Bruggeske 1989-4-decemberWeb

KHLTOREEI. DRIEMAANDELIJKS T I J O S C H R I F T

JAARGANG

Org aan va n 99

HOG HESCOTE"

kuit u re ie k r i n g v a n k a p e i i e n

4:1

"T

B R U G G E S K

Ledenblad v an de K u l t u r e l e

E"

K r i n g v an K a p e l l e n "Hoghes c ot e".

d e c e mb e r 1 9 8 9 .

21 0 j Ian h o u d . a r H g et w e l e n wee v a n e e n k a p e l s e f a n f a r e ( R o g e r B a l b a e r t ) . a n g i l i t a i r e w e r k e n i n p o l d e r e n k e mp e n b e n o o r d e n A n t we r p e n M n ( Ro b . H a v e r m a n s ) . r 4

Zoek plaat je.

Ontvangen g i f t e n .

Mijmeringen (Broec k x

J.

w e d . Ams s oms ).

0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4

lidgeld 1 9 9 0 Onz e p e n n i n g m e e s t e r om d e 2

eindjes

Wij dat

wi j

z i j n

het

w i l l e n

om o n s dit

degelijk

d a n

lidgeld

Indien rug

nog

e r

v a n

o o k

een

a l l e

wonderwel

aan elk aar

t e v r e d e n

z i j n

wi l

d i e

fi n a n c i e e l

geldz orgen

gebaar uit eraard op

He t b e s t u u r

e r

o m

U

p r i j s

a l l e

o n s

ges laagd

t e k unnen melden f r .

e e n

ex t raat je

t e

i n

t e knopen.

v oor 1990 behouden op 250

l e z e r s

geven,

i s

d u wt j e

i n

de

w i l l e n ov ermak en

bes paren

d a n

z ullen

wi j

s t ellen.

l e d e n w e l k e v o o r e i n d e f e b r u a r i 1990

een b i j d r a g e b e t a l e n v a n m i n s t e n s 5 0 0 f r o p n e me n a l s e r e l i d . D e l i j s t v an d e e r e l e d e n z a l g e p u b l i c e e r d w o r d e n i n h e t n u mme r v a n m a a r t 1 9 9 0 .

Neem d u s

v lug

e e n b e s l u i t e n u w p e n om b i j g e v o e g d e o v e r s c h r i j —

v ing i n t e v u l l e n en a f t e gev en b i j uw bank .

U k an u i t e r a a r d ook bet alen b i j d e v olgende bes t uurs leden: Vers c hueren Ma r l e n e : S t r e e p s t r a a t , 2 8 , K a p e l l e n .

Van B o c k e l P a u l : Z i l v e r b o s l a a n , 6 2 , K a p e l l e n .

Sc honk eren I n a : P a r t i z a n e n s t r a a t , 1 1 0 , K a p e l l e n .

De B e u c k e l a e r Ray mond: K a l m t h o u t s e s t e e n we g , 1 9 , K a p e l l e n .

Wi j n i n g s Hu b e r t : K o e r s p l e i n d r e e f , 1 7 , K a p e l l e n .

Van E r c k R u d i : B e v r i j d i n g s l e i , 2 4 , K a p e l l e n .

L e n a e r t s J a c k y : Ho e v e n s e b a a n , 5 7 , K a p e l l e n .

Kooien Mi c h e l : K o n . A s t r i d l a a n , 3 5 / 4 , K a p e l l e n .

Hu i b r e c h t s Ma r i o n : D o r p s s t r a a t , 1 0 2 , b u s 2 , K a p e l l e n .

V e r z wi j v e l e n C h r i s t e l : Do r p s s t r a a t , 1 0 2 , b u s 1 K a p e l l e n .

B a l b a e r t Ro g e r : P a r k w e g , 2 , K a p e l l e n .

Besluit:

h e t

lidgeld

b l i j f t

behouden o p

250

f r

p e r gezin,

doc h h o e m e e r e r e l e d e n ( = 5 0 0 f r o f me e r ) h o e b e t e r .

Dank v o o r u w b e g r i p e n u w s t e u n .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 1

2

HET WEL EN WEE VAN E E N KAPELSE FANFARE Begin s t ilt e me t

1 9 6 7

ont bonden.

g r o t e

en b e g o n

l u i s t e r

w e r d D e

d e

v e r e n i g i n g

haar

S t e

h a d

Cec ilia

i n

m e i

s t i l a a n

w e g

t e

v erdwijnen.

t e

k wi j n e n

o m

t en

onrechte

i n

a l l e nog

gevierd

u i t e i n d e l i j k

Div ers e o p z o e k i n g e n hebben aanget oond d a t de f a n f a r e

i n

1 9 6 3

100-jarig bestaan plec ht ig

d a n

s t illet jes

f a n f a r e

1963 hun eeuwf ees t

v oornoem-

vierden.

Wij s t e u n e n o n s o p d e v o l g e n d e g e g e v e n s : I.

i n

het

terug jaar

Rijk s arc hief bet ref f ende

t e r

e e n

gelegenheid

haar j a a r f e e s t Was d e z e

t e Ant werpen v onden

"muz iek s oc iet eit " v a n

W i j

"muz iek s oc iet eit ",

hebben

i n

maat s c happij" v an

S t e

tijdens

h e t

ons

bez it

v a n

C e c i l i a . d e

f ees t

dok ument en we l k e

van Ste

e l k

Cec ilia

aanbood aan de leden van de v ereniging.

voorloper van de f anf are

2.

wi j

Ste

algemene

Cec ilia

i n

1 8 2 6

d e

?

een reglement v an een "muz iek -

Cappel l en D i t

o p g e r i c h t

we l k e

reglement

d e

n a a m

w e r d

ledenv ergadering

d r a a g t

goedgekeurd

v a n

9

januari

1862.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 2

3

Hieruit

b l i j k t

bestond

i n

d a t

1 8 6 2

d e

e n

f a n f a r e

S t e

wa a r s c h i j n l i j k

Cec ilia z elf s

zeker reeds

opgericht

werd

in 1826.

In

e l k

g e v a l

geschiedenis, gebrek

a a n

"societeit"

i s

h e t

mis s c hien

z i j

h e t

d a n

v o l l e d i g e

i n

opgeric ht met

a p r i l als

1 8 2 6

P. F .

Mic hiels en:

P. F . L .

e e n

k a t h o l i e k e

s ec ret aris ,

Theodoor He r ma n s :

2°

k l a r i n e t

reprima,

Vos:

2°

f a n f a r e

onderv oorz it t er,

solo,

J.

van deze

v oorz it t er,

k l a r i n e t

Nuf f el:

b i j

Cec ilia".

1°

Van

brok k en

v e r t e l l e n

Vansulper:

J. F .

e n

om d e

bestuur:

Mic hel Dh a n i s Vandenbroec k : Eduard De V y l d e r :

t e

"St e

w e r d

v oorlopig

i n t e r e s s a n t

s t uk k en

arc hiev en,

en van de f anf are

Op 2 8

w e l

2°

k larinet ,

k larinet ,

Ant oon Vandenwy ngaerd:

2°

k larinet .

Joseph B o r s t l a p : 3 0 k l a r i n e t , J. H e r m a n s : 1 ° h o o r n , J. K u y l e n : P. J .

2°

Marien:

hoorn, t rombone,

Joseph De B e u c k e l a e r : Jacques v a n N u f f e l : Antoon L e b l u s :

J os eph De B r u y n :

l e e r l i n g l e e r l i n g

l e e r l i n g

Eugene K u y l e n : J. F .

k leine

fl u i t ,

g r o s s e c ais s e en c imbalen,

Corneel W i l d i e r s :

P. H e r m a n s :

t rompet ,

t rombone, k larinet ,

s leut elt rompet ,

l e e r l i n g

k larinet ,

J ans ens : muz iek c hef .

In

h e t

" Co h i e r

societeit" lezen

wi j

d e r

het

b e s l u i t e n

o f fi c i e l e

genomen

d o o r

d e

opric ht ings v ers lag:

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 3

4

"Op h e d e n

d e n

een d u i z e n t der

D r i j

a c h t

t e

L i e v e n s ,

Bon,

H .

V o s ,

P.

Verbeeck

zijn

M .

i s

teur

dezelve ma a k t ,

w o r d t

societeit a l

d e

F.

G . l e

t o t

d a t

d e

h e t

J .

o u d e r s

V a n h e t

d e z e

d a t

Dev is s er,

heer

direc t eur

benoemen v a n e e n

h e e r

P.J.

t o t

Wallendael reglement

gehouden

h e t z e l v e

t e n

Di r e c t e u r

opgenomen Kuylen

deel en J.

o p

a l s

der

h u i z e n m e t

d e

s oc iet eit

Van Aken v oor

eden onderteekent

i s .

v oors c hrev en, e n

schoon

deelmaek ende v an de

b e t r e k k e l i j k

o p r e g t e

t o t

direc -

de heer Gabriels,

en hunne eigen persoonnen en k walit y t en

w a t

Hermans ,

N. H.

l i d

e v e n we l

L e

Janssens,

T.

i e d e r

d e

Pharazijn,

G r e l l e ,

K u y l e n ,

fi n a l i j k

v a n

i s ,

jaers

de herberg

Franc k

De Ridder,

en

gemaek t

J oannes

z i j n

te C a p p e l l e n en

i n

benoemt . O p v e r z o e k v a n d e h e e r

t egenwoordig

a l s o o k

D u s

H e n r y

P . J .

s t emmen

b e p a e l t

me l d i n g

d e we l k e h u n n e

tot

d e

d e s

d e l e d e n v a n bov engemelde

ov ergegaen

b l i j f t

n i e t

hebben.

Hermans ,

Huy brec ht s

eens t emmig

worden

t w i n t i g

h e e r e n M. Dh a n i s ,

Bas t iaens ens ,

N a d a t

dez e f u n k t i e

e n

Bruy ninc k x ,

J .

J .

E r

secretaris.

z e s

s ept ember

V a n A k e n , We d u we V a n W a l l e n d a e l ,

fi l s ,

B i a r t .

t wi n t i g s t e n

vergadert

de

P . H .

Owerc k x ,

T. M e r t e n s ,

L.

z i j n

weet en:

H. B .

D e

e n

h o n d e r t

Koningen

societeit

F.

a c h t

v erpligt en

Alders

d a t u m

gedaen

a l s

e e r l e d e n

b o v e n

hebben

na

voorlezing onderteekent.

Volgen dan

Tijdens

h e t

adminis t rat iev e 1826

F .

Op

3

aanpas s i ngen.

Cogels

nov ember

wo r d e n i n

plaat s

de handtekeningen.

s t i c h t i n g s j a a r

Vanders t raet en

Kapellen en F.

a l

1 8 2 6 van

e n

u i t

1 8 2 6

Z o

C .

v o l g e n

worden

D e

v e r k i e s t

F .

L i e v e n s

alle

s t emmingen

u i t

ereleden.

"opregt

l i d "

t e

erelid.

als

opregt

l i d

bes t uurs v ergadering i n

o c t o b e r

b e i d e n

Ant werpen aanv aard a l s

als e r e l e d e n en Bruy ninc k x d e z e l f d e

1 9

Sc hut t er,

Op 1 6 n o v e m b e r 1 8 2 6 w o r d e n V l e m i n c k x e n J .

Tijdens

o p

nog enkele

d e

s oc iet eit

Legrelle

aanvaard

en standaarddrager we r d

b e s l i s t

z ouden gebeuren met

d a t wit t e

en z w a r t e b o n e n .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 4

5

Op 2 2 n o v e m b e r 1 8 2 6 w o r d e n W i l l e m D e V i s s e r e n P . J . oud n o t a r i s ,

a l s

Om e e n uit

het

Op 2 2 Bij

ereleden aanvaard.

o n b e k e n d e r e d e n werden dan e n k e l e

bladz ijden

v e r s l a g b o e k wegges neden. ma a r t

d e

1 8 2 7

aanwez ige

v an P a l s e n , wa r d e n

Verbeeck

d a t

w e r d

J . F L .

Kennis

bes t uurs leden

Fe y e n

e n

V a n

aanvaard

l e z e n

P u t t e ,

w i j

z o d a t

als

o o k

ma g

erelid.

d e

namen

aangenomen

d e z e p e r s o n e n a a n v a a r d we r d e n t u s s e n 2 2 nov ember

1826 e n 2 2 m a a r t 1 8 2 7 .

Tijdens 1827 p l a a t s

i n

guldens

t e

o p r e g t

o md a t o o k Op 2 4

a p r i l

1 8 2 7

l i d

L .

om h e t

r egl ement M.

d e

o o k

we r d v an

g e l d

d e

augustus

d i t w e r d

e r

e e n

t e

maart

we r d a a n Fey en,

ink omgeld om " d e e l -

t e r

belooftens

s omme van

v a n

z i j n

t wee

spelende

1 8 2 7

m e t

V l o e s

om h e t

l o o n

v a n

meebrengt .

Moret us ,

i n wo n e r

u i t

Ekeren,

z i j n

ontslag

k larinet s peler.

geef t

op 1

s o c i e t e i t e e n

j u l i

o m

1827

erelid

c ommis s ie De z e

t e

worden.

s amen

t e

Het

s t ellen

werk groep bes t ond

u i t

Vanderstraeten.

g e b r u i k t

w e r d

s l e c h t s

v as t ges t eld

kracht

w a n t

t rombone

t o t

22

o p

j u n i

1 5

1827.

r e e d s

op 19

j u l i

aangek oc ht

v o o r

r e k e n i n g

e n k e l e

wek en

l a t e r ,

1827

op

8

v o o r g e s t e l d om een k l e p h o o r n met k as k en

n o t e n l e e r

a a n

J oannes

t erugwerk ende

e n

w e r d

Me r t e n s

en

en F.

n i e u we

handboek

ink omgeld

r e t r i b u t i e

g o e d

en e e n

bek omt e e n a f s l a g op h e t

h e r z i e n .

Dhanis

s o c i e t e i t ,

per maand.

2 3

aanv aard

F .

o m

De w e k e l i j k s e

He t

o p

Ma r i e n

B i a r t

v a n

b e s l i s t

e n

z i j n

ins t rument

w o r d t

bestuur

centen

A r e n d "

z i j n

w o r d t

h i j

eigen

opregt

d i r e c t e u r

H. L e g r e l l e ,

t e d e

1 8 2 7

Ook

z i j n

De h e e r als

o p

o p

we l k e

koopen".

h i j

aanvaard a l s

Zwa r t e n

gegev en

c e n t e n

l i d .

m e i

" D e n

ins t rument en

d e r t i g

Op 2 6 als

i n

k o r t i n g

d e

ins t rument

bes t uurs v ergadering

h a d

horlogemak er, afting

d e

t e

v o l g e n s

kopen v oor 45

de knaap

t e

d e met hode v a n d e h e e r f r .

Tev ens we r d

bes lis t

brengen op 1 gulden nderlands

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 5

6

Op 1 9 a u g u s t u s 1 8 2 7 w e r d e e n G e n e r a l e K a m e r ( A l g e m e n e Ledenvergadering) gehouden t i j d e n s 1.

d a t

d e

s pelende

l e d e n

de m u z i e k m e e s t e r Al

w i e

kreeg

z i c h

d e

o p

o p

d e

s t raf

dewelk e

l e s s e n

donderdagavond t e

2.

d a t v an

g e d e e l t e l i j k

d e

muz iek mees t er

voor op

t e

d e

Merk s em,

g u l d e n ,

centen t e l k e n s echter

t egemoet o m

het

d a t

n i e t

o f

op

k a n

v r i j ma k e n

v rijdag

h i j

t e

e e n

z i c h

tussen

t e

a a n

de v raag

worden

b e s l i s t e om d e

v erhogen t e

a i r

o p

k omen

af gehaald

e v e n t u e e l

h i j

t e

bestuur

muz iek mees t er

3 , 7 6

b i j

tussen 13uur en 17uur.

o m

barreel

v o l g e n

v olgen of wel op donder-

d a g n a mi d d a g t u s s e n 1 5 u u r e n 1 9 u u r o f

moet en

werd:

van een boete van 10 centen.

k e u z e om de l es s en

7uur e n 1 2 u u r

bes lis t

e n

bijdrage

t e

v ermeerderen

c o p i e e r t ,

e i g e n

d i t

k o s t e n

o p

aan de

brengen m e t

4 7

v oorwaarde

n a a r

Kapellen

z ou l a t e n b r e n g e n .

3.

o m

s c h r i f t e l i j k

dat

d e z e

a a n

v e r p l i c h t

v rijdag 15 uur

i n

Voor

d a t

e l k

u u r

vertrekken wordt 4.

o m

h e t

d e i s

muz iek mees t er o m

Kapellen h i j

z i j n

k as v ers lag

v an 7 3 , 5 5 g u l d e n e n

t e

v a n a f

bev es t igen

donderdag 15 uur

blijv en

l a t e r

t e

b i j

P.J.

z o u k omen o f

t o t

Kuylen.

vroeger zou

l o o n met 21 c e n t e n v er mi nder d.

g o e d er

t e

k eur en.

E r

wa s

een boni

waren nog a c h t e r s t a l l i g e

ontvang-

sten v o o r z i e n v o o r 1 8 , 3 6 g u l d e n .

Giften op

2 3

aan d e

augus t us

s t e e d s

met dank aanv aard.

1827 Henry e n J an L e g r e l l e

elk

Zo schonken een

k larinet

s oc iet eit .

Op 1 3 "de

we r d e n

a i r s

s ept ember

v o o r

t e

1 8 2 7

l e i d e n

w e r d

d i e

z ullen geex ec ut eerd worden en

b e s l i s t om op donderdag

d e v o l g e n d e week d o n d e r d a g s

d i e s ondags moet en g e r e p e t e e r d

wo r d e n u .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 6

7

De o p l e i d i n g volgd.

O p

2 3

boeken

t e

k o p e n

hij

d e

muz ik ant en we r d

s ept ember 1827 we r d

De b o e t e

v o o r

"dog

l e d e n

les

e e n

gaf

degelijk

opge-

b e s l i s t om n i e u we mu z i e k -

en Jacobus I bens

d e t rommelaars

d e

v a n

ontving 35 centen telkens

o p z ondagnamiddag.

af wez igheid werd behouden op 10 c ent en,

we t t i g e

r e d e n s

v a n

e x e p t i e

inbrengende

konnen d o o r d e c o mmi s s i e o n t s l a g e n wo r d e n " .

Zij

e c h t e r

we l k e

d e

c ommis s ie

h i e r i n

z ouden

bedriegen

kregen een dubbele boet e opgelegd.

De s p e l e n d e het o n d e r h o u d e n het

v oorbeeld

l e d e n

we l k e

d o o r

v a n

h u n

ins t rument en

g a v e n

a a n

d e

h u n

oplet t endheid,

e n h u n muz iek boek en

c o l l e g a ' s

moc ht en

"op

eigen

kosten" een eret ek en aanvragen.

Vanaf aan

t e

1 8 2 7

b i e d e n

v an S t e

w e r d

a a n

d e

b e s l i s t leden

o m

t e r

elk

jaar

een f ees t maal

gelegenheid van het

f ees t

Cec ilia.

Op 3 n o v e m b e r 1 8 2 7 w e r d v o l g e n d m a a l v o o r g e s t e l d : - v lees s oup met

v ermic hel

o f

r i j s ,

- boui l l i e, -

d r i e

p o t a g i ĂŞ n :

bloemk oolen

o f

s pruy t en,

r o o d e

kooien

en s a v o o y e n , - gezoute vleesch, - wors t en, - geroos t erde en gestoofde carbonaden, - kalfsgebraad, - v ier

koppels

kiekens,

- boter,

brood en hollandschen kaas,

- appels

en peeren.

Aan

d e

aannemer

k amerhuur

t e

de s o c i e t e i t

v a n

b e t a l e n h a e r

d o o r

den n a c h t e g a a l "

a a n

2 3

1 / 2

c e n t e n

&

f e e s t

z a l

J oannes d e

v o o r

w e r d

v o o r g e s t e l d om een

rat o van 1,10 gulden

b i e r

we r d e n a a n v a a r d

en

h e t

p r i j s d e

per

t on

"alz oo

i n l e g g e n " .

D e

D e

h e r b e r g i e r

BRuy n,

v a n

4 7

muz ik ant en,

v oorwaarden

c e n t e n

" I n

p e r

hoofd

d e t amboers

en de

knaap.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 7

8

Kapellen-k ermis om m e t j u l i te

d e

s o c i e t e i t

1 8 2 8

8

moes t en

u u r

' s

10 c e n t e n ,

d e

" t e n i n

n a

overhandigd.

b i j

h e t

De z e

2 5

aan

d e

t erug

Op

der

secretaris. en

h i j

v a n

8

gebragt

1 8 2 8

wa r e n o m

d e r

j a n u a r i w a s

o p

vaendel uy t d e

kerk

e r

o p

z i j n

d e

l i d g e l d

bepaald dat

t e

aires

vaendel

eret ek ens

l i e r

hangende

we l k e

b e l a s t

l e d e n

welk e

b e t a l e n

w a n t

"om k ennis d e e l

i s

l u y d e r

a l l e

s t emme op i n

Fey en

j u l i

1828 P.J.

e e r s t e t e

lezen

bet aeling".

z i j n

v erv angen

t e geven

uit maek en v an

o m

g e e f t

b e u r t

halen

marc heren

het

e e r s t e

achterblijvende

24

z al

v ers c hillende

m e t

1 8 2 9

t e

t e

voorgestelde

een z ilv eren

l e d e n

maand

op boete van

l i n t .

h u n

w e r d

leden en der

w e r d

d i t

reeds

worden".

u i t

s e c r e t a r i s

d e

H i j

en

d e

we r d e n

bes t onden

1 8 2 8

d e

het

i n s t r u me n t

eindigen van den diens t

g e n e r a l i t e i t

de s o c i e t i e t ,

z i j n

e n

gelegenheid

k omen. O p z o n d a g 2 7

h u n

n a e r

wonen

z i j d e n gemoereerd

nov ember

den l i j s t

o r d e r

t e

" v e r g a t e n "

donderdagen

Palsen

" d e "

t e

m e t

gez amelijk

g o e d e

Waars c hijnlijk

op

l e d e n

b i j

nov ember

aan e e n g r o e n

regelmat ig

b u i t e n

a l l e

t e r bes t emde p l a e t s

Op 2 3

n a a r

e y n d e

proc es s ie

te s p e l e n .

u i t e r a a r d

morgens

en v e r v o l g e n s en

w a s

o n t s l a g

als

Kuylen opgevolgd

d o o r

H .

Owerc k x ,

k o s t e r - o r g a n i s t - s c h o o l me e s t e r v a n d e gemeent e.

Op 2 3 v an op

d e 5 0

v an trek

d e

a p r i l

s l a g e r c e n t e n

v a n e n

bet rok k en

v a n

d e

t i j d

zijn

mo e s t

alsdat

h i j

d e

d i t

b e s l i s t e

g r o s s e v a n a f

muz ik ant

harmonie

op z i j n e n w e r k

1 8 2 9

a l

v e r l a e t e n

c a i s s e

b e s t u u r om de t e

1 mei 1829 en

g e z i e n t e

op de harmonie

h e t

" d a t

w e i n i g t e

e n

z i j n

brengen d i t

d e

maendelijk s e

half

g e v o l g e l i j k

van 25

op aanvraag

was v e r m i t s een

t rek

h i j

v oor

uur

v oort ijd

me e r

v e r l o o r

won".

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 8

9

We r d dan w e r d

h e t

o p

j a a r

1 1

1 8 2 8

j u n i

1 8 2 9

de i n k o m s t e n

p e r

Om a a n

rampz alige

d e z e

n o g

we e k

m e t

e e n

v as t ges t eld

m e t

b o n i d a t

d e

meer d a n 1 g u l d e n

t o e s t a n d

t e

afgesloten uitgaven

ov ert rof f en.

v er hel pen

b e s l i s t e

het b e s t u u r : 1.

d e

muz iek mees t er

2 d a g e n

n a a r

2 d a g e n

z o a l s

5 g u l d e n

mo c h t

K a p e l l e n

nederlands .

donderdagen

er n i e t t e mi n 3.

d e

vanaf en

a l l e 2 2

n i e t

bepaald

van

w e r d

s c h r i j v e n

v a n

a a n

d e

a l l e

wek en

b e p a a l d

op

l i e d e r e n

en

ins t rument en

v er goed worden.

d e

muz iek mees t er

n i e t

k o mt

z a l

d o o r de l e d e n g e r e p e t e e r d worden.

we k e l i j k s e

voor

l o o n

h e r s t e l l i n g e n

d a t

s l e c h t s om d e 2 wek en

en plaat s

Z i j n

H e t

zouden hem a f z o n d e r l i j k d e

k omen

v oorheen.

de o n v o o r z i e n e

2.

v o o r t a a n

b i j d r a g e n werden v a s t g e s t e l d o p 1 0 c e n t e n

l e d e n . j u l i

1829,

me e r wa s

D e

t e n

i n

b o e t e n

t e n

z ouden

v oort aan,

v o o r d e l e k omen v a n d e

en

d i t

s oc iet eit

voordele van de spelende leden z oals

a r t i k e l

2

van het

bes luit

van 24

j u l i

1828.

Na e n k e l e

maanden

wa s

d e

fi n a n c i e l e

de s o c i e t e i t

t e r u g gez ond, mede d o o r

lende n i e u w e

l e d e n

de h e e r wek elijk s 3 f r

Wenk ,

tot

muz iek c hef ,

muz iek les

t e

K u y l e n

d e

o p

s e c r e t a r i s

b i j

6

gev en.

f r

v ergadering 9

e n

d e

f e i t

dat

v ers c hil-

v er eni gi ng,

Hi j

ont v ing

z o d a t

t o t

hierv oor

voor de donderdagles.

i n

" D e

Zwa r t e

A r e n d "

nov ember 1829 we r d J . Hermans d i t

van

o p n i e u w gev raagd we r d om t e r u g

k omen

v o o r d e woens dagles e n

Tijdens P.J.

aans lot en

het

t oes t and

9

o c t o b e r

1 8 3 4

b i j

a a n e s t e l d

wanneer

h i j

z ou w a r d e n o p g e v o l g d d o o r V a n d e r s t r a e t e n .

Waars c hijnlijk volledig lijk s e

ges aneerd

bijdrage

wa s

w a n t

d e o p

k as t oes t and 12

t o c h

n o g

n i e t

f e b r u a r i 1835 werd de wek e-

v oor de spelende leden op 15 centen gebracht

en d e e r e l e d e n d i e n n d e n 2 0 c e n t e n

t e

betalen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 9

1 0

Een v o o r s t e l te b e t a l e n 11

j u l i

v a n i n

1 8 3 5

bracht op

8

L e

1 2

we r d

z i j n

het f e e s t te He t

bier"

e n

21uur.

d e

2 3 d e

d e z e

er

4

t e

ma c h t i g

' s

k omen t o t

w e r d

hoofd e n de

wa r e n

mede

i n

d e

d a g

o m o p

mo c h t

s oc iet iet

Enige

t i j d

t e

d e

v er s l agen

moeilijk heden

d o o r

het S t e Op 3 1

k a n

Cec iliaf ees t o c t o b e r

1 8 4 4

t u s s e n f e e s t d a n

"lovens 19uur en

z e l f

" s a l i n

niet

i e d e r

dezelfde

drank f ees t

z i j n

een blaas in-

de harmonie v a n

e n

h e t

z i j

werden

t e

spelen.

f ees t

reeds

moc ht en pas

' s

ont bijt . w i j n

J .

gedronk en worden.

Ma r i e n

a a n

1

Het

gulden

per

s t o n d b o r g v o o r 60 deelnemers .

l a t e r ,

b e g o n

t o n n e n

t e g e l i j k e r t i j d

g e e n

o p

b e s l i s t om d e muz iek mees t er Uit

h e t

die

aangenomen

2

worden

t i j d e n s

anderendaags v e r t r e k k e n n a h e t

feest

boete van 1 f rank .

h e t

bes prok en

f e e s t

op

Men d i e n d e aanwez ig

o p

t i j d e n s

z i j n

11 ueren".

aanwez ig

h e t

bal.

e n

v erplic ht

t e

bedrink en dags daernae

v an

Tijdens

aanwez ig

geproef d

gedronk en

p l e z i e r

iedereen

v oorz ag

w e r d

t o n n e n

v e r d e r

dat

av onds

s o c i e t e i t

d i e n d e n

morgens

b e s l i s t

en op het

De z e m u z i k a n t e n ' s

e c h t e r

v rouwpers oons "

v erhogen

muz ik ant en

s t rument

25 centen

l o o n v a n d e muz iek mees t er t e r u g g e -

w e r d

l e d i g

wederom

s f e e r

e e r v a l aangenomen. O p

d r a n k

p l a e t s wederom v a n 7 Om d e

w e r d

u u r

e d e l e

k onden

z i c h

2 0

Cec ilia

v a n

I n d i e n

volledig lid

" s i j n

t o t

b e s t u u r

v a n

maak t en

1 8 4 0

van Ste

b l i j v e n

v r i j w i l l i g

p e r week .

nov ember

o m

z e l f

h e t

De m u z i k a n t e n op

o p

p l a a t s w e r d

f r

B l u s

t e

a f

me n

2

a fl e i d e n

nog slechts d i t

1 8 4 2

werd eenparig

t e danken.

k omen.

wa s

ma a r t

O p

d a t 9

d e

s oc iet eit

nov ember

1 8 4 3

i n

werd

bijgewoond door 50 pers onen a a n t a l

t eruggelopen

t o t

40

deelnmers .

Op

6

nov ember 1 8 4 5 e n o p 1 9 nov ember 1 8 4 6 s t o n d h e t

slechts

borg

bestuur

v o o r de aanwez igheid v an 35 pers onen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 10

1 1

Op v o o r n o e m d e v an a l

d a t u m

w e r d

t e v e n s

de ins t rument en v an de

He t m u z i e k a r s e n a a l b e s t o n d - 2 t rombones me t

een inv ent aris

opgemaak t

s oc iet eit .

uit :

3 monds t uk k en,

- 2 bassons, - 1 klephoorn, - 1

fl u i t ,

- 1 t rompet , - 1

k leine

k larinet ,

- 1

k larinet

- 3

k larinet t en,

met 11 s l e u t e l s ,

- 2 bassons, - 1 t u r k s e mut s , - 1 grosse caisse, - 1

rof f elt rom,

- 3

k l e i n e t rommels ,

- 1 drapeau, - 2 bekkens.

Vanaf per

j a a r

h e t

j a a r

opgemaak t ,

z ou v i e r e n ,

w a t

1 8 4 5

n l .

me n

w e r d

a a n t a l

l e d e n

z o u

1848 w a r e n

e r

1849 s l e c h t s

C e c i l i a

vieren tegen

gaan. H e t

3 2

e t e n ,

v e r g e t e n

z i n

f ees t

d e

pers onen

1 8 5 2 e n

e n

2 2

wa s

daarom D e

o o k

wa s

Cec ilia

me n

zou drink en

betalen.

aanwez ig,

me n

O p 1 nov ember op

h e e r

d e

z e l f s

w i l d e

1 6 nov ember

het

me n

f ees t

d i t

kon

n i e t

van

dan maar

B l a i r a u zegde dat

p a s t o o r

b l i j k b a a r

Op 1 2 n o v e m b e r 1 8 5 7 w e r d h e t o p

t e

van Ste

d i t

akkoord

we r d d a n ma a r v ers c hov en n a a r 2 8 dec ember.

De o n d e r g a n g

en

h o e v e e l

verslag

echter verder dalen.

a d v e n t .

wa s

f ees t

1

6 nov ember 1851 n o g 2 8 .

nov ember

t i j d e n s z i j n

n o g

30 en op

Op 1 1 St e

b l e e f

nog slechts

h o e men h e t

en h o e v e e l m e n h i e r v o o r z o u d i e n e n He t

er

s ept ember

1 8 6 0

f ees t wa r e n

n i e t

me e r

t e stoppen.

g e v i e r d met 2 6 deelnemers er

slechts

2 0 aanwez igen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 11

12

De s e c r e t a r i s

meldt

i n

heeft

me e r

s o b e r

o m

e e n

z i j n

verslag f e e s t

dat

t e

het

bestuur

bes lis t

organis eren en daarom

we r d v o l g e n d me n u v o o r g e s t e l d : -

o p

maandag 1 0 d e c e mb e r 1 8 6 0 :

ossenbouillie een p o t a g i e

m e t

gebraden

me t s u i k e r ,

f r u i t .

v e r s e

o p

" d i e

v e r mi c i e l l e ,

d e

g e b r a d e n

alles

het

b o u i l l i e ,

s p r u i t e n en wors t en,

met

ros bief

c arbonaden,

b e h o o r l i j k e sausen,

e e t m a a l v o o r z a g m e n k o f fi e

b r o o d met

gek ook t e

de s t u k k e n

u i t

D i t

Na

c orrent e

"den s o u p e r "

o f

a a r d a p p e l e n ,

f r i c a d e l l e n .

c o mc o mb e r s e n

uit

r i j s t

bes t aande

me t g e b r u i n e e r d e

een vleessoep van allerbes t e

bot er

en kaas.

d a g

bes t ond

v olgende

aardappelen

b e h o o r l i j k

m e t

a l l e e n maar

b i e f s t e a k

e n

a l

kunnen dienen v an den v o o r -

gaende d a g " .

Gezien s l e c h t s om o o k

ma a r

eenieder

v r i j

drinken a l s

24 l e d e n

o m ,

t o n

l e d e n

'ovens

n a d a t

ins c hrev en

b i e r

h e t

e n

v a t

dec ember

1 8 6 1

w e r d

e r

e r n s t i g

m e t

d e

ins t rument en

d o e n

w e r d

t e nemen, d o c h

men w i l d e d o c h " e e n i e d e r

Op 1 2

me n z o u

1 / 2

2 0

t e l d e

l e d i g u i t

wa s ,

z ijnen

b e s l i s t het

stond

z o v e e l

t e

zak".

de harmonie nog s l e c h t s

v a n

gedachte gewis s eld wat i n d i e n

d e

s o c i e t e i t

z ou o p h o u d e n t e b e s t a a n .

Me t

e e n

l a a t s t e

k rac ht ins panning

we r d e n

d e c e mb e r 1 8 6 1

n o g 8 nieuwe l e d e n inges c hrev en,

1862 n o g m a a l s

1 2

totaal Me t

aant al

d e z e

v an d e

leden

e n

o p

toen

9

j a n u a r i

op

1862 nog 2,

2

o p

1 9

januari

zodat

het

t erug 46 bedroeg.

v a s t s t e l l i n g

e i n d i g t

h e t

e e r s t e

v ers lagboek

s oc iet eit .

In

e e n

v olgende

a fl e v e r i n g

z u l l e n

en w e e v a n d e m u z i e k m a a t s c h a p p i j v e r d e r

w i j

h e t

w e l

t oelic ht en.

Ro g e r B a l b a e r t .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 12

13

re w e r k e n i n

rmlita

polder e n k e m p e n ben o r d en a n t w e r p e n Wij

z u l l e n

de m i l i t a i r e onz e n a b i j e o md a t

d e z e

h i e r

werk en, o f

me e r

e e n

een en ander uit eenz et t en aangaande

wa a r v a n

w i j

d e

o v e r b l i j f s e l e n

i n

v e r w i j d e r d e o mg e v i n g k unnen opmerk en,

t i j d p e r k

v a n

o n z e g e s c h i e d e n i s k enmerk en,

dat z e e r b e wo g e n mag g e h e t e n wo r d e n .

Onz e n o o r d e r g r e n s grens;

t e v e n s

i s

h a a r

mo g e l i j k z o u gewees t De z e

b e i d e

wa r e n

e r

u i t

Alle deel

u i t

St elling

h e t

L u i k

we r k e n

e n

De z e

Namen,

s p e r s t e l l i n g e n

l a n g s

h e t

i n

o n z e

s t e l l i n g

de

tocht

i n

h e t

voorbaat

d u i d e l i j k

land.

de

n a b i j h e i d v a n

v ormde,

ruggegraat

d e

van het

t e

moes t en v e r v u l l e n , bemoeilijk en,

l e g e r ,

m e t

t o e v l u c h t

het o v e r i g e v an h e t

d e

mo e s t land

m e t

de

defensief

me n

w e l

k o n i n g ,

z oek en diende

o f

e e n s

d e

om een door-

v ormde Ant werpen

verschanste legerplaat s ,

o f

Versterkte

Noc ht ans wa a r de t wee l a a t s t v e r me l d e

Maas dal

r e d u i t " ,

maak t en

s a me n

"nationaal

laatste

f a k t o r e n

b i j

o o k

d i e

h e t

verdedigen

gemeent en

een t o e v l u c h t s t e l l i n g ,

waarin

niet

georganis eerde

d i t

verdedigingssysteem

o n s

v a n

z o a l s

h e t

n a d e l i g e

b u i t e n s t e o n z e

t e

eigen oogpunt reeds

systeem v a n r o l

d e

d a t

mi l i t a i r

oogpunt

nat uurlijk e

d e gebeurt enis s en v an mei 1940.

Ant werpen.

Stellingen

u i t

g r i l l i g ,

l i n i e

bes c houwd,

m i l i t a i r e

v a n

zulke

d a t

s a me n me t e e n

z o

Ant werpen

d a t

w e r d

b i j

z i j n

v a n

l i e t ,

is geblek en

t r a c ĂŠ

v a n ,

verdedigingslinie

als o p g e g e v e n

niet

k r i j g s k u n d i g

oorz aak

voorterrein

v a l t

de naam g a f een

regering,

van

plaats, enz.

een

h u l p a f wa c h t e n wanneer

t e warden p r i j s g e g e v e n .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 13

14

Ant wer pen, steeds

e e n

d a t

v e s t i n g

wereldoorlog,

t o e n

i n i s

d e

gewees t ,

d e

w i j

o n z e

als

v ers c hillende

recente, me t

d e

w a n n e e r

d a n

idee h e b b e n

h e t

v a n

o f

i n

onderwerp

e e n

men d a n stel

ons

e n

o v e r

w i j

t e

d e

d e z e

ons

i n

e n

de g r e n s

p e r

fi e t s

de

v a n

v a n

o f

p e r

i n

werk en.

d e

v erbet erd.

v a n

o p

d e

1 6 째

de jongere g e e n

fl a u w

f u n k t i e

d i e

v erv uld hebben.

het

e e n niet

e n

a n d e r

gemak k elijk

t e doen, omdat

lez er

reeds een heel

uit eenlopende

a a r d

g r e n s o p

Wilmars donk l a g

h e t

v an B e r e n d r e c h t

v onden

Al d e z e

z i j n

we r k e n

t rialis at ie

e n

d e

volledig

bijna

sedert

ermede

L i l l o

l a g

g e b i e d

b a t t e r i j

d e

S t .

wa s

een oude

herhaaldelijk b a t t e r i j

bev ond

Oorderen

v a n

F i l i p .

s c hans

v ers c hil-

ook de

L i l l o - O o r d e r e n

f o r t

w i j

t e mak en me t

L i l l o - f o r t

h e t

d e

auto naar de Schelde,

eeuw en nadien

O n d e r

Oorderen;

Onder W i l m a r s d o n k

o f

d a t

s p r e e k t

de waarde v a n

d e

u i t e e n z e t t i n g

de gelegenheid kennis

v an B l a u w g a r e n , de s c h a n s

o f

me e r

heef t .

o n t s t a a n

versterkt

i s

u i t

s oms

e n

e n

we r k e n

n u t t i g

a l

b e g r i p p e n

lende v e s t i n g b o u wk u n d i g e vesting,

w e l

v eronders t ellen

Een t o c h t stelde

h e t

k o r t e

v ooraf gaandelijk e

onder de k n i e

d e z e n

werk elijk

aanpalende

o u d e r e

betekenis

v ert ellen,

t a me l i j k e

mo e t

d a t d e

z i j

begrippen

d a a r de aanwez igheid

werk en,

ont s t aanreden

die

Da a r o m v o n d e n d i t

d o e l ,

n a de t weede

s t rat egis c he

v i e l

a l r a s

h u n

hun t o e b e d a c h t wa s

dit

dan

e c h t e r

b l i j k t

v a n

dez e w e r k e n ,

over

t ot

d o o r s n e e - i n w o n e r e n v o o r a l m e t me n s e n

generatie,

geschiedenis

dus danig deden v erv allen.

m i l i t a i r e

me n

z i j n

d i t

noorderpolders

noor der k empen d o o r l i e p e n , op v a n

v a n

b l e e f

g e wi j z i g d e

en m i d d e l e n h a a r b e t e k e n i s

Wa n n e e r

l o o p

v a n

z ic h

t e g e n

Wilmars donk .

I n

de polder

Berendrec ht .

de havenuitbreiding,

de

indus -

g e p a a r d gaande z andops puit ingen

v o l l e d i g v erdwenen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 14

15

Me e r o o s t w a a r t s aan, dan

d i e i n

Stabroek

n o g

g e h e e l

v e r v a l l e n e n

e n

wij

h e t

m e t

een h e l e

o f

w i j

t oes t and.

O n d e r

h e t

Z o

f o r t

sektor,

K a p e l l e n

f o r t j e

de

v a n

n o g

g e d e e l t e l i j k hadden

d e s c hans v a n Smout ak k er,

bied S t a b r o e k .

Ertbrand

t r o f f e n

van Kapellen en

noordelijk e zone,

bes t aan, w i j

Wi j i n

w i j t en

h e t

f o r t

het

h e t

we r k e n

z i j

h e t

beide op

v i n d e n

Bras s c haat .

a n d e r e

van

grondgef o r t

s lot t e

van

s luit en

hebben aldus

reeds

o g e n s c h o u w genomen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 15

16

Do c h d a a r m e d e linie

i s

v an dez e werk en

bunkers

e n

t ref f en

blok huiz en

de b o s s e n , s o m s z e e r

Bovendien

a l l e s

v i n d e n

tankkanaal"

b e k e n d e

een a n d e r e

r e e k s

wi j

a a n ,

dic ht

n i e t

gez egd.

nog zeer

v e r s p r e i d

b i j

t a l r i j k e

i n

d e

op de

betonnen

v e l d e n

e n

gebouwen g e l e g e n .

w i j

d e

g r a c h t ,

bet onnen

Zo wa t

i n

de v olk s mond a l s

langs heen

dewelk e

s c huilplaat s en

"a n t i -

w i j

en bunkers

n o g aan-

treffen.

Voor zodat Er

e e n

i s

d e

oningewijde

wo o r d j e

ov erigens

i s

d i t

v e r k l a r i n g

h i e r

o v e r

a l

d e z e

nauwk eurige

l i t e r a t u u r

i n

h e t

publiek

d o o r

e n

we r d h i e r o v e r

i n

v ermelde w e r k e n , v o r e n

In

h e t

nog s t e e d s die

d o o r

mo e t e n

wi j

v a n

o mwa l l i n g

A l v a

i n

1 5 6 7

o p r o e r i g h e i d

s mo r e n . v an 7

I n

1 8 5 1

f ort jes

h a d

Spaans e

vangen

d o o r

e e n

b e b o u wd e k o m m e n tevens

z o u

uit

breiden.

v a n

t o e l a t e n

verspreid.

aangaande de hoger

versterkte

s t elling.

u i t

h e t

Spaanse t i j d v a k wa s

b e z a t

s t a d

Ant werpen

geworden

d wa n g v e s t i n g

d e z e

bladen

ev olut ie van de k rijgs k un-

(1542), door

opgev at ,

o n mi d d e l l i j k

o mwa l l i n g

d o o r

t e

het o m

k unnen

toevoeging

h e t z o g e n a a md e " v e r s c h a n s t e

d e

t e

s t a d

d i e

h e t

Berc hem d e

en de haven de nodige

verzekeren,

v es t inggordel

e n

algemeen

e n k e l e algemene gegev ens

t e

me e r moderne g o r d e l ,

centrum v e r w i j d e r d

h e t

veel

stand gebracht.

uit breidings mogelijk heden d e

v a n

niet

e e u w

De n o o d z a k e l i j k h e i d ,

vallen

werk en

1 9 째

d e

m n

t o t

pas k omt .

d e

aangevuld en aldus

legerk amp v a n 1 8 5 1 "

t e

t r e d e n

eers t

a l s

i n

t e

v oorlic ht ing

v e r s t e r k t

z o g e n a a md e Z u i d k a s t e e l , iedere

t e

v an Ant werpen a l s

d e

b i j

v erward,

e n s ommige a n d e r e p o p u l a i r e

d e t a i l s

mi d d e n

w e l

b e r e i k

b r e n g e n aangaande de

dige i n r i c h t i n g

t amelijk

mi l i t a i r e

nogal eens verkeerde

Alvorens

naar

de pers

alles

e n

deed de bes lis s ing

s l o p e n en hem t e v erder van het

g r o o t s t e

g e d e e l t e

v er-

stadsvan de

Borgerhout zou ins luit en,

b e s t a a n d e dokken naar

het

noorden

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 16

17

De z e in

d e

ni euwe v e r s t e r k t e

j a r e n

generaal

e n

ont wik k elde

1860-65

volgens

l e n g t e

d e

Sc helde

onder

d e

n a a m

v a n

j a r e n e n

d e

f ront linie

Na d a t

h e t

h e t

v a n

d e z e

het

v a n

Merk s em

Kruibekee en

De o m h e i n i n g

zeer m e r k w a a r d i g e e

wa r e n onder

o n s

betreuren wa r e h e t len

t e

poorten hoe

v a n

e e n

d a t

me n

wa r d e n

d e r

e n

gek end

l u i d

Spaans e

me n

d a n

nieuwe aangepas t e

v e r k o c h t op

k onden e n

d e

m e t

de

de rechteroever,

d i e men o o k

t i j d e we r d ,

v a n i n

f ort en van

als

men

D e

haar

i e d e r

p o o r t e n , W i j

omwalling, b i j

opric ht ing

als

geval,

een

d o o r

uit gangen

n o d i g

d i t

"belegerings om-

geprez en

hebben.

n i e t

o o k ,

werd e c h t e r

de link eroev er de

monument ale

z omin

het

de Sc helde werd

af gebrok en

d i e

h e e f t o f

a l s

t a l

n a a r

k unnen

maar ĂŠĂŠn e n k e l e v a n dez e p o o r t e n bewaren,

v ia

en de v erdedigings dijk .

t e n

h e t

bekend

1870-75.

w a s

k o n s t r u k t i e

v a n

z u l l e n

i n

noorden

l a t e r

z u i d e n

e e n

Zuidk as t eel werd

bouwen

g e n i e - t e c h n i c i .

voorzien

het

t e g e n

B r i a l mo n t ,

oninneembaar b e s c h o u w d

buitenlandse

t o e n t o t

o p

s t a n d

h a d

het

t o e s t a n d

gewoon

e n

w e r d

langs

h e t

v e r k o o p b o u wd e men,

Zwijndrec ht

heining" noemde,

i n

l a a t s t e

t e r r e i n e n

opbrengst f o r t

e n

Zuidk as t eel

ervan v o o r t k o me n d e

Z i j

met een c i t a d e l ,

f ront en 11 en 12)

t o t

o n t we r p v a n d e welbek ende B r i a l mo n t ,

g e wi j z i g d ,

g o r d e l

d o o r

(de

De z e

k wam

1 3 k m, z o u

"Naordk as t eel"

n a d i e n

doorgetrokken

c i r c a

a a n s l u i t e n

bestaande Z u i d k a s t e e l .

gesloopt

het

v es t inggbouwk undige

tegen

enkele

omheining

d e

v a n

b u i t e n ouderen

e n k e l

maar

geoordeeld,

a l

andere onderde-

deed v o o r de merk waardige d e

Blauwe

s ommige

To r e n ,

gelegenheden,

e n z . , o v e r

k u l t u u r e n mo n u me n t e n z o r g mo g e r o e p e n .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 17

18

Tegelijk een

r i n g

nrs

1

m e t

d e

uit gebouwd

t o t

e n

m e t

omheining

v a n 8),

8

we r d ,

n a a r

af z onderlijk e

d i e

buit en

f ort en

(de

uit ,

f ort en

d e z o g e n a a md e v e i l i g h e i d s g o r d e l

mo e s t e n v o r m e n .

De z e f o r t e n

l a g e n

v a n

2 8 0 0

de b e l e g e r i n g s o m h e i n i n g v an

d e

Sc helde

v an M e r k s e m ,

v e r wi j d e r d ,

(Hobok en)

d i t

me t e r s

t o t

l a a t s t e

De k r i n g 21 k m

v a n

( v a n

d e z e

d e

de o m h e i n i n g ,

h e t

Bijzonder diging

v a n

d e

modernis eren en h e t

z o r g

h e t

S t

1 8 8 0

1585

d e

welbek ende

He t

f o r t

dagtekenden me e r

o p

e n

f o r t

b o c h t

S t e

D i t

l a a t s t e

w e r d

v a n

h e t

s p e r b r u g

v a n

Parma

Ant werpen l a n g s

de

e e r s t e

opgewas s en e e u w z e l f s

V a n

kende d o c h

h e l a a s

een a a r d i g uit werk en,

d i t

dewelk e

t e g e n

v e r mi t s Het

e e n f o r t

e r g

t e

o g e n b l i k

L i l l o

De P e r e l

f ort ,

waar

i n

gelegen,

om

verhinderen. i n

1859.

de werk en g r o t e n d e e l s K e i z e r r i j k

i n

(1810) was

u i t

d e t weede

1894 gedeklasseerd,

a a n

dacht

het

v olledig

nog enk ele z e e r belangwek -

v e r v a l l e n s a me n

het

gebouwd t u s s e n

h a d

bewapening

blijv en

me n ,

i s

d e

en werd dan ook

ges c hiedk undig

l a n d .

met

door

f o r t

o u d e

r i v i e r

Fr a n s e

te s l o p e n .

m e t

v ormde,

Kano,

h e t

p l a a t s

h e t

e r

f o r t

Schijndal.

h i j

van

Ma r i e ,

u i t

me n

o n s

d e

d e

wa a r v a n

nadat

in

Merk s em)

L i l l o ,

1 9 째

k r i n g

een ont wik k eling van c i r c a

v a n

d e r

d e

op de grens van

en van het

f o r t

helf t

over,

z i j n d e

S t e M a r i e was u i t g e b o u wd g e wo r d e n

He t

niet

v u l d e n

bovendien besteed aan de v erde-

b i j

F i l i p .

e n

t o t

w e r d

Sc helde

1869

de t o e g a n g

t o t

met ers v an

v ers c hans t e legerk amp v an 1859.

v a n

f o r t

h a d

4 5 0 0

nadien toegevoegde

g e l e g e n

f o r t e n

Sc helde

e n

het

de i n u n d e e r b a r e z o n e v a n d e p o l d e r s

t o t

e n

v erwaarloos de r e s t e n

met de bes t aande bebouwing,

e n

t o e r i s t i s c h

s it e

had kunnen

a l s

v es t ingdorp

e e n

u n i c u m was

wellic ht

nog

niet

t e

laat

om t e

redden

wa t k a n g e r e d w o r d e n .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 18

De g e b e u r t e n i s s e n

v a n

1870 h a d d e n a a n g e t o o n d d a t tussen nie

d e

s t edelijk e

a a n z i e n l i j k

te o n t t r e k k e n v an P a r i j s

h a d

op e e n

a f s t a n d

walling

d e r

het

Frans -Duit s e

v ergrot en,

e e n

o o r l o g

t e n

v erdedigings li-

e i n d e

d e

a r t i l l e r i e b e s c h i e t i n g .

immers

van

o n o n t b e e r l i j k was d e a f s t a n d

c ent ra en de buitenste

t e

a a n

d e

uit gewez en

d a t

me n

s t ads k ern H e t

e e n

b e l e g

stad van

v a n 7 km k o n bombarderen. De v e i l i g h e i d s o m -

f o r t e n

1 - 8

h a d

h i e r d o o r

r e e d s

het

grootste

deel v a n h a a r waarde i n g e b o e t .

De m i l i t a i r e n , n o e md e o o r l o g ,

steunende op de erv aring van vorenge-

v e s t i g d e n

d e

aandac ht

v a n

overheid op de dringende noodz ak elijk heid, systeem v a n niet

v a n

spoedig Wa l e m

me t

t e

l e i e n

u i t

ov ergangen

i n

1 8 7 8 .

v ormen

v a n

h e t

t e

d a k j e .

v ers t erk en,

h e t

b o u we n

e e n

d e

richten

Ant werpen

d o o r

O p

v a n

v a n

d e

f o r t

g e l u k t e

N e t e d e

e n

f o r t e n

d i j k

wa s

een v o l d o e n d e

r u i m

bruggehoof d

inundatie,

einde

aldaar de veestapel

rading

v oork omend v a n

d e

dez e w e r k e n

s t a d

e n

Beneden-Schelde,

d e

H e t

v an

b l e v e n

d e

s t a d

(1885) k w a m

d e

d e

noorden,

h e t

of

v a n

D u f f e l

en h e t

h e t

( 1 8 8 6 )

o o g

blokkeren van de

t e

d e

t e

d o o r

het

de link eroev er, beschut

tegen

kunnen park eren,

Noc ht ans , ondank s v erdediging van de

o o s t e n H e t

o p v u l l e n ,

v a n Merk s em e n h e t

m e t

d i e naam op

g e t r o f f e n maat regelen v o l s t r e k t

f o r t

en W a l e m

en

hebben,

v a n

tussen h e t s c hans

op

beleg.

onbes c hermd.

o p e n i n g

o m,

t e

h e t

v o l t o o i i n g

ontoereikend.

v a n

Lier

z o u moet en d i e n e n v o o r d e b e v o o r -

t i j d e n s

b l e v e n

tussen

van Kruibeke en Zwijndrec ht .

aangelegd

g e v a l

t a m e l i j k

en de verdere uitbouw

De d e f e n s i e v e

i n

e r i n ,

l i e p

we r d aanv ang gemaak t

v a n

die

alles

legerk amp,

St eendorp

f o r t e n

p o l i t i e k e

verdedigingsd i t

D i j l e

en v o l t o o i i n g

t en

d e

M e n

v ers c hans t

v a n

het

bouwen, d o c h

l i n k e r o e v e r

e e n

d e

d i e

f o r t

v u l d e

e n

het

f o r t was 1.

v a n

blijv en

Sc hot en bestaan

De s poorwegs c hans

de ruimt e tussen

op de defensie van het s poorlijn

zuidoosten

Lier

Net e-s y s t eem

Brus s el-Ant werpen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 19

20

In 1 8 9 0 polders

d e

k wamen

o p

d e

binnendijken

i n

d e Ant werps e

s c hans en van Oorderen en Berendrecht

t o t

stand,

de e e r s t e

o p d e Kauwens t eins e

dijk ,

dijk.

moes t en z o r g e n v o o r

het

verdedigen van de inunda-

het

blokkeren van de

tie,

Z i j v a n

Bergen

d e

o p

d i j k e n

e n

voor

Zoom-Ant werpen.

Z i j

d e t weede o p d e Zwanen-

k onden

i n

t r a ml i j n

v oork omend g e v a l

ook m e d e h e l p e n a a n d e v e r d e d i g i n g v a n d e S c h e l d e .

He t volledig tevens

f o r t

s p o o r l i j n

v an S c h o t e n t e

tiezone.

wa s

s e k t o r

Z o

immers

k wam

( 1 8 9 2 )

me n

n i e t

e r

b i j

Lier

Oelegem

t o e

e n

t e r w i j l

Oorderen

e n

aangevuld

h e t

t e

3 0

en

k o r t

v an

d e

v an

e e n

het

l i n i e

d e r

d u b b e l e

h e t

doort rek k en

d e

n a t t e

d e z e

sperhek

e n

h e t

o p r i c h t e n ,

drie

De z e w e r k e n

per

mo e s t

2 ,

hoedse s t o r ma a n v a l o p

het

werd

rond 1907.

v o o r z i e n het

i n

wat

defensie-

door

t e r het

i n

h o o g t e

aanleggen

S c h i j n a fl e i d i n g )

inundeerbare zone. v a n u i t

h e t

ops t ellen van een

s c hans en

i n

( d e

der

het

t us s enruimt e

hadden

K a p e l l e n

v olledig

l i n i e

f o r t

t we e o f

d e

t e z wak .

g r a c h t

h e t

v a n

w e r d

Kat helijne-

v olt ooid

1-8 (1859)

e n

1 - 8 ,

v a n

v eiligheids gordel

Me r k s e m

de f o r t e n

Graven-

h i e r o p neerk wam:

f ort en

v a n

f o r t

inunda-

' s

1 9 0 0

van Ste

f o r t

reoganizeerde

v a n

I n

f o r t

1 9 0 6

tussen d e Sc helde e n d e g r e n s b.

t e Brasschaat,

van Stabroek,

s amengev at ,

v ers t erk en

Het

mac ht e om d e 3 2 k m g r o t e

h e t

ma a r t

z i j

moes t

grot e opening t us s en de schansen

e n

f o r t

d e

spoedig de noodzakelijkheid

de def ens ielinie

v a n

o n t b r a k

s y s t e e m, w a t , a.

h e t

bleef

De w e t n o g

n o g

Berendrec ht

d o o r

Do c h s t e e d s

er

d e

i n

h e t

b e s t r i j k e n .

Broec hem.

Net es t elling nog aangevuld door Wa v e r ,

p l a a t s

en de noordelijk e

v an bijk omende f o r t e n

S c h i l d e ,

n a m

Oorderen-Schoten:

Es s en-Ant werpen

verdedigen tussen

te e r k e n n e n wez el,

K a p e l l e n

onv erdedigde

d e

opening

v a n

f o r t

van

ijz eren

de t us s enruimt en t us s en o f

( i n

redout es

t ot aal

hoof dz aak

A

rat o van

18)

voor doel een onver-

stadscentrum t e

verhinderen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 20

21

c. w a n n e e r zijn,

d e

z o u

slopen. d.

h e t

v eiligheids omwalling me n

Di t

bouwen

(Zandv liet )

d e

a l d u s

z o u

belegerings omwalling

af gewerk t

v a n

Brialmont

t e

Oudendijk

was v o o r z i e n t e g e n 1 9 1 0 . v a n

k u s t f o r t e n

( d e z e

5 k u s t b a t t e r i j e n de r e c h t e r o e v e r )

we r d e n

t e

n o o i t

(waarv an o m

d e

D o e l

e n

uit gev oerd)

s l e c h t s

2

v er dedi gi ng

e n

v a n

uit gev oerd v a n

d e

o p

Sc helde

te v erv olledigen. e.

h e t

o p h e f f e n

v a n

d e

f o r t e n

D e

P e r e l ,

Lief k ens hoek

en L i l l o , f.

h e t

v o l t o o i e n

16 k m

v a n

beveiligd

v a n

d e

t e

s t a d

z i j n

De z e v o l t o o i i n g

v a n

t e g e n

Tallaart ,

e e n

e n

B o s b e e k ,

d e

w e r k

' s

Oudaane,

v a n

d e

S c h i l d e ,

D o r p s v e l d ,

v a n

het de

Grav enwez el,

Konings hooik t , e n

v a n

u i t v o e r i n g

Bras s c haat , -

Haas donk

Dr i e h o e k ,

t o t

art illeriebombardement .

omv angrijk s t e

K e s s e l ,

op 9

waardoor deze werd geac ht

omv at t e

E r t b r a n d ,

B o r n e s

S mo u t a k k e r ,

h e t

H e t

O e l e g e m, B r o e c h e m , Liezele,

hoof dv erdedigings linie

gelegen,

wa s

gehele p r o g r a mma . forten

d e

Breendonk , schansen v an

Mas s enhov en,

L e t t e r h e i d e ,

P u u r s ,

L a n d s mo l e n e n L a u we r s h o e k .

De z e w e r k e n doc h I

z i j

n i e t

wa r e n

b i j

v o l l e d i g

gins linie

we r d e n h e t

uit gev oerd u i t b r e k e n

t u s s e n

v a n

af gewerk t noch u i t g e r u s t .

v ormde

e e n

k r i n g

v a n

d e

1908 en 1914 Wereldoorlog

De hoof dv erdedi-

c i r c a 1 2 0 k m,

op

de beide

Scheldeoevers.

Wij z i e n d u s

dat

s t elling

A n t we r p e n

1860

t e

o m

oorlog

d e

onderdelen we e r a n d e r e

s e n s u

e i n d i g e n

we r k e n wa r e n niet

de werk en v an u i t b o u w d e r

i n

l a t o 1 9 1 4 ,

e e n t o e n

v anz elf s prek end n i e t

aanv ang het

versterkte

namen

r o n d

uit brek en van de

lamlegde.

eens begonnen, andere

Verschillende niet

v olt ooid,

uit gerus t .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 21

22

Zo w a s v an

d e

o . m .

Verlegde

uitgevoerd.

andere

Wa n n e e r

w i j

d a n

fl a n k e r i n g

S c h i j n s

S l e c h t s

andere h a l f ,

bekijken,

d e

een

v a n

d e

dubbele gracht

(Oorderen-Ek eren)

d r i e t a l

caponnières

n i e t

v olledig

waren v o l t o o i d ,

nauwelijk s begonnen.

d e

moet en

we r k e n w i j

v a n

d i t

d e

d o e n

s t e l l i n g

i n

h e t

wat

l i c h t

nader van de

opvattingen, d i e g o l d e n i n h e t b e g i n v a n d e 20 0 e e u w , of l i e v e r , o p h e t e i n d e v a n d e 1 9 ° . Werk en, d i e u i t g e v o e r d wo r d e n g e d u r e n d e

e e n

t i j d s p a n n e

kunnen v a n z e l f s p r e k e n d en g e l i j k e

t r e d

n i e t

houden

v a n

r u i m

s t e e d s

m e t

d e

g e l i j k wa a r d i g

s n e l l e

de b e w a p e n i n g

en v an de aanv als middelen.

den,

omringden,

d i e

o n s

en t e c h n i s c h e wa p e n s der

t e

f o r t e n

n i e t w a s

springstoffen werk wijz en a l

bes t and

d e z e

h e n

k onden

u i t g e b r e i d ,

wa r e n

o n t wi k k e l i n g De

van

g r o t e mogendhe-

t o e l i e t e n

i n

waart egen de s t at is c he

opgev oerd,

z i j n

bes c hik t en ov er wet ens c happelijk e

d i e

k ons t rueren,

a r t i l l e r i e

v an

met hodes

een halv e eeuw

de

b l i j v e n .

korte

konstrukties

D e

d r a c h t

v ernielings k rac ht

ongek ende

t i j d

s t at egis c he

der

v an nieuwe e n

taktisSe.

b e p r o e f d e n b r u i k b a a r gemaak t . De g e v o l g e n

f a k t o r e n

z ouden

z i c h

i n

1 9 1 4

zeer spoedig

doen g e v o e l e n .

We l w a s

me n

daar wa a r mo g e l i j k , g e we l v e n zandbed

v a n ( L i e r ,

v erwerk en dit

1

v a n

ma t e r i a a l

Wa a r

m e n

e r t o e t e

d i k t e

Walem,

h a d

bak s t een

me n

b e d e k t

e n z . ) . i n

b e t o n

aanv ank elijk

o n d e r b o u w,

d e

o u d e r e

we r k e n

v e r s t e r k e n . Men h a d d e oude b a k s t e n e n

me t e r

d o o r

ov ergegaan,

d e

wa s

b e t o n

a f g e s t a p t e n

op

van het me n

had

ongewapend) v erv angen.

bak s t een

i n

l a g e n

v es t ingwerk en

( h e l a a s

n o g

r e e d s

M e n

m e t

g e b r u i k t e

v o o r

d e

1890 v o o r de gewelv en g e b r u i k

g e ma a k t v a n b e t o n .

No g enkel

l a t e r

b e t o n

strukties

w e r d

v o o r

aangewend,

u i t g e v o e r d

e n

o p

h e t d i t

g r o n d

g e h e e l

d e r

we r k e n

n o g

was

het

geval v oor de kon-

v a n

d e

w e t

v a n

30 maart

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 22

23

1906. D e g e w e l f d i k t e wa s r e e d s voor

d e

we r k e n

v erwerk t per

m e t

m3 ) ,

hoger

e e n

v o o r

g e h a l t e

1 , 2 5 m.

h e t

b u i t e n s t e

v r i j

d e

l a a g

o n d e r s t e

( 2 5 0 k g

Hi e r d o o r

het b e g o o g d e op

d e r

p e r

wa s

d e

g i n g

i n

1890 op 2,50m gebrac ht

l i n i e .

me n h a d b e t o n ( 1 8 0 k g

c ement

l a a g v an 1, 25m en met een

m3 )

v o o r

o v e r

t o t

d e

niet

iet s

bovenste laag van

n i e t

r e s u l t a a t

me n

D o c h

c ement gehalt e

u i t v o e r i n g

mo n o l i t i s c h

e i n d e

van

h o mo g e e n e n w e r d bereik t .

Helemaal

een dos ering van 400 k g

c e me n t p e r m3 v o o r d e b o v e n l a a g d e r g e w e l v e n .

He t v a s t s t e l l e n en v a n

z i j n

v a n

weers t and

g r o n d

v an gegevens

o p

land,

o o k

b a s i s

betonnen k o n s t r u k t i e s , v an

d e

f o r t l o k a l e n

wa s o p g e r i c h t schietveld,

i n

t en

d e

a.

h e t

i n

gegeven. Een

k amp

v a n

1914 k o r t

f e i t

v o r m

v a n

d a t

d e

d e

granaten

210-220

v a n

hoogste,

de

mm

( K r u p p

e e n

b r i s a n t l a d i n g

mees t e f o r t e n

mm

reeds

h a d

i n

v an a f w e r k i n g v e r k e e r d e n , w a s t o e n

i n

g e b r u i k

reeds

z i j n d e

p r o j e k t i e l

af v uurden

v a n

v an

t o t

waart egen

het

7 0 k g ,

me e r b e s t a n d

wa s .

me t

D e

l a d i n g

I n

s t uk k en

dez e v r i j g e k o m e n

1 9 1 4

v a n

wa r e n

e e r s t e

v a n

wa r e n

d e

i n

f a k t o r e n ,

o f

L e

e e n

Cr e u s o t ) .

g e wi c h t

van 17,5kg.

De

van 119 I n

1913,

u i t

proeven gebleken

houwit s ers

v a n

2 8 0

350k g met e e n l a d i n g beton der

bes c hot en

d e

f ort en

niet

Duit s ers

de

3 0 5

mm

e n

na de

v al

v an de Frans e v e s t i n g

s c hot en

4 2 k g ,

d e

een vergevorderd stadium

mm e e n

Ma u b e u g e .

k lein

mort ier-

b e v a t t e

m e t

het

uit werk ing van de

kg

forten

i n

berekend

2 1 0

3 5

"proef doel"

we r k e n

v a n

v a n

d e

en de af met ingen

gedrang

g r a n a a t

dat

op

h e t

Duit s e

d e

buit en-

v e r r i c h t

dergelijk

v es t ingwerk en

af met ingen

t e n

toen

het

was

s amengev at d e v o l g e n d e :

we r d e n t e g e n ,

e n

u i t

Bras s c haat ,

dez e o m s t a n d i g h e d e n

weers t and

brachten

h a d

d e

b e t o n

p r o j e k t i e l e n

proef nemingen

me n

h e t

z u i d e n v a n He i d e ( Ro d e Weg).

Behalve die

v a n

d i e

h e t

v a n

i n s l a a n d e

g e b e u r d o p

k w a l i t e i t

t e g e n

grotendeels d o c h

d e

d e

4 2 0 mm, v a n z o d r a

projek t ielen

t weede

af

van 380kg

v a n 931k g met

lading

v an 1 0 6 k g .

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 23

24

b.

d e

d r a c h t

dan d e z e

d e r v a n

de h o u w i t s e r v an

1 2

voor v an

1 5

de

c m

projek t iel

v a n

De v u u r k r a c h t k end om d e c. d e

veelal

e e n 3 6 k g

v a n

der

oms t andigheden uitgeruste

wa r e n p l a a t s e l i j k

geleidelijk enz .

D e

verkorte v an

e e n

d e r

geven, v a n w e g e

buskruit.

bes t rijden.

i n

e r

ontbraken

d r i j f k r a c h t , en

a l l e

zeer

andere

hac helijk e

f o r t e n

z i c h d e

d i e

wa s

i n g e s t e l d

g e b r u i k

h e t

naderingspogingen, v a n

wa a r d o o r e n

n a

op een z ic h

d e

z ogenaamde

openen v an op g r o t e

v o e t

h e t u i t

e e n

v e r n i e l i n g

s c h o t

mu n i t i e v o o r r a d e n

aanv al met

w e r d

v o o r

d e

onvoldoende.

ganen e n d e o n m o g e l i j k h e i d , bare l o k a l e n ,

t e

af gewerk t :

O o k

v erdelgings v uur,

v e r p l i c h t

a r t i l l e r i e

n i e t

maak t en

spoedig o n b r u i k b a a r

wa r e n

t e n hoogs t e 8400m met

s c hijnwerpers

ont wik k elende

v o e t

f o r t e n

opzichte van een technisch s uperieur

aanv als wijz e:

een a a n v a l

d e

ov er kanonnen

t elev erbindingen,

uit ers t

Du i t s e r s

mort ier van 420

bes c hik t en

v a n

z ware

t e g e n s t a n d e r .

v e r d e d i g i n g

en de

garnizoen verkeerde

t e n

grot er

f o r t e n was d u s v o l k o me n o n t o e r e i -

f o r t e n was

Het

k m

lading van rook s t erk

v e r l u c h t i n g ,

nut s middelen.

d e

de

s c hiet t abellen,

verlichting,

d.

met

merk elijk

afstand slechts

d r a c h t

v ijandelijk e

t oerus t ing

1 1

v e r r e

was

m o r t i e r 2 1 0 mm h a a l d e 9 9 0 0 m ,

Daarent egen

o p

m e t

De

305mm,

13k m.

a k t i e

a r t i l l e r i e

f ort en.

v a n

t o t

d e

Du i t s e

n i e t

g e h e l e

voeren.

k o r t e

s t r i j d

van

a l l e

De

f ort en

o v e r

t e

verdedigingsor-

t e houden

s c h o t ,

w e r k

me e r n o d i g was

t e

s t and n a

h e t

afstand

t o t

i n

onbewoon-

p u i n

werden

herleid.

Vervolgt.

Artikel

v a n

jaargang 1971

Ro b . n r

Hav ermans ,

ov ergenomen

u i t

Calmt hout ania

1 en 2.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 24

25

Wi e

k a n

d e

pers onen

herkennen op bovenstaande f o t o .

uw a n t w o o r d a a n R o g e r B a l b a e r t ,

Park weg,

2,

Graag

2080 Kapellen.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 25

26

ontvangen g i f t e n Me t

d a n k

o n t v i n g

d e

k u l t u r e l e

k r i n g

d e

g i f t e n v a n d e h e e r Vermeulen, S p a r r e n l a a n

hiernav ermelde

t e Hoev enen.

1. B o e k e n .

- Biedermeier

i n

Oostenrijk,

- Biedermeier

i n

Os t erreic h 1815-1848,

- He r z h h a f t e r Ha u s t r u n k Mos t - Blumengart en, - Deurne e n B o r g e r h o u t - Schoonhoven v an A

t o t

- B r o c h u r e Merk s em - Dambord v o l

(J.B.

St oc k mans ),

Z,

Gids,

kastelen,

- Groeningemus eum B r u g g e :

v olledige

v erz ameling,

- Zev en wonderen v an B e l g i ĂŤ , - Brugge en haar prac ht , - K a s t e l e n e n l u s t h o v e n v a n Deurne e n B o r g e r h o u t , - Clos e up v an B e l g i ĂŤ , - Deurne: g e s c h i e d k u n d i g e - Kastelen

fl i t s e n ,

t e Hobok en,

- Mu s e u m M a a g d e n h u i s , - Ant werpen S t

Jacobskerk,

- Roc k ox huis , - Mu s e u m P l a n t i n M o r e t u s , - Hobok en:

z o was h e t ,

- Deurne: 1 9 5 2 , - Fi l i p s

de Goede,

- L'armorial - Heraldry -

o f

K e r k e l i j k e

des

roy s -d' armes ,

t he Roy al

f amilies

h e r a l d i e k

v a n

o f

1 2 7 0

Europe, t o t

J oannes

Paulus

- Om e n r o n d d e A n t w e r p s e v e s t e n , - St

Pauluskerk,

- Sterckshof:

beknopte gids,

- Verdwenen g e z i c h t e n

u i t

het

Ant werps e,

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 26

27

- De l e e u w:

u n i v e r s e e l s y mb o o l e n wapen v a n V l a a n d e r e n ,

- Ges c hiedenis v a n Deurne - Elseviers

gids

(2

delen),

van de heraldiek ,

- De k a t h e d r a a l v a n A n t we r p e n - Frans

de Tas s is ,

2. P o s t k a a r t e n .

- Kapellen: -

L i l l o :

26

3

- Hoev enen:

6

- Zandv liet : - Ekeren:

6

12

- Mariaburg:

6

- Brasschaat: - Stabroek:

30

- Berendrecht: - Deurne:

9

8

- Wes t k apelle: - Knokke:

24

3

7

3. W a p e n s c h i l d e n .

Wij o n t v i n g e n

1 5 3

d o o r

wapens c hilden v a n d i v e r s e

d e

h e e r

f amilies

Vermeulen getekende e n gemeent en.

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 27

28

mijmenngen Ik werd geboren in het

belgische noorden

jong v e r p l a n t naar h e t ik

noordzeestrand

leerde de zee en

duin verkennen

ook a a n d e w o e s t e w i n d e n we n n e n .

Als

i k

is h e t

daarov er mijmeren ga als of

mijn

hart

s t i l l e

s laat

voor z ov eel s c hoons op dez e a a r d door we i n i g e n goed aanges t aard voor z ov eel

rijk dom en natuurschoon

ook i n

e i g e n h a a r d e n woon.

In het

z o e l e v a n d e av ondwind

is h e t

als of

bij

het

i k

mij

i n

d e hemel b e v i n d

aans c houwen d e r

glins t erlingen

v an s t e r r e n e n s c h e l p e n e n v i n n e n ook z i e

i k

s t erren op het

zand

v an o n s s c h o n e n o o r d z e e s t r a n d .

Bij

het

k o me n e n g a a n d e r b a r e n

denk i k die

i k

aan

mijn

onder vreugdig gestoei

door d u i n

en z eegras de wind ons woei

ons l e e r d e

i n

genot

de v r e u g d e d e r

He t

i s

k inderjaren

als of

de j a r e n genot d a t zichzelf

en gevaren

bruisende baren.

i k

nooit

die

i k

daar heb gesleten

i k

i n

s t i l t e

en

i n

kan vergeten

v rijheid

oms loot ont plooit

zoals d e wi n d e n de b a r e n eers t b r u i s e n d dan k a l me r met de j a r e n .

B r o e c k x J . w e d u w e A ms s o ms

't Bruggeske - 21e jaargang - december 1989 - nr. 4 - p 28