HCOnieuws 51 - oktober 2017

nieuws

Actuele ontwikkelingen en activiteiten in het onderwijs in Den Haag en omgeving.

51

November 2017

e Executiev entraal functies c hool op pré-sc Interview met Maaike Kramer, directeur Eerste Westlandse Montessorischool Monster

‘Innovatie en reflectie komen van binnenuit.’

Column Bart Vogelaar

‘Anders denken over hoogbegaafdheid.’

m Escaperooen voor lerar SoVa Speltraining op basisschool De Waterlelie

‘Kinderen leren van elkaar.’

Van de redactie Het schooljaar is alweer een paar maanden onderweg. Er is veel in beweging rondom het onderwijs en vast ook in uw school. In de hectiek van alledag is het niet eenvoudig om af en toe stil te staan. En dat is juist nodig om innovatie te realiseren en om stappen vooruit te maken. ‘We gaan lopen en steeds als we een paar kilometer onderweg zijn, staan we stil, kijken we terug en vooruit.’, zo beschrijft een directeur in deze HCO Nieuws hoe zij met haar team bewust aandacht besteedt aan reflectie.

In deze HCO Nieuws zijn “innovatie en reflectie” de sleutelwoorden. De begrippen gaan hand in hand. Wij delen een aantal innovatieverhalen uit de praktijk: van een nieuwe stijl SoVa training gebaseerd op spel, tot een escaperoom voor leraren. We gaan op bezoek bij de eerste pré-school voor peuters in Den Haag en in zijn column zet Bart Vogelaar ons aan het denken over het begrip hoogbegaafdheid. Neem de tijd om even achterover te leunen en laat u inspireren!

Kort nieuws Groep 7 Erasmusschool eerste Raad van Kinderen Met ingang van het schooljaar 2017-2018 is de eerste Raad van Kinderen (RvK) van het HCO gestart: groep 7 van openbare basisschool Erasmus. Onder begeleiding van de eigen leerkracht(-en) gaan de leerlingen van deze RvK aan de slag met het onderzoeken van een strategisch dilemma van onze organisatie. Vervolgens brengen zij advies uit in een Haag en omgeving. Om recht te doen aan de diversiteit van deze scholen

Post hbo-opleiding Jonge Kind Specialist van start

en leerlingen wordt met meer dan één school samengewerkt in dit traject.

Op woensdag 13 september is de eerste opleidingsgroep gestart

Daarom wisselt gedurende drie jaar de RvK per jaar van school.

met de nieuwe post hbo-opleiding Jonge Kind Specialist. De

dialoogsessie. Het HCO is werkzaam op meer dan 200 basisscholen in Den

opleiding is in samenwerking met De Haagse Hogeschool tot stand gekomen.

Op weg naar een TOPklas!

Leerlingen van groep 5 van een school uit Naaldwijk leerden elkaar tijdens een ochtend teambuilding in de Week tegen het

Dyslexia Awareness week Begin oktober was de International Dyslexia Awareness Week met thema: positief over dyslexie. We verzamelden via onze adviseurs uitspraken van kinderen over wat er positief of leuk is aan dyslexie. Zoals deze mooie uitspraak van de 10-jarige Katie.

Kinderen met dyslexie hebben gewoon geluk, omdat ze zoveel leuke boeken mogen lezen.

(Katie 10 jaar)

Pesten op een positieve manier kennen door verschillende activiteiten gericht op samenwerken, samenspelen en omgaan met frustraties en teleurstellingen. Op weg naar een TOPKLAS is door het HCO ontwikkeld om te werken aan sociale verbondenheid, gewenst gedrag en een positieve groepssfeer. Wilt u ook werken aan een TOPKLAS? Kijk op www.hco.nl/topklas

Colofon

Redactie: Laura Bron, Lieke de Jonge, Anna-Marie Kooiman, Brenda van der Meer, Eline Rottier, Susanne Reiss,

HCO Nieuws is een uitgave van het

Marjolein Wennekers Eindredactie: Gaby Ammerlaan

HCO en verschijnt 3x per jaar.

Redactieadres: communicatie@hco.nl Fotografie: Bart van Vliet, Henriette Guest

Postadres: Postbus 53509,

Vormgeving: Inc. Communicatie & design

2505 AM Den Haag Bezoekadres: Zandvoortselaan 146,

Blijf op de hoogte van onze activiteiten en de actuele ontwikkelingen in het onderwijs in Den Haag en

Den Haag

omgeving. Volg HCO op social media of meld u aan voor een HCO e-nieuwsbrief via www.hco.nl/nieuwsbrief.

T: 070 448 28 28 E: info@hco.nl I: www.hco.nl

HCO maakt deel uit van de Bazalt Groep en werkt daarin samen met partners Bazalt en RPCZ.

Interview

Betrokken en nieuwsgierig In de dagelijkse hectiek van het onderwijs: hoe sta je stil bij de ontwikkeling van je school, geef je vorm aan innovatie en ruim je tijd in voor reflectie? Een gesprek hierover met Maaike Kramer, directeur van de Eerste Westlandse Montessorischool Monster (EWMM).

‘Echte innovatie en reflectie komen van binnenuit.‘, aldus Maaike.

‘Wat merken de kinderen hiervan?’

Ze groeide zelf op met montessorionderwijs in Den Haag, werkte als adjunct-directeur op de EWMM en daarna 5 jaar als onderwijsadviseur bij NTO-Effekt. In 2009 kwam ze terug bij dezelfde school als directeur.

Maaike Kramer

Wat haar dreef waren een diepgewortelde wens om haar visie en alle opgedane kennis en ervaring zelf in de praktijk te brengen en de

Maaike vervolgt: ‘“Dat je leert” komt in een werkmap of portfolio. Je

ambitie om de beste montessorischool van Nederland te worden.

ziet hier in de school overal bewijslast van wat de kinderen hebben

Nu, 8 jaar later, is deze Westlandse school een voorbeeld voor andere

geleerd. In het taalgebruik hoor je het ook terug, leerlingen vragen:

montessorischolen, voor wetenschap en technologie en voor kunst

“Juf, mag ik het bewijzen?”. Ze kiezen zelf de middelen om hun

en cultuur in het basisonderwijs.

bevindingen te presenteren, van quiz tot poster.’

Betrokken en nieuwsgierig

Werken vanuit 6 v’s

Uitgaande van de oorspronkelijke inspiratie in het werk van Maria

Het enthousiasme en de gedrevenheid waarmee Maaike vertelt, vormen

Montessori heeft Maaike met haar team vanaf 2009 een nieuwe weg

de basis, maar hoe organiseer je innovatie en reflectie? Maaike legt uit:

ingeslagen en is de school voortdurend in ontwikkeling. Maaike licht

‘Door steeds bewust aandacht te besteden aan wat ons bindt en wat er

toe: ‘Voor ons staan twee begrippen uit het gedachtengoed van Maria

nodig is, in studiedagen, overleg en daarbuiten. Als je hier komt werken

Montessori centraal: “betrokken” en “nieuwsgierig”. Alles wat we doen

word je meegenomen in onze visie. Startende leraren lopen in het begin

nodigt hiertoe uit. Je ziet het aan ons gebouw, de inrichting en vooral

3 dagen mee met verschillende ervaren collega’s. Dan zie je echt hoe

aan de kinderen en de leraren. Verder zijn bij ons de verschillende

het hier gaat.’ Over “reflectie” vult ze aan: ‘We gaan lopen en steeds

functies van het onderwijs even belangrijk: kwalificatie, socialisatie en

als we een paar kilometer onderweg zijn, staan we stil, kijken we terug

persoonsvorming. Daarom besteden wij ook bewust aandacht aan

en vooruit. Die houding, samen met een flinke dosis non-conformisme,

creativiteit, expressie, kunst en cultuur.’ Al vertellende verwijst ze

heeft ons hier gebracht. Ik zeg vaak: “Moed schrijf je met een d hoor”.

naar het nieuwe muzieklokaal in aanbouw op de patio.

Er heerst veel moetisme in het onderwijs. Wat als je onderwijs ruimte geeft? Dan ontstaan er mooie dingen. Leraren zijn hier ontwerpers, geen

Van zelfstandig verwerken naar zelfstandig verantwoordelijk

uitvoerders.’ Haar rol als directeur vat ze bondig samen in 6 v’s: visie,

Maaike: ‘We hebben de omslag gemaakt van summatief naar formatief

voorleven, vertrouwen, vragen stellen, verantwoorden en verwennen.

evalueren. Kinderen werkten voorheen wel zelfstandig, maar het ging vooral om zelfstandig verwerken van de leerstof. Nu gaan we veel verder.

Innovatie buiten de eigen school

We maken de leerlingen verantwoordelijk voor hun eigen leerproces. Het

Hoewel ontwikkeling in haar eigen school voortdurend aandacht krijgt,

draait om weten dat je leert, wat je leert en hoe je leert. Alle leerlingen

levert Maaike ook een bijdrage aan innovatie en reflectie daarbuiten.

hebben een doelenboek waarin ze zelf hun leerdoelen formuleren, dat

‘De mooie dingen die we doen voor onze 400 leerlingen willen we verder

gaat over “wat je leert”. Natuurlijk zit er wel een ontwikkelingslijn in.

verspreiden. Iedereen mag bij ons komen kijken en we delen onze

Het materiaal nodigt uit om aan de slag te gaan. De leraar daagt de leer-

kennis. Over dat wat kinderen in de toekomst nodig hebben, denk ik

lingen uit door (onderzoeks-) vragen te stellen: hoe ga je dit aanpakken?

graag mee. In het Westland is er de ondernemende mentaliteit om

Wat ga je doen? Wat heb je nodig?’

hiermee aan de slag te gaan.’ Vanuit die motivatie zet Maaike zich, in

Omdat de leraren ook niet alle antwoorden weten, werkt Maaike met

samenwerking met de gemeente en andere partners, in voor een lerend

een netwerk van experts van buiten de school die de leerlingen kun-

netwerk in het Westland rondom brede talentontwikkeling. In juni leidde

nen helpen. ‘Vanochtend zijn er twee leerlingen naar het naastgelegen

dat tot een conferentie over executieve functies. Op 28 november volgt

zwembad vertrokken om daar iets uit te vragen. En recent hadden we

er een studieconferentie over “Taal tussen 0 en 18”. Tot slot geeft Maaike

een vader over de vloer met als hobby diepzeeduiken, die hielp bij een

nog een advies mee: ‘Blijf jezelf scherp houden door steeds de vraag te

onderzoek naar haaiengedrag.’

stellen: wat merken de kinderen hiervan?’ november 2017 | HCO

3

Training in beeld

Kinderen leren van elkaar ‘Een doe-training onder schooltijd waarbij kinderen, leraren en ouders zijn betrokken’ Janneke ’t Hart en Marika Papastoikou Voor sommige kinderen is samenspelen, samenwerken of sociaal contact met leeftijds-

de trainingssessies en krijgen daarnaast oefe-

genoten niet vanzelfsprekend. Op basisschool De Waterlelie was er voor een aantal

ningen voor thuis en in de klas om met bepaald

leerlingen uit verschillende klassen behoefte aan een training sociale vaardigheden.

Deze leerlingen hadden allemaal iets extra’s nodig om hun sociaal-emotionele

gedrag te oefenen. ‘Het is niet alleen wat wij in de training doen, maar vooral ook wat de omgeving daarbuiten doet’, vervolgt Marika.

vaardigheden verder te ontwikkelen. Onderwijsadviseurs Marika Papastoikou en Roel Verdel van het HCO gaven deze groep een training, gebaseerd op spel. Samen met intern begeleider Janneke ’t Hart blikt Marika voor HCO Nieuws terug.

Kind in alle situaties In de driehoek ouder - school - kind worden alle betrokkenen meegenomen in het leerproces. Janneke: ‘Je moet deze kinderen

Oefenen op Pauwengedrag

en andersom. Zo passen alle kinderen in de

gereedschap geven om met sociale vaardig-

Bij de SoVa Speltraining wordt spel als middel

groep. Uiteindelijk leren de kinderen hoe een

heden aan de slag te gaan en dat houdt niet op

gebruikt bij het aanleren van vaardigheden.

pauw zich in lastige situaties gedraagt.’

binnen de schoolmuren. De basis van gedrag

In spel zitten alle elementen verborgen die de

4

ligt thuis in de opvoedsituatie waar we als

dagelijkse praktijk ook van kinderen vraagt,

Individuele doelen

school eigenlijk geen grip op hebben. Bij de

zoals: samenwerken, omgaan met frustraties,

Binnen de training ligt de focus op het aanleren

SoVa Speltraining gaat het over het kind in alle

opkomen voor jezelf en omgaan met gezag. De

van sociale vaardigheden, het vergroten van

situaties. Dat maakt de training waardevol’.

SoVa Speltraining creëert leersituaties waarin

de weerbaarheid en het versterken van de

Marika vult aan: ‘Bij het bespreken van de

kinderen in groepsverband spelgedrag kunnen

emotie- en gedragsregulatie. De training is

individuele doelen is het belangrijk dat je in

ontwikkelen en spelervaringen opdoen. ‘Deze

tijdens schooltijd aangeboden en bestaat uit 10

die driehoek aan tafel zit. Soms zit er verschil

training is voor alle kinderen in de leeftijd van

sessies van 75 minuten waarbij de eerste twee

in de doelen en dan moeten we keuzes maken

5 tot en met 13 jaar die in het samenspelen,

sessies zijn gebruikt om samen met kind, ouders

waarop we ons gaan richten. Wat mooi was om

samenwerken of in sociaal contact meer moei-

en school individuele doelen op te stellen. De

terug te zien in de evaluatiegesprekken was dat

lijkheden hebben dan andere kinderen. Het

inhoud van de training verschilt per keer, maar

alle ouders afzonderlijk aangaven dat ze anders

ene kind kan makkelijk in conflicten terecht

bestaat voornamelijk uit spelactiviteiten zoals

zijn gaan kijken naar hun kind.’ Janneke knikt

komen of snel boos worden, het andere kind

een hindernisbaan of juist coöperatieve spellen

instemmend: ‘Ik vind het echt een aanwinst.

kan juist moeite hebben met contact maken. Al

waarbij er wordt samengewerkt om het doel te

Het grijpt mooi in elkaar en het heeft echt effect

die kinderen passen goed in de training’, vertelt

bereiken. ‘Jullie veranderden ook af en toe de

gehad bij deze leerlingen. Die driehoek waar je

Marika. Bij de Sova Speltraining wordt gebruik

spelregels he?’, herinnert Janneke zich. Marika

het als school altijd over hebt, kwam in deze

gemaakt van de metafoor van de vier dieren om

geeft lachend antwoord: ‘Ja dat is een beetje

training heel consequent terug.’

kinderen bewust te maken van de vier manieren

gemeen, maar dat doen we om de frustratie

van reageren: de schildpad, de tijger, de aap en

bewust op te laten lopen, uiteraard pas

Neem voor meer informatie over deze

de pauw.

wanneer ze daar aan toe zijn. Juist om te zien

training contact op met Marika Papastoikou,

‘De diversiteit in de groep is belangrijk, want

hoe de kinderen ermee omgaan en of ze

via telefoonnummer 070 448 2828 of e-mail

het gaat ook om leren van elkaar. De terug-

geleerde vaardigheden kunnen toepassen.’

m.papastoikou@hco.nl of Roel Verdel, via

getrokken schildpad kan wat leren van de tijger

De kinderen oefenen op hun leerdoelen tijdens

telefoonnummer 070 448 2828 of e-mail

november 2017 | HCO nieuws

r.verdel@hco.nl.

Oog voor peuters en kleuters

Executieve functies centraal op pré-school Op de Van Ostadeschool is na de herfstvakantie een groep van 16 peuters gestart in een speciaal voor hen ingericht lokaal.

Verschillende speel- en ontdekhoeken nodigen hen uit een kijkje te nemen. Vol verwondering kijken ze naar alle materialen waarmee ze in aanraking kunnen komen zoals zand, klei en schuim. In dit lokaal geen tafels en stoeltjes, maar een grote

Imke Bouts “We willen aansluiten op de persoonlijke ontwikkeling van peuters”.

bank en voldoende ruimte om te spelen. Kinderen vanaf 2,5 jaar oud kunnen hier terecht voor een speels ontwikkelaanbod dat individueel is afgestemd op het kind. HCO Nieuws sprak met leerkracht Imke Bouts en schooldirecteur Renald Gunsch over deze pré-school.

groepen komen aan bod in de pré-school zoals de structuur van de dag, zelf leren aankleden, naar het toilet gaan en handen wassen. ‘Eigenlijk heel basale dingen, maar we zien dat dit voor veel kinderen lastig is als ze net op school komen. We hopen dat, doordat we er vroeger bij zijn, het straks nog beter gaat.’

Renald voegt daaraan toe: ‘Het zwaartepunt komt te liggen op de

Versterking van de doorgaande lijn

persoonlijke ontwikkeling. Dit gaat Imke aanpakken door individueel

De school had al langere tijd plannen voor een pré-school. Dankzij

te kijken naar wat een kind nodig heeft’, voegt Renald toe. ‘Dat vergt

het feit dat de Van Ostadeschool deelneemt aan Experiment Regelluwe

veel observatie. Meer dan we gewend zijn.’ Imke knikt instemmend. ‘De

scholen kan de pré-school binnen de huidige wet- en regelgeving

persoonlijke ontwikkeling komt bij peuters pas net op gang. Daar willen

starten. ‘De samenwerking met de voor- en vroegschool is goed’,

we op aansluiten.’

benadrukt Renald, ‘maar om beter aan te sluiten op de ontwikkeling van jonge kinderen zagen we voordelen in het versterken van de

Een leerproces

doorgaande lijn. Het is niet een kwestie van beter, maar ánders. Wat het

De belangstelling van ouders voor de pré-school is groot. De school

verschil maakt met bijvoorbeeld peuterspeelzalen, is dat de kinderen elke

investeert bewust in de relatie met ouders. Bij het brengen is er spel

ochtend naar school gaan en dat er een leerkracht en een pedagogisch

inloop en worden ouders gemotiveerd om mee te spelen zodat ze dat

medewerker in de klas aanwezig zijn. De focus ligt op drie gebieden:

thuis ook makkelijker doen. Aan het einde van de ochtend is er een

persoonlijke ontwikkeling, redzaamheid en executieve functies. Exe-

gezamenlijke lunch en daarna gaan de kinderen met hun ouders mee

cutieve functies zijn vaardigheden en denkprocessen die belangrijk zijn

naar huis. Een deel van het succes van de pré-school is de mate van het

voor het uitvoeren van sociaal en doelgericht gedrag. In de aanloop naar

plezier van het kind en hoe een kind thuiskomt. Imke: ‘We weten nog

de pré-school is binnen de drie focusgebieden goed gekeken naar wat er

niet precies hoe alles vorm gaat krijgen. Ik houd er wel rekening mee dat

al bestaat aan methodieken en wat de effecten zijn voor de ontwikkeling

er dingen zijn die we nu in ons hoofd hebben die misschien moeilijk

van het jonge kind. Hierin kregen ze hulp van onderwijsadviseurs van het

uitvoerbaar zijn.’ Renald: ‘Ik vind dat monitoren wat Imke doet heel

HCO. Renald licht toe: ‘Wat mooi is in de samenwerking met het HCO is

sterk. Wat gebeurt er in de klas en welke handelingen kan ik verrichten.

dat we bezig zijn de kennis op het gebied van executieve functies te

We gaan werken met vaste evaluaties. Wat heeft het opgeleverd aan het

integreren in het geheel. Dat is de symbiose tussen ons: wij gaan de

einde van de dag, week en maand. En dan kunnen we gaan bijstellen.

theorie toepassen in de praktijk. Het gaat uiteindelijk om de uitvoering

Voor ons is het ook een leerproces. Dat is het meest spannende’. Hij

en deze staat of valt met wat Imke samen met de pedagogisch mede-

vervolgt: ‘Ik vind het van groot belang dat je als leerkracht om je heen

werker in de klas doet. Zestien peuters in je klas. Dat is best wat!’.

kijkt wat er is aan kennis en wat je zelf kunt toepassen. Je moet een bepaalde nieuwsgierigheid hebben en jezelf uitdagen om te willen

Persoonlijke ontwikkeling

verbeteren. Dan ben je bezig met innovaties.’

Jonge kinderen leren voornamelijk door te spelen. Ze zijn niet bewust aan het leren, maar leren door te ontdekken, zelf te doen en nabootsing.

Leren gaat via beweging en de sensomotorische integratie. Ze zijn gebaat

Neem voor meer informatie over de pré-school contact

bij voorspelbaarheid en regelmaat. ‘Het is belangrijk dat ze voorbeelden

op met Kim Cober van het HCO, via telefoonnummer

krijgen zodat hun spel steeds rijker wordt en ook de taalontwikkeling

070 448 28 28 of e-mail k.cober@hco.nl.

op gang komt’, legt Imke uit. Bepaalde vaste elementen van de kleuternovember 2017 | HCO

5

Column In elke HCO Nieuws laten we een of meer experts aan het woord over een actueel onderwijsthema.

Deze keer Bart Vogelaar over hoogbegaafdheid, leerpotentieel en talentontwikkeling.

‘Kijk naar wat kinderen nodig hebben om hun potentie tot ontwikkeling te brengen.’

Bart Vogelaar

Iedereen lijkt er een mening over te hebben

over hoogbegaafdheid heeft zich ontwikkeld

zekerheid stellen dat een leerling met een IQ

en hoewel er veel eigenschappen worden

van “een statische, aangeboren eigenschap”

van 128 daadwerkelijk zoveel verschilt van de

toegedicht aan hoogbegaafden, is er nog

naar een benadering waarin ontwikkeling van

leerling met een IQ van 130, dat zij per definitie

geen eensluidende definitie van wat hoogbe-

potentiële excellentie centraal staat.

het beste tot hun recht komen in een andere

gaafdheid nu precies inhoudt. Lange tijd is er

onderwijsvorm. Daarom pleiten wij ervoor om

weinig aandacht geweest voor hoogbegaafde

Identificatie van hoogbegaafdheid

kinderen niet te categoriseren als hoogbegaafd

leerlingen, wellicht vanuit de gedachte dat

In de praktijk zien we helaas nog steeds dat

of niet-hoogbegaafd op basis van een IQ-score,

deze kinderen het op eigen kracht wel redden.

hoogbegaafdheid vaak wordt vastgesteld op

maar juist te kijken naar hoeveel cognitieve

Gelukkig is dat tegenwoordig anders en zijn er

basis van een intelligentieprofiel of een IQ-

potentie zij hebben en wat zij nodig hebben om

veel meer voorzieningen voor deze leerlingen

score. In Nederland, evenals in veel andere

zich verder te ontwikkelen.

dan voorheen. Hoogbegaafdheid is intussen ook

landen, wordt veelal als maatstaf aangehouden

In het onderwijs zou een grotere nadruk moeten

een term die veel bij mensen oproept, hetzij

dat iemand hoogbegaafd is als diegene een IQ

liggen op het ontwikkelen van de potentie van

negatief: “Hij denkt zeker dat ‘ie hoogbegaafd

heeft van minimaal 130. Voor sommige onder-

alle leerlingen, zodat de talenten van een veel

is? Uitslover!”, hetzij positief: “Die leerling

wijsprogramma’s of –modulen wordt als

grotere groep kinderen tot ontplooiing kan

kan zo goed zelfstandig werken, die is vast

ingangseis een IQ van 130 gesteld. Een leerling

komen. Dat vraagt wel om een omgeving waarin

hoogbegaafd”.

met een IQ van 128 heeft in dat geval geen

deze potentie verder kàn groeien. Laten we als

toegang tot dit soort voorzieningen.

onderwijsprofessionals niet bezig zijn met cate-

“Je hebt het of je hebt het niet”

Identificatie van hoogbegaafden gebaseerd op

goriseren, maar vooral nadenken over hoe we

In de afgelopen decennia was er onder weten-

IQ-scores alleen, veronderstelt dat mensen

het onderwijssysteem zo kunnen innoveren dat

schappers veel discussie over wat hoogbegaafde

gecategoriseerd kunnen worden in twee

we deze omgeving bieden aan alle kinderen.

leerlingen anders maakt dan anderen. Lang

groepen: de hoogbegaafden en de niet-hoog-

werd gedacht dat het hetzelfde is als “buiten-

begaafden. Is dit wel realistisch? Zou de leerling

Bart Vogelaar is als universitair docent

gewoon slim” zijn. In deze zienswijze werd

met een IQ van 128 niet net zoveel baat hebben

verbonden aan de sectie Ontwikkelings-

hoogbegaafdheid gezien als een statische eigen-

bij voorzieningen voor hoogbegaafden als de

en Onderwijspsychologie van de Universiteit

schap waarmee je wordt geboren: je hebt het

leerling met een hoger IQ?

Leiden. Hij geeft onderwijs in de bachelor-

of je hebt het niet. Inmiddels zijn steeds meer

6

opleiding Psychologie en de masters Kind-

mensen ervan overtuigd dat het niet zo zwart-

Talentontwikkeling

en Jeugdpsychologie en Schoolpsychologie

wit is. Algemeen bekend is dat er niet alleen een

Hoogbegaafdheid, en talent in het algemeen,

en doet onderzoek naar het leerpotentieel

biologische component is, maar dat de omge-

begint altijd met potentie, die zich gedurende

van hoogbegaafde kinderen. Hij was gast-

ving ook een belangrijke rol speelt in de mate

een mensenleven verder kan ontwikkelen tot

spreker bij het eerste Onderwijscafé dat het

waarin hoogbegaafdheid zich uit. Het denken

excellentie. We kunnen niet met 100%

HCO organiseerde op 26 september 2017.

november 2017 | HCO nieuws

Escaperoom en onderwijs Begin oktober deden 100 middelbare scholen mee aan Escape the Classroom.

De leerlingen probeerden zo snel mogelijk te ontsnappen uit een biologieles.

Met deze actie haalden zij het Jeugdjournaal. In samenwerking met de initiatiefnemers van Escape the Classroom ontwikkelde het HCO intussen in het diepste geheim een eigen formule, speciaal voor lerarenteams in het PO.

Op de dag dat het Jeugdjournaal aandacht

heeft. Je kunt een escaperoom trouwens ook

besteedde aan de escaperoom voor leer-

goed inzetten als een starter of kennismaking

lingen, deed een groepje leerkrachten van

met nieuwe lesstof.’

De Paradijsvogel in Ypenburg mee aan een

‘Met spanning samen zoeken naar de sleutel’

try-out van de HCO escaperoom. Na een uur

Escape the Classroom

puzzelen wist het team de code te kraken.

De biologiedocenten deelden hun ervaringen

Fleur van Arkel, medeontwikkelaar: ’Het con-

met collega’s en konden rekenen op veel be-

cept sloeg aan, de leraren waren enthousiast.

langstelling voor hun onderwijs innovatie. Ze

Sommigen fantaseerden al hoe ze dit soort op-

geven regelmatig workshops en hebben Escape

drachten in de klas kunnen doen. De feedback

the Classroom opgericht, een platform waar

van de leraren gaf ons ook aanknopingspunten

leraren ideeën op kunnen doen voor puzzels

meer over zichzelf en elkaar. Tegelijkertijd

om de escaperoom verder te finetunen.’

en materiaal vinden om zelf escaperooms te

hopen we dat ze geïnspireerd raken om

bouwen. Anne: ‘Bij de start was onze droom

elementen in hun eigen lessen te verwerken.’

Bierviltje

dat ooit elke leerling één keer in zijn schooltijd

Het idee voor Escape the classroom ontstond

een escaperoom zou hebben gespeeld.

21e eeuwse vaardigheden

in 2015 bij twee biologiedocenten van het

We hebben aan meer dan 1200 docenten

Wat is het succes van escaperooms?

Segbroek College: Joris Koot en Anne de Groot.

workshops gegeven. Bij de actie begin oktober

Marjolein: ‘Het gaat om samenwerken,

Anne vertelt: ‘We liepen al met een idee

hebben zo’n 10.000 leerlingen meegespeeld.

out of the box denken, het past binnen het

rond toen we tijdens een personeelsuitje een

We zijn op weg onze droom te realiseren.’

denken over 21e eeuwse vaardigheden, er

escaperoom bezochten. We hebben dezelfde

zitten elementen in van spanning en tijdsdruk

dag nog aan de bar puzzels bedacht die we op

Teambuilding

en je traint oplossingsvaardigheden.’ Anne:

bierviltjes schreven. Een half jaar later gaven

Om het didactisch concept ook in het PO

‘Je hoeft leerlingen totaal niet te motiveren.

we een workshop op een congres voor bio-

onderwijs gevolg te geven, heeft een groepje

Wij vinden het zelf superleuk om nieuwe

logiedocenten. Die waren direct enthousiast.’

collega’s van het HCO een escaperoom ontwik-

dingen te ontwikkelen. Als je het concept

De eerste “kamer” die de docenten hebben

keld voor lerarenteams. Initiatiefnemer

eenmaal doorhebt en van puzzels bedenken

bedacht, is bedoeld voor de eindexamen-

Marjolein Wennekers: ‘Ik had een les van Joris

houdt, kun je er zo mee aan de slag. Voor elk

leerlingen 5 havo en 6 vwo. Anne legt uit: ‘Ons

en Anne bijgewoond en was erg geïnspireerd.

onderwerp is een escaperoom te bedenken.

doel is een soort meesterproef, gebaseerd op

Samen met collega´s hebben we daarom zelf

Het enige wat je nodig hebt, is creativiteit en

eindexamen opdrachten. Het is alsof je samen

een escaperoom bedacht, speciaal voor leraren

wat handige materialen.’

een proefwerk doet en met elkaar een 10 moet

in het PO. Enerzijds als activiteit voor team-

halen. In groepjes gaan de leerlingen aan het

building, anderzijds om leraren te inspireren

werk. Ze moeten samen elke vraag oplossen,

dit idee zelf te gebruiken.’

anders kom je de kamer niet uit. Je kunt niets

Wat leren teams van een escaperoom erva-

overslaan, dus alle leerstof komt aan bod.

ring? Fleur van Arkel: ‘We willen vooral dat

De tijdsdruk en spelvorm werken goed, daar

leerkrachten enthousiast worden en samen lol

worden leerlingen echt fanatiek van. Zelfs als

hebben. Ze komen dingen tegen uit de dage-

de bel gaat, willen ze doorgaan.’ Naast de

lijkse onderwijspraktijk, dus het is herkenbaar

motivatie en betrokkenheid ziet de biologie-

voor ze. Dat maakt deze ervaring anders dan

docente andere voordelen. Anne: ‘We zien ook

het bezoeken van een bestaande escaperoom.

op welke opdrachten leerlingen vastlopen. Dan

In een groepje met 5 of 6 collega´s moeten ze

weten wij welke lesstof nog aandacht nodig

onder tijdsdruk opdrachten oplossen. Ze leren

Samen met je team een escaperoom ervaring opdoen? Dat kan! Bijvoorbeeld als onderdeel van een studiedag of verbetertraject! Maar ook als losse teambuildingactiviteit. Kijk voor meer informatie op www.hco.nl/escaperoom.

november 2017 | HCO

7

Agenda

Nieuw in de winkel

Kijk voor meer informatie en aanmelding op Breinvriendelijk onderwijs

88 inzichten om nog beter les te geven

www.hco.nl/agenda 7 november 2017 Netwerkbijeenkomst Traumasensitief lesgeven (Taalnetwerk) 8 november 2017 Netwerkmiddag KIJK! 14 november 2017 Pizzasessie 6. Dubbelslag: kansen in de vakles 15 november 2017

€ 19,95

Onderwijscafé: Iedereen is leraar € 59,-

16 november 2017 Symposium Gezond omgaan met zieke leerlingen 29 november 2017

Gedragsmanagement in de klas

Netwerkbijeenkomst Zorgstructuur peuters 30 november 2017 Pizzasessie 3. Taal100: bijeenkomst voor taalcoördinatoren 9 december 2017 Haags Technologie Festival 13 december 2017 Speltraining Spelend op pad (8-12 jaar) 13 december 2017

€ 16,-

Speltraining Spelend op pad (5-7 jaar) 11 januari 2018 Opleiding Uitgaan van verschillen

Je eerste jaar als leraar

17 januari 2018

Hoe richt je je lokaal in? Hoe bereid je je lessen voor? En hoe ga

Netwerkbijeenkomst nieuwkomersleerkrachten

je om met ouders? In dit boek komen alle essentiële vaardig-

in de omgeving van Den Haag

heden aan bod die je eerste jaar als leraar tot een succes

17 januari 2018

kunnen maken. Het gaat onder meer over klassenmanagement,

Opleiding Leiding geven aan educatieve

het opbouwen van relaties met leerlingen, consistent zijn,

veranderprocessen

routines instellen en je leerlingen geboeid houden. Maar ook

17 januari 2018

over de vraag hoe je omgaat met je eigen emoties en hoe je een

Instroomtraining KIJK!

gezonde werkrelatie opbouwt met collega’s en leidinggevenden.

17 januari 2018

Het boek bevat diverse voorbeelden en anekdotes uit zowel het

Training Taakspel

primair als het voorgezet onderwijs. € 36,-

25 januari 2018 Marzano Congres - Masterclass Betrokkenheid 26 januari 2018

Deze uitgaven kunt u bestellen via www.hco.nl/winkel

Marzano Congres - In 1 dag jouw Model voor Effectief Lesgeven

Marzano Congres 25 en 26 januari 2018:

25 & 26 januari 2018

Hoe krijg je leerlingen écht betrokken?

Marzano Congres - Opleiding Schoolcoach Betrokkenheid 7 februari 2018

- 25 januari 2018: Marzano Congres: Masterclass Betrokkenheid - 26 januari 2018: Marzano Congres: In 1 dag jouw Model voor Effectief Lesgeven - 25 en 26 januari 2018: Marzano Congres: Opleiding Schoolcoach Betrokkenheid

Training De bovenkamer 7 maart 2018 Training Zien is Snappen 23 maart 2018 & 6 april 2018 & 13 april 2018 Regionale Dagen Jonge Kind 2018 4 april 2018 Workshop Horen, zien en schrijven