een slim huis!
Bij opslag van zonne-energie wordt vaak gedacht aan batterijen. Nederland is nu een oplossing rijker: de Wateraccu van Solyx Energy. Zonne-energie opslaan in warm water?
Een Wateraccu? Komt daar elektriciteit
2/3e van de opgewekte zonne-energie van huishoudens gaat terug het net op. Zonde, toch? De Wateraccu bestaat uit een elektrische boiler en ons product: de Solar iBoost. De Solar iBoost zorgt dat de boiler alleen wordt verwarmd met zonne-energie die anders teruggeleverd zou worden. De boiler slaat overdag warmte op, die avond en volgende ochtend heb je een warme douche. Dus, je haalt er geen elektriciteit uit, maar warm water. Van de totale energievraag van huishoudens is 80% warmte (verwarming en tapwater) en 20% elektriciteit.
Alweer een duurzame oplossing?
De Wateraccu is eenvoudiger dan thuisaccu’s en zonneboilers. Een warmtepompboiler is ook mooi, maar huishoudens met zonnepanelen willen optimaal gebruik maken van hun eigen opwek. Het past in allerlei huizen, want het kan gecombineerd worden met CV-combiketels, hybride én volledig elektrische warmtepompen.
Wat levert het op?
Een 4-persoonsgezin bespaart zo’n 338 euro per jaar, terwijl de investering 5x lager is dan thuisbatterijen met dezelfde opslagcapaciteit. Daarnaast is het hartstikke duurzaam: je gebruikt geen gas voor warm water, maar zonne-energie die anders teruggeleverd wordt. Zo ben je goed voorbereid op de afbouw van de salderingsregeling.
Hoe zit het met installeren?
Dat is een kwestie van de elektrische boiler installeren, waarbij de Solar iBoost wordt aangesloten tussen stopcontact en boiler. De iBoost zorgt dat de boiler niet aan of uit gaat, maar traploos wordt aangestuurd met alleen onbenutte zonne-energie. Daarna wordt een klem om de fasedraad geplaatst in de meterkast, om te meten hoeveel zonne-energie er teruggeleverd wordt. Belangrijk is dat deze op de goede plek zit, maar de handeling is eenvoudig.
Meer weten? Wat als er te weinig zonne-energie is?
www.solyxenergy.nl
In ‘de spanningzoeker’ reizen we normaal kriskras door Nederland, op zoek naar bijzondere en ‘spannende’ hobby’s van mensen uit de branche. Dit keer gaan Henk en Fred internationaal en bezoeken ze Wouter Pluimers, die twee jaar geleden emigreerde naar Bonaire.
Na ruim tien uur vliegen is Henk blij zijn benen weer te kunnen strekken. Samen met Fred zijn ze zojuist aangekomen op Flamingo Airport, de luchthaven van Bonaire. De zon brandt fel op de mannen.
“Heerlijk dit toch”, roept Henk enthousiast. “Ik ben echt benieuwd naar het eiland. Wat leuk hè Fred, zo’n weekje op kosten van het magazine naar zon, zee en strand!” “Nou, nou Henk…” Fred roept ‘m even tot de orde. “We komen hier wel voor een verhaal. En best een bijzonder verhaal! Ik ken Wouter nog van zijn tijd bij groothandel Oosterberg, maar hij heeft twee jaar geleden zijn baan in de installatiebranche opgezegd en is samen met vrouw en kind op avontuur gegaan.”
Het is een gezellig weerzien met Wouter. Nadat hij Henk en Fred heeft opgepikt met een stoere Ford-pickup is er genoeg te bespreken over de nieuwe woon- en werkomgeving van de familie Pluimers. “Geen dag is hetzelfde hier”, vertelt Wouter met een lach op z’n gezicht. “We gingen onze droom achterna met het idee om een beetje minder te werken en veel meer te genieten van het leven.
Dus ehm, dat wás de bedoeling. Maar ‘t is eigenlijk compleet mislukt. We zijn hartstikke druk haha!”
Fred wil weten wat er is misgegaan; ze hadden toch een plan om hun droom waar te maken?
Wouter knikt: “Klopt, we hadden zeker een plan. Tenminste, er was vooraf een huurhuisje geregeld en ik kon aan de slag als onderhoudsmonteur op een resort. Je moet een inkomen
hebben om een verblijfsvergunning te krijgen. Verder wilden we ultiem genieten en de eerste paar maanden ging dat redelijk goed. Maar toen begonnen mijn handen toch wat te jeuken…”
“In Nederland werkte ik als lichtspecialist en verkoper binnendienst bij Oosterberg. Als je dan ziet hoe weinig aandacht er is voor goede verlichting, dan zie je kansen. En dus begon ik een eigen onderneming, Bon Light, waarmee ik voor diverse opdrachtgevers lichtadvies en lichtplannen verzorgde. Het was net of ik weer achter m’n bureautje bij Oosterberg zat, alleen dan in het zonnetje op Bonaire. Tegelijk bleef ik ook onderhoudsmonteur bij Hillside Resort.”
“Wat voor werk is er te doen op zo’n resort?”, wil Henk weten. “Eigenlijk van alles: van het onderhouden van het zwembad tot het vervangen van verouderde meterkasten. Of denk aan installatie en onderhoud van de airconditioning. Je moet bedenken dat alles wat in Nederland twintig jaar meegaat,
hier na vijf jaar al versleten is. De temperatuur en luchtvochtigheid zijn veel hoger en de zoute zeelucht tast heel veel aan.”
Recent is 'het balletje' de andere kant opgerold, vertelt Wouter. “De eigenaar van het resort vroeg me of ik hier alles rond de horeca wilde gaan regelen. Dat leek me wel wat en dus stuur ik nu een heel horecateam aan. Daarnaast ben ik ook nog de onderhoudsmonteur, al kan ik dat binnenkort gelukkig wat loslaten. Bonlight heb ik ook wat afgebouwd; je kunt tenslotte niet in zeven sloten tegelijk lopen. Ik doe nu alleen nog zakelijke projecten, zoals de verlichting van een nieuwe woonwijk hier op Bonaire. Alle materialen zijn hiervoor inmiddels geleverd en wachten nu al een half jaar om geplaatst te worden. Maar we hebben te weinig handjes, dus dan duurt het wat langer. Haha, ja zo gaat dat hier.”
Fred concludeert dat Wouter óók op Bonaire een druk baasje is gebleven. Wouter knikt. “Je blijft toch wel bezig inderdaad. Ken je die sketch van Jochem Myjer over de Bonaire-menéér?
Zo voel ik me een beetje: je bent hier van alles en je rolt van het ene in het andere.” Henk begrijpt er niets van: zit je op
“ Eerst monteur en nu stuur ik heel horecateam aan ”
#smartertogether
Al bekend met het gemak van Busch-free@home® flex-Smart Room-besturing en de Bluetooth Smart Switch & Dimmer met Casambi-verlichtingsbesturing? Maak nu extra voordelig kennis met deze slimme en draadloze Busch-Jaeger-innovaties. Bestel vóór
1 juli drie actiepakketten bij uw groothandel en ontvang het vierde en goedkoopste pakket gratis via Busch-Jaeger! Lees meer en bekijk de actievoorwaarden: busch-jaeger.nu/actie
zo’n mooi eiland met heerlijk weer, en dan blijf je maar druk met het werk… “Geniet je wel genoeg?”, vraagt hij bezorgd. “Absoluut”, haast Wouter zich. “Het mooie is dat áls je vrij hebt, dan geniet je hier direct. Je kunt elke dag naar het strand, het is er altijd rustig en je hebt prachtige plekjes waar je helemaal alleen kunt zitten. Dat geeft je meteen weer het gevoel waarvoor je het allemaal deed!”
Inmiddels woont de familie Pluimers ruim twee jaar op Bonaire. “Blijven jullie hier, wat is het plan voor de toekomst?”, wil Henk weten. Wouter: “Voorlopig zitten we hier heerlijk en het bevalt ons heel goed. Hoe het verder zal gaan,
Voordat Wouter en zijn vrouw emigreerden, gingen ze twee keer op vakantie naar Bonaire. “Wat me hier trok? De rust, de gemoedelijke sfeer. Het voelt als een klein dorpje, waar iedereen elkaar kent. Als je iemand tegenkomt, groet je elkaar. In Nederland doet men dat allang niet meer. Kom je hier tien mensen in de winkel tegen, dan zeg je hier ook echt tien keer goedemorgen: ‘Bon dia’. Hier is het allemaal wat socialer, zonder dat men op elkaar let en direct een oordeel klaar heeft.”
weet ik nog niet. Er zijn genoeg opties, vooral als je hebt ervaren dat emigreren eigenlijk helemaal niet zoveel voorstelt. Dus ‘t is maar net wat de toekomst ons brengt. Als we de afgelopen jaren iéts hebben geleerd, dan is het wel de dingen te nemen zoals ze komen. Je maakt je vaak druk om niets. Natuurlijk twijfelden we eerst ook weleens of we er wel goed aan deden om te emigreren. Maar als je een week later in 30 graden en een lekker zonnetje zit, ben je dat alweer kwijt. Ik kan het alleen maar aanraden!”
“ Ik heb geleerd de dingen te nemen zoals ze komen ”HILLSIDE RESORT
Steeds meer bedrijven installeren op hun parkeerterreinen laadstations voor elektrische auto's. Hier zijn uiteenlopende redenen voor. Net zo uiteenlopend zijn de eisen aan de Wallbox. Daarom staan elektriciens steeds weer voor uitdagingen bij planning en uitvoering.
Met de nieuwe Wallbox eM4 van ABL komt een oplossing op de markt die direct aan de eisen van de meeste toepassingen voldoet en bovendien speciaal is ontwikkeld voor groepsinstallaties. Zowel bij nieuwbouw als bij plaatsing achteraf kan de eM4 flexibel worden ingezet:
• Bedrade & draadloze groepsoplossingen
• Uitgebreide loadbalancing-functies
• Gestandaardiseerde interfaces voor integratie in externe systemen
Voor ABL stond tijdens de fysieke constructie van de Wallbox de elektricien in het middelpunt. Op het kleinste oppervlak in de parkeergarage, aan de wand of op de zuil, de installatie van de eM4 is heel eenvoudig. De configuratie gebeurt via een app en het modulaire ontwerp zorgt bovendien voor vereenvoudigd onderhoud.
• Eenvoudige montage dankzij flexibele kabeldoorvoermogelijkheden
• Eenvoudige configuratie via app voor iOS en Android
• Gemakkelijk onderhoud dankzij modulair ontwerp
Krachtige hardware ontmoet intelligente software
Niet alleen het opladen zelf maar ook het beheer van de laadprocessen kan door de Wallbox eM4 worden vergemakkelijkt. De reev ready varianten van de Wallbox eM4 kunnen eenvoudig worden verbonden met de reev backend. Het reev dashboard hoeft alleen aan het begin online te worden geactiveerd en is dan meteen klaar voor gebruik. Via het reev dashboard kunnen de laadprocessen vervolgens worden gemonitord en afgerekend.
• Eenvoudige en snelle ingebruikname
• Gebruiksvriendelijk & intuïtief beheer
• Maximale flexibiliteit & schaalbaarheid
Met de Wallbox eM4 kun je tijd en kosten besparen terwijl je jouw klanten een veilige en betrouwbare oplossing biedt. Overtuig jezelf van de voordelen van de Wallbox eM4. www.abl.de/nl/
Het nieuwe Smart Home-systeem Gira One is gebaseerd op de wereldwijd beproefde standaard KNX Secure. Het biedt talrijke automatiseringsmogelijkheden voor verlichting, zonwering, ruimtetemperatuur, beveiliging en muziek. Evenals veilige en gratis toegang op afstand. Een snelle en eenvoudige inbedrijfstelling kan zonder voorkennis worden uitgevoerd met de gratis Gira Project Assistant (GPA). Verdere kennis van de KNX configuratiesoftware ETS is niet vereist. Met Gira One kan werkelijk elke installateur een Smart Home-oplossing bieden aan zijn klanten.
Voor het tiende jaar op rij meer winst voor de installatiemarkt!
De Benchmark van RHM Accountancy & Advies - inmiddels Bol
Adviseurs - laat in 2022 een winst zien, die weer 8 procent hoger ligt dan in het jaar daarvoor. Aandachtspunt is wel de alsmaar stijgende kostprijs. Henk dook in de cijfers van de Benchmark.
Als monteur mag ik op kantoor altijd graag even binnenlopen bij Marjolein, die bij ons de administratie en financiën doet. Gewoon om te horen hoe het met het bedrijf gaat. Ik ben altijd mateloos geïnteresseerd in cijfertjes. Reikhalzend kijk ik dan ook jaarlijks uit naar de Benchmark van RHM Accountancy & Advies, ondertussen omgedoopt tot Bol Adviseurs. Daarin worden de cijfers van zo’n 80 installateurs op een rijtje gezet. Samen geven deze een mooi inzicht in hoe de markt er op dit moment voorstaat. Wat als eerste opvalt is dat de gemiddelde winst in de branche voor het tiende jaar op rij weer gestegen is. Een plus van 8 procent in 2022 ten opzichte van het jaar daarvoor. Zorgwekkend vind ik zelf wel de almaar stijgende kostprijs. In
Durven
2021 was die nog 69,60 euro per uur, exclusief BTW. Afgelopen jaar is die gestegen naar 71,90 euro. Ja, alles wordt duurder. Maar waar gaat dat de komende jaren naartoe? Gelukkig zien we wel dat de installatiebedrijven deze oplopende kostprijs durven door te berekenen. De Toegevoegde Waarde ligt op dit moment op 85,50 euro per uur. Dat is de marge die een bedrijf gemiddeld maakt op het uurtarief, maar ook op uitbesteed werk en het materiaal.
Gelijk ook maar even de voorspellingen erbij gepakt voor het komend jaar. Daarvoor dook ik in een recent rapport van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Als het gaat om de bouwproductie van nieuwbouw, laat die niet bepaald een rooskleurig beeld zien. De verwachting is dat deze de komende jaren behoorlijk gaat krimpen. Dit als gevolg van de stikstofcrisis, een stagnerend vergunningenbeleid, een verstopping van het energienetwerk, maar ook doordat het voor veel consumenten steeds lastiger wordt om de bouw van een nieuwe woning te financieren. Volgens accountant Stefan van Maasakkers van Bol
Adviseurs heeft dit waarschijnlijk meer consequenties voor aannemers dan voor installateurs. “Het aandeel van het installatiewerk binnen de bouw neemt alleen maar toe. Daarnaast ligt er een gigantische uitdaging als het gaat om verduurzaming van de bestaande bouw.”
Een zonnig toekomstbeeld dus. Hoewel er volgens Van Maasakkers ook wel sprake is van ‘regionale bewolking’. “Zo zien we dat projecten soms behoorlijk worden uitgesteld. Dat is goed af te lezen uit de cijfers van de collegiale in- en uitleen van monteurs, die in 2023 flink stijgen. Bedrijven hebben elkaar onderling meer nodig, omdat je soms mensen tekort komt, maar een andere keer - door uitstel - juist weer monteurs over hebt.”
Duurzaam voetbalcomplex voor v.v. Hellendoorn
Soms komt alles op een goed moment samen. De accommodatie van v.v. Hellendoorn was economisch afgeschreven en werd in 2022 duurzaam gerenoveerd. De energiecrisis kreeg daardoor geen vat op de club, die ook nog eens is genomineerd voor de titel ‘Meest duurzame sportaccommodatie van het Jaar’.
Hellendoorn kennen we in Nederland van het avonturenpark. Maar in de regio is de gelijknamige voetbalvereniging zeker zo bekend. Met ruim 900 leden gaat de derdeklasser voor promotie naar de tweede klasse. Fred en Daan arriveren in alle vroegte bij Sportpark de Voordam, waar het kunstgrasveld en de grote kleedaccommodatie in het oog vallen.
“Die clubs hebben het wel te verduren met de hoge energieprijzen”, zegt Fred terwijl hij naar de ingang loopt. “Ik ken zelfs verenigingen waar je in de winter niet mocht douchen.”
“Maar dat is hier niet aan de orde”, zegt Daan. “Hellendoorn is net op tijd gaan verduurzamen. Hier hebben ze geen hoofdpijn van een hoge energierekening.”
In de bestuurskamer ontmoeten Fred en Daan Edwin Hannink. In het dagelijks leven directeur bij Theben Nederland, maar ook bestuurslid accommodatie bij v.v. Hellendoorn. Verder schuift Gery Stegeman aan. Gery is werkzaam voor Schuttevaar Installatietechniek, maar vertegenwoordigt vandaag alle vier installatiebe-
drijven, die betrokken zijn bij dit bijzondere project. Naast Schuttevaar zijn dat Van Losser, Leerkes en Tijhaar.
Eén ding wordt snel duidelijk. Renovatie van het complex, met een vloeroppervlak van 300 vierkante meter, was een absolute must.
Edwin: “Ons pand is jaren geleden geprivatiseerd. Met de gemeente hadden we afgesproken dat wanneer het gebouw economisch zou zijn afgeschreven, er een bijdrage zou volgen om een duurzame verbouwing te kunnen uitvoeren. Dat was vorig jaar het geval. We zijn aan de slag gegaan en in september is het vernieuwde complex geopend. Al moesten we enkele zaken later afronden. Ook wij hadden te maken met lange levertijden.”
Fred is benieuwd hoe de club te werk is gegaan. Edwin: “We hebben al onze sponsors in de bouw- en installatiebranche uitgenodigd voor een bijeenkomst en daar onze plannen gedeeld. Vervolgens kon iedereen aangeven of ze een rol wilden spelen. Uiteindelijk is P&M als hoofdaannemer aan de slag gegaan, samen met onderaannemers en de
vier genoemde installatiebedrijven. We hebben een bouwteam binnen de vereniging samengesteld, dat iedere twee weken vergaderde. Er zijn duurzame keuzes gemaakt door een projectteam dat al vanaf 2018 met de voorbereidingen bezig was.”
Daan is benieuwd welke stappen er installatietechnisch zijn gezet. Edwin: “We zijn begonnen met het isoleren van het gebouw volgens de trias energetica. De muren, de vloer, het glas, het dak.” Gery vult aan: “Vervolgens lagen er installatietechnisch uitdagingen om binnen het beschikbare budget iets moois te realiseren. Dat is gelukt. Er is gekozen voor vloerverwarming gevoed vanuit een nieuwe 16 kW luchtwaterwarmtepomp. Verder is er geïnvesteerd in een moderne WTW-installatie met vier WTW-units die de luchtkwaliteit op niveau houden. De WTW-installatie was belangrijk omdat je hier te maken hebt met veel vochtige ruimtes.”
Fred en Daan maken samen met Gery en Edwin een rondje. Op het dak tellen ze 108 zonnepanelen. Daar liggen ook vijf zonnecollectoren (heatpipes) die het water verwarmen. Alle led-verlichting wordt in elke ruimte via een
Gery Stegeman van Schuttevaar Installatietechniek is trots op het verduurzamingsproject dat zijn bedrijf samen met collega’s in een ‘unieke samenwerking’ heeft gerealiseerd. “Ik wil die andere bedrijven echt noemen en iedereen een compliment geven: Van Losser (Rijssen), Leerkes (Haarle) en Tijhaar (Vilsteren). We hebben iets bijzonders gerealiseerd voor v.v. Hellendoorn. We overlegden tweewekelijks met elkaar in een prettige sfeer, er werd constructief overlegd en we konden lean werken. Dus alle werkzaamheden waren goed op elkaar afgestemd. Met als resultaat een prachtige installatie, waarmee de club jaren vooruit kan. Zo kan het dus ook.”
aanwezigheidssensor aangestuurd. De douches zijn voorzien van waterbesparende douchekoppen. Natuurlijk wordt ook de ‘machinekamer’ bezocht met omvormer, warmtepomp, WTW-installatie en warmwaterbuffervaten. Edwin: “De zonnepanelen wekken ongeveer 40.000 kWh per jaar op. Wij verbruiken waarschijnlijk iets meer, maar dat weten we pas aan het einde van dit jaar. De zonnepanelen zijn zeker voldoende om de kleedac-
Warmtepomp in combinatie met WTWinstallatieGERY STEGEMAN (LINKS) EN EDWIN HANNINK
commodatie energieneutraal te maken. Ook duidelijk is dat we 80 procent gasreductie hebben, waar het gaat om het verwarmen van het water. Hier wordt natuurlijk veel gedoucht.”
Fred en Daan worden meegenomen naar de entree van het clubgebouw. Daar laat een monitor zien hoeveel energie er bespaard wordt. Edwin: “Dat doen we op begrijpelijke wijze. We laten bijvoorbeeld zien hoeveel stroom er op dat moment wordt opgewekt
en hoeveel mobiele telefoons je daarmee kunt opladen. Verder monitoren we zelf ook het hele systeem. Op die manier kwamen we erachter dat het warme water ’s ochtends al opgewarmd werd en dat heeft, bij een sportcomplex waar vaak ’s avonds pas activiteit is, weinig zin. Daardoor hebben we de instellingen laten veranderen, wat weer energie bespaart en de zon de kans biedt het voor niets te doen.”
Daan vraagt of de deelnemende bedrijven hun werk moesten sponsoren? Edwin: “Nee hoor. Dit
werk gun je jouw sponsors. We hebben alleen gevraagd of, als de calculatie mee zou vallen, ze de extra winst richting de club zouden willen laten stromen.” Of Edwin nog tips heeft voor andere verenigingen? “Praat open met elkaar en kijk welke specialisten je in je eigen netwerk hebt. Dat zijn er vaak heel veel.”
Op de terugweg hebben FRED en DAAN veel te bespreken. DAAN: “Wat een prachtige manier om samen iets moois te realiseren. Iedereen ging voor hetzelfde doel en dat is de club waar ze allemaal van houden. Dat schept een band.” FRED: “Ik vind ook de keuzes mooi. Vloerverwarming onder een gietvloer, die makkelijk schoon te maken is. En zonnecollectoren voor het warme water, met daarbij waterbesparende douchekoppen. Alle maatregelen zijn tot in detail doorgevoerd.” DAAN: “Dat is helemaal niet zo’n slecht idee, waterbesparende douchekoppen. Misschien moet ik daar thuis ook maar eens over nadenken…”
Ze twijfelde jarenlang over haar toekomst. In het familiebedrijf van haar vader, DTM Techniek op Urk, heeft Deborah Kramer (21) de baan gevonden waar ze jarenlang naar op zoek was. Ze combineert het kantoor met de werkvloer.
6.00 UUR
“De wekker gaat vroeg. Ik woon bij mijn ouders en jongere broertje en zusje op Urk. Ik zorg dat ik kwart voor zeven op het werk ben. Dan drinken we eerst koffie. Ik ben op de fiets want mijn bus is bij de garage.”
8.00 UUR
“Ik overleg even kort met mijn vader Jacob. Hij is het bedrijf DTM Techniek in 2005 begonnen. We zijn actief in de maritieme sector en zonne-energie. Dat wil zeggen installaties voor schepen zoals kotters en veel zonnepanelen op het dak. Hier werken - met de inleners erbijongeveer vijftien mensen.”
10.00 UUR 12.00 UUR
“Ik wist lange tijd niet wat ik wilde worden en heb van alles geprobeerd. Van mijn vader mocht ik het hier proberen. Dat bevalt heel goed. Ik werk één dag op de administratie en vier dagen help ik zonnepanelen leggen. Ik zoek pakbonnen uit, zorg voor facturen en de planning.”
“Koffie en lunch doen we altijd op kantoor. Dan komen de collega’s allemaal hiernaartoe. Ik ben de enige vrouw hier en werk dus in een mannenwereld. Dat bevalt me prima. Ik kan veel beter met mannen opschieten dan met vrouwen, haha. ”
13.00 UUR
“Een aantal collega’s is nu op een boot bezig. We maken installaties voor visserijschepen, maar ook voor andere varende objecten. Dat is echt leuk werk. Zelf ga ik mee met een ploeg die bij een bedrijf in Tollebeek tachtig zonnepanelen gaat leggen. Ik zet de steigerwagen alvast klaar.”
16.00 UUR
“Het werk is soms best zwaar. Haha. Ik ben ’s avonds dan ook wat sneller moe. Vaak ga ik met mijn zus nog wel even naar mijn paard toe. Vanavond gaan we dat ook doen. Soms kijk ik een film bij mijn vriend. Gemiddeld lig ik rond 21 uur op bed.”
14.00 UUR
“Ik vind het wel stoer om samen met de mannen op het dak te werken. Al is het vandaag wel erg slecht weer. Toch heb ik mijn draai hier helemaal gevonden. Ik heb nog geen technische opleidingen gevolgd, maar ik ben dat wel van plan. Ik vind het vak steeds leuker worden!”
Wil jij ook eens een werkdag gevolgd worden door Henk & Fred? Of wil je met je bus of hobby in ons blad? Mail ons dan op redactie@henkenfred.nl. Misschien sta jij de volgende keer dan wel in ons magazine!
Innovatie in de elektrotechniek is een van de belangrijkste thema's. Zonder innovatie lopen we in de toekomst vast. Het is met name van belang om voorop te lopen in de productontwikkeling en nieuwe technologieën toe te passen volgens de nieuwste standaarden.
In het huidige scenario is het kiezen van de juiste materialen voor jouw product een cruciale uitdaging. Omdat de energietransitie sterk afhankelijk is van elektrotechniek, is een grote vooruitgang te zien op het gebied van groepenverdelers en de daarvoor benodigde materialen.
Type B aardlekschakelaars worden meestal gebruikt in systemen met zonnepaneelinstallaties, oplaad- en ontlaadpunten voor elektrische voertuigen en frequentieomvormers. Waarbij gelijkstromen het AC-netwerk kunnen binnenkomen als er geen fysieke scheiding wordt toegepast, tussen het AC- en DC deel van installaties. Volgens technische voorschriften (NEN 1010) zijn standaard type A aardlekschakelaars niet geschikt voor deze toepassingen en worden aardlekschakelaars van type B aanbevolen. Je moet dus een passende aardlekschakelaar gebruiken. Bijvoorbeeld de SEP RCE1 aardlekschakelaar.
De SLIM COMPACT is een nieuwe reeks compacte schakelaars en aardlekschakelaars, waarbij innovatie de hoogste prioriteit heeft gekregen. Deze nieuwe serie is vergelijkbaar met de automaten die we al kennen, maar veel kleiner en compacter, waardoor meer ruimte in verdelers mogelijk is of een slimme uitbreiding in bestaande verdelers waar geen ruimte meer is.
Ondanks de verwerping in de markt over hittegevaar en onbekende merken, heeft onze kleine flexibele organisatie hiermee een onverwachte oplossing gevonden met geavanceerde technologie en productkennis. We hebben niet alleen geavanceerde automaten ontwikkeld, maar ook innovatieve behuizingen voor PV-verdelers en aansluitmaterialen, die oude en nieuwe producten efficiënt kunnen combineren in één groepenverdeler.
Met onze uitgebreide kennis en ervaring in het vak, hebben we de tools en technologie om ervoor te zorgen dat groepenkasten veilig blijven werken. Wij kunnen de elektrotechnische sector helpen met zowel SEP als GACIA producten. Of het nu gaat om standaard of maatwerk, onze producten sluiten naadloos aan op specifieke behoeften en wensen.
Met KNX kies je voor een wereldwijd geaccepteerd bus-systeem. Met een KNX gebouw beheerssysteem wordt het comfort verhoogd en wordt aanzienlijk veel energie bespaard. B.E.G. biedt melders, actuatoren, voedingen, interfaces en nog veel meer voor het KNX systeem.
Gebouwen moeten niet alleen slim, maar ook veilig zijn. Dankzij KNX Secure wordt onbevoegd toegang tot verschillende KNX media voorkomen. Alle apparaten worden ingevoerd via hun FDSK-sleutel door middel van een QR-code in de ETS. Hier wordt voor elk apparaat een tool-key gemaakt die via de BUS naar het te configureren apparaat wordt gestuurd. Vervolgens worden voor de communicatie runtime-keys gegenereerd die met de tool-key worden versleuteld.
De nieuwe Generatie 7 melders van B.E.G. bevatten ze nog meer functies dan de vorige generatie. Naast KNX secure, ook een geïntegreerde HCL-regeling met standaard lichtcurves (industrieel, kantoor en school). De hardware is nu optioneel verkrijgbaar met een geïntegreerde geluidssensor, een temperatuursensor en afhankelijk van het product een interne LED voor oriëntatie- en nachtverlichtingsfunctie. Naast passieve infrarood signalen kunnen dus ook akoestische
signalen worden gebruikt voor aanwezigheidsdetectie. Via de temperatuursensor kan de kamertemperatuur worden geregeld.
Met afmetingen van slechts 33 x 34mm (hoogte) past de PICO-KNX aanwezigheidsmelder in vele inbouwsituaties. De melder kan met name in armaturen eenvoudig worden geïntegreerd. Ondanks zijn kleine afmetingen heeft de melder een verbazingwekkend groot detectiebereik van 10 meter (diameter) bij een montagehoogte van 2,5 meter en zelfs 12 meter bij een montagehoogte van 3 meter. Klein maar machtig.
KNX Secure
• Interne en externe lichtsensor op de PD2N en de PD4N
• Gevoeligheid van de detectie sensoren individueel instelbaar
• Richtingsdetectie voor melders met meerdere bewegingssensoren
• Geïntegreerde HCL regeling
• Temperatuursensor
• Akoestische sensor www.beg-luxomat.com/nl
Klimaatbeheersing
Elektrotechniek
Dakbedekking
Bouwmaterialen
IJzerwaren
HVAC-klimaat-
De intelligente regeling van verwarmings-, koel – en ventilatie vermogens heeft een grote invloed op de energie-efficiëntie van gebouwen. Centraal staat hierbij het verwarmings- en koudwatercircuit, d.w.z. de klimaatinstallaties van een gebouw.
Profiteer van de vele voordelen:
Geen energieverlies bij nullast verlaagt de bedrijfskosten.
– Betrouwbaarheid van het ontwerp als eerste stap op weg naar een betere energie-efficiëntie.
– Drukschommelingen in de distributie leiden tot een vermindering van het afgegeven vermogen.
– De energiestromen zichtbaar maken.
Vraaggestuurde zoneregeling. Ontdek
installaties de oplossing voor renovatieprojecten van gebouwen.PROFESSIONELE PRODUCTEN VOOR INSTALLATIE, BOUW EN ONDERHOUD
Slechts kwart oude wordtmobieltjesgerecycled
Bestanddelen als lood, koper, lithium en zink
zijn giftig
IN AFRIKA WORDEN OUDE MOBIELS MASSAAL VERBRAND
WIST JIJ DAT
ER GOUD EN ZILVER IN JE MOBIELTJE ZIT?
WEET NIET HOE
HIJ Z’N OUDE
MOBIEL EEN
TWEEDE LEVEN
KAN GEVEN
Goede doelen als Cliniclowns
krijgen geld voormobieltjesingeleverde
JAARLIJKS BELANDEN
1,5 MILJARD TOESTELLEN
WERELDWIJD OP DE VUILNISBELT
55% Nederlanders bewaart oude mobieltjes thuis
Slechts 13% levert ze in voor recycling
Elektronicawinkels zijn verplicht oude
mobieltjes in te zamelen
VAN SOLAR ‑ ENGINEERING
Hij weet veel van zonnepanelen en thuisaccu’s en heeft er ook nog eens een uitgesproken mening over. Dennis van der Meij uit Sijbekarspel trekt door Nederland om zijn kennis met anderen te delen. Daarbij schuwt hij niet de vinger op de zere plek te leggen!
HEEFT DE GEMIDDELDE INSTALLATEUR VOLDOENDE VERSTAND VAN ZONNEPANELEN?
“Er werken vanwege het personeelstekort veel mensen in de branche met een schreeuwend tekort aan kennis. Veel installateurs nemen de informatie van leveranciers en fabrikanten als waarheid aan. Dat is het dan. Ze horen alleen de voordelen en amper de nadelen van producten. De technisch inhoudelijke zaken kunnen ze niet meer benoemen en er wordt meestal naar prijs gekeken, waardoor de verkeerde producten worden aangeboden. Het echte vakmanschap verdwijnt en dat heeft gevolgen voor de kwaliteit.”
WELKE GEVOLGEN?
“Goedkope zonnepanelen presteren minder en gaan niet zo lang mee. Als je denkt dat het makkelijk is om alles met een stekker te verbinden, dan heb je echt een probleem. Door onkundige installatie halen de systemen daardoor niet de levensduur die je mag verwachten. De meeste monteurs zijn ‘onbewust onbekwaam’ zeg ik wel eens. Ze bedoelen het goed, maar ze weten niet beter. Ze doen hun ding en denken dat het goed is. Ze leunen op panelen, waardoor cellen kunnen breken, knijpen connectoren op de verkeerde manier of koppelen verschillende merken connectoren. Allemaal door een gebrek aan kennis. En deze situatie doet zich niet alleen bij zonnepanelen voor. Als we straks de thuisaccu’s op dezelfde
manier aanschaffen en installeren, kunnen de problemen groter zijn. Zonnepanelen liggen vaak op dakpannen, die dakpan is dan je brandscheiding. Daar ontstaat niet snel brand. Maar verkeerde accu’s of foute installaties in je huis zijn wel gevaarlijk. Ik probeer daarvoor te waarschuwen. Kies voor kwaliteit. Ik geef mensen altijd een tegeltje voor op het kantoor met de tekst: ‘Als je focust op kosten, gaat de kwaliteit omlaag. Als je focust op kwaliteit, gaan de kosten omlaag.”
HOE
“Door kennis te delen en vertellen dat het niet alleen om geld moet gaan. Dat is ook de reden dat ik mijn verhaal overal vertel. Ik heb geen commercieel belang en verkoop geen producten. Ik kan een eerlijk verhaal neerleggen.”
“Zakelijk worden ze al grootschalig ingezet. De particulier kan nog salderen en ziet voorlopig geen stimulans om over thuisaccu’s na te denken. Vanaf 2025 wordt het salderen geleidelijk afgebouwd. Dan verandert de situatie. Ik verwacht ook dat de ‘zonnemarkt’ er anders gaat uitzien. De stroomprijzen gaan naar beneden door het groeiende aantal panelen dat energie opwerkt. Soms krijg je zelfs gratis energie. Dat betekent dat we in de toekomst nog meer gaan werken met dynamische prijzen. Dan
“ Goedkope panelen presteren minder en gaan niet zo lang mee ”
Dennis van der Meij is eigenaar van Solar Engineering waar de particulier terecht kan voor een stuk engineering van zonnedaken. Hij werkte jarenlang als elektricien. Tegenwoordig is zijn belangrijkste activiteit het delen van kennis, waarvoor hij het land doortrekt voor lezingen, LinkedIn gebruikt en een podcast heeft opgezet. “Onze branche staat voor een enorme uitdaging en dat is het verduurzamen van Nederland. In de elektrificatieslag die we maken spelen zonne-energie en accu’s een belangrijke rol. Om deze klus aan te kunnen is het superbelangrijk om als branche samen te werken en kennis te delen. Zonder commercieel belang deel ik mijn verhaal op basis van feiten.” Dennis is als spreker ook te zien en horen op ons Henk & Fred Event, op dinsdagmiddag 19 en donderdagmiddag 21 september.
koop je bijvoorbeeld ’s middags goedkope stroom, die combineer je met de stroom van je zonnepanelen en slaat het totaal op in de thuisaccu, waarna je deze stroom ‘s avonds gebruikt. De volgende dag hetzelfde ritueel. Maar dat gaat allemaal pas gebeuren als de saldering gedeeltelijk is gestopt.”
“Ik verwacht niet dat de thuisaccu veel goedkoper gaat worden. De lithium ion cellen voor accu’s worden steeds gewilder, ook voor auto’s, er ontstaat krapte en daardoor gaat de prijs misschien wel omhoog. Aan de andere kant ontwikkelen de accusystemen zich wel. Ze worden beter en slaan steeds meer energie op.”
TOEKOMST?
“Nee. Daar zit het gevaar. Een meterkast is gebouwd om het vermogen te leveren dat jij uit het elektriciteitsnet trekt. Die kast is op de hoofdzekering afgestemd. Maar de afgelopen jaren hebben we veel zonnepanelen gelegd om stroom terug te leveren en we gaan meer stroom gebruiken. Voor de elektrische auto, koken, quookers, airco’s en warmtepompen. Dat kan problemen opleveren voor de stroom waar jouw meterkast op is afgestemd. En dan moet er straks ook nog een accu bij. Daar is niet iedere meterkast op voorbereid. En toch wordt het vaak wel aangesloten. Omdat installateurs aangeleerd krijgen wát ze moeten doen, maar niet weten waarom ze iets doen.”
DAN KOMEN WE WEER TERUG OP HET GEBREK AAN KENNIS?
“Jazeker. Vroeger moest je jarenlang naar school om installateur te worden. Nu ga je een paar dagen naar de cursus en mag je installeren. Dat kan toch niet? Vakmensen moeten investeren in zichzelf en vlieguren maken. En we moeten meer tijd nemen om mensen goed op te leiden. Dan is de consequentie misschien dat de verduurzaming langzamer gaat, maar dan is dat maar zo. We mogen de kwaliteit niet uit het oog verliezen. Zeker nu de markt enorm verandert en er andere eisen worden gesteld aan installaties! Overigens geloof ik niet in dwang. De motivatie moet uit de vakman zelf komen.”
VAN ZONNEPANELEN?
“Je hebt goede en slechte panelen. Ook uit China komen hele
goede producten. Maar als je ze daar laat maken met minder schone stroom, waar arbeiders in slechte omstandigheden hun werk doen én je moet ze hierheen vervoeren, dan ben je minder duurzaam bezig. Daarnaast verschilt de kwaliteit van zonnepanelen in het algemeen enorm. Bijvoorbeeld door het materiaal dat is toegepast. Een voorbeeld? Panelen met aan de voor- en achterkant glas zijn duurzamer dan glas-folie panelen. Het totaal van de materialen bepaalt de prijs en de kwaliteit.”
“De accu’s die geplaats worden moeten aangesloten worden op een omvormer. Standaard zonnepaneel omvormers zijn daarvoor vaak niet geschikt. Toch worden ze nog steeds geïnstalleerd. Sorteer voor op de toekomst en plaats een omvormer waar je straks niet alleen zonnepanelen
Dennis van der Meij vindt dat we de jeugd moeten enthousiasmeren voor het vak. “We hebben technische scholen en bedrijfsscholen wegbezuinigd. De vergrijzing neemt snel toe. Ik neem mijn zoon Giel (9) vaak mee naar lezingen. Dat vindt hij leuk. En ik heb onlangs vier schoolklassen meegenomen naar een fabriek van zonnepanelen. Niet dat ik wil dat ze allemaal zonnepanelenmonteurs worden, maar wel dat ze er wat meer over leren. Dat gebeurt te weinig. We zetten onze kinderen nog steeds achter de tablet. Waar ze Bob de Bouwer kijken en dan denken wij dat ze zo geïnteresseerd raken in de bouw of techniek. Zo werkt het niet.”
maar ook de thuisaccu op kunt aansluiten. Het voorkomt grote investeringen in de toekomst. Maar om die keuzes te kunnen maken heb je wel kennis nodig. We moeten kennis delen met elkaar. Ik heb 2000 munten laten slaan met daarop de tekst ‘Bedankt voor het #kennisdelen’. Die geef ik relaties cadeau en daar draait alles om, willen we stappen in de goede richting zetten: kennis.”
Omvormer moet ook geschikt zijn voor accu ”FOTO: MAKING MEMORIES FOTOGRAFIE
3 MONTAGEMOGELIJKHEDEN
30% UPLIGHT en 70% DOWNLIGHT
LEVERBAAR IN ø40/60/80cm
INCLUSIEF DALI DRIVER
DALI2 / 0-10V / PUSHDIM
Je hebt het vast al wel gelezen in de @Henk. De kostprijs is het afgelopen jaar weer verder gestegen. Van 69,60 euro naar 71,90 euro per uur, exclusief BTW. Als we die stijgende lijn doortrekken, dan gaan we in 2030 al naar een kostprijs van zo’n 100 euro per uur. Om nog een beetje wat te verdienen als installateur, moet je met je uurtarief dus ruim boven die kostprijs zitten. Maar wat als die kostprijs maar blijft stijgen?
Mijn tip is om richting de klant niet teveel de focus te leggen op wat je per uur rekent. Maar veel meer de nadruk te leggen op wat je per uur doet. Uiteindelijk gaat het een klant daar immers om! Iedereen blij. Wat helpt om je kostprijs zo laag mogelijk te hou den, is om goed te kijken hoe je al les organiseert. Oftewel, zorg dat de werkzaamheden een beetje efficiënt geregeld zijn. Om dat beter voor elkaar te krijgen hebben wij sinds 1 januari het rayon waarin wij werken ver kleind. Dat scheelt onno dig veel heen en weer gerij. Verder zijn we ook de werkzaamheden die we doen veel beter gaan afbakenen. Zaken als het vervangen
van een kapotte dakgoot doen we niet meer. Dat laten we lekker over aan een specialist. Ook werken we steeds meer met vaste merken en leveranciers. Omdat je als monteur helemaal thuis bent in bepaalde merken, is een klus daardoor veel sneller af. En om heel eerlijk te zijn, maakt het een klant ook niet uit welk merk jij installeert. Als het maar goed en snel gebeurd!
Grote voordeel van het werken in een kleiner rayon is ook dat je het servicewerk veel efficiënter kunt inplannen. Het periodieke onderhoud van bijvoorbeeld cv-ketels proberen wij nu zo veel mogelijk per wijk te doen. En met het nieuwe softwaresysteem dat we sinds kort hebben, kan de klant daarbij zelf, via een digitaal planbord, de dag en het tijdstip aangeven die voor hem het beste uitkomen. Natuurlijk komt het ook wel eens voor dat een klant - net iets buiten het rayon - vraagt om het onderhoud bij hem te doen. Die verwijzen we dan netjes door naar een installateur bij hem in de buurt. Je kunt daar over en weer afspraken over maken met collegabedrijven. Zo zorg je er voor dat je aan beide kanten je rayon klein houdt!
Een kleiner rayon maakt het werk efficiënter
Bent u op zoek naar een duurzame en energiezuinige warmteoplossing voor uw klant? lntergas heeft voor elke situatie het ideale product, of het nu gaat om een bestaande woning of om een nieuwbouwwoning.
Van een energiezuinige HR-ketel of een hybride oplossing tot aan een all-electric warmtepomp, met lntergas kunt u altijd vertrouwen op warm water en een aangenaam binnenklimaat. Zo loopt u voorop in warmte!
www.intergas.nl
De smart dimmerpakketten van EcoDim zijn de afgelopen tijd flink uitgebreid. Er zijn een aantal unieke WiFi en Zigbee dimmers toegevoegd aan het assortiment. De nieuwste innovaties zijn de inline dimmers.
WiFi dimmers
EcoDim heeft twee nieuwe WiFi dimmers op de markt gebracht. Het grote voordeel aan WiFi dimmers is dat je geen hub nodig hebt om deze slim aan te sturen. Een smarthome app is hiervoor genoeg.
De nieuwste WiFi dimmer is de ECO-DIM.13 inline dimmer. Met deze dimmer maak je led armaturen in het plafond van 0-250W LED eenvoudig slim. Hierbij kun je denken aan het slim maken van led spots of led panelen. Deze dimmer installeer je voor de voeding van de lichtbron en plaats je boven het plafond. Je stuurt deze aan met een WiFi smarthome app naar keuze. Met de MIN en MAX afstellingen op deze dimmer zorg je ervoor dat je altijd stabiel licht hebt en het optimale dimbereik realiseert. Een andere innovatie in het WiFi dimmerpakket is de ECO-DIM.10
WiFi module. Deze dimmer is geschikt voor bediening met een WiFi smarthome app naar keuze. Daarnaast is de module fysiek te bedienen met een pulsdrukker. Met de WiFi module dim je een lampengroep van 0-200W LED. De dimmer is voorzien van MIN, MAX en Speed afstellingen. Met de Speed afstelling bepaal je de snelheid van het dimmen met een pulsdrukker. De WiFi module is 2-draads en 3-draads aan te sluiten. Het is dus niet noodzakelijk, maar wel mogelijk om een nuldraad aan te sluiten.
Ook zijn er innovaties op het gebied van Zigbee dimmers. Zo is de ECO-DIM.13 Zigbee inline dimmer toegevoegd. Deze werkt hetzelfde als de WiFi variant maar is geschikt voor andere smarthome systemen zoals Philips Hue en Homey.
Daarnaast is de ECO-DIM.07 Zigbee Pro verbeterd. Het aansluitvermogen van deze druk/draaidimmer is verhoogd naar 250 watt en de dimmer is nu geschikt voor beide dimtechnieken (RLC). Met deze innovaties is dit nu de meest complete Zigbee druk/draaidimmer op de markt.
Best wel schokkend, vind ik. Dat 85 procent van de cv-installaties in Nederland niet waterzijdig is ingeregeld. Terwijl je daarmee als installateur dus 10 tot 20 procent op de verwarmingskosten voor je klant kunt besparen! Maar hoe werkt dat nou, dat waterzijdig inregelen? En wat zijn daarvoor de wettelijke eisen?
Waterzijdig inregelen zorgt ervoor dat het warme water op een goede manier over de radiatoren wordt verdeeld. De radiator die het dichtst bij de cv-ketel staat, krijgt vaak het snelst en het meeste warme water. Door de radiator het verst van de ketel stroomt daardoor meestal te weinig warm
water. Het gevolg is dat deze radiator traag of zelfs nauwelijks opwarmt. Met het waterzijdig inregelen zorg je ervoor dat elke radiator in de woning - door middel van radiatorkraan of voetventiel - het juiste volume water krijgt. Bij nieuwbouw is het waterzijdig inregelen via de BENG al wettelijk verplicht. Bij het vervangen van een cv-ketel in de bestaande bouw geldt de 20%-regeling. Is het waterzijdig inregelen mogelijk voor minder dan 20% van de vervangingskosten, dan dien je de klant te adviseren om dat te doen. Belangrijkste tip is om de werkzaamheden altijd mee te nemen in je offerte. En vertel de klant ook wat het oplevert!
Daan: “In de vorige uitgave hadden we nog een uitgebreid interview met Sam Strijbis. In 2022 nog goed voor zilver op de beroepenwedstrijd WorldSkills in Polen in de categorie ‘Sanitair- en Verwarmingstechnicus’. We zijn ondertussen alweer ingehaald door het laatste nieuws. Want Sam is onlangs opnieuw Nederlands Kampioen geworden in de categorie ‘Verwarming en Sanitair’. Proficiat Sam! Dat levert vast weer een mooi nieuw avontuur op bij de EuroSkills in september in het Poolse Gdansk.”
In het eerste kwartaal van 2023 is het aantal geïnstalleerde warmtepompen bijna verdubbeld ten opzichte van het jaar daarvoor: 42.000 (in 2022 waren dat er 22.000). Ook in de bestaande bouw zien we een flinke plus. Daar kiest nu al 60 procent bij ketelvervanging voor minimaal een hybride warmtepomp (totaal 25.200 toestellen).
Uit een recent rapport van TNO en het Centraal Planbureau blijkt dat het voor zes op de tien huishoudens met een oudere woning financieel loont om te isoleren. Nederland telt zo’n 5,2 miljoen woningen die zijn gebouwd voor 1992. De kosten van verduurzaming worden geschat op 19.000 euro per woning.
Eigenaren van een appartement of een huis met monumentale status mogen ook de komende jaren nog gasgestookte cv-ketels blijven gebruiken. Voor hen komt er een uitzondering op de verplichting dat cv-ketels vanaf 2026 moeten worden vervangen door een warmtepomp. Bij gestapelde woningen is het vaak lastig om een warmtepomp te installeren. Door vaak onvoldoende ruimte en in verband met geluidsoverlast.
Daan: “Wat een gedoe om niks. Eerst het nieuws dat de warmtepomp helemaal niet duurzaam zou zijn. Daarbij werd alleen gekeken naar de mi lieubelasting van de materialen. En dus niet naar de energiebespa ring. Minister Hugo de Jonge heeft het daarom door TNO met spoed nog eens laten doorberekenen.
En wat blijkt? De be sparing op het gasverbruik maakt de milieubelasting van de productie ruim schoots goed!”
Kijkje in de keuken bij productiecentrum FEBO
De lezers van Henk & Fred krijgen bij deze uitgave een geurhanger die naar gehaktbal ruikt. Voor Henk en Fred reden om voor de gelegenheid af te reizen naar het productiecentrum van FEBO in Amsterdam, waar dagelijks verse snackproducten worden geproduceerd.
Henk en Fred arriveren in alle vroegte in Amsterdam, waar de productiekeuken van FEBO volop draait. Op deze locatie werken ongeveer vijftig mensen. Henk vraagt aan Fred of hij denkt dat ze vandaag gehaktballen mogen proeven. Fred lacht en schudt zijn hoofd. Hij is vooral benieuwd naar de visie van het bedrijf. “Want ik heb gehoord dat ze alle snacks volgens een eigen receptuur maken.”
De mannen melden zich bij de receptie. Daar haalt Rory van Haarlem ze op. Hij is verantwoordelijk voor de marketing en communicatie bij FEBO.
Hij ontvangt beide mannen niet met een kroket of gehaktbal, maar met een kop koffie. Op zijn kantoor vertelt hij vervolgens het verhaal van FEBO dat een rasecht familiebedrijf is. “Het bestaat al 82 jaar. Met Dennis de Borst staat inmiddels de derde generatie aan het roer. En leuk is dat twee van zijn kinderen inmiddels ook in het bedrijf werken.”
Fred vraagt of het klopt dat FEBO met louter verse producten werkt. Rory knikt. “Vrijwel alle producten worden volgens ons eigen
geheime recept hier in de productiekeuken gemaakt. Van de kroket, kroketburgers en rundvleeskroket tot de satékroket en de onlangs geïntroduceerde Vega Kipburger. “Voor onze kroketten gebruiken we echte slagroom en roomboter. Dat komt de smaak ten goede. Wij doen geen concessies aan kwaliteit. Ook de grillburger komt uit onze eigen productiekeuken. We vriezen niks in. Iedere dag beleveren we de vestigingen in deze regio en elders in het land doen we dat drie keer per week. De enige producten die we invriezen zijn bijvoorbeeld kipburgers, frikadellen en kipnuggets.”
Henk is benieuwd of echt alles uit de eigen productiekeuken komt. “Nee”, geeft Rory eerlijk toe. “Enkele producten worden door partnerbedrijven gemaakt, maar wel volgens ons recept. Dan hebben we het bijvoorbeeld over ijs, kaassoufflés en de frites. Zelfs het roomijs smaakt daardoor lekkerder dan gewoon softijs. We zijn heel streng en controleren regelmatig de kwaliteit. Bij de leveranciers, maar ook in de vestigingen. Er is slechts één
We bieden de klant steeds meer vegetarische snacks
product dat waar we geen eigen recept voor hebben. Dat is Coca-Cola, haha.”
Rory neemt de mannen mee naar beneden om een kijkje te nemen in de productiekeuken. Een haarnetje en een speciale jas zijn verplicht. In de productiekeuken is er volop bedrijvigheid. We zien gehaktballen van de band rollen en de kroketten krijgen een krokant laagje. “Doen jullie ook aan productontwikkeling?”, vraagt Fred. Rory: “We zijn continu bezig met het ontwikkelen van onze producten. De vraag verandert doorlopend. We bieden tegenwoordig meer vegetarische snacks aan, zoals bami, nasi en een vegetarische kroket. De gehaktbal bevat geen varkensvlees meer, omdat veel mensen dat niet willen. Daar is kip voor in de plaats gekomen. Maar we hebben ook nog steeds vleesproducten. De grillburger doet het bijvoorbeeld heel goed.”
De duurzame weg is door FEBO op verschillende manieren ingeslagen, vertelt Rory. “Door meer vegetarische producten te lanceren, maar ook door de voedselverspilling aan te pakken.
“Wij werken met producten die een beperkte houdbaarheidsdatum hebben. We vinden het in deze tijd niet verantwoord om veel weg te gooien. We hebben daarom de Too Good To Go-app gelanceerd. Daarmee kunnen snackliefhebbers speciale snackboxen bestellen, met dagverse producten die de houdbaarheidsdatum naderen, maar nog te lekker zijn om weggegooid te worden. De prijs daarvan ligt heel laag. Ze zijn heel populair.”
Johan de Borst begon in 1941 in Amsterdam een brood- en banketbakkerij. Johan bakte prima brood, maar maakte ook heerlijke kroketten. Die bleken zo populair dat hij zich helemaal op snacks richtte. FEBO was geboren en het fenomeen automatiek dat Johan bedacht - waar je zelf snacks uit de ‘muur’ trekt - bleek een gouden greep. Hij bouwde zijn bedrijf uit en droeg het over aan zijn zoon Hans. Inmiddels staat met Dennis de derde generatie aan het roer en klopt de vierde generatie aan de deur. Inmiddels heeft FEBO 78 vestigingen in Nederland en zeven drive throughs. www.febo.nl
Het rondje door de productiekeuken wordt vervolgd. Helemaal aan het eind zien we vrachtwagens die volgeladen worden. De snacks die zojuist in de productiekeuken werden gemaakt, worden nu dagvers bezorgd. Welke snack de nummer één is bij FEBO? De gehaktbal?, zo denkt Henk. Rory lacht: “Toch nog steeds de kroket en grillburger. De gehaktbal komt op nummer 15. Dat komt omdat we de ballen verkopen vanuit een warmhoudpan met jus. Want dan smaakt een broodje bal toch het lekkerst. De laatjes van de automatiek blijven echter nog steeds iets meer trekken en niet in iedere vestiging is de pan met ballen goed zichtbaar.”
Fred heeft gezien dat FEBO met de tijd mee gaat. “Ik zag bijvoorbeeld zanger Donnie in jullie reclame.” Rory: “Donny is een echte FEBO-fan en met hem hebben we in het verleden een nieuwe nasi-snack geïntrodu-
ceerd. De campagne met hem heeft goed gewerkt. Het Fenomeentje doet het heel goed. Maar daarnaast zijn wij ook een van de eerste foodbedrijven die merchandise verkocht. Zoals FEBO-slippers en FEBO Fanny Pack tasjes die je omhangt. FEBO Fashion ‘Haute Frituur’. Dat is echt goed aangeslagen. Veel andere bedrijven namen ons als voorbeeld. Daarbij hebben we naast 78 gewone vestigingen sinds een jaar of vijf ook al zeven drive-throughs. Waar je de auto niet uit hoeft voor een heerlijke snack. Ook dat loopt heel goed. We proberen steeds weer nieuwe wegen te bewandelen.”
Henk vraagt hoeveel kroketten en grillburgers er jaarlijks verkocht worden. Rory denkt na: “Daar kan ik geen precies antwoord opgeven, maar het zijn er miljoenen.”
Tot slot is Fred benieuwd wat Rory vindt van het idee om een Broodje Bal-geurhanger mee te sturen met de Henk & Fred. “Ik vind het geweldig. Daarom werken we er ook aan mee. Ik wou dat ik het idee zelf had bedacht. Geniaal…”
Ook in de maritieme markt hebben IP-netwerken haar intrede gedaan. Deze markt vraagt om specifieke producten voor het kunnen bieden van een betrouwbaar storingvrij netwerk. Hierom wordt in de maritieme omgeving gevraagd om DNV-GL gekeurde componenten.
We worden steeds afhankelijker van een stabiele netwerkomgeving. Of het nu gaat om de data die we 24 uur per dag op onze mobiele telefoon gebruiken, onze netwerkaansluitingen op onze werkplek, de procesbesturing in de industrie of datanetwerken in de maritieme sector op schepen, booreilanden en meer. Beschikbaarheid en dus betrouwbaarheid wordt steeds belangrijker.
We gebruiken al vele decennia koper- en glasvezel databekabelingnetwerken in variërende omgevingen. Iedere markt vraagt haar eigen specifieke databekabeling producten. Zo kan ook voor de maritieme sector een bekabelingsnetwerk gecreëerd worden dat vele jaren probleemloos te gebruiken is.
In tegenstelling tot diverse op de markt geboden oplossingen dient niet alleen de kabel een maritiem keur te hebben, maar zijn het koppelvlak en de toegepaste connectoren misschien nog wel belangrijker. Er dient een hoogwaardige en door DNV-GL gekeurde datakabel, maar ook een DNV-GL gekeurde connector toegepast te worden. Alleen dan kan een totale verbinding gegarandeerd
worden voor de maritieme markt. METZ CONNECT biedt een serie van dataconnectoren die samen met een juiste kabel een robuust netwerk biedt.
Voor het aansluiten en voeden van netwerkapparatuur, maar bijvoorbeeld ook LED-verlichting is vaak Power over Ethernet (PoE) gewenst, en is het zeer belangrijk om de juiste gecertificeerde connectoren toe te passen. De vermogens kunnen bij PoE oplopen tot ruim 71 Watt. Hierom is het zeer belangrijk om de juiste maritieme productkeuze te maken met METZ CONNECT.
Je kunt natuurlijk contact met ons opnemen voor meer informatie over de DNV-GL gecertificeerde RJ45 en M12 connectoren. Ook hebben wij voor jou een maritieme brochure beschikbaar met hierin onze DNV-GL gekeurde connectoren.
Enkele belangrijke kenmerken van de maritieme connectoren zijn:
• Cat 6A / Class EA
• 100Mb tot 10Gb Ethernet
• Als Plug en Jack
• Voor soepele en massieve aders
• Pincode 568A en 568B
• PoE, PoE plus, UPoE and 4PPoE
Je bent van harte uitgenodigd om samen met je klant een ACE-sessie te boeken. Aan het eind van de sessie gaan jullie naar huis met een gratis adviesrapportage op maat. Zo maken we samen elk gebouw duurzamer, slimmer en veiliger.
ABB heeft de unieke werkmethode ACE ontworpen om in korte tijd te komen tot de ideale uitgangspunten voor een gebouw. Jullie gaan samen met ACE-specialisten aan de slag in een intensieve brainstorm van ca. 3 uur. Samen schetsen we de contouren van jouw ideale project. Een bouwteam dus, maar dan op hoge snelheid. Met als uitkomst jouw gratis en op maat adviesrapportage. Doordat de uitgangspunten voor jouw gebouw op elkaar zijn afgestemd, reduceer je direct faalkosten.
Samen werken aan duurzame en slimme
ABB deelt visie en kennis en laat je de meest recente technologie zien op het gebied van Smart Buildings, energiemanagement en connectiviteit. Jij brengt vakspecifieke projectkennis in. Samen verkennen we de mogelijkheden van jullie project. Zo kijken we samen door meerdere brillen naar de mogelijkheden. Dit zorgt voor een rijker beeld. De ABB ACE brainstormsessies zijn geschikt voor nieuwbouwprojecten, renovatie en transformatie.
Welke ambities zijn er voor het project? Welke uitdagingen brengen het gebouw en de locatie met zich mee? Welke voordelen wil je realiseren voor de gebruiker en beheerder? Op welke manieren
kan de gebouw(installatie) bijdragen aan je doelen? Hoe toekomstbestendig kunnen we het gebouw maken? Wat is er mogelijk binnen een bepaald budget? Dat zijn vragen waarop we samen antwoorden gaan creëren.
• Deel je gebouwambitie
• Wissel kennis uit in een co-create sessie (op maat)
• Ontvang vrijblijvend advies
Voor meer informatie of het boeken van een ACE sessie, kijk op: abb-ace.nl
Met inmiddels 37 filialen verspreid over heel Nederland is Vihamij een gerenommeerde groothandel voor de installatie, bouw en onderhoud. Al veertig jaar. Toch weten nog niet alle installatiebedrijven Vihamij te vinden, beaamt Dennis Bosch, adjunct-directeur verkoop. "Hoe dat komt? We hebben de installatiemarkt nooit heel actief benaderd."
Het actief benaderen van installateurs is nooit echt dringend nodig geweest voor Vihamij. De groothandel groeide de afgelopen decennia gestaag. Van een kleine tien vestigingen in de jaren tachtig, naar bijna viermaal zoveel nu. En jazeker, onder de vele vaste klanten zijn ook veel installateurs, benadrukt adjunct-directeur verkoop Dennis Bosch. "Vooral kleinere bedrijfjes en zzp-ers. Met name de lokale installateur komt naar onze vestiging. Maar als we wat verder weg zitten, dan blijken we wat minder bekend."
Dat wil Vihamij veranderen, zegt Bosch. "We gaan de markt in kaart brengen en contact leggen met de installateurs die nog niet bij ons komen. Vihamij kan, zo denken wij, namelijk een hele goede partner voor hen zijn."
Wellicht hebben installateurs bij Vihamij soms nog het beeld van een groothandel die vooral in bouw en afbouw gespecialiseerd is? Bosch betwijfelt dat. “Dat zou kunnen, maar klopt dan niet. Zeker, Vihamij heeft alles voor de bouw, maar ook voor de installateur, zowel e als w. Wij hebben
als groothandel in deze branche het breedste assortiment in Nederland. Alles onder één dak, superhandig voor onze klanten. Of dat nu klusbedrijven, bouwbedrijven of installateurs zijn."
Ondanks het brede assortiment voor de diverse bouwsectoren, heeft Vihamij de kennis van materialen en toepassingen ruimschoots in huis, stelt Bosch.
"Onze core-business richt zich op de kleine tot middelgrote bedrijven en de renovatiemarkt. Op dat gebied beschikken we over heel brede, diepgaande kennis. Grote bouwprojecten van honderden woningen doen wij niet zozeer. Onze klanten helpen we waar mogelijk. Advies, service. Heeft een klant een keer een a-specifieke klus, dan begeleiden we hem. Desnoods komen we naar de klus toe."
“En,” zo zegt Dennis Bosch, “Vihamij staat dichtbij de klant. Onze mensen kennen hun klanten persoonlijk. De koffie staat klaar, altijd even een praatje. En we fungeren vaak als ontmoetings-
plaats voor zzp-ers. Die treffen elkaar hier, drinken samen een bakkie en helpen elkaar aan een klus."
Nieuwe troef van Vihamij is de lancering - afgelopen voorjaar - van enerzijds het online Energie Bespaar Platform en anderzijds het Energie Bespaar Centrum, een experience-center in Wormerveer. Het Platform geeft online alle informatie en advies over duurzame aanpassingen en verbouwingen. Denk aan opwekking en opslag van duurzame energie en isolatie. In het gloednieuwe Bespaar Centrum in Wormerveer zijn installateurs en hun klanten welkom om duurzame oplossingen in de praktijk te bekijken. "Installateurs vinden het soms lastig, al
In 1955, bijna 70 jaar geleden, werd de vennootschap Industrie en Handelsmaatschappij Vihamij opgericht. De voorloper van de tegenwoordige groothandel was vooral gericht op de metaalindustrie. In de huidige vorm bestaat Vihamij sinds 1983, met Arnhem als thuisbasis van het hoofdkantoor. Van daaruit zijn er in het hele land langzaam maar zeker steeds meer filialen bijgekomen. Op dit moment zijn dat er 37. "Landelijke dekking, met nog een enkele kleine blinde vlek", aldus Dennis Bosch. Er werken 170 mensen bij Vihamij.
die nieuwe mogelijkheden en technieken. Heel begrijpelijk, als je van oudsher altijd cv-ketels installeert. In ons Bespaar Centrum leggen wij de nieuwe technieken uit, installateurs mogen hun klanten meenemen, zodat ook zij een weloverwogen keuze kunnen maken."
Plan is om in de nabije toekomst ook trainingen en workshops te gaan geven in Wormerveer. "Daar gaan we mee bezig", zegt Dennis Bosch. "Alles om onze klanten zo goed mogelijk te helpen."
Maar daarbij hoort zeker ook de aloude laagdrempeligheid, waar Vihamij trots op is. "Een bakje koffie, een praatje, de klant moet zich welkom voelen. Ook de installateurs die ons nog niet zo goed weten te vinden, moeten dat gevoel krijgen. Daar werken we hard aan."
Een bakje koffie, een praatje, de klant moet zich welkom voelen
Kabels onopvallend en stijlvol wegwerken
Minder gevoelig voor UV verkleuring in vergelijking met zwarte buitengoten
Tot montage schoon en onbeschadigd
Deksel beschermd met afdekfolie
Haal het beste uit je airco-installatie met Canalit’s uitgebreide assortiment opstelmateriaal - van wandbeugels tot opstelbalken, wij hebben alles wat je nodig hebt om je airco-unit veilig en stabiel te installeren op elke gewenste plek.
Meer weten: canalit.nl
Nog meer interessante podcasts voor de monteur
In het vorige magazine gaf Fred enkele tips over leuke of interessante podcasts voor installateurs. Daarop hebben we zoveel enthousiaste reacties gehad, dat Fred nog eens de wereld van de podcast is ingedoken en er weer enkele heeft geselecteerd. Leuk en nuttig om te luisteren, onderweg in de bus bijvoorbeeld.
De energietransitie komt op gang. Steeds meer woningen gaan van het gas af, de vraag naar elektriciteit neemt daardoor enorm toe. Dat zorgt weer voor overbelasting van ons elektriciteitsnet, overtollige energie van zonnepanelen kunnen we nergens kwijt. Dilemma's alom. In de serie 'Duurzaam - De Groene weg naar 2030' brengt BNR Nieuwsradio interessante items over de verduurzaming, bijvoorbeeld over een nieuw ontwikkelde batterij voor energieopslag. Is dit de oplossing?
BNR Nieuwsradio – Duurzaam
Iets heel anders: muziek. In 'Barts Classic Tracks' gaat DJ Bart
Arends van Radio 2 op
zoek naar de basis van klassiekers uit de Nederlandse popmuziek. En het leuke is, hij doet dat samen met de makers van die hits. Denk aan nummers van The Scene, Bløf en Van Dik Hout. Laagje voor laagje wordt het liedje ontleed, bandleden zelf geven commentaar.
NPO Radio 2 – Barts Classic Track
Bijna dertig Nederlandse steden worden binnen twee of drie jaar een zogenaamde 'zero emissiezone'. Oftewel, in die steden mogen dan geen vervuilende vrachtwagens en bestelbussen meer komen. Dat heeft veel gevolgen voor de installateur die nog in een diesel- of benzinebus rijdt. Een zeer informatieve podcast hierover van mobiliteitsbedrijf Alphabet. Alphabet – Mobiliteit, hoe nu verder?
Een vrij weekend, of straks lekker zomervakantie? Met een biertje in de tuin of op het terras kom je helemaal tot rust. Meer weten over dat lekker koude, of speciale biertje? Bierradio.nl is een platform met podcasts over bier. Iedere maand een aflevering over brouwers, hun werk, hun liefde voor het gerstenat en ook af en toe een BN-er die vertelt wat er zo lekker is aan bier.
Bierradio.nl – Bierradio Podcasts
Kwaliteit van onze kabels, service, én kennis. Daar mag u ons aan houden!
Wij begrijpen dat geen enkel project hetzelfde is. Betrokkenheid is daarom ook een uiterst belangrijk onderdeel van onze service om u verder te helpen in het realiseren van uw projecten. Groot en klein, in de industrie, utilliteit en marine & offshore. Door onze kennis en voorraad zijn wij in staat om snel te reageren en direct oplossingen te bieden.
Schone energie. De vraag is niet langer waarom, maar hoe. ABB wil daar een belangrijke bijdrage aan leveren en neemt als wereldspeler zijn verantwoordelijkheid. Samen met collega’s en het netwerk van leveranciers, partners en klanten. Binnen de muren van de fabrieken, maar ook daarbuiten. Van CO₂-arme en circulaire productie tot het inspelen op nieuwe en duurzame bouw- en installatiemethodes. En van de ontwikkeling van energie-efficiënte oplossingen voor woningen tot het delen van kennis en best practices. Zo stimuleren we vooruitgang, inspireren we anderen en creëren we een samenleving waarin we meer kunnen doen met minder. Weten hoe? En wat dat oplevert? Kijk op to.abb/itO6moyK
TESTPANEL
Merk: LUMIKO
Fabrikantnummer: 891042
Productgroep: LED dimmer
Eenvoudige installatie in zowel bestaande als nieuwe situaties met de 2 ‑ draads aansluiting
Of je nu retrofit of professionele verlichting met een led driver toepast, deze led dimmer is in staat om deze te dimmen met fase afsnijding. De software in de dimmer analyseert de fluctuaties in de belasting en past de dimmer hierop aan.
Bedieningswijze: Draai/drukknop
Type belasting: Dimbare LEDverlichting en LED retrofit
Dimprotocol: Fase afsnijding
Vermogen: 1-200VA
Nom. spanning (V): 220 – 240, 50Hz
Afstelling: Min niveau + analyse belasting
Aansluiting: 2 draads (geen nuldraad)
Beveiliging: Overbelasting/ Temperatuur
Montagewijze: Schroef/ klauw
Aansluitwijze: Steekklem
Afdekking: Universeel
Wisselschakeling: Ja met pulsschakelaar
AFmetingen
Lengte: 70 mm
Breedte: 70 mm
Hoogte: 33 mm
+ Makkelijk te installeren
+ Ook d.m.v. klemmen te bevestigen
− Geen minpunten kunnen vinden
Hoe gebruiksvriendelijk is de led dimmer?
Ik heb de dimmer voor 2 soorten lampen gebruikt, ledspots en bij hanglampen. Geen problemen ondervonden.
Hoe is de prestatie van de led dimmer bij het dimmen van je licht? Mijn vrouw haar eerste opmerking over de dimmer was “Wat dimt deze mooi”.
Zou je het product aanbevelen aan anderen?
Zeker aan te bevelen.
+ Makkelijk te installeren
+ Functioneert zonder knipperen op een lagere lichtopbrengst dan mijn oude dimmer
Bedieningsknop vind ik te licht draaien.
Geeft geen feedback
Hoe gebruiksvriendelijk is de led dimmer? Het installeren en inleren was een fluitje van een cent. Binnen 5 minuten na uitpakken kon ik gebruikmaken van mijn nieuwe dimmer.
Hoe is de prestatie van de led dimmer bij het dimmen van je licht? Goed. De minimale lichtopbrengst is aanzienlijk lager dan die van mijn vorige dimmer.
Zou je het product aanbevelen aan anderen? Ja, vanwege het installatiegemak en grote ‘dimrange’.
+ Multifunctioneel toepasbaar
+ Robuust
+ Steekklem aansluiting
− Bevestigingskrammen zouden meer naar binnen mogen zodat de dimmer eenvoudiger in een inbouwdoos geplaatst kan worden.
Hoe gebruiksvriendelijk is de led dimmer? De handleiding is duidelijk. Aansluiten is eenvoudig.
Hoe is de prestatie van de led dimmer bij het dimmen van je licht? De dimmer en lampen reageren goed op elkaar.
Zou je het product aanbevelen aan anderen? Ja, deze dimmer is uitermate geschikt op locaties waarbij een traditionele bekabeling aanwezig is.
+ Het aansluiten van de dimmer
+ Bedieningsgemak
+ Duidelijke beschrijving
− Het inregelen van de dimmer.
Hoe gebruiksvriendelijk is de led dimmer?
Op zich is deze gebruiksvriendelijk, echter het goed inregelen is wel een aandachtspunt.
Hoe is de prestatie van de led dimmer bij het dimmen van je licht? Het dimmen gaat prima, als het lukt om de dimmer goed in te regelen gaat het misschien nog beter.
Zou je het product aanbevelen aan anderen? De dimmer is prima aan te bevelen met de nodige aandacht bij het inregelen.
Mijn vrouw haar eerste opmerking was “Wat dimt deze mooi ”.
Y.T. de Haan
Carhartt heeft een hele collectie veiligheidsbrillen voor alle toepassingen. Nieuw is de veiligheidsbril Braswell, ideaal om te dragen op de bouwplaats of als je aan het klussen bent. Hij zorgt voor lichtgewicht bescherming van je ogen tegen zonlicht, stof en opspattend materiaal. De bril sluit goed aan op je hoofd en het stevige montuur heeft een verstelbaar rubberen neusstuk, voor comfort van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.
CARHARTT.COM
De Gerber Stakeout Multitool isspeciaal ontwikkeld voor kampeerders en hikers. Hij is uitgerust met 11 gereedschappen voor de belangrijkste outdoor klussen. Met het mes, de priem en de schaar kun je altijd iets snijden, doorsteken of knippen. Verder is er een handige minizaag, een zogenaamde striker om vuur mee aan te steken, een haringtrekker en een flesopener.
TECHNOLYT.NL
Als je thuis maar één of twee kopjes koffie per dag drinkt, heeft het weinig zin daar een volwaardig filterapparaat voor te kopen. Met de Moccamaster Cup-one zet je een heerlijke bak koffie direct in je mok. Dit merk staat bekend om z’n optimale zettempratuur van tussen de 92 en 96°c. Voor het juiste aroma: minder bitter en minder zuur!
MOCCAMASTER.NL
Met de led kampeerlantaarn van Gentlemen’s Hardware heb je tijdens je vakantie altijd voldoende licht bij je. Deze draagbare en stijlvolle lamp is geïnspireerd op de olielamp van vroeger en is eenvoudig te dimmen. Met het metalen handvat kun je hem eenvoudig meenemen of ophangen.
DITVERZINJENIET.NL
Thuis of op kantoor op zoek naar een extra werkplek? Dan is dit bamboe bureaublad van ‘Not a Desk’ misschien iets voor jou. Met de stevige zuignap bevestig je hem zo aan je raam!
NOTADESK.COM
Vervelende collega’s? Een saaie klus of juist super veel werk te doen? Sla je stress of boosheid van je af met de Bureau boksbal van Out of the Blue. Deze miniatuurboksbal heeft zuignappen, waarmee je hem op een glad oppervlak kunt bevestigen. Vervolgens kun je even helemaal losgaan, tot je de stress voelt verdwijnen. Perfect voor op het werk!
DITVERZINJENIET.NL
Fiets weg? Met een tracker op je fiets, zoals een Apple Airtag, vind je hem snel weer terug. Handige plek om de tracker te verstoppen is de nieuwe AirTag Fietsbel. Op het oog een gewone fietsbel, maar met een onzichtbare opbergplek!
TAGJEFIETS.NL
Deze drinkbeker ziet eruit als een EF24-105 millimeter lens. Foto’s maken doet ie niet, maar hij is prima geschikt om koffie of thee uit te drinken. En je maakt er ongetwijfeld de blits of - beter gezegd – flits mee op je werk! De beker heeft een deksel met schroefdop. Handig om mee te nemen naar je werk dus!
DITVERZINJENIET.NL
Als internationaal leidende kabelfabrikant en leverancier van kabel, snoer en kabelaccessoires zijn wij een betrouwbare partner voor jouw bedrijf. Met meer dan 33.000 producten op voorraad zit jouw oplossing er altijd bij!
Van opladen met opgewekte zonne-energie voor particuliere huishoudens tot monitoring en automatische facturering voor huisvesting en commercieel vastgoed –De passende laadoplossing voor elke toepassing.
website www.ablmobility.nl
Multitool van Bosch die werkt op een accu. Die gaat overal mee naartoe. Je kunt er veel mee. Bijvoorbeeld schuren en zagen op moeilijke plekken.
Een Leffe Blond. Het liefst van de tap. In de zomer is een koude Leffe heerlijk, maar in de winter smaakt deze ook wel hoor, haha.
Ik heb alle gereedschappen van Bosch Blauw, dat is de professionele tak van dit merk. De kwaliteit is hoog en ook op het gebied van innovatie lopen ze voorop.
Volkswagen ID.3. Dat is een elektrische auto. Ik probeer op allerlei manieren een duurzame bijdrage te leveren. Zonnepanelen, niet meer op gas koken, we krijgen dubbel glas. En dan past deze auto er ook bij.
Ik denk toch mijn iPad Pro. Ook die is multifunctioneel. Je kunt er afstanden mee meten, 3D-modellen bekijken, maar ook de krant lezen. Ook die heb ik altijd bij me.
“ik probeer op allerlei manieren een duurzame bijdrage te leveren”
op het gebied van innovatie lopen ze voorop ”
De gegeven woorden zijn in alle richtingen in het diagram verborgen. Sommige letters zijn meer dan één keer gebruikt.
Plaats de overgebleven letters in het oplossingsbalkje.
Win Dagjeeen Uit Cadeaukaart t.w.v. €100,-
FEBO
GEHAKTBAL
BAL
JUS
SEPTEMBER
BOUWLOCATIE
DAAN
GEHAKT
HOUTEN
VET
LEKKER
MAYONAISE
VLEES
MOSTERD
AUTO
BROODJE RUND
SERVETJE
OPLOSSING:
Stuur de oplossing met je naam en adres naar info@henkenfred.nl o.v.v.
Puzzel Editie 3-2023 en maak kans op een Dagje Uit Cadeaukaart t.w.v. 100 euro.
Conventioneel ontworpen en geïnstalleerd, veilig verbonden via Bluetooth Mesh: met JUNG HOME wordt elke woning eenvoudig smart.
CASAMBI-compatibele aanwezigheidsmelders voor grote kamers of grote hoogtes
Er zijn twee versies beschikbaar, met en zonder DALI-2 voeding
De DALI-2 versie maakt intelligente, draadloze uitbreiding/retrofit van bestaande DALIgestuurde verlichtingssystemen mogelijk. Ze hebben een gecertificeerde DALI-2 uitgang met geïntegreerde voeding. Zonder veel installatiewerk kan dit single-master apparaat eenvoudig op een DALI-lijn worden aangesloten.
De versie zonder DALI-2 voeding kan worden gebruikt voor integratie in CASAMBI systemen. Het maakt zijn sensorinformatie draadloos beschikbaar voor alle andere apparaten in het systeem.
De melder voor grote kamers kan met accessoires bijna onzichtbaar in het interieur worden weggewerkt
