HCO Magazine najaar 2021

magazine

Inspiratie en kennis voor je onderwijspraktijk

Met uitneembare poster

HET GESPREK

Directeuren over NPO-inzet TOEKOMSTGERICHT ONDERWIJS

Iedere leerling eigenaar van eigen leerproces LEREN VAN EN MET ELKAAR

Blended leren vergroot de impact van onlineoverdracht

Najaar 2021

2 HCO IN CIJFERS FOTOMODELLEN HCO VERTELLEN

92,2% TEVREDEN TOT ZEER TEVREDEN 92,2% van de respondenten aan het Cedeo-klanttevredenheidsonderzoek is ‘tevreden tot zeer tevreden’ over de dienstverlening van HCO.

Redactie Susanne Reiss René Kops Laura Verzaal Elisah Walburg Tekstuele bijdragen Ton Burger Swaans Communicatie Marloes Roelse Laura Oosterveer Fotografie Bart van Vliet (cover, artikelen) Tamara Kamman Cover Rania Filali Elize Zuijderwijk Ontwerp Ontwerpwerk Druk Opmeer papier pixels projecten HCO Magazine verschijnt 3x per jaar.

Redactieadres communicatie@hco.nl

HCO Zandvoortselaan 146 Postbus 53509 2505 AM Den Haag 070 448 28 28 www.hco.nl Volg ons via   

2 JAAR

lang mogen wij trots het predicaat ‘Cedeo-erkend’ voeren op het gebied van Onderwijsadvies & Onderwijsbegeleiding. We zijn weer tot 30 juni 2023 Cedeo-erkend!

Wat vind je leuk om te leren?

Hoe leer je graag? Wat helpt jou bij het leren? We vroegen het dit keer aan Elize en Rania die allebei in groep 8 zitten van RKBS De Fontein.

Elize vertelt: “Ik vind spelling het leukste om te leren. Maar de weektaak vind ik ook best leuk! We maken gebruik van veel moderne middelen, bijvoorbeeld via de chromebooks en verschillende websites en apps zoals Snappet en Junior Einstein.

Ik heb behoefte aan stilte en rust in de klas om goed te kunnen leren. En als iets niet duidelijk is, is het ook fijn als ik de juf om hulp kan vragen.”

Elize Zuijderwijk

Rania: “Ik vind het leuk om te rekenen omdat ik wel van een beetje uitdaging hou! Ik leer graag aan mijn bureau, want dan kan ik me beter concen­ treren. Ik schrijf alles wat ik leer op in een schrift zodat ik het beter kan onthouden.

Dit kan ik dan ook nog een paar keer doorlezen voordat ik ga slapen. Een rustig muziekje helpt mij wel bij het leren. En ik hou het graag netjes. Ik vind het ook fijn om hulp te kunnen vragen aan de juf, en dan snap ik het vaak ook wat beter.”

Rania Filali

3 TROTS OP

INHOUD

We zijn weer Cedeo-gecertificeerd De afgelopen maanden heeft Cedeo onze klanten gevraagd naar de tevredenheid over onze dienstverlening. Cedeo is een onafhankelijke organisatie die opleidings­ instituten onderzoekt op klanttevredenheid, kwaliteit, continuïteit en bedrijfs­ gerichtheid. Onze klanten hebben ons door middel van een mondeling onderzoek op deze punten beoordeeld. Een Cedeo-erkenning betekent dat meer dan 80% van de respondenten ‘tevreden tot zeer tevreden’ is over de dienstverlening, de samenwerking en de behaalde resultaten. HCO heeft dit percentage met 92,2% ruimschoots behaald. We zijn weer tot 30 juni 2023 Cedeo-erkend!

Voorwaarts Even hebben we kunnen proeven van de versoepelingen van de coronamaatregelen. En wat voelde dat goed! We merkten het enthousiasme bij directeuren, leraren en andere onderwijs­ professionals. Inmiddels zijn de coronacijfers echter weer opgelopen en worden de maatregelen aan­gescherpt. Helaas, het is niet anders. Maar voorlopig gaan we nog door met wat we het liefste doen: scholen ondersteunen bij de ontwikkeling van ieder kind en het realiseren van nóg beter onderwijs.

Het Nationaal Programma Onderwijs helpt hier ook bij. De finan­ ciële middelen vanuit het NPO kunnen juist dat extra steuntje in de rug zijn om ambities te verwezenlijken. Maar waar worden de NPO-middelen voor benut? Wij vroegen het een aantal directeuren. Je leest het in ‘Het gesprek’. Dat er juist nu veel aandacht is voor leerlingzorg is ook niet zo verrassend. Hierover vertellen het HCO- en intern begeleidersteam. Vanuit het HCO zijn we bezig een pilot op te zetten om het ‘blended’ leren toe te passen. Verder lees je in de rubriek ‘Toekomstgericht onderwijs’ hoe basisschool Onze Wereld aan de slag is gegaan met Leren zichtbaar maken.

Dus wat ons betreft gaan we - ondanks de onzekere tijden voorwaarts!

VAN DE REDACTIE

Onze klanten zijn het meest tevreden over de organisatie en administratie, onze adviseurs en begeleiders en de samenwerking. Daar zijn wij niet alleen trots op, maar ook ontzettend blij mee. Want vanzelfsprekend staan kwaliteit en zorgvuldig­ heid in onze werkwijze hoog in het vaandel. Deze erkenning betekent zeker niet dat we achterover gaan leunen. Wij blijven continu werken aan het verbeteren van de kwaliteit van onze dienstverlening. Ons motto: wat goed is, kan altijd nog beter.

Iedereen die bereid is geweest om mee te werken aan het onderzoek willen we bedanken. Dit mooie resultaat waarderen we zeer.

4

HET GESPREK

Directeuren over NPO-inzet

LEREN VAN EN MET ELKAAR

10

Blended leren

De week van Christy

7

Poster 8 Leerlingzorg 12 Wie of wat heeft je kijk op het vak veranderd?

14

Toekomstgericht onderwijs

15

Boeken en agenda

16

4 HET GESPREK

Directeuren over NPO-inzet:

extra investeringen, maar wel tijdelijk

Carmen van der Knaap directeur basisschool De Zeester

Karen Weijermans

directeur Prins Willem Alexanderschool

TEKST: ANOUK HOEFMANS (SWAANS COMMUNICATIE) FOTOGRAFIE: STOCK

Margriet van der Zalm directeur basisschool Prinsehaghe

Wilbert Vollebregt

directeur Nutsschool Bezuidenhout

5

Leerlingen verdienen volwaardig onderwijs en een goede toekomst.

Het Nationaal Programma Onderwijs stelt geld beschikbaar om leer­ vertragingen na corona in te halen en het onderwijs te ver­beteren.

Dit geld investeren onderwijsinstellingen de komende twee school­ jaren in de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van leerlingen. Een gesprek met vier schooldirecteuren over de inzet van het Nationaal Programma Onderwijs.

Inzet NPO: begeleiding, methodes en materiaal Carmen van der Knaap: “Bij onze schoolscan zagen we vooral een dip in de middenbouw. In deze groepen zet je normaal gesproken flinke stappen op het gebied van lezen, schrijven en rekenen. Kinderen zaten een behoorlijke tijd thuis tijdens corona. Het was voor hen lastig om zich te concentreren op een uitleg via een beeldscherm. Zij leren juist door de interactie met elkaar, maar die groepsdynamiek viel nu weg. Met de NPO-gelden investeren wij daarom in musicallessen om de groepsdynamiek terug te brengen. En we startten met taaltrainingen voor extra begeleiding rondom woordenschat en lezen.”

Wilbert Vollebregt: “Ook wij zagen vooral bij begrijpend lezen een achterstand. Een instructie voor begrijpend lezen is voor leerlingen inderdaad heel lastig via een beeldscherm. Met de bijdrage van het NPO investeer­ den wij in drie fte’s, extra chromebooks en een nieuwe lesmethode. Deze methode, ‘de positieve school’, biedt scholing en begeleiding om je school positief te houden. Een plek waar je niet alleen leert, maar ook gelukkig en positief bent. Zowel voor de leraren als voor de leerlingen.”

Karen Weijermans: “Wij merkten dat de leerlingen de sociale contacten hadden gemist. Daarom investeerden wij met het budget in Kwink, een onlinemethode over preventie (bijvoorbeeld pesten op school) en de kracht van een veilige groep. Ook merkten we dat kinderen tijdens corona weinig culturele uitstapjes maakten.

Daarom investeerden we in vakdocenten muziek en techniek en in sportbegeleiders. Maar ook in praktisch materiaal, zoals Taaldans en Rekendans. Deze bestaan uit wekelijkse lessen die door een gespecialiseerde docent worden gegeven, om de woordenschat op taalen rekengebied al dansend te verbeteren. Zo werken we niet alleen aan het cognitieve aspect, maar ook aan de beweging. Want dat hadden de leerlingen ook gemist.”

Margriet van der Zalm: “Onze leerkrachten krijgen minimaal één dag in de week extra ondersteuning in de groep. Daardoor kunnen ze de klas opsplitsen of in groepjes werken. Zo werken we gelijk aan het sociaal-­ emotionele aspect, want wij zien ook dat leerlingen het onderlinge contact hebben gemist. Verder namen we extra mensen aan voor een instroomgroep voor de kleuters en een onderwijsassistent. Daarnaast krijgen alle teamleden en de groepen 5 t/m 8 lessen in executieve functies en we zetten lessen in van de Gelukskoffer.”

‘Als de bijdrage afloopt, gaan we kijken hoe we deze extra’s toch kunnen behouden.’

Karen Weijermans

Lerarentekort en extra hulp in de klas Karen: “We moesten heel snel met een plan komen over de inzet van het geld. Daardoor bestaat het risico dat scholen het niet op de juiste manier inzetten.

Terwijl je het geld juist zo goed mogelijk wilt besteden, zodat het écht ten goede komt aan de leerlingen.

Aan de ene kant zijn wij heel blij met de bijdrage van het NPO. Maar aan de andere kant is het ook heel lastig om mensen te vinden én om tijd vrij te maken om met extra programma’s aan de slag te gaan. Als de bijdrage afloopt, gaan we kijken hoe we deze extra’s toch kunnen behouden. Bijvoorbeeld met gemeente­ lijke subsidies.”

6

Margriet: “Er is natuurlijk ook een lerarentekort. Er gaan leerkrachten weg voor de klas om ergens anders ondersteuning te bieden. Het was daarom extra lastig om mensen te vinden, ook via het uitzendbureau.

En we kunnen deze extra krachten geen vaste baan bieden. Daarnaast moet je opletten dat je de leraar niet te veel belast met extra programma’s en trainingen.

De werkdruk is al heel hoog en ze hebben het zwaar gehad tijdens de lockdowns. Als je ze nu overspoelt met allerlei extra zaken, wordt de werkdruk nog hoger.”

‘Ik heb er vertrouwen in dat we de achter­ standen door corona wegwerken. Kinderen zijn heel flexibel.’

Margriet van der Zalm

Wilbert: “Wij namen drie leerkrachten aan die eerder een LIO-stage bij ons liepen. Het mes snijdt daardoor aan twee kanten: wij boden mensen waar we al een fijne ervaring mee hadden een baan aan. En de nieuwe krachten hebben goede begeleiding omdat ze samen met iemand anders voor de klas staan. Meer handen in de klas is heel fijn, maar dat gaat niet vanzelf. Dat is wel een belangrijk aandachtspunt, en gelijk ook een tip voor anderen. Wij volgden hier een training over

bij het HCO. Als je ineens met twee collega’s voor de klas staat, is het slim om de taken goed te verdelen.

Wie doet de rapporten en wie de ouderavonden?

En bedenk vooraf wat je in verloren momenten doet.

Het is zonde van de tijd om in de pauze met z’n tweeën buiten te lopen. Zo zorg je ervoor dat je de extra hulp en tijd ook echt goed benut.”

Tijdelijke bijdrage Carmen: “Wij zien de bijdrage van het NPO echt als een cadeau. We hebben extra geld om dingen te doen waar we normaal gesproken geen geld voor hadden. De extra hulp met de musicallessen zorgt bij ons voor een verlaging van de werkdruk voor de andere leraren. En we kunnen nu investeren in extra leermaterialen. Maar het heeft inderdaad wel een keerzijde: je weet dat het geld niet blijvend is. De extraatjes die je nu doet, kunnen niet ieder schooljaar.

Zo weten we nu nog niet of we het extra personeel dat wordt ingezet van de NPO-gelden, volgend jaar kunnen behouden. Dat is lastig.”

Wilbert: “De achterstanden op onze school waren alweer snel ingehaald. Sommige leerlingen lieten zelfs een stijgende lijn zien tijdens corona. De NPO-gelden zijn daardoor voor ons een mooi extraatje. Dat voelt aan de ene kant dubbel, want andere scholen hebben grotere achterstanden. Maar wij konden nu voor het eerst investeren in methodes, materiaal en extra begeleiding. Dat was bij ons ook nodig.”

Margriet: “Natuurlijk zijn we heel blij met de bijdrage, maar het is wel jammer dat het maar tijdelijk is.

Daardoor kun je geen structurele aanpassingen en investeringen doen. En het is niet te voorspellen of we met deze extra bijdrage alle achterstanden wegwerken.

Maar ik heb er wel vertrouwen in dat het goed komt.

Kinderen zijn heel flexibel.”

Nationaal Programma Onderwijs De jongste generaties in ons land worden hard geraakt.

Het leren is vertraagd en het sociale leven stond lang stil.

Iedereen in het onderwijs werkt zich een slag in de rondte.

De overheid trekt de komende tweeënhalf jaar in totaal € 8,5 miljard uit voor een Nationaal Programma Onderwijs.

Dit budget investeren onderwijsinstellingen de komende twee schooljaren in de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van leerlingen en studenten, en in het inhalen van coronavertragingen. Ze kiezen hiervoor uit een menukaart van methodes en interventies.

7 DE WEEK VAN CHRISTY, ONDERWIJSADVISEUR/KINDER- EN JEUGDPSYCHOLOOG I.O.

‘Ik heb zin om met deze leerlingen te werken!’

Maandag De week is begonnen met een ONL-dyslexieonderzoek op het HCO. Na het onderzoek heb ik, onder het genot van een kop koffie, wat bijgekletst met collega’s over het weekend. Daarna heb ik het onderzoek uitgewerkt.

In de middag heb ik intakegesprekken gevoerd voor drie individuele Zorg in Onderwijstrajecten 1 . Dit heb ik via Teams gedaan, samen met mijn regiebehandelaar, de ouders, leerkrachten en intern begeleider. Ik heb zin om met deze drie leerlingen te werken!

1

2

Dinsdag Gestart met een observatie van een leerling in groep 2 van de Ds. W.E. Den Hertogschool. Daarna heb ik bij het kind een non-verbale intelligentietest afgenomen 2 .

Na afloop mocht het een leuke beloning uitkiezen.

Op het HCO heb ik met een collega nagedacht over een goede aanpak van deze leerling. Ik heb de resul­ taten geanalyseerd en gewerkt aan het verslag. De dag heb ik afgesloten met een kennismakingsgesprek op basisschool De Piramide in Rijswijk. We hebben onder andere besproken welk leerlingzorgpakket zij hebben ingekocht. Ook de AVG-wetgeving is besproken met directeur S.Z. en de twee intern begeleiders A.G. en B. de V. 3

3

4 5

Woensdag Een vrije dag. Een dag die ik heb ingevuld met een cursus ‘ADHD: Diagnostiek en behandeling’ in Amsterdam 4 . Naast dat het interessant en leerzaam is, kan ik dit goed gebruiken voor mijn postmaster­ opleiding Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP. 6

TEKST/FOTOGRAFIE: CHRISTY LIU-VAN DORP

Naam: Christy Liu-van Dorp, Onderwijsadviseur/Kinder- en Jeugdpsycholoog i.o. c.liu@hco.nl

Donderdag In de ochtend heb ik samen met mijn collega op de Anne Frankschool de NIO afgenomen in groep 8 5 .

Daarna op het HCO mail bijgewerkt, wat administratie gedaan en gewerkt aan onderzoeksverslagen. Ver­ volgens bij een school een ONL-dyslexieadviesgesprek afgenomen. Mijn dag sloot ik af bij weer een andere school, waar ik een intakegesprek met leerkracht en ouders voor een nieuw onderzoek heb gevoerd.

Vrijdag Een vrije dag. Vrijdag is mijn studiedag. Vandaag heb ik literatuur gelezen ter voorbereiding van de 2-daagse cursus ‘Geweldloos verzet’ 6 .

6

Grafische vormgeving kan de aandacht richten op de belangrijke elementen van een visuele weergave, wat

Richten van aandacht

Doordat grafische weergaven zo helder zijn, helpen ze om verbinding te leggen

Stimuleren van voorkennis

Grafische vormgeving zorgt ervoor dat er geen cognitieve capaciteit wordt

Beheren van cognitieve belasting

Ervaring, theorieën en bewijs duiden er op dat het effectief is om beelden te gebruiken in je lessen. Hier vind je zes overtuigende argumenten.

De voordelen van dubbel coderen

Uit het boek Dubbel coderen, verkrijgbaar via shop.bazalt.nl

Hoe beter de informatie is geordend wanneer deze wordt gecodeerd, hoe gemakkelijker de informatie kan worden opgehaald en gebruikt in het werkgeheugen.

Overdragen naar werkgeheugen

Opbouwen kennisschema

De expliciete organisatie van informatie helpt bij het coderen in het langetermijngeheugen.

Het draagt ook bij aan het opbouwen van een betekenisvol kennisschema.

naar bestaande kennis.

Dit ondersteunt het leren van nieuwe informatie.

afleiding of verwarring voorkomt.

Afbeeldingen helpen een ‘stortvloed aan woorden’ te omzeilen en stellen leerlingen gerust dat de betekenis toegankelijk is.

Bovendien wekken ze interesse op.

Motiveren

verspild doordat aandacht verdeeld moet worden of informatie niet goed is geordend.

10 LEREN VAN EN MET ELKAAR

Digitale technieken zijn niet meer uit het onderwijs weg te denken en de pandemie heeft dit in een stroomversnelling gebracht. Bij HCO is het niet anders: programma’s als Microsoft Teams zijn in vliegende vaart omarmd om toch trainingen te kunnen geven. Sinds vorig jaar gonst de term ‘blended’ leren door het HCO. Tijd om er eens dieper op in te gaan, dus onderwierpen we Portfoliomanager Eveline Busch die hier meer vanaf weet aan een vragenvuur.

Blended leren

vergroot de impact van Waarom horen we deze term hier steeds vaker op het HCO?

‘Wij willen onderwijs­ professionals tot een dieper niveau van leren brengen.’

“Het is natuurlijk geen geheim dat we hier volop mee bezig zijn. Afgelopen jaar hebben we een enorme slag gemaakt in het gebruik van digitale technieken in onze trainingen. We moesten door de sluiting van de scholen in sneltreinvaart om­schakelen van fysiek naar digitaal om onze dienstverlening te kunnen voortzetten.

Maar daar bleef het niet bij. We willen meer, want we zien dat deze technieken kansen bieden om de impact op het onderwijs te vergroten. Te beginnen bij onze eigen trainingen en opleidingen.”

Blended leren klinkt interessant, maar wat bedoelen we er eigenlijk precies mee?

“Heel officieel bedoelen we hiermee: dienstverlening waarvan een gedeelte plaats- en/of tijdonafhankelijk gevolgd kan worden en een deel fysieke aanwezigheid vraagt. Het komt erop neer dat je een deel van de training online volgt en een deel vindt gewoon plaats op bijvoorbeeld school of in een van onze trainings­ ruimtes.”

Eveline Busch

Is het dan niet gewoon hetzelfde als een onlinetraining via Teams of Zoom?

TEKST: MARLOES ROELSE FOTOGRAFIE: STOCK

“Nee, het is echt een mix tussen on- en offline­ activiteiten. Wij willen onderwijs­professionals tot een dieper niveau van leren brengen. Dat lukt niet met een enkele onlinetraining via Teams. Hiermee kun je overigens natuurlijk wel prima kennis overdragen.

11

onlineoverdracht Dat is de basis. We hebben hiervoor drie niveaus van leren beschreven. Het basisniveau is het overdragen van kennis, het tweede niveau is het oefenen van vaardigheden. De kennis ga je dan ook echt toepassen in de praktijk. Het derde niveau kenmerkt zich door transfer, een dieper begrip en gedragsverandering.

Voor niveaus 2 en 3 van leren van onze deelnemers gaan we gebruikmaken van een platform. Dit platform biedt vele mogelijkheden: naast het volgen van digitale presentaties kunnen deelnemers ook ‘huiswerk’ (bewijs van leren) uploaden, waarop trainer en andere deel­nemers feedback kunnen geven; ook kunnen deelnemers bijvoorbeeld in gesprek met elkaar gaan.”

Is blended leren dan beter dan andere manieren van leren?

“Beter zou ik het niet willen noemen, maar het biedt andere mogelijkheden om tóch tot dieper leren te komen, ook zonder elkaar ‘live’ te ontmoeten. Het is voornamelijk afhankelijk van welk leer­niveau je als leraar nastreeft. Wil je alleen kennis tot je nemen (niveau 1), dan kun je ook gewoon een boek kopen of een workshop bijwonen.”

Wat heeft blended leren eigenlijk te maken met leren van en met elkaar?

“Dat heeft er alles mee te maken. Het platform (aNewSpring) maakt het mogelijk dat je veel vaker en van meer mensen feedback kunt krijgen op wat je gedaan hebt. Bovendien kunnen de mededeel­nemers

uit het hele land komen. De situatie kan daar heel anders zijn en dus ook andere inzichten geven. De feedback die je krijgt, is daarom ook veel breder dan dat je zou krijgen in een bijeenkomst die gebonden is aan tijd en plaats. Het geleerde wordt uiteindelijk in fysieke bijeenkomsten geëvalueerd en verdiept. Elke stap die je als deelnemer in je leerproces zet, leg je vast op het platform. Het vormt hét bewijs dat je leert en dat je je impact op jouw les­geven aan het vergroten bent.”

Kunnen we al starten met blended leren?

“Het is nog heel even wachten. We starten binnenkort met een pilot waarbij we het aanbod Formatief Evalueren blended zullen gaan bouwen, gebruikmakend van het platform aNewSpring. We worden hierbij begeleid, want het is helemaal nieuw voor ons. De verwachting is dat we begin 2022 verder kunnen uitrollen naar de rest van ons portfolio.”

Meer weten over blended leren?

Ga naar www.bazaltgroep.nl.

Dit artikel is gebaseerd op een eerder gepubliceerde gastbijdrage in het september­nummer van CLIQUE magazine – een blad met oog op de toekomst, een goede dosis humor, maar zeker ook een kritische blik.

Kijk voor meer interessante artikelen op www.cliquemedia.nl.

12

‘Samen zoeken we naar

de beste oplossing voor het kind’

Leraren spelen vaak goed in op de verschillen tussen leerlingen. Maar soms is het niet duidelijk wat een leerling nodig heeft om vooruit te komen. Dan is specialistisch advies nodig, bijvoorbeeld ondersteuning op het gebied van leerlingzorg. Adviseurs van HCO en intern begeleiders van RKBS De Fontein vertellen meer over de samenwerking met HCO op dit vlak.

TEKST: ANOUK HOEFMANS (SWAANS COMMUNICATIE) EN LAURA OOSTERVEER | FOTOGRAFIE: BART VAN VLIET

Lau ra Oo

er ve er t s

Individueel onderzoek Laura is als onderwijsadviseur betrokken bij enkele vaste scholen. “We onderzoeken

bijvoorbeeld intelligentie, dyslexie en taalniveau, maar ook zelfbeeld, faalangst, gedrag en concentratieproblemen bij kinderen. Dat begint vaak met een speci­ fieke hulpvraag van de leerkracht of intern begeleider. Bijvoorbeeld: heeft deze leerling dyslexie? Maar soms is de vraag veel breder, zoals: wat is de oorzaak dat deze leerling niet goed meekomt in de klas? “We gaan altijd met de leerkracht in gesprek om te kijken wat hij of zij zelf al deed. Maar het is ook onze rol om kritisch te zijn en de vraag achter de vraag te stellen”, legt Laura uit.

“Samen gaan we op onderzoek uit, zodat ieder kind het maximale kan bereiken in zijn ontwikkeling.”

collega’s, leerkrachten, ouders, intern begeleiders en kinderen maakt het werk heel leuk. Soms zie je de leerkrachten op een school vaker dan je eigen collega’s.

Daardoor voel je je echt onderdeel van het schoolteam”, vertelt Laura enthousiast.

“En dan is het soms best moeilijk om na een periode afscheid te nemen. De onbevangenheid van de kinderen zorgt voor een leuke twist in je dag. Bijvoorbeeld als ze na een onderzoek of observatie ineens vragen naar je favoriete kleur of dier.”

e

i bb Ko

Co rri

“Het werk als adviseur Leerlingzorg is heel divers”, vertelt Laura Oosterveer, onder­ wijsadviseur bij HCO. “Veel scholen kennen ons van het werk als vaste adviseur verbonden aan een school. In deze rol voer ik psychologische onderzoeken uit en woon ik multidisciplinaire overleggen (MDO’s) bij. Maar het werk als adviseur is veel breder. Zo vorm ik samen met een aantal collega’s een groepje interim intern begeleiders. Ook voer ik werkzaamheden uit voor het Samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Haaglanden (SPPOH) en ben ik coördinator van verschillende groepsonderzoeken.

Samen op zoek “Soms komen er meer instanties bij kijken, zoals maatschappelijk werk of een jeugd­ arts. We komen dan samen in een MDO. Daarin bespreken we wat de leerling nodig heeft en daar kan weer een aanvullend onderzoek uit voortkomen: oefeningen voor het geheugen of logisch redeneren, observatie in de klas of juist tijdens een gymles, of we laten de leerling een vragenlijst invullen. Het onderzoek dat wij uitvoeren, is vaak een onderdeel van de hele puzzel.

De afwisseling tussen contacten met

Op de schouder van het kind Hilde van den Ende, Corrie Kobbi en Mariska Roche werken als intern bege­ leider op RKBS De Fontein. Mariska is betrokken bij de leerlingen van de onder­ bouw, Hilde bij de middenbouw en Corrie

13

bij de bovenbouw. Dezelfde onderwerpen die ook bij Leerlingzorg HCO aan bod komen, komen op verschillende manieren en momenten aan bod op school.

Ik haal hier ontzettend veel energie uit en zie het als een uitdaging om het team van afnemers en scoorders te motiveren om samen de deadline te halen.”

Interim intern begeleider

che Ro ka

Mariska legt uit: “De vroegsignalering bij de kleuters ligt bij mij: kan iedere leerling goed mee? Zelfs voordat ze naar school gaan, zijn we betrokken bij de peuteropvang en vve-indicaties. Hilde hakt daarna de knopen door in de middenbouw. En Corrie zorgt ervoor dat de kinderen de juiste uitstroom hebben naar het voortgezet onderwijs. We krijgen de leerlingen dus allemaal te zien, maar dan in een andere fase van de basisschool. Daardoor kun je ook fijn met elkaar overleggen.”

Naast het werk als onderwijsadviseur, wordt Laura ook ingezet als interim intern begeleider. Inhoudelijk varieert dit van het daadwerkelijk overnemen van het werk of taken van de intern begeleider, bij­ voorbeeld als ziekte- of wangerschaps­ vervanging, tot helpen bij het bouwen aan de zorgstructuur.

“Wanneer een school op zoek is naar een interim intern begeleider, kan ik voor een bepaalde periode worden ingezet.

De afgelopen 3,5 jaar heb ik in die rol op verschillende scholen gewerkt. Soms enkele weken, maar soms ook ruim een jaar. Van reguliere basisscholen tot scholen voor speciaal onderwijs. De scholen zien je vaak echt als onderdeel van hun team: jij bent dan de intern begeleider van de school. Mijn ervaring als onderwijsadviseur en vervangend adviseur SPPOH helpt mij om soms nét even wat extra’s bij te kunnen dragen.”

SPPOH Hi ld e n va

nE de

nde

Hilde vult aan: “Zodra een leerling extra zorg nodig heeft, worden wij erbij betrok­ ken. Wij werken het liefst preventief: we willen er zo snel mogelijk bij zijn als er extra zorg nodig is. En we zitten altijd op de schouder van het kind: waar heeft het kind zelf behoefte aan? Soms is er specialistisch advies of expertise nodig. Dan schakelen we HCO in. Laura is onze vaste contact­ persoon; ze kent de school inmiddels heel

“Voor het SPPOH vervang ik adviseurs passend onderwijs op scholen. Vaak bestaat dit werk uit het bijwonen van MDO’s of het sparren met de intern begeleider over wat er nodig is om het onderwijs zo passend mogelijk voor een leerling te maken. Daarnaast schrijf ik met een aantal collega’s deskundigenadviezen voor het SPPOH. Zo’n advies is nodig wanneer een leerling een onderwijsplek krijgt in het speciaal basisonderwijs.”

Groepsonderzoeken coördineren Het HCO biedt als groepsonderzoeken aan: Derde Groep Onderzoek, NSCCT, NIO en ADIT. Tot slot is Laura, samen met een collega, verantwoordelijk voor de coördi­ natie van het DGO, de NIO en de ADIT. “Dit werk bestaat vooral uit de planning, het informeren van scholen, het inwerken van collega’s en externe scoorders en het contact met externe partijen zoals BOVO.

‘Wij werken het liefst preventief: we willen er zo snel mogelijk bij zijn als er extra zorg nodig is.’

Hilde van den Ende

Leerlingondersteuning in pakketvorm HCO helpt graag bij het bieden van goed onderwijs aan alle kinderen en streeft ernaar dat ieder kind het maximale kan bereiken in zijn ontwikkeling. Met drie verschillende pakketten biedt HCO leerlingondersteuning met een vast contactpersoon die bekend is met de school en passend advies geeft. Neem voor meer informatie over de pakketten of andere diensten contact op met Annemieke Roeleveld: a.roeleveld@hco.nl.

R

is

Anne mie ke

Ma r

goed. We mogen altijd binnenlopen met vragen, maar soms gebeurt dat ook via WhatsApp. Laura voelt echt als een onderdeel van ons team.”

eld lev e o

14 WIE OF WAT HEEFT JE KIJK OP HET VAK VERANDERD? In elke editie van ons magazine stellen we deze vraag aan een collega binnen of buiten onze organisatie.

Deze keer het woord aan Joke Brans, onderwijsadviseur bij Bazalt Groep (bestaande uit Bazalt, HCO en RPCZ) en gespecialiseerd in het Jonge Kind.

‘De kunst is om te leren kijken als een kind en je te verwonderen’

TEKST: JOKE BRANS FOTOGRAFIE: BART VAN VLIET

Peuters en kleuters leren op een spelende manier. Het is dé manier waarop ze de wereld om zich heen leren ontdekken en begrijpen. Op het moment dat je écht leert kijken door de ogen van het kind, gebeurt er zó veel. Als je in staat bent om te kijken als een kind en kunt loslaten hoe de dingen bedoeld zijn door anderen, en je je een voorstelling kunt maken van hoe het ook nog zou kunnen zijn, dan levert dat zo veel mooie dingen op.

Heb jij bijvoorbeeld de kalmte nog om de bellen die je blaast te volgen met je ogen tot je ze niet meer kunt zien? Kun je je nog

verbazen over een bel die landt en niet direct uit elkaar spat? Wanneer heb jij voor het laatst verwondering gevoeld?

Verwondering is niet alleen anders naar dingen kijken. Het is ook iets anders daarbij voelen en een andere betekenis kunnen geven aan gebeurtenissen en dingen.

Kun jij je nog herinneren hoe het voelde toen je voor het eerst helemaal zelf­ standig fietste? De verwondering dat het lukte, dat wat onmogelijk leek: rijden op twee wielen, een nieuwe mogelijkheid om je te verplaatsen. De verrassing en de sensatie van vaart hebben. In evenwicht zijn.

Er is veel dat je vergeet. We hebben het druk met regelen en verslag leggen, met dingen afmaken en voldoen aan wat eerder bedacht is.

Eigenlijk jammer. Want wat als jij je durft te laten meenemen in de wereld van verwondering van jonge kinderen? Die magische wereld waarin alles nog mogelijk is en niets vaststaat. Dan ontdek je opnieuw wat de sensatie is van jezelf vergeten en in een flow te komen. Je kunt weer een optimale ervaring bereiken die je niet meer vergeet. Kinderen die weten wat ze wel en niet mogen, die zich geen zorgen hoeven maken over de verwachtingen van volwassenen, die het liefst verlost zijn van de eisen die aan hen gesteld zijn zodat ze aandacht kunnen besteden aan de ontwikkeling van hun zelf, komen in een flow door spel. In een flow voel je je sterk, alert, en je presteert op de top van je kunnen, in een staat van opperste concentratie en intens genieten.

Als je kunt kijken door de ogen van een kind en mee kunt spelen als een kind, kom je het kind in jezelf tegen en terwijl je plezier maakt, leer je een wereld vol mogelijkheden kennen. Voor mij was dit echt een eyeopener!

Wil je meer weten over hoe je kinderen spelend kunt laten leren?

Scan dan de QR-code om direct naar onze van toe­passing zijnde HCO-diensten voor het Jonge Kind te gaan.

15 TOEKOMSTGERICHT ONDERWIJS Hoe word jij de beste leraar voor iedere leerling?

Met die vraag is het team van de Haagse basisschool Onze Wereld dagelijks bezig, met hulp van het trainings­ programma Leren zichtbaar maken: een gezamenlijk project van Bazalt, HCO en RPCZ. Het doel van dat programma is om van de leerling zijn eigen leraar te maken.

TEKST: TIM VAN BOXTEL (SWAANS COMMUNICATIE) FOTOGRAFIE: BART VAN VLIET

Madelief Vreeswijk en Mireille van der Meer zijn adjunct-directeuren van basisschool Onze Wereld in Den Haag. Het team werkt nu voor het derde jaar via HCO met Leren zichtbaar maken. Madelief: “Inmiddels gebruiken we deze methode in elk leerjaar.”

Eigenaar van leerproces Ze zijn enthousiast over deze lesmethode. Mireille: “Je maakt iedere leerling de eigenaar van zijn eigen leer­proces. Dat doe je door uit te leggen wat hun doelen zijn en in welke stappen ze die kunnen bereiken.”

Iedere leerling eigenaar van eigen leerproces De Nieuw-Zeelandse onderwijswetenschapper John Hattie analyseerde onderzoeken onder ruim 300 miljoen leerlingen wereldwijd. Zijn conclusie was dat iedere leraar zijn leerlingen moet helpen om hun eigen leraar te worden. Dat kan door de manier van lesgeven te bekijken door de ogen van de leerling en die vervolgens bij te schaven.

Onze Wereld Het door HCO aangeboden trainingsprogramma Leren zichtbaar maken is daarop gebaseerd. Daarin is opgenomen welke factoren binnen een school de grootste invloed hebben op het leren van kinderen.

Leraren kunnen daar gebruik van maken.

In de klassen zijn de doelen letterlijk zichtbaar met een ‘doelenmuur’ en in een speciale ‘doelenmap’ kunnen leerlingen aangeven welke doelen ze hebben behaald en welke nog openstaan.

“Bij de kleuters wordt er ook al gewerkt met Leren zichtbaar maken”, vertelt Madelief. “Als zij een mens tekenen, laten we bijvoorbeeld door middel van de succescriteria stapsgewijs zien hoe dat moet. Iedere tekening heeft in elk geval twee ogen, een neus en een mond.”

Leraren leren steeds weer welke impact hun handelen op de leerling heeft, door continu feedback te vragen van leerlingen en collega’s. Toetsresultaten worden vooral gezien als teken of de manier van lesgeven werkt. Fouten maken mag, is zelfs wenselijk. “Daar leer je van, om tot de beste manier van lesgeven voor jouw leerlingen te komen.” De leraar wordt met deze methode een coach, die vooral veel luistert naar de behoeften van zijn leerlingen.

Toekomstgericht Volgens de twee adjunct-directeuren heeft deze onderwijsvorm de toekomst. “Als leerlingen op de basisschool leren hoe ze zich de stof moeten toeeigenen en deze moeten toepassen, dan hebben ze daar de rest van hun leven profijt van.”

Leren zichtbaar maken

Leerlingen van basisschool Onze Wereld aan de slag met Leren zichtbaar maken.

Het programma Leren zichtbaar maken kan op jouw locatie, met jouw schoolteam of -bestuur worden gevolgd. Ook kun je individueel deelnemen aan een georganiseerde bijeenkomst op een centrale locatie.

Kijk voor meer informatie op onze website www.lerenzichtbaarmaken.nl.

LEESTIP!

De kracht van woord en beeld in je les

AGENDA

januari 12

TEKST: INGRID BRUINEN FOTOGRAFIE: TAMARA KAMMAN

Steeds meer onderwijsprofessionals zijn bewust bezig met dubbel coderen - het combineren van woorden en beelden in je lessen. Bijvoorbeeld door in de les ook gebruik te maken van tekeningen en schema’s. Wat ik ook merk, is dat velen het nut er wel van inzien, maar het lastig vinden om dubbel coderen goed en doeltreffend in te zetten. En daar kan dit boek nou juist heel goed bij helpen.

Dit boek is gemaakt voor leerkrachten van alle niveaus en die met alle jaargroepen werken. Het biedt praktische informatie, voorbeelden en tips voor de vele manieren van dubbel coderen. De theorie wordt natuurlijk - hoe kan het ook anders - dubbel gecodeerd uitgelegd.

Dubbel coderen leert je hoe je deze effectieve leertechniek in je klas kunt gebruiken. Ook studenten kunnen dit boek prima gebruiken, want dubbele codering is een fantastisch hulpmiddel bij het studeren. Dus hoewel het boek bedoeld is voor leerkrachten, kan het ook worden gebruikt voor zelfstudie.

Communicatie in en rond de school 13 KIJK! De Basis 0-4/0-7/1-2 13 KIJK! Opfrissen, Verrijken & Verdiepen 13- 14 Instroomtraining Basis VE PM’s Traject 1 Gratis KIJK! Informatie­ 20 bijeenkomst Programma specifieke instroom 24 Speelplezier voor PM’s 26 - 28 SVIB intervisie

februari 2 16 23

maart 16 23

Kortom, als je met dubbele codering aan de slag wilt, dan is dit boek wat mij betreft echt een aanrader.

Leesproblemen en dyslexie Leesremediëring Basistraining Growth Mindset

31

Dyslexie, en nu?

KIJK! Beredeneerd aanbod: beknopte training Instroomtraining Basis VE PM’s Traject 1

Dubbel coderen, de kracht van woord + beeld in je les

Oliver Caviglioli, hoofdstukken bewerkt door: Ingrid Bruinen en Lisette van Rossum met bijdragen van: leraren, onderwijsontwikkelaars, psychologen, informatieontwerpers

Meld je aan voor onze trainingen!

NIEUWE UITGAVEN Bestel deze nieuwe uitgaven in onze webshop: shop.bazalt.nl

€ 10,95

Feedback (beknopte uitgave)

€ 54,00

Woorden in prenten (herziene uitgave)

€ 9,95

Poster Breinkrachten € 4,00 + Stickerpakket Breinhelden

Gedurende het hele jaar zet Bazalt Groep zich in voor de kwaliteit van het onderwijs. Bazalt Groep organiseert congressen, bijeenkomsten en trainingen om kennis te bevorderen en het netwerk te vergroten. Houd de actuele informatie en de agenda in de gaten op hco.nl/agenda of bazaltgroep.nl/agenda.