Bruggeske 1999-2-juniWeb

Bruggeske

-

Driemaandelijkse uitgave van de Culturele Kring van Kapellen "Hogbesecte"vzsv.

8ruggeske d riem aan d elijks t ijd sch rif t van d e eu l t u rel e Krin g " Hoghescote v . z . w " t e Kapellen.

Zetel. Parkweg 2 - 2950 Kapellen - tel: (03) 664.5722

31e jaarg an g - n u m m e r 2

1 juni 1999.

In dit - Bladw i -s Bank et in salons Dennen burg -i zEreleden 1999 er - Hoghescoe "week end in Heer sur Meuse - Afs luiten van het werkjaar 1998 - 1999 - Vliegende bommen boven Kapellen - ' t Kette (vervolg) - Mededeling - Verborgen heraldiek te Kapellen - Ly dia Sandee: een k leurenpalet uit Putte - Het onstaan van de Koning Alber tlei en de Koningin Elis abethlei

39 40 40 41 42 43 60 62 63 67

- 42 - 59 - 62 - 66 - 70

71 - 76

Iedere auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van de door hem ondertekende bijdrage.

Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger Parkweg 2 - 2950 Kapellen. (03) 664.57.22.

Kaftontwerp: T. Hanssens.

Redactie: Eikvarenlaan 19 - 2950 Kapellen — Tel: (03) 605.50.86.

1999 - Copyright "Hoghescote v.z.w" Kapellen.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, gereproduceerd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

De Culturele Kring "Hoghescote v.z.w" werd opgericht op 23 december 1968.

Zetel : Parkweg 2 - 2950 Kapellen.

't Bruggeske verschijnt 4 maal per jaar. Deze nummers kan men bekomen voor 350,- BEF e n u is dan abonnee van 'Hoghescote v.z.w. Dit bedrag kan overgemaakt worden op rekening nr. 413-7205071-65 ten name van Culturele Kring Hoghescote - Parkweg 2 —2950 Kapellen.

Losse nummers van 't Bruggeske, voor zover nog voorradig: 100,- BEF.

39

Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

BANKET IN SALONS DENNENBURG. Het was gezellig, het was tof, het was AF. Zaterdag 6 maart was het weer zover. Tachtig hongerige Hoghescotenaren boden zich aan om rijkelijk te kunnen "tafelen".

Niettegenstaande de grote opkomst verliep de bediening snel en vlot. Vooral de "Kalfsfilet in patersbier" maakte indruk.

Voorzitter Roger Balbaert kon in zijn speechke dan ook niet anders dan het succes van onze vereniging benadrukken: een hoog ledenaantal, diverse succesvolle activiteiten in het voorbije jaar zoals o.m. de tentoonstelling in de Promenade en in h e t rusthuis Plantyn en nog veel meer.

Ook dit jaar staan diverse kwaliteitsvolle activiteiten op stapel. Een reden dus om als voorzitter fier te zijn. (en dat was hij ook l).

Volgde dan de onvergetelijke quiz van Jack Vanumissen. Oude auto's herkennen. Gemakkelijk?

Vergeet het maar. (Ikzelf had 20 van de 40 antwoorden juist en ik was nog niet de laatste!). H e t heerlijke bij dit soort quizzen is dat ge lekker kunt "spieken" alhoewel het in regel niet mag, maar ja waarom zou buurman buurvrouw niet helpen en v.v.?

De eerste had 3 7 punten o p 4 0 ( hij werkt in d e autobranche). D e tweede had 3 6 juis te antwoorden. Deze liet zich aan den toog bijstaan door een aantal autofrikken. Zoals gezegd verliep alles zoals het hoort en naar ik vernam zijn die mannen van den toog een fles wijn rijker geworden.

En zelfs de laatste prijs waren waardevolle "broekophoudende" bretellen waar de eigenaar heel fier over was. (Soms is een kinderhand snel gevuld III) Zoals vermeld toffe sfeer, goede ambiance en veel energie om het komende seizoen succesvol te laten verlopen.

Jef HERMAN.

Ereleden 1999.

Na het versturen van het vorige nummer van 't Bruggeske ontvingen wij nog de bijdrage van de hierna vermelde ereleden: - D e Heer Smolders W., Ertbrandstraat, 249, 2950 Kapellen.

- D e familie Van de Walle-Willemse, Prins Albertlei, 28, 2950 Kapellen.

- D e Heer Van Veldhoven F., Klinkaardstraat, 32, 2950 Kapellen.

Wij danken al onze leden en al onze ereleden voor hun bijdrage voor het jaar 1999.

Zoals beloofd is ondertussen het bestuur van Hoghescote reeds begonnen met het verzamelen van de archieven voor de uitbouw van "INDOKA", het "Informatie- en documentatiecentrum voor Kapellen".

In afwachting dat wij hiervoor over een aangepast lokaal zullen kunnen beschikken hebben wij dit jaar reeds 2465 documenten gefotokopieerd bij onze goede vriend Roger Keukelinck van het Documentatiecentrum van de Antwerpse Noorderpolders te Ekeren. Het werk moet nog verder gezet wor den d o c h w i j dank en n u r eeds d e enthous ias te h e e r Keuk elinc k v o o r z ijn medewerking.

40

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

HOGHESCOTE "WEEKEND" IN HEER-SUR-MEUSE. Wij waren met z'n zeventienen. Normaal 19 maar organisator, stimulator Jack moest op het allerlaatste ogenblik wegens ziekte forfait geven. Wij hebben hem dan ook in gedachte een spoedig herstel toegewenst.

Ons verblijf werd een succes. De Heer A. PEN had ons verzekerd dat de zon zou schijnen. En dat deed ze ook. Wij hadden dan ook alle ingrediënten in handen om er een succesvol avontuur van te maken: een enig mooie omgeving, een rustige plek om te k(I)uieren, z eer verzorgde kamers, een boeiend hinterland en een groep waarmee het onmiddellijk "klikte". Ach wat wil een mens nog meer.

Een aantal moedige vroege vogels hadden de vrijdagnamiddag 7 mei - reeds een wandeling achter de rug naar de "opgehaalde schotbalken van Hastière".

Het gros arriveerde tegen de avond en onmiddellijk volgde de kennismaking in de heerlijke tuin bij een volle pint Ciney, o f Rochefort of wat weet ik nog meer van die dranken die de tong losmaken en de pret stimuleren.

Dan de kamer in en klaarmaken voor het avondmenu. Het was een menu o m " u " ( in kleine letter a.u.b.. zetter!) tegen te zeggen. Gelukkig was er nadien de Bar die ons een gezellige avond bezorgde.

Een attente collega zorgde ervoor dat de juiste dranken bij de juiste persoon én ook op de juiste afrekening terechtkwam.

Volgde dan een slaapvolle nacht met hier en daar wat gedonder en een flinke r egenbui. Wat ons echter niet ontmoedigde want ook dat had de Heer A. PIEN ons voorspeld.

Zaterdag 8 mei, een goed ontbijt gevolgd door een wandeling door de hoogvlakte van Hastière.

Aangename wandeling onder een stralende zon.

Twee moedigen nestelden zich voordien gemoedelijk in een crèmerie om v an daaruit onz e geparkeerde auto's t e bewaken w a t door a l d e aanwezigen hoogs t w e r d gewaardeerd.

Uiteraard hadden de twee de nodige fondsen gekregen om hun werk vanuit de café-annexcrémerie naar behoren te kunnen vervullen.

In ons hotel terug, "snel "(?) een snack eten en dan per auto naar Mariembourg. Daar wachtte ons een authentiek stoomtreintje dat ons in oude - prachtig opgekalefaterde r ijt u ig e n naar Treignes tufte. En wat zongen wij? Juist: " IN EEN KLEIN STATIONNETJE, 's MORGENS IN DE VROEGTE... " ( Met Hoghescotenaren o p s tap k an j e nooit goede punten scoren!).

Eindstation Treignes. En wie z ien w e daar? D e Puttenaar W a l t e r SMOLDERS die in h e t treinmuseum van Treignes heel actief bezig is om een oude trein (van 1942) te herstellen en te laten rijden. Wij kregen dan ook een uitgebreid "privé bezoek" aan zijn trein. Een GUST van een machien met alles der'op en der'an.

Opnieuw onz en bommel in v oor d e terugrit naar Mariembourg. Dergelijke ritten z ijn e e n belevenis apart, vooral omdat de meesten van ons ongetwijfeld in hun -nog niet zo verre jeugdmet dergelijke treinen werden vervoerd.

Terug in het hotel ons in gala kostuum steken voor het DINER. Eerst uiteraard "aperitieven" onder d e zonnige hemel. En dan hét grote moment van de waarheid, ons avonddiner. Het viel wel iets minder uit dan verwacht. Natuurlijk verwachtten wij geen massa's voedsel maar het was toch iets van het goede te weinig. En dus kwam onze solidariteit met de minst bedeelden naar voren. Sommigen spaarden eten uit hun mond om met anderen - meer behoeftigen - t e kunnen delen van hun rijkdom. Anderen gaven - via een loterij - eveneens de kans aan de behoeftigen zich t e spijzen. E n nadat Voorzitter Roger d e puntjes o p d e i had gez et wandelden w ij uiteindelijk met een overvolle maag buiten.

41

't Bruggeske fg 31- pint 1999 — nr 2.

Slapen? Geen denken aan! De bar in en praten en zingen en praten en... !alien._ Zondag 9 mei. Een lekker ontbijt en voor de liefhebber een kakelvers "paardenoog-ei". Opnieuw een stralende zon. Dus wandelen langs de Maas. Prachtige streek, rustige omgeving, mooie landhuizen, overzetten met de boot naar de andere oever, de dorst lessen, opnieuw overzetten en de wandeling beëindigen waar wij begonnen waren. Gelukkig dat onze twee vrijwiligsters opnieuw z o vriendelijk geweest waren onz e wagens v anuit de crèmerie - annex - c afé t e bewaken.

Nog te noteren valt dat wij op de wandeling een uiterste zeldzaam kruid ontdekten d a t hier met voile bossen tegelijk aanwezig was.

En dan volgde het afscheid. Het was alles zeer snel voorbij gegaan en wij hadden alien vrienden bij gemaakt. Is dit niet een mooi einde van een weergaloos weekend?

Oprecht v e e l dank aan Jack Vanummissen die alles zeer goed had voorbereid en er met Lydia helaas zelf niet bij kon zijn.

Jef HERMAN

Afsluiten van het werkjaar 1998-1999 Traditiegetrouw willen wij met onze leden het voorbije jaar afsluiten op een aangename en gezellige manier.

Dit jaar doen wij dat in onze eigen gemeente Kapellen en wel op vrijdag 18 juni te 19u30.

Wij k omen s amen aan d e trappen v an h e t oud-gemeentehuis, hoek AntwerpsesteenwegHoevensebaan om samen een bezoek te brengen aan de astronomische klok van de heer Smolders, erelid van Hoghescote en bouwer van een uniek levenswerk dat hij gratis schonk aan het gemeentebestuur van zijn geboortedorp Kapellen.

Als u w eet d a t d e astronomische k lok v an Kapellen meer mogelijkheden heeft dan d e Zimmertoren van Lier dan zult u ongetwijfeld willen aanwezig zijn bij dit bezoek onder leiding van de gelegenheidsgids, Roger Balbaert, voorzitter Hoghescote.

Vergeet niet dat dit kunstwerk alleen in kleine groepjes kan bezocht worden, nooit individueel, zodat u nu een enige kans krijgt om op een rustige manier, samen met de Hoghescote-vrienden, dit kunstwerk te bewonderen.

Na het bezoek plannen wij nog een drink in de buurt... en dan begint de vakantie.

Graag uw inschrijving, 50 BIEF per persoon, te storten op rekening nr 413-7205071-65 van Hoghescote met de vermelding "Smoldersuurwerk", en dit uiterlijk op 14 juni 1999, zodat wij voor de nodige documentatie kunnen zorgen.

42

't Bruggeske j u n i 1999 n r 2.

Vliegende bommen boven Kapellen. e i j wijz e van litteiding,-De titel is in feite misleidend. In dit artikel warden niet de vliegende bommen bedoeld die het luchtruim bov en Kapellen doorkruisten o p weg naar hun doel -ongetwijfeld d e hav en v an Antwerpen- m a a r w e l d i e exemplaren d i e v roegtijdig n a a r beneden dok en o p h u n aanvliegroute. D e z e aanv liegroute g i n g o v e r d e gemeenten Wuus twez el, Kalmthout, Brasschaat en Kapellen. Het is dan ook logisch dat deze gemeenten de meeste bominslagen te verwerken kregen.

Een kleine vergelijkende tabel geeft ons het aantal gevallen V1 e n V2 bommen in de ons omringende gemeenten: Berendrecht Ekeren Kalmthout Lillo Wuustwezel

38 46 ca 215 143 218

Brasschaat Hoevenen Kapellen Stabroek

154 21 118 66

Even ter herinnering voor de oudere lezers en ter informatie van onze jongere lezers: Wat is een V1 en een V2? fl] De V1 was in feite een klein vliegtuig dat met een katapultinstallatie werd gestart. De lengte bedroeg bijna 8 meter, de maximale rompdiameter was 83 cm en het gewicht was 2.100 kg, inclusief 540 k g brandstof (benzine) en 900 k g springlading. Het wapen had in z ijn eerste uitvoering een snelheid van 600 km/uur, maar deze snelheid werd later opgevoerd tot 800 km/uur. H e t maximale bereik was ruim 300 km. De vlieghoogte die kon variĂŤren van 300 tot 2.500 meter, maar gemiddeld tussen 900 en 1.200 meter lag, en de koers werden met behulp van een automatische piloot op van tevoren ingestelde waarden constant gehouden. Wanneer de vooraf bepaalde afstand was afgelegd dook het wapen omlaag.

Een Duitse foto van een V-1 vlak na de lancering. ( Foto Imperial War Museum)

43

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

De V2 was een raket met een totale lengte van ruim 14 meter en een diameter van 1_66 meter.

De raketmotor werkte op vloeibare zuurstof en alcohol, waarvan in totaal 8.900 kg in de raket aanwezig waren. De raket werd na de lancering in een vooraf berekende baan geleid. O p het moment d a t e e n v a n tev or en inges telde s nelheid w e r d bereik t, w e r d d e rak etmotor uitgeschakeld, waarna het wapen verder een zuiver ballistische baan volgde. D e maximale snelheid bedroeg 5.400 km/uur. Tijdens de vlucht, welke 6 minuten duurde bereikte het toestel een hoogte van 65 km waarna de springlading van 974 kg het beoogde doel trof.

Een V-2 wordt op de lanceerstelling - de Meillerwagen' — in positie gebracht. (Foto Bundesarchiv)

118 vielen er te Kapellen...

Uit een rapport opgemaakt op 19.5.1945 blijkt d a t er 59 V1 vielen in Kapellen waarvan 1 o p Hoogboorn. Van de V2 vielen er 9 in Kapellen waarvan 2 op Hoogboom.

Ook vielen er 50 vliegende bommen waarvan niet geweten is of het een V1 of V2 was. Door de politie v an Kapellen werd van elke bominslag een proces-verbaal opgesteld. Een aantal van deze procesverbalen blev en bewaard e n gev en o n s e e n gedetailleerd v ers lag v a n d e gebeurtenissen.

Deze procesverbalen verkeren echter in zo een erbarmelijke staat dat zij praktisch niet meer te lezen zijn, en zij zullen zeker binnen een aantal jaren onleesbaar geworden zijn. Omdat deze verslagen soms zeer interessante informatie bevatten voor inwoners van Kapellen die zich voor de plaatselijke geschiedenis interesseren worden zij hier integraal weergegeven.

44

't Bruggeske jg 31- _flint 1999— nr 2.

Buiten de politierapporten werden ook een aantal stukken teruggevonden, welk e opgesteld waren door de rijkswacht, meer bepaald d e brigade v an Kapellen. H e t z ijn ec hter geen procesverbalen of pro justitia's, ook geen voorgedrukte formulieren, veeleer het voldoen van een meldingsplicht. Het zijn dan ook meestal -en dit in tegenstelling met de politierapportenzakelijke relazen. Voor de volledigheid v an dit artikel worden z ij ook weergegeven. H et is bijgevolg mogelijk dat er zowel door de politie als door de rijkswacht een rapport over de inslag werd opgesteld, rapporten die ofwel elkaar aanvullen of... tegenspreken.

De politierapporten. 121 Pro Justitia 27.12.1944. Nr. 10. Opgemaakt door BENS Corneel, hoofdveldwachter.

27.12.1944 om 15 uur is een vliegende bom gevallen op het eigendom van DE BIE Constant, wonende te Kapellen, Kapelsche straat n i 166. T e r plaatse stellen wij vast dat de projectiel neergekomen is van achter in de weide een honderd tal meters van de woning D e put welke geslagen werd heeft een doormeter van 14 meter en 5 meter diepte. Verschillende huizen welke i n d e nabijheid s tonden werden hierdoor beschadigd e n onbewoonbaar gemaakt.

Gelukkiglijk waren e r geen gekwetsten t e betreuren e r is alleenlijk stoffelijke schade. D e stukken voortkomende van dit tuig liggen in den omtrek verspreid. Afschrift van P.V. werd overgemaakt aan den Heer Burgemeester.

Pro Justitia 28.1.1945. Nr. 98. Opgemaakt door de Burgemeester Jean SPETH. 28.1.1945 om 5.30 uur een vliegende bom V1 is neergekomen op het terrein der Royal Antwerp Golf Club te Kapellen bosch.

Na ons ter plaatse begeven te hebben konden wij de werkelijk er van vaststellen. De vliegende bom was neergekomen op ongeveer 100 meter van het hotel der Royal Antwerp G olf Club genaamd Dorey House. Het was op 28.1.1945 te 5.30 uur.

De put, gemaakt door de vliegende bom, had een doorsnede van ongeveer 10 meter en een diepte van ongeveer 3 meter. De put was gedeeltelijk onder water gelopen, waardoor wij niet konden vaststellen, dat er nog stukken van de vliegende bom in achter gebleven waren. Hare ontploffing heeft slechts stoffelijke schade veroorzaakt aan het hotel Dorey House, daar zij in het bosch was terecht gekomen. Het hotel in kwestie en de aanhooriggeden werden tamelijk zwaar beschadigd door de luchtdruk. Per inlichting brengen wij ter kennis dat de vliegende bom in kwestie was afgeschoten geworden v anuit KaInnthout e n daardoor o p d ie plaats w as neergestort.

Pro Justitia 5.2.1945. Nr. 135. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiecommissaris.

5.2.1945 om 6.45 neerkomen vliegende bom V1 bij politiebureau. Wij liepen onmiddellijk naar buiten en stelden vast dat de bom in kwestie was neergekomen op de spoorlijn aan de statie, vlak naast het seinhuisje. W e hebben onmiddellijk alle mogelijke hulp gealarmeerd en met behulp van toesnellende Engelse soldaten, zijn wij dadelijk tot de reddingswerken overgegan.

Verschillende z waar gewonde personen werden i n allerhaast naar het gasthuis alhier in Kapellen overgebracht en verzorgd.

Burgelijke ongevallen: 5 dooden, 7 zwaar gewonden, 25 licht gewonden.

Schade aan de eigendommen: Totale vernieling 5 woon ingen Zwaar beschadigd ongeveer 45 woon ingen Licht beschadigd ongeveer 100 woningen Op het ogenblik dat de ramp zich voordeed, werden enk el twee dooden onder de puinen uitgehaald, deze werden nar het doodenhuis overgebracht.

45

Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

De drie andere overleden personen vermeld in de rand, zijn enkele uren na het binnenbrengen in het gasthuis, ingevolge de verwondingen eveneens gestorven.

Slachtoffers: J O O SSEN S Maria, echtgenote v an LEEMANS Petrus, huisvrouw, geboren te Kapellen op 21.2.1890 en wonende t e Kapellen, Koning Albertlei 1.

HUYSSE Elv ir a victoria, ec htgenote BASTIAENSEN, winkelierster, gebor en t e G e n t o p 20.6.1892 en wonende te Kapellen, Koning Albertlei nr. 3 VERBIST Hugo, Geboren te Kapellen 21.9.1943 en wonende Koning Albertlei 5.

DEMONY Camiel, ijzerenwegwerkman, gebor en 14.2.1894 e n wonende t e Brasschaat Bredeabaan nr 244.

VAN MEEL Jozef, ijzerenwegwerkman, geboren t e kapellen o p 29.3.1906 e n wonende t e Kapellen Kalmthoutschesteenweg nr. 29.

Pro J u s t it ia 1.2.1945. N r . 1 0 8 . O pgemaak t d o o r V A N D E U N J a n , d d . Adjunk tPolitiekommissaris. 3 0 . 1 . 1 9 4 5 rond 7.30 is een v liegende bom V1 neergekomen o p het eigendom van den heer VAN HOECK J . alhier gelegen te Kapellenbosch, Prins Albertlei.

Na ons ter plaatse begeven te hebben, konden wij vaststellen, dat de vliegende bom op 1 meter van de villa was ingeslagen. Gansch het gebouw werd verwoest evenals den inboedel. D e in de nabijheid staande garage werd eveneens verwoest. In een woord alles was met de grond gelijkgemaakt. Daar wij niemand meer ter plaatse aantroffen, namen wij inlichtingen bij de Wwe VAN HOVE geboren VAN DE WIELE, wonende te Kalmthout, Missiehuislei 58 en de eenige getuige zijnde die in den omtrek wonende.

Deze verklaarde ons het volgende: De vliegende bom is neergestort op 30.1,1945 rond 7.30 uur, nadat z ij aangeschoten was geworden vanuit Kalmthout. Daar hier niemand anders in den omtrek woont, heb ik alleen, samen met Amerikaansche soldaten die spoedig ter plaatse waren, het reddingwerk gedaan, om de slachtoffers van onder de puinen te halen.

Het zoontje van Mme PIROTTE, was reeds overleden toen wij het konden bevrijden.

Mevrouw zelve, haar vriendin die aldaar verbleef doch wier naam mij onbekend is, werden gekwetst van onder de puinen uitgehaald. Deze zijn door de Amerikanen ter verdere verpleging gevoerd naar het Gasthuis van St Antonius-Brecht evenals het jongste kind van Mme PIROTTE dat ook nog in leven was. De echtgenoot van het gezin dar daar verbleef, vertoeft thans op het oogenblik in Duitsland. H et is de genaamde PIROTTE Albert Narcisse Antoine, bediende, geboren te Etterbeek den 15.11.1920 en ingeschreven te Kapellen, Prins Albertlei.

Verder brengen wij ter kennis dat de put gemaakt door de vliegende bom, een doorsnede heeft van ongeveer 7 meter en een diepte van ongeveer 1,50 meter. Enkele stukken voortkomende van de vliegende bom waren er nog in achter gebleven.

Het onderzoek dient verder voortgezet te warden te St. Antonius-Brecht, om na te gaan de eenzelvigheid van de vriendin van Mme PIROTTE, ie op het oogenblik van het ongeval aldaar verbleef en gekwetst werd, eveneens om de juisten graad der verwondingen te kunnen nagaan, die de slachtoffers in kwestie hebben opgeloopen.

Verder weze hier medegedeeld, dat de dood van het slachtoffer PIROTTE Luc Gertrude Robert geboren den 20.7.1942 te Antwerpen, werd vastgesteld door docter STIJNEN C. wonende te Brasschaat.

Gekwetsten: DROESSAERT Irma Eugenie, gebor en te Deurne 1.4.1920, echtgenoote v an PIROTTE Albert.

PIROTTE Daniel Adolph Joannes, geboren te Antwerpen den 9.10.1943.

Een onbekende vrouw, zijnde de vriendin van DROESSAERT die tijdelijk aldaar verbleef.

46

't Bruggeske jg 31- juni 1999 - nr 2.

Pr ovincie

ANTWERPEN GEMEENTE K A P E L L E N POLI TI E

No 2 0 k .

I N H O U D

PR3CE8-VERBAliL VAN I NL I CI I TI NG E N i ! E TRE F ENDE L I T N E 1 M T 0 R T E N V L N EEL V L I E G E NDE BOM V . Il i . c 'h t Lee k o x i e g z wa e r e x t i .

4 oxixt:Ar l i g h t g esd ke roe oe d bes ehadigd. s .

W or dt i n I t . Q 01 door4 de i n datum van v o r i g en op naar P .

V .

N i b e p a Flet feitl heeftd plaats gehad den a F a b r u a r i o p — g een toegestuurd aan d e n Gezien I 9 4 y 7 o n s t e 1 : * t r l d Ak t k erpis k ii - -

PfloviNcEsEsruuR A N F i T E r w r i ___AFD.N9 i a R p E 19 N 1 0

I I 0 u t Kapellen, den Y e l r u w r i

. e r o k u r o u r t i e k t Uk i e g s t t

verzonden.

1945

De Politiekommissaris, XXXXXXXXXXX X X

DE DUiiGEAilA. . ; TRR

PRO Ten jars duizend negen honderd den

r

u

s

r

v i j f ok Vev rt ig i

o

m

-A i r v erz ek ore i op v o o r mde rl d/ e x d a t u m • u u r v e r n o m e x t e t l e k k e r g e t e r s ox v l i e g o o d s I s om V . I . Y, as X e o l r g e k o me x i x c e s v e i d e g e l o g s x oK ta lp e l S e o s t r a : i t , k i j v a : - r d i g e s o u z e l a s t Ai ltf io es . t e r l i a i 4 t s e o x o k t v a r g , e s v a s h e m I l e t v olgeed e v e r s l a g l i de reds rlf . x d-ehe Yfl up 2 . V 2o X 1 9 4 5 o n I . ) . 4 5 u u r i t o p d r a c h t d e n Jeer Polijackm o mmi s s a r i s d . d . h e k i k m i j k s igev ex s a r de p1a'; 4t s ) m u , r S e x v l i o g o s d e Som. V . I . w a s x e u r g e k o r t l e x .

Fis t p r o j ie ss t i e l i x k r e s t i s i n g o v a l l e x o p o u g e v e e r I O C me t e r s s se h t e r d a m o k i n g YEIR l o a d b o u e r V L N G I NNE K E N, L o u i s . Wo x c e d e K o p e l 5 e h s t r e 4 t x ° 1 8 I ; e n o p o u g e v e o r I 5 0 m e t ear s v o x d s K e p e l s s e s t r a t i x e u x we l d s ) .

L e t p r o j ru si t i c l t t s u f t I l e x p u t g e s l a g o x v a s I I m e t e r s s e s 5 me t o r a l d i e p t e . D E h o e v a v a k V A N G i l : N E U door: As ede L o u i s , l eds d k o u l l a r w e r d ZPI Rt I r g e t s i n t e r d , e r n t r i n t i g t s eders k e o x i n g e s k erds x l i c h t bes 0: 11digd.

'Er k a s A i x 1 1 r i t o k r e t s t e . r g e Mt m e ,4 e v n a t n e goed leesbare Een afdruk van het nog redelijk a proces-verbaal nr 204.

K k a t p s 47 e , l d l u e t

't Bruggeske jg 31-juni 1999— nr 2.

Pro Justitia 4.2.1945 nr. 131. Opgemaakt door SWAENEN, dd. Politiecommisaris.

4.2.1945 om 7.15 uur is een vliegende bom neergekomen o p het eigendom v an d e heer SPETH J ean, Kapelstraat 35/2 juis t v oor d e woning v an d e boswachter, d e genaamde BLANKERS L., op ongeveer 1.000 meter van de Kapelstraat en ongeveer 200 meter van de Streepstraat. Wij alarmeren onmiddellijk het plaatselijk vrijwillig pompierskorps onzer gemeente als de leden van de P.L.B. (Plaatselijke Lucht Bescherming ? (Red.)) en te 7.30 uur waren wij ter plaatse om onmiddellijk met de reddingswerken aan te vangen. De woning in kwestie was geheel ingestort. Na één uur werken vonden wij de lijken van de genaamde BLANKERS L. en zijn echtgenote, de genaamde DE LIE L. op ongeveer 25 meter van de woning in kwestie, vermoedelijk werden zij met de puinen weggeslingerd. De dochter, de genaamde BLANKERS Angela, was reeds weg toen wij ter plaatse kwamen. Zij was slechts licht gewond aan het hoofd en werd in de woning van CLEIREN Alexander verzorgd. Zij lag na de ontploffing boven op de puinen en kon door voornoemd persoon onmiddellijk verlost worden. Alle aanhorigheden van de woning waren eveneens ingestort. Er staan geen andere huizen in de omgeving.

Slachtoffers: BLANKERS Louis, boswachter, geboren te Kapellen op 18.4.1900 en wonende Kapelstraat 35/2.

DELIE Marie Louise, huisvrouw, geboren te Stabroek op 28.1.1903 en wonende Kapelstraat 35/2.

Pro Justitia 4.2.1945. Nr. 147. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

Op 4.2.1945 om 13 uur is er een vliegende bom (V1) neer gek omen op ons grondgebied, Grensstraat, op de weide van landbouwer Van De Wijngaert.

Wij hebben ons onmiddellijk ter plaatse begeven en aldaar vastgesteld dat de bom in kwestie een put geslagen had van 2 meter diepte en een doorsnee van 6 meter.

Aan de omliggende huizen werd bijna geen schade aangericht, daar het dichtst bijgelegen huis op ongeveer 400 tot 500 meter van den put in kwestie verwijderd is.

Pro Justitia 8.2.1945. Nr . 148. Opgemaakt door IBENS Corneel, hootdveldwachter.

Op 8.2.1945 om 21.45u is een vliegende bom V1 gevallen op den eigendom van de Heer BIART, landbouwland hetwelk gehuurd wordt door landbouwer BROOS. Het stuk is gelegen op ongeveer 1 0 0 meter v an d e Klinkaertstraat. D e b o m i n k wes tie i s gev allen tus s en d e Kinkaertstraat en het anti-tankkanaal.

Er waren geen doden te betreuren, ook geen zwaar gewonden, noc h lic ht gekwetsten, d e schade is zeer gering. De put welke geslagen werd heeft een diepte van ongeveer 2 meter en een doorsnee van 8 meter.

Pro J us titia 9.2.1945 nr. 149. Opgemaakt door VAN DEUN Jan, dd. Adjunkt - politiekommissaris.

Verzekeren dat op 8.2.1945 rond 19 uur verwittigd te zijn geworden dat een raketbom (V-2) was neergekomen op het eigendom alhier gelegen hoek Doornenlaan en Douglaslaan, genaamd "Berkenhor. Na ons ter plaatse begeven te hebben konden wij vaststellen, dat het eigendom in kwestie is toebehoort aan de heer STAPELEIRE, wonende te Wilrijck, Boomschesteenweg.

Er was enkel zware stoffelijke schade aan den op het eigendom staande houten bungalow en aan den inboedel ervan. O p den eigendom v an de in d e nabijheid staande villa, eigenaar VERBEELE Berten, werd zijn dochtertje onnoemenswaardig gekwetst door glasscherven.

Verder bepaalde zich alles tot stoffelijke schade, aan deze en verder staande villa's.

De put die geslagen werd door de raketbom (V-2) had een doorsnede van ongeveer 25 meter en een diepte van ongeveer 7 meter. Zij is daar neergekomen op 8.2..1945 rond 19 uur.

48

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Pro Justitia 11.2.1945 nr. 159. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

11.2.1945 om 10 uur is een vliegende bom V1 op ons grondgebied gevallen op den eigendom van den heer BIART, - Akkerland, hetwelke bewerkt wordt door de kinderen COSTERMANS, landbouwers, wonende Ertbrandstraat nr. 16. De bom is ingeslagen op ongeveer 100 meter van de steenweg Kapellen-Holland.

De put heeft een doorsnee van ongeveer 6 meter en een diepte van 2 meter. Er zijn geen slachtoffers te betreuren noch gekwetsten. Enk el stoffelijke schade aan de naastbij gelegen woningen, de schade is echter miniem.

Pro Justitia 11.2.1945 nr. 160. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekommissaris 11.2.1945 om 10.30 uur is een vliegende bom V1 neergekomen op het eigendom v an Mr KRONACKER op ongeveer 50 meter van de woning gelegen Spalierlaan nr 8, deze woning is bewoond door de familie DE GRAEF. H e t projectiel in kwestie is ontploft tussen de boomen en heeft geen put in de grond geslagen. Verschillende masten boomen zijn stuk. Een telefoonpaal staande langs d e ijzerenweg o p ongev eer 1 5 0 meter v an d e plaats w aar d e b o m i s neergekomen werd tot op 1 meter boven de grond afgeknakt. De woning in kwestie werd ook erg beschadigd. De genaamde DE KONING Gogelieve, echtgenote van DE GRAEF werd livht gekwetst aan het voorhoofd door glasscherven. De woning waarvan sprake is eigendom van de N.M. der Spoorwegen (? Zie hoger) Pro Justitia 12.2.1945 nr 161. Opgemaakt door VAN DEUN J, dd Adjunkt-Politiekommissaris.

11.2.1945 t e 19.30 u u r i s e e n v liegende b o m V 1 neergek omen i n d e Br emlaan t e Kapellenbosch. Na ons onmiddellijk ter plaatse te hebben, konden wij vaststellen, dat de bom was neergekomen op het eigendom van de heer SANDERS. De villa in kwesie werd gansch verwoest evenals den inboedel. De villa in de nabijheid staande en toebehorende aan de heer VREUGDE werd in bouwvalligen toestand gebracht.

Alles bepaalde zich bij stoffelijke schade eveneens voor wat betreft de in den omtrek staande villa's. Totale vernieling twee, zwaar beschadigd zes en licht beschadigd twintig. De vliegende bom is aangeschoten geworden, en bij het neerkomen ontploft in de bomen. D e ontploffing geschiedde o p een tiental meter van d e v illa v an d e heer SANDERS. E r werd geen put geslagen. Stukken voortkomende van de vliegende bom lagen in den omtrek verspreid.

Pro Justitia 13.2.1945 nr. 168. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekomnnissaris 13.2.1945 o m 10 uur is een vliegende bom V1 neergekomen in onze gemeente. De bom in kwestie is neergekomen op den eigendom van de heer GABRIELS op ongeveer 150 meter van de Beukendreef en 300 meter van d e Peedreef. D e dichts bijstaande huiz en stonden o p ongeveer 400 meter afstand van de plaats waar het projectiel is neergekomen. Er waren geen dooden noc h gekwetsten t e betreuren. Enk el stoffelijke schade aan d e dichtst bijstaande huizen, welke licht beschadigd werden. De put heeft een diepte van ongeveer 2,50 meter en een doorsnee van 5 tot 6 meter.

Pro Justitia 13.2.1945 nr. 167. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekommissaris.

Op 13.2.1945 om 8.15 uur is een vliegende bom (V1) in onze gemeente neergekomen in de omgeving van de Tuinwijk. Wij hebben ons onmiddellijk ter plaatse begeven en de plaatselijk P.L.B. leden gealarmeerd. De licht gekwetsen werden gedeeltelijk ter plaatse verzorgd door de toegesnelde leden van het Roode Kruis en de zwaar gewonden en dooden werden met behulp van engelsche camions, onmiddellijk naar het gasthuis overgebracht. Na 30 minuten arbeid waren al de slachtoffers onder de puinen uit en naar het gasthuis vervoerd.

49

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Burgelijke slachtoffers: Dooden: 5 Zwaar gewonden: 4 (2 vrouwen, 2 mannen) Licht gewonden: 17 (11 vrouwen, 6 mannen) Stoffelijke schade: Ongeveer 30 huizen, totaal vernield Ongeveer 40 huizen, zwaar beschadigd.

Ongeveer 200 huizen, licht beschadigd.

De vijf slachtoffers werden allen dood onder puinen uitgehaald Va n de vier zwaar gewonden zijn er voor het ogenblik twee in bedenkelijke toestand.

De vliegende bom in kwestie is gevallen o p den eigendom v an d e heer SEVENHANS J ., wonende Hoevenschebaan nr 10.

DOODEN: WYCKX Maria, huisvrouw, geboren te Kapellen op 26.4.1885 en er wonende Essenhout nr 2.

MADEREEL Elisabeth, huisvrouw, geboren te W e n op 13.3.1918 en wonende te Kapellen Essenhout nr. 2.

MADEREEL Anna Catharina, huisvrouw, geboren te Kapellen op 30.11.1907 en er wonende Tuinwijk nr 60.

FRANSSEN Louisa, scholier, geboren te Kapellen op 2.1.1939 en er wonende Tuinwijk nr. 60.

GONAY Jeanne, huisvrouw, geboren t e Berchem o p 15.10.1886 en wonende t e Kapellen Tuinwijk nr 23.

Pro Justitia 14.2.1945 nr. 173. Opgemaakt door SVVAENEN dd. Adjunkt-Kommissaris.

14.2.1945 om 21.15 uur is een vliegende bom V1 neergekomen in de Kapelschestraat aan het Starrenhof. W i j hebben ons onmiddellijk t e r plaats e begev en e n d e plaatselijke P.L.B. gealarmeerd. De lichtgekwetsten werden ter plaatse verzorgd door de toegesnelde leden van het Roode Kruis, de zwaargewonden en dooden werden met behulp van Engelsche camions, onmiddellijk naar het gasthuis overgebracht. Na één uur werken waren al de slachtoffers onder de puinen uit en naar het gasthuis overgebracht.

Dooden: 4.

Zwaar gewonden: 2 (2 vrouwen) Licht gewonden: 15 (8 vrouwen, 7 mannen) Stoffelijk schade: Ongeveer 10 huizen totaal vernield.

Ongeveer 20 huizen zwaar beschadigd Ongeveer 50 huizen licht beschadigd.

De vier slachtoffers werden allen onder de puinen uigehaald. De twee zwaargewonden zijn niet in stervensgevaar. De vliegende bom is neergekomen voor het huis Kapelschestraat 63 op het rijwielpad.

Dooden MACHIELSEN Paulina, huisvrouw, geboren te Kapellen op 16.6.1881 en wonende te kapellen Kapelschestraat nr. 100.

HEYMANS Leopold; Priester-Rector, gebor en t e Kapellen o p 23.3.1876 e n wonende t e Kapellen Kapeischestraat nr. 63.

50

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Wat er overbleef van de woning van de familie Van den Wijngaert-Machielsen, na de raket inslag destijds Kapelsestraat 100. (Foto familie Van den Bleeken)

Roger, Nicole en Angelina Van den Bleeken vo o r de zwaar beschadigde familiewoning. Nu Kapelsestraat 114.

(Fete familie Van den Bleeken)

51

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

VAN GOOLEN Maria Goleta, dienstmeid, geboren te Rijmenam op 9.7.1861 e n wonende te Kapellen Kapelschestraat nr. 63.

VAN DE CASTEELE Maria, dienstmeid, geboren te Zedelgem op 16.1.1915 en wonende te Kapellen nr. 63.

Pro Justitia 19.2.1945 nr. 188. Opgemaakt door SWAENEN J., Politiekommissaris.

16.2.1945 o m 10.30 u u r hebben w i j vastgesteld d a t e r e e n v liegende b o m V 1 w a s neergekomen op het eigendom van madam MAUS gelegen te Kapellen, Torenlei. Het projectiel is neergekomen op ongeveer 75 meters van de villa. Deze villa werd zwaar beschadigd.

De put welke door het projectiel geslagen werd heeft een doorsnede van 8 meters en een diepte v an 3,5 meter. Er zijn geen dooden o f gekwetsten te betreuren. Alleen de villa v an MOUS werd zwaar beschadigd.

Pro Justitia 19.2.1945 nr. 186. Opgemaakt door SWAELEN J., Politiekommissaris.

17.2.1945 om 10.30 is een vliegende bom V1 neergekomen op het eigendom Dennenburg te Kapellen. W i j vaardigen onzen agent DAEMS A. ter plaatse en ontvangen v an hem het volgende verslag in de nederlandsche taal. Op 19.12_1945 om 10.30 uur in opdracht heb ik mij begeven naer het eigendom van de heer graaf CORNET de WAY RUART, gelegen te Kapellen Kapelschestraat nr. 68, alwaar een vliegende bom V1 was neergekomen.

Het projec tiel i s gev allen i n e e n mastenbosch o p ongev eer 3 0 0 meter s ac hter d e hoven ierswoning. De py t die door het projectiel geslagen werd heeft een doormeter van 11 meters en een diepte van 5 meters. Het mastenbosch werd over een oppervlakte van ongeveer 50 meters doorsnede vernietigd. Er zijn geen doode of gekwetsten te betreuren. ER werd alleen schade toegebracht aan het mastenbosch.

Pro Justitia 19.2.1945 nr. 185. Opgemaakt door SWAENEN J., Politiekommissaris.

18.2.1945 o m 18.45 is een v liegende bom V1 gev allen o p h e t eigendom v an d e heer JANSSENS, landbouwer te Kapellen. Wij vaardigen onzen agent DAEMS A. ter plaatse en ontvangen van hem het volgend verslag in de nederlandsche taal. OP 19.2.1945 om 9.15 uur in opdracht van de heer dd. politieckommissaris heb ik mij begeven naar den eigendom van de heer JANSSENS Jaak, landbouwer, geboren t e Kapellen den 28.4.1878, e n e r wonende Hoevenschebaan nr. 188, en heb het volgende vastgesteld: Het projectiel in kwestie is gevallen op ongeveer 300 meter achter de hoeve op het akkerland van JANSSENS. De hoef zelf is licht beschadigd. Het akkerland hetwelk bezaaid is met koren is op een oppervlakte van 40 are vernietigd. De afsluiting van de heer HERKENS bestaande uit een haag werd over een lengte van tien meters vernietigd. De put welke het projectiel gemaakt heeft heeft een doormeter van 10 meters en een diepte van 2,5 meters. Er zijn geen dooden of gekwetsten te betreuren. Er werd aan een twintigtal woningen lichte schade toegebracht.

Pro Justitia 21.2.1945 nr. 197. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekommissaris.

Wij verhalen dat wij een vliegende b o m V1 z agen ten gronde storten waarschijnlijk op het grondgebied Kapellen. Wij vaardigen onmiddellijk onzen agent DAEMS A. t e r plaatse e n ontvangen het volgend verslag in de nederlandsche taal: Op 21.2.1945 om 8.15 uur hebben wij DAEMS Alfons vastgesteld dat er een vliegende bom V1 was neergekomen op het grondgebied der gemeente Kapellen, i n h e t eigendom v a n d e H e e r M E R M A N gelegen h o e k Kalmthoutschesteenweg en Golflei. Het projectiel in kwestie is gevallen op ongeveer 80 meters van de Kalmthoutschesteenweg, en op ongeveer 70 meters van de Golflei, en is ontploft in de eikenboomen waarv an e r verscheidene wer den v ernield. H e t projectiel heef t geen p u t geslagen. E r wer den d r ie pers onen lic h t gekwetst. E e n tiental huiz en wer den z w aar beschadigd, en een twintigtal andere werden licht beschadigd.

52

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Pro Justitia 23.2.1945 nr.203. Opgemaakt door SWAENEN Verslag van onze politieagent BERNAERTS L. O p 23.2.1945 om 10 uur dienstdoende binnen de gemeente Statiestraat, bemerkte ik op zeker ogenblik een vliegende bom V1 die in schuine richting naar beneden kwam aangedreven projectiel , lk bv olgde e n en stelde vast dat het was neergekomen in het eigendom v an den Heer HERKENS, baan nr. 86 te Kapellen. Het projectiel in kwestie is gevallen o n m i dgelegen d e l Hoevensche l i j k in een bosch op ongeveer 40 meters afstand van de villa van de Heer HERKENS. Het heeft i n een van ongeveer 9 meters doorsnede en 5 meter diepte. Van de rondstaande d put geslagen e boomen werden er r i c h t verscheidene i n g uitgerukt en vernietigd. Een tiental wooningen werden zwaar beschadigd. 7 5 ander e woningen werden lic ht beschadigd. E r liepen 5 pers onen lic hte g e g a a verwondingen op, zij werden verzorgd door de diensten van het RK der afdeling Kapellen met n medewerking van het R.K. van het Engelsch leger. w e l k e Pro Justitia 23.2.1945 nr. 205. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekommissaris. h e t om 10.15 uur is een vliegende bom neergekomen in het eigendom van de Heer GEELHAND. Wij vaardigen onzen agent DAEMS Alfons ter plaatse en ontvangen v an hem het volgend verslag in de nederlandsche taal: O p 23.2.1945 om 14.30 uur hebben wij DAEMS Alfons in opdracht van de Heer Politiekommissaris dd. vastgesteld dat er een vliegende bom V1 was neergekomen in het eigendom v an d e Heer GEELHAND op ongeveer 250 meters v an d e Kalmthoutschesteenweg e n o p 150 meter achter de v illa v an VAN DEN BUSCH gelegen Kalmthoutschesteenweg nr. 17. Het projectiel in kwestie is ontploft in een dennenbosch in de boomen en heeft geen put geslagen. De boomen werden op een oppervlakte van ongeveer 50 meters omtrek vernietigd. Er waren geen dooden of gekwetsten te betreuren.

Pro Justitia 23.2.1945 nr. 204. Opgemaakt door SWAELEN J., dd. Politiekommissaris.

Om 12 uur vernomen te hebben dat er een vliegende bom V1 was neergekomen in een weide gelegen Kapelschestraat. Wij vaardigen onzen agent DAEMS Alfons ter plaatse en ontvangen van hem het volgend verslag in de nederlandsche taal. Op 23.2.1945 om 13.45 uur in opdracht van den Heer Politiekommissaris dd. heb ik mij begeven naar de plaats waar een vliegende bom V1 was neergekomen.

Het projectiel in kwestie is gevallen op ongeveer 100 meters achetr de woning van landbouwer VAN GINNEKEN Louis, wonende Kapelsestraat n i 181 e n op ongeveer 150 meters van de Kapelschestraat in een weide. Het projectiel heeft een put geslagen van 11 meters doorsnede en 3 meter diepte.

De hoeve van VAN GINNEKEN Louis, landbouwer werd zwaar geteisterd, een twintigtal andere woningen werden licht beschadigd. Er was een licht gekwetste.

Pro Justitia 24.2.1945 nr. 209. Opgemaakt door SWAENEN dd. politiecommissaris.

Vernomen hebbende dat er op 23.2.1945 een vliegende bom V1 w as neergekomen in d e Heidestraat in Kapellen. Wij vardigen onze agent DAEMS A. ter plaatse en ontvangen van hem volgend verslag in de nederlandsche taal: Op 24.2.1945 om 14.15 uur in opdracht van de Heer politie commisaris dd., heb ik mij naar de Heidestraat begeven en heb aldaar vastgesteld dat er een vliegende bom V1 w a s neergekomen in h e t eigendom v an d e heer FESTER robert, gelegen Heidestraat te Kapellen.

Het projectiel in kwestie is gevallen op 5 meter ten westen van het anti-tankkanaal en op 200 meter van de woon ingen genaamd D e Geitenkop.

Het projectiel is gevallen in een vlakte nevens een mastenbosch en heeft een put gelagen van 6 meter doorsnede en 1,5 meter diepte. E r waren geen doden noc h gewonden. E r werd alleenlijk schade aangebracht aan het mastenbosch.

53

Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Pro Justitia 26.2.1945 nr. 229. Opgemaakt door IBENS Vastgesteld dat op 26.2.1945 om 16.10 uur een vliegende bom V1 was neergekomen op het eigendom v an d e H eer SPETH C h. H e t projectiel i n k wes tie i s neergekomen o p e e n braakliggend s tuk grond o p ongeveer ben kilometer van d e Kalmthoutsche steenweg, ben kilometer van de Kapelschestrat en op één kilometer van de Galgestraat. Het projectiel heeft niet de minste schade aangebracht. Er waren geen dooden of gewonden.

Pro Justitia 27.2.1945 nr. 218. Opgemaakt door SWAENEN Vernomen t e hebben d a t e r een vliegende bom V1 o p h e t grondgbied Spelierlaan w as neergekomen. Wij vaardigen onz e agenten BERNAERTS L. e n DAEMS A. t er plaatse en ontvangen van hen het volgend verslag in de nederlandsche taal: O p 27.2.1945 om 10 uur hebben wij BERNAERTS L. en DAEMS A. vastgesteld dat er een vliegende bom V1 w as neergekomen in het eigendom van Wed. KRONACKER, gelegen Spelierlaan en uitgebaat door landbpuwer L ET EN S J . w o n e n d e Kalmthoutschesteenweg a lh ie r . H e t pr ojec tiel i s terechtgekomen o p een akkerland o p ongeveer 40 meter v an d e ijzerenweg AntwerpenRotterdam, e n o p ongeveer 30 meters v an den privaat overweg toebehorende aan Wed. KRONACKER. Het heeft een put geslagen van 13 meter doorsnede en 4 meters diepte. Er zijn gen dooden of gekwetsten. Er werd een wooning licht beschadigd.

Pro Justitia 27.2.1945 nr. 219. Opgemaakt door SWAENEN, dd. Commissaris.

Vernomen dat er een vliegende bom was neergekomen op het grondgebied der gemeente Kapellen, Spelierlaan. Wij vaardigen onze agenten bERNAERTS L. en DAEMS A. ter plaatse en ontvangen van hen het volgend verslag in de nederlandsche taal: Op 27.2.1945 om 14 uur hebben wij BERNAERTS en DAEMS vastgesteld dat er een vliegende bom was neergekomen op een braakliggend stuk grond gelegen in de Spelierlaan te Kapellen op 2 meter afstand van genoemde straat en op ongeveer 250 meter van de Heidestraat. Het projectiel heeft een put geslagen van ongeveer 4 meters doorsnede en 1,50 meter diepte. Een wielrijder die juist ter plaatse werd van zijn rijwiel geslingerd. De persoon in kwestie werd lichtgewond, en het rijwiel werd beschadigd. Er waren geen ooden t e betreuren. Een 15-tal wooningen werden lic ht beschadigd. Ter plaatse bleven verschillende overblijfselen van het projectiel liggen, waaronder twee bollen v an ongeveer 0,5 meter diameter. Een dez er bollen was ledig, den anderen warschijnlijk nog gevuld met springstof. Wij hebben den dienst SO.PAD, Nerviersstraat 17 te Antwerpen van deze overblijfselen verwittigd.

Pro Justitia 28.2.1945 nr. 220. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. politiecommissaris.

Ontvangen van onze politieagent BERNAERTS Leon het volgend verslag in de nederlandsche taal: O p 28.2.1945 om 14 uur dienstdoende binnen de gemeente, Tuinwijk, hoorde ik op zeker ogenblik de motor van een vliegende bom V1 stilvallen en fluitend naar beneden komen. W i j begeven ons onmiddellijk in de richting waar het projectiel was gevallen en stelde vast dat het was neergekomen in het eigendom van de Heer SPETH Jean, Kapelschestraat te Kapellen.

Het projectiel in kwestie is terecht gekomen in het akkerland op ongeveer 1000 meter van de Kapelschestraat en op 250 meter van de Streepstraat. Er zijn geen dooden of gewonden. Er werd een wooning zwaar en een andere woning licht beschadigd.

Pro Justitia 2.3.1945 nr. 232. Opgemaakt door IBENS C., hoofdveldwachter.

Op 27.2.1945 om 22.15 uur vastgesteld dat er een vliegende bom V1 was neergekomen op het eigendom van de Heer SPETH Charles, gelegen Galgestraat. Het projectiel is gevallen o p 27.2.1945 om 22.15 uur op het akkerland van de Heer SPETH Charles, en uitgebaat door landbouwer MEES alexander, juis t nevens de Galgestraat, op ongeveer 500 meter van het fort Ertbrand en op 1000 meters van de Kapelschestraat 54

't Bruggeske jg 31- _Pint 1999— nr 2.

Het projectiel heeft een put geslagen van 8 meters doorsnede en ' meter diepte. Er waren geen dooden of gewonden. Er werd slechts schade aangericht aan het akkerland.

Pro Justitia 2.3.1945 nr. 233. Opgemaakt door !BENS C., hoofdveldwachter.

1.3.1945 om 11.00 is een vliegende bom gevallen o p het grondgebied v an d e gemeente Kapellen. Het projectiel in kwestie is neergekomen in de vesting aan de achterkant van hetb fort Ertbrand gelegen Galgestraat. Er waren geen dooden noch gekwetsten. Het projectiel heeft niet de minste schade aangericht.

Pro Justitia 2.3.1945 nr. 234. Opgemaakt door IBENS C., hoofdveldwachter.

1.3.1945 om 12.00 is een

( v e r d e r identieke tekst zoals P.J. nr. 233 hierboven)

Pro Justitia 2.3.1945 nr. 235. Opgemaakt door IBENS C., hoofdveldwachter.

Op 27 o f 28 2 . 1 9 4 5 vastgesteld dat er een vliegnde bom V1 w as neergekomen o p het eigendom v an d e Heer BIART gelegen achter het fort Ertbrand. H et projectiel is gevallen ongeveer 500 meters achter het fort, op 100 meter van het anti-tankkanaal en op 300 meters van de Klinkaertstraat. Het projectiel in kwestie is niet tot ontploffing gekomen. Het heeft niet de minste schade aangericht. De Engelsche dienst SO.PAD werd door onze diensten van de niet ontploffing van het projectiel verwittigd.

Pro Justitia 3.3.1945 nr. 247. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter Op 3.3.1945 o m 15.00 u u r vastgesteld t e hebben d a t e r een v liegende b o m V1 w a s neergekomen op het grondgebied van de gemeente te Kapellen. Het projectiel is gevallen op een zavelberg in het eigendom van de heer SPETH Charles, op ongeveer 200 meters van de Kalmthoutschesteenweg, e n o p ongeveer 500 meter van het fort Ertbrand, gelegen in d e Galgestraat. Het projectiel in kwestie heeft een put geslagen van 2 meter diep en 6 meters doorsnede. E r waren geen dooden o f gekwetsten t e betreuren. E r een weinig s c hade aangebracht aan aldaar staande masten boomen Pro Justitia 5.3.1945 nr. 248. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

5.3.1945 om 7.30 uur was een vliegende bom V1 neergekomen op het eigendom vn de heer BART. Het projectiel is neergekomen op het akkerland uitgebaad door landbouwer BROOS Alfons en gelegen o p 200 meters v an d e Klinkaartstraat en o p 300 meters v an h e t antitankkanaal. Het projectiel in kwestie heeft een put geslagen van 9 meters doorsnede en 2 meters diepte. E r waren geen doden o f gewonden t e betreuren. E r werd enk el s c hade aangericht aan het akkerland.

Pro Justitia 12.3.1945 nr. 277.

V1 o p 12.3.1945 om 2.30 uur. W i j SWAENEN dd. Politiecommissaris verzekeren op bovengemelde datum en uur verwittigd te zijn geworden dat er een vliegende bom V1 was gevallen in de Streepstraat t e Kapellen. W i j alarmeren onmiddellijk h e t vrijwillig pompierskorps v an Kapellen en komen om 2.45 uur ter plaatse.

De personen welke onder het puin der ingestorte woningen bedolven waren werden inmiddels bevrijd door leden der P.L.V. en geburen, en werden verzorgd door leden van het Roode Kruis der afdeling Kapellen. Het projectiel in kwestie is neergekomen in het eigendom van de heer LEGRELLE gelegen Dorpstraat nr. 47 op 10 meters afstand van de Streepstraat en op 700 meters van de Kapelsche straat en op 17 meters van de vernielde en zwaar beschadigde woningen van de Streepstraat, toebehoorend aan J.SPETH, Burgermeester te Kapellen.

55

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Er werden in het geheel 5 wooningen totaal vernield, zes andere werden zwaar beschadigd en 50 andere wooningen werden lic ht beschadigd. E r waren geen dooden t e betreuren, v ijf personen liepen lichte verwondingen op. In het eigendom van de Heer LEGRELLE werden een 10-tal eiken boomen vernietigd. Het projectiel heeft een put geslagen van 7 meters doorsnede en 1 meter diepte.

Pro Justitia 12.3.1945. Nr. 283 12.3.1945 om 2.50 uur is een V1 gevallen op het eigendom v an de Heer BIART, gelegen Galgestraat te Kapellen. Het projectiel is neergekomen in de weide uitgebaad dor de Heer HORRE VORST Adriaan, wonende Galgestraat nr. 15 te Kapellen, op 50 meters van het antitankkanaal, op 50 meters van de Galgestraat en op 800 meter van de Kapelschesteenseg.

Geen doden, geen gekwetsten. Enkel schade aan het weiland.

Pro Justitia 12.3.1945 nr. 286. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiecommisaris 11.3.1945 om 12.10 uur is een vliegende bom V1 neergekomen op het grondgebied van de gemeente Kapellen, Fransche weg. Wij vaardigen onze agent BERNAERTS Leon ter plaatse en ontvangen het volgend verslag in de nederlandsche taal. Op 12.3.1945 om 9.30 uur hebben wij BERNAERTS L. vastgesteld d a t e r een vliegende bom V1 w a s neergekomen o p het eigendom v an de Heer MERMAN, wonende te Santvliet, en gelegen Parijse weg nr.2. Het projectiel is neergekomen in een weide, op ongeveer 150 meter van de Parijse weg en op ongeveer 200 meter van de Franse weg. Het projectiel heeft een put geslagen van 8 meters doorsnede en 2 meter diepte. Er waren geen dooden noch gewonden te betreuren. Er werd een woning licht beschadigd.

Pro Justitia 14.3.1945 nr. 289. Opgemaakt door EULET, Valerius, agent.

13.3.1945 om 10.30 uur - V2. neergekomen in het eigendom van de Heer VERBEECK, gelegen Prins Albertlei te Kapellen. Het projectiel is neergekomen op ongeveer 200 meters v an de Kalmthoutsesteenweg, op 70 meter van de Prins Albertlei, en op 30 meter van de Hazenlei. Het projectiel heeft een put geslagen van 11 meter doormeter en 6 meter diepte.

Geen doden, 5 personen liepen lic hte verwondingen o p door glasscherven E r werden 3 woningen zwaar beschadigd, 30 andere woningen werden licht beschadigd.

Pro Justitia 15.3.1945 nr 290. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

14.3.1945 om 9.20 uur is een vliegende bom V1 was neergekomen te Kapellen gevallen op het erf van landbouwer VAN DER VEN Frans, wonende Klinkaard straat nr 80, op 20 meter afstand van d e Grensstraat, o p 200 meter afstand v an d e Hollandse grens, 1 5 0 meter v an d e Klinkaertstraat en op 1.000 meter van de Ertbrandstraat.

Het projectiel is gevallen juis t ac hter de hoev e e n heeft een p u t geslagenvan 8 meters doorsnede en 3 meter diepte.

De hoeve werd totaal vernield. Er werden twee personen zwaar gewond, z ij werden door de zorgen v an het Rode Kruis naar het gasthuis te Kapellen overgebracht. E r werden ook 2 koeien, 2 kalveren, 1 schaap, 1 varken en 15 kiekens.

Pro Justitia n r 324. Opgemaakt door !BENS Corneel, hoofdveldwachter .

22.3.1945 om 6.45 uur is een V 1 gevallen in een bos, 50 meter van de Galgestraat en op 20 meter van de Galgestraat. Geen doden of gewonden, geen schade.

Het projectiel is maar gedeeltelijk tot ontploffing gekomen.

De Engelse militaire overheid gelegen te Kapellenbosch is verwittigd, welke op dezelfde dag de overblijfselen van het projectiel nog heeft weggehaald.

56

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Pro Justitia 23.3.1945 nr. 325. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

22.3.1945 om 6.00 uur is een V1 gevallen op 60 meter van de Galgestraat en op 150 meter van de Zandstraat, put van 5 meter diepte en 8 meter doorsnede. Een houten zomerhiuisje werd totaal vernield. Verscheidene masten bomen zijn vernietigd.

De rijks wachtrapporten ik heb de eer te Uwer kennis te brengen dat er op 5 november 1944 rond 15 uur een soort 'vliegende bom" neergestort is te Kapellen, gehucht Kapellenbosch, Brasschaatlei, op ongeveer 1,5 km ten noord-oosten van Kapellenbosch-station.

Niemand heeft de bom hooren of zien aankomen. Zij heeft een trechter in de grond gemaakt van ongeveer 10 meter doorsnee op een diepte van ongeveer 2,5 meter. Er zijn geen dooden of gekwetsten. Er werden een vijftal villa's de daken afgerukt en enkele boomen ontworteld.

Kleine onregelmatige stukken scherven in wit metaal liggen tot ongeveer 3-400 meter verspreid in de ronde. ik heb de eer te Uwer kennis te brengen, dat er op 12 november 1944 te 14.30 een soort V1 neergestort is te Kapellen op ongeveer 2 kilometer ten noorden van het centrumvan het dorp, Kapellen. Volgens getuigenverklaring is de bom uit oostelijke richting gekomen -uit de richting Brasschaat-.

De bom heeft geen put gemaakt, er steekt ter plaats een wit metalen buis in den grond van ongeveer 1 meter. Er liggen bijna geen overblijfselen. Vele boomen werden beschadigd o f vernield. Menschenlevens zijn er niet te betreuren, doch vier personen werden gekwetst door glasscherven. Er werden slechts een viertal huizen beschadigd, de V1 in een bosch gevallen zijnde. (Een bijgevoegde nota situeert de bominslag als volgt: ...ongeveer naast het huis van de boswachter van de Heer Geelhand. Dit huis is gelegen ten N-0 van de Kapelsche straat en ten N. van den Kalmthoutschen steenweg (Blokskensweg)). lk heb de eer te Uwer kennis te brengen, dat er op 13 november 1944 rond 23 uur, een soort vliegende bom neergestort is te Kapellen, Ertbrandstraat (Groote baan Antwerpen Putte Bergen op Zoom) op 1.200 meter van de Belgisch-Nederlandsche grenzen. Niemand heeft gehoord o f gezien vanwaar deze bom gekomen is . Z ij heeft een diepen put gemaakt v an ongeveer 10 meter diameter op eene diepte van ongeveer twee meter. Er zijn enkel kleine stukken wit metaal achtergebleven. Er zijn geen dooden o f gekwetsten, doc h er werd v eel schade aangericht aan de omliggende gebouwen.

Op woensdag 15 november 1944 rond 4 1 gekomen van mevrouw Kronacher, bij de Orangerie. De plaats is /2 u u r in het i eigendom n d "Mastenhof" e gelegen ten N0 van de Kapelsche straat en ten Noorden van den Kalmthoutschen steenweg n a m i d d a g (Blokskensweg) , i s e e n v18.11.1944 l i om e 16.15 g teeKapellen, n dgehucht Selst. V1 G e e n dooden of gekwetsten. Een villa vernield en verscheidene huizen zwaar beschadigd. e b o m 25.11.1944 rond 11 uur te Kapellen, Hoogboom, Claessensdreef. V2. EĂŠn dode en drie licht tgekwetsten. e e zwaar c beschadigd en vijftien minder zwaar.

Vijfr woningen h t 1.12.1944 rond 2.30 uur te Kapellen, Kalmthoutsche steenweg. V1 G e e n slachtoffers. Geen schade buiten enkele boomen; bom in de lucht of op boomen ontploft.

1.12.1944 om 20.55 te Kapellen Hoogboom. V1 G e e n slachtoffers. Een kasteeltje zeer zwaar beschadigd een dertigtal huizen licht.

57

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

13.12.1944 om 12.10 uur te Kapellen, Kapelschestraat. Vl. Zes tamelijk erg gekwetsten en 30 licht. Zes huizen vernield, 200 huizen beschadigd. Het tuig is in de boomen ontploft.

17.12.1944 rond 10 uur te Kapellen Hoogboomschesteenweg. V2. Geen dooden en een licht gekwetste. Eén huis zwaar beschadigd 18.12.1944 om 5.45 te Kapellen Zilverenhoek. V2. Drie licht gekwetsten. Elf huizen zwaar en een twintigtal licht beschadigd.

18.12.1944 om 15.45 te Kapellen Heidestraat. Aard van het ontploffingstuig, Raket (sic!). Geen slachtoffers.

24.12.1944 om 17.30 (kerstavond (Red.)) te Kapellen Oudebergschebaan. V1 N e g e n zwaar gekwetsten. Drie huizen volledig vernield, een vijftigtal volledig beschadigd.

27.12.1944 o m 14.30 u u r t e Kapellen Kapels c he s traat. V 2 . G e e n slachtoffers. D r ie huizenbeschadigd, twee licht en 1 zwaar.

27.12.1944 om 23.30 uur te Kapellen, Fransche weg. V2. Geen slachtoffers. Enkele huizen licht beschadigd.

28.12.1944 om 15.30 uur te Kapellen, Kalmthoutsche steenweg. V2. Geen slachtoffers. Lichte schade aan een huis.

29.12.1944 o m 7 uur te Kapellen, Grensstraat. V1 G e e n slachtoffers. Dr ie huiz en z waar beschadigd.

29.12.1944 om 7.10 uur te Kapellen, Grensstraat. V1 G e e n slachtoffers. Drie huizen zwaar beschadigd 30.12.1944 om 3.30 uur te Kapellen, Koude heide. V2. Geen slachtoffers. Eén huis zwaar beschadigd.

1.1.1945 om 16.30 uur te Kapellen, Golflei. V1 G e e n slachtoffers. Een tiental huizen zwaar beschadigd 2.1.1945 o m 5 uur te Kapellen, Fransche weg. V1 G e e n slachtoffers. Twee huizen z waar beschadigd.

2.1.1945 o m 7. 30 u u r t e Kapellen, Klink aart. V l . G e e n slachtoffers. E é n h u is z waar beschadigd.

2.1.1945 om 22 uur te Kapellen, Corsicalaan. V1 T w e e dooden en een gekwetste. Eén huis volledig vernield.

2.1.1945 om 16 uur te Kapellen, Hoogboorn. Vl. Geen gekwetsten en geen schade.

9.1.1945 om 15 uur te Kapellen, Klinkaartstraat. V l . G een slachtoffers. Enk ele huizen lic ht beschadigd.

12.1.1945 om 11.15uur te Kapellen, Bloemenlei. V l . Vier licht gekwetsten. Eén huis zwaar en vijftien licht beschadigd.

19.1.1945 om 17.40 te Kapellen, Tuinwijk. V2. Zeven personen tamelijk erg. Tien huizen erg beschadigd, een honderdtal licht beschadigd.

58

PAY S k• -

/I Q•r • J

'

44-;•.:•,'++++++++ +4-4. ••• . / 1 "

- -'-'.». * ' - + 1 - 4+' " , -+ , 3 4.,- 4 - 1 , . . , , , , 10 . . , -, r , i gv *e V 4 4 V l e , „ . o v , , , 9 , 2 . , c ' .

0 1 y r , ; : , l c

}4=i 2L0rA 7 c 1 over: 1 1 7 7 , 3 c i 4 , , t , -

'

' --. * , •

g

41)

'

If '2'

' i,

'71'i'• ,

'A

1.

.i 7 P

( G A RE 7 , , .

2

:

\

• • '• 0 ,

•

•,•,\ .„

1 " • ! , ; y r

rO -•• 'r.

-

v i\ *3.\-• t...22, 1 1-',

0 , ,I

" •u/tij?,,

,

r• - r , "

, "

"

1 ; "

o, .

k

! .

' ..\ !se:: ,

" P1

• " /

•

t

: 0„:.

Inslagen van V-1 en V-2 bommen te Kapellen.

Deze inslagen werden overgenomen van een geallieerde stafkaart met als titel ANTVVERP V1 and V2 ATTACK Fall of Shot on Arrondissement of Antwerp From 7 oct. 44 to 30 March 45

V2 causing incident * V 2 lanfall only

7 4 ' ;

' , -

-

\ •\

• V •••••..,

't Bruggeske jg 31- flint 1999— nr 2.

21.1.1945 om 6.15 uur te Kapellen, Bloemenlei. V2. Twee dooden en 20 licht gekwetsten. Twee huizen volledig vernield, een honderdtal erg beschadigd.

24.1.1945 om 5.50u te Kapellen, Kalmthoutsche Steenweg, V1, geen slachtoffers. Twee huizen zwaar beschadigd.

24.1.1945 om 6.30u te Kapellen, Klinkaartstraat, V1, geen slachtoffers en geen schade.

26.1.1945 o m 6.50u t e Kapellen, Heidestraat, V 1 , geen slachtoffers. T w ee huiz en lic ht beschadigd.

4.2.1945 om 6.30 uur te Kapellen, Fransche weg, V1, twee dooden en één gekwetste. Een huis volledig vernield.

4.2.1945 om 4 uur te Kapellen, Spelierlaan, V1, geen slachtoffers geen schade.

5.2.1945 om 10.30 uur t e Kapellen, Statien, V1, zes dooden en twintig gekwetsten. 50 huizen zwaar beschadigd en 100 huizen licht beschadigd.

10.2.1945 om 11.45 te Kapellen, Klinkaart, V1, geen dooden of gekwetsten. Geen schade.

10.2.1945 om 22.30 uur te Kapellen, Ertbrandstraat, V1, geen dooden of gekwetsten 11.2.1945 om 18.30 uur te Kapellen, Bramlaan, V1, twee lichtgekwetsten.

13.2.1945 om 8.15 uur te Kapellen, Sevenhanslei, V1, z es doden en tien gekwetsten. Tien huizen volledig vernield en 35 zwaar beschadigd.

14.2.1945 om 21.45 uur te Kapellen, Kapelsche straat, V1, vier dooden, twee zwaar en vijftien licht gekwetst. Zeven huizen volledig vernield en twintig beschadigd.

Jan Vanderhaeghe.

Bronnen en noten.

- Provinclearchief: bundel oorlogsgebeurtenissen 1940-1945, deel 1 bundel oorlogsschade, bundel 3, farde 17 - Kapellen - Plan: Er bestaat een kaart van het arrondissement Antwerpen met daarop aangeduid de inslagen van de V1 en V2 bommen. Van deze kaart werden een aantal afdrukken gemaakt. Een van die afdrukken wordt bewaard op het Documentatiecentrum van de Noorderkempen te Ekeren, Veltwijcklaan 19. Deze kaart werd als basis gebruikt om de inslagmarkeringen over te brengen op een meer hedendaagse kaart. Z i e bijlage 1 van dit nummer ) [1] Tekst geput uit "Kapellen tijdens de tweede wereldoorlog" door R.Balbaert. Uitgave van de Culturele Kring Hoghescote v.z.w. Kapellen.

[2] De proces-verbalen worden exact weergegeven, me t inbegrip van de fouten in de tekst, d e soms merkwaardige zinsbouw en tegenstrijdigheden in de gegevens.

59

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

'tKETJE.(vervol g Uittreksels uit het boek van RIE VANDERHEYDEN - Uitg. DANTHE ) RENAAT GRASSIN H E T KETJE DE ZONNEKLOPPERS. Het toenmalige N.I.R. heeft als tegenhanger van de populaire "Bonte Dinsdagavondtrein" , het radiocabaret "De Blinkende Zonnekloppers" opgericht. Renaat Grassin wordt als medewerker ingeschakeld. Deze voelt er zich onmiddellijk mee in zijn sas. Hij kan erin fantaseren, schrijft scetches, zingt, en cree6rt er zijn fameuze Po6zeekes van 't Ketje.

Door zijn persoonlijkheid als creatief artiest zal Grassin weldra de leiding van de Zonnekloppers op z ic h nemen. G eheel Vlaanderen luis ter t m e t genoegen e n m e t s teeds gr oeiende belangstelling naar deze cabaretuitzending.

Hij brengt er zijn parodieĂŤn op politieke personages, schept nieuwe figuren zoals Flupke en Tistje en voert gesprekken met zichzelf via het Ketje. Hij beleeft er plezier aan want hij is niet gebonden a a n toneelteksten v an anderen. H ij is z elf schepper e n vertolker e n m e t d e speelsheid van zijn geest is het cabaret zijn genre bij uitstek geworden. Naar aanleiding van de 250-ste opvoering wordt Renaat Grassin in de bloemetjes gezet. De toeschouwers krijgen er bij hun programmaboekje een door hem getekend portret van het Boefje bij.

Een artiest is ook een mens. Iedereen wil in Grassin een grappenmaker zien en dat is hij ook in het normale leven. Hij is de man voor wie de zon altijd schijnt. Vooral 's nachts, bij pot en pint, wanneer hij het hoge woord kan voeren met zijn ongebreidelde fantasie, met zijn vlijmscherpe opmerkingen, met zijn aparte kijk op het leven.

De oorlogsomstandigheden z etten een domper op v eel activiteiten e n z o verdwenen D e Zonnekloppers uit de ether. Aileen het Ketje blijft over en zal er voor zorgen dat het volk verder zijn rantsoen humor krijgt. Hij blijft de uitlaatklep van de gewone man.

Het Ketie midden het orkest van Stan Brenders (naast hem) met uiterst rechts Piet Bergers en vooraan accordeonist Stan Leurs.

60

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Hij treedt nog op bij het dramatisch gezelschap van de radio, voert scetches op en zowel voor de micro als voor het voetlicht blijft hij de toegejuichte acteur. Bij talrijke toneelgezelschappen wordt hij a l s gastregisseur gevraagd, e n met z ijn rosse sprietharen s peelt hij verder het graaggeziene Boefje.

Zo was hij. Zo trad hij heel de oorlog op voor zijn volk met monologen, liederen en scetches.

Over de scetches schreef "TONEELLEVEN" destijds: "Knap en vaardig, geestig en goddank welvoeglijk zijn ook deze dingetjes neergepend. Misschien a f en toe te z eer door Grassin geschreven v oor Grassin. G ebundeld en uitgegeven nochtans om anderen t e helpen een cabaret-repertorium samen te stellen..."

LEVENSCLOWN. Grassin was een clown in het leven, tegen alle alledaagsheid in, als een mus die gekke sprongen maakte. Hij was een Uilenspiegel met zijn Vlaams idealisme, in zijn volkse trouw. Hij was een geboren grapjas, een scheppend humorist die de grijze dingen van het leven dik in de verf weet te zetten. Dit alles behoort tot zijn levensstijl.

Soms vraagt men zich af waar hij het haalt. Hij haalt het nergens, het zit bij hem ingebakken.

Niet alleen in zijn scetches, monologen maar tevens in zijn dagelijkse doen. Is zijn lijfspreuk geen uitgetekend zelfportret? "Vermijd alle inspanningen, tenzij op de planken. Schuw onnodige uitgaven, tenzij op café. Leef niet zoals de anderen, want dat betekent langzaam sterven."

LA CIGALE E T LA FOURMI

in 't Vioms D E KREKEL EN DE MIER

La cigal' haa giel de zou mer in stammenij zitte lampette en chantijre en aswanniej de winter gink arrivijre zat 'm vriedeg in de krot en zag 'm schiji van mizijre...

De krekel had de hele zomer in het café zitten drinken en zingen en wanneer de winter aankomt zat hij zwaar in de problemen en zag hij scheel van de miserie...

En 'm gink kloeged binne baa de fourmi, zaan voizinne en 'm vroeg heu de lui prêter 'nen bouterham of e stukske kijs pour subsiter jusqu'à la saison nouvelle.

"Ik zal aa den intrest betoele, lui dit-elle as de saison sera améliorée en as de crise sera passée."

En hij ging klagend binnen bij de mier, zijn gebuur en hij vroeg haar hem te lenen een boterham of een stukje kaas om te overleven tot het nieuwe seizoen.

Ik zal den intrest betalen sprak hij tot haar als het wat later in het seizoen is en als de crisis voorbij is.

Ja mo, la fourmi was 'n gierige pinne en ze leet zaa de cigal' justement ni bin ne en ze vroeg 'm meej'n voedl air:

Maar de mier was een gierige pin en ze liet de krekel niet binnen en ze vroeg hem met een vuil tong:

"Que faisiez vous au temps chaud mon cher?

G'et lek 'nen imbésil aa zitte 't amuzijre et en plus... vooël leekes gezoenge zonner aa te genijre Hé bien, salut printemps, ge kun naa veu ne buffet vide valsijre"

" Wa t deed gij als het warm was beste?

Ge hebt U gelijk een zot zitten rt amuseren en nog erger... vuile liedjes gezongen zonder U te schamen Zodus, vaarwel lente ge kunt nu voor een lege kast dansen.

61

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr

MORAAL

MAROL (pardon) MORAL: Van mo altaait oen te werke kraaigde ne slechte karakteer en op 't leste zoj'aan aaige breu nog teere verstuute. 't Es doveu dat ik ne loerik respektijr.

D'ailleurs 1 werk es veu de pjeerre: die emme-n-aazers oen eule puute.

GOE WIJT E Die het ni wet en ni wet dat 'm het ni wet, dat es 'nen ijzel sloegt 'm duujd.

Die het ni wet en wet dat 'm het ni wet dat es ne soekkelijr liert het 'm.

Die wet en ni wet dat 'm wet dat es 'nen druumer mokt 'm wakker.

En di wet en wet dat em wet dat es 'n verstandige kadee, imitijt 'm.

Van steeds te werken krijgt ge een slecht karakter en op 't laatst zou je, je eigen broer nog verstoten.

Daarom respecteer IK een luierik.

Daarbij werken is voor de paarden die hebben immers ijzers aan hun poten.

GOED WETEN Diegene die het niet weet en niet weet dat hij het niet weet dat is een ezel ...sla hem dood.

Diegene die het niet weet en weet dat hij het niet weet dat is een sukkelaar leer het hem.

Diegene die weet en niet weet dat hij weet dat is een dromer maak hem wakker.

En diegene die weet en weet dat hij weet dat is een verstandige kerel, imiteer hem.

Jef Herman.

Verz am el i n g van d o ku m en t at ie vo o r h et arch ief v a n d e eu l t u rel e krin g Hoghescote!!!

0 Alle d o ku m en t at ie o ver Kap ellen is w elko m !

0 Wij denken aan foto's, doodsprent jes, doodsbrieven, p o st kaart en , kran t en kn ip sels, oude m en u kaart en , g eb o o rt ekaart jes, oude t ro u w b o ekjes, oude n o t arisakt en , huw elijksaankondigingen, oude reken in g en van Kap else fi rm a' s enz , enz... g e e f ons een sein t je en w e komen even langs. e i j ew erkin g en st eun kunnen w ij ons arch ief D a n k zij uw m ed v Kap ellen v e rd e r uit b reid en . o ver o o r 62 b a a

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Verborgen heralaiiek te Kapellen.

Toevallige heraldische vondsten.

Wie op zoek gaat naar heraldiek, het verschijnsel dat ons uit de Middeleeuwen is bijgebleven, zal dat bijna overal kunnen ontmoeten mits een weinig aandacht aan de omgeving te besteden.

Heraldiek langs d e openbare weg: o p historische gebouwen, bov en ingangspoorten v an kastelen, op oude grafstenen tegen de muren van parochiekerken, op gevels van gemeentehuizen op landelijke kapellen langs wandelwegen.

Te ontdekken heraldiek...

Op schilderijen in musea, en dan vooral op portretten, in kerken- en kasteleninterieurs, in vloeren, op glasramen of rouwborden. De grafische heraldiek is te vinden in bibliotheken en archiefdepots. Buiten deze enkele gewone vindplaatsen kan de belangstellende soms tot nog ongekende vaststellingen komen: de verborgen heraldiek.

Van dez e veeleer ongewone soort denk ik aan d e vondst v an enk ele stenen met daarin gebeitelde wapens . O p v erz oek v a n d e gek ende Ek er s e heemk undige, w ijlen F r ans Bresseleers, was ik op het landgoed "Moereland" langs de steenweg Donk-Brasschaat, om daar een heraldische steen die in de tuin lag, trachten te vereenzelvigen.

De steen, enk ele tonnen zwaar, was afkomstig v an het vroeger kasteel v an d e Baillet dat eertijds op die plaats stond. Een toevallige stoot tegen een hoop bladeren bracht een andere daaronder verborgen steen zichtbaar, die, na vrij gemaakt van bladeren, ook nog een wapen vertoonde, minder groot, maar even gemakkelijk te vereenzelvigen zoals de andere.

Dit vroeger voorval om te komen tot een meer recente ontmoeting met verborgen heraldiek, ditmaal t e Kapellen. Plaats v an h e t gebeuren, e e n gewone eenvoudige v illa i n d e wijk Vloeiende-Heikant. I n een d e r kamers bey ond z ic h een buiten gebruik gestelde schouw, waarvan de binnenruimte ingenomen was door rekken met damesjurken, maar die nog juis t genoeg doorz ic ht lieten o m t e z ien d a t d e wanden v an d e s c houw bez et war en m e t gleisteentjes.

Met de bedoeling deze wat nader te bekijken werden enkele rekken weg gezet en verschenen er twee gekleurde tegels met wapen. De ene met op een gele achtergrond een bruine neger kop met witte hoofdband; de andere vertoonde een schild doorsneden van zilver en azuur, op zilver een rode keper vergezeld van drie schijnbaar letters T zwart op azuur (het onderste deel), een gouden zon met aangezicht en stralen.

Voor d e heraldieker een welgekomen vaststelling. Hier bevinden z ic h niet alleen brokken verborgen heraldiek, maar bovendien een onderdeel v an d e plaatselijke historiek v an d e speelhoven of hoven van plaisantie, zoals de buitenverblijven van rijken en adellijken tijdens het ancien regime genoemd werden.

De huidige bewoner wist te vertellen dat op de plaats vroeger een speelhof stond, het hofje "Vloeiende", een klein kasteeltje, want het was voorzien van een toren. Het werd bewoond door een baron uit Nederland die overleed in 1945. Het gebouw werd toen afgebroken en herbouwd tot villa.

Volgens een verdere verklaring zou er op de zolder van de huidige woonst nog een afbeelding van het verdwenen hof kunnen liggen en er werd beloofd dat er me een zou bezorgd worden.

Spijtig g e n o e g v o o r d e iconografie v a n Kapellen i s e r v a n d e z e belofte n o g n ie t s terechtgekomen.

63

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Het is duidelijk dat de gleistenen in de schouw afkomstig zijn van het verdwenen kasteeltje en misschien dan wel het enige concrete overblijfsel. I n de voorgevel van de huidige woning is een uitsparing zichtbaar die waarschijnlijk bedoeld was om daar ook nog een steen met wapen te plaatsen.

We zetten de twee wapens even in de kijker, z e zijn terug te vinden in het gekende armoriaal van J. B. Rietstap. (1).

Het wapen met de zon en de keper is dit van de familie van Sonsbeek. De drie schijnbare letters I die de keper vergezellen zijn zoals we dachten, slechts afgebeelde beukhamers, een v eel gebruikte heraldische figuur, een middeleeuwse strijdhamer met korte steel.

Bij Rietstap staan de hamers schuin geplaatst, terwijl deze op de gleisteen de twee boven de keper, schuin rechts en schuin links staan en de onderste rechtop of paalsgewijs, zoals dat in heraldische termen zou klinken.

Het wapen met de neger kop of beter moren kop, is dit van de familie Tested, ook soms Testait en zelfs Testaert genoemd.

In de heraldiek is de moren kop bijna altijd zwart en met witte hoofdband, tenzij anders vermeld.

De meeste beschrijvingen zeggen voor de moren kop meestal natuurkleur, waarmee dan zwart bedoeld wordt. Een bruine moren kop, alhoewel ongewoon, is dan toch niet foutief, o p de afbeelding bij Rietstap is hij zwart.

Over het waarom van een bepaalde figuur in een wapen werd al menige vraag gesteld, vraag die n ie t altijd ev en gemakkelijk t e beantwoorden is . Daarv oor z ou m e n t o t d e eer s te wapenvoerder die de figuur koos of verkreeg, moeten kunnen komen. De meeste heraldische figuren hebben wel een symbolische betekenis en daar bestaan naslagwerken voor.

Het verschijnen van een moren k op in een wapen zou kunnen duiden op een verblijf in de tropen van de eerste wapenvoerder, of dat hij in krijgsdienst tegen de moren gestreden heeft, of dat hij zijn leven te danken heeft aan een moor tijdens een gevaar. (2). Nog een ander en eenvoudiger geval is dat deze figuur genomen werd als sprekend wapen voor een familie die de Moor genoemd werd.

64

't Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2.

De keper in het wapen van Sonsbeek en die doet denken aan de nok van een dak, is in de heraldiek het symbool v oor stevigheid. D e wapenvoerders v an dez e figuur waren dan ook doorgaans de steun van stad- of gemeentebesturen, lieden waarop men steeds kon rekenen voor raad en daad.

Van d e z o n i n h e t tweede d e e l v a n h e t Sonsbeek-schild wor dt gez egd d a t dez e b i j wapenverlening slechts gegeven werd aan hen die als lichtende voorbeelden konden gesteld worden. (2).

Wat nu over deze families ?

In d e bevolkingsregister v an Ek eren wer d ingeschreven o p 1 3 apr il 1937 v an Sons beek Ludovicus Henricus, k omende v an Bergen-op-Zoom, Klavervelde 12, rentenier, geboren t e Heino, provincie Overijsel, huize "De Grune", op 31 juli 1886 en zijn echtgenote Testers Anna Martina Lucia Marie, geboren te Halsteren Nederland op 8 juli 1899.

Als adres werd vermeld: Hoogboom Vloeiende n r 18. O p 1 januar i z ou het echtpaar v an Sonsbeek-Testers Kapellen verlaten hebben en dan is er als adres genoteerd Vloeiende nr.

108. (3).

Uit w a t z o d a d e lijk b lijk t z o u d a t v er tr ek o m gezondheidsredenen kunnen geweest zijn, want juist op dag e e n ja a r later werden z e ter ug ingeschreven.

Volgens d e bevolkingsregisters s tier f Ludovicus v an Sonsbeek te Kapellen op 5 mei 1943.

Volgens d e tek s t v a n z ijn bidprentje s tier f h i j o p genoemde d a t u m t e An t w e r p e n i n h e t S i n t Camillusgasthuis.

Op het bidprentje is geen titel vermeld, alleen weledelgeboren heer. Hij was erelid van de bond van het H. Hart en weldoener voor kerk en armen.

BI D V O O R D E Z I EL V A N Z A LI G E R W e l e d e l gebor en Heer

Ludovicus nutrients van Sonsbeeck E c h t y i n o o t v an M e v r o u w • , A nny M a r t i n a Luc ia M a r i a T E S T E RS Earelt d v on den H. Har t bond, W eldoaner Men Keck en A r m en. gebor en te Hein° (O ver' s s eV hniz e de Gienne,, op 31 J oli 11385 en ov er laden itt A nt wer pen St. Cam illus G ast huis, op 5 M ei1943, V oor r ien nan al de t r eos t m iddelen onz er •- - M o e d e r d e H. Kerk.

De weduwe van Sonsbeek, geboren A.M. Testers, stierf op 28 mei 1979, Vloeiende 108, dat later Heikant nr. 22 werd. Hierbij dient opgemerkt dat de wijken Hoogboom, Zilverenhoek, K l e i n H e ik e n e n Vloeiende t o t 3 1 december 1982 deel uitmaakten v an d e gemeen-te Ekeren.

Over de familie v an Sonsbeek kennen w e voorlopig geen bijzonderheden. O v er Testert daarentegen b e schikken we over een brok genealogie dat gaat tot de beginjaren van de 19de eeuw. (4).

De naam zou reeds voorkomen in de Middeleeuwen als Testardus en, vooral in Frankrijk, door samentrekking van het oud franse woord teste, later tête, en vandaar misschien ook het hoofd in het wapen.

Testardus zijn zoon werd Testartsone of Testarts, later Testaert en Testers. In Nederland is de familie vermeld als pachters en later als eigenaars van grote hoeven in de streek van Bergenop-Zoom.

Leden T es ter t w a r e n s c hepenen, burgemees ters , e n v o o r z i t t e r s v a n v ers c hillende polderbesturen. I n d e eers te helft v an d e 18de eeuw z ijn leden vermeld t e Deurne e n Borgerhout.

65

't Bruggeske r ig 3 1 j u n i 1 9 9 9 t i s j u i s t lief de, " M aar d e uit wer k ing v an d e G ees vreugde, v r ede, g e d u l d , v r iendelijk n heid, g o e d h e i d , t rouw, z ac ht m oedigheid e n z elf beheer s ing. " r St. P aulus i n d e br ief aan d e G alat en 5/ 22 2 Als diepgelov ig m ens was onz e ov er ledene gek end . om h a a r m i l d e naas t enlief de.

" De k er n v an a l l e di ngen is s t i l e n e i n d e l o o s A ileen d e d i n g e n z ingen ons lied i s k or t en b r o o s " Uit " A d a g i o " v a n F . T im m er m ans

Waar z e v r ede e n v r e u g d e br engen k o n d e e d z e het. W a t h a a r ec ht k enm er k t e w a s h a a r m at eloos vert rouwen i n M ar ia. Haar k om m er ging o o k onv er deeld u i t n a a r d e k e r k : z o w e l i n h a a r p a r o c h i e als naar d e wer eldk er k . W at haar bek om m er de was de n o o d a a n h e i l i g e pr ies t er s .

Dankbaar heid v er v ult ons har t en s am en m et M ar ia, die z e z o v r o o m v er eer de, p r i j z e n w i j h o o g d e Heer : " M a g n i fi c a t "

Dankbaar gedenk en w e M ev r ouw

ANNA MART/NA LU C IA M ARIA TESTER S weduwe v an d e Heer Ik weet h e t niet , i k v ind geen naam , ik k r i j g h e t i n g e e n woor den s aam wat e r n u om gaat i n m ijn z iele Is het s om s blijds c hap ? I s ' t v er dr iet ? of a l l e b e i ? E n o o k w e e r ni et

LUDOVICUS VAN SONSBEECK gebor en t e Hals t er en ( N I ) , o p 9 j u l i 1899 overleden t e E k er en- Z ilv er enhoek , o p 28 m e i 1979. ( J ar enlang iev er aar s t er v an " K e r k e n W e r e l d " d e vroegere B o n d v a n het H. Har t . )

lk k a n s lec ht s z w i j g e n d k nielen Uit " A d a g i o " v an F . T im m er m ans

J. Ket elaars, begr af enis s en, K apellen. T e l . 64. 20. 58 Drukkerij V an den B ogaer d P ut t e- K ap , T e l .

6 4 . 2 2 . 1 3

De mogelijkheid bestaat dat de familie afkomstig kan zijn uit Frankrijk en van daar uit langs Vlaanderen zich tenslotte in Nederland vestigde. Deze veronderstelling volgt uit het feit dat in een werk over de oude Vlaamse heerlijkheden uit 1632 een familie Testart vermeld is met identiek hetzelfde wapen als de eigenaar van de heerlijkheid Bousingen. De moren kop is daar ook vermeld als in natuurkleur (5).

Hopelijk z ijn e r nog Kapellenaren d ie z ic h iets v an h e t verdwenen kasteeltje "Vloeiende" herinneren en die dat eventueel zouden willen mededelen.

Verwijzingen.

(1) J. B. Rietstap: Armorial Général, lste uitgave 1861, met ruim 120.000 wapenafbeeldingen en beschrijvingen.

(2) A.W. Kits Nieuwenkamp: Encyclopedie van de heraldiek. Elsevier Pocket, 1961.

C. Pama: Prisma van heraldiek en genealogie. Uitgeverij Spectrum 1990.

(3) Gegevens bezorgd door de heer M. Bollen van de Ekerse Heemkring.

(4) De familie Testers door H. Levelt, oud stadsarchivaris van Bergen-op-Zoom. Dit werk is niet in de handel verkrijgbaar.

(5) Philippe de l'Espinoy: Recherche des antiquités et Noblesse de Flandres. Uitgeverij Marc Wyon Douay 1632.

Jos Goolenaert&

66

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Lydia SANDEE een kleurenpalet uit Putte.

Volgende in de rij om als schilder even extra 'in de verf' te warden gezet, blijkt een dame te zijn uit Putte-Kapellen. Geboren te Merksem op 3 oktober volgde Lydia de lessen aan de hoog geprezen St. Lutgardisschool. Z eer klein nog liet ze zich reeds opmerken door het schilderen van 'Hummeltjes ', fi jnz innige fi guur tjes d i e zeker op die leeftijd tot de verbeelding moesten spreken.

Tussen h a a r beroepsbezigheden — z e w a s achtereenvolgens direc tie-s ec retares s e b i j Atlas Copco, op de personeelsdienst van G.B.Groenplaats en op de toen nieuwe tractorenfabriek van Ford — vond ze even de tijd om in 1959 te Mortsel te huwen. D e naam v an d e uitverkorene v indt u o n d e r a a n d i t artik el.

Dochter Nicole was er reeds in 1960, en die zou later voor een mooi klavertjevier zorgen, de kleinkinderen Bert, Tineke, Saartje en Linde.

Na omzwervingen i n Antwerpen, Ek er en e n Brasschaat, kwam Lydia uiteindelijk in Kapellen terecht. D e drang naar deze gemeente moet reeds lang hebben bestaan, want jaren daarvoor kwam Lydia reeds wekelijks naar het schildersatelier van Johan Janssens op de zolder van de oude pastorie. ,

Die drang zat misschien wel in de genen, want Lydia stamt uit een illuster Kapels geslacht, met name de families De Clerck (zie 't Bruggeske van 1.12.1997 waar onder nummers VI.13 en VII.10 ook de families Aertssen uit Stabroek, De Schutter uit Kapellen en Van Putte uit Putte worden besproken), ev enals Vercammen ( z ie ' t Bruggeske v an 1.12.1998 onder nr V A ) .

Overgrootmoeder Vercammen, dochter Van Joannes Vercammen — de eerste gediplomeerde onderwijzer van Kapellen — w a s in haar tijd begenadigd tekenaar, maar ook vader Willy kan voor die genen gezorgd hebben, hij was namelijk architect. Dochter Nicole trok de lijn door en werd regentes in sierkunsten.

Met dit alles ben je het aan jez elf verplicht om je gaven te tonen... D a t deed z e ook ten overvloede. Lydia legde zich aanvankelijk toe op de techniek van pastelschilderen, gebruikmakend v a n krijt, wat niet dadelijk de meest gemakkelijke is. Na jaren van 'zolderen', ging ze bovendien enk ele jar en les s en v olgen t e Berchem b ij Krien V a n Looy , e e n Herentalse specialiste i n aquarelleren. L a t e r werd dit door Mady Franken meer op punt gezet, meer bepaald wat betreft creativiteit en originaliteit.

Op de zolder zelf was ondertussen de fakkel overgenomen door Harry Buyck, waar vooral de nadruk werd gelegd op het schilderen met olieverf, zowel geborsteld als 'met het mes'. Lydia schrok er niet voor terug zich in alle drie deze technieken verder te bekwamen.

Haar werk bespreken is niet zo eenvoudig, v ooral omdat het vaak van de meest uiteenlopende aard is. Zo zijn haar pastels picturaal verfijnd, zeg maar fotografisch, terwijl haar olieverfdoeken veeleer uit de losse pols komen, vlot en gedurfd. De aquarellen daarentegen leunen weer aan bij het romantische genre, Monet zou er met een glimlach op neerkijken.

Waarvan akte...

67

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

.??Otee,s:i.A

Aan het we rk op de zolder van 'De Oude Pastorij'.

Openmonumentendag bij Van Herck.

68

Aquarel 'romantisch bruggetje'

Aquarel 'klassieke compositie' E i t i 6 6 6

't Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2.

Olieverf op doek "Raam met bloemen", thans te bewonderen in Noorwegen.

,

4 3 0 ; i3

Olieverf op doek" Winter in onze Ardennen".

Tekst en foto's zijn van de hand van Jac Vanummissen.

70

1 Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

Het ontstaan van de Koning Albert/ei en de Koningin Elisabeth/ei.

In het verslag van de gemeenteraad van 15 april 1909, voorgezeten door Burgemeester Eduard Geelhand, noteerde de gemeentesecretaris: "het voorlopig verzoek van de familie De SchutterKennis, wonende te Kapellen, strekkende om straten te mogen trekken op hun grond gelegen bij het station, hebbende die grond een oppervlakte van circa 9 ha, die z ij zinnens zijn om publiek te verkopen, wordt voor de eerste maal besproken".

De gemeenteraad verzette zich niet tegen de opening van nieuwe straten, doch eiste dat deze minstens 12 meter breed zouden zijn. De raad machtigde het college om verdere voorwaarden te bespreken met de familie De Schutter.

Op 30 april 1909 stuurde notaris Lombaerts uit Antwerpen, handelend namens de kinderen De Schutter, d e offi c iĂŤle aanv raag n a a r h e t schepencollege. D i t schrijven w er d tijdens d e gemeenteraad van 6 mei 1909 grondig besproken door de raadsleden die beslisten om in de ontworpen straten een steenweg met een breedte van 3 meter te doen aanleggen op kosten van de verkopers. Ook zouden de noodzakelijke buizen voorzien worden voor de riolen en dit met een geldelijke tussenkomst v an d e boordeigenaars. Aan d e familie D e Schutter werd gevraagd om een officieel plan te laten opmaken en te bezorgen aan de raad.

N

z4 akimsg , t

Rechts in de verte, de nog niet bebouwde Koning Albertlei.

Tijdens de gemeenteraad van 23 november 1909 werd de aanvraag besproken van de heer Louis De Vooght, bouwkundige uit Antwerpen. De raad besliste eenparig om zich te houden aan de beslissing van 6 mei 1909, d.w.z. een kasseiweg van 3 meter breedte op kosten van de eigenaars e n later , "indien noodzakelijk bevonden" d e aanleg v a n r iolen m e t financiĂŤle tussenkomst van de boordeigenaars. In elk geval diende gezorgd te worden voor "de aflossing der waters". D e straten dienden alleszins 12 meter breed te zijn en ook de uitweg naar de Heidestraat diende op een voile breedte van 12 meter aangelegd te worden.

71

Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2

2 - de definitieve aanvaarding van de werken door de gemeente zal voorzien worden ĂŠĂŠn jaar na de voorlopige aanvaarding.

3 - voor de hoofdstraat worden kasseien Lessines van 18x16 voorzien en voor de zijwegen was petit granit 14x16 voldoende.

Na een schriftelijke tussenkomst van de Hoofdingenieur van de provincie bij de gouverneur verklaarde de gemeenteraad zich op 17 mei 1911 akkoord met de aanvang van de werken mits voldaan zou worden aan de volgende voorwaarden: 1 - de dikte van het zavel bed diende geregeld te warden volgens de geschiktheid van de grond, 2 - er diende gezorgd te worden voor een goede afloop van het water, 3 - de kasseiweg in de hoofdweg diende aangelegd te worden in Lessines kasseien ofwel in Zweedse kasseien met een minimum afmeting van 18 x 14 en voor de zijstraat mocht een kleine graniet gebruikt worden volgens een model dat tentoongesteld werd op het gemeentehuis (en waarover de geschiedenis ons verder niets meer vertelt), 4 - de controle op de werken wordt uitgevoerd door de gemeente mits een vergoeding van 5 BEF per dag te rekenen "zonder oponthoud van het begin tot het einde der werken, wel te verstaan voor de kassei- en metselwerken", 5 - niet het minste gebouw zal mogen opgericht worden voor de voorlopige aanvaarding der werken door het gemeentebestuur.

Foto L. Hoelen.

Op 7 februari 1912 vroegen de eigenaars van de gronden om op hun kosten langs de straten op hun gr onden lindebomen t e mogen aanplanten. D i t v oors tel w e r d aanv aar d d o o r d e gemeenteraad op 24 februari 1912 mits naleving van de volgende voorwaarden: 1 - de bomen zullen geplant worden op een evenwijdige afstand van 6,5 meter en op 60 cm van de boord van de gracht en op 3,90 meter van het midden van de kasseiweg.

73

't Bruggeske fg 31- juni 1999— nr 2.

Een nieuwe aanvraag van: - mevrouw weduwe Petrus Franciscus Judocus Ghys, geboren Elis abeth J oanna Paaps , eigenares zonder beroep, wonende te Antwerpen, Markgraevelei, 92, geboren te Poppel op 29 mart 1854, - Ludovicus Josephus Hyacinthus De Vooght, bouwkundige, wonende te Antwerpen, Arthur Goemaerelei, 25, geboren te Antwerpen op 6 april 1870, - Laurentius Ludovicus Maes, bouwkundige wonende te Cappellen en aldaar geboren o p 8 februari 1867, weduwnaar van mevrouw Maria Rosalla De Schutter, om straten aan te leggen tussen d e Hoogboomsteenweg (momenteel Koningin Astridlaan) e n d e Heidestraat, wer d opnieuw gunstig geadviseerd door de gemeenteraad o p 23 november 1909 met de hierna vermelde motivering: "Overwegende dat de gemeente zich grotelijks ontwikkelt en spoedig aangroeit in bevolking, dat er in de kom van het dorp geen bouwgronden meer liggen en het bijgevolg voordelig is voor de gemeente nieuwe straten in het centrum te openen en gezien er geen enkel bezwaar tegen de nieuwe verkaveling ingediend werd".

Dezelfde voorwaarden v an de vorige gemeenteraadszittingen werden hernomen. T ot besluit werd er wel uitdrukkelijk aan toegevoegd dat de straten "gans in regel en in goede staat" moeten gebracht zijn vooraleer er op die gronden een gebouw mag opgericht worden.

Met een schrijven v an 7 dec ember 1909 verklaarden d e indieners z ic h akkoord m e t d e opgelegde voorwaarden.

Tijdens de gemeenteraad van 8 januari 1910 werd akte genomen van voornoemde schrijven en werd beslist om het onderzoek van gemak en ongemak in te leiden waarna een definitieve machtiging zou verleend worden.

Teneinde de straten nog te verfraaien stelden de eigenaars van de gronden spontaan voor om de bouwlijn van de huizen 3 meter achteruit te schuiven. Dit voorstel werd echter doorkruist door een schrijven van de Gouverneur d.d. 25 april 1910 waarin deze de bouwlijn vastlegde op 6 meter van de boord van de straat voor de weg komende van de Yzerenweglaan (nu Koningin Astridlaan) en op 5 meter voor de binnen straat.

Tijdens de gemeenteraad van 14 mei 1910 werden beide voorstellen besproken. De raadsleden steunden het voorstel van de grondeigenaars en steunden zich op de volgende overweging: "De verplichting, opgelegd door de gouverneur, houdt een gewichtig verlies in voor de eigenaars die uit dien hoofde d e verkoopprijs v an hun grond merkelijk zullen moeten verhogen, w at d e kooplust zal verminderen en bijgevolg de uitbreiding van de gemeente benadeelt".

Met algemeenheid v an stemmen werd beslist om z ic h t e houden aan het voorstel o m d e bouwlijn te voorzien op 3 meter van de boord van de openbare weg.

De definitieve plannen, op basis van voornoemde gemeenteraadsbeslissing werden door de gemeenteraad o p 2 ju li 1910 goedgekeurd. D e Bes tendige Deputatie v an d e provincie Antwerpen s loot zich aan bij d e visie v an d e gemeenteraad o p 2 september 1910 e n d e verkaveling werd nadien goedgekeurd bij Koninklijk Besluit op 6 oktober 1910.

Tijdens d e gemeenteraad v an 2 4 december 1910 werd d e aanleg v an d e nieuwe straten nogmaals besproken door d e raadsleden e n d e v olgende beslissingen werden eenparig genomen: 1 - de kosten van toezicht blijven ten laste van de aannemer, doch deze zullen niet meer dan 5 BEF per dag mogen bedragen, 72

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr 2.

2 - de bomen dienden krachtige planten te zijn met een dikte van 10 tot 15 cm gemeten op 1 meter boven de grond, 3 - de putten moeten gemaakt worden op een meter vierkant en met een diepte van 0,60 cm.

4 - gedurende 2 jaar zullen de heren De Vooght, Maes en Cie instaan en aansprakelijk zijn voor het onderhoud en de bewaring van de bomen. Het eventueel vervangen van een afgestorven boom diende te gebeuren op kosten van voornoemde personen.

5 - na 2 jaar worden alle geplante bomen eigendom van de gemeente die er daarna ook het onderhoud zal voor doen.

Het voorstel van de verkavelaars om de nieuwe straten de namen te geven van Koning Albertlei en Koningin Elisabethlei werd unaniem aanvaard tijdens de gemeenteraad van 17 mei 1912.

Gezien de bestratingwerken volledig voltooid waren en door de gemeentelijke diensten in goede staat bevonden werden besliste de gemeenteraad op 6 januari 1913 om de werken definitief te aanvaarden en bijgevolg werden de straten vrijgegeven voor het openbaar verkeer.

Na de eerste wereldoorlog, toen er reeds verschillende huizen stonden in de nieuw aangelegde straten werd op 13 december 1920 door de gemeenteraad beslist om de reinigingsdienst in te schakelen v oor de nieuwe bewoners. Telkens o p d e eerste maandag v an d e maand e n maandag volgend o p de 15de v an d e maand werd een ophaling v an "potten e n pannen" voorzien. Zo de 15de op een maandag viel werd de ophaling op die dag z elf voorzien. Elk e vrijdag werden de bakken met vuilnis opgehaald en elke zaterdag zouden de straten gereinigd worden.

Tijdens de gemeenteraad v an 10 september 1924 gaf de gemeentesecretaris Gustave Van Bauwel lezing van een schrijven van de inwoners van de Koningin Elisabethlei verzoekende om hun straat aan te sluiten op de openbare verlichting. Met 9 stemmen voor en 1 onthouding werd gunstig gereageerd op dit voorstel en werd het schepencollege belast met de uitvoering van die beslissing.

Waarschijnlijk werkte de reinigingsdienst niet al te best want tijdens de gemeenteraad van 7 september 1929 werd een brief voorgelezen van de inwoners van de Koning Albertlei waarin deze nogmaals om een reinigingsdienst vroegen. De raad was akkoord en het college werd belast met de uitvoering.

Tijdens de gemeenteraad van 29 juni 1936 stelde het schepencollege aan de gemeenteraad voor om in de Koning Albertlei en in de Koningin Elisabethlei riolen aan te leggen.

Raadslid De Rooy vroeg dat de betrokken boordeigenaars eerst een aanvraag zouden doen bij het gemeentebestuur.

Raadslid Andre wees het college op het feit dat op verschillende plaatsen de grachten reeds overwelfd waren met buizen van 40 cm doormeter en hij vroeg dat bij een eventuele algehele overwelving van de grachten dezelfde doormeter van buizen zou gebruikt worden.

De raad gaf opdracht aan het college om op aanvraag van de inwoners van voornoemde straten met hen de besprekingen aan te vatten om de grachten te overwelven.

Op 29 juli 1936 werd beslist om al de inwoners van voornoemde straten uit te nodigen op het gemeentehuis om de geplande werken te bespreken.

Na deze vergadering besliste de gemeenteraad op 21 oktober 1936 om de voorziene rioleringswerken uit te voeren. De kosten werden voor de helft ten laste gelegd van de boordeigenaars en de andere helft zou door de gemeente betaald worden.

74

1 Bruggeske jg 31- pin 1999 n r 2

Na het aanleggen van de riolen zou de kasseiweg verbreed warden tot 6 meter en aan beide zijden van de straat zou een voetpad aangelegd warden in asse afgeboord met boordstenen.

De kosten voor de heraanleg van de straten werden geschat op 100.000 BEF (rioolkosten niet inbegrepen) en deze zouden volledig ten laste van de gemeente vallen. De heer Meyskens werd belast met het opmaken van de plannen en het bestek.

Deze werken werden op de lange baan geschoven en tijdens de gemeenteraad van 21 april 1939 deelde het schepencollege aan de gemeenteraad mee dat het opmaken van de plannen en het bestek door de heer Meyskens werd doorgegeven aan de heer De Graef van Brasschaat.

Voorzien werd dat Zweedse kasseien 13 x 20 en 14 x 20 z ou gebruikt warden. D e kosten werden geraamd op 64 BEF de m' voor de levering van de kasseien ter plaatse, het leggen niet inbegrepen. De oude kasseien van de Koning Albertlei zou men hergebruiken voor de Koningin Elisabethlei.

Weer twee jaar later, op 14 februari 1941, deelde schepen Stokmans aan de gemeente- raad mee dat op bevel van de hogere overheid het lastenboek diende aangepast te worden juli 1941 was de heer De Graef eindelijk klaar met zijn ontwerp en vroeg hij aan het schepencollege om zijn ereloon te mogen ontvangen. Dit bedroeg 8.072,05 BEE Daar er onvoldoende kredieten voorhanden waren besloot het college om de nodige kredieten te stemmen en voor goedkeuring voor te leggen aan de Bestendige Deputatie van de Provincie Antwerpen.

Hier dient vermeld t e warden d a t voornoemde beslissing door het schepencollege wer d genomen omdat bij schrijven van de heer Romsee, Secretaris-Generaal bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid, op bevel van de Duitse overheid, alle werkzaamheden van de gemeenteraden verboden werd voor de duur van de oorlog en dit vanaf 31 mei 1940. Deze toestand duurde tot 12 oktober 1944.

Na de 2 te d evoeren in de Koning Albertlei en Koningin Elisabethlei. w e r e l d 9;388, Capper lien K ooi ni { Alt>e,n 1,06 o o r l o g w e r d d e d r a a d t e r Links de Koning Albertlei, rechts de Koninging Elisabethiel, u (Foto F. Hoelen) g o Tijdens de gemeenteraad van 24 juli 1947 stelde het college aan de gemeenteraad voor om de p wegenis in beton aan te leggen teneinde deze straten een fraaier uitzicht te geven en bovendien g (en misschien zelfs daarom) zouden de werken ook goedkoper kunnen uitgevoerd warden. e n 75 o m e n

't Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2.

Het college voorzag een rijweg in beton met een breedte v an 6 meter, langs beide zijden voorzien van voetpaden van 3 meter breedte.

Voor deze voetpaden werd nog steeds een bedekking in asse voorzien. D e riolering, aan beide zijden van de straat, zou uitgevoerd worden met buizen van 50 en 60 cm doormeter.

Het planten v an jonge boompjes werd eveneens voorzien. D e kosten werden geraamd o p 1.990.045 BEF voor de Koning Albertlei en op 1.193.427 BEF voor de Koningin Elisabethlei.

Voornoemde bedragen dienden nog verhoogd te worden met de honoraria- en aanbestedingskosten, zijnde 161.175 BEF. Het college rekende op een toelage van 60% en voor het overblijvende gedeelte zouden de boordeigenaars voor 50% dienen tussen te komen in de kosten. De werken werden goedgekeurd met 10 stemmen voor en 1 onthouding van de heer Wigand uit reden dat hij de mening toegedaan was dat de werken in al de nog niet geopende straten tegelijkertijd zouden moeten uitgevoerd worden met deze die nu gepland werden in de wijk achter het station.

En nog was de lijdensweg niet voorbij. Op voorstel van de Technische Dienst van de Provincie Antwerpen diende het college op 18 februari 1949 de in 1947 goedgekeurde plannen nogmaals te wijzigen. D e totale kosten werden nu geraamd o p 4.427.007,37 BEF. D e s taat zou een toelage voorzien van 60% voor de rioleringswerken en 30% voor de bestratingswerken. Deze staatstoelage wer d bevestigd b ij schrijven v an h e t Ministerie v an Openbare Werk en n a r B.1057.2 op 10 april 1951. De gemeenteraad keurde dan ook op 8 juni 1949 dit voorstel goed en hoopte op een spoedige uitvoering van de werken.

Op 20 april 1951 gaf de Bestendige Deputatie de toelating aan het college om de werken te laten uitvoeren en op. O p 6 juli 1951 wer d dan beslist om ov er te gaan tot de openbare aanbesteding. Het schepencollege oordeelde echter dat de plannen nogmaals dienden aangepast te worden.

Daarop besliste de Gouverneur op 3 oktober 1951 dat het college diende over te gaan tot een nieuwe aanbesteding. Deze had plaats op 16 november 1951. De werken werden nu geraamd op 5.269.436 BEF. Eindelijk lukte het dan toch. O p 11 dec ember 1951 werden d e werken toegewezen aan de firma Van As L. uit Ekeren mits een prijs van 5.455.819 BEF. Het college voorzag nogmaals een alternatief en dit z ou kunnen uitgevoerd worden v oor de prijs v an 5.486.059 BEE Het hele aanbestedingsdossier werd onmiddellijk doorgestuurd v oor goedkeuring naar d e hogere overheid.

Op 28 juni 1952 besliste de gemeenteraad om een lening van 3.660.000 BEF aan te gaan bij het Gemeentekrediet voor het dekken van het gemeenteaandeel in de geplande werken zodat deze eindelijk k onden uitgevoerd worden e n waardoor dez e s traten h u n huidig uitz ic ht verkregen.

Om de verkeersveiligheid in de buurt te verbeteren werd nadien nog beslist om verkeersremmers te plaatsen maar dit zijn actuele gebeurtenissen en behoren nog niet tot het domein van de geschiedenis.

Roger Balloaert.

76

COPY SERVICE CENTER Dorpsstraat 39 - 2950 Kapellen Tel: (03) 605.42.67 * Al uw copijen aan een snelheid van meer dan 5000 copijen per uur • Copijkaarten verkrijgbaar vanaf 1000 copijen * Sorteren, bundelen en meten automatisch • Kwaliteit is onze grootste troef * Verkoop en bijmaken van stempels * Verkoop van faxen, rekenmachines, draadloze telefoons * Verkoop van bureelbenodigdheden - Linten voor schrijfmachines - Rookwaren - Frisdranken - Snoep

Open : alle dagen van 8 tot 12.30 & 13.30 tot 18 u.

Zaterdag van 9 u. tot 18 u.

intercommunale voor energie Antwerpsesteenweg 260 - 2 6 6 0 Antwerpen - Hoboken Tel. (03)820 05 11 F ax (03)829 10 67

elekt ricit eit & aard g as

ca/t c a e z O ) 6eAdJtel6 (14 , (4 uw k antoor te Kapellen e Chris tiaan Pallemans s traat 66 a a c

- ALGEMENE AANNE MI NGE N - RUI VBOUWWERKEN SCHRIJNIVERKERIJ - ME UBE LMAKE RI J KE UKE NI NRI CHTI NGE N -

ST ARRENHO PLAAN 5 - 2950 KAPEL L EN - Tel: (03) 660.14.20

Onze gezinnen.. , ze dan bouwen. Ze bouwen aan hun huis, d o e n aan de n toekomst i e t van hun kinderen, aan s later. Soms zien ze het groot, dan weer l i e v klein.eWijrvan KBC Bank & Verzekering staan altijd klaar om hen te begeleiden.

In al hun ondernemingen. Want onze gezinnen, daar hebben we het nu eenmaal voor. http://www.kbcbe

KBC BANK 8, VERZEKERING VERENIGT DE KREDIETBANK, ABB-VERZEKERINGEN EN CERA BANK.

KBC Sank 8, Verzekering