Hobonia 1978-1 A4

H0B0N IA KULTURELE HEEMKRING H O O G B O O M

VERANTWOORDELIJK UITGEVER W. SEGERS CAMPANUTAIAAN 5 2070 EKEREN

D R I E M A A N D E L I J K S

JAARGANG

7 -

1978

TIJDSCHRIFT

NUMMER

Jaargang 7 n r 1 Maart 1 9 7 8

H O B O N I A Driemaandelijks T i j d s c h r i f t C u l t u r e l e Heemkring H0 OGBOOM

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 2

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 3

BURCHT o f KASTI ET, Enkele l e z e r s m e r k t e n o p d a t i k v o o r é é n z e l f d e k a s t e e l zowel d e benaming b u r c h t o f k a s t e e l g e b r u i k . E n o f d i t niet verkeerd i s ?

De meest g e b r u i k t e naam v o o r d e v e r s t e r k i n g d e r e d e l e n i n d e middeleeuwen was b o r g h d a t o o k b o r c h o f b u r c h werd geschreven. H e t woord i s o n t s p r o t e n a a n d e s t a m v a n h e t werkwoord b e r g e n , i n d e b e t e k e n i s v a n bewaren, beschermen, en h e t i s o e r o u d . H e t moet r e e d s t e n t i j d e v a n d e R o m e i nen d e naam d e r Germaanse s t e r k t e n geweest z i j n , w a t b l i j k t u i t d e s a m e n s t e l l i n g ASCIBURGIUM ( Ta c i t u s : " H i s t o r i a e " Tome I V b l z . 3 3 e n GERMANIA b l z . 3 ) w a t d e benaming was v a n een p l a a t s a a n d e R i j n d i e a l z ó o u d moet z i j n geweest d a t , nog s t e e d s v o l g e n s Ta c i t u s , U l y s s e s e r d e s t i c h t e r v a n w a s .

Ook i n z i j n ANNALES Tome I b l z . 6 0 , g e b r u i k t Ta c i t u s d e u i t d r u k k i n g : TiU1OBURGIENSIS SALTUS, w a t d e naam was v a n een m a c h t i g e Teutoonse b u r c h t .

Evenzo mag aangenomen worden d a t d e BURGondiërs z ó genoemd z i j n a l s d e bewoners v a n b o r g e n , d e v e r s t e r k t e p l a a t s e n v a n de e d e l e n . ( A . M a t t h a e u s : " D e N o b i l i t a t e " - 1 6 8 6 b l z . 9 2 9 ) Dat men v a n o u d t i j d s o n d e r borgen o o k bemuurde s t e d e n v e r stond b l i j k t h i e r u i t d a t d e s t e d e l i n g e n b u r g e r s genoemd werden e n h e t h o o f d d e r s t e d e l i j k e r e g e r i n g b u r g e m e e s t e r.

Vanaf d e % I I I e eeuw werd h e t woord b u r g e r s verdrongen d o o r de naam p o o r t e r s e n e e n s t a d werd p o o r t e g e n o e m d . ( " R i j m b i j b e l " B r u s s e l 1 8 5 8 ) Z o n d e r t w i j f e l mag worden aangenomen 1.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 4

dat i e d e r e p o o r t e v r o e g e r d e naam b o r g h h e e f t g e d r a g e n .

In de u i t h e t Frans v e r t a a l d e ridderromans heten d e b u r c h ten: " c a s t e e l " n a a r h e t o u d - . r a n s " c h a s t e l " o f " C a s t e l " voortkomende u i t h e t L a t i j n s e " c a s t e l l u m " d a t e e n v e r k l e i n woord i s v a n " c a s t r u m " d e benaming v a n d e Romeinse l e g e r plaatsen.

I n d e v r o e g e middeleeuwen w e r d o o k huys ( h u i s ) i n h e t b i j zonder v o o r e e n v e r s t e r k t e woning g e b r u i k t , e n n i e t a l l e e n i n de Nederlanden, o o k b . v . i n D u i t s l a n d . D e h e e r l i j k h e d e n van N e d e r l a n d worden n u n o g b i j v o o r k e u r h u i z e n genoemd.

I n e e n l a n d w a a r v e e l s t e r k t e n waren z e i men i n d e m i d d e l eeuwen d a t h e t : " w a s g e h u s e t w e l d e l i k e met b o r g h e n ende s t e d e n v a s t " Naast h u y s komt h u y s i n g h e i n d e z e l f d e b e t e k e n i s v o o r , soms ook S t e e n h u i s ( s t e y n e n h u y s ) . E r z i j n v e l e k a s t e l e n d i e de naam S t e e n d r a g e n , a l l e e n a l om z e t e o n d e r s c h e i d e n v a n de h o u t e n b u r g e n , o o k hoghe s t e e n e n i n h e t F r i e s " s t i n s " nog s t e e d s d e gewone naam v o o r d e a d e l l i j k e h u i z e n a l d a a r .

Nog e e n a n d e r woord om h e t z e l f d e gebouw a a n t e d u i d e n was "torre" verkort t o t t o r , ook a l vroeg t o r r e o f toren g e noemd, n a a r h e t L a t i j n T u r r i s , d a t r e e d s d o o r Ta c i t u s v o o r de v e r s t e r k t e w o n i n g v a n d e p r o f e t e s Ve l e d a werd g e b r u i k t ( H i s t o r i a e Tome I V b l z . 6 5 : " i p s a e d i t a i n t u r r e " ) .

Oude k a s t e l e n bestonden a a n v a n k e l i j k u i t n i e t v e e l m e e r dan e e n t o r e n , e n z e l f s l a t e r konden z e d i e naam b l i j v e n behouden, omdat d e t o r e n t o e n n o g a l t i j d , z i j h e t n i e t het hoofdgebouw, d a n t e n m i n s t e t o c h e e n onmiskenbaar b e standdeel v a n d e b u r g b l e e f u i t m a k e n . O m d e h o o f d t o r e n 2.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 5

t e onderscheiden v a n d e a n d e r e t o r e n s , d i e d e muren v a n afstand t o t a f s t a n d v e r s t e r k t e n , w o r d t h i j gewoonlijk de m e e s t e ( n ) t o r e n , d . i . d e g r o o t s t e t o r genoemd. V a n h e t b i j v o e g l i j k naamwoord v a s t , d a t s t e r k b e t e k e n d e , k o n n i e t alken i e d e r e v e r s t e r k t e s t a d maar o o k i e d e r k a s t e e l d e naam v a n v e s t e o f v e s t e n ( A n g e l s a k s i s c h : F a s t e n ) o n t v a n g e n .

Er b e s t a a t t u s s e n a l l e genoemde woorden w e i n i g onderscheid van b e t e k e n i s , a l t h a n s t o c h i n h e t N e d e r l a n d s , e n daarom kan men e e n z e l f d e gebouw met d i v e r s e namen bestempeld z i e n .

Zo w o r d t o . a . i n d e " M o r i a e n " h e t z e l f d e gebouw bestempeld met d e namen c a s t e e l , v a s t e , b o r c h e n s t e e n , e n i n d e roman " F l o r i s ende B l a n c e f l o e r " l e z e n w i j : w i j s d e hem enen t o r i n e n e s t r a t e , Vr i e n t , s e i t h i , s i e t g i n d e r m i j n g e s a t e " .

Als synoniem v a n t o r r e v i n d e n we h i e r g e s a t e v o o r d e woning van e e n edelman g e b r u i k t , e n o o k e l d e r s w o r d t h e t i n h e t middelnederlands r e g e l m a t i g g e b r u i k t om e e n k a s t e e l a a n t e duiden. O o k d e e e n v o u d i g e r vorm z a t e was i n d e middeleeuwen en v o o r n a m e l i j k i n d e X I Ve eeuw i n g e b r u i k e n z e l f s t e g e n woordig h o o r t men n o g i n N e d e r l a n d d e s a m e n s t e l l i n g r i d d e r zate e n havezate gebruiken. T o c h kan gesate met d e andere synoniemen v a n b o r c h t n i e t o p é é n l i j n g e p l a a t s t worden daar e r h e t b e g r i p v a n s t e r k t e n i e t d i r e k t a a n verbonden i s .

Ten o n r e c h t e s t e l t men d e middeleeuwse k a s t e l e n a l s g r o t e stenen g e v a a r t e n v o o r , s t e n e n burgen i n t e g e n d e e l w a r e n i n de X I I e eeuw n o g z e e r z e l d z a a m . P a s i n d e X I I I è eeuw b e gonnen z i j m e e r e n m e e r gebouwd t e worden, m e a r z e l f s i n d e

3.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 6

XIVe eeuw was menige b u r g v a n h o u t , e v e n a l s v e l e k e r k e n , kloosters e n stadsvesten. T o e n b . v. Herve, b i j Ve r v i e r s , in 1284 door h e r t o g Jan I van Brabant werd veroverd, was de s t a d v e r s t e r k t d o o r " E i k e n t u n e e n d e d i e p e g r a c h t e n " , waar t u i n n o g i n d e oude b e t e k e n i n g v a n o m h e i n i n g w o r d t g e b r u i k t . V e r s t e r k i n g e n t e bouwen was h e t u i t s l u i t e n d a l l e e n r e c h t v a n d e l a n d s h e e r, z o n d e r z i j n toestemming mocht niemand d i t d o e n . A l s v o o r b e e l d v a n d e w i j z e waarop b i j het bouwen v a n e e n b u r c h t w e r d tewerkgegaan, k a n d e b e s c h r i j v i n g d i e n e n d i e w i j v a n d e s t i c h t i n g Montalbaen door % f o u t i n d e roman v a n d i e naam kunnen v i n d e n . H u g o de Avernoes g e e f t a a n k o n i n g Yewe v a n Dordoene d e r a a d om z i c h t e g e n K a r e l d e G r o t e t e v e r s t e r k e n d o o r Renout a a n z i j n d o c h t e r C l a r i s s i e n t e n h u w e l i j k t e geven e n hem t e vens d e v e r o o r l o v e n o p e e n r o t s a a n d e G i r o n d e e e n v a s t e borch t e bouwen. D e k o n i n g neemt d e r a a d a a n e n Renout zweert d a t h i j d e s t e r k t e n i e t t e g e n d e k o n i n g z e l f z a l gebruiken m a a r w e l t e g e n K a r e l , d e z o o n v a n P e p p i j n . A l s de b r u i l o f t v a n Renout m e t C l a r i s s i e n g e v i e r d i s , b e g i n t h i j m e t h e t bouwen v a n z i j n k a s t e e l s "Doe g i n c Renout e n d e omboot "Al d i e t e m m e r l i e d e , d i e h i j v e n t "ende m a e t s e r s i n d a t l i n t " a l l e d i e h a v e w i l l e n winnen "Een c a s t e e l w i l h i b e g i n n e n "up d i e r o c h e d i e Geronde "up d i e r o c h e i n c o r t e r s t o n d e "ons s e i t d e b o u c , b i s e n t e J a n "Hi hadde w e l d u s e n t temmerman

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 7

"Ende s e v e n h o n d e r t maetsenaeren "Nu s a l Renout a l s o n d e r s p a r e n "Een c a s t e e l w i l h i b e g i n n e n "Met v a s t e n muren, m e t hogen t i n n e n "Dat s e g g i c u i n waren d i n g e n , " p a t t e r t w e e p a r e mure ommegingen.

(Renout 739-753) ' M a t t e r t w e e p a r e mure ommegingen": D a t h i e r met 2 p a a r = 4 muren z o u b e d o e l d worden i s n i e t w a a r s c h i j n l i j k . H e t woord p a a r w e r d meer g e b r u i k t v o o r e e n u i t v e r s c h i l l e n d e gedeelten b e s t a a n d g e h e e l ; e e n s t e l , e n z o b e t e k e n t d a t twee p a a r muren n i e t s a n d e r s d a n t w e e v o l l e d i g e , h e t k a s t e e l g e h e e l omringende muren. D e b u r c h t o n t v i n g , n a a r de " r o c h e m a r b e r i j n " waarop h i j gebouwd w e r d , d e naam v a n Montalbaen, d o c h b i j d e s t i c h t i n g van d i t k a s t e e l b l e e f het n i e t ; o n d e r d e bescherming d e r v e s t e n w e r d n o g e e n stad gebouwd: "Doe omboot R e n o u t , Godweet "over a l d a t l a n d s c a p b r e e t : "So w i e d a t vernamen "dat h i t o t e r r o c h e quame, "Renout soude hem huysinghen geven "Ende houde v r i a l h a e r l e v e n . " A l l e d i e d i t vernamen " W i j f e n d e man, t e r r o c h e quamen, "So d a t R e n o u t , d i e h e l t nameconde, "Vergaderde i n c a r t e r s t o n d e "Hem v y f t i e n h o n d e r t b i g e t a l l e , "Die v a n ambachten waren a l l e .

"Sulke l i e d e n wonnen wyngaerde,

5.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 8

"mersche, b o s a c e e n d e boomgaerde, "Sulke wonnen Goren ende l a a t , "Ende s t i c h t e n g o n d e r a l t e h a n t "Ene u t e r m a t e n scone s t e d e .

(Renut 758-774) De c i j f e r s s l a a n t e r u g o p d e r e g e l s v a n h e t g e d i c h t .

Paul A r r e n .

6.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 9

MODERN MANAGEMENT I N 1 8 5 0 Een arbeidsovereenkomst v a n Houthandel G . W i j m a & Zonen N . t e A p e l d o o r n t u s s e n a l l e r l e i v e r g e e l d e p a p i e r e n gevonden, daterend v a n omstreeks 1 8 5 0 .

Vo o r s c h r i f t e n v o o r k a n t o o r k l e r k e n I . Godsvrucht, p r o p e r h e i d en s t i p t h e i d z i j n k a r a k t e r t r e k ken, d e w e l k e o n o n t b e e r l i j k z i j n v o o r e e n goede h a n d .

I I . Op a a n w i j z i n g van d e gouverneur h e e f t onze f i r m a d e werkuren v e r m i n d e r d e n h e t p e r s o n e e l d i e n t v a n a f h e den s l e c h t s o p werkdagen t e n b u r e l e t e z i j n t u s s c h e n zeven u r e d e s voormiddags e n z e s u r e d e s namiddags.

I I I . D e Zondag d i e n t v o o r k e r k g a n g , m a a r mocht iemand goed van node hebben d a n z u l l e n d e k l e r k e n o p zondag t e n burele werken.

I V. D a g e l i j k s e gebeden z u l l e n i e d e r e morgen gezegd worden i n h e t G r o o t e K a n t o o r. D e k l e r k e n d i e n e n a a n w e z i g t e zijn.

V. K l e d i n g d i e n t s o b e r t e z i j n . D e k l e r k e n z u l l e n z i c h hoeden v o o r h e t d r a g e n v a n k l e d i n g i n o p v a l l e n d e k l e u ren e n v a n kousen d i e n i e t g o e d g e s t o p t z i j n .

V I . O v e r j a s s e n e n overschoenen mogen n i e t ten b u r e l e a a n gehouden worden, h a l s d o e k e n e n h o o f d k l e d i n g kunnen i n geval v a n g u u r w e e r gedragen worden.

V I I . E r i s v o o r een kachel gezorgd t e n g e r i e v e van de k l e r k e n . S t e e n k o o l e n h o u t moeten i n e e n k a s t o p g e borgen worden. A a n b e v o l e n w o r d t d a t i e d e r e k a n t o o r k l e r k gedurende d e t i j d v a n h e t koude w e e r v i e r p o n den s t e e n k o o l p e r d a g meebrengt.

7.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 10

V I I I . D e k l e r k e n mogen h e t v e r t r e k n i e t v e r l a t e n z o n d e r toestemming. H e t i s t o e g e s t a a n d e n a t u u r l i j k e d r a n g t e volgen, waarvoor de k l e r k e n de t u i n a c h t e r de tweede poort kunnen g e b r u i k e n . D i t t e r r e i n d i e n t i n goede s t a a t gehouden t e worden.

IX. Gedurende k a n t o o r t i j d i s s p r e k e n verboden.

X. H e t h u n k e r e n n a a r t a b a k , w i j n o f s t e r k e d r a n k i s m e n s e l i j k e zwakheid en derhalve verboden v o o r a l l e k a n t o o r klerken.

XI. Nu de kantooruren d r a s t i s c h verminderd z i j n en wel t o t e l f u r e n p e r d a g , i s h e t t o t z i c h nemen v a n v o e d s e l t o e gestaan t u s s c h e n h a l f t w a a l f e n t w a a l f u r e n , m a a r h e t werk mag o n d e r g e e n e n k e l e v o o r w a a r d e o n d e r b r o k e n w a r d e n .

X I I . D e k l e r k e n moeten z e l f h u n s c h r i j f p e n n e n meebrengen.

Een s l i j p e r i s o p a a n v r a a g b i j d e b o e k h o u d e r a a n w e z i g en v e r k r i j g b a a r .

X I I I . E e n o u d s t e k l e r k w o r d t benoemd, d i e v e r a n t w o o r d e l i j k i s voor de properheid van het kantoor en a l l e jongste en aankomende k l e r k e n z u l l e n z i c h v e e r t i g m i n u t e n v 6 6 r h e t g e m e e n s c h a p p e l i j k gebed b i j hem melden v o o r h e t schoonmaken d e r v e r t r e k k e n e n z i j z u l l e n n a k a n t o o r t i j d b l i j v e n v o o r d e r g e l i j k e werkzaamheden. B o r s t e l s , b e zems, z e e p e n w a t e r w o r d e n d o o r d e f i r m a b e s c h i k b a a r g e steld.

X I V. D e n i e u w e v e r h o o g d e w e e k l o n e n z i j n v o o r jongens t o t 1 4 j a a r

f 0,52

jongste bediende

f 2,40

aankomende k l e r k e n

f 4,50

klerken

f 5,50

8.—

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 11

oudste k l e r k e n n a 1 5 j a a r d i e n s t t i j d

f

10,25

Er w o r d t v e r w a c h t , d a t i e d e r e e n h i e r mede e e n verhoogde hoeveelheid w e r k z a l a f l e v e r e n .

F. v a n Z i j l .

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 12

MOORD Op 1 3 a u g u s t u s 1 8 7 7 v e r m o o r d t G u s t a a f M e s t d a g i n d e Schoytestraat z i j n 25 j a a r oudere vrouw en s n i j d t h a a r in stukken.

I n een b o e k v a n 1928 w o r d t d e moordzaak a l s v o l g t b e s c h r e ven(we k o p i ĂŤ r e n l e t t e r l i j k ) : "Men m o e t v e l e j a r e n t e r u g g a a n i n d e a n n a l e n o v e r d e m i s daden g e p l e e g d t e A n t w e r p e n , o m e r n o g z u l k e a f s c h u w e l i j k e te ontmoeten, a l s deze welke op 4 J a n u a r i 1878 aan ' t l i c h t kwam. D e z e m i s d a a d v e r w e r k t e d e s t i j d s z o o v e e l o p s c h u d d i n g , d a t h e d e n n o g d e naam M e s t d a g v o l k o m e n i n ' t geheugen i s g e b l e v e n o n z e r o u d e r e S i n j o r e n .

I a a t o n s n u teruggaan t o t d i e n morgen, waarop h e t g e r u c h t der o n t d e k k i n g onze s t a d i n o n t r o e r i n g b r a c h t .

De e c h t g e n o o t e n M e s t d a g bewoonden t e A n t w e r p e n e e n g a n g gelegen i n d e S c h o y t e s t r a a t n r . 5 4 , w a a r t a l r i j k e h u i s houdens v e r z a m e l d w a r e n .

Hunne w o n i n g , b e s t a a n d e u i t eerre b e n e d e n p l a a t s e n e e n k e l d e r, m a a k t e d e e l u i t v a n h e t g e b o u w, d a t z i c h t e n e i n d e van d e n i n g a n g b e v o n d . N e v e n s h e n w a s e e n a n d e r e b e n e d e n kamer, d o o r e e n weduwe b e w o o n d . O p d e e e r s t e v e r d i e p i n g d e r w o n i n g v a n d e z e weduwe, w e r d d e k a m e r d o o r e e n a n d e r e weduwe b e t r o k k e n e n b o v e n d e k a m e r d e r e c h t g e n o o t e n Mestdag, v e r b l e e f w e e r e e n a n d e r e weduwe, w a a r v a n d e w o n i n g van Meetdag s l e c h t s d o o r een dunne z o l d e r i n g g e s c h e i d e n w a s , z o o d a n i g d a t men a l k o n h o o r e n , w a t b i j h e n gezegd w e r d o f v o o r v i e l .

Eet i s i n d i t h u i s , i n d i e n b e v o l k t e n gang, d a t i n den 10.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 13

nacht v a n 1 3 o p 1 4 Augustus 1 8 7 7 , d e s c h r i k k e l i j k e misdaad bedreven w e r d . D a a r w e r d vrouw Mestdag vermoord e n i n s t u k ken gesneden. D e d a d e r d e z e r weerzinwekkende misdaad w i s t z66 g o e d z i j n e v o o r z o r g e n t e nemen, d a t h e t gebeurde meer dan v i e r maanden ongekend b l e e f .

Mestdag was g e b o o r t i g v a n Dendermonde, a l w a a r h i j h e t a m bacht v a n steenhouwer u i t o e f e n d e . N a e n k e l e j a r e n t e P a r i j s d o o r g e b r a c h t t e hebben, v e s t i g d e h i j z i c h i n o n z e stad e n maakte w e l d r a k e n n i s m e t d e n b r o e d e r v a n h e t s l a c h t o f f e r h e t w e l k t o e n 5 8 j a a r oud was e n weduwe. Z i j h a d u i t huwelijk haar e e r s t e / v e r s c h e i d e n e k i n d e r e n , a l l e n oud genoeg om z e l f i n hun onderhoud t e v o o r z i e n .

Wanneer men w e e t d a t Mestdag s l e c h t s 3 3 j a a r oud w a s , v r a a g t men z i c h a f h o e h i j t o t h e t b e s l u i t k o n komen m e t een vrouw i n d e n e c h t t e t r e d e n , d i e b i j n a h e t d u b b e l v a n z i j n ouderdom h a d .

Kortom h i j t r a d i n h e t h u w e l i j k , w i e r p b e i t e l s e n hamer weg, om met k a r e n h u i f n a a r d e m a r k t t e r i j d e n e n z i j n e vrouw i n h a r e b e z i g h e i d t e h e l p e n .

In den beginne, niettegenstaande h e t g r o o t v e r s c h i l i n ouderdom e n d a t z i j z i c h b e i d e n a a n d e dronkenschap o v e r leverden, scheen h e t koppel n i e t ongelukkig. A l e z i j b e i den dronken w a r e n , o n t s t o n d e r d i k w i j l s t w i s t .

Doch d e z e t o e s t a n d v e r a n d e r d e w e l d r a e n n a e e n j a a r e c h t v e r b i n t e n i s k l o e g vrouw Mestdiag o v e r d e h a n d e l i n g e n v a n haar man: soms mishandelde h i j z o o d a n i g d e arme v r o u w, d a t z i j n i e t n a l a t e n kon e r o v e r t e klagen b i j h a r e kinderen en de g e b u r e n , d i e d a n o o k d e s p o r e n d e r gewelddaden o p h a a r

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 14

aangezicht v a s t s t e l d e n . Z o o b r a c h t o p 1 2 Augustus 1 8 7 7 d e dochter v a n vrouw Mestdag e e n b e z o e k a a n h a r e moeder e n vond d e z e p a a r e c h e n b l a u w g e s l a g e n o p e e n s t o e l z i t t e n .

Toen z i j a a n h a r e moeder v r o e g w a t e r v o o r g e v a l l e n w a s , kreeg z i j v o o r a n t w o o r d , d a t men z i c h n i e t k o n v o o r s t e l l e n hoe s l e c h t h a a r man h a a r soms b e h a n d e l d e , z o n d e r d a t d a a r toe oenige r e d e n b e s t o n d .

B i j h e t v e r t r e k b e l o o f d e d e d o c h t e r d e n volgenden d a g t e r u g t e komen, d o c h t o e n s t o n d z i j v o o r e e n g e s l o t e n d e u r.

L a t e r v e r k l a a r d e Mestdag, d a t h i j e n z i j n e echtgenoote 's avonds i n d r o n k e n t o e s t a n d waren ' t h u i s gekomen e n toen h i j ' s morgens o n t w a a k t e , v a s t s t e l d e d a t z i j n e v r o u w n i e t meer t h u i s was. E e r s t dacht h i j , d a t z i j z i c h , z o a l s n a a r gewoonte, n a a r d e m a r k t t e B r u s s e l begeven h a d .

Doch h a r e l a n g e a f w e z i g h e i d e n d e v r u c h t e l o z e opzoekingen d i e h i j gedaan h a d , d e d e n hem t o t h e t b e s l u i t komen d e politie t e verwittigen.

Mestdag, m e t e e n g e v e i n s d e d r o e f h e i d , v o e g d e e r b i j , d a t h i j begon t e v r e e z e n d a t z i j n e vrouw z i c h om h e t l e v e n had g e b r a c h t o f w e l v e r o n g e l u k t w a s .

Ondertussen s p e e l d e d e schelm z o o v o o r t r e f f e l i j k z i j n r o l , dat h i j z e l f s n o g n a a r B r u s s e l r e e d , om d a a r i n h e t d o o d e n huis n a a r e e n l i j k t e g a a n z i e n e n z i c h t e v e r g e w i s s e n o f het soms z i j n vrouw n i e t w a s , d i e u i t d e v a a r t v a n W i l l e broeck g e h a a l d w a s .

Toen men e c h t e r i n d e b u u r t v a n Mestdag vernam, d a t d e z e het voornemen genomen h a d om t e v e r h u i z e n , g i n g e n d e t o n g e n l o s , d e w i j l sommigen beweerden, d a t h i j z e e r goed w i s t waar z i j n e vrouw v e r b l e v e n w a s .

12.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 15

Immers h a d h i j a l geantwoord, w a n n e r men v r o e g w a a r z i j heen was: " I k h e b e r a l l a n g o p g e s c h . . . ( m i j n gevoeg op gedaan)"(Mestdag d r u k t e z i c h u i t i n d e v o l k s t a a l ) De p o l i t i e d e e d n u e e n o p p e r v l a k k i g e h u i s z o e k i n g , w e l k e geen u i t s l a g o p l e v e r d e .

Den v o l g e n d e d a g , d o o r nieuwe g e r u c h t e n aangespoord, w e r d door d e g e r e c h t e l i j k e p o l i t i e e e n v e r s l a g opgemaakt e n aan h e t p a r k e t gezonden. Te n g e v o l g e d i t v e r s l a g werd e e n nieuw onderzoek i n d e woning v a n Mestdag b e v o l e n . D e r e genbak e n d e b e e r p u t werden m e t s p a r r e n d o o r z o c h t , i n p l a a t s van z e t e doen l e d i g e n . E e n o o g e n b l i k k o n d e m i s d a d i g e r nog d e hoop k o e s t e r e n , d a t z i j n e d a a d o n g e s t r a f t z o u b l i j v e n .

Na 3 J a n u a r i werden d e opzoekingen hernomen e n l e v e r d e n ditmaal een u i t s l a g op.

Het P a r k e t was o n d e r r i c h t geworden, d a t d e geburen v a n d e n snoodaard v e r t e l d e n , d a t h i j o p 1 4 Augustus, d e n d a g n a de v e r d w i j n i n g z i j n e r v r o u w, m e e r d a n v i j f t i g emmers w a t e r gepompt h a d , d i e h i j i n h u i s d r o e g e n d a a r n a i n e e n z i n k put n i e t v e r v a n h u i s g e l e g e n kwam u i t g i e t e n .

Men g e l o o f d e g e z i e n t e hebben, d a t h e t u i t g e g o t e n w a t e r eene r o d e k l e u r h a d , men g e l o o f d e z e l f s e r s t u k k e n b e b l o e d vleesch i n g e z i e n t e hebben.

B i j h e t vernemen d e z e r g e r u c h t e n , b e g a f h e t P a r k e t z i c h n a a r d e woning v a n d e n b e s c h u l d i g d e e n d e e d hem aanhouden.

T e r z e l f d e r t i j d g i n g men o v e r t o t d e v o l l e d i g e r u i m i n g v a n den b e e r p u t , n a a s t d e woning g e l e g e n . I n d e a n a c h t l e v e r d e n deze opzoekingen d e o n w e e r l e g b a r e b e w i j z e n o p . M e n vond i n den p u t honderd d r i e e n v i j f t i g stukken v l e e s c h , v a n een menselijk lichaam afkomstig.

13.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 16

Deze v e r s c h r i k k e l i j k e o v e r b l i j f s e l s bestonden u i t s t u k k e n v e l , v e t , p e z e n e n s p i e r e n . M e n vond o o k z e k e r e o v e r b l i j f sels van de organen, d i e d e h o l t e van de b o r s t e n van den b u i k b e k l e e d d e n . B e e n d e r e n werden n i e t a a n g e t r o f f e n .

B u i t e n e e n i g e s t u k k e n v a n r i b b e n e n e e n i g e gebeenten v a n het h o o f d voortkomende, o n t d e k t e men nochtans e e n g e h e e l e k n i e s c h i j f , a l s o o k e e n p a k p a p i e r met e e n k o o r d omwonden, de t w e e schouderbeenderen m e t h e t a a n k l e v e n d e v l e e s c h b e vattende.

Er v i e l n i e t aan t e t w i j f e l e n d a t deze o v e r b l i j f s e l e n v o o r t kwamen v a n vrouw Mestdag, d a a r men b i j n a e e n g e h e e l e v r o u wenborst e n e e n o o r , d i e d o o r e e n o o r b e l was doorgescheurd, a a n t r o f , a l s o o k e e n p a k met h a l f p r i j z e h a r e n . D i t w a r e n wel d e h a r e n v a n vrouw Mestdag, e n e e n h a r e r o r e n was v r o e ger d o o r e e n b e l doorgescheurd geworden.

De b e s c h u l d i g d e poogde n i e t t e g e n s t a a n d e d e z e b e w i j z e n z i j n misdaad t e l o o c h e n e n , d o c h w e l d r a v e r a n d e r e h i j z i j n s t e l sel van verdediging.

M i j n e vrouw - z e i d e h i j t o t d e n o n d e r z o e k s r e c h t e r - was dronken o p Maandag 1 3 A u g u s t u s . I k l e g d e h a a r t e b e d e n nam p l a a t s nevens h a a r . R o n d 9 u u r ' s avonds t o e n i k wakker w e r d , s l i e p z i j r u s t i g . I k

l i e t haar slapen en

begaf m i j n a a r d e h e r b e r g "Den D o b b e l a a r " . I k b l e e f e r t o t t w e e u u r ' s morgens e n w e r d d r o n k e n . T o e n men m i j n a a r h u i s b r a c h t e n i k i n d e kamer kwam, b o o d z i c h e e n a f s c h u w e l i j k schouwspel a a n . M i j n vrouw l a g t e n g r o n d e , t e midden v a n e e n b l o e d p l a s ; n a a s t h a a r l a g e e n g l a s . Z i j had a a n h e t a a n g e z i c h t e e n d i e p e wonde; z i j was dood e n reeds k o u d . B i j d i t a a n z i c h t d a c h t i k aanstonds a a n d e 14.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 17

schande d i e o p d e n a g e d a c h t e n i s m i j n e r vrouw z o u k l e v e n , i n d i e n men vernam d a t z i j bezweken was t e n g e v o l g e v a n dronkenschap. I k b e s l o o t h a a r l i c h a a m t e doen v e r d w i j n e n en n a v r u c h t e l o o s gepoogd t e hebben h a a r i n e e n z a k t e steken, h e b i k h a a r i n t w e e s t u k k e n gesneden o p d e h o o g t e van d e n b u i k . E e n dezer stukkeh s t a k , ` e e n z a k e n d r o e g h e t , n a e e n i g e s t r a t e n d o o r k r u i s t t e hebben, b u i t e n d e K i e l p o o r t . D a a r gekomen w e r d i k v e r w a r d e n denkende d a t h e t o n m o g e l i j k was m i j n d r o e v e v r a c h t a c h t e r t e l a t e n b r a c h t i k d e z e l f d e n a a r h u i s e n begon d a a r d a n h e t l i c h a a m m i j n e r v r o u w, z o o v e e l i k maar k o n , i n s t u k k e n t e kappen en h e t v l e e s c h v a n d e beenderen l o s t e maken. D e n ganschen nacht e n e e n g e d e e l t e v a n d e n volgenden d a g i s a a n d i t droevig w e r k bestemd g e w e e s t . H e t was om d i t w e r k t e v e r gemakkelijken e n h e t b l o e d a f t e waseche, d a t i k h e t w a t e r gepompt h e b , w a a r v a n z e k e r e g e t u i g e gesproken hebben.

Het v l e e s c h h e b i k i n d e n b e e r p u t geworpen e n w a t d e b e e n deren b e t r e f t , d e z e h e b i k Woensdag, r o n d 1 0 u u r ' s avonds i n een z a k op h e t K i e l k e r k h o f gedragen. I k klom o v e r den kerkhofmuur e n m e t m i j n e handen e n b i j m i d d e l v a n e e n l a t , heb i k e e n p u t g e d o l v e n , w a a r i n i k a l l e s b e g r a v e n h e b .

De k l e e d e r e n v a n m i j n e vrouw e n d e m i j n e , w e l k e b e b l o e d waren , h e b i k v e r b r a n d , e v e n a l s d e z a k d i e g e d i e n d h a d om d e s t u k k e n weg t e d r a g e n e n h e t mes waarmede i k d e o n t l e d i n g gedaan h e b .

I n M a a r t kwam d e z e z a a k v o o r d e r e c h t b a n k . Z i j nam v e r s c h i l l e n d e dagen i n b e s l a g , t i j d e n s d e w e l k e d e t o e l o o p van v o l k o v e r w e l d i g e n d w a s , z o o a l s d i t t r o u w e n s h e t g e v a l is b i j i e d e r groot proces.

15.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 18

De o v e r b l i j f s e l s v a n v r o u w M e s t d a g w a r e n i n v e r s c h i l l e n d e bokalen gedaan. M e s t d a g h i e l d z i j n beweringen staande, z i j n e v r o u w n i e t v e r m o o r d t e h e b b e n , w a t n i e t k o n bewezen worden a a n g e z i e n n i e m a n d i e t s g e z i e n o f g e h o o r d h a d i n d e nacht waarop de misdaad gepleegd werd.

Twee v r a g e n w e r d e n a a n d e J u r y g e s t e l d . G u s t a a f M e s t d a g werd p l i c h t i g v e r k l a a r d v r i j w i l l i g e e n m o o r d g e p l e e g d t e hebben e n m e t v o o r b e d a c h t e n r a d e . H i j w e r d t o t d e d o o d s t r a f veroordeeld.

Ti e n m i n u t e n n a d e u i t s p r a a k v a n h e t v o n n i s , w e r d d e t e r dood v e r o o r d e e l d e n a a r d e c e l g e v a n g e n i s g e v o e r d ; a c h t i e n gendarmes e n t e n m i n s t e v i j f h o n d e r d s t r a a t b e n g e l s v e r g e zelden h e t r i j t u i g " .

R. A l a r d o t

16.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 19

INHOUDSTAFEL blz.

Burcht o f Kasteel

1.-

Modern management i n 1 8 5 0

7.-

Moord

10.-

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 20

Hobonia - 7de jaargang - nr. 1 - maart 1978 - p. 21