Hobonia 1984-4 A4

H0B0N IA KULTURELE H E E M K R I N G H O O G B O O M

Verantwoordelijk u i t g e v e r D r i e m a a n d e l i j k s t i j d s c h r i f t P. A r r e n Antverpiastraat 9 2070 Ekeren

O

K

T

O

B

E

R

13e JAARGANG — 1984 - NOVEMBER - DECEMBER

Kasteel"Starrenhof" - Kapellen

Tekening: A n d r é Mariën

INHOUD : Maretak, e e n t e k e n aan de wand . . . ( 2 )

K.

van Wesemael

blz.

182

H.

De S i t t e r

blz.

188

Kastelen i n Vlaanderen: Grimbergen

P.

Arren

blz.

195

St.-Hubertusmis i n de St.jozefskerk t e Hoogboom

R.

Roelands

biz.

219

In v o g e l v l u c h t d o o r d e Verenigdè Staten van Amerika

H.

Arren - De Vo s

blz.

224

R.

Roelands

blz.

226

D.

Claes

biz.

237 239

Hoogboom n a m w a a r d i g a f s c h e i d v a n " z i j -n f a c t e u r "

W h a t ' s i n a Name ? N i e u w e s t r a a t n a m e n als gevolg van een grenskorrektie De X g e b o d e n v a n d e n V l a m i n g - 1 9 0 9 Inhoudsopgave 1984

- 181

-

blz.

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 181

M A R E T A K EEN TEKEN A A N D E WAND . . .

(SLOT) GELOOF, B I J G E L O O F E N M I S B R U I K E N I n d e donkere dagen v a n d e I n q u i s i t i e a a r z e l d e n sommige e x o r c i s t e n n i e t d e maretak t e b e t r e k k e n i n hun d u i v e l u i t d r i j v i n g e n e n heksenbezweringen. I n h o e v e r r e d i t e f f i c i ĂŤ n t w a s l a a t i k i n h e t midden.

Toch vermoed i k d a t d i t met w i s s e l e n d sukses geschiedde aangezien t a l v a n " h e k s e n " e n " t o v e n a a r s " u i t e i n d e l i j k goed g e k r u i d ( i k b e doel met b u s k r u i t ) o p d e b r a n d s t a p e l aan hun ( e k s p l o s i e f ! ) e i n d e kwamen. Afdoende z a l d a t w e l geweest z i j n , maar t e n k o s t e v a n h o e veel l e e d . . . . ?

I n d i v i d u e n met minder l u d i e k e i n t e n t i e s beschouwden d e maretak a l s de s l e u t e l t o t z w a r t e magie e n onderwereld . . . v o o r z e k e r waren z i j meer g e i n t e r e s s e e r d i n d e g i f t i g h e i d e r v a n dan i n z i j n heilzame komponenten. O n g e t w i j f e l d s t a m t u i t d i e t i j d d e s e r i e o n v r i e n d e l i j ke benamingen a l s : " h e k s e n k r u i s , d u i v e l s n e s t , heksenbezem" e n d Ă t voor een l i e v e r d j e d a t d e maretak i n wezen t o c h i s .!

VERKRISTELIJKING Werd d e maretak r e e d s d o o r d e Ouden v e r e e r d ; o o k i n d e middeleeuwen b l e e f z i j n faam behouden: H i j g r o e i d e u i t t o t symbool v a n K r i s t u s .

Op d e h u i d i g e dagen g e b r u i k e n B r i t t e n , S c h o t t e n e n I e r e n d e maretak nog s t e e d s a l s k e r s t v e r s i e r i n g , z o a l s w i j g e b r u i k maken v a n h u l s t .

Maar o o k h i e r t e l a n d e i s h e t g e b r u i k e r v a n nog t e n d e l e bewaard gebleven o p d e p l a a t s e n waar h i j nog voorkomt.

D i t g e b r u i k i s t e r u g t e voeren n a a r d e g a f f e l v o r m i g e p l a a t s i n g der maretakblaadjes ( n e t s c h u i n -opstaande k o n i j n e o r e n , maar dan l i c h t g r o e n e n v e e l k l e i n e r ) . Deze g a f f e l v o r m h e r i n n e r t o n m i d d e l l i j k aan h e t oeroude o n h e i l s t e k e n ; h e t g a f f e l k r u i s , d a t d e g e b o o r t e , het l e v e n e n d e v e r s t o f f e l i j k i n g a a n g e e f t . Op oude kerkramen d i e het gebeuren v a n B e t h l e h e m a f b e e l d e n z i e t men soms d e h e r d e r s e n S i n t - J o z e f vereeuwigd met i n hun k n u i s t e n een g a f f e l v o r m i g e s t a f . . .

Het was vanouds ook het teken van het nieuwe jaar dat aanbrak en - 182 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 182

van d e l e n t e . Ook de paashaan op d e paaspalm h e e f t d i e Maretak- g a f felvorm.

I n Groningen (Nederland) werden d e m i d w i n t e r f e e s t e n e e r s t o p h e t eind v a n 1800 d o o r h e t Kerstfeest vervangen !

Het g e b r u i k van een maretak a l s ( k e r s t - ) v e r s i e r i n g i n de Wies A n dersenshow van e i n d december 1977 was w e l t r e f f e n d goed gekozen ! ! !

Een v i j f t a l j a a r t j e s geleden smaakte i k h e t , w e l u i t z o n d e r l i j k , genoegen een maretak aan t e t r e f f e n i n d e v e e s t a l v a n een d i e p g e l o v i g f a m i l i e l i d -landbouwer a l h i e r t e G e e l . E n k e l e stappen d a a r v a n daan s i e r d e een p a l m t a k j e d e s t a l m u u r : P r a c h t i g e k o m b i n a t i e ( e n i l l u s t r a t i e ! ) v a n de eeuwenoude t r a d i t i e om e n e r z i j d s met een m a r e t a k d e "maren" ( o f boze geesten; h e t kwaad . . . ) v a n h e t vee t e weren e n a n d e r z i j d s , u i t k r i s t e l i j k e o v e r t u i g i n g , m e t h e t p a l m t a k j e de A l m a c h t i g e om Z i j n bescherming t e verzoeken !

VERSPREIDING E N VOORKOMEN De maretak g e d i j t o p loofbomen i n een g r o o t d e e l v a n Europa e n g e matigd A z i ĂŤ . Woekerend a l s h a l f - p a r a s i e t s i e r t h i j i n de w i n t e r de k a l e bomen met z i j n geelgroene v e r t a k k i n g e n . H e t i s een bevreemdend z i c h t d e nog groene maretak t e z i e n pronken o p een t o t a a l o n t bladerde, r e e d s besneeuwde boom ! D e groene, g a f f e l v o r m i g v e r t a k k e n de s t e n g e l s e i n d i g e n i n t w e e , t e g e n o v e r mekaar s t a a n d e , l i c h t g r o e n - , l e e r a c h t i g e - , s p o e l v o r m i g e , v l e z i g e , glanzende b l a d e r e n . Tussen die twee b l a a d j e s v e r s c h i j n e n , r e e d s i n f e b r u a r i , d e o n a a n z i e n l i j k e groene bloemen. Deze b l o e i e n van maart t o t m e i . I n maart t o r s t h i j z i j n j o n g e t w i j g e n met l o o f e n i n h e t n a j a a r, v a n a f september, p r i j k t d e p l a n t met g e e l - w i t t e glanzende bessen d i e aan d e " g a f f e l mikken" i n g e p l a n t s t a a n i n g r o e p j e s v a n t w e e , d r i e e n meer b e s s e n . . .

Deze v l e z i g e v r u c h t e n b e v a t t e n o p d a t o g e n b l i k z a a d j e s d i e r e e d s "voorgekiemd" z i j n ! B i j n a d e r t o e z i e n m e r k t - men d u i d e l i j k d a t d e w o r t e l t j e s e r v a n d o o r h e t ( z e e r k l e v e r i g ) v r u c h t v e l d heenpriemen.

D i t h e e f t o n m i d d e l l i j k t e maken met d e u i t z o n d e r l i j k e w i j z e v a n v o o r t p l a n t i n g van d e maretak, v o o r t p l a n t i n g d i e i n onze Kempen e r g i n h e t gedrang i s gekomen. D e moderne t i j d , e n met deze d e i n g r i j pend veranderde n a t u u r z i j n e r d e d i r e k t e oorzaak v a n d a t d e maretak t e n o n z e n t t e n d e e r t n a a r e e n v o l l e d i g e v e r d w i j n i n g !

VOORTPLANTING Voor z i j n v o o r t p l a n t i n g i s d e maretak ( h i j i s zowel een t a k a l s - 183 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 183

een p l a n t ! ) i n e e r s t e i n s t a n t i e aangewezen op h e t a l dan n i e t a a n wezig z i j n v a n loofbomen. D i t , w i j l onze Kempen vermaardheid g e n i e t om z i j n n a a l d b o m e n ! Bomen d i e b i j v o o r k e u r a l s g a s t h e e r f u n g e ren v o o r d e maretak z i j n d e e i k , d e appelboom en d e p o p u l i e r hoewel deze d r i e d e andere loofbomen geenszins u i t s l u i t e n . W e l l i c h t z i j n de voornoemde d r i e d e v r u c h t p l a a t s e n b i j u i t s t e k v o o r d e l i j s t e r .

Hoog i n een p o p u l i e r l i j k t d e , v a a k één meter u i t d e k l u i t e n gewassen, m a r e t a k v e e l e e r o p een k r a a i e n n e s t ( h e r i n n e r u d e benamingen; heksennest e n d u i v e l s n e s t ) . H e l a a s , o p e n haarden z i j n een " m u s t " en loofbomen w i l l e n h i e r nogaleens - j e raadde h e t a l - d e dupe van zijn . . . .

I n tweede i n s t a n t i e k a n de maretak n u éénmaal n i e t zonder d e r o n d fladderende, gevederde fauna waaronder d e l i j s t e r een n i e t g e r i n g e h o o f d r o l v e r v u l t . Maar o o k deze zanger w o r d t een r a r e ( l e e s z e l d zame) s n u i t e r . H e t z i t d e maretak dus g e h e i d n i e t mee !

Of d e v o o r t p l a n t i n g v a n een maretak s u k s e s v o l z a l z i j n h a n g t i n f e i t e a f v a n h e t " f a t u m " . Vo g e l s , waaronder v o o r a l d e l i j s t e r b e l u s t i s o p d e maretakbes, z a a i e n d e zaden met hun mest u i t . W i e het volksgezegde; " s c h i j t e n a l s een l i j s t e r " i n d a c h t i g i s z a l e r n i e t v a n o p k i j k e n wanneer h i j i n d e o n m i d d e l l i j k e b u u r t v a n één maretakeksemplaar, n a e n i g speuren, meerdere eksemplaren g a a t o n t dekken . . . . d a n k z i j h e t " o n t l a s t i n g s t a l e n t " v a n d e l i j s t e r .

Eens de z a a d j e s gedeponeerd o p t a k o f t w i j g gaan d e z a a d j e s w o r t e l e n . D a a r h e t mest d o o r d e l i j s t e r i n dank werd b i j g e l e v e r d i s een "groei-garantie" t o t a a l overbodig ! V i a onooglijke s p l e e t j e s , b a r s t j e s o f wondjes i n d e b a s t v a n d e boom d r i n g e n de m a r e t a k w o r t e l t j e s door t o t z i j d e sapstroom e r v a n b e r e i k e n ( t u s s e n h o u t e n s c h o r s ) en t o t e i g e n g r o e i kunnen b e n u t t e n . . . .

De v o o r t p l a n t i n g k a n o o k anders v e r l o p e n : z o a l s r e e d s aangehaald z i j n d e maretakbessen ongewoon k l e v e r i g . H e t i s z e l f s z o - e n menig vogelvanger k a n d i t beamen- d a t h i e r u i t d e b e r u c h t e v o g e l l i j m ( v o o r a l i n I t a l i ë ) geprepareerd werd v o o r d e v o g e l v a n g s t . Deze l i j m werd uitgesmeerd o p boomtakken. Vo g e l s , d i e d e pech hadden d e r g e l i j k e t a k a l s z i t p l a a t s j e u i t t e k i e z e n , b l e v e n onherroepel i j k aan d e t a k v a s t k l e v e n . . . . d e vogelvanger hoefde hem eenvoud i g v a n d e t a k t e p l u k k e n . . . . H e t moet w e l z i j n d a t d e l i j s t e r z i c h " l a a t l i j m e n " d o o r deze l i j m s t o f f e n van d e maretakbes ( d e m a r e t a k s t a a t o o k bekend onder d e naam " V o g e l l i j m " ) w a n t eens z i j van d e maretakbes g e p r o e f d hebben s l a a n h u n remmen l o s !

- 184 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 184

Vaak i s d i e b u i t e n s p o r i g e s m u l p a r t i j h a a r aan t e z i e n e n b l i j f t er z o ' n " p l a k b e s " aan h a a r s n a v e l k l e v e n w a t d o o r d i e smulpaap a l s h i n d e r l i j k w o r d t e r v a r e n . Maar geen nood ! N e t j e s a l s s t e e d s z a l de l i j s t e r z i c h een n a b u r i g e boomtak a l s " s e r v e t " u i t k i e z e n om de maretakbes met e n i g s n a v e l g e w r i j f t e v e r w i j d e r e n .

I n d i e n de l i j s t e r d e bes dan n i e t v e r d e r "op-konsumeert" z a l deze aan d e boomtak b l i j v e n k l e v e n . Z e e r s p o e d i g z u l l e n d e r e e d s gekiemde w o r t e l t j e s d o o r d e boombast heendringen e n w e l d r a o n t l u i k t een nagelnieuwe maretak. U z i e t ; d e " a p p e l " v a l t soms t o c h v é r v a n de boom TERUG NAAR D E NATUUR !

De maretak, behorend t o t d e f a m i l i e d e r " Vo g e l l i j m a c h t i g e n " o f "Loranthaceae" met z e s t i g t o t z e v e n t i g w i n t e r h a r d e s o o r t e n , w o r d t door d e kruidenverzamelaars s c h i e r g e h e e l b e n u t . I n z o n d e r h e i d h e b ben dezen h e t gemunt o p h e t b l a d , d e v r u c h t e n d e t w i j g e n . I n maart worden d e j o n g e t w i j g e n met h e t l o o f g e o o g s t , i n september d e b e s sen en d e b l a a d j e s ( D r o g e r i j : Herba V i s c i o f S t i p i t e s V i s c i cum F o l i i s - d e g e h e l e p l a n t - o o k ; Viscum Guernum).

De loofwouden van w e l e e r z i j n een r e e d s l a n g verzwonden droom. H e t d r i f t i g manipuleren v a n f a u n a e n f l o r a z o a l s d i t gedurende j a r e n geschiedde i s f a l i k a n t gebleken. I n Nederlands Z u i d -Limburg kwam de maretak i n d e r g e l i j k e mate v o o r d a t h i j v a n overheidswege u i t g e r o e i d werd ! Nochtans o n t t r e k t d e maretak s l e c h t s een g e r i n g d e e l van d e sapstroom van z i j n g a s t h e e r v o o r e i g e n g e b r u i k . Bovendien i s h e t genendeels bewezen d a t d i t p a r a s i t e r e n ook maar d e g e r i n g ste schade o p l e v e r t t . o . v . d e boom-gastheer . . . . h e t i s z e l f s n i e t u i t t e s l u i t e n d a t d e maretak n u t t i g e s t o f f e n a f s t a a t waar d e boomgastheer w è l b i j v a a r t ! ( E e n a r t i f i c i e e l aangebrachte e n t o f g r i f f e l z a l b i j d e aanbrenging e r v a n h e e l w a t méér v a n een boom v e r g e n ) .

Het u i t r o e i e n van de maretak - o o k b i j o n s - l i j k t me geen g e l u k kige i n g r e e p t e z i j n geweest; é r g e n s h e e f t e l k k r u i d , e l k gewas, elke boom z i j n n u t e n f u n k t i e n e t a l s d e d i e r e n !

Het i n z i c h t i n h e t " n u t t i g z i j n " v a n d e n a t u u r ; d e k e n n i s d e r k r u i den, w i n t t e r u g aan k e n n i s e n b e l a n g s t e l l i n g i n a l l e l a g e n van d e bevolking.

Mochten e r o n d e r u l e z e r s z i j n d i e d e maretak t e n onzent een kans w i l l e n geven d o o r hem z è l f i n d e t u i n t e vermeerderen dan kunnen volgende t i p s b e l a n g r i j k z i j n . I n ons e i g e n Limburg - v o o r a l B o r g - 185 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 185

( u i t : " W i l d e P l a n t e n " , P e t e r D . Moore 1981)

I n h e t b e g i n v a n h e t j a a r p l u k t e n d e d r u i d e n met een gouden s i k k e l d e h e i l i g e maretak. ( u i t ' s Lands G l o r i e , d e e l I , Verzameling H i s t o r i a ) .

- 186 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 186

loon - k o m t d e maretak nog v e e l v u l d i g v o o r, soms t o t t w i n t i g r e u z e grote maretakken i n één boom. Om de maretak t e vermeerderen k i e z e men b e s t een boom u i t van d e z e l f d e s o o r t a l s deze waarvan men de bessen h e e f t genomen e r r e k e n i n g mee houdend d a t maretak v o o r a l p a r a s i t e e r t o p meidoorn, a p p e l e n p o p u l i e r ( o p kalkhoudende g r o n d ) en z e l d e n o p c o n i f e r e n o f e i k e n . Eens d e bessen v a n de maretak g e oogst - z e r i j p e n van september t o t j a n u a r i o p d e p l a n t - d r u k t men de r i j p e bessen b i j v o o r k e u r i n f e b r u a r i o f m a a r t i n s c h e u r e n van de boomschors o f o n d e r een l o s g e t r o k k e n s t u k s c h o r s aan de o n derkant v a n een t a k . H e t k a n t w e e t o t d r i e maanden duren v o o r a l eer h e t bessenzaad g a a t ontkiemen. D a a r sommige v o g e l s o o r t e n v r i j v e r l e k k e r d z i j n op d e bessen i s h e t n o o i t s l e c h t d e g e p l a a t s t e bes aan h e t z i c h t t e o n t t r e k k e n d o o r h e t aanbrengen v a n w a t s l i j k , e n t was o f boomschors. O v e r h e t algemeen i s d e maretak n i e t onderhevig aan z i e k t e n o f p l a g e n . Snoeien i s eveneens o v e r b o d i g . Wèi d i e n t men e r r e k e n i n g mee t e houden d a t d e maretak z e l d e n v r u c h t d r a a g t voor h i j zeven j a a r oud i s ; h e t i s d u s wachten geblazen !

I n t e r e s s a n t om weten i s d a t de m a n n e l i j k e e n v r o u w e l i j k e bloemen gewoonlijk o p a f z o n d e r l i j k e p l a n t e n (maretakken) s t a a n e n d a t d e v r o u w e l i j k e bloemen k l e i n e r z i j n dan d e m a n n e l i j k e . De maretak "over- g r i f f e l e n o f e n t e n " i s u i t den boze e n t o t m i s l u k k i n g g e doemd d a a r d e " w o r t e l " v a n d e maretak a l s een k u r k (maar dan met vertakkingen) i n d e b a s t van d e boom-gastheer v e r a n k e r d z i t e n de g r i f f e l nimmer z a l " a a n s l a g e n " . S t e l l e r dezes h e e f t b e i d e methoden uitgeprobeerd; a l l e e n de bes b i e d t kans o p sukses. Nog d i t : i n s e r res i s men e r i n geslaagd een r o s e maretakbes t e kweken !

Veel g i n g v e r l o r e n v o o r mens e n n a t u u r. Nog i s h e t n i e t t e l a a t .

DE MARETAK I S EEN TEKEN AAN DE WAND: a l s h i j s i m b o o l s t a a t v o o r "behoeder" z i e t h e t e r v o o r o n s e n onze leefgemeenschap n i e t z o bijster fraai u i t . . . .

Het g r o e i e n d v e r t r o u w e n i n d e n a t u u r l a a t ons t o e t e hopen . . . . en hoop d o e t l e v e n : D a t z i t g e b e i t e l d ! ! ! !

K a r e l v a n Wesemael BRONNEN : Ta a l d e r K r u i d e n ( N e l l i e U y l d e r t ) Groot Kruidengezondheidsboek ( D r . H e i n r i c h N e u t h a l e r ) Grote Nederlandse Larousse E n c y c l o p e d i e Kruidengids ( I n g r i d G a b r i ë l ) De " R e a d e r s D i g e s t " B l o e m e n e n P l a n t e n e n c y c l o p e d i e

- 187 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 187

HOOGKOMNAMWAARDIGAFSCHEIDVAN " ZIJN FACTEUR ".

Het g e b e u r t n i e t d i k w i j l s meer d a t een postbode v e l e j a r e n l a n g steeds d e z e l f d e ronde b l i j f t doen. We l , m e t Frans Van d e r V l o e d t lag d a t a n d e r s . De v o o r b i j e 2 5 j a a r bezorgde h i j o n s , m e t een k o r t e o n d e r b r e k i n g om gezondheidsredenen, d a g e l i j k s onze b r i e f w i s s e l i n g . E l k e e n k a n z i c h dan o o k v o o r s t e l l e n d a t Frans a l l e inwoners van " z i j n Hoogboom " d o o r e n d o o r kende. De mensen w i s t e n d a t z i j o p " d e F r a n s " mochten rekenen ! " F a c t e u r hedde n i e een p o a r p o s t z e g e l s v e u r m i j ? " - " N a t u u r l i j k J e f ! " o f " ' k Z a l z e morgen meebrengen ! " De F r a n s was nog n e f a c t e u r v a n d i e goede oude g e n e r a t i e !

Op 31 a u g u s t u s 11 . g i n g onze postbode met pensioen. Hobonia meende dat F r a n s d o o r z i j n i n t e n s e k o n t a k t e n met een g r o o t d e e l v a n d e Hoogboomse b e v o l k i n g , e e n s t u k j e heemkunde e n p l a a t s e l i j k e f o l k l o re had geschreven. A l d u s s t a k e n e n k e l e Hobonialeden de koppen b i j elkaar e n werden e r plannen gesmeed om onze f a c t e u r een " l a a t s t e ronde " t e bezorgen d i e h i j n i e t l i c h t z o u v e r g e t e n .

W i l l y Meirsman was b e r e i d z i j n e z e l met k a r r e t j e t e r b e s c h i k k i n g t e s t e l l e n ; Guy Vo s t e r s z o u h e t d i e r v e i l i g d o o r Hoogboom proberen te l o o d s e n . Raymond Roelands, RenĂŠ B u y s t e n i k z e l f zouden e r v o o r zorgen d e bewoners v a n d e b e t r o k k e n s t r a t e n i n t e l i c h t e n e n u i t t e nodigen aan deze v i e r i n g mee t e werken.

Daags v o o r F r a n s ' l a a t s t e r o n d e werden a l l e inwoners van d e : J a gersdreef, Vo e t b e e k l a a n , K r a a i e n h e u v e l , H o l l e w e g , P o e l d r e e f , V i n u s akker, C l a e s s e n s d r e e f , Leeuw van Vlaanderenlaan e n een s t u k van de Hoogboomsteenweg s c h r i f t e l i j k o p d e hoogte g e b r a c h t v a n d e t o t op d a t o g e n b l i k v o l l e d i g geheim gehouden a k t i e . I n e x t r e m i s ( l e e s 's n a c h t s ) k n u t s e l d e n Raymond e n i k z e l f , gesteund d o o r onze twee v r o u w t j e s , e e n geĂŻmproviseerd praal-(aanhang)wagentje i n e l k a a r en waagden h e t om onze Hoboniadiscoman Marc Van O o s t v e l d t t e v r a gen nog een c a s s e t t e o p t e nemen met aangepaste "postmanmusic" en d i t o b i n d t e k s t e n . V r o u w l i e f S t e l l a slaagde e r bovendien nog i n om v i a r a d i o A n t i g o o n , midden een popprogamma, d e l a a t s t e S t r a n g e r s h i t " d i k k e L e w i e , o n z e f a c t e u r " t e doen u i t z e n d e n z o d a t o o k d i t nummer a a n d e z i j d e v a n E l v i s " r e t u r n t o s e n d e r " e n andere nummers k o n gemonteerd worden. Te g e l i j k e r t i j d werd met d e t e c h nische k e n n i s v a n Raymond een g r o t e l u i d s p r e k e r o p h e t d a k v a n m i j n a u t o gemonteerd e n aangesloten o p d e a u t o c a s s e t t e r e c o r d e r.

- 188 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 188

U i t e i n d e l i j k hebben w i j a l s o o k , n a a r we v r e z e n , o n z e buren h e t r e s u l t a a t v a n d i t n a c h t e l i j k k n u t s e l w e r k kunnen u i t t e s t e n . H e t was ondertussen r e e d s h a l f twee geworden.

Veel n a c h t r u s t hebben we n i e t gehad, w a n t om h a l f a c h t t r o f f e n we e l k a a r weer o p d e hoek van de Nachtegaallaan e n de J a g e r s d r e e f .

Daar maakten w i j onze opwachting, w a n t we moesten F r a n s , o n z e f a c t e u r, v b b r z i j n . Omstreeks h a l f negen zagen we hem met a f g e l a d e n f i e t s aankomen v o o r z i j n l a a t s t e r o n d e . P r o b e e r n u d e b l i k van onze nietsvermoedende e n w e l l i c h t mijmerende f a c t e u r v o o r t e s t e l l e n . " Dank u w e l Frans " o p een g r o o t spandoek aan een v e r s i e r d e aanhangwagen, f e e s t e l i j k e muziek,een e z e l s k a r r e t j e , e e n o n t v a n g s t comité bestaande u i t voornoemde medewerkers e n r e e d s h e e l w a t buurtbewoners, overrompelden Frans ! " We waren h e t n i e t v e r g e t e n , FRANS ! " Vlug s t e l d e n we v o o r d a t w i j z e l f o n d e r z i j n deskundige l e i d i n g en t o e z i e n d oog d e p o s t zouden b e s t e l l e n . H i j z e l f k o n dan p l a a t s nemen i n h e t sympatieke k a r r e t j e e n z o z i j n l a a t s t e t o e r d o o r Hoogboom maken.

Wat Frans d e daaropvolgende u r e n h e e f t mogen b e l e v e n , o v e r t r o f z e l f s onze s t o u t s t e verwachtingen. I n a l l e s t r a t e n kwamen de m e n sen b u i t e n om hem t e f e l i c i t e r e n , e e n l a a t s t e handdruk en h e e l wat afscheidszoenen t e geven. Ve l e n hadden hun v o o r g e v e l e n hun brievenbus v e r s i e r d , a l l e s t r a t e n z a t e n i n een f e e s t e l i j k p a k j e .

Heel w a t k i n d e r e n hadden tekeningen gemaakt, v e r s j e s geschreven, sommigen zongen z e l f s s p e c i a a l v o o r d e gelegenheid gemaakte l i e d j e s . De bloemen, f l e s s e n w i j n e n e n v e l o p j e s s t a p e l d e n z i c h o p .

De aanhangwagen werd een ware verhuiswagen. I n d e Claessensdreef werd bovendien een p l e c h t i g h e i d o p t o u w g e z e t w a a r b i j Raymond, een v o o r z i t t e r w a a r d i g , F r a n s d e " Geschiedenis van Hoogboom " ( een Hobonia-uitgave ) e n een Hoboniapenning overhandigde. Namens het Kapelse Gemeentebestuur o n t v i n g Frans o o k nog een mooi p l a k e t u i t handen van René B u y s t , schepen t e K a p e l l e n .

I n h e t r u s t h u i s We l v a a r t zorgden zowel d e z u s t e r s a l s d e b e j a a r d e n ook v o o r e e n f i j n e o n t v a n g s t .

Ondertussen had L i s e t t e Roelands o o k d e echtgenote v a n onze p o s t bode t h u i s opgehaald. Z i j k o n ook van d e h e l e f e e s t v r e u g d e meegenieten, Eén d i n g was z e k e r : " F r a n s ' l a a t s t e ronde duurde h e e l w a t l a n g e r dan normaal ! W i j v a n onze k a n t durven w e l vermoeden d a t h e t o o k z i j n mooiste was !

- 189 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 189

" Frans, t o t z i e n s . . . e n nog v e l e schone j a r e n ! " Nu j e v e e l t i j d k r i j g t , k u n j e w e l l i c h t n o g e e n s door Hoogboom komen f i e t s e n !

Je b e n t a l t i j d w e l k o m . . . m a a r b e z o r g o n s a . u . b . geen r e k e n i n g e n o f a a n s l a g b i l j e t t e n m e e r ! " Harry De

S i t t e r

EEN G R E E P R E A K T I E S V A N D E B U R E N O P H E T A F S C H E I D V A N HUN P O S T B O D E

Wa t g a a n w i j d o e n . . . onze f a c t e u r g a a t m e t p e n s i o e n .

Dank v o o r a l l e b r i e v e n e n p o s t hij heeft d i t a l t i j d keurig opgelost.

Moge h i j l a n g g e n i e t e n v a n z i j n r e n t e n w i j wensen hem n o g v e l e m o o i e momenten

Fam.J. M i l b a u

Goed o f s l e c h t n i e u w s weer o f g e e n w e e r Franske k e e r d e a l t i j d w e e r.

Bedankt.

Fam. V , H o o f stad

Al j a r e n l a n g w o r d t i n Hoogboom d e p o s t b e s t e l d door F r a n s d e f a c t e u r d i e , n a a r men v e r t e l t , de b e s t e f a c t e u r i s v a n h e t l a n d .

Daarom v i n d e n w i j h e t a m b e t a n t , en i s h e t e f f e n a f z o n d e , dat h e t gedaan i s met z i j n ronde.

Zoals Frans h e t deed, z o k a n h e t niemand doen s t i p t en nauwgezet, t o t o p de dag van z i j n pensioen Steeds m e t d e g l i m l a c h e n n e zwans er i s maar ene f a c t e u r g e l i j k de F r a n s .

We w e n s e n j e n o g e e n l a n g e n g e l u k k i g l e v e n , en w e l b e d a n k t v o o r d e v r i e n d s c h a p d i e j e h e b t g e g e v e n .

- 1 9 0 F a i i . Verhoeven-Van De Ponseele

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 190

GAZETVAN AN1WERPEN. ZATERDAG 1 EN ZONDAG 2 SEPTEMBER 1984

Bedankt,Fransde fakteur

Het zal nog wel meer gebeuren dat een postbode met pensioen gaat. Frans Van der Vloedt deed gisteren vrijdag lijn laatste « toer in d e Kapelse w i j k Hoogboom, maar wat de man die dag allemaal beleefde u met geen woorden te beschrijven Reeds hij de eerste brievenbus werd Frans de takteur. want zo noemt iedereen hem, feestelijk ontvangen door de buurt,

De huizen waren bevlagd en Frans werd onder de bloemen bedolven.

De heemkundige kring Hobonia bezorgde de fakteur een konfortabel zitje getrokken door een ezel.

Begeleid door talrijke kinderen en volwassenen vervolgde Frans zijn ronde A a n het huis van schepen René Buyst werd een korte officiële plechtigheid gehouden in aanwezieheid v a n nostmeester Va n

den Audenhove en adjunkt-kontroleur G u y Smits. Namens d e gemeente Kapellen ontving Frans een plaket en Hobonia schonk de fakteur e e n speciale penning.

Frans Van der Vloedt is 33 jaar bij de post, waarvan 25 jaar in de wijk Hoogboom. O p 1 november gaat hij officieel met rust, maar vandaag verlaat hij reeds het postbedrilf

—1 91 —

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 191

- 192 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 192

- 193 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 193

WEDERWOORDJE VA N Na 2 5 j a a r d o o r H o o g b o o m t e h e b b e n g e f i e t s t e n g e g a a n , ben i k m e t e e n b e e t j e w e e m o e d i n h e t h a r t a a n m i j n pensioen begonnen. N a z o v e l e j a r e n h e t w e l e n wee op m i j n e r o n d e t e h e b b e n m e e g e l e e f d , r o e r t e r w a t v a n binnen.

De v r i e n d s c h a p e n s i m p a t i e d i e m e a l d i e j a r e n i s t o e bedeeld, i s me n o g e e n s d u i d e l i j k geworden b i j m i j n afscheid. Daarom z a l i k d i e dag n o o i t v e r g e t e n ,De gelukwensen v a n g r o o t e n k l e i n , b l o e m e n e n g e s c h e n ken, h e t was o v e r w e l d i g e n d .

De t e k e n i n g e n v a n d e v e l e k i n d e r e n d e d e n m e g o e d a a n ' t h a r t alsook de v e l e mooie spreuken d i e de huizen en b r i e v e n b u s s e n v e r s i e r d e n .

Daarom b e d a n k i k l a n g s d e z e w e g i e d e r d i e o p m i j n r o n -de w o o n t v o o r h e t o n v e r g e t e l i j k e a f s c h e i d . I k d a n k ook d e i n i t i a t i e f n e m e r s o m d e m o o i e f e e s t r o n d e d i e me t e b e u r t i s g e v a l l e n .

Nogmaals h a r t e l i j k d a n k , Frans d e f a k t e u r .

- 194 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 194

kastelen in vlaanderen

GR I M B E R G E N ii▶ii{{1{{▶{i1111II{▶▶{▶▶1▶▶{▶▶i{▶{{

De p r o v i n c i e Brabant telde voor d e r e c e n t s t e gemeentefusie v a n 1977 330 gemeenten. E r b l i j v e n e r n u nog 111 o v e r , h e t g r o o t s t e a a n t a l van d e negen p r o v i n c i e s .

B i j Grimbergen, o p 11 km van B r u s s e l , i n h e t arrondissement H a l l e Vi l v o o r d e , werden de gemeenten Beigem, Humbeek e n Strombeek-Bever gevoegd. G r o o t -Grimbergen b e s t r i j k t n u 39 km2 e n t e l t b i j n a 30.000 inwoners.

Walter B e r t h o u t s t i c h t t e i n 1110 o p z i j n grond een a b d i j d i e , volgens een oorkonde v a n 1132, m e t h e e l w a t m o e i l i j k h e d e n t e kampen had. E e r s t werden Augustijnermonniken, daarna B e n e d i k t i j n e n a a n gezocht, maar b e i d e pogingen l i e p e n f a l i k a n t u i t . To e n werd, d o o r de zonen van Wa l t e r B e r t h o u t , G e r a r d e n A r n o l d , b e r o e p gedaan op S i n t - N o r b e r t u s , d i e t o e n t e Antwerpen v e r b l e e f , e n deze derde poging l u k t e .

Norbertus zond, r o n d 11 2 8 , v a n u i t h e t moederklooster Prémontré, noord- o o s t e l i j k van P a r i j s , w a a r d e Orde g e s t i c h t was, t w a a l f k l o o s t e r l i n g e n onder d e l e i d i n g v a n Humbertus d i e d e e e r s t e a b t werd ( + 11 4 8 ) n a a r Grimbergen. De a b d i j b l o e i d e t o t i n d e v i j f t i e n de eeuw, maar gedurende d e o o r l o g e n e n b e r o e r t e n v a n de z e s t i e n d e eeuw moesten d e k l o o s t e r l i n g e n i n 1542 e n 1566 n a a r een r e f u g i e i n B r u s s e l v l u c h t e n , waarvan z e p a s i n 1600 t e r u g k e e r d e n . I n d e XVIIde e n X V I I I d e eeuw kende d e a b d i j r i j k d o m en p r a a l . I n 1660 werd d e e e r s t e s t e e n gelegd v o o r d e k e r k , t o e g e w i j d aan S i n t - S e r - 195 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 195

v a t i u s , d i e g r o t e n d e e l s werd ontworpen d o o r G i l b e r t v a n Z i n n i c k , een k l o o s t e r l i n g v a n d e a b d i j . Z e z o u e c h t e r p a s i n 1725 g e w i j d worden. I n 1796 werd d e a b d i j d o o r d e Franse omwenteling g e s l o ten e n i n 1798 v e r k o c h t , b e h a l v e d e k e r k . B i j n a a l d e a b d i j g e bouwen werden afgebroken. I n 1835 keerde d e o r d e d e r Premonstratenzermonniken n a a r Grimbergen t e r u g e n v e s t i g d e e r z i c h i n m o derne gebouwen d i e i n d e omheining v a n h e t o o r s p r o n k e l i j k e monast e r i u m werden o p g e r i c h t .

De S i n t - S e r v a t i u s k e r k , t e v e n s p a r o c h i e k e r k van Grimbergen, b e v a t o.a. v i e r p r a c h t i g e gebeitelde b i e c h t s t o e l e n , v e r s c h i l l e n d e s c h i l d e r i j e n v a n d e Vlaamse s c h o o l , merkwaardige k o o r s t o e l e n e n g r a f zerken, alsmede een b e i a a r d v a n 4 8 k l o k k e n . Deze k e r k werd o p g e nomen i n d e l i j s t d e r beschermde monumenten op 1 9 a p r i l 1937.

DE BEUTHOUTS De F l o r e n t i j n s e g e s c h i e d s c h r i j v e r G u i c c i a r d i n i noemde h e t Land van Grimbergen één d e r r i j k s t e , é é n d e r o u d s t e e n één d e r beroemdste v a n d e g e h e l e Nederlanden. D a t d e oude grondheren van G r i m bergen, t e l g e n u i t h e t beroemde g e s l a c h t d e r B e r t h o u t s waren, z a l aan d i t gezegde n i e t vreemd z i j n . D e g e s c h i e d e n i s van G r i m bergen i s o o k n i e t t e s c h r i j v e n zonder e r d e B e r t h o u t s b i j t e betrekken d i e e r hun s t a m s l o t hadden.

Nu z i j n e r i n d e l o o p d e r t i j d e n a l l e r l e i legenden r o n d d e o o r sprong v a n deze f a m i l i e gesponnen; l e g e n d e n e n g i s s i n g e n d i e n i e t a l t i j d b e r u s t e n op geschiedkundige bronnen. I n een geslachtsboom der B e r t h o u t s , opgemaakt i n 1733, noemde d e s c h r i j v e r v a n d i t h a n d s c h r i f t Grimo a l s d e s t i c h t e r v a n Grimbergen. Deze Grimo, een voorvader d e r B e r t h o u t s , was een b r o e d e r van Karloman e n t o e n deze i n 615 h e t l e v e n l i e t kwam z i j n e r f g o e d aan P e p i j n van L a n den ! Waarop z o i e t s s t e u n t , b e h a l v e o p d e f a n t a s i e v a n de s c h r i j v e r, i s n i e t t e a c h t e r h a l e n . Ook k a n u n n i k J . B . D a v i d s c h r e e f h e e l gemoedelijk d a t d e B e r t h o u t s voorvaders hadden i n d e e e r s t e eeuwen van onze t i j d r e k e n i n g . W a a r s c h i j n l i j k hebben we d a t a l l e m a a l , dus o o k d e B e r t h o u t s , maar d i e afstamming neemt e c h t e r geenszins weg d a t d e B e r t h o u t s p a s met z e k e r h e i d i n d e geschiedenis v e r s c h i j nen o p h e t e i n d e v a n d e X l d e eeuw.

We mogen aannemen d a t e r v r o e g e r een F r a n k i s c h v r i j h e e r was d i e het Land v a n Grimbergen i n z i j n b e z i t k r e e g . Nu had deze p l a a t s a l een z e k e r e o n t w i k k e l i n g doorgemaakt i n d e Romeinse t i j d e n , - 196 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 196

wat t a l r i j k e opgravingen hebben b e v e s t i g d , e n b e z a t h e t een l a n d e l i j k e onderneming d i e d o o r deze Romeinen was u i t g e w e r k t . To e n dan de Franken ons l a n d b i n n e n v i e l e n grepen z e vanzelfsprekend de b e s t e gelegenheden aan om welvarend e n g e m a k k e l i j k t e l e v e n .

Dus namen z e i n de e e r s t e p l a a t s b e z i t v a n de gronden waarop d e Romeinen v e r t o e f d hadden, w a a r d e moerassen a l gedempt waren, de bomen g e s l e c h t , e r een landbouwonderneming o p gang was g e b r a c h t , kortom, w a a r e r a l v a n een zekere beschaving s p r a k e was. Z o kwam er o o k een Frankische n e d e r z e t t i n g t o t s t a n d i n Grimbergen. E n nu mogen we nog v e r d e r v e r o n d e r s t e l l e n d a t d e B e r t h o u t s afstamden van d i e F r a n k i s c h e v r i j h e e r d i e z i j n gezag t e Grimbergen v e s t i g d e .

Om e c h t e r r a g f i j n d e oorsprong v a n de B e r t h o u t s u i t t e s p i n n e n z a l w e l v o o r niemand meer m o g e l i j k z i j n . Men i s e r o o k v r i j w e l zeker v a n d a t e r i n de s l a g b i j Leuven i n 891, w a a r b i j d e N o o r mannen werden v e r s l a g e n d o o r R e n i e r Langhals e n A r n u l f v a n K a r i n t i ĂŤ , B e r t h o u t s hebben meegevochten. Ook d e naam A r n o u t , d i e v e l e Berthouts a l s voornaam voerden, w i j s t o p een a l o u d e a f k o m s t . Deze voornaam b l e e f z e l f s i n d e t i e n d e eeuw voorbehouden aan afstammel i n g e n van k o n i n k l i j k e b l o e d e .

De v r o e g s t e B e r t h o u t , d i e i n een betrouwbare oorkonde voorkomt, i s Waltherus d e G r i m b e r g i s ; W a l t e r o f Wouter v a n Grimbergen. Deze t r a d o p a l s g e t u i g e i n een schenkingsakte v a n h e t j a a r 1096, v a n Ida van Boulogne, d e moeder v a n G o d f r i e d v a n B o u i l l o n , a a n d e a b d i j v a n A f f l i g e m gedaan. I n 1107 i s h i j e r w e e r, i n e e n k e u r e nu van G o d f r i e d met d e Baard, h e r t o g v a n L o t h a r i n g e n e n g r a a f van B r a b a n t , e n i n 1110 was h i j , samen met z i j n vrouw A d e l i s a , de s t i c h t e r v a n de a b d i j v a n Grimbergen. H i j o v e r l e e d i n 1120 en de " Chronycke v a n N e d e r l a n t v a n den J a e r e 1027 t o t den j a e r e 1525 " v e r m e l d t : 11 2 0 : S t e r f f W o u t e r , V o e c h t v a n G r i m b e r g h e n

I n een b r i e f v a n bisschop L i e t a r d u s v a n K a m e r i j k u i t h e t j a a r 1132 s t a a t d a t d e zonen van Wouter; G e e r a e r t e n A r n t ( o f A r n o u t ) , de k e r k van Grimbergen aan d e v o l g e l i n g e n van d e H . N o r b e r t u s ten geschenke gaven e n d a t z i c h d a a r h e t g r a f v a n hun ouders e n hun g r o o t o u d e r s bevond. Hun v a d e r, Wo u t e r, s t i e r f i n 1120 e n h i j werd v o o r h e t e e r s t vermeld i n 1096; h u n g r o o t o u d e r s waren d a a r dus ook begraven, maar d a a r z i j n geen namen o f d a t a van bekend.

Arnold, gezegd van Grimbergen, ( + 11 3 7 ) , k o m t v o o r i n een a k t e van h e t j a a r 1125 van h e r t o g G o d f r i e d I . H i j z o u g e s t o r v e n z i j n - 197 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 197

i n 1137 ( o f 1134) e n h i j w e r d , samen met z i j n b r o e r Gerard, g e noemd i n een s t i c h t i n g s a k t e u i t 1129 v a n de a b d i j " HET PARCQ 11 (PARK onder Leuven): Arnulphus d e G r e n t b e r g h i s , Gerardus f r a t e r e j u s Arnold v a n Grimbergen moet g e s t o r v e n z i j n zonder nakomelingen, v e r m i t s z i j n nalatenschap o v e r g i n g o p d e k i n d e r e n v a n z i j n b r o e r Gerard, d i e i n 1131 o v e r l e d e n was. H e t waren twee z o n e n ; . Wa l t e r, de e e r s t e d i e d e naam B e r t h o u t o f B e r t o l d voerde e n G e e r a e r t I I .

Er z o u ook nog een derde zoon kunnen geweest z i j n , A r n o u , d i e de stamvader v a n de h e r e n van Ranst werd, maar d i t k a n n i e t bewezen worden.

I n d e aanvang v a n d e X l l d e eeuw behoorde h e t h e l e grondgebied begrepen t u s s e n B r u s s e l , Dendermonde, Antwerpen e n h e t h a r t j e van d e Kempen, a l s ĂŠĂŠn g e h e e l aan d e B e r t h o u t s . N a t u u r l i j k b e z a ten z e t o e n o p hun grondgebied meest moerassen en.bossen, maar hun h e e r s c h a p p i j o v e r Schelde e n Rupel, o v e r d e b e i d e Nethen, de D i j l e e n d e Zenne, b r a c h t h e n de v o l l e d i g e k o n t r o l e o p d e b e voorrading v i a h e t w a t e r o p . De b e v o l k i n g was w e l i s w a a r n i e t t a l r i j k op hun l a n d e n , maar d e j a c h t g e l d e n van a l hun ondergeschikten, de c i j n z e n e n inkomsten van a l deze l a n d e n , h e t j a c h t r e c h t i n de u i t g e s t r e k t e bossen v a n Buggenhout, Grimbergen, Waver, e n z . , de c i j n z e n o p d e v i s s e r i j i n a l l e w a t e r s o p hun domeinen, h e t r e c h t om d o o r deze wateren t e v a r e n e n h e t t o l r e c h t op a l l e wegen, maakten hen alsmaar m a c h t i g e r.

De B e r t h o u t s zouden z e l f s b e l a n g r i j k e r e n hoger i n aanzien geweest z i j n dan hun l e e n h e r e n , d e h e r t o g e n v a n B r a b a n t , w a t i n d e " C h r o nycke v a n Tongeren" s t e r k w o r d t aangevoeld: Want de hertoghen v a n B r a b a n t waren maer greven ( * ) ende a l s o e c l e y n e d a t men z e n i e t v e e l e n a c h t e ! ( * ) = g r a v e n , w a t een z i n s p e l i n g i s o p hun o n t s t a a n u i t d e g r a v e n van Leuven,.

De s n e l toenemende macht v a n d e h e r e n v a n Grimbergen noopte Brabantse h e r t o g e n t o t v e r s c h e r p t e waakzaamheid; z i j t r a c h t t e n door h e t s t i c h t e n van a b d i j e n e n h e t v e s t i g e n van v r i j h e d e n rondom het t e r r i t o r i u m d e r B e r t h o u t s d i t a l s h e t ware i n t e k a p s e l e n .

I n 1141 b a r s t t e de o o r l o g l o s t u s s e n d e h e r t o g e n v a n Brabant e n de B e r t h o u t s , o o r l o g d i e b i j n a 2 0 j a a r z o u d u r e n , t o t i n 1159.

- 198 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 198

Deze o o r l o g was w a a r s c h i j n l i j k d e l o s b a r s t i n g v a n een eeuwenoude vete e n moet w e l een andere a c h t e r g r o n d gehad hebben d a t h e t o n b e tekenende f e i t d a t B e r t h o u t , a l s p e t e r v a n d e j o n g e h e r t o g v a n Brabant, geweerd werd i n h e t v o o r d e e l v a n d e h e e r v a n Wesemael; dat was s l e c h t s een voorwendsel ! D e B e r t h o u t s dwarsboomden a l vele j a r e n de expansieplannen van d e Brabantse h e r t o g e n a a n hun noordergrens. D e h e r t o g e n bezaten w e l i s w a a r h e t m a r k i e z a a t A n t werpen, t o t Breda e n Bergen op Zoom t o e , maar t u s s e n deze e i g e n dommen e n hun e i g e n Brabantse b e z i t t i n g e n l a g d a a r h e t l a n d v a n de B e r t h o u t s . E n deze v a z a l was n i e t zomaar k l e i n t e k r i j g e n , was z e l f s m a c h t i g e r dan z i j n s u z e r e i n , d i e z i c h v e r p l i c h t z a g het machtige s l o t van Bouchout onder Meise, o p t e r i c h t e n om d e Berthouts l a n g s d i e z i j d e u i t B r a b a n t t e weren.

De o o r l o g duurde l a n g e n de s t r i j d was zwaar, maar u i t e i n d e l i j k , gelukte h e t d e h e r t o g v a n B r a b a n t , b i j g e s t a a n d o o r a l z i j n l e e n mannen en v r i e n d e n , d e B e r t h o u t s t e onderwerpen, e n i n 1159, t i j dens d e v i e r d e v e l d s l a g , v i e l hun s t a m s l o t , h e t k a s t e e l v a n G r i m bergen. Deze enorme e n g r a n d i o z e v e r s t e r k i n g , d i e z e k e r e l k mensel i j k b e l e g z o u hebben weerstaan, g i n g i n d e vlammen o p . God h i e l p de h e r t o g van Brabant e n d a t was een s l e c h t t e k e n v o o r d e B e r t h o u t s .

I n een b r i e f , g e r i c h t aan d e a b d i j v a n Vo r s t e n gedateerd 1 o k t o ber 1159, s t a a t : " anno quo Grimbergense c a s t r u m , Deo o p i t u l a n t e cepi i i c e n d i o q u e d e l e v i , . . . ( " j a a r w a a r i n i k de b u r c h t van Grimbergen heb ingenomen e n , m e t d e h u l p e Gods, d o o r b r a n d vernield ) Deze s l a g van Grimbergen werd bezongen d o o r J a n v a n Heelu i n een enorm XIVde eeuws g e d i c h t met n i e t minder dan 12.292 v e r s r e g e l s . " De Grimbergsche Oorlog " mag men, samen met d e " S l a g v a n Woeringen " , " De Spieghel H i s t o r a e l " e n d e " Brabantsche Yeesten " onder d e v o o r t r e f f e l i j k s t e g e d i c h t e n d e r Nederlandse l e t t e r k u n d e rekenen. " De Grimbergsche O o r l o g " was met b i j z o n d e r e e l e g a n t i e geschreven; h e t k a n nog w e l n i e t n a a s t d e a l l e g o r i s c h e , s p i r i t u ele s a t i r e van h e t d i e r e n e p o s " R e i n a e r t d e Vos " s t a a n , maar was t o c h v e r verheven hoven d e gewone r i j m k r o n i e k e n u i t d e m i d d e l eeuwen: -- 1 9 9 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 199

- 200 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 200

Oic hadden myn h e r e A r n o u t , Menighen r i d d e r ende knape, In s y n l a n t , g o e d van r i d d e r s c a p e , Die v a n hem h i e l d e n g o e t ende l e e n , Want s y n v r i h e y t g h i n c ghemeen Tot P o s t e l e , ende s y n heerscappie, Dan h a d d i , b i n n e n i n s y n b a e l g i e , Menich d o r p d a t g o e t was, Ende menich huys, s y t s e k e r d a s , Dat s y n l i e d e n h i e l d e n van heme, Tien t y t , a l s i c ' t verneme; H i e l t h y Mechelen, d i e s t e d e , Ende t e Grimberghen, d a e r s t o n d mede Een b o r c h s t e r c k ende g r o o t ; Men w i s t h a e r r e g e n o o t , In menich mylen v e r r e n o b y, ( Ve r s 526-541 ) Walter B e r t h o u t v e r t r o k i n 1158 n a a r h e t H e i l i g Land, waarna z i j n broer Gerard, i n h e t h u w e l i j k v e r e n i g d met M a t h i l d e , d o c h t e r v a n Gerard v a n Ninove, d e h e e r l i j k h e d e n Nedelaere e n V i l v o o r d e v e r woestte.

De b e s l i s s e n d e s l a g v a n Grimbergen werd i n g e z e t o p 1 5 augustus 1159. De Brabanders l e d e n zware v e r l i e z e n e n e r werd h u l p gevraagd aan de g r a a f v a n Vlaanderen, d i e , m i t s z e k e r e voorwaarden, d e Brabantse h e r t o g wou h e l p e n .

De s l a g herbegon e n d e B e r t h o u t s , d i e o v e r meer i n f a n t e r i e b e s c h i k ten, zouden z e k e r d e zege behaald hebben, maar werden p l o t s i n de r u g a a n g e v a l l e n d o o r h e t Vlaamse l e g e r . I n g e s l o t e n a l s z i j waren hadden z e geen e n k e l e kans meer d e s t r i j d t e winnen. Hun l e i d e r werd gevangen genomen, maar s t i e r f aan d e opgelopen verwondingen, t e r w i j l o o k z i j n zoon, G e r a r d B e r t h o u t , o p h e t s l a g v e l d sneuvelde. Maar o o k d e g r a a f v a n V i e r s o n , d e h e r e n v a n H a r c o u r t , van Montbazon, v a n C h â t i l l o n , d e Coucy, v a n A r c k e l , v a n B r o n c k h o r s t , v a n Keppel, v a n I s s e l s t e i n , v a n Schoudebroeck, v a n B e r b e l ghem, e n nog v e l e andere koene r i d d e r s v i e l e n i n deze s l a g , t e r w i j l aan d e z i j d e d e r Brabanders o o k h e e l w a t b e l a n g r i j k e s t r i j ders h e t l e v e n l i e t e n , o . a . d e h e r e n van Marbais, v a n L e e f d a e l , van Hoorn, d e Rèves, v a r. Donghelberghe, v a n P o l l a e r , v a n Gavre, van Heusden, v a n Tr a z e g n i e s , v a n Wespelaer, e n z .

Volgens een legende was d e p i e p j o n g e h e r t o g v a n B r a b a n t , G o d f r i e d - 201 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 201

I I I , o p h e t s l a g v e l d aanwezig, i n z i j n w i e g aan een boom gehangen, langs d e Ransbeek. Z i j n voogden, d e h e r e n van D i e s t , v a n Wemmel, van B i e r b e e c k e n van Wezemael, hadden h e t n o d i g gevonden h e t weesj e i n h e t z i c h t van d e Brabantse t r o e p e n t e hangen, om hen o p die w i j z e moed i n t e b l a z e n , z o d a t d e kansen i n h e t g e v e c h t z o u den k e r e n i n hun v o o r d e e l . V e r s c h r i k t d o o r h e t wapengekletter en de k r e t e n v a n de s t r i j d e r s z o u d e h e r t o g i n z i j n w i e g hebben gewaterd, e n , n o g s t e e d s v o l g e n s d e l e g e n d e , z o u h e t B r u s s e l s e " Manneken P i s " aan d i t z e e r m e n s e l i j k e v o o r v a l h e r i n n e r e n .

I n 1159 moesten de B e r t h o u t s d u s h e t o n d e r s p i t d e l v e n , maar z i j zouden z i c h w o n d e r l i j k s n e l weer o p r i c h t e n van deze s l a g , e n macht i g e r worden dan o o i t . I n z o v e r r e z e l f s d a t d e h e r t o g z i c h s p o e dig v e r p l i c h t z a g v r e d e met hen t e s l u i t e n . Hun b u r c h t i n G r i m b e r gen was w e l v e r w o e s t , e n b l e e f z e l f s l a n g e - t i j d een r u ĂŻ n e , v e r m i t s er geen e n k e l e a k t e , d o o r d e B e r t h o u t s getekend, meer voorkomt u i t Grimbergen. ( W e l werden e r a k t e s getekend d o o r d e B e r t h o u t s t e Rumpst, Ruysbroeck, N i n o v e , e n i n nog andere p l a a t s e n d i e t o t hun b e z i t t i n g e n behoorden ) . Maar o o k bezaten z i j n o g andere macht i g e b u r c h t e n , o . a . d e oude b o r g h t t e - N e c k e r s p o e l o n d e r Mechelen, land d a t i n hun b e z i t was gekomen d o o r h e t h u w e l i j k v a n A r n o u t Berthout met M a t h i l d i s , d e d o c h t e r v a n Bogden, d i e een k l e i n z o o n was v a n Ado, e e n vertrouwensman v a n d e F r a n k i s c h e k o n i n g .

De d r e i g i n g b l e e f e r w e l maar d e B e r t h o u t s zouden z i c h n i e t meer tegen hun l e e n h e r e n k e r e n , zouden z e l f s z i j n t r o u w s t e v a z a l l e n worden. D a t b l e e k r e e d s t i j d e n s d e o o r l o g d i e omstreeks 1212 t u s sen de Luikse p r e l a a t Hugo van P i e r r e p o n t e n h e r t o g H e n d r i k I v a n Brabant u i t b r a k ; Wouter V B e r t h o u t , h e e r v a n Mechelen, e n z . , s c h a a r de z i c h o n v o o r w a a r d e l i j k aan de z i j d e v a n d e h e r t o g en nam n a a s t diens v a z a l l e n aan de s t r i j d d e e l . Deze Wouter v o c h t nog i n 1216 met Jakob I v a n Aragon t e g e n d e Moren e n veroverde d e B a l è a r e n .

H i j ondernam v e r s c h i l l e n d e t o c h t e n n a a r h e t H e i l i g Land, w a a r h i j i n 1221 s n e u v e l d e , o n d e r d e muren van Damiate.

Walter B e r t h o u t , z o o n v a n Wa l t e r ( + 11 4 0 ) , was gehuwd met Guda van Bretagne. Hun o u d s t e zoon h e e t t e weer Wa l t e r e n hun tweede zoon, G i l l e s , was h e e r v a n B e r l a e r, Vremde, M i l l e g e m ( R a n s t ) , enz. D e o u d s t e zoon van deze Wa l t e r was H e n d r i k , h e e r v a n D u f f e l , Geel, Waalhem, O o s t e r l o , e n z . I n 1216 v e r t r o k Wa l t e r B e r t h o u t naar Aragon om k o n i n g Jacobus I b i j t e s t a a n i n d e s t r i j d t e g e n de Saracenen.

- 202 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 202

DE HEERLIJKHEID GRIMBERGEN GESPLITST Op h e t e i n d e v a n de 12 d e eeuw werd h e t Land v a n Grimbergen v e r deeld onder d e twee zonen van Gerard I I ; G e r a r d I I I e n A r n o u l d .

Als we d e o u d s t e t a k d e r B e r t h o u t s e e r s t v o l g e n z i e n we d a t Gerard I I I d e G r i n t b e r c twee zonen had: W a l t e r B e r t h o l d o f B e r t h o u t , die o o k d e naam Gerard aannam, e n W i l l e m , d i e huwde met d e mooie E l i s a b e t h o f I s a b e l l e , erfgename van h e t Land v a n Asse. W a l t e r Berthout, o f Gerard I V, w e r d gevangen genomen i n de v r e s e l i j k e slag v a n Bouvines, maar t e g e n een l o s g e l d v a n 2 . 0 0 0 pond weer vrijgekocht.

Gerard I V s t i e r f t e Rumpst op 1 2 november 1225 maar werd begraven t e Ninove, w a a r o o k z i j n echtgenote Agnes v a n Beveren, d o c h t e r van Thomas v a n Beveren, waarmee h i j i n 1214 gehuwd was, h a a r l a a t s t e r u s t p l a a t s vond. Va n hun twee d o c h t e r s was h e t A l i c e B e r t h o u t d i e d o o r h a a r h u w e l i j k met G o d f r i e d , h e e r v a n Perwez, h e t p r a c h t i g e domein van Grimbergen i n deze machtige f a m i l i e b r a c h t .

De andere d o c h t e r, Agnès B e r t h o u t , t r a d i n h e t h u w e l i j k met E n guerrand v a n Perwez. H e t domein Dongelberg werd, t e n gunste v a n d i t l a a t s t e e c h t p a a r, d o o r H e n d r i k I I , h e r t o g van B r a b a n t , t o t h e e r l i j k h e i d verheven.

Godfried v a n Perwez, d i e v e r s c h i l l e n d e schenkingen aan a b d i j e n deed, s t i e r f i n 1257 e n z i j n vrouw, A l i c e B e r t h o u t , i n 1250. Z i j hadden v i j f k i n d e r e n ; G e r a r d , d i e z e e r j o n g zou s t e r v e n ; W i l l e m , die d e naam van z i j n gestorven b r o e r Gerard overnam; G o d f r i e d I I ; Maria, d i e huwde met F i l i p v a n Vianden; e n Ada, d i e i n de e c h t werd verbonden met Gerard v a n Marbais, h u w e l i j k d a t e c h t e r k i n d e r loos zou b l i j v e n .

Gerard v a n Perwez ( o f W i l l e m ) s t i e r f r e e d s i n 1259 waarna z i j n b e z i t t i n g e n overgingen o p z i j n b r o e r G o d f r i e d I I v a n Perwez. Deze huwde e e r s t met M a r i a van Audenaerde, d i e h i j e c h t e r v e r s t o o t t e .

Nadat z i j z i c h v e r e n i g d had met J a n d e N e s l e , h e e r v a n F a l u y, verbond h i j z i c h opnieuw met F e l i c i t a s d e Tr a y n e l , weduwe v a n Godfried, h e e r v a n Château-Porcien. G o d f r i e d I I v a n Perwez o v e r leed i n 1265 e n u i t z i j n e c h t v e r b i n t e n i s met F e l i c i t a s d e Tr a y n e l waren twee k i n d e r e n geboren: H e n r i e n A l e y d e , d i e e c h t e r v r i j jong o v e r l e d e n . H e t grondgebied g i n g dan o v e r n a a r hun t a n t e , Maria van Perwez, d i e h e t domein aan h a a r e c h t g e n o o t , F i l i p v a n Vianden, b r a c h t . M a r i a v a n Perwez, d i e a l s één d e r b e l a n g r i j k s t e b e gunstelingen van h e t k l o o s t e r H e r t o g i n n e d a l i n Auderghem werd - 203 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 203

genoemd, o v e r l e e d o p 1 8 o k t o b e r 1285.

De g r a v e n van Vianden waren z e e r m a c h t i g e n een voorname f a m i l i e .

A l l e e n i n Luxemburg t e l d e hun r i j k a l 5 2 b u r c h t e n e n dorpen o p het e i n d e v a n d e negende eeuw. Hun f e o d a l e b u r c h t e n s t a m s l o t bevindt z i c h nog a l t i j d i n d e p l a a t s Vianden, i n h e t G r o o t h e r t o g dom Luxemburg. H e t werd r o n d 1820 leeggehaald e n g e d e e l t e l i j k gesloopt z o d a t e r s l e c h t s een imposante r u 誰 n e o v e r b l e e f . E n k e l e j a r e n t e r u g werd deze b u r c h t weer prachtig g e r e s t a u r e e r d .

I n d e l e e n r o e r i g e t i j d e n hadden d e graven van Vianden v o e t i n huis i n d e b e l a n g r i j k s t e hen omringende vorstendommen. A l s h e r e n van Vianden waren z i j leenmannen v a n d e graven v a n Luxemburg, a l s h e r e n van Ninove stonden z i j o n d e r d e graven v a n Vlaanderen, a l s baronnen v a n Grimbergen waren z i j l e e n p l i c h t i g aan de h e r t o gen v a n B r a b a n t , e n z .

Godfried v a n Vianden kwam F i l i p s v a n Vianden opvolgen a l s heer v a n Grimbergen. H i j huwde tweemaal; e e r s t met A l e y d e v a n Audenaerde, d a a r n a met L u t g a r d e v a n L i g n y. U i t h e t e e r s t e h u w e l i j k sproten d r i e zonen; F i l i p , mede-ondertekenaar i n 1303 v a n een akkoord tussen J a n I I , h e r t o g v a n B r a b a n t , e n d e s t a d Mechelen; e n v a n de b e l a n g r i j k e k e u r e v a n Kortenberg i n 1312. Z i j n h u w e l i j k met A l i c e van Arenberg b l e e f e c h t e r k i n d e r l o o s . Z i j n b r o e r, G o d f r i e d I I I v a n Vianden, l i e t z i c h opmerken i n t a l r i j k e v e l d s l a g e n , v e r t r o k n a a r het o o s t e n met z i j n schoonbroer, F i l i p I I I , g r a a f v a n Namen, maar werd onderweg vermoord. D e j o n g s t e zoon, H e n d r i k v a n Vianden, s t i e r rond 1351 e n met hem s t i e r f d e m a n n e l i j k e t a k d e r machtige graven van Vianden u i t . H i j h a d , u i t z i j n h u w e l i j k met A d e l a 誰 d e v a n Fauquemont, vrouwe v a n S a i n t - V i t h , t w e e d o c h t e r s ; M a r i a van Vianden ( + 21 o k t o b e r 1400 ) , d i e i n h e t h u w e l i j k t r a d met Simon, g r a a f van Spanheim, e n i n een tweede h u w e l i j k v e r e n i g d werd met O t t o , heer v a n A r c k e l ; e n A d e l a 誰 d e v a n Vianden, d i e i n 1350 huwde met Othon, g r a a f v a n Nassau.

Simon van Spanheim en M a r i a van Vianden hadden twee k i n d e r e n ; S i mon I I e n E l i s a b e t h . E l i s a b e t h huwde met R o b e r t , h e r t o g v a n B e i e r e n ( + 1395 ) e n i n e e n tweede h u w e l i j k met T h i e r r y, g r a a f v a n d e r Marck, h e e r v a n D i n s l a k e n , e n z . ( + 1412 ) . Deze twee k i n d e r e n h a d den e c h t e r geen nakomelingen, z o d a t h e t e r f d e e l o v e r g i n g o p E n g e l b e r t , z o o n van J a n , g r a a f v a n Nassau, e n k l e i n z o o n van Othon van Nassau e n A d e l a 誰 d e van Vianden.

Engelbert, g r a a f v a n Nassau, was i n Bohemen z i j n b r u i d gaan k i e z e n : prinses E l i s a b e t h d e G o r l i t z , tweede vrouw en weduwe van h e r t o g - 204 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 204

Antoon. H i j v o c h t aan d e z i j d e v a n Jan zonder Vr e e s , h e r t o g v a n Boergondië, t e g e n d e Armagnacs; was g e t u i g e b i j h e t h u w e l i j k van Jan I V en J a c q u e l i n e v a n B e i e r e n i n Den Haag e n was raadgever v a n Jan I V, v a n F i l i p s de S a i n t - P o l e n van 1430 t o t aan z i j n dood i n 1440 van F i l i p s d e Goede.

Jan v a n Nassau werd o p 6 m e i 1442 h e e r v a n Grimbergen. H i j was geboren u i t d e erfgename v a n Breda, Jeanne v a n d e r L e c k , e n huwde met Maria van Looz, vrouwe v a n H e r s t a l , G a n g e l t , M i l l e , Vu c h t , e n z .

U i t d i t h u w e l i j k sproten verschillende kinderen w. o . : Engelbert I I , J a n , e n v e r s c h i l l e n d e d o c h t e r s . J a n v a n Nassau s t o n d i n d i e n s t van h e t Bourgondische H u i s , was seneschalk van B r a b a n t , s t r e e d o p 28 o k t o b e r 1467 t e g e n d e Vlamingen i n d e S l a g v a n Brusthem, v e r n i e t i g d e i n 1468 d e s t a d L u i k , e n z .

Engelbert I I v a n Nassau werd Heer v a n Grimbergen op 5 november 1481.

I n 1473 was h i j i n Valenciennes t o t r i d d e r i n de Orde van h e t G u l den V l i e s g e s l a g e n . To e n de Gentenaars p l u n d e r t o c h t e n o p z i j n l a n den ondernamen, nam h i j weerwraak; a a n h e t h o o f d v a n - 2 . 0 0 0 Z w i t serse h u u r l i n g e n brandde h i j i n 1485 Ninove p l a t . A l s b e l o n i n g voor d e t r o u w aan z i j n v o r s t schonk aartshertog A l b r e c h t hem de g o e deren d e r Heren van Gruythuuse. Op 28 j u l i 1487 t r a c h t t e h i j z i c h meester t e maken van Béthune, maar werd b i j d e b e l e g e r i n g v a n d i e stad gevangen genomen. De inwoners v a n Grimbergen, M e i s e , B r u s s e gem, L o n d e r z e e l , Beigem, Eppegem, e n z . , moesten b i j d r a g e n i n de b e t a l i n g v a n z i j n l o s g e l d : 8 . 0 0 0 k r o n e n . I n 1488 kwamen de B r u s s e l a a r s i n opstand t e g e n M a x i m i l i a a n . Z e belegerden d e b u r c h t v a n Grimbergen, namen d e bevelhebbers e r v a n gevangen e n verwoestten het k a s t e e l . I n 1489 werd h e t k a s t e e l v a n Grimbergen opnieuw b e legerd d o o r h e r t o g A l b e r t van Saksen, d i e h e t t o t o p de fundamenten s l e c h t t e . E n g e l b e r t I I v a n Nassau, d i e i n 1504 o p 5 3 - j a r i g e l e e f t i j d o v e r l e e d , h a d u i t z i j n twee h u w e l i j k e n s l e c h t s één d o c h t e r, zodat z i j n b e z i t t i n g e n overgingen o p z i j n n e e f , H e n d r i k , g r a a f v a n Nassau en Vianden.

Hendrik, g r a a f v a n 'Nassau e n Vianden, r i d d e r i n d e Orde van h e t Gulden V l i e s , s t a d h o u d e r v a n H o l l a n d , Zeeland e n F r i e s l a n d , o p p e r bevelhebber v a n h e t l e g e r v a n k e i z e r K a r e l V, e n z . , t r a d i n h e t h u w e l i j k met. C l a u d i n e d e Châlons, p r i n s e s v a n O r a n j e . H i j s t i e r f . i n 1538 e n werd opgevolgd d o o r z i j n zoon Rene, d i e d e naam en d e wapens van z i j n moeder, d e p r i n s e s van O r a n j e e n erfgename v a n Châlons, overnam.

P r i n s H e n d r i k v a n O r a n j e , g r a a f v a n Nassau e n Vianden, w e r d t e - 205 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 205

Brasschaat d o o r d e Gelderse v e l d h e e r Maarten v a n Rossem i n een v a l g e l o k t e n k o n nog n e t n a a r Antwerpen ontkomen. I n 1544 werd h i j i n F r a n k r i j k d o o r een kanonkogel g e d o o d , o p 2 6 - j a r i g e l e e f t i j d .

Z i j n n e e f , W i l l e m van Nassau, b e t e r gekend a l s W i l l e m de Z w i j g e r, kwam dan i n h e t b e z i t v a n z i j n goederen.

Willem d e Z w i j g e r werd geboren t e D i l l e n b u r g o p . 2 4 a p r i l 1533 a l s oudste zoon v a n W i l l e m de R i j k e e n J u l i a n a van S t o l b e r g . H i j werd opgenomen i n d e Orde v a n h e t Gulden V l i e s , was s t a d h o u d e r, v a n B o u r gondië, H o l l a n d , Z e e l a n d e n U t r e c h t , p r i n s v a n O r a n j e , e n z . Op 1 0 j u l i 1584 werd h i j t e D e l f t vermoord, n a d a t h i j r e e d s t e Antwerpen, op 1 8 m a a r t 1582, a a n een moordaanslag was o n t s n a p t . " De Z w i j g e r " was v i e r maal gehuwd geweest; m e t Anna van Egmond-Buren, m e t Anna van Saksen, m e t C h a r l o t t e d e Bourbon e n met L o u i s e d e C o l i g n y. Een zoon u i t z i j n e e r s t e h u w e l i j k , F i l i p - W i l l e m , i n 1554 geboren, v o l g de hem i n 1599 o p a l s h e e r v a n Grimbergen.

F i l i p - W i l l e m , b e t e r gekend onder d e naam van g r a a f v a n Buren, huwde op 2 4 November 1606 met E l e o n o r a v a n Bourbon, e e n d o c h t e r v a n de p r i n s v a n Condé. De p r i n s v a n O r a n j e o v e r l e e d e c h t e r k i n d e r l o o s o p 20 f e b r u a r i 1618 e n werd t e D i e s t begraven.

Door d e v i j a n d e l i j k h e d e n t u s s e n Spanje e n H o l l a n d werd Grimbergen aangeslagen, m a a r d o o r d e i n f a n t e I s a b e l l a l a t e r , i n 1621, t e r u g g e schonken aan J a n , g r a a f v a n Nassau, v a n Catzenellnbogen, D i e t z , Vianden, B i l s t e i n , e n z . , k l e i n z o o n v a n Jan van Nassau de R i j k e .

Deze p r i n s , d i e z i c h w i s t t e onderscheiden i n de. s t r i j d t e g e n de Turken, d i e n d e v e r v o l g e n s i n h e t l e g e r v a n z i j n n e e f p r i n s F r e d e r i k Hendrik. H i j werd v e r l i e f d o p E r n e s t i n e , d o c h t e r v a n Lamoraal, p r i n s de L i g n e , d i e h i j l a t e r o o k huwde. Ve r m i t s z i j e c h t e r t o t h e t andere kamp behoorde, l i e p h i j o v e r n a a r d e Spanjaarden, w e r d g e n e r a a l i n h e t k e i z e r l i j k Spaans l e g e r , r i d d e r i n de Orde v a n h e t Gulden Vlies, enz.

Jan-Frans- D e s i r e v a n Nassau-Siegen, d e é n i g e zoon v a n g r a a f J a n van Nassau, v o l g d e z i j n v a d e r o p , maar n a d e Vrede v a n M u n s t e r, v e r v i e l d e h e e r l i j k h e i d Grimbergen aan d e k i n d e r e n van d e i n 1650 overleden W i l l e m I I , s t a d h o u d e r v a n H o l l a n d , é n i g e zoon van p r i n s F r e d e r i k - H e n d r i k e n v a n A m a l i a v a n Solms.

Willem I I , p r i n s v a n O r a n j e , g r a a f v a n Nassau, Vi a n d e n , e n z . , was i n 1641 getrouwd met d e t o e n 1 0 - j a r i g è Mary S t u a r t ( h i j z e l f was nog geen v i j f t i e n j a a r oud ! ) , d o c h t e r v a n de k o n i n g v a n Engeland K a r e l I . W i l l e m I I o v e r l e e d i n Den Haag o p 6 november 1650, amper 2 4 j a a r o u d , a a n d e pokken e n e r werd u i t z i j n h u w e l i j k met 206 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 206

Mary S t u a r t o p 1 4 november 1650, a c h t dagen n a z i j n dood, e e n zoon geboren, W i l l e m I I I H e n d r i k , p r i n s van O r a n j e , d i e k o n i n g v a n Engeland zou worden van 1688 t o t 1702.

Willem I I I , p r i n s v a n O r a n j e , k o n i n g van Engeland e n I e r l a n d , g r a a f van Vianden, Nassau, B u r e n , e n z . was nog maar p a s o v e r l e d e n o f e r ontstond h e r r i e t u s s e n de v e r s c h i l l e n d e erfgenamen o v e r z i j n r i j k e e r f e n i s . De k l e i n z o o n van z i j n t a n t e A l b e r t i n e , W i l l e m - H y a c i n t h , p r i n s van Nassau, g r a a f v a n Catzenellnbogen, Vi a n d e n , D i e t z , b a r o n van B i l s t e i n e n Renaix, h e e r v a n Useldange, e n z . , bekwam Grimbergen.

Op 2 3 augustus 1706 deed A m a l i a , p r i n s e s v a n Nassau e n A n h a l t , h e r t o g i n van Saksen, g r a v i n van A s c a n i ĂŤ , e n z . , h e t v e r h e f v a n Grimbergen i n naam van h a a r m i n d e r j a r i g e zoon J a n - W i l l e m - F r i s o v a n Nassau, stadhouder v a n F r i e s l a n d , Groningen, e n z .

I n 1730 was h e t d i e n s zoon , W i l l e m - K a r e l - H e n d r i k - F r i s o , u i t z i j n h u w e l i j k met M a r i e - L o u i s e , l a n d s g r a v i n van Hessen, e n z . , d i e G r i m bergen bekwam. Deze p r i n s was gehuwd met Anna van Hannover en u i t hun h u w e l i j k s p r o o t W i l l e m V (1748-1806), e r f e l i j k stadhouder, a d m i r a a l d e r Verenigde P r o v i n c i e s , g r a a f v a n Buren, e n z . , d i e o p 8 maart 1766 huwde met W i l h e l m i n a van P r u i s e n . W i l l e m V bekwam i n 1752 h e t Land v a n Grimbergen, maar s t o n d h e t i n 1757 a f t e n v o o r dele van barones Maximilienne-ThÊrèse d'Ongnyes, g r a v i n van Coupigny, p r i n s e s van Berghe, e n z . , t e l g u i t d e j o n g s t e t a k d e r B e r t h o u t s van Grimbergen.

Het g l o r i e r i j k e h u i s O r a n j e -Nassau-Vianden s t i e r f i n m a n n e l i j k e l i j n u i t i n 1890 b i j de dood v a n k o n i n g W i l l e m I I I , g r o o t h e r t o g van Luxemburg, e n z . Va n t o e n a f werd A d o l f v a n Nassau g r o o t h e r t o g van Luxemburg; o p hem v o l g d e z i j n zoon W i l l e m , g r o o t v a d e r van d e t h a n s regerende g r o o t h e r t o g Jan v a n Luxemburg.

Vermelden w i j n o g d a t d e regerende k o n i n g i n van Nederland, o n d e r de t a l r i j k e t i t e l s d i e z i j b e z i t , n o g s t e e d s d i e v a n " p r i n s e s van Grimbergen " v o e r t .

To t z o v e r dan d e o u d s t e t a k d e r h e r e n van Grimbergen. De j o n g e r e tak was e c h t e r n i e t minder d o o r l u c h t i g , maar d e b e z i t t i n g e n van de twee branches i n h e t l a n d v a n Grimbergen waren w e l m o e i l i j k u i t mekaar t e houden. I n d e v i j f t i e n d e eeuw b . v . waren e r n i e t minder dan 482 l e e n r o e r i g h e d e n o n d e r h o r i g aan h e t f e o d a a l h o f v a n G r i m bergen; n l . 1 2 5 l e n e n d i e t e g e l i j k aan d e heren v a n de b e i d e t a k ken toebehoorden; 1 7 5 l e n e n met d e Nassau's a l s l e e n h e r e n e n 182 lenen met d e v a n B e r g h e ' s , h e r e n van d e tweede branche v a n G r i m bergen a l s l e e n h e r e n . Vo o r d e c i j n s r e k e n i n g e n moesten de schepenen - 207 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 207

van Grimbergen z i c h n a a r U k k e l begeven.

DE JONGSTE TAK Arnoul o f A r n o l d v a n Grimbergen, d i e d e j o n g s t e t a k aanvoerde d e r heren v a n Grimbergen, e n b r o e d e r v a n Gerard I I I , s t i e r f i n 1211.

U i t z i j n h u w e l i j k met Sophie, d o c h t e r v a n d e h e e r v a n A l t e n a , h a d h i j maar één zoon, eveneens A r n o l d genoemd, d i e deelnam aan d e slag v a n Bouvines, maar zonder nakomelingen o v e r l e e d . Z i j n a l a t e n schap v e r v i e l aan z i j n z u s t e r Sophie, d i e gehuwd was met Wa l t e r, heer v a n Aa e n P o l l a e r ( + 1236 ) e n i n een tweede h u w e l i j k v e r b o n den werd met S i g e r I I , k a s t e l e i n van Gent. U i t h e t e e r s t e h u w e l i j k werd één zoon geboren, L e o n , e n i n h e t tweede h u w e l i j k zagen twee kinderen h e t l e v e n s l i c h t ; r i d d e r S i g e r I I I -van Gent e n E l i s a b e t h .

Leon v a n d e r A a huwde tweemaal; e e r s t met een z e k e r e C a t h e r i n a , daarna met Ymaine, weduwe v a n F i l i p , h e e r v a n B o u l e r s . H i j t e k e n de i n 1258 e e n v e r k l a r i n g v o o r d e h e r t o g v a n Brabant w a a r i n h i j bevestigde d a t h i j d e gronden v a n Grimbergen van hem i n l e e n h i e l d maar v e r p l i c h t t e z i c h deze n a z i j n dood o v e r t e dragen aan z i j n oudste d o c h t e r A l i s o f A e l i s . Deze had e c h t e r geen n a k o m e l i n gen waarna Leon, z o o n v a n Leon e n z i j n tweede vrouw Ymaine, h e t land v a n P o l l a e r e r f d e e n Gerard, z i j n j o n g e r e b r o e r, h e e r v a n Grimbergen werd.

Gerard v a n d e r A a l i e t z i c h b i j z o n d e r opmerken i n t a l v a n v e l d slagen, o . a . i n d e s t r i j d d i e d e b i s s c h o p v a n Cambrai voerde t e g e n de r e b e l l e n , i n d e s l a g v a n Woeringen, w a a r h i j , ' v o o r betoonde moed, t o t r i d d e r werd g e s l a g e n , e n z . Z i j n echtgenote, C a t h e r i n a , vrouwe van Gruythuyse, s c h o n k hem twee zonen; J a n e n Gerard I I , d i e d e b e z i t t i n g e n v e r d e e l d e n . G e r a r d I I huwde met E l i s a b e t h van L e e f daal, maar d i t h u w e l i j k b l e e f k i n d e r l o o s z o d a t z i j n b e z i t t i n g e n naar z i j n b r o e r J a n o v e r g i n g e n e n h e t Grimbergse l e e n weer t o t één geheel kwam.

Jan v a n d e r A a huwde met Margaretha van Dudzele e n u i t d i t h u w e l i j k werd J a n I I v a n d e r A a geboren, s e n e s c h a l k ( d . i . d e hoogste r e c h t e r l i j k e gezagsdrager v a n h e t hertogdom) v a n B r a b a n t , r a a d g e v e r van h e r t o g Wenceslas, e n z . H i j was mede-ondertekenaar v a n d e k e u r e van Kortenberg i n 1372, v a n d e k e u r e v a n d e s t a d Leuven i n 1378, vocht s c h i t t e r e n d i n d e s l a g v a n B a s s w e i l e r, e n z . H i j huwde e e r s t met Isabeau d e L o s , vrouwe v a n Agimont, e n u i t d i t h u w e l i j k werd één d o c h t e r, Jeanne v a n d e r A a geboren. I n 1389 hertrouwde h i j met Agnes d ' E s p i e r r e s , p r i n s e s v a n Steenhuyze ( + 1438 ) , d i e d e m o e - 208 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 208

der werd v a n Jan (stamvader d e r h e r e n van Gruythuyze) e n v a n v e r schillende dochters.

Jeanne v a n d e r A a , é n i g k i n d u i t h e t e e r s t e h u w e l i j k , d r o e g d e h e e r l i j k h e d e n v a n Grimbergen en Walhain b i j h a a r h u w e l i j k o v e r aan H e n d r i k van Bautersem, h e e r van M e l i n , e n z .

Hendrik van Bautersem, o o k H e n d r i k van Berghe ( H e n r i d e Bergues) genoemd omdat h i j h e e r was v a n Bergen o p Zoom, s p e e l d e gedurende v e r s c h i l l e n d e j a r e n een vooraanstaande r o l i n h e t Brabantse p o l i t i e ke l e v e n . Z i j n é n i g e d o c h t e r, Jeanne, huwde i n 1418 met J a n , h e e r van Glymes ( + 1427 ) , r a a d g e v e r v a n Jan I V, h e r t o g v a n B r a b a n t , enz. U i t d i t h u w e l i j k werd geboren: J a n v a n Glymes, d i e d e naam de Berghe aannam en Bergen op Zoom, Glymes, e n z . e r f d e ; H e n d r i k van Glymes, d i e M e l i n , Ve l p , B r e c h t e n z . bekwam; A n t o o n van Glymes, die i n h e t k l o o s t e r t r a d ; F i l i p v a n Glymes, d i e Grimbergen e r f d e ; Gertrude v a n Glymes, d i e i n h e t k l o o s t e r d e r R i j k e K l a r e n t e B r u s s e l t r a d ; J a c q u e l i n e van Glymes, d i e huwde met H e n d r i k van Witthem, heer v a n B r u s s e l ; e n E l i s a b e t h van Glymes, d i e i n d é e c h t v e r b o n den werd met A d r i a a n , h e e r v a n Cruyninghem.

F i l i p d e Glymes, r a a d g e v e r e n kamerheer v a n d e h e r t o g , w e r d i n de Slag van Overmeire t o t r i d d e r geslagen. D e o u d s t e zoon u i t z i j n h u w e l i j k met Jeanne v a n Hamal, d o c h t e r v a n A r n o l d v a n Hamal, g e zegd v a n E l d e r e n , F i l i p , v o l g d e hem op a l s h e e r v a n Grimbergen op 8 o k t o b e r 1464. F i l i p d e Glymes sneuvelde e c h t e r i n d e s l a g v a n Nancy, waarna z i j n b r o e r, Jacques d e Glymes, hem op 1 8 j u l i 1476 opvolgde.

Jacques d e Glymes, i n h e t h u w e l i j k v e r e n i g d met E l i s a b e t h o f I s a b e l l a de Bosschuysen, h a d d r i e k i n d e r e n ; George, Roland e n Jeanne, echtgenote v a n A d r i a e n d e Rymerswaele, h e e r v a n Lodyck, e n z . Roland de Glymes bekwam Grimbergen op 1 6 september 1486, h a d e c h t e r geen kinderen b i j Gomerine Prant,waarna z i j n b r o e r George d e Glymes d e b e z i t t i n g e n overnam op 2 5 september 1509.

George d e Glymes l i e t d e h e e r l i j k h e i d Grimbergen o v e r aan z i j n n e e f Jan d e Berghe o p 3 0 j u l i 1512. D i e n s tweede zoon, A n t o o n de Berghe, gehuwd met J a c q ù e l i n e d e C r o y, bekwam Grimbergen met d e t o e l a t i n g van d e o u d s t e zoon, F i l i p d e Berghe.

Antoon d e Berghe, m a r k i e s van Bergen op Zoom, g r a a f v a n Walhain,. enz., s t o n d Grimbergen t e r u g a f aan George d e Glymes ( 3 a p r i l 1541 ) . U i t h e t h u w e l i j k van George met P h i l i p p o t é d e T ' S e r c l a e s sproten 5 k i n d e r e n : P i e r r e , d i e zonder nakomelingen o v e r l e e d ; F e r nand o f F e r r y, d i e op 2 7 a p r i l 1542 Grimbergen bekwam; Jeroom, a b t - 209 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 209

van Sint-Winoksbergen; J a n , k a n u n n i k v a n L u i k ; e n Margaretha, g e huwd met L o d e w i j k S t r a d i o e n n a d i e n s dood i n een tweede h u w e l i j k verenigd met J a n P s a l m i e r.

Ferry d e Glymes s t e l d e a l l e s i n h e t w e r k om h e t tweede d e e l v a n het Land v a n Grimbergen, d a t aan de o u d s t e t a k d e r B e r t h o u t s t o e behoorde, i n h e t b e z i t t e k r i j g e n t o e n de goederen d e r Nassau's door F i l i p s I I , k o n i n g v a n Spanje, o n d e r sekwester werden g e p l a a t s t .

Door d e dood v a n F e r r y d e Glymes i n 1571 kwam d i t p l a n t e v e r v a l l e n , dat i n 1576 w e l helemaal mocht v e r g e t e n worden t o e n d e Nassau's terug i n onze s t r e k e n kwamen, m a c h t i g e r dan o o i t .

Ferry d e Glymes had i n z i j n t e s t a m e n t l a t e n v a s t l e g g e n d a t z i j n echtgenote, Anna S t e r c k , vrouwe v a n Stabroeck, h e t k a s t e e l v a n Grimbergen z o u b l i j v e n behouden t o t aan h a a r dood. Z e had G r i m b e r gen bekomen o p 2 o k t o b e r 1571 e n b l e e f d e h e e r l i j k h e i d beheren t o t aan h a a r o v e r l i j d e n o p 5 m a a r t 1605.

De k i n d e r e n v a n F e r r y d e Glymes e n Anna S t e r c k v e r z a a k t e n aan d e naam de Glymes e n noemden z i c h weer d e Berghe, d a a r d e oudere t a k van d e f a m i l i e u i t g e s t o r v e n was. De o u d s t e zoon, Jacques d e Glymes, gezegd d e Berghe, was één d e r s c h i t t e r e n d s t e r i d d e r s i n d e t i j d van d e a a r t s h e r t o g e n A l b r e c h t e n I s a b e l l a . I n samenwerking met z i j n broer W i l l e m , a a r t s b i s s c h o p v a n Cambrai, s t i c h t t e h i j i n 1608 een studiebeurs v o o r o n d e r r i c h t i n d e f i l o s o f i e , d e t e o l o g i e e n d e rechten, b e u r s d i e l a t e r geannexeerd werd aan h e t k o l l e g e Vandale t e Leuven.

Jacques d e Berghe, d i e geen afstammelingen o f b r o e r s had, l i e t d e h e e r l i j k h e i d Grimbergen o v e r, o p 2 9 december 1627, a a n z i j n n e e f Godfried, d e é n i g e zoon v a n Gerard, h e e r v a n Stabrouck en Anna van Hamal. G o d f r i e d d e Berghe was k a p i t e i n van een kompagnie Waalse i n f a n t e r i s t e n , l a t e r nog v a n een kompagnie k u r a s s i e r s , e n z . K o n i n g F i l i p s I V v a n Spanje v e r h i e f t e z i j n e r g u n s t e h e t l a n d v a n Walhain t o t g r a a f s c h a p . Vo o r a l e e r d e v e r h e f f i n g e e n f e i t was o n t v i n g G o d f r i e d d e b a r o n i e v a n Grimbergen, waaraan de t i t e l v a n g r a a f v e r bonden was, o p 1 5 f e b r u a r i 1626. Op 2 3 a p r i l v a n h e t z e l f d e j a a r werd h i j n o g b a r o n v a n Arquennes, h e e r l i j k h e i d d i e hem d o o r z i j n echtgenote, H o n o r i n e v a n Hoorn, was aangebracht.

Godfried d e Berghe e n Honorine v a n Hoorn hadden 21 k i n d e r e n , w a a r onder: E d g é n i e - I g n a c e , d i e p r o v o o s t werd v a n K l e e f ; George- L o u i s , die b i s s c h o p werd v a n L u i k e n o p 8 4 - j a r i g e l e e f t i j d zou o v e r l i j d e n ; Marie-Joséphine, d i e a b d i s v a n N i j v e l werd e n o v e r l e e d o p 7 7 - j a r i g e l e e f t i j d ; A l f o n s , d i e i n 1667 benoemd werd t o t b i s s c h o p v a n D o o r - 210 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 210

n i k , maar d o o r d e t r o e b e l e n d i e d a a r h e e r s t e n met d e Fransen v o o r deze e e r e n z e t e l bedankte e n a a r t s b i s s c h o p v a n Mechelen werd; e n Eugène, d i e Grimbergen e r f d e v a n z i j n o u d e r s .

Eugène de Berghe ( + 1 6 7 0 ) huwde met F l o r e n c e Margaretha v a n R e nesse, vrouwe v a n F e l u y e n Ecaussines, e n u i t d i t h u w e l i j k werd F i l i p - F r a n ç o i s d e Berghe geboren, d i e z i j n vader a l s g r a a f v a n Grimbergen opvolgde.

F i l i p - F r a n ç o i s d e Berghe, g r a a f v a n Grimbergen, b a r o n van Arquennes, baron van Gaasbeek, t r a d i n h e t h u w e l i j k met J a c q u e l i n e d e Renesse, erfgename v a n Gaasbeek. T w i n t i g j a a r onafgebroken k r i j g s d i e n s t a l s k a v a l e r i e k a p i t e i n , a l s regimentskommandant v a n een Waals i n f a n t e r i e regiment, a l s g e n e r a a l d e r l e g e r s , e n z . b r a c h t e n F i l i p - F r a n ç o i s de t i t e l o p v a n p r i n s d e Berghe, t i t e l d i e h i j a a n z i j n l a n d v a n Grimbergen mocht hechten. I n 1690 was h i j b a l j u w van Henegouwen, goeverneur v a n Mons, s t a d d i e h i j i n 1691 p e r s o o n l i j k verdedigde tegen d e a a n v a l l e n v a n L o d e w i j k X I V, k o n i n g v a n F r a n k r i j k . De p r i n s van Grimbergen werd n a d i e n nog goeverneur v a n B r u s s e l t o t aan z i j n dood o p 1 2 september 1704. Op 1 9 mei 1694 was h i j , samen met d e markies v a n We s t e r l o e n de p r i n s v a n Chimay, d o o r k o n i n g K a r e l I I onderscheiden met d e k e t e n van de Orde v a n h e t Gulden V l i e s .

U i t h e t h u w e l i j k van F i l i p - F r a n ç o i s d e Berghe, e e r s t e p r i n s v a n Grimbergen, e n J a c q u e l i n e d e Renesse, vrouwe v a n Gaasbeek, s p r o t e n v i j f k i n d e r e n , waaronder: A l f o n s -Dominique, e e r s t i n f a n t e r i e k o l o n e l , dan aanvoerder d e r Spaanse l e g e r s , o v e r l e d e n t e B r u s s e l o p 4 a p r i l 1720; M a r i e - H o n o r i n e ( + P a r i j s 1744 ) , v r o u w van L o u i s -Joseph, graaf d ' A l b e r t d e Luynes, e e n t e l g u i t één d e r a a n z i e n l i j k s t e Franse g e s l a c h t e n ; C h a r l o t t e ( + 1723 ) , v r o u w van Ferdinand-Joseph d'Ongnyes, g r a a f v a n Coupigny, b a r o n van B l a a s v e l t , i n f a n t e r i e k o l o nel d e r Spaanse l e g e r s , e n z . ; M a r i e - H o n o r i n e ( + Compiègne 17 m a a r t 1715 ) , kanunnikes van Mons, m a î t r e s s e v a n M a x i m i l i a a n -Emmanuel, k e u r v o r s t v a n B e i e r e n , d i e h a a r l a t e r i n h e t h u w e l i j k deed t r e d e n met z i j n e r e - s c h i l d k n a a p Joseph d ' A l b e r t d e Wertingen - H a c h e n r e i den.

De tweede p r i n s v a n Grimbergen, Alphonse-Dominique d e Berghe, k r e e g op 30 september 1704 v a n z i j n ouders d e b e s c h i k k i n g o v e r h e t g e h e l e f o r t u i n , a l d e goederen, l a n d e n , h e e r l i j k h e d e n e n andere i n k o m sten m i t s h i j , a a n z i j n o u d s t e z u s t e r j a a r l i j k s 2 . 0 0 0 Doornikse ponden b e t a a l d e e n aan i e d e r v a n z i j n d r i e andere z u s t e r s i e d e r j a a r 4 . 0 0 0 g u l d e n . H i j t r a d i n h e t h u w e l i j k met Anne- H e n r i e t t e d e Rohan-Chabot, d e d o c h t e r v a n d e h e r t o g v a n Rohan. P r i n s A l f o r i s - 2 11 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 211

Dominique was een b e e t j e s i m p e l v a n g e e s t maar had h e t g e l u k een z u s t e r a l s kanunnikes v a n Mons t e hebben d i e buitengewoon mooi e n welgeschapen was e n waarop d e k e u r v o r s t v a n B e i e r e n v e r l i e f d werd.

Deze v e r l i e t e r z e l f s z i j n w e t t i g e e c h t g e n o t e , mevrouw d ' A r c o de moeder v a n d e g r a a f v a n B e i e r e n - v o o r, e n zou b i j z i j n m a î t r e s se b l i j v e n t o t aan z i j n dood. H i j bekwam d a t d e b r o e r v a n z i j n g e l i e f d e , d e p r i n s v a n Grimbergen, g r a n d e v a n Spanje werd, r i d d e r i n d e Orde v a n h e t Gulden V l i e s , i n f a n t e r i e k o l o n e l , e n z .

De p r i n s v a n Berghe beheerde z i j n b e z i t t i n g e n e n zaken e c h t e r z ó s l e c h t d a t e r i n 1727 b e s l a g werd g e l e g d o p d e h e e r l i j k h e i d v a n Grimbergen e n d e andere gronden, d o o r een a a n t a l s c h u l d e i s e r s . De b e z i t t i n g e n werden e c h t e r t e r u g g e k o c h t d o o r g r a a f d ' A l b e r t d e Luynes, e c h t g e n o o t v a n Marie-Honorine d e Berghe, d i e b i j z i j n r e e d s bestaande t i t e l s o p 1 8 m e i 1729 d i e v a n p r i n s d e Berghe o f G r i m bergen kon voegen.

Deze nieuwe p r i n s v a n Grimbergen e n p a i r v a n Cambrai, w e r d d o o r de k e u r v o r s t v a n B e i e r e n t o t edelman aan z i j n h o f benoemd, n a d i e n t o t m i n i s t e r e n geheim raadgever e n k r e e g h i j d e h e e r l i j k h e i d W e r t i n g e n t o e b e d e e l d . H i j werd o p v e r s c h i l l e n d e p o l i t i e k e m i s s i e s g e stuurd i n Spanje e n F r a n k r i j k e n o n t v i n g n a d i e n d e t i t e l v a n k o l o n e l v a n een r e g i m e n t J a g e r s t e v o e t . N a d e dood v a n k e i z e r K a r e l VI werd d e k e u r v o r s t v a n B e i e r e n , M a x i m i l i a a n -Emmanuel, d e nieuwe k e i z e r o n d e r d e naam K a r e l V I I . H i j benoemde d e p r i n s v a n G r i m b e r gen t o t i n t i e m k e i z e r l i j k r a a d g e v e r, p r i n s v a n S a i n t -Empire o p 1 september 1743, buitengewoon ambassadeur b i j d e k o n i n g v a n F r a n k r i j k , v e l d m a a r s c h a l k i n 1743, e n z . K a r e l V I I s t i e r f i n 1745, w e r d opgevolgd d o o r z i j n zoon M a x i m i l i a a n - J o z e f , e n vanaf d a t o g e n b l i k was d e p r i n s v a n Grimbergen i n ongenade g e v a l l e n . H i j moest t a l r i j k e b e z i t t i n g e n , w . o . d e h e e r l i j k h e i d Wertingen e n andere g r o n den i n Schwaben, w e e r a f s t a a n , moest aan de s c h a t k i s t 3 . 0 0 0 . 0 0 0 pond b e t a l e n , e n z . D e p r i n s v a n Grimbergen s t i e r f o p 8 november 1758, 8 6 j a a r o u d . H i j h a d b i j z i j n v r o u w, M a r i e - H o n o r i n e d e B e r ghe, s l e c h t s één d o c h t e r, T h é r è s e , d i e e c h t e r n a één j a a r h u w e l i j k met M a r i e - C h a r l e s - L o u i s d ' A l b e r t , h e r t o g v a n Luynes e n van C h e vreux, i n h e t kraambed was o v e r l e d e n t e Surene, n a b i j P a r i j s .

Na d e dood v a n Marie-Honorine d e Berghe bekwam h a a r n i c h t , M a x i m i lienne-Thérèse d'Ongnyes ( o f d ' O i g n i e s ) , g r a v i n v a n Coupigny, barones v a n B l a e s v e l t , vrouwe v a n Pamele, e n z . , d e h e e r l i j k h e i d van Grimbergen o p 2 4 november 1744.

Op 2 2 december 1752 s t o n d g r a a f d ' A l b e r t d e Luynes z i j n r e c h t e n - 212 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 212

op h e t Land v a n Grimbergen a f aan Ferdinand-Gaston-Joseph-Alexander de C r o y, g r a a f v a n R œ u l x , b a r o n v a n Beauraing, p r i n s van S a i n t - E m p i r e , r i d d e r i n de Orde v a n h e t Gulden V l e s , g r a n d e v a n Spanje v a n Eerste K l a s s e , e n z . H i j was een k l e i n z o o n van Ferdinand-Gaston-Lamoraal, h e r t o g de Croy e n Anne- A n t o i n e t t e d e Berghe, d o c h t e r v a n graaf Eugene d e Berghe. H e r t o g Ferdinand-Gaston d e Croy huwde i n 1753 met d e erfgename v a n Coupigny, maar h i j s t i e r f i n 1767 e n z i j n vrouw i n 1774, z o n d e r nakomelingen. De h e e r l i j k h e i d v a n Grimbergen kwam dan aan O t t o - H e n r i d ' Ongnyes, g r a a f v a n Mastaing e n v a n M e r s i c o u r t , b u r g g r a a f v a n C a s t i a u , e n z . , z o o n van Antoon- H e n d r i k d'Ongnyes e n Maria-Paulina-Josephina de Jauche, g r a v i n van M a s t a i n g , b a r o n e s v a n Hérimez, e n z . O t t o - H e n r i werd i n 1772 b a r o n van Arquennes e n i n 1777 p r i n s v a n Grimbergen. De p r i n s was e e r s t k o l o nel i n d i e n s t v a n de S t a t e n - G e n e r a a l d e r Verenigde P r o v i n c i e s , l a t e r raadgever e n kamerheer v a n de k e i z e r , g e n e r a a l - m a j o o r, l i d van d e Raad d e r Nederlanden, r i d d e r i n d e Orde v a n h e t Gulden V l i e s , l u i t e n a n t v a n h e t Feodale H o f v a n B r a b a n t , b a l j u w van Waals - B r a bant, e n z . B i j z i j n echtgenote, M a r i a - p h i l i p p i n e d e Merode-Montf o r t , d o c h t e r v a n Joachim- M a x i m i l i a a n , m a r k i e s v a n Deynze e n van Thérèse-Jeanne- P h i l i p p i n e d e Merode d e H o u f f a l i z e , h a d h i j s l e c h t s één d o c h t e r, M a r i a - J o s e f a d-Ongnye's. I n 1775 hertrouwde O t t o - H e n r i d'Ongnyes met d e barones van M a l t z e n en h i j o v e r l e e d i n j u n i 1791, de h e e r l i j k h e i d v a n Grimbergen aan z i j n d o c h t e r u i t z i j n e e r s t e huwelijk l a t e n d .

Maria-Jozefa, g r a v i n d'Ongnyes, g r a v i n v a n Mastaing, e n z . ( 1 7 6 0 1842) huwde i n 1778 met W i l l e m - K a r e l - G h i s l a i n , g r a a f v a n Merode en van S a i n t -Empire, P r i n s v a n Rubempré, p r i n s v a n Everberg, m a r k i e s v a n We s t e r l o , g r a n d e v a n Spanje van E e r s t e K l a s s e , e n z . ( 1 7 6 2 1830), e n i n .1793 deed M a r i a - J o z e f a h a a r i n t r e d e a l s p r i n s e s v a n Grimbergen. D a t werd i n d e h e e r l i j k h e i d v a n Grimbergen met g r o t e l u i s t e r g e v i e r d maar h e t zou w e l d e l a a t s t e f e o d a l e p l e c h t i g h e i d z i j n d i e i n onze p r o v i n c i e s p l a a t s v o n d .

Enkele maanden l a t e r w o r d t B e l g i e d o o r F r a n k r i j k geannexeerd e n moet d e f a m i l i e d e Merode n a a r D u i t s l a n d v l u c h t e n . Merkwaardig g e noeg w o r d t h e t domein v a n Grimbergen n i e t onder sekwester g e p l a a t s t door d e Fransen e n kunnen de Merodes t i j d e n s hun b a l l i n g s c h a p o v e r de inkomsten v a n deze domeinen b l i j v e n beschikken.

Het e c h t p a a r d e Merode d'Ongnyes h a d v i e r zonen d i e een opmerkel i j k e r o l zouden s p e l e n i n de g e s c h i e d e n i s v a n ons l a n d : H e n r i (1782-1847), s e n a t o r, e n z . , d i e i n 1805 huwde met L o u i s e de Thesan - 213 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 213

(1787-1862) d o c h t e r v a n d e b u r g g r a a f v a n Thesan e n eredame v a n k o n i n g i n L o u i s e ; F e l i x , gezegd m a r k i e s v a n Tr é l o n (1 7 9 1 -1 8 5 7 ), s t a a t s m i n i s t e r, l i d v a n de Kamer v a n Volksvertegenwoordigers, e n z . , d i e huwde met R o s a l i e d e Grammont ( ° 1 8 2 3 ) ; F r e d e r i k , d i e d o d e l i j k werd gekwetst o p 2 4 o k t o b e r 1830 i n d e s t r i j d t e g e n de H o l l a n d e r s e n Werner ( 1 7 9 7 - 1 8 4 0 ) , l i d v a n d e Kamer, e n z . , i n 1818 gehuwd met Louise, g r a v i n van Spangen, e n z . ( 1 7 9 7 - 1 8 4 5 ) .

De zoon van H e n r i , C h a r l e s v a n Merode, w e r d d e volgende b e z i t t e r van h e t k a s t e e l v a n Grimbergen. C h a r l e s -Guillaume, g r a a f v a n Merode, markies v a n We s t e r l o , p r i n s v a n Rubempré, p r i n s v a n Grimbergen, enz.,(1824-1892), huwde i n 1849 met M a r i a - N i c o l e t t a , p r i n s e s van Arenberg ( 1 8 3 0 - 1 9 0 5 ) . U i t d i t h u w e l i j k s p r o t e n d r i e k i n d e r e n : g r a v i n A l i x ( ° 1 8 5 0 ) ; g r a v i n Jeanne ( ° 1 8 5 3 ) e n g r a a f H e n r i ( 1 8 5 6 1908), d i e i n 1883 huwde met N a t h a l i e , p r i n s e s de Croy ( ° 1 8 6 3 ) u i t welks h u w e l i j k geboren werden: g r a v i n M a r i a i n 1884, g r a v i n Henn i e t t e i n 1885 e n g r a a f K a r e l i n 1887, d i e i n 1919 huwde met M a r g u e r i t e - M a r i e d e Laguiche ( ° 1 8 9 5 ) , d e h u i d i g e b e z i t s t e r v a n h e t k a s t e e l v a n We s t e r l o .

Na d e dood v a n K a r e l - W i l l e m van Merode i n 1892 werd Grimbergen t o e gewezen aan g r a v i n Jeanne v a n Merode (1853-1944), d i e i n 1905 begon aan d e h e r s t e l l i n g e n r e s t a u r a t i e v a n h e t s l o t onder d e k u n d i g e l e i d i n g v a n a r c h i t e k t Langerock u i t Leuven. G r a v i n Jeanne, d i e o n gehuwd b l e e f , h e e f t h e t k a s t e e l v a n Grimbergen p r a k t i s c h n i e t b e woond, t e m e e r d a a r z i j i n We s t e r l o een nieuw k a s t e e l had l a t e n bouwen i n 1909, t h a n s i n g e r i c h t a l s gemeentehuis v a n We s t e r l o . Z i j v e r s c h a f t e i n h e t k a s t e e l v a n Grimbergen onderdak aan de Eerwaarde Zusters N o r b e r t i n e s s e n v a n d e a b d i j Sainte-Anne d e B o n l i e u u i t Montélimar, d i e i n g e v o l g e d e b e p a l i n g e n v a n d e Wet Combes- L a t o u r i n 1905 u i t F r a n k r i j k werden v e r d r e v e n . Deze z u s t e r s v e r b l e v e n i n het k a s t e e l t o t 1933. Va n a f d a t o g e n b l i k , t o t i n 1940, w e r d h e t k a s t e e l a l l e e n bewoond d o o r d e huisbewaarder. N a een i n b r a a k l i e t de f a m i l i e v a n Merode a l l e kostbaarheden e n f a m i l i e p o r t r e t t e n u i t het k a s t e e l v a n Grimbergen overbrengen n a a r h e t k a s t e e l v a n Westerl o . Ti j d e n s de o o r l o g i n s t a l l e e r d e n de Duitse troepen z i c h binnen de oude muren van Grimbergen. I n h e t k a s t e e l werden a l l e r h a n d e z a ken maar v o o r a l d e a r c h i e v e n v a n h e t n a b i j g e l e g e n v l i e g v e l d v a n Grimbergen-Wezenhaag o p g e s t a p e l d . Wanneer d a n , i n september 1944, de t e r u g t o c h t geblazen werd, b e s l o t e n d e D u i t s e r s a l l e s w a t z e moesten a c h t e r l a t e n i n b r a n d t e s t e k e n . Op d i e mooie septemberzondag werd h e t oude k a s t e e l v a n Grimbergen d e p r o o i d e r vlammen, - 214 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 214

Niemand d u r f d e d e vlammenzee naderen, omdat men d a c h t d a t e r m u n i t i e i n d e k e l d e r s was opgeslagen, z o d a t h e t ganse gebouw d o o r h e t v u u r v o l l e d i g werd v e r n i e l d .

Na d e dood v a n g r a v i n Jeanne d e Merode v e r v i e l h e t k a s t e e l , o f d e r u i n e v a n Grimbergen aan H e n r i e t t e , g r a v i n de Merode, d o c h t e r v a n Henri d e Merode e n N a t h a l i e d e C r o y. G r a v i n H e n r i e t t e d e Merode (°1885) huwde i n 1920 met W i l l e m , g r a a f d e Hemricourt d e Grunne (°1888) e n hun tweede d o c h t e r, g r a v i n Jeanne-Marie d e H e m r i c o u r t de Grunne ( ° 1 9 2 9 ) schonk h e t k a s t e e l e n h e t omliggende p a r k aan de gemeente Grimbergen d i e h e t nog s t e e d s b e z i t .

HET KASTEEL Het i s helemaal n i e t z e k e r d a t d e a l o u d e b u r c h t v a n d e r o e m r i j k e Berthouts, d i e i n 1159 i n de vlammen o p g i n g , o p d e z e l f d e p l a a t s stond a l s d e h u i d i g e r u ï n e . E r komt i n h e t gehucht " B o r c h t " o p het grondgebied v a n Grimbergen een mote v o o r, genaamd " d e b o r g " .

O o r s p r o n k e l i j k d a c h t men h i e r t e doen t e hebben met een Romeinse tumulus o f b e g r a a f p l a a t s , maar opgravingen i n 1 8 9 0 - ' 9 2 b r a c h t e n geen Romeinse voorwerpen aan h e t l i c h t . We l werden e r een massa andere voorwerpen gevonden: voorwerpen i n been, a l s priemen e n a n dere w e r k t u i g e n , o o k bewerkte beenderen van ossen d i e gediend h a d den v o o r schaatsen ( i n de oude t i j d e n , e n n u nog i n sommige n o o r d e l i j k e s t r e k e n , werden beenderen g e b r u i k t v o o r h e t v e r v a a r d i g e n van schaatsen ) ; voorwerpen i n b r o n s e n i j z e r , a l s gespen, messen, p i j l p u n t e n , e n z . ; voorwerpen i n s t e e n , a l s s l i j p s t e n e n met g l e u v e n om z e o p t e hangen o f mee t e dragen op r e i s ; e n t a l r i j k e p o t t e n en scherven u i t aardewerk, v e r s i e r d met F r a n k i s c h e t e k e n i n g e n .

Deze scherven werden onderzocht e n dateren v a n d e 8 s t e t o t d e 12de eeuw. S t o n d nu d e b u r c h t v a n de B e r t h o u t s o p deze " Borghtbergh " o f o p een andere p l a a t s i n Grimbergen - d a t k a n men n i e t met z e k e r heid zeggen.

De afstammelingen van d e o u d s t e t a k d e r B e r t h o u t s , d e Vianden e n de Nassau's, b e t r o k k e n een gebouw van d e a b d i j v a n Grimbergen b i j hun zeldzaam v e r b l i j f i n de h e e r l i j k h e i d . N u i s h e t m o g e l i j k d a t deze Nassau's o o k een k a s t e e l hebben bezeten i n Grimbergen, n a m e l i j k de b u r c h t d i e i n 1488 werd v e r w o e s t . E n g e l b e r t I v a n Nassau, h e e r van Grimbergen, g r a a f v a n Vianden, e n z . , v i e l met z i j n t r o e p e n r e gelmatig d e a b d i j e n e n k l o o s t e r s b i n n e n waar h e t v e e e n d e eetwaren werden g e r o o f d . E r kwamen v e r s c h i l l e n d e zware p r o t e s t e n t e g e n hem - 215 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 215

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 216

Een i n s k r i p t i e i n deze k a p e l v e r m e l d t :

DEIPARAE iY1I RACULOSA ALTENETENSI I EXSTRUXIT

`r,1ARIAPRINC. GRIMi3. 1734 Het mooie b e d e h u i s j e werd i n 1934 d o o r g r a v i n Jeanne d e Merode o p geknapt e n g e d e e l t e l i j k vernieuwd.

I n h e t u i t g e s t r e k t e p a r k , h e t P r i n s e n p a r k genaamd, k a n -men h e e r l i j k wandelen. Men k a n ook r o n d d e v i j v e r , w a a r i n o p een e i l a n d je de t r o o s t e l o z e r u ï n e van h e t prinsenkasteel verder s t a a t t e v e r v a l l e n , wandelen, maar d a a r b l i j f t h e t b i j . H e t k a s t e e l i s n i e t te bereiken doordat de brug d i e naar h e t e i l a n d l e i d d e i s i n g e stort.

Paul A r r e n

- 217 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 217

BRONNEN : A. W a u t e r s : "

H i s t o i r e d e s E n v i r o n s d e B r u x e l l e s " 1 8 5 5 - To m e I I

blz. 160 t / m 235 D.J. D e l e s t r é :

"

U i t h e t verleden van Grimbergen " 1961 - 3 delen

A. C o s y n : " G r i m b e r g h e n , N o t i c e D e s c r i p t i v e "

- 1909

D. D u b o i s & J . L e m e r c i e r : " G r i m b e r g e n i n o u d e P r e n t k a a r t e n K. J a c o b s : " Wa n d e l g i d s v o o r G r i m b e r g e n "

- 1958

E. O p d e B e e c k : " M e e r E e r d a n E e r b e t o o n " 1 9 7 5 -

b l z . 196

M. N e v e n s : " H e t B r a b a n t s K r o o n j u w e e l G r i m b e r g e n " i n : " B r a b a n t " , Tw e e m a a n d e l i j k s t i j d s c h r i f t v a n d e To e r i s t i s c h e F e d e r a t i e " Grimbergen "

- Vlaamse To e r i s t i s c h e B i b l i o t e e k n r . 2 3 6 - 2 3 7

A. G a i l l i a e r d e :

" Grimbergen "

- 1976

E. P o u m o n : " L e s C h â t e a u x d u B r a b a n t "

- 1949 - b l z . 3 6

A. C o s y n : " G u i d e h i s t o r i q u e e t d e s c r i p t i f d e s e n v i r o n s d e Bruxelles " - 1925 - b l z . 8 0 de C a n t i l l o n : " V e r m a k e l y k h e d e n v a n B r a b a n t e n d e s z e l f s o n d e r h o o r i ge L a n d e n " - 1 7 7 0 - d e e l I I - b l z . 1 0 7 • L. W i l m e t : " U n J o y a u N a t i o n a l : G r i m b e r g e n " D r. J . V a a s t S t e u r s : "

- 1935

Het Geslacht Berthout "

- 1931

J. T h . De Raadt: " Les A r m o i r i e s des B e r t h o u t e t de Malines " 1889 G.H. D u m o n t : " B u r c h t e n e n K a s t e l e n v a n B e l g i ë " 1979 - b l z . 4 3

-

Historia X -

E. P o u m o n : " G r i m b e r g e n " i n : " N a t u u r e n S t e d e n s c h o o n " - s p e c i a a l nummer: " B r a b a n t s e K a s t e l e n " - b l z . 1 4 0 B. P e l e m a n : "

Kastelen i n Vlaanderen "

- deel I I I

-

blz. 56

J . V a n O v e r s t r a e t e n : " VA B - G i d s v o o r V l a a n d e r e n " - 1 9 6 6 - b l z . 2 9 5 E. D e S e y n : " G e s c h i e d e n A a r d r i j k s k u n d i g W o o r d e n b o e k d e r B e l g i s c h e Gemeenten " - 1 9 3 9 - d e e l I - b l z . 4 9 4 Baron d e Tr o o s t e m b e r g h : " R é c u e i l d e Ta b l e u x d e Q u a r t i e r s d e N o b l e s s e d e s F a m i l l e s B e l g e s " 1 9 1 3 - To m e I I - b l z . 4 2 9 e . v. a .

- 218 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 218

activiteiten

SINT-HUBERTUSMIS I N D E S I N T- J O Z E F S K E R K T E HOOGBOOM Op z a t e r d a g 8 september 1984 was d e k e r k van Hoogboom t e k l e i n om, t i j d e n s d e 7 - u r e n m i s , a l l e l i e f h e b b e r s v a n jachthoornmuziek een p l a a t s t e geven.

Ons l i d , Guy Vo s t e r s , z e l f een v i r t u o o s o p z i j n j a c h t h o o r n e n ook l i d v a n d e Jachthoorngroep " SANKT EUSTACHIUS MENZINGEN " u i t D u i t s l a n d , h a d h e t v o o r e l k a a r gekregen om deze groep n a a r Hoogboom t e k r i j g e n .

Op zaterdagmiddag werd d e ganse g r o e p d o o r burgemeester J . B u c h mann e n l e d e n v a n h e t Schepenkollege ontvangen op h e t gemeentehuis v a n K a p e l l e n . Z e o n t v i n g e n een s c h o t e l v a n d e gemeente e n op z i j n b e u r t overhandigde d e l e i d e r , P e t e r K ĂŤ t z , e e n mooie b i e r pot aan onze b u r g e r v a d e r. Deze b i e r p o t werd o n m i d d e l l i j k g e v u l d met g e r s t e n a t e n e l k e e n mocht om b e u r t d r i n k e n u i t d e p o t .

De groep was i n g r o o t o r n a a t aanwezig e n had d e i n s t r u m e n t e n m e e gebracht, z i j s t e l d e n z i c h op aan d e t r a p p e n van h e t gemeentehuis e n l i e t e n hun k l a n k e n galmen d o o r d e w i j k Vredeburch. Een pas gehuwd .paar mocht eveneens meegenieten van deze h e e r l i j k e muziek. Een r o m a n t i s c h e r b e g i n v a n hun h u w e l i j k s l e v e n was n i e t denkbaar.

De g r o t e S i n t - H u b e r t u s m i s van J . C a n t i n was, z o a l s z e d o o r deze , groep g e b r a c h t werd, v o o r a l l e aanwezigen i n de avondmis een u n i e ke b e l e v e n i s . De vreugde, z i c h t e l a t e n meeslepen d o o r h e t g e s c h a l van d e hoorns e n de m e l o d i ĂŤ n r i j k d o m , w e l k e z o p r a c h t i g t o t z i j n r e c h t kon komen i n onze k e r k , w e r d d o o r menig misvierende e r v a r e n - 219 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 219

a l s h e t m o o i s t e m u z i k a l e gebed d a t t o t d e Heer k o n g e s t u u r d w o r den. Diegenen d i e e r b i j waren, konden z i c h met m o e i t e losmaken u i t deze m u z i k a l e , g o d s d i e n s t i g e i n g e t o g e n h e i d . De l a a t s t e k l a n ken werden z o l a n g m o g e l i j k vastgehouden om t e b l i j v e n g e n i e t e n van deze u i t z o n d e r l i j k e m i s v i e r i n g .

Na d e m i s v o l g d e n v e l e n d e groep n a a r " Den Haasdam " v o o r een muzikale v e r b r o e d e r i n g . D e akkordeongroep " COSY " , o . l . v . W i l l y Meirsman, a f g e w i s s e l d met j a c h t h o o r n m u z i e k , h i e l d d e aanwezigen nog l a n g e t i j d i n d e j u i s t e stemming.

Ti j d e n s d e pauze overhandigde " HOBONIA " e e n gedenkpenning aan de g r o e p , samen met d e b r o c h u r e " H i s t o r i s c h e Schets v a n Hoogboom " . Ook " Hobonia " mocht een p r a c h t i g e b i e r p o t ontvangen u i t d e handen v a n P e t e r K o t z . Deze p o t , m e t o p d e v o o r z i j d e een f o t o v a n de h o o r n b l a z e r s g r o e p , z a l een b l i j v e n d aandenken z i j n aan d i t mooie weekeinde.

Te n s l o t t e nog een w o o r d j e van dank aan h e t a d r e s v a n de man d i e d i t a l l e s m o g e l i j k maakte, Guy Vo s t e r s , t r o u w l i d v a n Hobonia en a k t i e f l i d v a n d e j a c h t h o o r n g r o e p i n h e t v e r r e Menzingen.

Op zondag 9 september namen d e h o o r n b l a z e r s a f s c h e i d v a n Hoogboom.

De l a a t s t e k l a n k e n , h e t " Ave M a r i a " e n h e t " Vr e d e s l i e d " , k l o n ken o v e r Hoogboom a l s e e n muzikaal " a u f Wiedersehen " , doch w e i nigen z u l l e n d i t s p e l v a n P a u l e n Joachim gehoord hebben Raymond R o e l a n d s

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - BESTUUR HOBONIA : VOORZITTER: R a y m o n d R o e l a n d s , V i n s a k k e r 2 4 H o o g b o o m Te l . n r . : 6 6 4 . 1 8 . 8 8 SEKRETARIS: P a u l A r r e n , A n t v e r p i a s t r a a t 9 S t . M a r i a b u r g Te l . 6 6 4 . 5 8 . 7 9 SCHATBEWAARDER: H a r r y D e S i t t e r , V i n u s a k k e r 6 0 H o o g b o o m Te l . 6 6 4 . 8 0 . 3 3

- 220 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 220

- 221 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 221

- 222 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 222

- 223 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 223

I N VOGELVLUCHT DOOR D E VERENIGDE S TAT E N VA N A M E R I K A Vr i j d a g , 7 december 1984, 1 9 . 5 0 u u r "Den H a a s d a m " t e H o o g b o o m .

-

Donald Somers, d i e d e l a a t s t e h a n d l e zijn p r o j e c t i e - i n s t a l l a t i e , begon z i c h over h e t u i t b l i j v e n van b e l a n g s t e l l i n g 20 u u r z o u v o o r g e s t e l d w o r d e n . M a a r w i ja h o o r, we waren met z i j n 88 t o e n we gonnen.

e n n o g b i j n a niemand i n

gde aan het regelen van s t i l a a n o n g e r u s t t e maken v o o r de d i a - r e e k s , d i e om j wisten wel beter ! E n aan de "Vogelvlucht" b e -

Een k o r t e i n l e i d i n g l e e r d e o n s i e t s o v e r d e l i g g i n g e n afmetingen, onderlinge afstanden en specifieke eigenschappen van de v e r s c h i l l e n d e s t a t e n e n s t e d e n d i e w e z o u d e n b e z o e k e n . D e eerste h e l f t v a n deze d i a -reeks v e r l i e p n i e t onder gesproken, maar w e l o n d e r m u z i k a l e b e g e l e i d i n g . V a n , v o o r i e d e r e e n o v e r b e k ende, s o n g s w a s e e n bandmontage g e m a a k t , d i e o n s d o o r A m e r i k a zou g i d s e n .

Va n u i t h e t v l i e g t u i g k r e g e n w e e e n p a n o r a m i s c h z i c h t eerste s t a d d i e we zouden bezoeken. Voor w i e , aan hand t a l l o z e wolkenkrabbers, n o g n i e t z o u geweten hebben waar gen l a n d e n , z o n g o n z e g i d s " N e w Y o r k - N e w Y o r k " e n n a m op w a n d e l d o o r d i e e n o r m e s t a d .

o p d e van de we g i n o n s mee

Va n N e w Y o r k n a a r d e N i a g a r a - w a t e r v a l l e n e n n a a r S a l t L a k e C i t y in U t a h , v e r d e r n a a r d e N a t i o n a l e Parken, B r y c e Canyon e n Z i o n Canyon, w a s " p e r d i a " z o g e b e u r d . O o k d e m a c h t i g e G r a n d C a n y o n bleef voor ons n i e t verborgen.

En w i j m a a r r e i z e n n a a r , e n o n z e g i d s m a a r z i n g e n v a n : L a s Ve g a s , C h i c a g o e n C a l i f o r n i a m e t S a n F r a n c i s c o e n z i j n G o l d e n Gate B r i d g e e n z i j n t y p i s c h e t r a m m e t j e s .

Va n L o s A n g e l e s v l o g e n w e n a a r H a w a i i w a a r w e o p h e t r i t m e v a n de H u l a - H u l a v e r w e l k o m d w e r d e n d o o r k n a p p e i n l a n d s t e r t j e s m e t kleurige bloemenkransen. Onze gastheer toonde o n s d e o v e r w e l d i gende b l o e m e n p r a c h t v a n d e e i l a n d e n a r c h i p e l e n n a m o n s m e e o p studiereis naar een ananasplantage. We brachten e e n bezoek aan P e a r l H a r b o r e n a a n h e t monument v o o r P a t e r Damiaan.

- 224

-

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 224

In H o n o l u l u s t a p t e n we t e r u g i n h e t v l i e g t u i g om k e n n i s t e gaan maken m e t W a s h i n g t o n D . C . e n e n k e l e p r e s i d e n t e n . E n n a t u u r l i j k g i n g e n w e n a a r d e NASA w a a r w e e e n k i j k j e n a m e n i n d e l u c h t - e n ruimtevaartgeschiedenis.

Opeens g i n g h e t l i c h t a a n e n b l e e k h e t d a t w e t e r u g i n " D e n Haasdam" w a r e n . D a a r m o e s t v a n g e p r o f i t e e r d w o r d e n o m e e n w a r m e slok o f een koele dronk t e halen. Na een 15- t a l minuutjes ging het l i c h t w e e r u i t - i e d e r e e n nam p l a a t s , i n gedachten werden d e sigaretten gedoofd en d e gordels vastgemaakt - e n vertrokken we voor h e t v e r v o l g van onze Amerika- r e i s .

In d e t w e e d e h e l f t v a n o n z e t o c h t w e r d e n w e r o n d g e l e i d i n v e r schillende pretparken. We voelden ons e e n b e e t j e Amerikaan b i j de r e u z e - g r o t e a t t r a k t i e s . D a a r z a g e n w e d e e n o r m e v o o r b e e l d e n waar d e p r e t p a r k e n , d i e w e b i j o n s k e n n e n , h u n i n s p i r a t i e h e b b e n opgedaan.

Een z e e r i n t e r e s s a n t e r e e k s . M i s s c h i e n e e n b e e t j e s p i j t i g v a n d e d i a ' s o v e r P e a r l H a r b o r , d e NASA e n h e t f i l m m u s e u m , w e l k e n a a r onze b e s c h e i d e n m e n i n g k w a l i t a t i e f m i n d e r g o e d w a r e n . D a t w a r e n dan o o k d i a ' s d i e D o n a l d n i e t z e l f h e e f t m o g e n n e m e n , m a a r t e r plaatse moest kopen - U kent d a t systeem wel - e n d i e h i j o n s omwille v a n h e t uitgesproken amerikaans karakter n i e t wou o n t houden.

De a n d e r e d i a ' s w a r e n e r z o v e e l p r a c h t i g e r o m e n v a n e e n z e e r hoogstaand n i v e a u , mogen we w e l zeggen. Geen wonder a l s we w e t e n dat d e " p l a a t j e s - s c h i e t e r " meervoudig winnaar v a n f o t o w e d s t r i j den i s .

Ondanks h e t f e i t d a t ĂŠ ĂŠ n v a n d e meespelen e n h e t l i e t a f w e t e n , zonder a l . t e v e e l p r o b l e m e n niet eens gemerkt hebben dat e r

d i a p r o j e k t o r e n h e t s p e l n i e t wou v e r l i e p de voorstelling toch nog wedden d a t e r mensen waren d i e i e t s mis was ?

Bedankt D o n a l d !

Helga A r r e n

- 225

-

De Vos

-

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 225

WHAT'S I N A NAME ?

Nieuwe s t r a a t n a m e n a l s g e v o l g v a n e e n g r e n s k o r r e k t i e G e l i j k l u i d e n d e namen i n h e t nieuwe K a p e l l e n dienden aangepast t e worden om v e r g i s s i n g e n u i t t e s l u i t e n . Tengevolge v a n de aanhecht i n g van d e w i j k e n Hoogboom, Z i l v e r e n h o e k e n een g e d e e l t e v a n Leugenberg, a a n de gemeente K a p e l l e n op 1 j a n u a r i 1983, w e r d deze w i j z i g i n g n o o d z a k e l i j k .

Inderdaad o n t s t o n d e n d o o r d e f u s i e een e l f t a l g e l i j k l u i d e n d e straatnamen, n l . : Bloemenlaan Jagersdreef Kastanjedreef Koekoeklaan Lijsterlaan Merellaan Nachtegaallaan Rozenhof laan Spechtlaan Vinkenlaan Vr e d e l a a n

en en en en en en en en en en en

Bloemenlei J a g e r s l e i Kastanjelaan Koekoeklei L i j s t e r l e i M e r e l l e i Nachtegaallei Rozenlaan Spechtenlaan V i n k e n l e i Vredestraat

Van deze gelegenheid werd g e b r u i k gemaakt om eveneens volgende aanpassingen d o o r t e v o e r e n : - Kapelsesteenweg o p h e t grondgebied van nieuw K a p e l l e n w o r d t g e w i j z i g d i n Antwerpsesteenweg.

- Fortsesteenweg wordt Fortsteenweg.

- Kampsteenweg ( o f f i c i e e l H o o g b o o m s t e e n w e g ) w o r d t g e w i j z i g d i n Kazerneweg.

- Oude G r a c h t w o r d t O u d e - G r a c h t l a a n .

- Zijdefabriek wordt Zijdefabriekstraat.

Het oude Schepenkollege wenste d e naamveranderingen d o o r t e voere] voo ra le er d e f u s i e een f e i t was, daarom werd d o o r hen r e e d s a d v i e s gevraagd aan d e K u l t u r e l e Raad v a n K a p e l l e n . D e K u l t u r e l e Raad o p h a a r b e u r t f o r m u l e e r d e een v o o r s t e l e n v r o e g o o k d e m e - 226 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 226

- 227 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 227

ning v a n Hobonia. H e t antwoord v a n Hobonia v i n d t u h i e r n a a s t afgedrukt.

I n d e g e m e e n t e r a a d s z i t t i n g v a n 2 0 december 1982 werden dan d e d e f i n i t i e v e namen v a s t g e l e g d . I n t o t a a l werden 16 nieuwe namen goedgekeurd. H i e r n a werd h e t s t i l r o n d d e naamwijzigingen.

B i j d e overname v a n h e t Gemeentebestuur o p 31 m a a r t 1983 werd het nieuwe- b e s t u u r v o o r h e t f e i t g e s t e l d d a t d e w i j z i g i n g s b e s l i s sing v a n h e t v o r i g e b e s t u u r i n u i t v o e r i n g s f a s e was g e t r e d e n . I n de gemeenteraad v a n 17 m e i 1983 werd d i t b e v e s t i g d .

De g e m e e n t e l i j k e d i e n s t e n zorgden v o o r d e v e r v a n g i n g v a n de straatnaamborden. De bewoners v a n d e b e t r e f f e n d e s t r a t e n werden opgeroepen om hun i d e n t i t e i t s k a a r t e n t e l a t e n aanpassen. I n v e r s c h i l l e n d e s t r a t e n werden eveneens d e huisnummers aangepast z o d a t een meer l o g i s c h e nummering bekomen werd.

N a t u u r l i j k was n i e t i e d e r e e n t e v r e d e n met d e nieuwe s t r a a t b e n a mingen e n werd d o o r e n k e l e mensen p r o t e s t aangetekend. H i e r d o o r kwam de Gouverneur t o t d e v a s t s t e l l i n g d a t d e oude meerderheid grove p r o c e d u r e f o u t e n had gemaakt e n b i j g e v o l g s c h r a p t e h i j d e nieuwe straatnamen. De procedure d i e n d e overgedaan t e worden.

De bewoners v a n de 1 6 t e n o n r e c h t e g e w i j z i g d e s t r a t e n kregen t o t november 1983 d e gelegenheid om hun ongenoegen t e l a t e n kennel over d e v a s t g e s t e l d e namen - ( d e 1 6 gegeven benamingen werden behouden om h e t d e bewoners n i e t nog m o e i l i j k e r t e maken, g e z i e n velen r e e d s a d r e s w i j z i g i n g e n hadden doorgegeven ) .

I n een volgende f a s e k r e e g d e P r o v i n c i a l e Kommissie v o o r P l a a t s -

naamgeving de gelegenheid om haar advies t e geven over de voorgestelde namen. I n d e v e r g a d e r i n g v a n woensdag 22 f e b r u a r i 1984 b e s l i s t e d e P r o v i n c i a l e Kommissie d a t 8 v a n d e 1 6 s t r a t e n hun oude benaming moesten k r i j g e n . De volgende nieuwe benamingen werden w e l goedgekeurd: Fortsteenweg Kazerneweg

i i Antwerpsesteenweg i Oude G r a c h t l a a n i Roodborstjeslaan i Kwartellaan i

. . . . . .

p p p p p p

. . . . . .

v. v. v. v. v. v.

Fortsesteenweg Kampsteenweg Kapelsesteenweg Oude G r a c h t Spechtlaan Vinkenlaan

- 228 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 228

11L^WN a A

KunLakLadres: Raymond Koeland,.

Vredeiaan 24 Ekeren 6 4 . 1 8 . 8 8

C(ILIURELC HEEMKRING

Sekretariaat: Paul Arren Antverpiastraat 9 Ekeren 6 4 . 5 8 . 7 9

H00G800M

Generale Bank: 220-0375733-88 Hoogboom, 2 8 n o v e m b e r 1 9 8 2

Aan M e v r . A . V a n L o o k - E l s t V o o r z i t s t e r C u l t u r e l e . Raad K a p e l l e n Kerkstraat 82, 2080 K a p e l l e n Mevrouw d e V o o r z i t s t e r , Door d e K u l t u r o l e H e e m k r i n g HOBONIA w o r d e n v o l g e n d e n i e u w e benamingen v o o r g e s t e l d a l s v e r v a n g i n g v a n d e g e l i j k l u i d e n d e b e s t a a n d e straatbenamingen: Bloemenlaan ' . , o r d t B l o e s e m l a a r _ Jagersdreef

E

Kampsteenweg •

Kastanjedreef Lijsterlaan

d

w

I

a

s

r

d

K e u r v e i s l a a n ; n a a r d e komponi_st e n d i r i g e n t Edward K e u r v e r s d i e i r d e o n m i d d e l l i j k e nabijheid heeft verbleven. ( z i e t i j d s c h r i f t HCBONIA j a a r g a n g 8 biz 28 en 164) •

g e e n b e s t a a n d e s t r a a t ; i s n u Hoogboomsteenweg.

Indien deze- s t r a a t een nieuwe benaming zou k r i j g e n dan s t e l l e n w i j "Commandant B a u w i n l a a n " v o o r .

H e r t e n d r e e f

G a z e l l e d r e e f ;

( o f Reebokdreef) b e i d e benamingen n a a r a n a l o g i e met de i n d e b u u r t g e l e g e n S c h e p e n d r e e f en H i n î e d r e e f .

*K_oekcekslaan: v r o l g e n r o n z e i n f o r m a t i e b e s t a a t e r g e e n g e l i j k l u i d e n d e benaming i n K a p e l l e n , t e n z i j d e z e r e c e n t g e g e v e n sou z i j n .

Indien een nieuwe benaming n o d i g zou z i j n j a n i s Kauweniazn a a n v a a r d b a a r.

Vinkenlaan Merel!a.an >pechtL_een

K w - e r t e l l a a _ : K o e l m e e s l a a n r e e u w e n l . a n

Nacbte,g:._âllrun

nc•<enrotl-- =.n

r ; m i e l

( o f Pimpelm e s l a a n ) ( o f Vlaamse G a a i ï a = n ) o f R De d r i e v o r i g e b e n a m i n g e n n a a r analogie met d o undore . . r a n t ' a m e n in dezelfde w i j k n l . v o e l l a g e n .

Uri::arlaen ( o f Hof van GrisarJn.:n); n e e r de bewoner o f b e n a m i n g v a n h e t k a s t e e l dat n u h e t M e d i s t e r v, u ) F a r e i f d a a n ; n a a r h e t n a h i j g < l e g - • n H o f .an P a r a n , l a t e r R o z e r } l o f g e h t e n . vandea_r d e h u i d i g e hensoin_ R o z e n h;flaar)

- 229 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 229

Kontaktadres: Raymond Ruelands Vredelaàn 2 4 Ekeren 6 4 . 1 8 . 8 8

IfOSOdIIIA CULTURELE HEEMKRING

S e k r e t a r i a a t : Paul A r r e n Antverpiastraat 9 Ekeren 6 4 . 5 8 . 7 9

HOOGBOOM

Generale Bank : 220-0375733-88

Nieuwe s t r a a t b e n a m i n g e n - v e r v o l g Vr e d e l a a n w o r d t

V i n u s a k k e r ; n a a r de vroegere woonst van L i v i n u s Hermans g e l e g e n o p d e h o e k Hoogboomsteenweg e n d e h u i d i g e V r e d e l a a n . I n de v o l k s m o n d w a s d e z e s t r a a t v r o e g e r enkel gekend a l s " V i n u s a k k e r " .

B i j h e t v o o r s t e l l e n v a n d e z e benamingen hebben we z o v e e l m o g e l i j k g e t r a c h t r e k e n i n g t e houden m e t : 1. H i s t o r i s c h e a r g u m e n t e n : - Vinusakker (Vredelaan) 2. V e r d i e n s t e l i j k e p e r s o n e n : - Edward K e u r v e l s l a a n ( J a g e r s d r e e f ) 3. N a b i j g e l e g e n k a s t e e l b e n a m i n g e n (kazernebenaming) - Emiel Grisarlaan o f Hof van Grisarlaan (Nachtegaallaan) - Pareinlaan o f Hof van Pareinlaan. (Rozenboflaan) - Commandant B a u . v i n l a a n ( H o o g b o o m s t e e n w e g . - Kampsteenweg) 4. I n d e b u u r t g e l e g e n s t r a t e n : - H e r t e n d r e e f o £ Reebokdr•eef ( K a s t s n j e d r e e f ) - Gazelledreef (Lijsterlaan) - Kauwenlaan (Koekoekslaan) - K w a r t e l l a a n o f Pimpelmeeslaan ( Vi n k e n l a a n ) - K o o l m e e s l a a n o f V l a a m s e Ga.ailaa.n ( M e r e l l a a n ) - Spreeuwenla n o f Roodborstlaan (Spechtlaan) 5. A n a l o g e b e n a m i n g e n : - Bloeseml.aan ( B l o e m e n l a a n ) Wij h o p e n d a t o n e v o o r s t e l arden.

met d e n o d i g e a a r d a c h t z a l o v e r w o g e n Hoogachtend,

Raymond R o e l a n d s 1/ocrzi t t e r

- 230 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 230

Zijdefabriekstraat i . p . v. Zijdefabriek Vinusakker i . p . v . V r e d e l a a n De gevolgen v a n deze nieuwe w i j z i g i n g waren v o o r a l l a s t i g v o o r de bewoners v a n d i e s t r a t e n . De a d m i n i s t r a t i e v e l a s t e n , v o o r aanpassing v a n a l l e r l e i dokumenten, d i e n d e eens t e meer ondergaan t e worden.

Slechts v i e r s t r a t e n zouden de oude benaming t e r u g k r i j g e n . H e t Gemeentebestuur tekende beroep aan t e g e n v i e r v a n d e a c h t onguns t i g geadviseerde straatnamen e n bekwam d a t e n k e l Bloemenlaan, Jagersdreef, K a s t a n j e d r e e f e n M e r e l l a a n hun oude benaming t e r u g kregen.

D i t a l l e s b e t e k e n t n i e t d a t d e straatnamenkwestie a c h t e r d e râ&#x20AC;˘ug i s . H e t i s n u d e b e u r t aan de v i e r g e l i j k l u i d e n d e Kapelse s t r a t e n om een nieuwe naam t e k r i j g e n . De procedure i s ondertussen g e s t a r t maar nog n i e t b e ĂŤ i n d i g d . I n een e e r s t e f a s e h e e f t d e G e m e e n t e l i j k e K u l t u r e l e Raad i n v e r g a d e r i n g v a n 12 november 1984 volgende namen v o o r g e s t e l d : Bloemenlei Jagerslei Kastanjelaan Merellei

wordt wordt wordt wordt

C o r n e l i s Benderlaan P i e t e r d e Metslaan Ts j a n k a l a a n Marinus De Jonglaan Raymond R o e l a n d s

- 231 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 231

CULTURELE RAAD KAPELLEN Secretariaat : L . N o ë l — V e r b r u g g h e , E l z e n s t r a a t 2 4 , 2 0 8 0 K a p e l l e n .

Telefoon

:

664.55.74

1 3 7 / LV Kapellen, 1 6 november 1982.

Aan d h r R . ROELANDS, v o o r z i t t e r K u l t u r e l e Heemkring "Hobonia" Vredelaan 2 4 , 2070 EKEREN.

Mijnheer de Vo o r z i t t e r, Door h e t C o l l e g e v a n B u r g e m e e s t e r e n Schepenen v a n K a p e l l e n w e r d o n s advies g e v r a a g d o v e r h e t t o e k e n n e n v a n n i e u w e namen a a n s t r a t e n d i e van d e g e m e e n t e E k e r e n a a n d e g e m e e n t e K a p e l l e n g e h e c h t w o r d e n . h".ereliaan

wordt V l a a m s e Saaileat Nachtegaallaan Va l k e n l a a i Gouden Rozenhoflaan Regenla Soechtlaan Roodborst laan Vredelaan Graslei

Bloemenlaan w o r d t E r i k a l a a n Jagersdreef S c h u t t e r s d r e e f Kampsteenweg K a z e r n e w e g Kastanjedreef R e e b o k l a a n Koekoeklaan K a u w e n l e a n Lijsterlaan K w a r t e l l a a n Vinkerlaan K w a r t e l l a a n

Mogen w i j U v r a g e n V b d r 1 d e c e m b e r d e m e n i n g v a n u w v e r e n i g i n g w a n d K u l t u r e l e Read v a n Kapellen o v e r t e maken.

Hoogachtend, Dé s e k r e t a r e s s e ,

D

e

voorzitster,

A. ` J a n L o o k — E l s t

Noël—Vsrbruçghe

- 232 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 232

Provincie ANTWERPEN GEMEENTE

U u

KAPELLEN 2 0 8 0

I i

T t

T

R

E

K

S

E

L

het register van de beraadslagingen van de Gemeenteraad Zitting van 2 0 d e c e m b e r 1 9 8 2 .

Aanwezig : de Heren P. L. De Rooy, burgemeester-voorzitter; C. Denisse, G. Fissers, a.rwriets, C. Elseviers.

F. Broekhuysen. schepenen; P. Heystraeten, P. Snelders, R. Gijsen, G. Cchonieeren. J. Simons, J. Kerremans, J. Buchmann. , D. Dewispelaere, J �fen �1oef, R. Van Dael, H. H-eipen, G. Timmermans, R. Smet, F. Bartholomeeussen, L. Heirman. leden ; R. Hannes, secretaris. � � R. B a l b a e r t , Afwezig: d e H e e r R . S m e t s , s c h e p e n ; d e H e r e n M .

De Nijs-Suykerbuyk, G. S c h o n k e r e n , M . B a s t i a e n s e n s e n H . P. J .

Hendrikx, leden.

13. W I J Z I G I N G V A N STRAATNAMEN I N A A N T E H E C H T E N GRONDGEBIED. De G e m e e n t e r a a d , v e r g a d e r d i n o p e n b a r e z i t t i n g , Gelet o p de w e t v a n 1 . 7 . 1 9 8 2 t o t a a n h e c h t i n g aan de gemeente Kapellen van een gebiedsdeel van-Ekeren/Antwerpen; Nagaand d a t i n d a t g e b i e d e e n a a n t a l s t r a t e n b e s t a a n , d i e een naam d r a g e n w a a r v a n r e e d s e e n g e l i j k l u i d e n d e ( o f omzeggens g e l i j k l u i d e n d e ) weergave i n h e t n i e t - v e r g r o t e K a p e l l e n b e s t a a t i n de volgende t e r m e n : B l o e m e n l e i , J a g e r s l e i , K a p e l s e s t r a a t , K a s t a n j e l a a n , Koekoekdreef, L i j s t e r b e s l a a n e n L i j s t e r l e i , M e r e l l e i , N a c h t e g a a l l e i , Rozenlaan, S p e c h t e n l a a n , V i n k e n l e i e n V r e d e s t r a a t ; Nagaand d a t d e i n h e t n i e t - v e r g r o t e K a p e l l e n b e s t a a n d e s t r a ten Fortsteenweg en Oude-Grachtlaan o p h e t bedoeld aanhechtingsgebied v e r d e r l o p e n , maar i n d e gemeente E k e r e n r e s p . F o r t s e s t e e n w e g e n Oude G r a c h t genoemd w e r d e n , t e r w i j l d e e e r s t g e n o e m d e b e n a m i n g e n t a a l kundig t e verkiezen z i j n ; Nagaand d a t h e t s t r a t e n p l a n v a n d e g e m e e n t e E k e r e n d e s t r a a t "Kampsteenweg" a a n g e e f t , h o e w e l g e e n r a a d s - o f c o l l e g e b e s l i s s i n g v a n d i e g e m e e n t e d e z e naam t o e g e w e z e n h e e f t , - d a t h e t e v e n w e l w e l h e t b e s t e i s a a n d e z e s t r a a t e e n a f z o n d e r l i j k e naam t e g e v e n d a a r v e r scheiden g e z i n n e n e r i n wonen e n d a t i n h e t n i e t - v e r g r o t e K a p e l l e n reeds e e n Kamplaan b e s t a a t ; Nagaand d a t o p h e t b e d o e l d a a n h e c h t i n g s g e b i e d d e s t r a a t " Z i j d e f a b r i e k " k l a a r b l i j k e l i j k geen f a b r i e k maar een wegenis i s e n het s t r a t e n p l a n v a n d e gemeente E k e r e n t r o u w e n s i n d e r d a a d " Z i j d e f a briekstraat" aangeeft; Gelet o p de c o l l e g e b e s l i s s i n g van 14.10.1982 b e t r . deze straatnamen; Gelet o p d e r a a d p l e g i n g v a n d e G e m e e n t e l i j k e C u l t u r e l e Raad van K a p e l l e n d o o r g e m e e n t e b r i e f v a n 2 0 . 1 0 . 1 9 8 2 e n o p h u n a n t w o o r d van 1 6 . 11 . 1 9 8 2 ; G e l e t o p d e r a a d p l e g i n g d o o r d e z e l a a t s t e Raad v a n d e K u l t u r e l e Heemkring Hobonia u i t Ekeren, z o a l s b l i j k t u i t de b r i e f van ' 9.12.1982 v a n d e gezegde G e m e e n t e l i j k e C u l t u r e l e Raad v a n K a p e l l e n ; Overwegend d a t d u s o v e r t e g a a n i s t o t s t r a a t n a a m w i j z i g i n g e n met u i t w e r k i n g v a n a f h e t o g e n b l i k w a a r o p h e t b e d o e l d a a n h e c h t i n g s g e bied b i j d e gemeente K a p e l l e n z a l gevoegd z i j n ;

—2 3 3 —

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 233

Gelet o p de gevoerde b e s p r e k i n g ; Gelet o p de omstandigheid d a t h e t u i t d i e bespreking v o o r t vloeiend v o o r s t e l v a n u i t de Raad, s t r e k k e n d t o t a f v o e r i n g van d i t a g e n d a p u n t v a n d e a g e n d a v a n h e d e n , a f g e w e z e n w e r d m e t 11 s t e m m e n neen t e g e n 8 s t e m m e n j a , BESLUIT m e t 11 s t e m m e n , t e r w i j l d e H e r e n P. H e y s t r a e t e n , R. G i j s e n , J . K e r r e m a n s , J . B u c h m a n n , D . D e w i s p e l a e r e , R . S m e t , L . Heirman en R. B a l b a e r t weigeren te stemmen : A r t . 1 . - Met u i t w e r k i n g v a n a f h e t o g e n b l i k waarop h e t aan de gemeente K a p e l l e n t e h e c h t e n g r o n d g e b i e d v a n E k e r e n / A n t w e r p e n b i j Kapellen z a l gevoegd z i j n , w o r d t aan de volgende o p d a t a a n h e c h t i r g s gebied g e l e g e n s t r a t e n e e n n i e u w e b e n a m i n g gegeven a l s v o l g t : -

Bloemenlaan wordt E r i k a l a a n .

Fortsesteenweg wordt Portsteenweg.

Jagersdreef wordt Schuttersdreef.

Kampsteenweg ( o n o f f i c i ĂŤ l e E k e r s e naam) w o r d t Kazerneweg, b e g i n n e n d b i j Hoogboomsteenweg e n u i t l o p e n d i n l e g e r k a z e r n e .

Kapelsesteenweg w o r d t Antwerpsesteenweg.

K a s t a n j e d r e e f w o r d t Gemsdreef.

Koekoeklaan w o r d t Kauwenlaan.

L i j s t e r l a a n wordt Gazelledreef.

Merellaan wordt Vlaamse-Gaailaan.

N a c h t e g a a l l a a n w o r d t Va l k e n l a a n .

Oude G r a c h t w o r d t O u d e - G r a c h t l a a n .

Rozenhoflaan w o r d t Goudenregenlaan, Spechtlaan wordt Roodborstjeslaan.

Vinkenlaan wordt Kwartellaan.

Vr e d e l a a n w o r d t Vi n u s a k k e r.

Zijdefabriek wordt Zijdefabriekstraat.

A r t . 2 . - Deze b e r a a d s l a g i n g z a l v o o r a l l e n u t t i g g e v o l g aan de H e e r G o u v e r n e u r v a n d e P r o v i n c i e t o e g e z o n d e n w o r d e n m e t b i j v o e g i n g van d e a a n g e h a a l d e -

Collegebeslissing d.d. 14.10.1982; Gemeentebrief d . d . 20.10.1982; B r i e f v a n d e G e m e e n t e l i j k e C u l t u r e l e Raad v a n K a p e l l e n d . d . 1 6 . 11 . 1 9 8 2 ; B r i e f v a n d e z e l f d e C u l t u r e l e Raad d . d . 9 . 1 2 . 1 9 8 2 .

VOOR EENSLUIDEND U I T T R E K S E L : Op b e v e l : De G e m e e n t e s e c r e t a r i s ,

V

_

De B u r g e m e e s t e r,

yG j L G t /

R. H a n n e s .

F

.

L

.

D e R o o y.

- 234 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 234

Province ANTWERPEN GEMEENTE

U u

I i

T t

T

R

E

K

S

E

L

het register van d e beraadslagingen van het Schepencollege

KAPELLEN 2 0 8 0

Zlttlnp van 1 7 m e i 1 9 8 5 .

Aanwezig : d e Heren J . Buchmann, b u r g e m e e s t e r - v o o r z i t t e r ; E . B r u y n i n c k x , G. S c h o n k e r e n , J . K e r r e m a n s , R . B u y s t , H . P . J . H e n d r i k x , P . H e y s t r a e t e n , schepenen; R . Hannes, s e c r e t a r i s .

Afwezig - - STRAATNAMEN E N HERNUMMERINGEN I N AANGEHECHT G E B I E D .

Het C o l l e g e v a n B u r g e m e e s t e r e n S c h e p e n e n , G e l e t o p d e G e m e e n t e r a a d s b e s l i s s i n g v a n 2 0 . 11 . . 1 9 8 2 t o t w i j z i g i n g v a n s t r a a t n a m e n i n h e t v a n d e gemeente E k e r e n o v e r k o mend a a n h e c h t i n g s g e b i e d ; Gelet op de gemeentebrief van 15.1.1983, waardoor deze gemeenteraadsbeslissing voorgelegd werd aan h e t algemeen a d m i n i stratief toezicht; Nagaand d a t d e p e r i o d e v a n 4 0 d a g e n , v o o r z i e n v o o r d e u i t o e f e n i n g van h e t algemeen a d m i n i s t r a t i e f t o e z i c h t , b i j g e v o l g reeds v e r s t r e k e n was g e r u i m e t i j d v o o r d e i n f u n c t i e t r e d i n g v a n het n i e u w Kapelse Schepencollege o p datum van 3 1 . 3 . 1 9 8 3 , z o d a t d e gemeenteraadsbeslissing i n k w e s t i e reeds d o o r h e t "vorig Kapelse Schepencollege ( i n f u n c t i e gebleven t o t 3 1 . 3 . 1 9 8 3 ) h a d moeten u i t gevoerd z i j n ; Nagaand d a t d i t l a a t s t e e v e n w e l n i e t g e b e u r d i s ; Overwegend d a t h e t h u i d i g S c h e p e n c o l l e g e e r b i j g e v o l g n i e t omheen k a n z e l f u i t v o e r i n g t e g e v e n a a n d e g e z e g d e gemeenteraadsbeslissing; Geld o p d e d o o r d e g e m e e n t e l i j k e p o l i t i e v o o r g e l e g d e t a b e l l e n v a n u i t t e v o e r e n woninghernummeringen i n d e Antwerpsesteenweg ( v o o r h e e n K a p e l s e s t e e n w e g - Z i l v e r e n h o e k ) e n d e K a z e r n e weg ( v o o r h e e n genummerd i n d e H o o g b o o m s t e e n w e g ) , B E S L U I T

.

A r t . 1 . - Aan de gemeenteraadsbeslissing van 20.12.1982 t o t w i j z i g i n g v a n s t r a a t n a m e n i n h e t v a n de gemeente Ekeren o v e r gekomen a a n g e h e c h t g e b i e d w o r d t e f f e c t i e v e u i t v o e r i n g g e g e v e n v a n a f heden.

A r t . 2 . - I n de b i n n e n d i t g e b i e d g e l e g e n Antwerpsesteenweg en K a z e r n e w e g w o r d t o p h e d e n t o t w o n i n g h e r n u m m e r i n g e n o v e r g e g a a n overeenkomstig de d o o r de g e m e e n t e p o l i t i e opgestelde t a b e l l e n .

VOOR EENSLUIDEND U I T T R E K S E L .

De G e m e e n t e s e c r e t a r i s ,

D

e

B u r g e m e e s t e r,

:lannes.

â&#x20AC;&#x201D;2 3 5 â&#x20AC;&#x201D;

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 235

- 236 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 236

Bij J o s Ghijsen i n " t bed " gehoord en i n de Antwerpse S t a d s b i b l i o t e e k g e v o n d e n : Dn i asFeaas UITGAVE N ' 182.

Prijs : 2 f r. 50

Een tatitetrooper Z$feree(en u t t b e Eintwerpecbe t e m p e n

door (3USTAAF 5EQERS LID -DER KONINKLIJKE VLAAMSCHE ACADEMIE

re Brugge bij J. Houdmont-Carbonez engs d e P h i l i p d e G o e d e l a a n .

— 1909 —

- 237 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 237

DE X GEBODEN VAN DEN VLAMING I . Gedenk, d a t g i j g e h e e l uw l e v e n aan ' t V l a a m s c h d e n v o o r s t e n r a n g m o e t g e v e n .

I I . S p r e e k Vlaamsch i n h u i s m e t maag e n v r i n d e n a l z o u z i c h d a a r e e n Waal b e v i n d e n .

I I I . G i j z u l t uw k i n d ' r e n ' t Vlaamsch doen eeren en ' t v o o r a l a a n u w d o c h t e r s l e e r e n .

I V. D a a r o m , i n d i e n g i j w i j s w i l t h a n d e l e n , zend F r a n s c h e p e n s i o n a t e n w a n d e l e n .

V. O m v r e e m d e n i n v l o e d t e b e l e t t e n , koop V l a a m s c h e b o e k e n e n g a z e t t e n .

VI. S p r e e k n i e t s dan Vlaamsch met ambtenaren, meer z u i v e r , d a t z a l a a n z i e n b a r e n .

V I I . S c h r i j f Vlaamsch aan a l w i e Vlaamsch v e r s t a a t , en a a n ' t B e s t u u r i n e i k e n g r a a d .

V I I I . Zoo g i j p e r b r i e f moet waren koopen, s c h r i j f Vlaamsch: w i n s t d o e t a l l e ooren open !

IX. G i j z u l t i n ' t Vlaamsch uw waren merken: 't z a l heinde en ver ons aanzien sterken.

X. O p h a n d e l s h u i s e n m a g a z i j n behoort uw o p s c h r i f t Vlaamsch t e z i j n .

D. C l a e s

1909

- 238 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 238

INHOUDSOPGAVE 1984 blz.

1

:

2 t/m 1 4 : 15 t / m 3 0 : 31 t / m 4 3 : 44 t / m 6 0 :

blz. 6 1

:

62 t / m 7 1 : 72 t / m 7 9 : 80 t / m 9 6 : 97 t / m 11 5 : 116 t / m 120:

blz. 121

A n d r é M a r i ë n : Te k e n i n g " H e t Kersouwken", K o n .

A s t r i d l a a n 21 Raymond A l a r d o t : Antwerpen i n 1884 Raymond Van H a e l s t : Zwervend doorheen de Geschiedenis v a n h e t " Z w i n " - d e e l 21 P a u l A r r e n : D e K a s t e l e n v a n Vlaanderen; " Te r Welle " i n Beveren - Waas Activiteiten; Marcel De Vos: Wandeling i n L i e r Karin L i n d e r s - D a n i e l s : Ve r s l a g Te e r f e e s t Marcel De Vo s : Te a t e r b e z o e k : W i j gaan n a a r Benidorm Harry De S i t t e r : K a s v e r s l a g A n d r é M a r i ë n : Te k e n i n g D o r p s t r a a t K a p e l l e n rond 1909 W i l f r i e d Onzea: S n u f f e l e n d i n h e t v e r l e d e n van Hoogboom; Mededeling o m t r e n t d e M e l k e r i j P a u l A r r e n : K u i e r e n d i n oude p a p i e r e n ; Een woord aan onze medeburgers v a n C a p e l l e n - P u t t e Doodvonnis v a n K a r e l Xhenceval i n 1845 Remi Van H a e l s t : Zwervend doorheen d e Geschiedenis v a n h e t " Z w i n " - d e e l 2 2 P a u l A r r e n : K a s t e l e n i n Vlaanderen; " Vo r d e n steyn " i n Schoten P a u l A r r e n : K u i e r e n d i n oude p a p i e r e n ; Reglement d e r Maatschappij " De V r i j e S c h u t t e r s " van C a p e l l e n - 1880

:

A n d r é M a r i ë n : Te k e n i n g S t a t i e s t r a a t K a p e l l e n anno 1900 122 t / m 130: Renold Huwel: Een e e t b a a r m i n e r a a l : ZOUT 131 t / m 147: P a u l A r r e n : K a s t e l e n i n Vlaanderen; " Amerloo i n Schoten 148 t / m 155: D r . Yv a n De Grave: K u i e r e n d i n oude p a p i e r e n ; Verkoop k a s t e e l Amerloo onder Schoten o p 27 september 1633 - 239 -

tt

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 239

b l z . 1 5 6 t / m 167: Remi Van H a e l s t : Zwervend doorheen de Geschiedenis v a n h e t " Z w i n " - d e e l 2 3 ( s l o t ) Karel v a n Wesemael: M a r e t a k ; e e n t e k e n aan d e 168 t / m 172: wand . . . d e e l 1 173 t / m 177: Remi Van H a e l s t : Waarom v a l t Pasen n i e t o p een vaste datum ?

178 t / m 180: Paul A r r e n : Paaszondag 1583 - 2200 blz. 181 182 t / m 187: 188 t / m 194: 195 t / m 218: 219 t / m 223: 224 t / m 225: 226 t / m 236: 237 t / m 238; 239 t / m 240:

André M a r i e n : Te k e n i n g k a s t e e l " S t a r r e n h o f " te Kapellen Karel v a n Wesemael: M a r e t a k ; e e n t e k e n aan d e wand . . . d e e l 2 ( s l o t ) Harry De S i t t e r : Hoogboom nam waardig a f s c h e i d van " z i j n f a c t e u r " Paul A r r e n : K a s t e l e n i n Vlaanderen: h e t k a s t e e l van Grimbergen Raymond Roelands: S i n t - H u b e r t u s m i s i n d e S i n t Jozefskerk t e Hoogboom Helga A r r e n -De Vos: I n v o g e l v l u c h t d o o r d e Verenigde S t a t e n v a n Amerika - v e r s l a g d i a - a v o n d Raymond Roelands: W h a t ' s i n a name ? Nieuwe straatnamen a l s g e v o l g v a n een g r e n s k o r r e k t i e D. C l a e s : D e X geboden v a n den Vlaming - 1909 Inhoudsopgave 1984

�-�=--_-_-�- - - - _ -

DI E TYT ES CORT, DIE D O O I E S S N E L ELC S I E VOOR H E M , SO DOET H Y WEL (Brugge 1 6 d e eeuw)

- 240 -

Hobonia - 13de jaargang - nr. 4 - oktober 1984 - p. 240

Druk : V A N D E N BOGAERD T y p o - Offset Ertbrandstraat 2 6 6 K a p e l l e n T e l . : 664 22 13