HCO Magazine najaar 2020

Najaar 2020

magazine

Inspiratie en kennis voor je onderwijspraktijk

Cadeau!

Uitneembare poster

Kansenongelijkheid inzichtelijker dan ooit tevoren

HET GESPREK

Door EDI al bij de kleuters in te voeren, raken ze vertrouwd met het model LEREN VAN EN MET ELKAAR

Bekijk het leren door de ogen van je leerling

2 HCO IN CIJFERS

FOTOMODEL HCO VERTELT

259

LERAREN, INTERN BEGELEIDERS EN ONDERWIJSLEIDINGGEVENDEN

Redactie Lieke de Jonge Susanne Reiss Inge Douwes René Kops Laura Verzaal Robin Dijkers Elisah Walburg Tekstuele bijdragen Jan Ververs Gita Moehadjir Ruud Slagmolen Fotografie Bart van Vliet (cover, artikelen) Marloes de la Bije Cover Jofazia Bhola Ontwerp Ontwerpwerk Druk Opmeer papier pixels projecten HCO Magazine verschijnt 3x per jaar Redactieadres communicatie@hco.nl

HCO Zandvoortselaan 146 Postbus 53509 2505 AM Den Haag 070 448 28 28 www.hco.nl Volg ons via

uit de regio Haaglanden hebben zich dit jaar aangemeld voor de modules professionalisering in diverse aspecten van passend onderwijs, aangeboden door het samenwerkingsverband SPPOH.

429

ONDERWIJSPROFESSIONALS EN PEDAGOGISCH MEDEWERKERS plus 8 schoolteams hebben zich dit jaar aangemeld voor professionalisering (training, opleiding, netwerkbijeenkomsten, intervisie) in het open aanbod van HCO. Een deel wordt bekostigd door de gemeente Den Haag.

Wat vind je leuk om te leren?

Hoe leer je graag? Wat helpt jou bij het leren? We vroegen het aan Jofazia Bhola, leerling in groep 5 op basisschool Toermalijn.

Ik vind bijna alles leuk! Ik kan nooit kiezen, maar als ik echt moet kiezen, dan begrijpend lezen, want dat moet ik nog het meest leren. Maar het allerleukste vind ik toch wel gewoon leren tekenen. Ik zou het leuk vinden om dat aan andere kinderen te leren.

Ik leer met papier en de computer, want daar doe ik Squla en zo. Soms maken mijn vader en moeder keersommen, plussommen en gedeeld-door-sommen.

Op school leer ik het liefst in het domein bij de jonge kinderen. Ik vind het juist fijn en bijzonder dat ze daar stil kunnen werken. Ik vind het fijn als het stil is. Als kinderen toch praten, vraag ik of ze stil kunnen zijn.

Bij begrijpend lezen helpt het om verder te lezen of terug te lezen. Als ik het echt niet weet, gebruik ik mijn vragenblokje. Dan komt de juf helpen. De juffen zijn best leuk en aardig. Ik vind het grappig dat ik het zeg, maar ik vind het ook wel fijn om op de bank te werken.

Jofazia Bhola, 8 jaar, groep 5, basisschool Toermalijn

3 TROTS OP

INHOUD

De veerkracht van scholen en onderwijsprofessionals tijdens corona

Anders organiseren Door de jaren heen zien we dat je het onderwijs op school op verschillende manieren kunt organiseren. Meer verantwoording bij de leerlingen, unit­onderwijs. En door corona hebben we gezien dat het zelfs mogelijk is om onderwijs op afstand te organiseren. Of dit altijd werkte?

Daar zijn de meningen over verdeeld. Het geeft meer aan dat we kunnen denken in oplossingen en kunnen innoveren, en daardoor het onderwijs naar een ander niveau tillen. Neem de St. Victorschool. Zij besloten om op eigen initiatief de EDI-werkwijze bij kleuters door te voeren en leer­ krachten hebben daar een eigen weg in gevonden. Op pagina 4 lees je het hele verhaal.

Een school waar de leerkrachten de verantwoordelijkheid voor het leren steeds meer bij de leerlingen neerleggen, is KC Toermalijn. Onderwijs­ adviseur René Kops sprak met Nienke Huizinga van Toermalijn over leer­ gesprekken met leerlingen en hoe dat in de praktijk eraan toegaat.

Maar als je echt nog eens het roer in de klas wilt omgooien, dan kun je altijd nog een leerling voor de klas zetten. Ons covermodel Jofazia (8 jaar, groep 5) zag het wel zitten!

VAN DE REDACTIE

Op scholen ligt er ongetwijfeld wel een draaiboek klaar voor als er ‘iets’ gebeurt. Maar een draaiboek voor een crisis zoals corona had nog niemand. Iedereen thuis, na de zomer weer naar school, ramen open, mondkapjes wel of niet.

Discussies en uitdagingen genoeg.

Gelukkig zien we dat scholen meeveren. Bereid zijn concessies te doen om hoe dan ook het onderwijs voor de leerlingen te laten doorgaan. Iets om trots op te zijn!

4

HET GESPREK

‘De betrokkenheid van de kleuters is enorm toegenomen’

LEREN VAN EN MET ELKAAR

10

Het leergesprek: een prijzenpot aan informatie!

De week van

7

Poster 8 Leren van en met elkaar

10

Een kansrijke school­ omgeving, een kansrijke toekomst 12 Wie of wat heeft je kijk op het vak veranderd?

14

De universele les van de ISK 15 Boeken en agenda

16

4 HET GESPREK

St. Victorschool en HCO over EDI:

‘De betrokkenheid van de kleuters is enorm toegenomen’ TEKST: RUUD SLAGMOLEN FOTOGRAFIE: GETTY IMAGES

Wendy Meijer leerkracht groep 1-2 en coördinator onderbouw St. Victorschool

Margot Hofacker intern begeleider St. Victorschool

Margot Hofacker trapt het gesprek af. “EDI staat voor Expliciete Directe Instructie. Het is een vorm van directe instructie waarbij je als leraar nieuwe leerstof in stappen aanreikt en die vervolgens voldoende oefent.

Zo activeer je alle kinderen om actief aan de les deel te nemen. Naast hogere betrokkenheid draagt EDI ook bij aan meer leerwinst. Tijdens een recente audit viel het zelfs de Inspectie op dat de betrokkenheid bij de kleuters zo hoog is.” Wendy Meijer knikt. “Zo’n drie jaar geleden voerden we EDI in voor de groepen 1 en 2. We vinden het belangrijk om een doorgaande lijn te realiseren. Door EDI al bij de kleuters in te voeren, raken ze vertrouwd met het model.”

Juiste balans vinden “Een EDI-les kent vier fases: ik, wij, jullie, jij”, vervolgt Wendy.

Tanja Riebroek onderwijsadviseur HCO

5

Met een instructie volgens het EDI-model kun je meer focus houden op het doel. Ook bij kleuters. Wat wil je de kinderen echt leren en welke instructie hebben zij nodig? Hierbij is het van belang dat alle kleuters actief zijn en kunnen handelen. Het ‘ik, wij, jullie, jij’ helpt om zich dat eigen te maken. HCO helpt scholen en leerkrachten om dat EDI-model in te voeren. Om zo hun instructie te verbeteren en de doorgaande lijn te waarborgen.

“Neem een les over vormen. Het doel is dan: ik leer een vierkant tussen andere vormen herkennen. Nadat ik het lesdoel heb benoemd, ga ik modelleren: hardop nadenken en voordoen. Daarbij doorloop ik diverse stappen. Dat noemen we voor de kinderen let-opjes.

Met de vorm in mijn hand doe ik voor hoe ik erachter kom wat voor een vorm het is. Als eerste kijk ik goed naar de vorm. Het eerste let-opje is dus: goed kijken.

Daarna tel ik alle kanten. Het tweede let-opje: tellen.

Tot slot laat ik met een centimeter zien dat alle zijden even lang zijn. Het derde let-opje: meten. Ik schrijf de let-opjes op het bord bij het lesdoel en ondersteun dat met pictogrammen. Dat is de ik-fase.

Vervolgens ga ik het samen met de kinderen doen (wij). Dan gaat iedere kleuter met een maatje aan de slag (jullie) en tot slot moet het kind het zelf­ standig kunnen (jij).”

Maar kleuters moeten toch ook vooral dingen zelf ontdekken? Botst EDI dan niet met het zelfstandig onderzoeken? Wendy: “Onderzoekend spelen en leren is enorm belangrijk bij het jonge kind. Dat staat voorop.

Maar er zijn ook momenten dat kleuters instructie nodig hebben. EDI en onderzoekend leren vullen elkaar goed aan. Aan de hand van de leerdoelen bekijken wij wat geschikt is voor een EDI-les. Maar je moet wel een goede balans tussen beide vormen vinden.”

Snel inzicht krijgen in het kunnen van kinderen “Om de drie à vier weken maken de collega’s van de onderbouw samen een themaplanning. Daarin nemen ze de doelen vanuit de jaarplanning mee op reken-, taal-, motorisch en sociaal-emotioneel gebied. Van daaruit bekijken ze welke les een EDI-les kan zijn, zoals het herkennen van een vierkant (rekenen)”, zegt Margot. “Normaliter werk je de vier fases binnen één EDI-les af. Hoe verloopt dat bij jullie kleutergroepen?”, vraagt Tanja Riebroek zich af.

‘Door EDI al bij de kleuters in te voeren, raken ze vertrouwd met het model’ Wendy Meijer

6

‘EDI blijkt een zeer goede aanvulling op het klassenmanagement GIP’ Margot Hofacker

“We merkten al snel dat dit bij hen niet lukte. Kleuters leren op een andere manier en kunnen de vier fases niet in één les doorlopen. Dat is meer geschikt voor leerlingen in groep 3 tot en met 8. We durfden dat zeer korte tijdsbestek los te laten, gaven onszelf daardoor meer ruimte en de kinderen meer gelegenheid om van ‘ik’ naar ‘jij’ te komen. Dat verloopt nu prima”, aldus Wendy. “Als wij leerkrachten begeleiden bij het invoeren van EDI-lessen, adviseren we hen om na de instructie er vrij snel mee te gaan handelen”, vult Tanja aan.

“Dus de ik-, wij- en jullie-fase kort na elkaar doen. Zo leren kinderen vrij direct het concept of de benodigde vaardigheden aan. Het is daarbij belangrijk dat iedereen actief meedoet. Door bovendien steeds cvb-vragen (controle van begrip) te stellen, kun je als leerkracht snel zien welke kinderen het al doorhebben en welke nog extra begeleiding of juist verdieping nodig hebben.

Dit kan ook prima op een later moment in een kleine kring tijdens een speel­werkles. Het koppelen van doel aan spel in hoeken zorgt ervoor dat kinderen zich het doel spelenderwijs eigen maken en dus nog meer kunnen oefenen in de jullie- en jij-fase. Uiteraard herhaal je het lesdoel binnen een themaperiode: kinderen hebben nu eenmaal meer tijd nodig om het zich eigen te maken.”

EDI goede aanvulling op klassenmanagement GIP De St. Victorschool besloot zelf het EDI-model in te voeren. Margot: “Zo’n zes jaar geleden bleek dat de doorgaande lijn bij ons nog onvoldoende was. We besloten het klassenmanagement GIP in te voeren.

Dat zorgde aanvankelijk voor wat weerstand. Wordt het dan geen eenheidsworst? Maar al snel constateerden de teamleden dat GIP hun meer rust en structuur in de les gaf. Alleen het instructiemodel wilden we nog extra versterken. Een leerkracht had het boek over EDI gelezen en tipte ons dat. Nu blijkt dat het een zeer goede aanvulling is.” “Klopt”, beaamt Tanja.

“In het vernieuwde boek over EDI is een hoofdstuk over groep 1 en 2 toegevoegd. Dat helpt leerkrachten om meer inzicht te krijgen hoe zij dit instructiemodel bij de kleuters kunnen toepassen. Ook als HCO helpen we leerkrachten dit inzichtelijk te maken. Welke fases van het model kun je wanneer inzetten? En hoe zorg je ervoor dat de kinderen de instructie zelfstandig gaan verwerken? Vooral door de fase van controle van begrip krijg je veel beter inzicht in waar je leerlingen staan, en wat dit betekent voor je verdere instructie.

Je maakt keuzes wat en wanneer je iets doet in een grote kring of juist in een kleinere kring. De inzichten die deze lessen je geven, kun je verwerken in een volgend aanbod. Zo realiseer je een beredeneerd aanbod en help je alle kinderen, op alle niveaus, een stapje verder.” Margot: “Dat het werkt, bleek recent weer toen een kleuter naar school kwam en verrukt vertelde: ‘Eerst kon ik dit nog niet, en kijk eens wat ik nu al heb geleerd.’ Toch bijzonder om dat van zo’n jonge kleuter te horen.”

‘Lesfases van het EDI-model kunnen prima worden verdeeld over een of meerdere dagen’ Tanja Riebroek

Speciale scholing rond EDI en kleuters In 2021 komt er een aparte scholing rond EDI en kleuters.

Leerkrachten die meer handvatten willen rond dit onderwerp kunnen deze scholing volgen. Bij een schoolbrede scholing rond EDI gaat er altijd een onderwijsadviseur mee om de vertaling naar het jonge kind te maken. Kleuters vergen toch een net iets andere aanpak dan leerlingen die wat ouder zijn.

7 DE WEEK VAN NANIEK, ONDERWIJSADVISEUR - PSYCHOLOOG

‘Werken op afstand is een uitdaging!’

Dinsdag Dinsdag staat in het teken van de NIO. Dit is een groepsgewijze intelligentietest die scholen ondersteunt bij het kiezen van het juiste vervolgonderwijs. In deze periode wordt de NIO volop afgenomen door psychologen/orthopedagogen op de scholen in Den Haag en op het HCO. Samen met mijn collega Laura Oosterveer coördineer ik dit grote project. Dit betekent onder andere: veel bellen, mailen, navraag doen bij collega’s en de mensen die nakijken op weg helpen. 2 3 4

2 1

4

TEKST/FOTOGRAFIE: NANIEK BLOMMAERT

Naam: Naniek Blommaert n.blommaert@hco.nl

Woensdag Op woensdag geef ik kortdurende behan­delingen aan kinderen met ver­schillende problematiek (Zorg in Onderwijs trajecten).

Zo zie ik vandaag bijvoorbeeld een meisje dat werkt aan haar zelfvertrouwen en een jongen die werkt aan zijn aandacht en concentratie in de klas (foto). 5

3

5

6

7

Maandag Mijn week start op Kind­ centrum Da Vinci waar ik kom voor een observatie en diagnostisch onderzoek voor een meisje van 7 jaar. Voorafgaand aan dit onderzoek heb ik het intakegesprek met ouders.

Maar: alles natuurlijk op voldoende afstand van elkaar, en met scherm (zie foto)! 1

Donderdag Op donderdagochtend neem ik samen met mijn collega Eveline een NIO af bij de groepen 8 van basisschool De Vliermeent (foto). In de middag heb ik gesprekken met ouders waarin ik ze naar aanleiding van uitgebreid onderzoek bij hun zoon/dochter kan vertellen of er wel of geen sprake is van dyslexie. 6 Vrijdag In deze bijzondere periode proberen we natuurlijk zoveel mogelijk thuis te werken.

Vandaag dus een thuiswerkdag! Dan werk ik verslagen uit van diagnostische onderzoeken en schrijf ik een behandel- en een evaluatieplan. Tussendoor heb ik contact met collega’s, via Teams videobellen of de telefoon. Collega’s zien en spreken is dan toch handig én gezellig. 7

10 LEREN VAN EN MET ELKAAR

Het leergesprek: een prijzenpot aan informatie!

TEKST: RENÉ KOPS FOTOGRAFIE: BART VAN VLIET

11

Eigenaarschap en zelfsturing zijn de afgelopen jaren een belangrijk thema op scholen. Leerlingen die eigenaarschap hebben, volgens professor Hattie ‘de zichtbaar lerende kinderen’, hebben helder voor ogen wat ze gaan leren, hoe ze ervoor staan én wat hun volgende stap in het leerproces is. Een leergesprek is een krachtig middel om leerlingen dit inzicht te geven.

Het is hot! Op veel scholen staat het woord ‘eigenaarschap’ met dikke letters op het doelenlijstje in het schoolplan of jaarplan geschreven. Wellicht op jouw school ook. De verantwoordelijkheid voor het leer­ proces moet meer bij de leerling worden gelegd.

Toch schuurt dit ook weleens. Als onderwijsadviseur Schoolontwikkeling bij het HCO zie ik leerkrachten hier nogal eens mee worstelen. Net voor de zomervakantie stond ik, bij de start van een studiedag over eigenaarschap, in een teamkamer en hoorde een leerkracht de opmerking “Ik ben toch de professional die het beste weet hoe leerlingen moeten leren?” maken. Dat klopt.

Ten dele. Een goede professional is onmisbaar om de verantwoordelijkheid voor het leerproces op de juiste manier meer bij het kind neer te leggen. Dat is niet makkelijk en dat gaat dan ook niet zomaar. Daar zijn namelijk niet alleen lef en wil voor nodig, maar zeker ook kennis!

Een school die ik begeleid op het gebied van eigenaarschap en domeinleren is KC Toermalijn. Deze school wil de verantwoordelijkheid van het leren steeds meer bij de leerlingen neerleggen. Samen met de directie heb ik hier een plan van aanpak opgesteld waar het leergesprek een prominente plek inneemt. Directeur Nienke Huizinga: “Op Toermalijn willen we niet alleen óver, maar vooral ook mét kinderen praten. Vanuit onze visie willen wij het eigenaarschap bij alle leerlingen vergroten.” Het is dan ook bijna vanzelfsprekend dat het team zich professionaliseert in het voeren van zulke leergesprekken. Nienke: “Wij geloven dat het voeren van effectieve leergesprekken de intrinsieke motivatie en leerprestaties van leerlingen bevordert.” Nienke trekt voor dit leerproces, waarin o.a. de gespreksvaardigheden van de leerkracht en de organisatie van de gesprekken onderwerp zijn, twee jaar uit. “Dan moet iedere leerkracht op Toermalijn in staat zijn om goede kindleergesprekken te voeren, maar dit geldt ook voor de leerlingen. Zij kunnen dan aangeven wat ze kunnen, waar ze goed in zijn, maar ook wat ze nog moeilijk vinden en dus nog moeten leren.”

‘Bekijk het leren door de ogen van je leerling.’ Professor Hattie is hier duidelijk over. Onderzoek wijst uit dat leerresultaten positief worden beïnvloed als leerlingen zichzelf zien als hun eigen leraar. De leraar zal op zijn beurt meer door de ogen van de leerling moeten kijken. En dus zijn ‘eigen koers’ wat meer moeten loslaten. En loslaten is nu juist een competentie waar veel leerkrachten dagelijks mee worstelen, toch?

‘Leerkrachten moeten niet alleen óver, maar vooral ook mét kinderen praten’ Nienke Huizinga

Maar is het niet veel belangrijker om je te richten op datgene wat een leergesprek oplevert? Dan wordt los­laten makkelijker. Het wat meer laten varen van je eigen koers begint vaak al bij het luisteren. ‘Aandachtig luisteren is een simpel instrument om kinderen in hun kracht te zetten.’ Dat klinkt makkelijker dan het in werkelijkheid is. Leerkrachten zijn immers ook zo graag aan het woord. Dat lijkt in het DNA te zitten.

Gekscherend geef ik leerkrachten die een leergesprek gaan voeren weleens de tip ‘Je hebt twee oren en één mond, gebruik ze ook in die verhouding!’ Daar ligt de kern van aandachtig luisteren.

Een effectief leergesprek, met het stellen van de juiste vragen, biedt niet alleen de leerling inzicht in zijn leren, maar levert ons als leerkracht ook een prijzenpot aan informatie op over de lerende leerling. En wie wil er nou niet elke werkdag de loterij winnen?

12

Een kansrijke schoolomgeving, een kansrijke toekomst Kansengelijkheid is al jaren een thema op de politieke agenda.

De komende jaren zal het niet anders worden. De corona­crisis heeft het nog meer inzichtelijk gemaakt dat een toe­nemend aantal leerlingen opgroeit in een minder kans­rijke omgeving. Er is de afgelopen tijd genoeg over geschreven. Maar wat kun je als school en leraar zelf doen?

TEKST: ELISAH WALBURG | FOTOGRAFIE: SHUTTERSTOCK

Het is iets wat iedereen wil, wat een kenmerk van ons land zou kunnen zijn: gelijke kansen voor ieder kind. Ongeacht achtergrond en thuissituatie zou ieder kind het onderwijs kunnen volgen dat, en de baan kunnen krijgen die, past bij de eigen capaciteiten en dromen. En maken we die ambitie waar? In steeds mindere mate. Het maakt nog steeds veel uit in welk gezin je geboren bent. Het maakt meer uit dan tien jaar geleden, en het maakt hier meer uit

dan in landen als Zweden en Canada, constateert het CPB. Al op de basisschool is de kans op goed onderwijs voor een kind met hoogopgeleide ouders aanzienlijk groter. Er wordt al veel gedaan, maar misschien is dat nog niet genoeg en moeten we (ook) andere dingen doen …

Onderzoek Afgelopen september liet Bazalt Groep, waar HCO deel van uitmaakt, een onder-

‘Leraren kunnen dan juist een doorslaggevende rol spelen in het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk, door op een rijke manier les te geven’

zoek uitvoeren onder leraren en schoolleiders in het primair en voortgezet onderwijs.

Doel van het onderzoek was onder andere zicht te krijgen op de kansen(on)gelijkheid van leerlingen en of onderwijsprofessionals het signaleren in hun klas. De helft van alle leraren uit het onderzoek maakt zich zorgen over de kansenongelijkheid van hun leerlingen. Zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs signaleert twee derde van de leraren dat leerlingen niet allemaal dezelfde kansen hebben.

De leraren zien dat het afstandsonderwijs vooral kansarme leerlingen nadelig treft.

Tegelijkertijd maakt de periode van afstandsonderwijs tijdens de coronacrisis voor hen inzichtelijker welke leerlingen opgroeien in een minder kansrijke omgeving. Leraren zien het als een gedeelde taak om kansenongelijkheid tegen te gaan.

Met de ouders, maar ook met de overheid.

Naast de gedeelde taak kunnen onderwijsprofessionals invloed uitoefenen op de kansenongelijkheid. Uit het onderzoek blijkt echter dat veel leerkrachten en docenten zich niet bekwaam voelen om hun leerlingen kansrijker te maken en aangeven niet over de juiste vaardigheden te beschikken.

13

‘De helft van alle leraren maakt zich zorgen over de kansen­ ongelijkheid van hun leerlingen’

Ieder kind kansrijk Werken aan het kansrijker maken van de kinderen op school is een onderneming waarbij je vele wegen kunt inslaan en moet opletten of de weg die je opging je brengt naar je gewenste bestemming. Het grootste deel van de leraren (86%) en de school­ leiders (67%) is zich bewust van zijn rol om kansenongelijkheid tegen te gaan in de klas/ op school. Circa de helft van de leraren en 41% van de schoolleiders denkt te beschikken over de vaardigheden daarvoor.

Vanuit de Bazalt Groep wordt er een traject aangeboden om samen met scholen te werken aan het vergroten van de kansen­ gelijkheid: Expeditie Kansrijk. Het is geen standaard schoolontwikkeltraject, maar een traject waarin wij met de school in co-creatie keuzes maken in de route die passend zijn.

Deze dienstverlening is gebaseerd op het onderzoek en inzichten van dr. Eric Jensen.

Als Bazalt Groep hebben wij ons verdiept in zijn werk en een vertaalslag gemaakt naar de Nederlandse context. Eric Jensen, wetenschapper, deed onderzoek in de VS naar de situatie van kinderen die in

armoede opgroeien. Hun omgeving is weinig stimulerend. Zijn bevindingen: “Leraren kunnen dan juist een doorslag­ gevende rol spelen in het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk, door op een rijke manier les te geven.”

Maar om klein te beginnen en met de vraag wat je zelf kunt doen: begin met het boek!

Op de achterzijde vertelt onze onderwijsadviseur Jan Ververs er meer over.

Ga mee op expeditie!

In de eerste informatieve bijeenkomst wordt er samen nagedacht over de problematiek zoals de school die beleeft en de mogelijke oplossingen. Onderdelen worden aan de orde gesteld, zoals de eigen situatie van de school, krachten binnen de school en ondernomen acties, en de urgente langetermijnbehoeften. Ook geven we een inkijkje in het werk van Eric Jensen, waaronder de zeven mindsets die het kansrijk lesgeven en leren stimuleren.

Als er een plan ligt, dan kan de school besluiten om samen met de Bazalt Groep op expeditie te gaan. Hierin passeren de zeven mindsets de revue en worden er continu in co-creatie keuzes gemaakt over de volgende stap. De expeditie is een combinatie van inventarisaties, informatiebijeenkomsten, trainingen, coaching on the job en keuze- en besluitvormingsmomenten.

Het onderzoek is verricht door onderwijsonderzoeksbureau DUO De enquête is in september 2020 afge­ nomen onder vier onderzoeks­groepen (leraren po en vo, school­leiders po en vo).

De uitkomsten van het onderzoek zijn representatief voor de groep leraren en schoolleiders po en vo. Doel van het onderzoek was inzicht krijgen in: de mogelijke gevolgen van het corona­ virus en het afstandsonderwijs; wat deze groepen verstaan onder kansen(on)gelijkheid; wat een leerling kansrijk of kansarm maakt; de ontwikkeling van kansen(on)gelijkheid t.o.v. 2016 (eerder verricht onderzoek); de rol die scholen voor zichzelf (en andere partijen) zien bij het tegengaan van kansen­ongelijkheid.

14 WIE OF WAT HEEFT JE KIJK OP HET VAK VERANDERD?

In elke editie van ons magazine stellen we deze vraag aan een collega binnen of buiten onze organisatie. Deze keer het antwoord van Eric Maas, docent Nederlands en muziek bij het ’s Gravendreef College.

‘De schoonheid van taal ervaren’ Eric Maas

nou voelen wat ík voel als ik een goed boek lees?

is werkzaam op het ’s Gravendreef College als docent Nederlands en muziek en hij is mentor. Na een aantal jaren als leerkracht in het basisonderwijs heeft hij de over­stap gemaakt naar het voortgezet onderwijs. Daarnaast runt hij met twee vrienden opname­ studio Lucinda Records en coacht hij beginnend muzikaal talent (www.lucinda­records.nl).

Elkaar horen Door social media krijgen kinderen het idee dat je altijd direct ergens een mening over moet hebben. Maar er zijn kwesties waar je langer over na moet denken en er zijn zelfs vraagstukken waar je nooit uit komt. Mijn taak als docent ligt in het kinderen leren naar de ander te luisteren.

Debatteren vind ik een prachtige manier om dit te ontwikkelen. Je mening ver­ anderen hoeft niet, maar je moet elkaar wel willen horen.

TEKST: LAURA VERZAAL FOTOGRAFIE: MARLOES DE LA BIJE

Mentoraat Door de enthousiaste verhalen van mijn vader werd ik geïnspireerd om de overstap te maken naar het basisonderwijs. Ik volgde eerst de docentenopleiding geschiedenis, maar toen ik als 19-jarige voor de klas kwam te staan, vond ik het leeftijdsverschil wel heel klein. Ik heb daarna jaren gewerkt in het basisonderwijs, maar toch trok het voortgezet onderwijs me ook wel weer.

Door het Diamant College kwam het vo weer op mijn pad. Daar startten ze toentertijd met een mavo-afdeling en werd ik daar docent Nederlands.

De schoonheid van taal Taal is echt fantastisch! Ik vertel leerlingen

Als je aan 215 leerlingen lesgeeft, is het mentoraat dé manier om te leren wie ze zijn. Ik wil ze kennen, ik wil ze echt zien.

Ik heb hierin ook weleens een misser gemaakt: ik had een leerling absent gemeld, terwijl hij wel in mijn les had gezeten had!

Excuses maken en de draad weer oppakken. aan het begin van het jaar twee dingen: ik help je het examen te halen én ik laat je de schoonheid van taal ervaren. Boeken laten meer aan de verbeelding over dan films. Als twee mensen een boek lezen, kunnen ze allebei een andere beleving hebben. Boeken veranderen je perspectief op de wereld, je wordt verrijkt. Ik kan er wakker van liggen: hoe laat ik die kinderen

Lang op één plek blijven? Nee dat is niets voor mij. Ik wil ergens iets kunnen brengen én iets kunnen halen. Meedenken over het onderwijssysteem voor een nieuwe basis­school, een afdeling opzetten bij een scholengemeenschap; als ik kan bijdragen aan beter onderwijs én mezelf kan prikkelen doe ik het.

15 TOEKOMSTGERICHT ONDERWIJS

“Doordat kinderen uit de hele wereld samenkomen in de ISK, leren onze leerlingen niet alleen Nederlands en omgaan met verschillende culturen, maar kunnen ze ook onderzoeken wat hen juist gemeenschappelijk bindt.

In de ISK accepteert iedereen elkaar, dat is heel bijzonder!”

TEKST: GITA MOEHADJIR FOTOGRAFIE: BART VAN VLIET

De universele les van de ISK

Wat kunnen wij leren van elkaar?

Op het Edith Stein College spreek ik Leonie Brakstra (mentor ISK) en ISK-leerlingen Alexis (13), Shannon (13) en Mikaila (12). De tweeling komt uit Zuid-Afrika en Mikaila komt uit Indonesië. Voor Leonie is het niet vreemd om met kinderen te werken die uit het buiten­ land komen. Ze heeft in verschillende landen gewoond en gewerkt en is nu vanwege corona teruggekeerd uit New Delhi en geeft les aan de nieuwkomers.

Hoe vind je de ISK? “Ik vind het leuk om Nederlands te leren! School is maar saai, maar ISK niet door alle verschillende mensen. De docenten stellen je op je gemak, zodat je ook echt durft te praten”, zegt Alexis. “Mijn vrienden en mijn mentor vind ik leuk!”, aldus Mikaila.

Leonie: “Leerlingen leren Nederlands én omgaan met verschillende culturen. Omdat je allemaal ergens anders vandaan komt, kijk je naar het gemeenschappelijke doel.”

Welke vakken krijg je?

“Je krijgt Engels op je eigen niveau”, vertelt Shannon.

“Wiskunde, wereldoriëntatie, gym en drama.”

communiceren. We leren Nederlands en helpen elkaar altijd. Er is ruimte voor iedereen. Vrienden maken, een sportclub regelen leer je ook.”

Wat was wennen?

Shannon: “In Zuid-Afrika werd ik altijd door onze moeder naar school gebracht.” “In Indonesië ook!”, roept Mikaila. “Hier fiets je zelf naar school!”

Alexis: “Heb ik mijn fietssleuteltje? Eerst vielen we van onze fiets, haha!, maar dat gaat nu al veel beter.”

Wat maakt ISK bijzonder?

Leonie: “Deze kinderen hebben een heftige verandering meegemaakt. Ze kunnen zichzelf redden in een onbekende situatie. Dat maakt ze sterk.”

Mikaila: “In Indonesië gaan ouders overal mee naartoe.

In Nederland krijg je vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Het is erg leuk dat ik met vrienden kan rondhangen en overal heen kan.”

De kracht van de ISK is dat je naast het leren van de Nederlandse taal ook jezelf en andere wereldburgers leert kennen. Je leert hier van en met elkaar en werken zo aan een mooi toekomst voor onze leerlingen.

Hoe gaan culturen samen?

Leonie: “We zijn geïnteresseerd in elkaars achtergrond.

Welk geloof heb jij? Welke feestdagen vier jij? Maar in de klas heb je je eigen (klassen)cultuur. Soms is het fijn om even je eigen taal te spreken, maar meestal praat je met iedereen. Je werkt met elkaar samen.”

Wat kun je leren?

Alexis: “Hoe een Nederlandse school werkt, hoe mensen

Het Edith Stein College in Den Haag heeft acht Internationale Schakel Klassen (ISK), waar kinderen vanuit de hele wereld komen om Nederlands te leren als voorbereiding op het reguliere onderwijs. Als je de taal goed beheerst, stroom je door naar de brugklas.

Belangrijk is een sterke motivatie, want in korte tijd bouw je een bestaan op in Nederland.

LEESTIP!

Ieder kind kansrijk!

AGENDA

Lesgeven aan leerlingen die opgroeien in armoede TEKST: JAN VERVERS

Jan Ververs, onderwijsadviseur HCO: Ongeacht achtergrond en thuissituatie zou ieder kind het onderwijs moeten kunnen volgen dat, en de baan moeten kunnen krijgen die, past bij de eigen capaciteiten en dromen. Dr. Eric Jensen, wetenschapper en onderwijskundige, publiceert al decennia over de gevolgen van armoede en kansenongelijkheid. Hij zoomt met name in op de mogelijkheden die scholen en leraren kunnen bieden om leerlingen zo te benaderen dat zij kansrijker worden. De auteur neemt je in dit op research gebaseerde boek mee in het versterken van vaardigheden die bijdragen tot meer kansengelijkheid. Zo stelt dr. Eric Jensen: ‘Kansarme leerlingen? Dat accepteren wij niet, ook deze kinderen hebben volop mogelijkheden, dus zorgen wij voor een kansrijke school!’

Ieder kind kansrijk! is een boek vol wetenschappelijke feiten, praktische tips en een leidraad voor onderwijs­ professionals die met kinderen in contact komen die in armoede opgroeien. Een must om te lezen als je zelf al aan de slag wilt gaan met kansen(on)gelijkheid in je klas.

Januari 13 13 15 20 20 21

Februari 3 5 10

Vanuit HCO bieden wij een traject aan om samen met scholen te werken aan het vergroten van de kansengelijkheid: Expeditie Kansrijk. Het is een traject waarin wij met de school in co-creatie keuzes maken in de route die passend zijn.

Meer informatie? Neem dan contact op met Jan Ververs, jververs@hco.nl.

€ 44,00

Ieder kind kansrijk!

Eric Jensen

Module Executieve functies SVIB intervisie Module Leesproblemen en dyslexie

Maart 9

Meer weten over kansrijk?

training Zien is snappen training KIJK! De basis 0-7 jaar Opleiding practitioner/ begeleider SVIB Module Executieve functies SVIB intervisie SVIB intervisie

10 10 17 18

(Start)training ‘Lesgeven aan anderstaligen’ Module Executieve functies Module Passend onderwijs in de praktijk Module Leesremediering Module Passende perspectieven peuter-kleuter leerlijn

NIEUWE UITGAVEN Bestel deze nieuwe uitgaven in onze webshop: shop.bazalt.nl Tip! We geven van elke nieuwe uitgave een exemplaar weg op onze Facebookpagina /HCOactiviteiten

€ 199,00

Breinhelden set: Breinhelden voor groep 1 t/m 8 Belinda Herrewijn en Esther Monfils

Houd voor meer informatie en eventuele wijzigingen i.v.m. corona onze website en agenda in de gaten: Houd www.hco.nl/agenda voor meer informatie onze agenda in de gaten: www.hco.nl/agenda.