Bruggeske 1980-1A4Web

/M 1 3

BRUDDESKE O r lgea ea n kulturele kring van kapellen

t 7

B R U G G E S K E * * * 1930 * * * * * INHOUD * * * * * *1 , ' t 3 r u g g e s 1 c e * *2 . J a a r s n i p p e r s * *3 . K r i n g n i e u w s * *4 . T r e i n * *5 . D e v o o r g e s c h *

n째 1 . 9

ro u wt

P

.

1931

3 4 5

iedenis va n de jo n g e n s-

g e me e n t e sch o o l

6

6. J a a r s n i o 7. K rin g n ie u ws Ders 1 9 3 2 1 4

1

6

Cu ltu re le K rin g van Kapellen Vo o rzitte r

J

P e n n in g me e st e r : Se cre ta ris

J .

2

.

V . Z . U .

L e n a e rts H o e v e n s e b a a n 57 K a p e l l e n J . Ch a rp e n tie r B e v r i j d i n g s l e i 30

Van de Uijg a e rt

K o n i n g

K re d ie tb a n k K a p e l l e n

413 / 7 0 4 9 9 2 1

G e n e ra le 3 a n k K a p e l l e n

220 / 0 3 3 0 2 3 7

L lb e rt le i 38

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 1

t t B ru g g e ske r o u w t ******************

He n ri S imo n

V e r v i e r s

28/9/12

Ka p e lle n 2 3 /1 2 /7 9

To e n w i j h e m kennen ,

v ie l

a l s me d e stich te r van de C.K.K.

-

le e rd e n

h i j r e e d s o p d o o r z i j n o n g e wo o n b o e ie n d e

p e rso o n lijkh e id ,

z ijn

v i t a l i t e i t , z i j n e n t h o u sia sme . . .

Hij in te re sse e rd e z ic h vo o r de p la a t s e lijk e He e mku n d e vz a m e l d e e n v e r w e r k t e m a t e r i a a l , l e v e r d e h e t g e b r u i k s k l a a r veraf voor de t e n t o o n s t e l l i n g e n ld i g d w a s m e t e i g e n w e r k ; g e b o e t s e e r d e V l a a m s e fi g u r e n e n wa a rin h i j tz a f eer e l el n , ifn s e c t e n i n s c h u i m r u b b e r ( t e v e n s b e d o e l d a l s s i dv a cet i s rc h t m ea t eg r i ea a nl ) w o o r tw e rk t e v e r g e t e n . z o n d e r z i j n De T . Vl . krw a im kj i j kk e n n a a r o . a . z i j n s c h a a k s p e l ( d e s t u k k e n t a e z i j n b e k e n d e l e g e r fi g u r e n u i t W . O . I I ) s t u k k 1 r i et e vi n d e e nl i j k v o n d h i j h e t m e e r l a s t m a ad k t ee r e pgo ret a sg ecs .h. . U e n p e r s dh a n g e o n o e gue n . t. . s e e l nl i e v ei r r ej s t a u r e e r d e h i j d e b e e l d e n v a n d e O . L . V . V myste rie s va n de L ie ve n ska p e l. Hij h e rs t e ld e d e a f s l u i t i n g e n , sch ild e rd e d e k a p e l dl e r d e b e s c h e r m i n g v a n h e t p u b l i e k . S t e e d s w e r d z i j n w e r k s t e l d e d e dv o orr voa n d a l e n t e e g e rn i e t g e d a a n . S t e e d s w e e r h e r b e g o n z i j n z o r g ve u l d i g b i j w e r k e n v a n d e s t a t i e s . H o e k o n h i j z i c h d r u k m a k e n b e d e v a over d e o n v e r s c h i l l i g h e i d a r t p l a a t pt l e sk j e s v a n K a p e l l e n n a a r d e b l i k s e m l i e t g a a n 1 wa a rd o o r m e n oi j n m i l i t a i r e lo o p b a a n l a g hem nauw a a n h e t h a rt . H e e l K a p e lZ 6 6 n n lve n k ean t z i jnn v e r z a m e l i n g h e l m e n i n z i j n t u i n a a n d e H e i d e d e smt r a aot . H i jo p l a ai t s t e s e r to o k z i j n u n ie h e ,g e b e e ld h o u wd e w e g w i j ze e r , d e " P e s t w e e , i n s p e l e n d o p d e h i s t o r i s c h e r e a l i t e i t v a n d e ze s t r a a t

in

v r o e g e r e e u we n .

Ma a r e e r s t e n v o o r a l k w a m z i j n g e z i n :

z i j n vro u w, z i j n

kin-

d e re n e n k l e i n k i n d e r e n • Z o n d e r t w i j f e l .

On ze d e e l n e m i n g g a a t d a n o o k n a a r h e n , d i e

h i j h e t me e st h e e f t

lie fg e h a d e n d ie o o k z i j n heengaan des t e h a rd e r z u l l e n a a n vo e le n .

Zo ve e l h a d h i j n o g w i l l e n d o e n • H e t p a s t d a n z e k e r e ve n t e o ve rd e n ke n , wa t h i j

,

d ikwijls

in

mo e i l i j k e f y s i e k e o msta n d ig -

heden 9 -H e t w a s v o o r o n s a l l e n e e n z e e r g r o o t v o o r r e c h t h e m t e m o g e n L o ch kn e n on e n g 't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p h e e f t k

2

3 J A A R S H I P P E R S x • * x x x k - g " * . , K a l e ixd ko *s k* o* og px v* a—n Nm. e n s e n e n d i n g e n u it de e e rste h e l f t van de t win t ig s t e eeuw

1 9 3 1 ***;:gx-** *- I n

a p r i l 1931 b e h a a lt r e p u b l i k e i n - l i n k s d e me e rd e rh e id

in Sp a n je .

K o n in g A l f o n s o X I I I

v e r l i e s t me t e e n z i j n

tro o n . A ls

h e rto g va n To le d o b e g in t h i j e e n ja re n la n g e z we rf t o c h t door E u ro p a . I n 1941 z a l

h ij

* Pro f. August P icca rd en z i j n

t e Ro me o v e r l i j d e n . a s s is t e n t K ip f e r b e re ike n

me t e e n s t r a t o s f e e r b a l l o n e e n r e c o r d h o o g t e v a n 1 5 7 8 1 m cDe g e s l o t e n g o n d e l m a a k t e e n f e i l l o z e l a n d i n g o p d e Gu rg le rg le tse r i n

Tirol.

*, B o r i s K a r l o f f c r e . O la n d g e e f t g e s t a l t e a a n d e C h i n e s d e d e c t i v e C h a r l i e C h a n .

6 e rt z i j n ' FDe rM aa x nB r ok t hee rns m a k e n v e e l o p h e f m e t h u n fi l m ' A n i m a l s C t r ae c ki e n r s ' '. , • Sa in t-Exu p é ry s c h r i j f t z i j n ' V o l de H u i t e n P e a rl S . e n Bu ck ( 1 8 9 2 - 1 9 7 3 ) ' D e g o e d e a a r d e ' F e r •- D o o d v a n L n n a P a v l o w a d e s t e r d a n s e r e s d i e o n s t e r f e l i j k n e r h e id v e r w i e r f me t h a a r so lo d a n s ' L e c y g n e ' . *- P é t a i n , d e ' h e l d v a n V e r d u n t , w o r d t b e n o e m d t o t o p p e r b e ve lh e b b e r va n a l l e Fra n se s t r i j d k r a c h t e n .

Hij

i s nu 75 ja a r.

* E n g e la n d z i e t

z ic h ve rp lich t h e t p o n d -ste rlin g te devalu-

e re n . * Japan b e g in t a a n de v e ro v e rin g va n n a n d jo e rije . * I n A m e r i k a w o r d t g a n g s t e r A l Ca p o n e t o t 1 1 j a a r g e v a n g e n i s ve ro o rd e e ld . V a n a l

zijn

g a n g ste rp ra ctijke n kan a lle e n b e -

l a s t i n g o n t d u i k i n g b e we ze n wo rd e n .

-* E v e n e e n s i n A m e r i k a , w o r d t o p 1 m e i h e t h o o g s t e g e b o u w t e r we re ld in g e h u ld ig d . De E mp ire S t a t e B u i l d i n g

i n Ne w Y o r k

i s 4 4 5 m h o o g . I n 1961 z a l h e t v e rk o c h t wo rd e n v o o r 6 5 miljo e n d o lla r.

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 3

4 J A . L R S N I P P E R S

1

9 3 1 ve rvo lg

- ' , E . X * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* In

Be rlijn

o v e r l i j d t P o l De No n t .

H i j w e rd g e b o re n t e

Wa mb e e k i n 1 0 5 7 .

A l s v r i e n d v a n A l b r e c h t Ro d e n b a ch s p e e ld e h i j e e n g r o t e r o l i n d e V la a mse st u d e n t e n b e we g in g . H i j wa s l e r a a r i n Do o rn ik e n A n t we rip e n , wa a r h i j

t o t 1918 c o n s e rv a t o r we rd

va n h e t Nu se u m v a n S ch o n e K u n s t e n .

L i j w a s d e l e i d e n d e fi g u u r v a n d e l i t e r a i r e g e n e r a t i e van d e T a c h t i g e r s i n V la a n d e re n .

N i e t t e v e r w a = e n me t z i j n n e e f P a u l d e L io n t (1 8 9 5

-

1950 ) d e V la a ms e t o n e e l s c h r i j v e r .

K R I U G N I E U T T S * * * * * * * * *A *c *t i* v i t * * * * * * * *

eiten 1979

V o o rd ra ch t e n

R

H

.

V a n

Uffelen

o v e r

P a r i j s

G o f f a o v e r d e Ho g e V e n e n Na rin

over Isra e l

Le L o u p o v e r V l a a m s e p r e n t k u n s t Tentoonstellingen g vie rd a a g se t e n t o o n s t e l l i n g t i j d e n s d e K a p e lse ke rmisd a g e n m. m. v ,e n l e e m h u n d e . d e ad e e f ln a me v a n d e a f d e l i n g e n I ' l a s t i s c h e K u n s t e n e n F o c i d a k a a n dp l ae a t s e l i j k e b o e h e n b e u r s , a n t l o k b e u r s e n t e n t o o n s t e l l i n g l i e a tie f Kapellen nC r g e n I l l a s t i s c h e K u n 't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 4 s t e

Cappelt on 4 a n k o m s t

a n den t r ein.

T R E I N

1 9 0 0 Hij st o p t wat mo e i l i j k en b l a a s t

b ij

I t

z i j n sch a a p je s o p

' t

station p e rro n

sp e e ls w i t t e s t o o m i n d 1 o r e n En , z e e r g a l a n t ,

leent

h ij

z ijn

t ijd

aan k o s t e r , b u r g e r s v r o u w e n m e i d d ie v e r d e r w i l l e n sp o re n Ma a r t o e n a l h i n g e r i n d e k r o e g de l a a t s t e

t r e i n ko mt v e e l t e v r o e g .

1 9 8 0 Nu d r i j f t

h i j wre e d z i j n kudde v o o r t

h a n te e rt d e

t i j d

9

a l s g e se lko o rd

door wie we rd h i j gebeten ?

H i j wa s t o c h kn e ch t , nu k i j k t

w i j wa re n baas

h i j koud naar ons gedaas

a ls wa s h i j o n s g e we te n .

En a l t i j d w a s e r 6 4 n d i e h l o e g de l a a t s t e

t r e i n ko mt we e r t e v ro e g

Eens s t a a n o o k w i j o p h e t p e r r o n en t u r e n n a a r h e t e i n d s t a t i o n als 1 t En d a a r ko mt d a n de l a a t s t e t r e i n l i c - wt a n t 6 4 n t o c h m o e t d e l a a t s t e z i j n h bat b a te n dan nog t ra n e n . . . w e A l i s d i t ' t e i n d v a n o n s g e zwo e g , g i de l a a t s t e t r e i n k o m t s t e e d s t e v r o e g n t 1 4 . e lch lo r t e t a n e n .

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 5

S t at ie

L t

•Dit ion

CaPtellen,

Cappellen

•• • ,•••-•••• -•,•••••• • • • • , „ . : . . . •

so,"•••••••• •

s t i n _

6 De v o o r g e s c h i e d e n i s

v a n onme

J C IT G E IT S G E i

Van wa n n e e r d e

E

k inderen

gegane

E I T T E S C H O O L

i n

ons

enig

a a n t e k e n i n g e n g e b l e k e n , dat r o n d

i n

Kapellen

de g e e s t e l i j k e n

de

pries t ers Pas v e e l

k os t er heel

l a t e r

dat

s c holieren

de nodige

de

en

dat

het

g i n g de

heel

k arwei

t aak

Wei

was v a n

k ennis

gemak k elijk v an

ge-

1570 een

b i j

ev enwel d r o e g e n de p a s t o o r s

d i k wi j l s i s

het

v ert ellen.

bestond en

brengen. Geleidelijk op a a n h u n

z ek erheid

onderwijs

is

school

met

dorp

wi j

enk ele

niet

z i e l e

nieten,kunnen u i t

u

t e r

t e

dat

werk

omdat

t oen

k o s t e r waarnamen.

L o s t e r s c h a p ov ergenomen d o o r

een

leek en de p r i e e t e r k o s t e r s Wi e k o n n u a l s l e e k a a n s p r a a k ma k e n o p d e f u n c t i e v a n o n z i j n g e rew i jl z ee r ?i Ide d ee r l d ii e m i n s t e n s 2 5 j a a r o u d w a s e n z i c h g e d j k roepen v oelde d a t b a a n t j e u i t t e oef enen, moc ht z i j n aanv e r d w ve r a a ng d o ee n . nH e t . k w a m e r n a t u u r l i j k o p a a n z e l f b e h o o r l i j k te kunnen lez en,

s c hrijv en

en

rekenen

;

ook

Lloes t men n o g

geneigd z i j n e r t e e , w i l l e n bijnemen. He t beroep v an k o s t e r e n s c hoolmees t er e l i j k e r t i j d h z o u vee r s ct h i l l e n d e e e u w e n g e k o p p e l d b l i j v e n . p o s t j Dat s c h o o l t j e u i t 1 5 7 0 z o u e e n d r o e v i g l o t e v aes c horen z i j n . He t z ou, s amen met d e k e r k b n k o e n d se p a s t o r i e i n b r a n d z i j n g e s t o k e n d o o r t e d e Srp a a n s e t r o e n e n v a n A l e x a n d e r F a r n e s e t t i j d e n s h e t b e l e g v an Ant werpen i n 1585 . e De n a a m v a n d e

onderwijz er

h i e l d , h e b b e n we

n i e t

t i j d s t i p

het

waarop

die

t oen

de s c hool

gev onden, ev enmin gebouw weer z ou

als

z i j n

het opge-

getrokken I n 1 6 째 8 was

e r

De o n d e r w i j z e r

opnieuw sprake van een school. van

t oen

en z o u e e n

d e r t i g t a l

jongens

meis jes .

en

Er werd dus

a l

aan

h e e t t e "En. Telbert us

l e e r l i n g e n

Bel

hebben gehad:

co-educatie gedaan

. . .

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 6

De s c h o o l e n h e t k o s t e r s h u i s w a r e n t e v i n d e n o p h e t L e rkh o f,d a t te g e n de k e r k l a g e op h e t e e r s t e g e z i c h t n i e t z o e r g g e l u k k i g n o e me n , Die p l a a t s d o c h w enl v en r k lea a r nb a a r d o o r h e t f e i t , d a t k e r k , p a s t o k u w r i e , s c h o eo l e n k o s t e r s h u i s l i e f s t z o d i c h t m o g e l i j k b i j e l k a a r gehouden we rd e n .

U i t e r l i j k ve rt o o n d e o n ze s c h o o l v e e l g e l i j k e n i s me t de m e e s t e w o n i n g e n i n o n s d o r p ; h e t

is

t e zeggen

een h u i s z o n d e r v e r d i e p i n g , w a a r v a n h e t d a k b e d e k t w a s me t s t r o e n g r a s z o d e n e n d e m u r e n u i t stonden. D i t

" we e g te n " b e -

z i j n mu re n g e ma a kt u i t t a k k e n , s p a r r e n e n

l a t t e n , d i e d a a rn a d i c h t g e s t re k e n we rd e n me t le e m.

He t g e b o u w t j e w e r d r e g e l m a t i g o n d e rh o u d e n . D a t k o t d e n w e a fl e i d e n

u i t

d o r p s r e k e n i n g e n , w a a r i n we vo n d e n

dat le e m, z a n d , k a lk e n w i t s e l g e le v e rd wa re n om " d e s d o rp ssch o le t e re p a re re n " .

: ld e rs stond nog dat

" s t r o y e n d e r o s s e n " gekocht w a r e n e n d a t " d e s t r o y decker a l h i e r e e n ig h e r e p a r a t i e h e e f t ghedaen aen h e t dack v a n d e s d o r p s s c h o l e " . V o lg e n s h e t u it g a v e n b o e k mo e t "

h e t dack van des vo lkssch o le "

herhaaldelijk

re p a ra tie n o d ig gehad hebben In i L a l

d o o k s c h o o lme e s t e r A n d re a s

Wilb o f

o p , d ie re e d s h e t vo lg e n d e j a a r we rd ve rva n g e n door P e t ru s E mb re ch t s •

I n 1620 k wa m 3 g id lu s

V e re ist v o o r een p o o sje d ie n s t doen e n i n 1630 w a s h e t d e b e u r t a a n Jo a n n e s W i l l e m s op d e I : a p e l s e j e u g d t e l e r e n l e z e n , s c h r i j v e n en r e k e n e n . B i j d i e n s a a n s t e l l i n g s t o n d v e r me ld g "

e..

h i j h a d a l s t r e k 40 gulden ' s

ja a rs, h e t sch o o lg e ld van de kin d e re n -o n g e v e e r 3 s t u i v e r s p e r ma a n d e n p e r k i n d - v r i j e wo o n st e n n o g e n i g v o o r d e e l i n

n a tu ra , h e t

z o g e n a a md e " c o s t e r c o o r r " .

We y o n d e r e r g e n s d a t 1 s t u i v e r De d u i t

is

w

a

s

aan 8 duiten.

a l j a r e n va n geen t e l me e r,ma a r wie n o g e n ig

b e g r i p h e e f t v a n o n z e mu n t wa a rd e v a n v(5 6 r d e o o r l o g v a n 1914, w e e t d a t de• .r e n g e l d s t u k j e w a s 6n c e n t i e m , HOHDERD k l e d ui i t j ne s s k o p e -

dult,of 6 e n d a t 6 6 n f r a n k d e wa a rd e h e e f t v a n o n s t e

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 7

8 Me t e e n b e e t j e g o e d e w i l k u n t 1 ,M. e e s t e r T J i l l e m s b e r e k e n e n . V e r g e l i j k i n g e e n u z e l f t o e n ee n ntu i s o n b e g o n n e n w e r k , d o c h a l s h s g ae m e le n t ae r e kr e n iin g esn v a n d e s t i j d s , e n de v a n b e ta a ld we rd v o o r de l e v e r i n g va n d i t .

n ma ke n t u s s e n we o n s st e u n e n o p a l s we z i e n h o e ve e l . .

e n de onkosten

v o o r d a t . . . , m o e t e n we t o c h b e s l u i t e n , d a t d e v e r d i e n s t e van d e o n d e r w i j z e r a a n d e z e e r l a g e k a n t l a g In h e t kasboek van 1 6 5 2

.

s t o n d e n 15 gulden

i n g e s c h r e v e n v o o r 3 ma a n d e n l o o n v a n M e e s t e r Ma t t h e u s R u t z

d i e

h i e r to e n z i j n o n d e rwij

-

ze rslo o p b a a n b e g o n . H i j k r e e g d u s 2 0 g u l d e n o f 1 / 3 p e r j a a r me e r d a n z i j n vo o rg a n , Te r. Da t wa s a l e e n fl i n k e v e r b e t e r i n g , m a a r z e l f s , a l s d e v r i j e wo o n st e n h e t n co st e rco o rn " e r b i j g e re kend we rd e n , d u n k t h e t o n s t o c h n o g a l t i j d e e n ma g e r b e e s t j e . V e r g e e t n i e t

d e

koster

-

sch o o lme e st e r o e f e n d e t o c h e e n d u b b e l a mb t u i t .

K wa t o n g e n z o u d e n d a t t e g e n w o o r d i g ' c u m u l ' n o e me n .

G e d u re n d e 0 In 1660 l i e t

j a a r h i e l d Ma tth e u s R u t z h e t v o l h ij

z ijn

.

k r i j t j e o p de le sse n a a r lig g e n om

b ro u we r e n t a v e r n i e r ( l e e s h e r b e r g i e r ) t e wo rd e n

D a t

n i e u w e b e r o e p h e e f t h e m s t e l l i g m e e r fi n a n c i e e l v o o r d e e l g e b ra ch to fa n t o n ze vo o rva d e re n h i e l d e n va n h e t e d e le g e r s t e nat I Jo a ch im S e t t e kwa m d e p l a a t s v a n Ma t t h e u s R u t z i n n e m e n em. t o e n d e z e o p z i j n

b e u rt

i n 1667 de

s c h o o l v e r l i e t , l e r e g e n we t u s s e n d a n e n 1 6 0 0 t we e k a p e l a a n s . H e t w a r e n a c h t e r e e n v o l g e n s Ma t t lu rs v a n G o it s e n h o v e n e n G a b r i e l Fla e sd e n ck.

Wa t e r g e d u r e n d e z e k e r e m a a n d v a n h e t j a a r 1 6 7 2 m e t o n z e ka p e la a n -h o st e r-sch o o lme e st e r g e b e u rd i s , ma g J o o s t we t e n , ma a r h i j w a s n i e t

i n de school en ook n ie t

i n de ke rk.

De r e d e n v a n z i j n a f w e z i g h e i d s t o n d n e r g e n s v e r m e l d .

He l l a a t h e t u lt g a v e n b o e k v a n d a t j a a r b l i j k e n , d a t sch e p e n P a t r i j s d e h e l e b e d ie n in g , h o st e rsch a p i n c l u i s h a d o ve rg e

-

n o me n .

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 8

9 Of h e t l e e r p r o g r a m m a a f g e h a n d e l d w e r d e n o f d e l e e r l i n g e n o n d e rric h t k re g e n n a a r d e t o e n g e ld e n d e re g e l e n va n d e o p vo e d h u n d e , wa g e n we n i e t t e v e r z e k e r e n

I t

Za l wel lo sg e lo -

pen h e b b e n , wa n t " d e F l a k " l o s t e t o e n v e e l p ro g ra mma - e n o p vo e d in g skwe stie s h e e l g e ma k k e l i j k o p !

B i j d e a a n s t e l l i n g v a n A d r i a n u s H a u l a e r t i n 1 6 8 0 kwa m e e n g e v o e l i g e v e r a n d e r i n g i n d e fi n a n c i e l e v e r d i e n s t e v a n o n d e rwijze r. E r we rd a a n g e st ip t d a t ,

b i j

d e

z i j n 60 g u ld e n

's j a a r s n o g 4 2 g u ld e n zo u d e n gevoegd wo rd e n va n h e t s c h o o l g e ld v a n d e l e e r l i n g e n . E r we rd d u s n i e t me e r p e r :e in d g e

-

re k e n d . D a a rd o o r k r e e g d e s c h o o l m e e s t e r e e n v a s t e we d d e e n kon z i j n b a a n t j e a l s t a m e l i j k re n d e re n d wo rd e n b e sch o u wd .

In 1690

h e t

j a a r d a t me e ste r Na u la e rt o v e r-

le e d ,wa s i n d e u it g a ve n b o e ke n n o g s t e e d s s p r a ke o v e r l e v e r i n g v a n s p a r r e n , l a t t e n e n s t r o o m het sch o o lg e b o u w t e re p a re re n , a lh o e we l re e d s i n 1677 e e n aankoop va n 8000 s t e n e n s t o n d

g e -

b o e kt e n d e g l a z e n m a k e r t o e n wa s g e ko me n o m " g la e se n t e v e r l o y e n " . Z e k e r h e i d h e b b e n we n i e t ma a r w e z o u d e n z o d e n k e n , d a t h e t b e s t m o g e l i j k i s , d a t h e t le me n g e b o u wtje i n 1577 i n

g e b ru ik

is g e b le ve n en d a t d i e 0000 ste n e n hebben g e d ie n d v o o r e e n m o g e l i j k e v e r g r o t i n g . E n a l s we o p d i e v e r o n d e r s t e l l i n g v e n d e r b o r d u r e n z o u d e n w e d a a r u i t h u n n e n a fl e i d e n ,

d a t

9

d e

s c h o o l b e v o l k i n g a a r d i g wa s a a n g e g r o e i d - ' c i j f e r s d a a ro mt re n t z i j n n e rg e n s t e v i n d e n - e n d a t z o u d a n o o k d e fi k s e v e r h o g i n g v a n h e t s c h o o l m e e s t e rs a la ris hunnen ve rkla re n .

Na A d r i a n u s N a u l a e r t k w a m J o a n n e s A mma n e .

Hij

bleef hier

z i j n o n d e rwijze rs-ko ste ra mb t u ito e fe n e n t o t aan z i j n dood i n 1 7 1 2 . Da n v o lg d e ila t t h e u s V e rb e e ck t o t 1750, e n d a a rn a d i e n s z o o n e v e n e e n s l a t t h e u s g e n a a md I n h e t u it g a ve n b o e k va n 1754 vonden we , d a t h e t d o rp s s c h o o l h u i s n u e e n s g r o n d i g g e re 7 e a re e rd w e r d .

Te d i e r g e l e g e n h e i d s p r a k m e n n o g s t e e d s o v e r " s p a r r e n , r i e t , s t r o y e n d e ckg e e rt e n " d i e a a n g e vo e rd we rd e n .

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 9

10 Wa a rv o o r w a s d a t a l l e s b e d o e l d ? Wa s h e t l e m e n g e d e e l t e van h e t s c h o o lg e b o u wt je n o g s t e e Cs i n

g e b r u i k ? Tie t s t o n d

n e rg e n s v e r m e l d . W a t w e l v e r m e l d s t o n d , w a s d e r e k e n i n g v a n het g e le ve rd " D ri n c k b i e r aen de we rcklie d e n ,g e we rckt h e b bende me n h e t D o r p s S c h o o l h u y s . " Of d i e r e p a r a t i e v a n 1 7 5 4 w e l ze ) g r o n d i g w a s g e w e e s t ld e n w e k u n n e n b e t w i j f e l e n , w a n t i n 1 7 6 9 z a g e n d e l e e r l i n g e n zo u hun s c h o o l me e s t e r I n e i g e n p e rs o o n d e h a n d e n a a n h e t w e r k sla a n . E n d a t z u l k s g e e n • zin sb e g o o ch e lin g w a s ut i t g a v e n b o e k v a n d a t j a a r . . . " v o o r g e d a e n e r e s t a u r a t i e b e w i j s t h e t d o o r H e e s t e r V e r b e e c k me n d e n d o r p s h u y s e o f t e s c h o l e Wi e z e g t d a t e r o o k g e e n p a a r l e d e n v a n d e m a n n e l i j k e s c h o o l j e u g d me e o p h e t d a k g e k l a u t e r d z i j n , - a l w a s h e t m a a r v o o r de l o l

- om hun l e r a a r t e h e lp e n " stro yd e cke n " ?

Ne e st e r V e rb e e ck, d i e b e n e ve n s l e z e n , s c h r i j v e n , re ke n e n e n s c h o o l h u i z e n r e p a r e r e n l e d e le m u z i e k k u n s t b e o e f e n d e ook n o g d e b9 e l a s t m e t h e t b e s p e l e n v a n h e t o r g e l , d a t t o e n F,erd v a n a f i1n d e k e 7 6r k z3 i j n i n t r e d e h a d g e d a a n .

H i j we rd onze e e rs t e k o s t e r - o r g e l i s t e n kre e g voor z i j n mu zika le p re s t a t ie s 1 5 g u ld e n sla g p e r j a a r .

o p -

H i j o ve rle e d I n 1772 .

He t a a n s t e l l e n v a n e e n s c h o o l m e e s t e r - k o s t e r o f e e n k o s t e r s c h o o l m e e s t e r , z o a l s g e h e m n o e me n w i l t , w a s n i e t

a lt ijd

een g e m a k k e l i j k e t a a k . V o o r d e s c h o o l w a r e n h e t d e g e

-

me e n t e va d e re n d i e m o e s t e n b e s l i s s e n , e n v o o r h e t k o s t e r sch a p w a s h e t d e k e r k

-

i n hoofdzaak de deken - d i e de

zaak mo e s t r e g e l e n . H e t s p r e e k t d a n o o k v a n z e l f , d a t e r a l me e r d a n e e n s d i e p g a a n d e b o t s i n g e n w a r e n g e w e e s t a l v o r e n s men t o t e e n a k k o o r d k w a m . I n 1 7 7 2 w a s h e t w e e r g e e n z u i v e r e k o f fi e . Z i a p e l l e n , p a s t o o r i n c l u i s , h a d z o g r a a g B e n e d i c t u s V e rb e e ck i n d e s p o r e n v a n z i j n v a d e r s i e n t r e d e n , m a a r B e n e d ictu s wa s t e j o n g e n d e d e k e n i e sl e tn a k s t o k k e n w io n A d a n d e mei n i m u m l e e f t i j C v a n 2 5 j a a r t i l d e m e n , n a a r o n z e b e sch e id e n me n in g , we l e e n b e e t j e t e z wa a r. Te g e n wo o rd ig kan h e t

k rijt je

e n d e w i j s s t o k o p g e n o me n w o r d e n v a n a f

de o u d e r d o m v a n 1 9 Ă 2 0 j a a r

i n d i e n

de n o d ig e d i p l o -

ma 's v o o rh a n d e n z i j n w e l t e v e r s t a a n .

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 10

11 I Tie v r o e g e r o p z i j n 2 0 e j a a r n i e t v o l d e e d a a n d e g e s t e l d e e ise n - e n d i e wa re n :ku n n e n d e l e z e n , s c h rijv e n e n re ke n e n zo u o p z i j e 2 5 e d i e c a p a c i t e i t e n o o k n i e t b e z e t e n h e b b e n .

Of l e g d e n w e l l i c h t a n d e re d r i j f v e r e n g e w i c h t i n d e s c h a a l ?

De e d m i s s c h i e n d e l i c h a a m s k r a c h t e e n d u i t

in

i t

zakje ?

We rd e r u i t g e g a a n v a n d e v e r o n d e r s t e l l i n g d a t e e n 2 5 j a r i g e man d u c h t i g e r e n e f fi c i e n t e r d e " p l a k " k o n h a n t e r e n d a n e e n j o n g e l i n g v a n 1 9 h 2 0 ? D a n h a d me n h o o g s t w a a r s c h i j n l i j k w e l gelijk.

In tu sse n b l e e f B e n e d ictu s V e rb e e ck t e j o n g . kla a r n o o d m a a k t v i n d i n g r i j k Om h u n s l a g t h u i s t e h a l e n , h a d d e n o n z e m a n d a t a ris s e n een h a n d ig h e id je b e d a ch t.Ze zouden hun f a v o r i e t " v o o r l o p i g " a a n s t e l l e n .

Hijn h e e r p a st o o r kre e g k o p i j va n deze b e s l i s sin g e n h i j we rd v r i e n d e l i j k v e rz o c h t t e

-

trach-

te n d e k o s t e r s z a a k me t d e d e ke n t e r e g e l e n . . .

En h e t l u k t e Be n e d ictu s V e rb e e ck s t o n d v o o r d e k l a s v a n 1772 tot 1813 , h e t

j a a r van z i j n dood .

De k o s t e r - s c h o o l m e e s t e r g e n o o t v r i j e w o o n s t , z o a l s w e v ro e g e r a l z a g e n e n , o md a t d e k o s t e rs w o n i n g g e w o o n l i j k i n 64n a d e m genoe:ed w e r d m e t h e t s c h o o l g e b o u w o e ve n v e r t e l l e n h o e d i e " v r i j e w c o n s t " e r i n 1 7 7 9 n a g e n o e g wille n w e w e i van b i n n e n u i t z a g Ze h a d e e n " k e u c k e n " e e l e e n " a c h t e r k e u c k e n e n e e n w i n c k e l en n o g e e n a c h t e r C a e m e r . " De d e u r h a d e e n : : l i n k e n e e n g r e n d e l e n d e r u i t e n z a t e n i n b a n d e n v a n ko 7 De rd ra a d . 0 0 1 : v a n " b l e d d e n " e n " e r m e n " w e r d g e wa g g e i a a a h t , m a a r w e w e t e n n i e t g o e d w a a r w e d i e t u i g e n mo e t e n t h u i s w i j z e n Ge z i e t ,

e rg

( z i e

nota)

ru i m had h e t de sch o o lme e ste r n i e t

dat we l v o o r d ie

t i j d

- o f wa s h e t

?

En w a t d i e " w i n c k e l " b e t r e f t g W a t w e r d d a a r v e r k o c h t ?

Stond d e me e s t e r o o k n o g a c h t e r d e t o o n b a n k n a d e l e s u r e n , o f wa s h e t mo e d e r d e v ro u w d i e e r d e s c h e p t e r zwa a id e ?

Een a n t w o o r d o p d i e v r a g e n i s o n s d o o r d e a r c h i e v e n n i e t g e g e ve n .

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 11

12 I n 1 7 8 0 was

e r

v oor de zoveelste

nodig aan de s c hool Dat h e t

deze

k eer

en

het

maal

een

grondige

reparat ie

k os t ers huis .

e c h t gemeend wa s , b e wl j z e n

- v e r g e l i j k

met

de 1 1 5

gulden

jaarwedde v an de

onderwijz er-k os t er-orgelis t -

de 7 7 4

gulden

10

v oor

gulden 10

1 / 2

s t uiv ers

s t uiv ers

v oor

het

k uis en

nieuwe s t enen

en de 77

van de oude steen,

d i e

er t egenaan g e g o o i d werden . Aanhoop v a n wis s en, dec k geert en etc.

s t onden

ook

n o g s t e e d s mee o p

gav enboek v o n d e n we w e l zien de hoge k os t en het t ing

h i e r i s

nergens

"reparat ie

z i j n

gegaan. Noc ht ans , v an h e t

een

die

deze

v roeger

reeds

Benedictus Verbeeck

ont s lag nam

i n

i n

1334

diens t . Dez e nieuwe

o f

u i t ge-

v eronders t ellen,

een

aant al

zegden,

mogelijk e

k inderen

d a t

v ergro

die

-

de

zouden wet t igen

i s

v e r t e l t

de

Ma d e o p s t a n d op

tegen de eigen

e e n f e i t GWek r e g e n

Owerc k x Egidius

onderwijz er

e r

een

het

h e t

eigen

Mees t er

n i e t -

en

b i j

(1830)

k o n i n k r i j k

grondwet

t oen

die

3astiaens

k reeg

b i j l t j e

Hollanders

benen ;

en

d e gemeent e

geschiedenis h i j

ov erleed

1813.

t r a d

mo e i l i j k h e d e n met

ma a n d e n l e g d e

eindelijk

t e

v ergrot ing

Daarna k r e g e n we H e n r i c u s

dat

het

spoor.

Zoals we

v lug

rek ening, in

aan de s c hool", doc h

we g e n e i g d

e e r d e r om een v erbouwing

school bez oc ht en en

de

en

i n

nogal welk e na enkele neer

.

s t ond ons BelgiĂŤ

land

werd

een nieuwe

wet -

g e v i n g t v oork wamen, waarmee o n s g e me e n t e b e s t u u r v o o r t a a n r e k e n i n g w a a r i n hv a da tne h o u d e n . H e t v e r l o o r a l z o d e v o l s t r e k t e a l l e e n h e e r z e l f s c happij o v e r d e schoo1.71e1 s t o n d e n onz e gemeent ev aderen s p r ne o gk ien v o o r d e a a n s t e l l i n g e n d e b e n o e m i n g v a n d e o n d e r n d , w e i jez en r o r o o r d e d e g e l i j k h e i d e n h e t o n d e r h o u d v a n h e t as c h o o l g e b o u w e n h e t s c h o o l d l a t e r i a a l , v o o r h e t t o e z i c h t a av er de g a n g v an z ak en i n de k l a s . S e moc ht en o o k n l zt e d i t w e n s t e n e e n z e k e r e t o e l a g e a a n d e l e e r k r a c h t t o e i n d l e n a k e n n e n , ma a : : d e w e r k e l i j k e b e z o l d i g i n g k wa m v a n d e l o St aat . De a s p i r a n t - o n d e r w i j z e r moes t v o o r t a a n o p g e l e i d n worden i n d e s t a a t s n o r r d a a l s c h o o l . d e r w i j s 't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p w e t t e n

12

13 H i j b e kwa m b i j h e t e i n d i g e n v a n z i j n d ip lo ma e n mo e st , b i j

studiĂŤn een sta a ts-

z i j n b e n o e min g , d e e e d v a n t r o u w

a fl e g g e n a a n d e ! c o n i n g e n d e w e t t e n v a n h e t B e l g i s c h e v o l k : ko rta m : d e o n d e r w i j z e r we rd e e n st a a t sa mb t e n a a r .

W .

B .

B R O N N E N 1. K e r k e l i j k e g e s c h i e d e n i s v a n K a p e l l e n

door p st o o r Go e tsch a lckx 2. N a g e l a t e n a a n t e k e n in g e n v a n w i j l e n P o l B e l n a e r d t s

No ta B ij d e b e s c h ri j v i n g van de ko ste rswo n in g i n 1773 h a d d e n we h e t o v e r " b / e d d e n e n e r m e n " . We s c h r e v e n dat we d l e t u i g e n n i e t g o e d konden t h u i s w i j z e n m a a r . . . a l s we o n ze f a n t a z i e e e n b e e t j e l a t e n we rke n zo u d e n w e d a n n i e t k u n n e n a a n n e me n d a t , v e r m i t s e r ook s p ra k e wa s v a n " k l i n k e n g re n d e l " a i s a f s l u i t i n g vo o r d e d e u r , d i e " b le d d e n e n e rme n " d e v o o r v a d e r l i j ke K a p e l s e b e n a min g e n w a r e n v o o r o n z e I b l i n d e n o f sla g ve n ste rs, me t h u n i j z e r e n st a ve n

d i e

de blinden

g e slo te n houden ?

Wi e b e t e r w e e t , m a g h e t o n s g e r u s t m e l d e n .

We l e r e n n o g s t e e d s g r a a g w a t b i j

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 13

p h St at ie• ,

14J A A R S H I P P E R S * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

1 9 3 2

********* *

Frank lin

Delano Roos ev elt

verkozen

t o t

Roos ev elt , is

de

s inds

energiek e

* Duit s land Hij

pres ident

k ies t

k r i j g t

19

miljoen. De

l e i d e r

* •I n

Londen

i s

t o t

door

3

eers t e

a r t i j .

pres ident . i n

opmars ,

13

miljoen. i n

bez it

ongehoorz aamheid

een

maal

k inderv erlamming

s t emmen. Hit ler, f el

liands joerije

e r

eers t e

v an de Democ rat is c he

p a r t i j e n

Ghandl b u r g e r l i j k e

de

v an de U. S. A.

Hindenburg

miljoen

nu

v oor

1921 gehandicapt

link s e

Japan h e e f t

wordt

genomen, t erwij/ predik t

ex periment ele

i n

I ndië,

t e l e v i s i e

u i t -

z ending v an de BBC . *

Een a a r d b e v i n g

*• P r o f .

August

i n

Pic c ard

s t rat os f eerballon *- A m e l i a

Kansoe ( Ch i n a )

Earhart ,

George Put nam,

de

e i s t

e n I -lax C o s e y n s

nu een hoogte v an

6o

000 doden.

b e r e i k e n met 1 6 2 0 3 m.

v r o u w v a n de New York s e

v l i e g t

i n

s olov luc ht

hun

a l s

uit gev er

eers t e

vrouw ov er

de A t l a n t i s c h e O c e a a n . * * » C v l * o *d e

*

Th o ma s 3 e e c h a m v o r m t

het

London Philharmonic

Orchestra.

Snelheids maniak S i r i a l c o l m z o u t v l a k t e v a n Ut a h , i n z i j n 2 5 0 0 k g z ware B l u e b i r d 1 a m p b e l l eee n rs n w e l h ee i dz v aen 4n 8 3 k m p e r u u r . i j k t Johnny Ne i s mu l l e r s p e e l t z i j n eers t e Ta r z a n r o l . p D e fi l m ' G r a n d H o t e l ' , n a a r e e n r o m a n v a n V i c k i e B a u m , brengt

grot e

namen o p

het

a f fi c h e

:

Gret a

Garbo,John

Barry more, L i o n e l B a r r y m o r e t Ch a r l i e Ch a p l i n oogs t g r o o t succes met ? Ci t y L i g h t s ' .

J o a n C r aa l w z f i j on r fi dl m, s L i es wd ii t s d e t e d e r s t e e n m e e s t e m o t i o n e l e .

Van S t o n e . .

De e i n d s c e n e m e t h e t b l o e m e n v e r k o e p s t e r t j e b l i j f t e e n . h o o g t e p u n t v a n d e fi l m g e s c h i e d e n i s .

In de v erdere

hoof drollen

:

V i r g i n i a

Ch e r i l l

en

Harry

1 , C h a p l i n w e r k t e 2 j a a r a a n d e fi l m .

1 y i j v e r z o r g d e z e l f de mont age. H i e r v o o r k o n h i j k i e z e n H e u i t 6 . e o p g e n o m e n fl i m b e e l d e n m e t e e n t o t a l e l e n g t e v a n r s3 0 0 0 0 0 m .

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 14

J k k R s N I p E a s

1

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

1 5

9 3 2

* * * * * * * * * vervolg

-

I n

België

21 m a a r t

wordt

de

lijk v erbanding,

o f fi c i e e l

*- C h a d w i c k

ontdekt

der

ontbrekende schakels

s t udering v an de at oomk ern

k uns t mat ig * Als

t e

ontdekt

bereiden

:

de

h e t

tekens

h i j , 3 0 i n

het

van

de

be-

mo g e l i j k h e i d om v i t a mi n e

.

km v 66r zand.

i n

neut ron.

George Palmer, op 1500m hoogt e

ontdekt

de wet

t oegelat en,

een

Ch e mi c u s W i n d a u s

door

Bly t he,

I s

Zuid-Peru

ov erv liegt ,

r e u s a c h t i g e magis c he

het , z oals

men b e we e r t ,

een

2500

jaar oude s t errenk alender

v an een v erdwenen i n d i a n e n v o l k

Het h o e

vraagtekens.

e n waarom b l i j v e n

* Dood v an Zijn

Frederik

Van Eeden (1860

bekendste werk

1086.

V a n

I De

l e d e n was d e

k leine

-

1932

Johannes'

?

) d a t e e r t

van

dic ht er-medic us -wijs geer

van de

Tac ht igers .

• Dood v a n Hij

i s

Cy r i e l

de

I T-let g e z i n • Lode en A .

(

1859

v ert egenwoordiger v a n Paemel'

Zielens Den

Buysse

s c h r i j f t

Doolaard

Do o d v a n D i r k W Hout handelaar u i t i t t e .

i s z i j n

-

1932

van de

z i j n

Zaandam d i e

realis t is c he

school.

mees t bek ende we r k .

boek

public eert

)

' lloeder, waarom l e v e n

' Be

wi j

? '

D r u i v e n fl u k k e r s ' .

, alhoewel

h i j

n i e t

z e l f

o drukte op het b a r e t van z i j n t i j d . ) t 11'1 r I liens , durf t e l e v e n ' , ' J o p i e met d e p e r e n ' , e n v e l e a 1 d a n ed e r e l i e d j e s b e h o r e n n u t o t h e t k l a s s i e k e r e p e r t o i r e , e van de k l e i n k u n s t . d r o7 sj a a r o u d , r e e d h i j 4 o et t e z i j n en v e r d r o n k . r eh r y C s l e r z n '. C a pep e l l e n t F o o t b a l l C l u b p r o m o v e e r t n a a r e e r s t e a f d e l i n g . * K oh i ( w a t e I n 1939 z a l d e c l u b z ak k en naar t weede. rj h C ina pep e l l e n P .nC . w a r d _ g e s t i c h t i n 1 9 C C . H e t w a s d e 7 e c l u b t t i n Ce p r o v i n c i e A n t we r p e n d i e a a n s l o o t b i j d e K o n . B e l e s g ki s cp h e v o e t b a l b o n d , o n d e r s t a m n u m m e r 4 3 . L o u i s L u c a s w a s d e s r ee s t e v o o r z i t t e r . H e t s t a d i o n d a t e e r t v a n 1 9 2 6 . t a e a n n 't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 15 e t n j l e i v

K R I N G N I E U W S * * *S t a t u t a i r e v e r g a d e r i n g v a n 1 9 m a a r t 1 9 0 0 * * * *Na e e n i n m e m o r i a m , d o o r J o h a n J a n s s e n s , n a a r a a n l e i d i n g v a n * h e t o v e r l i j d e n v a n o n s b e s t u u r s l i d H e n r i S imo n , b r a c h t d e X X Xs e c r e t a r i s v e r s l a g u i t o v e r d e a c t i v i t e i t e n v a n d e C . K . K .

X in zo n d e rh e id o v e r d e i n g e r i c h t e t e n t o o n s t e l l i n g e n e n v o o rd ra c X X ( z i e e l d e r i n d i t 3 ru g g e ske ) Xt e n .

X Ha h e t h a s v e r s l a g d o o r d e p e n n i n g m e e s t e r J . C h a r p e n t i e r , v o l g X X de d e v e r k i e z i n g v a n e e n v o o r z i t t e r e n e e n o n d e r v o o r z i t t e r X X vo lg e n s d e s t a t u t e n g e l d i g v o o r t we e j a a r X

h-

-

J o h a n J a n s s e n s e n fl , D e 3 e u c k e l a e r , u i t t r e d e n d v o o r z i t t e r e n o n d e rv o o rz it t e r , we n st e n z i c h n i e t me e r ka n d id a a t t e vn o o r d e v o l g e n d e p e r i o d e .

ste lle

Me t a l g e m e e n s t e m m e n w e r d e n d a n v e r k o z e n a l s n ie u we a lg e me n e vo o rzit t e . ; 7 a ls n ie u we o n d e r v o o r z i t t e r

:

J .

J o r i s

L e n a e rts V e rg a u we

De a f t r e d e n d e n b l i j v e n v a n z e l f s p r e k e n d z e t e l e n i n h e t h o o f d b e stu u r.

De a a n w e z i g e l e d e n k r e g e n d a n d e m o g e l i j k h e i d h u n s u g g e s t i e s en w e n s e n o v e r d e w e r k i n g v a n Ce k r i n g k e n b a a r t e m a k e n .

Zo w e r d o . m . g e v r a a g d t no efn weo r dr e n o v e r d e b e t e k e n i s v a n d e I : a p e l s e s t r a a t n a m e n . e v e n t u e e l E d e n i nnl i c h t i n g e n i n . e r w e re -s d e d ot o r d ue k r idn g v ie r z a m e l d e , h e e m k u n d i g e d o c u m e n t a t i e . . . e o v e r e e w _ n n e n Ha d e e s t a t tu t a i r e v e r g a d e r i n g v o l g d e d e g e w o n e , h h a m a a n d e l l i k s e d vn e r goa d eor i n gr v agn hee t hv o o f d b e s t u u r . e n e b g * * * vo a n - * n *

G e i n t e r e s s e e r d e* l e d e n , d i e e e n a c t i e v e * * * i n d e w e r k i n g v* a* n* d e tz i ckh ua nl t inj de an a n** b* i e d e * * * TE L 6 2 2 , 4 2 0 4 *- * *o f * * * * *

ro l

w i l l e n spelen

C u l t u r e l e K r i n g va n 1 :a p e lle n n op h e t s e c re t a ri a a t K o n in g Y e lb e rtle i 3 8 b i j e e n va n de le d e n va n h e t h o o fd b e stu u r.

't Bruggeske - 12e jaargang - 1980 - nr. 1 - p 16