Outro mundo é posíbel

Comunicación Estudo dos textos

Tipos de códigos

Para comunicármonos empregamos dous tipos de códigos: • Códigos verbais: palabras. • Códigos non verbais: imaxes, xestos, iconas, sinais de tráfico... O código verbal é exclusivo dos seres humanos e adoitamos empregalo en combinación cos códigos non verbais. A comunicación

A comunicación é o proceso polo cal as persoas intercambian información, sentimentos, opinións etc. Para que haxa comunicación son imprescindíbeis os seguintes elementos: emisor, receptor, mensaxe, canle e código.

Mensaxe: información que se transmite.

Emisor: persoa que transmite a información.

Código: conxunto de signos que coñecen emisor e receptor e permite que o primeiro elabore a mensaxe e o segundo a interprete.

Receptor: persoa que recibe e interpreta a información.

Canle: medio material a través do cal se transmite a información ou mensaxe (sonora —sons—, visual —textos, imaxes— etc.)

ACTIVIDADES 1 Sabes que significan estas mensaxes non verbais?

2 Sabías que….? Os sinais de tráfico teñen tres formas principais, con cadanseu significado:

Redondos: prohibición ou obriga.

Triangulares: perigo. Rectangulares/cadrados: información ou indicación. • Completa esta táboa. Clasifica os sinais da dereita segundo a súa forma, descríbeos (cores do bordo e do fondo) e indica o seu significado.

Número Forma Cores Significado

1 Circular Bordo vermello Velocidade máxima. 3 Consulta o Código de circulación e debuxa no caderno sinais para os seguintes significados: – Perigo: pavimento esvaradío. – Entrada prohibida a bicicletas. – Uso obrigatorio do cinto de seguridade. – Proximidade dun surtidor de carburante. – Velocidade máxima aconsellada 70 km/h. 4 Inventade sinais para os seguintes contidos: – Prohibido comer no interior da aula. – Zona para colgar as mochilas. – Perigo: pombas famentas. – Espazo libre de monopatíns. – Praia libre de medusas.

20 U 

1

Oral

Establécese entre dúas ou máis persoas

Escrita

Falar Escoitar Ler Escribir

A comunicación oral é aquela que se produce entre dúas ou máis persoas, facendo uso da voz e dun código compartido por emisor e receptor. O emisor válese da voz para reproducir os sons da lingua, formar palabras e elaborar mensaxes que transmite ao receptor. A comunicación escrita, en cambio, prodúcese a través de signos gráficos cos que o emisor elabora unha mensaxe que, posteriormente, será recibida e descifrada polo receptor. Exemplos: mensaxes instantáneas, correos electrónicos, xornais e libros impresos e dixitais… Hai textos que sempre son orais, por exemplo unha conversa entre dous veciños no ascensor. Outros, porén, sempre son escritos, por exemplo unha instancia presentada nunha oficina. Pero hai textos que poden ser orais ou escritos, por exemplo, un poema pódese recitar ou escribir. Sabías que...?

Os primeiros textos escritos teñen uns 6000 anos de antigüidade. Corresponden ás civilizacións mesopotámicas.

ACTIVIDADES 5 Indica que tipo de comunicación se establece e sinala os elementos de comunicación.

21 21

Un proxecto que che ofrece todos os contidos do curso a través do libro dixital, xunto cunha gran diversidade de recursos. Descubre outra forma de aprender sinxela, intuitiva e compatible con calquera plataforma e dispositivo.

Os Desafíos que deixan pegada incorporan unha situación de aprendizaxe que propicia a reflexión dos alumnos e das alumnas e que teñen un carácter transformador.

A TÚA LINGUA IMPORTA Propoñémosche un estudo de investigación sobre as linguas que utilizas segundo o contexto ou as túas afeccións, mediante a creación de cuestionarios dixitais (Google Forms). Os resultados serán compartidos con toda a comunidade educativa: alumnado, familias etc. Ademais, iniciaremos un «Glosario dixital» neste primeiro trimestre, que terá continuidade no segundo e no terceiro trimestre. Recollerase o vocabulario que se traballe en cada situación de aprendizaxe nunha Padlet, ferramenta colaboradora, subindo a palabra, o seu significado e unha imaxe (traballando así a competencia dixital, o uso correcto e seguro de internet e as licenzas libres como creative commons). Esta mesma Padlet pódese utilizar para traballar o plurilingüismo e a comunicación oral e escrita do vocabulario estudado. A TÚA LINGUA IMPORTA Propoñémosche un estudo de investigación sobre as linguas que utilizas segundo o contexto ou as túas afeccións, mediante a creación de cuestionarios dixitais (Google Forms). Os resultados serán compartidos con toda a comunidade educativa: alumnado, familias etc. Ademais, iniciaremos un «Glosario dixital» neste primeiro trimestre, que terá continuidade no segundo e no terceiro trimestre. Recollerase o vocabulario que se traballe en cada situación de aprendizaxe nunha Padlet, ferramenta colaboradora, subindo a palabra, o seu significado e unha imaxe (traballando así a competencia dixital, o uso correcto e seguro de internet e as licenzas libres como creative commons). Esta mesma Padlet pódese utilizar para traballar o plurilingüismo e a comunicación oral e escrita do vocabulario estudado.

ConstruímosConstruímos Compartimos Ferramenta TICCompartimos Ferramenta TIC Difusión Difusión Plurilingüismo Plurilingüismo Conclusións Conclusións Somos noticia Somos noticia

11

Salvar os océanos Salvar os océanos

Un océano de plástico no fondo do océano Arredor de oito millóns de toneladas de plástico acaban no océano anualmente. A comunidade científica calcula que en 20 anos nos mares do mundo haberá menos peixes que plástico. Mais o que abrolla á superficie tan só representa 1% do total: o restante xa é unha partícula de sedimento máisFernando arrizado

Un océano de plástico no fondo do océano Arredor de oito millóns de toneladas de plástico acaban no océano anualmente. A comunidade científica calcula que en 20 anos nos mares do mundo haberá menos peixes que plástico. Mais o que abrolla á superficie tan só representa 1% do total: o restante xa é unha partícula de sedimento máis Fernando arrizado As páxinas finais de cada unidade ofrecen propostas deseñadas para reforzar, reflexionar e consolidar o aprendido.

Hai máis dunha década que a comunidade científica vén alertando do desafío ambiental que supón a contaminación con plástico dos océanos. Esta afecta á fauna e á flora mariñas, aos hábitats e aos ecosistemas. Mais non só isto: as nanopartículas de plástico acaban por chegar aos seres humanos a través da inxestión de pei-xe ou por outras vías. [...]

Segundo o Programa das Nacións Unidas para o Ambiente, arredor de oito millóns toneladas de plástico acaban nos océanos cada ano, en moitos casos a través dos ríos. De continuar a tendencia, a comunidade científica calcula que para 2050 superará a cantidade existente de peixes. Series documentais como Blue Planet, con imaxes de golfiños xogando con bolsas de plástico, tiveron un efecto positivo entre a poboación, e as autorida-des comezaron a tomar medidas para reducir ou eliminar o uso destas bolsas, o das pallas para sorber líquidos e o doutros elementos do mesmo material dun só uso. Porén, o plástico máis visíbel que abrolla á superficie do mar representa menos de 1%. O 99% restante fica nas profundidades mariñas xunto coa área, o lodo e os nutrientes. […]

As pequenas partículas de plástico son especialmente perigosas xa que son facilmente inxeridas e absorbi-das polo aparato dixestivo e, desta maneira, poden acabar penetrando en órganos e tecidos dos organismos a través dos fluídos corporais. A partir de aí, entran na cadea trófica —a cadea alimenticia— que ten o ser humano como último elo. Ademais, moitas destas nano ou micropartículas, minúsculas e case invisíbeis ao ollo humano, están contaminadas á súa vez por produtos químicos que as fan dobremente tóxicas. As que non chegan aos 5 milímetros de lonxitude son denominadas microplásticos. As máis pequenas, cun tamaño igual ou menor a 100 nanómetros (1/10.000 mm), chámanse nanoplásticos, tan diminutos que son imposíbeis de ver sen o uso de instrumentos ópticos especiais.

Hai máis dunha década que a comunidade científica vén alertando do desafío ambiental que supón a contaminación con plástico dos océanos. Esta afecta á fauna e á flora mariñas, aos hábitats e aos ecosistemas. Mais non só isto: as nanopartículas de plástico acaban por chegar aos seres humanos a través da inxestión de pei-xe ou por outras vías. [...] 5 de maio de 2020

Segundo o Programa das Nacións Unidas para o Ambiente, arredor de oito millóns toneladas de plástico acaban nos océanos cada ano, en moitos casos a través dos ríos. De continuar a tendencia, a comunidade científica calcula que para 2050 superará a cantidade existente de peixes. Series documentais como Blue Planet, con imaxes de golfiños xogando con bolsas de plástico, tiveron un efecto positivo entre a poboación, e as autorida-des comezaron a tomar medidas para reducir ou eliminar o uso destas bolsas, o das pallas para sorber líquidos e o doutros elementos do mesmo material dun só uso. https://www.nosdiario.gal

Porén, o plástico máis visíbel que abrolla á superficie do mar representa menos de 1%. O 99% restante fica nas profundidades mariñas xunto coa área, o lodo e os nutrientes. […]

As pequenas partículas de plástico son especialmente perigosas xa que son facilmente inxeridas e absorbi-das polo aparato dixestivo e, desta maneira, poden acabar penetrando en órganos e tecidos dos organismos a través dos fluídos corporais. A partir de aí, entran na cadea trófica —a cadea alimenticia— que ten o ser humano como último elo. Ademais, moitas destas nano ou micropartículas, minúsculas e case invisíbeis ao ollo humano, están contaminadas á súa vez por produtos químicos que as fan dobremente tóxicas. As que non chegan aos 5 milímetros de lonxitude son denominadas microplásticos. As máis pequenas, cun tamaño igual ou menor a 100 nanómetros (1/10.000 mm), chámanse nanoplásticos, tan diminutos que son imposíbeis de ver sen o uso de instrumentos ópticos especiais.

5 de maio de 2020 Que vas aprender? Que vas aprender? 1 1 Comunicación Comunicación

Nesta unidade vas ler o fragmento dunha Nesta unidade vas ler o fragmento dunha novela protagonizada por Nereida, unha novela protagonizada por Nereida, unha rapaza que se propón salvar os océanos e rapaza que se propón salvar os océanos e https://www.nosdiario.galos seus animais. Tamén ampliarás o vocabulario sobre os os seus animais. Tamén ampliarás o vocabulario sobre os animais e crearás as túas infografías. animais e crearás as túas infografías.

Despois, coñecerás os tipos de textos cos Despois, coñecerás os tipos de textos cos que nos comunicamos, orais ou escritos, que nos comunicamos, orais ou escritos, en directo ou a distancia a través das re-en directo ou a distancia a través das redes sociais etc. des sociais etc.

34 34 Bolsas de plástico, latas de refrescos, bastóns de algodón, cabichas, redes de pesca... e outros produtos similares aboian na superficie dos océanos ou amoréanse nos fondos mariños. Bolsas de plástico, latas de refrescos, bastóns de algodón, cabichas, redes de pesca... e outros produtos similares aboian na superficie dos océanos ou amoréanse nos fondos mariños. Os residuos plásticos convertéronse no principal elemento contaminante e teñen un grande impacto ambiental. Ademais, tardan moitos anos en degradarse. Os residuos plásticos convertéronse no principal elemento contaminante e teñen un grande impacto ambiental. Ademais, tardan moitos anos en degradarse. É hora de tomar conciencia e implicármonos na defensa do medio natural. É hora de tomar conciencia e implicármonos na defensa do medio natural. Todos podemos ser activistas! Todos podemos ser activistas!

E ti que opinas?E ti que opinas?

Cales son os principais problemas que padecen os océanos? Cales son os principais problemas que padecen os océanos?

Coñeces algunha asociación ecoloxista en defensa dos mares? Coñeces algunha asociación ecoloxista en defensa dos mares? 2 2 Estudo da lingua Estudo da lingua

As palabras forman parte dos textos cos As palabras forman parte dos textos cos que nos comunicamos. Con elas designa-que nos comunicamos. Con elas designamos os conceptos que queremos trans-mos os conceptos que queremos transmitir. mitir. Nesta unidade coñecerás a estrutura, os compoñentes e os tipos de palabras. Nesta unidade coñecerás a estrutura, os compoñentes e os tipos de palabras. Sabes cantas letras ten o alfabeto galego? E cantos dígrafos? Sabes explicar en que consiste unha sílaba? E os seus tipos? Sabes cantas letras ten o alfabeto galego? E cantos dígrafos? Sabes explicar en que consiste unha sílaba? E os seus tipos?

3 3 Literatura Literatura

As escritoras e os escritores tamén se valen das palabras para crear un texto literario que nos emocione, que nos divirta, que nos asuste… As escritoras e os escritores tamén se valen das palabras para crear un texto literario que nos emocione, que nos divirta, que nos asuste… Cal é o teu libro favorito? A que xénero pertence? Cal é o teu libro favorito? A que xénero pertence? Gústache crear os teus propios textos literarios? Gústache crear os teus propios textos literarios?

Recorda seleccionar o material de traballo desta unidade para o teu portafolio. Recorda seleccionar o material de traballo desta unidade para o teu portafolio.

1 Le atentamente este texto e realiza as actividades.a) Microplásticos, micropartículas, nanopartículas e nanómetros comezan por prefixos. Que significa-do teñen? Cal é máis pequeno?b) Quen é o autor? En que medio foi publicado? Cando? c) O texto divídese en tres partes: un titular, un breve resumo e a exposición do contido repartida en tres partes. • Localízaas guiándote pola letra empregada.d) Por que son tan perigosas as pequenas partícu-las de plástico? e) Cal é o obxectivo do texto? f) 1. Concienciar dun problema ambiental. 2. Protestar pola contaminación dos océanos. 3. Explicar o proceso dos plásticos vertidos. Resume o contido do texto.

1 Le atentamente este texto e realiza as actividades.a) Microplásticos, micropartículas, nanopartículas e nanómetros comezan por prefixos. Que significa-do teñen? Cal é máis pequeno?b) Quen é o autor? En que medio foi publicado? Cando? g) Divide en sílabas as palabras deste fragmento do texto: Hai máis dunha década que a comunidade científica vén alertando do desafío ambiental que supón a con-taminación con plástico. c) O texto divídese en tres partes: un titular, un breve resumo e a exposición do contido repartida en tres partes. • Localízaas guiándote pola letra empregada.d) Por que son tan perigosas as pequenas partícu-las de plástico? e) Cal é o obxectivo do texto? 1. Concienciar dun problema ambiental. 2. Protestar pola contaminación dos océanos. 3. Explicar o proceso dos plásticos vertidos.f) Resume o contido do texto. h) Localiza no texto anterior: 1. Dous dígrafos. 2. Catro ditongos. 3. Dous hiatos. 4. Catro palabras esdrúxulas.i) Clasifica as palabras subliñadas segundo sexan variábeis ou invariábeis: Segundo o Programa das Nacións Unidas para o Me-dio Ambiente, arredor de oito toneladas de plástico acaban nos océanos cada ano. l) Divide en lexemas e morfemas as palabras variá-beis do exercicio anterior.

g) Divide en sílabas as palabras deste fragmento do texto: Hai máis dunha década que a comunidade científica vén alertando do desafío ambiental que supón a con-taminación con plástico. h) Localiza no texto anterior: 1. Dous dígrafos. 2. Catro ditongos. 3. Dous hiatos. 4. Catro palabras esdrúxulas. i) Clasifica as palabras subliñadas segundo sexan variábeis ou invariábeis: Segundo o Programa das Nacións Unidas para o Me-dio Ambiente, arredor de oito toneladas de plástico acaban nos océanos cada ano. l) Divide en lexemas e morfemas as palabras variá-beis do exercicio anterior.

REFLEXIONA Para mellorar as nosas destrezas comunicativas podemos empezar a reflexionar sobre o uso que lle damos á lingua en diferentes contextos e que nos gustaría compartir con outras persoas. Reflexiona de xeito individual e comparte despois en grupo a seguinte valoración sobre as actividades 1, 2, 3, 4 e 5 da secuencia de aprendizaxe. Aspectos Totalmente conseguido Bastante conseguido Conseguido Case conseguidoAchego suficiente información para empezar o proxecto de investigación. Reflexiono sobre o uso que se dá á lingua. Traballei os elementos da comunicación. Comprendín o uso diferente que se pode facer dunha lingua segundo as variacións lingüísticas, xeográficas e/ou históricas, a partir das nosas experiencias. Comparto as miñas ideas de forma clara, exprésome con respecto e corrección. Comprendín que é a linguaxe literaria mediante varios exemplos ao longo do proxecto. PON A PROBA AS TÚAS COMPETENCIAS Realiza a autoavaliación competencial incluída en anayaeducacion.es. REFLEXIONA Para mellorar as nosas destrezas comunicativas podemos empezar a reflexionar sobre o uso que lle damos á lingua en diferentes contextos e que nos gustaría compartir con outras persoas. Reflexiona de xeito individual e comparte despois en grupo a seguinte valoración sobre as actividades 1, 2, 3, 4 e 5 da secuencia de aprendizaxe. Aspectos Totalmente conseguido Bastante conseguido Conseguido Case conseguidoAchego suficiente información para empezar o proxecto de investigación. Reflexiono sobre o uso que se dá á lingua. Traballei os elementos da comunicación. Comprendín o uso diferente que se pode facer dunha lingua segundo as variacións lingüísticas, xeográficas e/ou históricas, a partir das nosas experiencias. Comparto as miñas ideas de forma clara, exprésome con respecto e corrección. Comprendín que é a linguaxe literaria mediante varios exemplos ao longo do proxecto. PON A PROBA AS TÚAS COMPETENCIAS Realiza a autoavaliación competencial incluída en anayaeducacion.es. SECUENCIA DE APRENDIZAXE CHUVIA DE IDEAS 1.1 Reflexionamos en grupo sobre o uso que lle damos á lingua en diferentes contextos. 1.2 Iniciamos o noso proxecto de investigación sobre os usos que se lle dan á lingua. GRUPOS DE TRABALLO 2.1 Repartímonos por grupos de traballo para o proxecto de investigación. 2.2 Repartimos, de forma consensuada, o rol dentro do grupo: coordinador, secretario, persoa encargada do material, etc. PENSAMOS 3.1 Agora, en grupos de traballo, pensaremos no uso que lle damos á lingua a partir das nosas experiencias. 3.2 Anotamos as ideas e propostas do grupo. SECUENCIA DE APRENDIZAXE CHUVIA DE IDEAS 1.1 Reflexionamos en grupo sobre o uso que lle damos á lingua en diferentes contextos. 1.2 Iniciamos o noso proxecto de investigación sobre os usos que se lle dan á lingua. GRUPOS DE TRABALLO 2.1 Repartímonos por grupos de traballo para o proxecto de investigación. 2.2 Repartimos, de forma consensuada, o rol dentro do grupo: coordinador, secretario, persoa encargada do material, etc. PENSAMOS 3.1 Agora, en grupos de traballo, pensaremos no uso que lle damos á lingua a partir das nosas experiencias. 3.2 Anotamos as ideas e propostas do grupo.

CONSTRUÍMOS CONSTRUÍMOS 4.1 4.1 Elaboramos posibles preguntas sobre o uso da lingua que nos gustaría facerlles a outras persoas. Elaboramos posibles preguntas sobre o uso da lingua que nos gustaría facerlles a outras persoas.

COMPARTIMOS COMPARTIMOS 5.1 5.1 Compartimos as preguntas elaboradas por cada grupo con toda a clase. Compartimos as preguntas elaboradas por cada grupo con toda a clase. 5.2 5.2 Consensuamos as posibles propostas e ideas. Consensuamos as posibles propostas e ideas. 5.3 5.3 Unificamos e eliximos as preguntas e propostas finais que faremos a outras persoas. Unificamos e eliximos as preguntas e propostas finais que faremos a outras persoas. 5.4 5.4 Repartiremos as preguntas finais para cada grupo de traballo. Repartiremos as preguntas finais para cada grupo de traballo.

Tes participado Tes participado nalgunha iniciativa nalgunha iniciativa deste tipo? deste tipo?

Que podes facer Que podes facer ti para evitar a súa ti para evitar a súa deterioración? deterioración?

Plano aberto. Accede ao vídeo de presentación da Plano aberto. Accede ao vídeo de presentación da unidade en anayaeducacion.es. unidade en anayaeducacion.es. + orientacións en anayaeducacion.es + orientacións en anayaeducacion.es