Peza a Peza - GALICIA Banner

Descubre as

novidades de

Galicia

Descubre as novidades de

Lingua

As materias de Lingua do proxecto PEZA A PEZA seguen o enfoque comunicativo das tendencias pedagóxicas actuais mesturando diferentes metodoloxías de aprendizaxe: competenciais para as destrezas lingüísticas (escoitar, falar, ler, escribir), reprodutivas ou comprensivas para o coñecemento da lingua (gramática e ortografía) e evocativas e reflexivas para a literatura.

*+å ÀÞ »Δ *+ø

ben

*+å ÀÞ »Δ *+ø »¤

RvweHIp89a<=sÑÖå.

1

RvweHIp89a<=sÑÖå.

»¤ »¤ »¤ »¤ »¤ »¤ »¤

Primaria

*+ø *+ø *+ø *+ø *+ø *+ø *+ø *+ø

Lingua

Primaria

*+ø

*+ø

*+ø

*+ø

*+ø

*+ø

*+ø

»¤

»¤

»¤

»¤

»¤

»¤

»¤

»¤

»¤

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

*+ø

»¤ »¤

Lingua

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

C\]o>?p45i89å.

*+ø *+ø

PE ZA A PE ZA

*+a45¤

C\]o>?p45i89å.

*+a89ø

ÀeNOø

»i89ø

*+oBCå

*+oDEæ

*+o>?Δ

»i89a45¤

RxyoBCd:;eNOå *+a<=s Δl:;eHIt45r89a<=s »p89o@Al89a<=s *+qrsu:;æ ÀeHIm45p:;eHIzxya45> *+o23s »n89o>?m:;eTUs *+d89o23s *+d:;eJKb>?u45xxyo23s.

*+å - Àæ - »Δ - *+ø A PE ZA PE ZA

6

O libro de 1.º vai acompañado dun caderno para reforzar a escritura (“Escribo ben”).

*+å - Àæ - »Δ - *+ø

»u89å

*+o>?¤

»u89a45¤

*+å - Àæ - »Δ - *+ø

*+å - Àæ - »Δ - *+ø - »¤

*+å - Àæ - »Δ - *+ø - »¤

RvweHIp89a<=sÑÖå.

Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs ÃsÑÖa<=sÇÉeTUs~òi<=sÑÖo23s~òu<=sÑÖa<=sÇÉeTUs~òi<=sÑÖø

Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs ÃsÑÖå ÃsÇÉæ Ãs~òΔ ÃsÑÖø Ãs~ò¤ ÃsÑÖå ÃsÇÉæ Ãs~òΔ ÃsÑÖø Ãs~ò¤

»† »† »† »† »† »† »† »† »† »† »† »t89a45t:;eHIt45i45t89o>?t45u45t89a45t:;eHIt45i45t89o>?t45u45t89a45t:;æ »†

Ƞ

»t89å

C\]o>?p45i89å.

Δl89o>?u<=sÑÖå

ÃsÑÖa67¬

Ƞ

»t:;æ

Ƞ

»t45Δ

Ƞ

»t89ø

Ƞ

Ƞ

»t45¤

Ƞ

»t89å

Ƞ

Ƞ

»t:;æ

Ƞ

»t45Δ

C\]o>?p45i89å.

»p:;eJKl89o>?t89å

»m89a67l:;eHIt89å

»p89a<=s~òt:;eJK¬

»m89o>?t89ø

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

O *+o23sÑÖø *+a45m89å *+å *+o23sÑÖå.

12

ÀeHIí89å

*+å - Àæ - »Δ - *+ø - »¤ sete

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ »π Ãs »† *+ø »¤

»m:;eTUs~òm89ø

»u45Δ

*+o>?ª

seis

RvweHIp89a<=sÑÖå.

Ãs~òu45m89å

»u:;æ

RVWi<=sÑÖc^_å *+a<=s Δl:;eHIt45r89a<=s »p89o@Al89a<=s *+qrsu:;æ ÀeHIm45p:;eHIzxya45> *+o23s »n89o>?m:;eTUs *+d89o23s *+d:;eJKb>?u45xxyo23s.

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ »π Ãs *+ø »¤

ÃsÇÉeHIi<=s

»i45¤

ÀeHI¤

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

TVWi45t89ø »p:;eTUsÑÖå »t89o>?m89a45t:;eTUs.

doce trece

13

7

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ »π Ãs »† »> *+∂ *+ø »¤

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ »π Ãs »† »> *+∂ **++cc^^_ø_å *+ø »¤ *+chi¤

RvweHIp89a<=sÑÖå.

RvweHIp89a<=sÑÖå.

*+© *+© *+© *+© *+© *+© *+© *+© *+© *+c^_a89c^_oBCchiu89c^_a89c^_oBCchiu89c^_a89c^_ø

*+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+d89a89d:;eNOd45i89d89oBCd45u89d89a89d:;eNOd45Δ

*+©

*+©

*+c^_a45m45p89¥

*+d89a89d89ø

»i45n89d45i89å

*+d45i89a45n89å

»m89a45n89d45i67¬

*+©

*+©

ÀeTUsÑÖchiu45m89å

*+c^_a45n89oBCå

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

*+©

*+©

*+©

*+c^_o>?n45t89ø

*+chiu45n89c^_å

*+c^_o>?p89å *+a45n89a89c^_o23s

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

DnoeJKl45i89å *+d89¥ »n89å *+d45i89a45n89å.

A *+c^_a45m45p89¥ »n89o>?> ÃsÑÖoBCå.

dezaseis

dezasete

*+å RvweHIp89a<=sÑÖå.

*+å *+å *+å *+å *+å *+å *+å *+å

*+å

*+å

*+å

*+å

*+å

*+å

*+å

*+å

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

*+å *+å EäãsÑÖchir45i67bDEæ *+å Δl:;eHIt45r89å »p89o@Al89å *+qrsu:;æ ÀeHIm45p:;eHIzxyå *+ø »n89o>?m:;æ *+d:;æ *+c^_a89d89å *+d:;eJKb>?u45xxyø.

2

*+©

C\]o>?p45i89å.

C\]o>?p45i89å.

RvweHIp89a<=sÑÖå.

*+©

*+c^_å *+c^_ø *+chi¤ *+c^_å *+c^_ø *+chi¤ *+c^_å *+c^_ø *+chi¤

*+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+∂ *+d89å *+d:;æ *+d45Δ *+d89ø *+d45¤ *+d89å *+d:;æ *+d45Δ *+d89ø

16

*+©

dúas tres

3

17

e comprendo

2. A cigarra e a formiga

cebada. Morro coa fame e non teño nada que comer.

—Que fixeches durante todo o verán, mentres eu traballaba? —preguntou.

—Oh... Non vaias crer ni por un momento que estiven perdendo o tempo —dixo a cigarra, tusindo—.

Estiven cantando sen parar. Todos os días!

Primaria

A formiga colleu un gran de trigo e cargouno ao lombo.

2 Lingua

—Con que cantaches todo o verán?

—repetiu—. Sabes que podes facer agora?

Primaria

Os ollos da cigarra ilumináronse.

Lingua

Era un día de verán e unha formiga camiñaba polo campo recollendo grans de trigo e outros cereais para almacenalos e ter comida durante o inverno.

PE ZA A PE ZA

Unha cigarra viuna e sorprendeuse de que fora tan laboriosa e de que traballara tanto cando os demais animais estaban descansando.

A formiga, naquel momento, non dixo nada; pero ao chegar o inverno, a cigarra famenta foi en busca dela para pedirlle que lle dera parte da súa comida.

—Non —dixo con aire esperanzado— Que? —Polo que a min se refire, podes bailar todo o inverno —replicou a formiga.

HAI QUE PREVER E AFORRAR, PARA DESPOIS NON CHORAR!

—Por favor, dáme calquera alimento que che sobre! —rogoulle a cigarra—.

Un bocado de trigo, un pouquiño de A PE ZA PE ZA

4

O libro de 2.º vai acompañado dun caderno para reforzar a comprensión lectora (“Leo e comprendo”).

3. A aspironeta Zip, a aspiradora, non soportaba a idea de estar simplemente programada para aspirar.

A súa nova compañeira K-38, último modelo en aspiradoras robóticas, non só aspiraba, senón que aspirofregaba, aspirocosía, aspiroguisaba, e mesmo aspirofacía deliciosas tortas de chocolate.

Farta desta situación, Zip retou a K-38, e quixo tender a roupa, pero aspirouna. Quixo contestar ao teléfono, pero aspirouno. Quixo pasea r o gato pero... tamén o aspirou!

5

Así que a levaron a un verted oiro e alí quedou con outras aspiradoras e radiadores.

Un sábado pola mañá, Sabela, unha nena moi pillabana levouna para o seu taller.

Pintouna de moitas cores, puxol le unhas ás, unha hélice e lista!

—Son como unha avioneta! — exclamaba Zip mentres bailab a de alegría—. Non, mellor aínda, son unha aspironeta!

Sabela pediulle que aspirara as nubes negras do ceo para que parara de chover e poder xogar na rúa e Zip fíxoo. Foi voando lonxe, a un sitio moi seco, e desaspirounas todas.

Nos xornais apareceu a nova de que unha «aspironeta» se dedicaba a carrexar as nubes dun lugar a outro para gozar de días de sol radiante onde chovía moito, e días de choiva onde non sucedía nunca.

Agora Zip resultaba ser un aparello de moda.

Outros intentaron crear outros inventos coma unha torradora voadora ou unha lavadora voadora, mais ningún chegou a ser tan útil como a aspironeta.

6 7

4. O tren e a Lúa Este era un tren moi velliño que facía a viaxe desde Vilabaixa a Vilalta co Sol, e de Vilalta a Vilabaixa coa Lúa, e na viaxe cantaba: —POUCO A POUCO, POUCO A POUCO, POUCO A POUCO...

Isidro, colle un trapo de algodón e frega ata que non deixa no cristal nin unha pegadiña de bolboreta. Pero, nada, o tren, quieto.

No tren ía Xaquín, o encargado da canteira, o señor Farruco, a señora Lela, coa súa sella; e Isidro, o maquinista, que era tan vello coma o tren.

—E se o empurramos un pouco? —di Xaquín. E ala!, todos a empurrar. Pero o tren, nada, non se move, nin un paso de lebre, nin un pasiño de pulga.

O tren chega a Vilalta e Isidro, o maquinista, dilles como cada día: —Á noitiña, imos de volta.

Pasa o día, vén a noite e o tren empeza a cantar: —POUCO A POUCO, POUCO A POUCO...

Pero hoxe, a medio camiño, o tren apaga a luz e para.

Isidro, o maquinista, está moi preocupado, dálle un grolo de auga fresca, énchelle o bandullo ata arriba de carbón. Pero, nada, o tren non arrinca. Isidro, o maquinista, tómbase debaixo do tren, engráxalle ben os eixes con aceite do bo, revisa as vías, pero o tren segue sen poñerse en marcha.

—Se cadra é que ten o cristal embazado —di o señor Farruco.

—Estes trens vellos son como nenos, ás veces teñen medo —di para axudar a señora Lela.

Entón, Isidro saca o farol e ensínalle a vía. Pero o tren, nin caso. Isidro, o maquinista, preocupado de verdade, senta nos chanzos e esconde a cara entre as mans.

—Nós imos indo a pé —dille Xaquín dándolle unha palmada nas costas. E os viaxeiros marchan pola vía como unha procesión de lucecús.

—Hoxe deuche por agocharte, Lúa Catarina —di Isidro, o maquinista con preocupación.— Como tardes moito, vai vir unha máquina, moderna e rápida, que levará o tren a rastro e nunca máis o deixarán viaxar.

Entón Isidro, o maquinista, quita as mans da cara porque, entre os dedos, colóuselle un resplandor branco, levanta a cabeza e ve a Lúa, máis gorda e máis branca que nunca.

A Lúa sorrí e, medio adurmiñada, voa por enriba das nubes, dos montes, das árbores... Baixa amodiño, cóase dentro do tren e este arrinca por fin cantando: —POUCO A POUCO, POUCO A POUCO...

8

5. Os gardiáns do bosque

Ana e Luís viven nunha vila situad a a carón dun río. Na outra beira hai una carballeira inmensa onde xogan todas as tardes cos seus amigo s até que o sol se pon.

Dende a carballeira vese a casa de dona Rosa, situada nunha lomba , nas aforas da vila. Dona Rosa éa dona das terras da outra beira do río, incluído o extenso bosqu e.

Un día, cando xogaban, viron uns homes que medían o terreo.

Cando ían de volta pararon na casa de dona Rosa para preguntarlle se sabía que facían eses homes e ela díxolles que lles vendera as terras para facerse rica.

9

Ao outro día, nenos e nenas reuníronse ao redor do Gran Carballo para buscar una solución e poder deter as máquinas que axiña virían.

Acordaron pedirlle axuda aos seres máxicos do bosque: un trasno, unha bruxa e dúas fadas verdes que decidiron ir pola noite á casa de dona Rosa para pedirlle que non venderá os terreos, pois os nenos e as nenas non terían onde xogar.

Algúns días despois, cando Ana, Luís e os seus amigos se achegaron á carballeira, descu briron que as cordas, as estacas e as máquinas desap areceran.

Dona Rosa negárase a vende r. Ningúen sabe as razón dun cambio tan inesperado.

Pasara horas e horas sen poder durmir, lembrando as visitas nocturnas dos seres máxicos.

10 11

Lingua

Lingua ?

Primaria

@

PE ZA A PE ZA

?

PE ZA A PE ZA

@

@

Percebes

Polbo

Pan de Cea

Pan de broa

Pan de trigo

Lagostinos

A empanada Hainas de moitos tipos: de atún, de xoubas, de zamburiñas, de carne...

Navallas

Mexillóns

Vieiras

Cadrada

Redonda

O queixo

Berberechos

Ameixas

Zamburiñas

San Simón

De tetilla

Arzúa - Ulloa

O queixo está moi bo cun pouco de marmelo!

Boi

Centola

Ostras

Marmelo

Requeixo

A PE ZA PE ZA

O libro de 3.º leva ao final de cada trimestre un anexo gramatical e outro cultural que reforzan ou amplían contidos das unidades: gastronomía, entroido e música tradicional.

5

Anexo: O Entroido

Lingua

Primaria

Lin?gua

O pan

Anexo: A gastronomía galega

Lingua

Lingua

O marisco

Primaria

6

Os boteiros de Viana

do Bolo

Os boteiros de Vilariño

Destacan polo seu fer­ moso rostro, pintado nu­ nha máscara.

Levan sombreiros de plu­ mas e mantóns de Manila.

9

de Conso

Dirixen o folión de bom­ bos e gadañas.

7

As bonitas de Sande

Levan un traxe de cores e unha máscara de madeira rematada nun enorme pe­ nacho. Teñen bocas gran­ des e uns enormes dentes.

8

Ourense

Os vellaróns de Castrelo de Cima

Piden cartos ou comida para darse un festín.

Ourense

11

Os troteiros de Bande

As mázcaras de Manzaneda

Trotan polas aldeas anun­ ciando o Entroido.

Os vergalleiros de Sarreau

s

No barrio de Eiróas da cidade de Ouren­ se lembran unha muller viúva, alcumada «A Pita», que casou con outro home viúvo.

Durante o Entroido fan unha representa­ ción teatral da voda.

O folión musical vai dunha aldea a outra.

13

Levan un corno («verga­ llo») co que fan música.

A pita de Eiroás

Son bailadores vestidos de bran­ co e con cintas de cores. Levan un enorme toucado na cabeza .

O seu sombreiro está ador­ nado con postais antigas e un espello.

10

12

Pontevedra

As madamas e os galáns de

Cobres

As madamas e os galáns, vestido s de ma­ neira moi elegante, percor ren as rúas acompañados da charanga de músicos e bailan a súa danza.

14

O papagaio Ravachol

Ravachol era un papagaio moi mal­ falado que vivía nunha farmac ia de Pontevedra. Cada ano, a xente vis­ te de negro para ir ao seu enterro .

A Coruña-Pontevedra

15

18

Lugo

Os xenerais e os correos lo­ cen uniformes coloridos e percorren as rúas a cabalo.

Este personaxe, vestido con peles e careta imitando un oso, baixa á vila xunto cos seus acompañantes en busca de vítimas.

Anexo: O Entroido

Son moi coñecidos os «atran­ ques», batallas nas que se enfrontan só coa palabra, en ton de humor.

O Oso de Salcedo

19

Os xenerais e os correos da Ulla

A Coruña Os vixigueiros levan globos feitos con vexi­ gas de animais, as más­ caras locen sombreiros adornados con flores e cintas de cores e os carolos visten comple­ tamente de branco.

16

O día grande báilase a muiñeira cruzada.

Os vixigueiros, as máscaras e os carolos de Samede

17

Anexo: A música tradicional

Cunchas Gaiteiros

Bombo

Zanfona

Desfile de domingo de piñata en Lourenzá

te sorprenderán.

Castañolas

Tamboril

Caixa

Estraloques

Asubíos

Botella

Culleres

Cantareiras

Acordeón

Tarrañola

Grupo tradicional

s

Charanga

A roupa tradicional Lata de pemento

roncón

copa

Coñeces algún máis?

Claro! A gaita! O intrumento polo que os galegos somos coñecidos en todo o mundo! Saberías identificar as súas partes?

Tixola

monteira chaleco

soprete camisa punteiro

flocos

fol

calzón

cofia dengue camisa mandil

cirolas saia

ronquete

chión

polaina

Os peliqueiros levan roupa vella, peles e unha máscara que seme­ lla un animal.

O Entroido de Lourenzá é coñecido polo seu gran desfile de ca­ rrozas. Hai charangas, comparsas e moitos premios para os mello­ res disfraces.

Os músicos

Algúns xa os coñeces, pero outros

Pandeiro

Os volantes e os peliqueiros do Entroido Ribeirao

En Chantada os volantes visten cintas de co­ res, pano portugués e enormes estruturas na cabeza con bonecas ou flores enriba de todo.

20

Os choqueiros da Coruña

No barrio de Monte Alto da Coruña están os choqueiros, perso­ naxes que se caracterizan por poñer a primeira vestimenta que atopen; canto máis orixinal, mellor.

Os instrumentos

Pandeireta

Cando escolle unha persoa, pín­ talle a cara de negro con cinza.

Lingua

Lingua

Primaria xx

Lingua

Primaria

Lingua

PE ZA A PE ZA

PE ZA A PE ZA

Camiño de Fisterra – Muxía O Camiño vai máis alá de Compo stela ata chegar a Fisterra e Muxía, onde se veneran o Santo Cristo de Fisterra e a Virxe da Barca.

A senda parte de Santiago e bifúrcase na aldea de Olveiroa, nas terras do Xallas; alí, un camiño leva a Fisterra e outro a Muxía.

Os peregrinos chegan ata a «fin do mundo» onde os pobos precristiás crían que as almas ascendían ao ceo.

Discorre por fermosas paraxes non exentas de perigos, pois nas terras do Xallas a lenda fala dun ser maligno chamado Vakner que atemorizaba aos peregrinos.

Tui

A Guarda

O Camiño do Sueste (Vía da Prata) Este camiño segue o trazado da antiga vía romana que unía Emérita Augusta (Mérida) con Asturica Augusta (Astorga). Denóm inase Vía da Prata por un antigo termo árabe: Bal´latta.

Esta ruta foi a empregada polo caudillo árabe Almanzor para chegar ata Compo stela no ano 997 e, logo de saquear a cidade, volver a Córdoba coas campás da igrexa.

Fisterra

Camiño da Arousa – Ulla Este camiño conmemora a lenda da chegada do corpo do apóstol o Santiago a Galicia, no ano 44.

Cada ano faise unha procesi ón desde diversos lugares da ría de Arousa ata Padrón, polo río Ulla.

Catoira

Camiño Inglés Esta é a ruta que seguen os peregri nos que arriban a Galicia por mar. Chegan de países atlánticos como Inglaterra, Suecia, Noruega, Dinamarca, Islandia, etc.

A PE ZA PE ZA

Allariz Mérida

Desembarcan maioritariament e nos portos da Coruña e de Ferrol e de alí seguen a pé ata Compostela.

A Coruña

Rosalía de Castr

o

24 febreiro 1837 1851

o

O libro de 5.º leva ao final de cada trimestre un anexo gramatical e outro cultural que reforzan ou amplían contidos das unidades: Camiño de Santiago, Rosalía e rutas ecoculturais (Dolmens da Costa da Morte e Ribeira Sacra).

Anexo: Rosalía de Castr

Lingua

Este camiño segue o trazado dunha antiga vía romana que unía Braga con Astorga . Hoxe en día, as vías de comunicación en Portugal seguen o trazado dos camiños de Lisboa a Compostela.

O rei Manuel de Portugal, peregri no a Compostela no ano 1502, mandou facer unha lámpada de prata para colocala fronte ao altar maior. Durante varios séculos estivo acesa día e noite.

Este camiño ten unha variante pola costa que se denomina: Camiño Portugués da Costa.

Primaria

Anexo: O Camiño de Santiago

Lingua

O Camiño Portugués

1853

Celébrase o Banq uete de Conxo organizado por Aure lio Aguirre e Edua rdo Pondal. Crese que Rosalía tamé n participou.

1856

1857

Publica o libro de poemas La Flor (en castelán).

1858 Publica o libro de poemas La hija del mar (en castelán).

O 17 de maio publícase Cantares Gallegos.

Publica a novela El caballero de las botas azules (en castelán).

Publica Follas Nova s en Vigo e na Habana.

1859

1863

Nace en Santiago, Vive en Santiago

Rosalía de Castro.

con súa nai.

Alí participa nas actividades do Liceo de la Juventud e coñece a Aure lio Aguirre e a Eduardo Pondal, con quen mantivo unha forte amizade.

Viaxa a Muxía pola Virxe da Barca con Eduarda Pondal (irmá de Eduardo Pondal) de quen era moi amiga. Amb as contraen o tifo e Eduarda morre.

Marcha a Madrid.

Relaciónase cos escri tores máis importantes da súa époc a.

Casa con Manuel Murguía e con el terá 7 fillos: Alejandra , Aura, Gala, Ovid io, Amara, Adriano e Valentina.

1867

1880

1883 Publica o libro de poemas En las orilla s del Sar (en caste lán).

1884

1885

1891

Trasládase coa súa familia á Casa da Matanza, en Iria Flavi a.

Morre e é enterrada no cemiterio da Adina.

Os restos son trasla dados ao Panteón de Galegos Ilustres, no Mosteiro de San Domingos de Bona val en Santiago.

As paisaxes de Rosalía Desde aquí vexo un camiño que non sei a onde vai; polo mesmo que non o sei, quixérao poder andar.

Rosalía pasa a infancia na aldea de Ortoño e na vila de Padrón, con estancias no pazo de Arretén e no pazo da Hermida en Lestrobe. Logo, marcha a Santiago a vivir con súa nai.

De adulta, e por mor do traballo do seu home, Manuel Murguía, vai ter que vivir en diferentes lugares de España (Madrid, Simancas, Badajoz…) pero pasa moitas temporadas en Lestrobe, no Pazo da Hermida.

Estreitiño serpentea entre prados e nabais, e anda ao feito, aquí escondido, relumbrando máis alá.

Anexo: Rosalía de Castro

Os seus últimos anos vive coa familia en Iria Flavia, na casa da Matanza.

Mais sempre, sempre tentándome co seu lindo clarear, que eu penso, non sei por qué, nas vilas que correrá, nos carballos que o sombrean, nas fontes que o regarán.

Carballo

Camiño, camiño branco, non sei para onde vas; mais cada vez que te vexo, quixera poderte andar.

Santa Comba

Xa collas para Santiago, xa collas para o Portal, xa en San André te deteñas, xa chegues a San Cidrán, xa, en fin, te perdas... quen sabe en onde?, que máis me dá!

RUTA ROSALIANA

Negreira

Que oxalá en ti me perdera para nunca máis me atopar...

Mais ti vas indo, vas indo, sempre para onde vas, e eu quedo cravada onde arraigo ten o meu mal.

SANTIAGO

Bertamiráns Ortoño Muros

Bastavales

Iria Flavia Padrón

Rosalía de Castro, Follas Novas (adapt.).

A Estrada

A Ribeira Sacra e dos impresionantes forma o canón do río Sil Ademais das paisaxes que nse importantes mosteios, neste espazo situáro derramo ou cultivos da vide en socalc de Sil, Santa María de Monte Ribas de Estevo Santo ros como antigo de Galicia. erado o mosteiro máis San Pedro de Rocas, consid

RIBEIRA SACRA O

IÑ

M Portomarín

LUGO

PONTEVEDRA

O

Taboada

Bóveda

O Saviñao

MIÑ

Anexo: A Ribeira Sacra

Paradela

Chantada

Cultivos en socalcos A Pobra do Brollón

Carballedo

Sober Nogueira de Ramuín

MIÑO

Mosteiro de San Pedro de Rochas

Santa Cristina de Ribas

Monforte de Lemos

Pantón A Peroxa

Mosteiro de Santa Cristina de Ribas de Sil

de Sil

Quiroga

Ribas de Sil

Sil

Sil

O Castro A Parada Teixeira Caldelas de Sil

Esgos Xunqueira de Espadañedo

Mosteiro de Santa Maria de Montederramo

Montederramo

OURENSE

OURENSE

formado por 21 cono paisaxístico e cultural A Ribeira Sacra é un espaz provincia de Ourense, cia de Lugo e o norte da cellos do sur da provin dos ríos Miño, Sil e Cabe. que se sitúan nas beiras

Pazo da Arretén

Pazo de Hermida (Lestrobe)

Nin fuxo, non, que anque fuxa dun lugar a outro lugar, de min mesma, naide, naide, naide me libertará.

Noia Lestrobe

Casa de Padrón

Canón do río Sil

Casa da Matanza

(Padrón)

Descubre as novidades de

Lengua

Un libro para cada curso organizado en doce unidades, con repasos trimestrais, mĂşltiples recursos para o tratamento da diversidade, do reforzo da comprensiĂłn e do gozo da lectura, tanto no material de aula como na web de Anaya EducaciĂłn.

Leobien

L Δ¬

1

Primaria

1

Lengua

O *+ø

Lengua

CON BUEN RITMO

I »Δ

Lengua Primer trimestre

EN CO N B U R ITM O

Δl89ø

Δl45¤

Δl45Δ

Δl89å

ÀeJK¬

*+o@A¬

»u67¬

»i67¬

*+a67¬

Δl45i67l89å

*+o@Al89å

Lxya67l89ø

*+a45u67l89å

ÀeJKl:;Þ

*+a67l89å

LVWu67l45ß

*+ó@Al:;eNOø

LVWí89å

Δl45í89ø

LVWú89å

E ÀÞ

P I E ZA A P I E ZA

1

Primaria

U »¤

Lxyå *+o@Al89å.

Etu¬ Δl45i67l89ø.

Lxyå ÀeJKl:;Þ.

©Etu¬ *+a67l89å, ÀeJK¬ *+a45u67l89å, ÀeJK¬ *+ó@Al:;eNOø, ÀeJK¬ Δl45í89ø, Δl89å Δl45i67l89å.

E, ÀeHIΔ, ÀÞ. Exyå, ÀeNOå, »u45i:;Þ.

U¬, *+a:;Þ, *+å. Ixyå, »u89å, *+a45i89å.

O¬, *+o>?Δ, *+ø. Axyø, »i89å, »u45i89ø.

A, »u89å, »Δ. Olmå, ÀeNOå, ÀeHIu45Δ.

I, ÀeHIΔ, »¤. Ulmå, *+a:;Þ, »i89o>?¤.

Primer trimest re

A P I E ZA A P I EZ

Primaria

Lengua

Primaria

A *+å

Δl:;Þ

2

Lxya67l45Δ *+o>?í89å Δl89å *+o@Al89å.

LvweNOø *+o@Al45í89å Δl89å Δl45i67l89å.

dos

3

tres

P I E ZA A P I E ZA

O libro de 1.º vai acompañado dun caderno para reforzar a lectura (“Leo bien”).

M »µ

m89ø »m45Δ »m45¤ »m:;Þ »m89å *+o>?µ »i45µ »u45µ ÀeHIµ *+a45µ

Δl89o>?m89ø

AVWm89a67l45i89å

Mñóa67l45ß

»m45i:;eJK¬

*+á67l89a45m89ø

»m89a67l89ø

Δl45i45m89å

ÃsÑÖa67¬

»i<=sz{l89å

Iäãs~òm89a:;eJK¬

Atul45m89å

ÃsÇÉeHIi<=s

*+a<=sÇÉeNOø

*+o@Al89a<=s

»m89o@Al:;Þ

Etul45i<=sÑÖå

*+o23sÑÖo23s

Δl89o>?m89å

Δl89a45m:;Þ

LVWu45i<=sÑÖå

Ãs~òu45m89å

Δl:;eHIm89å

© Lxyå »m45i:;eJK¬.

© Lxyå Δl45i45m89å.

»m89a45m89¥

© Lxyå »m45u:;eJKl89å.

© Etu¬ »m45i45m89ø, ÀeJK¬ »m89a67l89ø, Δl89å »m89o>?m45i89å, ÀeJK¬ *+o@Al45m 89ø, ÀeJK¬ »m45u67l89ø. © Etu¬ »m45i45m89ø Δl:;eHIí89å *+å Δl89å »m89o>?m45i89å.

Lxyå »m89o>?m45i89å Δl:;Þ *+o>?í89å.

4

S Ãs

ÃsÇÉÞ

ÃsÑÖø

Ãs~òΔ

Ãs~ò¤

ÃsÑÖå

ÀeTUs

*+o23s

»i<=s

»u<=s

*+a<=s

Lxyå »i<=sz{l89å.

»m:;eTUsÑÖå

Lxyo23s *+o23sÑÖo23s.

Lxyå ÃsÑÖa67l<=sÑÖå.

Etu¬ ÃsÑÖa67l89a45m45Δ, Δl89a<=s *+o@Al89a<=s, Δl89å »m89a<=sÑÖå, Δl89o23s ÃsÑÖo @Al:;eTUs, ÀeJK¬ ÃsÇÉeHIi<=s.

Lxyå »i<=sz{l89å ÀeTUs *+a<=s~ò|.

Etu¬ ÃsÑÖo@A¬ ÃsÑÖa67l45í89å.

MêëeJKl45i<=sÑÖå *+o>?í89å Δl89a<=s *+o@Al89a<=s. ¡LVWu45i<=s, LVWu45i<=s, Δl89a<=s *+o@Al89a<=s!

cuatro cinco

5

N »>

n89ø

»n45Δ

»n45¤ »n89å »n:;Þ

*+o>?> »i45>

»u45> *+a45> ÀeHI>

Δl45u45n89å

D *+∂

+d89å

*+d89ø

*+d45¤ *+d45Δ

*+d:;Þ

*+a89∂ *+oBC∂

»u89∂ »i89∂

ÀeNO∂

»m89o>?n89ø

Slmo>?n45i89å

»n89a45t89å

Δl45i45m89ó>?>

»p45i89a45n89ø

*+d45u:;eHIn89d:;Þ

»p45u:;eHIn45t:;Þ

»m:;eJKl89ó>?>

Δl:;eNOo>?n89å

Níìi67l89ø

ÃsÑÖa67l45m89ó>?>

*+d:;eJKl89a45n45t89a67¬ »m89oBCd:;eJKl89ø

Upq> »p45i89a45n89ø.

Upqn89o23s »p89a45t45i45n:;eTUs.

»n45i89d89ø

Dlmo23s ÀeHIm45p89a45n89a89d89a<=s.

Upqn89å »m89a45n45t89å.

Slma67l:;Þ Δl89å Δl45u45n89å. Nñóa45t89a67l45i89å »y Slma45n45t45Δ »p89a<=sÇÉeNOa45> ÀeHI> Ãs~ò¤ *+a45u45t89ø.

Pxya<=sÑÖa45> ÀeJK¬ »p45u:;eHIn45t:;Þ »y Ãs~òi:;eHIn45t:;eHI> »u45> »t45i45n45t45i45n:;eNOø: »t45i45>, »t45i45>, »t45i45>... ¡Slmo>?> Δl89o23s ÃsÑÖa67l45m89o>?n:;eTUs!

-»®-

*+c^_a45r89a89c^_o@A¬

»p:;eHIr45i89qrsu45i45t89ø

*+c^_a45r89å

»m89a45r89a89c^_a<=s

*+o>?r45u89g`aå »t:;eTUsÑÖo>?r89ø

Lxyo23s *+c^_a45r89a45m:;eJKl89o23s.

Δl89o>?r89ø

Mñóa45r45i89ø

»p89a45p:;eJKl:;eHIr89å

*+chiu89cdeh89a45r89å »m89a89d:;eHIr89å

Lxyå *+o>?r45u89g`aå.

Lxyå »m89a45r45i89o>?n:;eHIt89å.

MêëÞ *+gjku<=s~òt89a45> Δl89o23s *+c^_a45r89a45m:;eJKl89o23s *+d:;Þ »m89o>?r89å. Lx yå *+o>?r45u89g`aå ÃsÇÉÞ *+c^_o>?m:;Þ Δl89å Δl:;eNOcdeh45u89g`aå. Lxyå »m89a45r45i89o>?n:;eHIt89å Àe TUs *+d:;Þ m89a89d:;eHIr89å.

Etu¬ »p45i45r89a45t89å Mñóa67l89a89c^_a45r89å ÀeTUs~òt89¥ ÀeHI> Δl89å »i<=sz{l89å *+d:;Þ Lxya<=s Txyo>?r45t45u89g`aa<=s.

EäãsÑÖc^_o>?n89d:;Þ Ãs~ò¤ »t:;eTUsÑÖo>?r89ø *+a67¬ Δl89a89d89ø *+d:;Þ »u45n89å »p89a67l45m:;eHIr89å.

Etu¬ Δl89o>?r89ø Lxyo>?r45i45t89ø Δl:;Þ ÀeTUs~òt89¥ ÀeTUs~òp45i89a45n89d89ø.

Pxyo>?® Δl89å »n89oBCcdeh:;Þ »i45r89¥ *+c^_o>?> Ãs~ò¤ *+a45m45i89g`aø ÀeJK¬ *+o>?r89a45n89gjku45t89á45> *+å »r:;eNOchiu45p:;eHIr89a45® ÀeJK»t:;eTUsÑÖo>?r89ø: ¡»m45i67¬ »m89o>?n:;eNOd89a<=s *+d:;Þ *+o>?r89ø!

18

Dlmá45m89a<=sÑÖø »n45u89d89ø *+d:;eNOd89ø

Upq> »n45i89d89ø.

*+d45i:;eHIn45t:;Þ

Dlmo23s ÃsÑÖa45n89d45í89a<=s.

Eäãs~òt89å ÀeTUs Δl89å *+d45i:;eHIt89å *+d:;Þ »u45> *+d45u:;eHIn89d:;Þ: »p89a<=s~òt:;eJKl:;eTUs, »t89o23s~òt89a89d89a<=s, »m45i:;eJK¬, »u45n89å ÃsÑÖa45n89d45í89å, »u45n89o23s *+d89á45t45i67l:;eTUs »y *+d89o23s »p89o>?m:;eJKl89o23s Ãs~òi45> »p45i:;eJK¬.

ocho

Níìu45r45i89å

Dpqi89a45n89å *+d89á45t45i67¬

®Dlmo23s *+d:;eNOd89o23s, ÃsÇÉeHIi<=s *+d:;eJKl89a45n45t89a67l:;eTUs, Ãs~òi:;eHIt:;Þ »m89o>?n:;eNOd89a<=s, »u45> *+d:;eNOd89a67¬, *+d89o23s »n45u89d89o23s, »u45n89å *+d45i89a89d:;eHIm89å.

Upqn89å »n89o>?t89å, »u45n89o23s »p89a45n45t89a67l89o>?n:;eTUs, »u45n89o23s *+a45n45i45m89a67l:;eTUs.

8

*+d89a89d89ø

nueve

J »j

»j`aø

»j|}Þ

»jjkΔ

»j`aå

»jjk¤ ÀeTUs~òp:;eHIj`aø

*+c^_a45j`aå

»j`aa45u67l89å

»jjku:;eNOg`aø

Jlmo23sÇÉeJKf`aå

Δh45i45j`aå

»jjku45n89c^_ø

»r:;eJKl89o>?j

»t:;eHIj`aa89d89ø

»jjku89d45í89a<=s

Δh89o>?j`aå

Etu¬ »p45i45j`aa45m89å.

Upqn89å ÃsÑÖo>?r45t45i45j`aå.

©Etu¬ »j|}eHIr<=sÇÉeHIy.

MêëÞ »p89o>?n89g`aø ÀeJK¬ »p45i45j`aa45m89å *+a45n45t:;eTUs *+d:;Þ *+d89o>?r45m 45i45®. MêëÞ Δh89a45> »r:;eNOg`aa67l89a89d89ø »u45n89å ÃsÑÖo>?r45t45i45j`aå. Etu¬ »j|}eHIr<=sÇÉeHIy »r89o>?j` aø ÀeTUs *+d:;Þ Jlmo23sÇÉ@.

Etu¬ *+c^_o>?n:;eHIj`aø »y Δl89å Δl89a89g`aa45r45t45i45j`aå »n89ø Ãs~òu:;eJKl:;eHI> ÀeTUs~òt89a45® »jjku45n45t89o23s. Céèu89a45n89d89ø Δl89å Δl89a89g`aa45r45t45i45j`aå ÃsÇÉÞ *+a<=sÑÖo>?m89å »p89o>?® Δl89å »t89a45p45i89å, ÀeJK¬ *+c^_o>?n:;eHIj`aø ÃsÇÉÞ *+a67l:;eHIj`aå. Y *+chiu89a45n89d89ø ÀeJK¬ *+c^_o>?n:;eHIj`aø ÃsÑÖa67l:;Þ, Δl89å Δl89a89g`aa45r45t45i45j`aå ÃsÇÉÞ ÀeTUsÑÖc^_o>?n89d:;Þ.

dieciocho diecinueve

19

9

Le o

—Pero, majestad —dijo el vendedor, cuando llegó ante el rey—. ¿Cómo es que no ha abierto Servicil? ¿No lo tendrá apagado?

—Pues, sí, mire —contestó el rey—. Su robot es fantástico y me dejó el palacio reluciente en unas horas. ¡Por no hablar de lo bien que cocina! Pero yo, en un par de días, tuve que llamar a Fermín.

Primaria

—¡Pero, no lo entiendo! —exclamó el vendedor.

—Es muy sencillo —le explicó el rey—. Servicil no me da las buenas noches cuando me acuesto, ni se levanta si me oye toser, no se sabe ninguna historia… Y, lo que es peor, ¡ni una sola vez se ha reído de mis chistes malos! ¡Y tampoco sabe jugar al parchís! Así que lo siento, pero me quedo con Fermín.

Lengua

Primaria

Lengua

P I E ZA A P I E ZA

2

Y así fue como, a pesar de lo fantástico que era el robot, el vendedor se tuvo que marchar a probar fortuna a otro reino.

M.ª Isabel Fuentes

2. El león y el gladiador Dicen que hace muchos años un famoso emperador quería ver quién vencía: un león o un gladiador.

Su ejército envió al león de allá de tierra africana, y él eligió a un gladiador que le gustaba a su hermana.

—¡No, te ruego, a Enrico, no!

—le pidió su hermana Otilia—; pues ya sabes que le quiero y va a ser de la familia.

Pero el cruel emperador no hizo caso de aquel ruego, pues pensaba que el combate iba a ser singular juego.

El pobre Enrico temblaba cuando al fin salió a luchar, pero aquel león tan fiero quería solo jugar.

Y en cuanto se acercó un poco el gladiador al león, en lugar de un cruel mordisco, le dio un dulce lametón.

El emperador, furioso, unas uvas les tiró, y el león, agradecido, de un bocado las comió.

Se admiró el emperador y aplaudió el pueblo romano; ¡nunca antes habían visto un león vegetariano!

M.ª Isabel Fuentes

A P I E ZA P I E ZA

4

O libro de 2.º vai acompañado dun caderno para reforzar a comprensión lectora (“Leo y comprendo”).

3. El misterio del saco Aquel año, en la aldea apena s había llovido y las cosechas se habían perdido.

Y, sin embargo, sus habitantes no pasaban hamb re. Cada día, al levantarse, encontraban en la plaza un saco descomunal lleno de alimentos. Tenía pepinos del tamaño de melones, tomates como sandías, patata s como calabazas…

Los campesinos estaban muy intrigados por saber quién les ayudaba. Por las noche s, se turnaban para descubrirlo, pero nada. Los vigilan tes siempre se descuidaban en algún mome nto, y cuando se daban cuenta, el saco estaba ahí y no habían visto a nadie…

Hasta que una noche decidieron quedarse todos en la plaza.

Y allí estaban, con los ojos muy abiertos, cuando ocurrió algo… Una señora, con cara de terror, señaló hacia la iglesia, y todos vieron una figura enorme que sobresalía por encima del edifici o.

—¡Es un gigante! ¡Huyamos!

—gritó alguien.

—¡No, no! —dijo Dani—. ¡Hable mos con él! ¿No veis que lleva el saco en la mano?

5

—¡Espera, espera! —gritó Dani— . No sabemos ni tu nombre…

—Me llamo Ireneo —contestó el gigante—. Pero ahora me voy, que es muy tarde y los gigantes necesitamos dormir mucho.

—¡Por favor! —insistió Dani— . Dinos cómo podemos agradecértelo.

—¡Oh, de ningún modo! —dijo el gigante—. Me conformo con que no me temái s. Yo soy feliz en mi montaña, con mi pequeño huerto …

—¿Pequeño? —exclamó el niño, mirando una enorme patata.

—¡Ja, ja, ja! —rio Ireneo—. Bueno , pequeño para mí…

El gigante se despidió otra vez, y todos se quedaron admirados y conmovidos por su bondad. Tanto, que decidieron trabajar toda la noche , para construir un horno colosal. En él hicieron la tarta más grande que os podáis imaginar, para su amigo el gigante. Y, cuando volvió con el saco, le hicieron una fiesta fantástica.

Y, después, le dejaron vivir tranqu ilo en su montaña, porque así es como era feliz.

—¡Tienes razón, pequeño! —dijo un abuelo—. En el nombre de todos nosotros, quiero darte las gracias por tu generosidad.

—De nada —dijo el gigante, intentando hablar un poco bajo para no asustar con su voz de trueno—.

Vi que necesitabais ayuda, porqu e puedo ver desde kilómetros, y os la traje.

6 7

Dentro de la pirámide la momia se aburría. ¡Daría sus tesoros por salir solo un día!

4. La momia del faraón En el lejano Egipto un día de calor bostezaba la momia de un viejo faraón.

Bajo el sol luminoso, dos grandes cocodrilos dormían en la arena a la orilla del Nilo.

Por el Nilo cruzaban barcos de blancas velas llevando río abajo grandes bloques de piedra.

Las cañas de los juncos jugaban con el viento y flamencos y grullas volaban por el cielo.

La momia con las vendas se frotaba los ojos. ¡Cómo le gustaría salir de su sarcófago!

La música de un arpa se escuchaba en el valle, y el sonido llegaba hasta la gran pirámide.

En el cercano oasis bebían los camellos cansados de cruzar las dunas del desierto.

El viejo faraón, al oír aquel ritmo, se moría de ganas de echarse un bailecito.

Los puestos del mercado vendían en canastos higos, melones, dátiles, guisantes y garbanzos.

«¡Quién pudiera bailar la danza de las garzas, las manos hacia un lado, la cabeza bien alta…!».

Bajo un toldo naranja, sentado sobre el suelo, el escriba escribía en su papiro un cuento.

8

Los poetas burlones nos meten miedo escondiendo fantasmas entre sus versos.

Y con palabras dulces los más golosos saben hacer poemas como bizcochos.

Otros plantan sus rimas en el jardín para que por las tardes huela a jazmín.

Los modernos poetas de ordenador pintan gatos gigantes con su ratón.

9

Y cuando, ya cansado, vuelve a su casa se duerme en el poema como en su cama.

La Luna se sonríe mientras le mira: los sueños del poeta le hacen cosquillas.

El poeta descansa, ya está contento. ¡Buscando las palabras hizo estos versos!

Sagrario Pinto

Y los enamorados, sobre la página, dibujan corazones con las palabras».

Va volando el poeta de verso en verso, inventando canciones, contando cuentos.

12 13

Descubre as novidades de

Ciencias da Natureza Con este proxecto o alumnado dispón dun atractivo aparato gráfico ao servizo do método científico e da tecnoloxía para alcanzar as destrezas e os conceptos que lle permitan comprender e desenvolverse no medio natural.

Ciencias da Natureza

as i c n e i C Natureza

Primaria

Galicia

Animais

doméstic

os

Animais d

e compañ ía ¬®O *+c^_a45> ÀÞ *+ø *+g`aa45t89ø ÃsÑÖo>?> *+o23s *+a45n45i45m89a45i< CFGh89á45m89a45n<=sÇÉ =s *+d89o>?m:;éTUs~òt45i89 Þ »t89a45m:;éHI> *+a4 c^_o23s »m89á45i<=s *+c^ 5n45i45m89a45i<=s *+d:;Þ _o>?m45ú45n<=s. *+c^_o>?m45p89a45ñ45í89å *+o>?¤ »m89a<=sÑÖc^_o> ?t89a<=s.

A PE ZA PE ZA

O libro de 1.º leva ao final do libro un anexo para ampliar os contidos de animais domésticos e plantas cultivadas e silvestres de Galicia.

Un m

illón de va cas © EVW> Glma67l45i89chii89å Δh89a4 *+d89o>?m:;éTUs~òt45i89c^_o23s 5Δ *+c^_a<=sÇÉÞ »u45> »m45i67l67l89ó>?> *+ d:;Þ »vBCa89c^_a<=s. »m89á45i<=s »i45m45p89 Slmo>?> *+o23s *+a45n o>?r45t89a45n45t:;eTUs. Dno *+c^_a45r45n:;Þ ÀÞ *+å 45i45m89a45i<=s eJKl:;eTUs *+a45p45r89o>?vD »p:;eJK¬.

EéHIi45t89a<=sÇÉÞ *+ø Δl:; eHIi45t:;Þ, *+å 2

Porcos, ga

liñas

e ovellas ¬®Opqs »p89o>?r89c^_o23s, *+a<= *+d89o>?m:;éTUs~òt45i89c^_o23s s *+g`aa67l45i45ñ89a<=s ÀÞ *+a<=s *+o>?vDEeJKl67l89 a<=s ÃsÑÖo>?> *+o23s ÀeHI> »i45m45p89o>?r45 ÃsÇÉe t89a45n89chii89å. DnoeJ Kl:;eTUs *+o@Ab>?t:;eHIn<=sÇÉ NOgjku45i45n45t:;eTUs *+a45n45i45m89a45i<=s Þ *+c^_a45r45n:;Þ, *+o> ?vBCo23s ÀÞ Δl89å.

3

Plantas cultivadas Flores

Kiwi

Campo de patacas

Leitugas

Amorodos

Mazaroca de millo

Aguacates

Vide en forma de parra

A horta

© A Δh89o>?r45t89å *+d:;Þ »vDEeHIr89d45u45r89a<=s, Δh89o>?r45t89a67l45i45zxya<=s ÀÞ Δfjkr89o>?i45t:;eHIi45r89a<=s, ÀÞ *+o23s »p:;eNOqrsu:;eHIn89o23s *+c^_a45m45p89o23s *+d:;Þ *+chiu67l45t45i45vBCø *+d:;Þ »p89a45t89a89c^_a<=s ÀÞ »m45i67l67l89ø Δf`ao>?r45m89a45> *+ø Ãs~òi<=s~òt:;eHIm89å *+a89gjkr45í89c^_o@Al89å »t45r89a89d45i89chii89o>?n89a67¬ *+d89ø »r45u45r89a67¬ *+g`aa67l:;eNOg`aø.

Cultivos modernos

© Nñóå *+a89chit45u89a67l45i89d89a89d:;Þ, »i45n45t45r89oBCd45u89chií45r89o>?n<=sÇÉÞ *+chiu67l45t45i45vBCo23s »n89o>?vBCo23s, *+c^_o>?m89ø Δffgl89o>?r:;eTUs, *+a45m89o>?r89oBCd89o23s, *+a45r89a45n89d89o23s, *+a89gjku89a89c^_a45t:;eTUs ÀÞ ΔkVWi45w>?i<=s, ÀÞ »u45t45i67l45í45zxya45n<=sÇÉÞ »i45n45vDEeHIr45n89a89d89o>?i45r89o23s *+d:;Þ »p67l89á<=s~òt45i89c^_ø »p89a45r89å »p45r89o>?t:;eHIxvweJKl89o23s *+d89ø »m89a67¬ »t:;eHIm45p89ø ÀÞ »p89a45r89å *+a45u45m:;eHIn45t89a45® *+å Ãs~òú89å »p45r89oBCd45u89chii89ó>?>.

4

5

Plantas silvestres

Xuncos Toxo

Breixo

Xesta

ixa

Plantas con flores

¬®O »t89o>?xxyø, *+ø Δb>?r:;eHIi45xxyø, *+å ÕxvweTUs~òt89å ÀÞ *+å *+c^_a45r89qrsu: ;eHIi45xxyå ÃsÑÖo>?> *+o23s *+a45r67b>?u<=s~òt89o23s *+c^_o>?> Δffgl89o>?r:;eTUs *+qrsu:;Þ »m89á45i<=s *+a67b>?u45n89d89a45> »n89o23s *+ c^_a45m45p89o23s ÀÞ ΔbBCo23sÑÖqrsu:;eTUs *+g`aa67l:;eNOg`ao23s.

Musgo

Fieitos

Plantas sen flores

¬®O Δfjki:;eHIi45t89ø ÀÞ *+ø »m45u<=sÑÖg`aø ÃsÑÖo>?> *+a<=s »p67l89a45n45t89a<=s ÃsÇÉeHI> Δffgl89o>?r:;eTUs *+qrsu:;Þ *+a67b>?u45n89d89a45> »n89o23s ΔbBCo23sÑÖqrsu:;eTUs *+g`aa67l:;eNOg`ao23s.

6

Cardo da ribeira

Barrón

Plantas marítimas

Carque

© Nñóa<=s Δl89a89g`aoBCa<=s »m89a45r45í45t45m89a<=s ÀÞ »n89a<=s *+d45u45n89a<=s * +d89a<=s »p45r89a45i89a<=s »m:;eNOd45r89a45> *+o>?u45t45r89a<=s »p67l89a45n45t89a<=s *+d45u45r89a<=s *+qrsu:;Þ »p45r:;eNOchii<=sÑÖa45> *+a89d89a45p45t89a45r<=sÇÉÞ *+¥ »p89o>?u89c^_å *+a45u89g`aå, *+a89ø »vDEeHIn45t89ø ÀÞ *+a89ø ÃsÑÖa67¬, *+c^_o>?m89ø *+ø ÕxVWu45n89c^_ø, *+ø ΔbBCa45r45r89ó>?> ÀÞ *+ø *+c^_a45r89d89ø *+d:;Þ »r45i67bDEeHIi45r89å.

Romeu

Tomiño

Lavanda

Plantas aromáticas

© Nñóå *+c^_oBCchii45ñ89å, »n89a<=s *+c^_o@Al89o>?n45i89a<=s ÀÞ »p:;eHIr67fjku45m:;eT Us, ÀÞ »i45n89cdel45u<=sÑÖø »n89a<=s »m:;eNOd45i89chii45n89a<=s, »u45t45i67l45í45zxya45n<=sÇÉÞ »p67l89a45n45t89a<=s *+a45r89o>?m8 9á45t45i89c^_a<=s, *+c^_o>?m89ø *+ø »r89o>?m:;eHI¤, *+ø »t89o>?m45i45ñ89ø *+o>?¤ *+å Δl89a45vBCa45n89d89å.

7

Ciencias da Natureza

as i c n e i C Natureza

Primaria

Galicia

Mamíferos Lontra Aguaneira

A PE ZA PE ZA

Ourizo cacho

O libro de 2.º leva ao final do libro un anexo para ampliar os contidos de animais na natureza de Galicia.

Oso

Morcego

Raposo Lobo

Mamíferos carnívoros

Toupa

Mamíferos insectívoros

Xabaril

Golfiño Caldeirón

Corzo

Arroaz Cervo

Mamíferos herbívoros

Gamo

Mamíferos mariños 3

2

Peixes

Marisco Ollomol

Raia

Percebe

Nécora

Camarón

Robaliza

Pescada

Boi

Cigala

Rape

Peixes de mar

Salmón

Troita

Calamar

Polbo

Peixes de río

Xiba

Ameixa

Mexillón Lamprea

Anguía

Ostra

Pardal

Pomba

Azor

Falcón

Xílgaro

Miñato Pega

Lavandeira

Corvo mariño

Picapeixes

Arao

Aves mariñas

Aves rapaces

Perdiz Charrán

Aguia real

Moucho

Corvo

Aves comúns

Gaivota patiamarela

Navalla

55

Aves

Paporrubio

Berberecho

Moluscos

4 4

Merlo

Centola

Crustáceos

Codorniz

Lagarteiro

Curuxa

Pita do monte

Bufo Real

Pavón Pavo

Plantas galináceas

6 7

Ciencias da Natureza

as i c n e i C Natureza

Primaria

Galicia

Galicia

Fragas do Eu

me Devesa da Ro

gueira

O ameneiro O castiñeiro

A PE ZA PE ZA

Altura: 25 me tros.

Tronco: recto e esvelto.

Casca: gris par da.

Madeira: resi stente á auga; amarela da e co tempo, averme llada.

Folla: caduca , verde escura, arredon dada, dentada.

Hábitat: lugare s húmidos e ríos.

O libro de 3.º leva ao final do libro un anexo para ampliar os contidos dos bosques de Galicia.

Bosque atlántico

mixto

As fragas do Eume forman un gran bosque xeral , o carb de clima oce allo mestúrase ánico, frondos con outras árb e abeleiras. As o e húmido. ores caducifolia beiras do río En s como castiñe están ocupad baixa do bos iros, bidueiros as por freixos que está alfo , salgueiros e mbrada por eno tos que precisa ameneiros. A rmes fieitos e n menos hum parte musgo, e a par idade como te alta por arb toxos, xestas use queiroas.

106

Altura: 25 me tros.

Tronco: recto, curto e groso.

Casca: agreta da, parda agr isada.

Madeira: ama relada, moi valo rada para fab ricar mobles.

Folla: caduca , grande, verd e, ovalada, den tada.

Froito: castañ a envolta nun ourizo con esp iñas.

Hábitat: lugare s un pouco húmidos.

Bosque mixto

de transición

A devesa da Rogueira é o bosque con encontra afas maior diversid tada dos núc ade de Galicia leos urbanos, sición entre o porque se na serra do Cou clima oceánic rel, nunha zon o e o clima me a de tranAdemais dun diterráneo, mái precioso sou s seco. to de castiñe atopamos na iros ao lado parte baixa vex do regueiro etación medite de Rogueira, aromáticas com rránea de aciñ o tomiño, our eiras, rebolos ego e menta llos e as faias e plantas . E na parte alta con teixos, sorb mestúranse os eiras, abeleira carbas, bidueiros, freixos e aciv ros.

107

Souto da Retorta

Teixadal de Casaio

O eucalipto

O teixo

Altura: 30-60 metros.

Altura: 20 metros.

Tronco: recto e longo.

Tronco: recto e groso.

Casca: lisa, parda clara con manchas grises.

Casca: marrón.

Madeira: branda, de crecemento rápido para fabricación de papel.

Madeira: crecemento moi lento; moi prezada en mobles de calidade.

Folla: perenne, alongada, verde azulada.

Folla: perenne, alongada, delgada, verde escura.

Hábitat: terreos pobres de clima temperado.

Hábitat: montañas húmidas e frescas.

Bosque de eucaliptos

Bosque de teixos

A cinco quilómetros de Viveiro, na parroquia de Chavín, atópase este eucaliptal centenario. Foi declarado «monumento natural» polo extraordinario tamaño dos seus exemplares, especialmente do chamado «avó», que mide máis de 60 metros de altura e 10 metros de perímetro, o que o converte na árbore máis grande de España.

Preto da montaña máis alta de Galicia, Pena Trevinca, atópase un bosque máxico, o único bosque de teixos que queda en Galicia e, probablemente, o mellor conservado de España. Estas árbores centenarias entrelazan as súas ramas filtrando a luz e formando unha parra xigantesca que refresca un ambiente sombrío de conto de fadas.

108

109

Loureiral de Cortegada

Fraga de Catasós O loureiro O carballo

Altura: 5-10 metros.

Tronco: recto.

Casca: agrisada.

Altura: 40 metros.

Madeira: moi dura, carpintería de calidade.

Tronco: recto, curto e groso.

Folla: perenne, lanceolada, verde azulada, usada na cociña.

Casca: agretada, agrisada parda.

Madeira: dura, resistente, apardazada.

Hábitat: terreos frescos sen xeadas.

Folla: caduca, grande, lobulada, verde escura.

Hábitat: terreos húmidos e frescos.

Bosque de loureiros No interior da ría de Arousa, moi preto de Carril (Vilagarcía) encóntr ase a illa de Cortegada, toda ela cuberta de bosque s. Ademais de carballeiras e piñeirai s, posúe un dos bosques máis grandes de loureiros de Europa, que son árbores máis propias de climas meridionais máis húmido s e cálidos. Cortegada forma parte do Parque Nacional das Illas Atlánticas xunto coas illas Cíes, Ons e Sálvora.

Bosque de carballos e castiñeiros Os castiñeiros e carballos centena rios deste bosque situado nas aforas da vila de Lalín alcanzan 30 metros de alturas e 5 metros de perímetro, o que os converte en árbores moi prezadas que foron declaradas «monumento natural».

110

111

Primaria

Galicia

Galicia

Ciencias da Natureza

as i c n e i C Natureza

Parque Nacional da

s Illas Atlánticas

A PE ZA PE ZA

Rochas con algas nas illas Cíes iros nas illas

liptos e piñe

Bosque de euca

Cíes

Vexetación

iro de repoboación, de eucalipto e piñe e das illas Cies é o carballos e piñeiros.

O arborado dominant bosques de loureiros, dancia de esde Cortegada son terízase pola abun e o da frondosa illa carac ue parq o arina de todo e de invertebrados. nidad comu A vexetación subm rica n de soporte a unha serve que algas pecies de

O libro de 5.º leva ao final do libro un anexo para ampliar os contidos dos espazos naturais protexidos de Galicia.

Illas Cíes

Gaivota patiamarela

Corvo mariño

Gaivotas na illa de Ons

o-terrestres

Ecosistemas marítim

ado por atlánticas está form O parque das illas ae (Cíes, Ons, Cortegad catro arquipélagos da an nas proximidades Sálvora) que se atop Baixas. Nelas hai unha Rías nas tica, costa atlán ños e temari as istem ecos gran variedade de rrestres.

130

Illa de cortegada

Fauna

un hábitat moi favoipélagos constitúe os e recortada dos arqu rigante ou polbo), A costa acantilada centola, boi, lumb (percebe, nécora, az e marsopa). (arro eo cetác rable para o marisco n ro ou raia) e algú araos cong ños, liza, mari s roba o, corvo peixes (sarg como gaivotas, ia de aves mariñas, Tamén hai abundanc ou mascotos.

131

Parque Natural Fragas do

Eume

Fieitos na beira do río Eume

Xuncos,

Vexetación

e

os no río Eum

salgueir ameneiros e

en bidueiros nas antes. Xunta elas conviv iros son as árbores domin , loureiOs carballos e os castiñe iros nas beiras do río, e olmos freixos, ameneiros e salgue das, inclina e s ueiras de toxos, difícile matog terras altas abundan as bosque baixo. Nas zonas ros, abeleiras e acivros no liques. e s musgo , fieitos a húmid xestas e queiroas, e na ribeira

Bufo real Xeneta

Miñato abelleiro

Fauna

Garduña

Ecosistema fluvial terrestre vados constituidos por es atlánticos moi ben conser As fragas do Eume son bosqu do parque natural. As súas caduca. O río Eume é o eixe diferentes árbores de folla ndo os bosques medra o val e nas súas beiras foron augas foron erosionando

a: lobo, raposo, leirón, mamíferos grande e divers Hai una poboación de gato bravo, toupa… a, xeneta, porco teixo, corzo, xabaril, lontra, garduñ bufo real, peto real, pimerlo, iño, forestais: ferreir Tamén abundan as aves falcón peregrino. rieiro, miñato abelleiro ou merlo rubio, papor e, capeix

133

132

Parque Natural Serra da Enciña da Lastra Sobreiras

Vexetación A vexetación é un pouco estraña en Galicia porque ao arborado común suma outras especies mediterráneas: aciñeiras, sobreiras, rebolos, amendoeiras, oliveiras, orquídeas; e matogueiras de tomiño, ourego ou lavanda.

Lavanda

Morcego

Ecosistema de montaña mediterránea Este parque natural está situado ao nordeste da provincia de Ourense, na comarca de Valdeorras, e está caracterizado polas condicións climáticas mediterráneas, cun período de seca no verán. A erosión do río Sil e outros regatos sobre as rochas calcarias ofrece unhas paisaxes inesquecibles de covas, grutas, cavorcos e canóns.

134

Fauna Nas covas do parque habitan grandes colonias de morcegos e nos rochedos áchase a maior concentración de aves rapaces de Galicia: aguia real, aguia cobreira, falcón peregrino...

Aguia cobreir

a

135

Descubre as novidades de

Ciencias Sociais A adquisición do coñecemento do medio, tanto próximo como global, e o obxectivo de lograr a integración e a participación democrática do alumnado na sociedade facilítanse cunha gran variedade de recursos visuais que comparten de xeito interdisciplinario as materias de xeografía, historia, economía…

Ciencias Sociais

s a i c n e i C Sociais

Primaria

Galicia

Aldeas de interior

A PE ZA PE ZA

Aldeas de costa

Aldea de montaña na serra do Courel.

Aldeas de montaña

Aldán

© Aäãs *+a67l89d:;eNOa<=s *+d:;Þ »m89o>?n45t89a45ñ89å »v>?i45vDEeHI> *+d89å *+g`aa45n89d:;eHIr45í89å. Aäãs *+c^_a<=sÑÖa<=s ÀÞ *+a<=s »r45ú89a<=s ÃsÑÖo>?> *+d:;Þ »p:;eNOd45r89å ÀÞ *+o23s »t:;eJKl67l89a89d89o23s *+d:;Þ Δl89o>?u<=sÑÖå.

O libro de 1.º leva ao final do libro un anexo para ampliar os contidos das localidades referidos ás aldeas e vilas de Galicia.

Combarro

Aldea de Mens na comarca de Bergantiños.

Aldeas de chaira

© Aäãs *+a67l89d:;eNOa<=s *+d:;Þ *+cdeh89a45i45r89å ÀeTUs~òt89á45> ÀeTUs~òp89a67l67l89a89d89a<=s ÀeHI> »p:;eNOqrsu:;eHIn89o23s Δl45u89g`aa45r:;eTUs ÀÞ *+d:;eNOd45í89c^_a45n<=sÇÉÞ *+¥ *+a89gjkr45i89chiu67l45t45u45r89å ÀÞ *+¥ *+g`aa45n89d:;eHIr45í89å.

2

Carril

Redes

© Nñóa<=s *+a67l89d:;eNOa<=s *+d:;Þ *+c^_o23s~òt89å *+å »p89o@AbBCoBCa89chii89ó>?> *+c^_o>?n89cPQéHIn45t45r89a<=sÇÉÞ ÀeHI> *+c^_a<=sÑÖa<=s »p45r:;eHIt89ø *+d89ø »m89a45® ÀÞ *+a<=s »p45r45i45n89chii45p89a45i<=s *+a89chit45i45v>?i89d89a89d:;eTUs ÀeNOc^_o>?n89ó>?m45i89c^_a<=s ÃsÑÖo>?> *+å »p:;eTUsÑÖc^_å, *+ø »m89a45r45i<=sÑÖqrsu:;eNOø ÀÞ *+ø »t45u45r45i<=s~òm89ø.

3

Vilas de interior

Allariz

Catedral de Mondoñedo Castelo de Monterrei Samos

Igrexa de Santiago e Casa do Concello de Betanzos

Mondoñedo

Casa da Inquisición de Ribadavia

© Nñóø »i45n45t:;eHIr45i89o>?® *+d:;Þ Glma67l45i89chii89å, *+a<=s »v>?i67l89a<=s ÃsÑÖo>?> »m89o>?Δ »i45m45p89o>?r45t89a45n45t:;eTUs »p89o>?r89qrsu:;Þ *+å »p89o@AbBCoBCa89chii89ó>?> À@ ÀeTUsÑÖc^_a<=sÑÖå. Opqs »vDEeNOchii45ñ89o23s *+d89å *+c^_o>?m89a45r89c^_å *+a89cdeh:;éNOg`aa45n<=sÇÉÞ *+å ÀeJKl89a<=s »p89a45r89å »i45® *+a89ø »m:;éNOd45i89c^_ø, *+a89ø *+c^_o@Al:;eHIxVWi89ø, *+a89ø ΔbBCa45n89c^_ø... ÀÞ »p89a45r89å *+c^_o>?m45p45r89a45® *+c^_a<=sÇÉÞ »t89oBCd89ø *+ø *+qrsu:;Þ »p45r:;eNOchii<=sÑÖa45>.

Vilas con historia

© Mñóo>?i45t89a<=s »v>?i67l89a<=s »t45i45vDEeHIr89o>?> »u45> »p89a45p:;eJK¬ »i45m45p89o>?r45t89a45n45t:;Þ »n89ø »p89a<=sÑÖa89d89ø *+qrsu:;Þ *+qrsu:;eNOd89o>?¤ »r:;eJKffgl:;eNOchit45i89d89ø »n89a<=s Ãs~òú89a<=s *+c^_a<=sÑÖa<=s ÀÞ »n89o23s ÃsÇÉeHIu<=s »m89o>?n45u45m:;eHIn45t89o23s.

4

5

Vilas de costa

Illa de Arousa Muros

Sanxenxo Baiona

Malpica

O Grove

Vilas mariñeiras

© Aäãs »v>?i67l89a<=s *+d89å *+c^_o23s~òt89å ÃsÑÖo>?> »m89á45i <=s *+gjkr89a45n89d:;eTUs ÀÞ *+a67b>?u45n89d89a45n45t:;eTUs »p89 o>?r89qrsu:;Þ *+å »p89o@AbBCoBCa89chii89ó>?> »t89a45m:;éHI> À@ »m89a45i8 9o>?®. Aäãs *+a89chit45i45v>?i89d89a89d:;eTUs ÀeNOc^_o>?n89ó>?m45 i89c^_a<=s ÃsÑÖo>?> »vBCa45r45i89a89d89a<=s, »p:;eHIr89ø »m89o>?i45t89a<=s »t:;eHIñ:;eHI> *+å Ãs~òú89å »i89d:;eHIn45t45i89d89a89d:;Þ »m89 o>?Δ Δl45i89g`aa89d89å *+¥ »p:;eTUsÑÖc^_å.

6

Cambados Sada

Vilas turísticas

© Atul89gjku45n67h89a<=s »v>?i67l89a<=s, ÀeTUs~òp:;eNOchii89a67l45m:; eHIn45t:;Þ »n89a<=s RVWí89a<=s Blma45i45xxya<=s, ÀeTUs~òt89á45> ÀeTUs~òp:;eNOchii89a67l45i45zxya89d89a<=s »n89ø »t45u45r45i<=s~òm89ø *+d:;Þ ÃsÑÖo@A¬ ÀÞ »p45r89a45i89å ÀÞ »n89o23s *+d:;eHIp89o>?r4 5t:;eTUs »m89a45r45i45ñ89o23s, *+c^_o>?> »p89o>?r45t89o23s »p89a45r89å ÀeHIm67bBCa45r89c^_a89chii89ó>?n<=s *+d:;eHIp89o>?r45t45i45vBCa<=s.

7

Ciencias Sociais

s a i c n e i C Sociais

Primaria

Galicia

Galicia

STO

As rías Altas e

P

da Mariña de

Lugo

A PE ZA PE ZA

Na ría de Ribadeo

O libro de 2.º leva ao final do libro un anexo para ampliar os contidos das rías de Galicia.

desemboca o río

Eo.

Na ría do Barqueiro desem boca o río Sor.

Na ría de

Que son as ría

Viveiro des

emboca o

Na ría de

río Landro

.

s?

Na ría de

2

Foz desem

boca o río

Masma.

As rías son inu ndacións dos vales dos ríos súa desemboc na adura produc idas pola elevac do nivel do ma ión r. Constitúen a forma máis racterística da cacosta galega .

Na ría de Ced das Mestas eira desembocan os ríos Condom e Forcadas. iñas,

Ortigueira

desemboc

an os ríos

Mera e Bal

ea.

As rías do nor te da provinc ia da Coruña e da costa de Lug o son pequenas e pou co profundas , con grandes cabos acantilados per o con abundantes pra ias para practic ar os deportes ma riños.

3

Golfo Ártabro

Costa da Morte

Na ría de Corme e Laxe desemboca o río

Na ría de Ferrol desem

boca o río Xubia.

Na ría Camariñas desemboca o

Anllóns.

río Grande.

Na ría de Ares e Betanzos desembo can os ríos Mendo, Mandeo, Eume, Lambre e Baxoi.

Na ría de Corcubión desemboca o río Xallas.

Na ría da Coruña desemboca o río Mero.

As rías da Costa da Morte son pouco profundas e de costa alta e recortada.

As rías do Golfo Ártabro forman un arco aberto ao mar na comarca das Mariñas Coruñesas. Teñen augas tranquilas e costa baixa no interior, e grandes acantilados nos cabos dos extremos.

O río Xallas realiza unha extraordinaria

4

desembocadura en fervenza.

5

Rías Baixas

Na ría de

Muros e No

Na ría de Vigo desembocan

Na ría de Arousa desemb

ia desem

boca o río

ocan os ríos Ulla e Umia.

6

os ríos Oitavén, Verdug

o e Lagares.

Na ría de Pontevedra desemb

oca o río Lérez.

Tambre.

As Rías Baixas son as máis gra ndes e profund costa baixa e as. Gozan dun dun clima sua ha ve que favorece establecemento n o marisqueo da poboación. eo

7

A T L Á N T I C O Tenerife

Punta de la Restinga

El Hierro

La Gomera

La Palma

Santa Cruz de Tenerife

Santa Cruz de Tenerife

Pontevedra

Pontevedra

AT L Á N T I C O

Dep

Huelva

A DA GU

IVIR LQU

S. de s Hornachuelo

M ORE NA

SUR

S.

Ceuta

a Serr onda de R da lh

A IR LE IL

uivir

León

León

E

ce

or

Santander

Salamanca Ávila

URA SEG

Málaga Málaga

Í

Soria

Soria

A RIOXA

Cuenca

Cuenca

Albacete

a r Cidade de Melilla

M

Almería

0

Teruel

M

e

d

S

st

L

r

r

Tarragona

Tarragona

112

113

100

O

200 km

S

N

e i t

ALXERIA

e

d

Alacant

VALENC IANA

Valencia

Alacant

Lleida

L

r

ra

á

Xirona

Xirona

Encoro

Almería

Capital de provincia

Capital de comunidade autónoma Sede das institucións autonómicas

Sevilla

Valladolid

Límite de Estado

Límite de comunidade autónoma

Límite de provincia

n

3500 2000 1500 1000 700 400 0

Almería

autónoma Provincia

ARAGÓN Comunidade

r

á

o

ILLAS BALEARES

e

o

B

E

A

Límite de estado Río Río baixo superficie Torrente ou barranco

Palma

Barcelona

Barcelona

e

S

Altitude (m)

n

LA

Cabrera

IL

AL

Cabo de Formentor

Pla

de n a ta rra u n Sie r a m Es T

Ca

Menorca

Cabo de Creus lá t a Ter Golfo de Roses

Mallorca

ANDORR A

C ATA L U Ñ A

Lleida

ei

S

Formentera

Eivissa

200 km

N

e i t

Cabo de La Nau

O

Co

O

Golfo de Sant Jordi Delta do Ebro

a

di

ra

E

i lle

Castelló de la Plana

Castelló

Huesca

Huesca

Valencia

M

N

F R A N C I A

100

COMUN IDADE

Teruel

REXIÓN DE MURCIA

0

ro

Mar Menor Cabo de Palos

Eb

E

COMUN IDADE FORAL DE NAVARR A

Zaragoza

Zaragoza

Murcia

ER

do

XÚQU

ARAGÓN

Albacete

Almería

A

ón

EB RO

si

R

ANDORR A

F R A N C I A

ALXERIA

Áraba /ÁlavaPamplona

Guipúscoa

Guadalaxara

Granada

C Granada

U

Xaén

Xaén

a r

PAÍS VASCO

Bilbo/bilbao

MANCHA Ciudad Real

L

Córdoba

A

re

I

Donostia/San Sebastián

Melilla

CASTELA-

Madrid

Ciudad Real

Toledo

Córdoba

A

Segovia

ep

ón ag Ar

Golfo de Cabo de Gata Almería

M

COMUNIDADE Guadalaxara DE MADRID Toledo

Ávila

Cidade de Ceuta

D

Burgos

MARROCOS

Cádiz

Cádiz

Sevilla

N

Sevilla

Badaxoz

Palencia

Valladolid

Valladolid

D

P

Al S. ba d rra e cín

S. de Almanzora Baza

Logroño

oa

Gállego

A IC É T SEGU R A BB SU

Biscaia

Vitoria-Gasteiz

Palencia Burgos

L E Ó N Segovia

Zamora

Záncara

GUADI AN A

Mar Cantábrico

C A S T E L A

Mérida

Jab

a el gü

TAJO

D Serra R Nevada O A ORDILLEIRA PENIBÉTIC Cnía GuC a

de r eito a Estr Xibralt

Oviedo

Zamora

Cáceres

JO

Madroña

PRINCIPADO CANTABRIA DE ASTURI AS

Salamanca

A

TA

Car E N T R A alóLn új Z

b Al

O

EBR

Vascos

Montes

Cabo Matxitxako

Picos de Urbión

DU ER O

SUBMES ETA

he erc

ad Gu

MARROCOS

Cabo de Trafalgar Punta de Tarifa

Cáceres

Cabo de Ajo

L a R Aosierr N T Soma C E arram

Gredos

dalq G u aG en n do il resió

na S. de Arace

NORT E

Monte s d e Tol ed o

S. dealupe Guad

a

GUADIANA

A SERR

Badaxoz

Huelva

S. de r Tiéta

ESTREM ADURA

Ourense

Ourense

Las Palmas

Las Palmas de Gran Canaria

Lugo Lugo

gó

SUBM ESETA

Val do Duero

MA TE SIS

ajo do T

Ala

Ser San ra de Ped ro

Val

Serrata de Ga n

ja Picos Sa de Europ a

M E S E T A

To rm es

Go l C á f o Marismas del Gualquivir di z

GALICIA

A Coruña

A Coruña

e nt ó M o L eS. do e Teleno

a d Serrndera Segu

Sil

N

Mar Cantábrico

ón

Eo

N av ia

Gu ad ian Va l do

TAJO

Lanzarote

Punta de Maspalomas

Santiago de Compostela

ac a al G

Alegranza La Graciosa

de

Fuerteventura

Punta de Jandía

Gran Canaria

Punta de Anaga

CANARIAS

OCÉANO

DUERO

O MIÑ

M

o

iz

Na lón

Nervi

Cabo de Peñas

CORDILLEIRA CANTÁBRIC A s

n

o

ic

cea ar

a

Es l

Tambre

AT L Á N T I C O

ILLAS CANARIAS

OCÉANO Caldeira de Taburiente

Cabo Fisterra

P O R T U G A L

R

O S

N

0

O S

N

L

Cabo Fisterra

Cabo Touriñán

L

100

Vigo

A

A Coruña

Cabo Prior

Lérez

PORTUGAL

Tui

O Porriño

Ponteareas

Redondela

Vigo

Moaña

L

O

T Cabo Ortegal

L

S

Sil

U

O

G

Lugo

IÑ M

TE NTR IO

Verín

OURENSE

Monforte de Lemos

0

Sarriá

a

ña

de

o a d

ixa

S

C

o

o

u

l

o

via

Sa

do

Sil

a d

re

S

Na

Ei

Pena Trevinca 2124

xe

100

O Barco de Valdeorras

Ribadeo

A L

E

T E Ó

E N

L

200 km

C

A

L

E

E

T

Ó

E

N

L

110

Mapa político de España

A

Límite de estado

Límite de comunidade autónoma

Límite de provincia

Algunhas vilas grandes

Cidades

S

A

Límite de comunidade autónoma Límite de estado

Límite de provincia

Río Pico Cidades

2 500 2 000 1 500 1 000 700 400 200 0

Altitude (m)

S

A S T U R I A S

C

A S T U R I A S

Mar Cantábrico L ug

Mar Cantábrico

Cabeza de Manzaneda 1778

e Qu

LUGO

Lugo

O

ri

m as M

NAIS

Estaca de Bares

Viveiro

Chá

Vilalba

Chaira da Limia

Xinzo de Limia

Ourense

ia Lim

SE

A

Terra

ER RA S

oia Arn

Ourense

IÑ M

A

OURENSE

O Carballiño

PONTEVEDRA Pontevedra Marín

Poio

Vilagarcia

A Estrada

Ferrol

Lalín

Culleredo Cambre

Santiago

deo

Man

Eume

Sada Betanzos Oleiros

A CORUÑA

Carballo

Arteixo

A Coruña

S

Ferrol

A

Narón

PONTEVEDRA

Ulla

Tambre

Ciencias Sociais

Mapas de Galicia

C O R U Ñ A

Santiago

Bertamiráns (Ames)

Nigrán

Cangas

Sanxenxo

Ribeira

O IÑ M

ia m U

ns

Ár

ta

o

PORTUGAL

Noia

200 km

Illas Cíes

fo Chaira de Bergantiños

Gol

Pontevedra

e br

as

m Ta

ll Xa

Anlló

Cabo Santo Hadrián

E RT

Illas de Ons

M

O

R

Í

Galicia

r

Mapas de España

a Gu

n

So

Go B i lf o d sc ai e a ló Ja

Landro

Cabo Ortegal Estaca de Bares

eo

O C É A N O A T L Á N T I C O O C É A N O

Mapa físico de España

P O R T U G A L

Jarama H en a

da lf

Od iel Tin to

XÚQ UER

Se gr e

r

Co

i nc

Golfo d eV ale

re s zo rl Se a gu ra

S

E

A D

TA

A N O O C É

Ci Ca de

S.

de

S.

A T L Á N T I C O C O S S A

X I

A

B S

A

S A

R R E S

E N T R A I S C

Eo

N TA I S i

Bibe

A T L Á N T I C O

Í

R

O

D SU

riel

S

A

A

Cab

R

RI

R

TU

SE

O

de

IC

a

S a

R

Ull Támega

Adaja

É

ORIE

IB

E

A

S

Pisuerga

T M

AI

S IS

E

NT

as

IE

Cinca at eg br Llo

R

Bid

nc are s

O libro de 3.º leva ao final do libro un anexo para ampliar a información cartográfica con mapas físicos e políticos de Galicia, España, Europa e o Mundo.

S

A

A PE ZA PE ZA a

s

Galicia M

br

s a i c n e i C Sociais Primaria

A N O O C É

Mapa físico de Galicia Mapa político de Galicia

111

30° O

Ori

on go

Mar

Á 0°

SERTO SÁHA RA

R Medit

er íx N

G L A C I A L

T

30° L

EUROPA S

ES VO NT A O IN M ND CA

S

600

ES

Cha Gran Danu bio

ira

errán E

LPES p uro

C

G L A C I A L 30° L

60° L

ea

I 60° L 90° L

Chaira de

CÁU CAS O

eo

IM

an

de izo ía ac p M Etio

D

0

AL

90° L

AIA i e Gob Deserto dg He

Hu

Meseta do Deccán

ÁFRICA OCÉANO

Deserto de Kalahari

ÍNDICO Gran Deserto Victoria

Altitude (m)

Aust ralia

2000 4000

120° L 6000

Á R T I C O

120° L

Meseta de Siberia Central

x es

r

A N T Á R T I C O

150° L

114

150° L 180°

Siberia O b Occiden tal i Círculo polar ártico

Meseta de Mongolia

A S I A 60° N

an

Yangtsé

OCÉANO Trópico de Cáncer

30° N

PA C Í F I C O

Ecuador 0°

OCEANÍA G

Trópico de Capricornio

30° S

Círculo polar antártico 60° S

A

8000 km

180°

117

Illas Canarias (ESPAÑA)

Illas Madeira (PORTUGAL)

Illas Azores (PORTUGAL)

Á

R

en

eo

s

I

París

Illas Baleares (ESPAÑA)

ALXERIA

Praga

Vilnius RUSIA

LITUANIA

Riga

HUNGRÍA

LIBIA

MALTA

Valletta

Me

Sicilia (ITALIA)

P

dit

Sofía

err

o LIBIA

áne

Kiev

R

Moscova

on D

S

200

I

400

S

Nicosia

EXIPTO

M

ar

Ca

O

1000 km

S

N

A

XORDANIA

i

L

ARABIA SAUDITA

IRAQ

ARMENIA

AZERBAIJÁN

XEORXIA

800

SIRIA

A

600

I

ISRAEL PALESTINA

LÍBANO

TURQUÍA

CHIPRE

Vo lga

l

sp

A S I A

C Á U C A S O Negro

A

Chipre

A

U

0

p

Mar Negro

TURQUÍA

Creta (GRECIA)

Atenas

GRECIA

Skopje MACEDONIA

o

Mar

MOLDOVA Kishinev

SERBIA BULGARIA

ALBANIA

Tirana

MONTENEGRO Podgorica

r

Dne pr

u

U C R A Í N A

BELARÚS

LETONIA

ESTONIA

Tallin

Helsingfors (Helsinki)

Minsk

ÁRTICO

FINLANDIA

Bratislava Budapest

HERZEGOVINA

ITALIA

SAN MARINO

TUNISIA

Mar

Península do Peloponeso

ROMANÍA ESLOVENIA Ljubljana Zagreb Belgrado Bucarest CROACIA Saraievo BOSNIASan Marino

AUSTRIA

o Danubi

Dn e

E

Creta M e d i t e r r á n e o

Varsovia

M

r

balcánica

REP. CHECA ESLOVAQUIA Viena

Cá

Península

POLONIA

Stokholm (Estocolmo)

Roma Cidade do Vaticano CIDADE DO Sardeña VATICANO (ITALIA)

MÓNACO Mónaco Andorra a Vella Córsega (FRANCIA) ANDORRA

A

Sicilia

SUECIA

ALEMAÑA LUXEMBURGO Luxemburgo

SUÍZA

ubi o

S

R Montes O

Od er

Península itálica

Berlín

LIECHTENSTEIN Vaduz Berna

BÉLXICA

Bruxelas

Ámsterdam

Copenhague

DINAMARCA

PAÍSES BAIXOS

FRANCIA

Londres

Mar do Norte

Oslo

NORUEGA

Mar de Noruega

C

M a r

Sardeña

Po p e

E

Vís tu l

D Oc vina cid ent al

D ep vin ten a tri on al

Lago Onega Lago Ladoga

Península de Kola

r a a i C h

Ma

GLACIAL

A Go de Xé lfo Golfo nova Leónde Córsega

Illas Baleares

REINO UNIDO

Melilla (ESPAÑA)

Ceuta (ESPAÑA)

E S PA Ñ A

Madrid

Dublín

IRLANDA

MARROCOS

Lisboa

Pir

OCÉANO

Illas Feroe (DINAMARCA)

ISLANDIA

Reykjavik

F

Estreito de Xib ralta r

PORTUGAL

A T L Á N T I C O

O C É A N O

UNIÓN EUROPEA

ibérica ir alquiv Guad

Tajo

L

P

UDan

s

Groenlandia (DINAMARCA)

o G o lf a Bisc

d a no Ró

E

G r a n

Mar do Norte Península de Iutlandia

Se na

ese

Loira

Tám

Gran Bretaña

ro Eb

Península

Duero

Can Mar tá b ri co

Irlanda

Lago Vänern

o

Illas Canarias

Cabo de San Vicente

Cabo Fisterra

1000 km

L

Mar de Noruega

in

Islas Madeira

A T L Á N T I C O

Illas Azores

800

S

Islandia

e nn ro Ga

n

Obi

400

O C É A N O

200

O

N

Cabo Norte

OCÉANO GLACIAL ÁRTICO

Mapas de Europa

s

MONTES U RA I

0°

Vo lga

i

Nilo

A

0

Lago

Río

4000 3000 2000 1000 500 200 0 –500

Altitude (m)

Groenlandia

d ia e

di n nd a v o in av s a

Mississippi

s E

s te

ca n

n

T

on

Pampa

ní

otn ia

60° O

s

M

Meseta de Brasil

Pe

N

ca

O C É A N O es

Amazona

de B

IR

a

Mapas do mundo

Mar Caribe

DE DO

Rin

A

Groe nlan dia

ba

to

G Va olf le o d nc e ia

Círculo polar ártico El

r st

Co r d i l l e i r anD iv i s o r i a a

90° O

n o co

su l

30° S h

I C O L Á N T A T

A ac

Go lfo

DES

S al

30° O

a

pa

G

AN

L Ap

Don

H

de Capricornio

A DOS

N s

n Ri

E ILL

P A C Í F I C O Trópico

te es

N O É A O C

AMÉRICA RD

120° O on

O

Círculo polar antártico M

C

150° O

a rr re Se ad M

8000 5000 4000 3000 2000 1000 500 200 0 –500

is

AS

Ecuador Missouri

nt

OS

Trópico de Cáncer a

ce

116 30° N

h

ra

CH

180°

O C É A N O C

s

RO

60° S

T

ra

AS

O

N tico

AÑ

0°

O 60° O

Bál

S

r

M 90° O

a

60° N 120° O

E

I S

B á l tico

a or ch Pe

T A

Vo lg a

O C É A N O

N R

e

Mapamund i físico 150° O O Vo lga

180°

U U ra

M

S o

ar

Mapa físico de Europa Mapa político de Europa

115

A T L Á N T I C O Alto de

1 487

Teide 3718

Tenerife

Punta de la Restinga

El Hierro

La Gomera

La Palma Garajonay

resi

Zú

Huelva

S.

GUADIA NA Jabalón

Madroña

uiv dalq

ir

Bañuela 1 323

Ceuta

alh

ua d

de eito ltar Estr Xibra

a Serr onda de R

Cnía ce

or

Santander

Cáceres

Salamanca

Salamanca

E

Valladolid

Valladolid

Cádiz

Sevilla

N

Burgos

Ávila

Málaga

L

Guadalaxara

Soria

Í

Cuenca

Cidade de Ceuta

a Cidade de Melilla

M

Teruel

te

ira

t

S

N L

r

200 km

e

r

M

e

Alacant

d

Alacant

i

VALENCIANA

Valencia

100

t

O

á

r

200 km

S

N

e

LA

L

Encoro

Palma

Barcelona

E

A

o

Almería

autónoma Provincia

Capital de provincia

Sede das institucións autonómicas

Capital de comunidade autónoma

ARAGÓN Comunidade

Almería

Valladolid

Sevilla

Límite de Estado

Límite de comunidade autónoma

Límite de provincia

n

e

ILLAS BALEARES

á

A

o

B

Menorca

3500 2000 1500 1000 700 400 0 Pico Límite de Estado Río Río baixo superficie Torrentes e barrancos

Xirona

Xirona

Barcelona

r

S

e

L

Altitude (m)

n

IL

Cabrera

Pla

d n a nt rra u Sie r a m Es T

Mallorca

ANDORRA

Castelló de la Plana

Castelló

Valencia

Lleida

Cabo de

Puig Major Formentor 1 445 e

C ATA L U Ñ A

Lleida

T

Cabo de Creus Golfo de Roses

Turó de l’Home 1712

Formentera

Eivissa

Tarragona

ALXERIA 0

a

Tarragona

COMUNIDADE

REXIÓN DE MURCIA

r

Almería

Huesca

Huesca

Zaragoza

Teruel

O

os

F R A N C I A

100

i

C

Ca

St

Golfo de Sant Jordi Delta do Ebro

ra

O á a l er

ANDORRA

COMUNIDADE FORAL DE NAVARRA

Zaragoza

Murcia

Albacete

Almería

0

AR AG ÓN

Albacete

Cuenca

A

e

d

i

i lle

E

Cabo de La Nau

Mar Menor Cabo de Palos

A

M

URA

ro

N

Aneto 3 404

ALXERIA

Áraba /ÁlavaPamplona

Soria

Eb

E

XÚQUER

IC

SEG

ÉT

do

RO

ón

EB

R

Donostia/San Sebastián

A RIOXA

Logroño

Granada

C

Xaén

Xaén

Granada

U

r

Guipúscoa

Bilbo/bilbao

MANCHA Ciudad Real

Córdoba

Málaga

A

a

PAÍS VASCO

Biscaia

CASTELA-

Madrid

Ciudad Real

Toledo

Córdoba

A

M

I

si

Golfo de Cabo de Gata Almería

COMUNIDADE Guadalaxara DE MADRID Toledo

Ávila

Segovia

M A R ROC OS

D

Sevilla

Cádiz

A

Badaxoz

Mérida

Palencia

L E Ó N Segovia

Zamora

Zamora

S

B UB

URA SEG

Melilla

Vitoria-Gasteiz

Palencia Burgos

C A S T E L A

León

León

P RIN C I PA D O CANTABRIA D E A ST UR I AS

Oviedo

Mar Cantábrico

M A RR OCOS

Cabo de Trafalgar Punta de Tarifa

Cáceres

Záncara

re

Al S. ba de rra cín

A IR de Almanzora L E MulhacénS. Baza IL 3 478 Sierra D Veleta Nevada R 3396 OG C O R D I L L E I R A P E N I B É T I C A

LQU

ua o G Gen ón d il

A DA GU

S. de elos Hornachu IVIR

MORE NA

ESTREMADURA

Huelva

Las Palmas

Las Palmas de Gran Canaria

Dep

Badaxoz

Ourense

JO

Moncayo 2 313

ep

ón ag Ar

P

so a

D

F R A N C I A

134

Santa Cruz de Tenerife

Santa Cruz de Tenerife

Lugo

S UR

TA

TAJO

Picos de Urbión

EBRO

Vascos

Montes

Aizkorri 1 528

Cabo Matxitxako

ión

DUE RO

C ar E N T R A L j

ian a

Go l f Marismas del C á o Gualquivir di z

Lugo

2 592

rc S. be ar Tiét Almanzor Al

Tajo

ANA GUADI

S. de Arac

Ourense

O C É A N O AT L Á N T I C O CANARIAS

To

NORTE

Val do Duero

SUBMESETA

M E S E T A

rm L rra es R Aosie N T Soma C E darram a MA Gu TE SIS Gredos he de

RA S E R ena

Alegranza La Graciosa

de

gó

Europa

Cabo de Ajo

Las Villuercas Montes d e Tol edo 1 601 Ser San Pra de S UB M E S E TA S. dealupe edro Guad

do

Ala

a Serrata de G n

Val

de

Torrecerredo ja Picos 2 648 Sa

Mar Cantábrico

CORDILLERA CANTÁBRICA e nt ó Mo Le de S. del

rra a Teleno Se nder gu Se

GALICIA

Pontevedra

Pontevedra

Santiago de Compostela

A Coruña

A Coruña

Sil

N

Gu ad Va l do

TAJO

Lanzarote

Punta de Maspalomas

Punta de Jandía

Gran Canaria

Punta de Anaga

G

Pena Trevinca 2124

a

al

zo

Fuerteventura

AT L Á N T I C O

Pico de las Nieves 1949

M

DUERO

O MIÑ

ILLAS CANARIAS

OCÉANO Caldeira de Taburiente

Roque de los Muchachos 2426

Cabo Fisterra

re Tamb

Eo N av ia

o

ic

Nal ón

Nerv

Cabo de Peñas

O S

N

0

O S

N

L

200 km

Ribeira

Betanzos

Oleiros Cambre

Sada

FERROL

Silleda

PONTEVEDRA

Salvaterra de Miño

Ponteareas

Redondela

R

de ra Ría uei ig Ort

R

A

S

S

Faro 1187

a S

Pa

a rg

O IÑ

oia

Ortigueira

ia Lim

OURENSE

Meseta

Xinzo de Limia

OURENSE

Sil

Verín

0

Monforte de Lemos

Sarria

IONA ra de Ser enzá Lour

LUGO

Neira

Lugo

O IÑ M

LUGO

LUGO

Cospeito

Vilalba

Viveiro

Chaira da Limia

Lugo

Fe rre de ira

OURENSE

Arn

Ourense

M

ba

Terra Chá

M de a L

Ciencias Sociais

Foz

Burela

or

z Fo

s

a

Pena Trevinca 2124

do Eix e

eo ad Rib

100

200 km

O Barco de Valdeorras

Ribadeo

Límite de comunidade autónoma Límite de estado

Límite de provincia

Río Pico Cidades

400 200 0

2 500 2 000 1 500 1 000 700

Altitude (m)

L E Ó N

E

C A S T E L A

A S T U R I A S

Límite de estado

Límite de comunidade autónoma

Límite de provincia

Algúns concellos de menos de 10000 hab.

Concello de 10000 a 20000 hab.

Concello de 20000 a 50000 hab.

Concello de 50000 a 200000 hab.

Concello de máis de 200000 hab.

LUGO Capital de provincia

SANTIAGO Capital autonómica

L E Ó N

E

C A S T E L A

A S T U R I A S

Mar Cantábrico

mb

A

Sil

a do S

de

ia

Ría

v Na

Xares S a

L l re ou oC

Ca

a d S

Cabeza de Manzaneda 1778

eixa Qu

Ría

de

Mar Cantábrico

a m as M

IS

Cuadramón

do l tra

Ría de Viveiro

Ría do Barqueiro

Estaca de Bares

1056 Depresión das S a E T E da Pontes Car N T R

As Pontes de García Rodríguez

Barbadás

O Carballiño

Lalín

Melide

Pontedeume

Fene

Narón

Man deo

Eume

Ferrol

Avia

o

sd nte iro Mo ste Te

PONTEVEDRA

PORTUGAL

A Guarda

Tea

Ordes

A Laracha

Culleredo

Arteixo

A Estrada

Teo

O Porriño

Mos

Moaña

Tui

s re

A CORUÑA

SANTIAGO

Marín

Poio

Gondomar Tomiño

Baiona

ga

Lérez

Oitavén

La

Vilagarcia de Arousa

Nigrán

VIGO

Cangas

Tambre

PONTEVEDRA

Ulla

Santiago

Depresión de Tui

Vigo

Cabo Prior

A Coruña

A CORUÑA

Caldas de Reis

Padrón

Rianxo

m U

ia

ro Ría Ría de Fe rr de Ares ol Ría da eB Co etan ru ña zos

tab

A CORUÑA

Pontevedra

o iñ M

Vilanova de Arousa Cambados

Bueu

Sanxenxo

O Grove

A Pobra do Caramiñal

Boiro

Ames

Santa Comba

Noia

Outes

d

Ár

PORTUGAL

a Rí

o ig eV

Carballo

Illas Cíes

Ría

Ar

dra eve ont de P

de

Illas de Ons

a Rí

fo

Chaira de Bergantiños ns

Illas de Cortegada

ia No

Illa de Arousa

Vimianzo

Porto do Son

Muros

L

100

R

se uro eM ía d

ol

Depresión de Padrón

e br m Ta

s lla Xa

G

Illas Sisargas

Anlló

Cabo Santo Hadrián

Ría de Corme e Laxe

Illas de Sálvora

Cabo Fisterra

Cabo Touriñán

Ría de Camariñas

M

O

E RT

Cabo Ortegal

Mapas de Galicia S A Í A S T R L Ría de Cedeira A

Landro

Mapas de España

Gállego

Galicia

r

cea ar

s

n

Es la

ci

P O R T U G A L

n ló Ja

Serr Fala a da doir a So

Cabo Ortegal Estaca de Bares

ER

Se gr e

rd

Co

i

nc Golfo de Va l e

D

a Od iel Tin to

a

re s

Jarama H en a

Gu

S

E

R

n

A R Co ía d rc e ub ió n

Xi s

Go B i lf o d sc aia e

XÚQU

de Ca zo S. rla de Se gu ra

A T L Á N T I C O A N O O C É

Ci gü el a

S.

o

lfe ad a

A

E

C O S T A S A

X I A

B

S

A Í

O C É A N O A T L Á N T I C O O C É A N O

Mapa físico de España

P O R T U G A L

Suído a S do

A T L Á N T I C O

Bibei

R

E S

S a de Meira

Se Ca rra pe da la da Sa da

reó Ca de Sa

S F

R

Lo b

do

R

a

N T R A I S

C ar o

Eo

ENTAIS

Sa

E

O D

U

riel

S

S

A

S

Cab

A

RI

R

TU

R

O

Sa de

Adaja

IC

Támega

M R

a

R

E

É

ORI

T IB

IS

Pisuerga

IS

A

TA

S at eg br Llo

Ull

N

Cinca

a

IE

a

dr

es

136 d Bi

La

E

O libro de 5.º leva ao final do libro un anexo para ampliar a información cartográfica con mapas físicos e políticos de Galicia, España, Europa e o Mundo.

E

ar

A PE ZA PE ZA S

nc

Galicia a riñ go u

ou sa

s a i c n e i C Sociais Primaria

A N O O C É

Mapa físico de Galicia Mapa político de Galicia

135

Mapa político de España

137

Mapamundi 150°físico O

180°

120° O

90° O

O C É A N O

60° O

30° O

0°

30° L

60° L

G L A C I A L

90° L

120° L

150° L

180°

Á R T I C O

Groenlandia

EUROPA S ir

a

tr s

on

t

la

ch

es

DE DO

ILLE

de Brasil

30° S

DE

N

S

L

Pampa

S

Obi

Meseta de Mongolia

bi de Go Deserto g He

Medite

rráneo

SERTO SÁHARA

H

Meseta de Arabia

IM an

Hu

AL

an

Gran Chaira tsé ng Chinesa Ya

AIA

30° N

Trópico de Cáncer

x es

OCÉANO

Meseta do Deccán

de izo ía ac p M Etio

PA C Í F I C O Ecuador

OCÉANO

ÁFRICA

0°

OCEANÍA

ÍNDICO

Deserto de Kalaharii

Gr

Gran Deserto Victoria

tes rg Monnsbe e Drak

a

Trópico de Capricornio

Co rd i l l e i n visoria ra Di

DOS A N

P A C Í F I C O Trópico de Capricornio

60° N

A S I A

go

RD

Or i

O

as Amazon Conca do

I R Amazonas Meseta A

ro

Círculo polar ártico

Siberia O bi Occidental

CÁU CAS O

er íx N

T I C O L Á N A T

C

Ecuador

n o co

LPES

Mar S LA AT

Mar Caribe

AMÉRICA

Eu

a pe

G

A R R RE SE AD M

O C É A N O

O

pa

Meseta de Siberia Central

Chaira de

s ro ag .Z ts M

AS

Mapas do mundo

ai

OS

Trópico de Cáncer

0°

M

A

ira

n Ri

en

CH

30° N

es

Cha Gran Danub io

N O É A O C

c

RO

s

Missouri

MONTES UR AI

AS

a

E

Vo lga

Ñ

h

Nilo

A

C

S O TE AV N O IN M ND A SC

A

NT

on

O

C

M

60° N

Mississippi

Círculo polar ártico

Australia

30° S

S Altitude (m)

60° S

8000 5000 4000 3000 2000 1000 500 200 0 –500

O C É A N O

G L A C I A L

A N T Á R T I C O

Círculo polar antártico

A

N

T

Á

R

T

I

D

A

0

180°

150° O

60° S

Círculo polar antártico

120° O

90° O

60° O

30° O

0°

30° L

2000

60° L

4000

6000

90° L

8000 km

120° L

150° L

180°

140

141

Mapamundi 150°político O

180°

120° O

90° O

O C É A N O

60° O

30° O

0°

30° L

60° L

G L A C I A L

90° L

EUROPA ISLANDIA

Círculo polar ártico 60° N

REINO UNIDO

N O É A O C

E S T A D O S U N I D O S 30° N

Trópico de Cáncer

CUBA

MÉXICO

O C É A N O 0°

Mar Caribe

AMÉRICA

VENEZUELA COLOMBIA ECUADOR

Ecuador

BRA SIL

P A C Í F I C O

PERÚ BOLIVIA PARAGUAI

Trópico de Capricornio 30° S

URUGUAI

N O

CHILE L

ARXENTINA

IRLANDA

FRANCIA ESPAÑA PORTUGAL

MARROCOS

ALXERIA MAURITANIA GAMBIA MALÍ GUINEA

LIBIA

NÍXER CHAD NIXERIA

T I C O L Á N A T

Mapas do mundo

C A N A D Á

SUECIA NORUEGA FINLANDIA 1 R U S I A 2 14 3 13ALEMAÑA POLONIA 12 11 4 5 UCRAÍNA KAZAKSTÁN SUÍZA 10 9 8 6 ROMANÍA 7 ITALIA TURQUÍA GRECIA 15 16 IRAQ IRÁN AFGANISTÁN

EXIPTO

1. ESTONIA 2. LETONIA 3. LITUANIA 4. REP. CHECA 5. ESLOVAQUÍA 6. HUNGRÍA 7. BULGARIA 8. CROACIA

ARABIA SAUDITA

9. ESLOVENIA 10. AUSTRIA 11. LUXEMBURGO 12. BÉLXICA 13. PAÍSES BAIXOS 14. DINAMARCA 15. MALTA 16. CHIPRE

Círculo polar ártico 60° N

MONGOLIA

XAPÓN

C H I N A

30° N

Trópico de Cáncer

I N D I A MYANMAR

OCÉANO

TAILANDIA

FILIPINAS VIETNAM

ETIOPÍA

PA C Í F I C O

MALAISIA

OCÉANO

ZAMBIA MOZAMBIQUE

Ecuador

INDONESIA

0°

PAPÚA NOVA GUINEA

OCEANÍA

ÍNDICO

MADAGASCAR

180°

A S I A

SUDÁN

BOTSWANA NAMIBIA

150° L

PAQUISTÁN

REP. DEM. KENYA DO CONGO TANZANIA ANGOLA

120° L

Á R T I C O

AUSTRALIA

Trópico de Capricornio

30° S

SUDÁFRICA NOVA ZELANDIA

ÁFRICA

S

O

60° S

C

É

A

N

O

G

L

A

C

I

A

L

A

N

T Á

R T

I

C

O

Círculo polar antártico

A

N

T

Á

R

T

I

D 0

180°

142

150° O

120° O

60° S

Círculo polar antártico

90° O

60° O

30° O

0°

30° L

60° L

A 2 000

90° L

4 000

6000

120° L

8000 km

150° L

180°

143

Descubre as novidades de

Pezas O proxecto PEZAS integra nun mesmo libro dividido en tres trimestres as materias de Lingua galega, Ciencias da natureza e Ciencias sociais.

Galicia en

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ *+ø »¤

i m a xe s

ben

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ »π *+ø »¤

Upqn:;æ ÃsÇÉeNOgjku45n89d89ø *+c^_o>?r45r:;eTUs~òp89o>?n89d89å.

Δl89å

1

Δl:;æ

RvweHIp89a<=sÑÖå.

Δl45Δ

Δl89ø

Δl45¤

»π »π »π »π »π »π »π »π »p89a45p:;eHIp45i45p89o>?p45u45p89a45p:;eHIp45Δ

Primaria

C\]o>?m45p67l:;eHIt89å *+c^_o>?> Δ¬ *+o>?¤ *+c^_o>?> »µ.

»π »p89å

PE ZA A PE ZA

Pezas

1

A PE ZA A PEZ

»π »p:;æ

»π »p45Δ

»π »p89ø

»π »p45¤

»π »p:;æ

»π »p45Δ

C\]o>?p45i89å.

Pezas Primaria

e

Primeiro trimestr

*+ø *+å

1

»i89å

45p89a45m:;eJKl89å

»Δ *+å

»p89o>?m89ø

»m89o>?p89å

»p89a45p89o>?u67l89å

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

Pxya45p89¥ Δl:;æ.

*+ø 10

O libro do 1.º trimestre de Pezas 1 vai acompañado de dous cadernos: Escribo ben 1, para reforzar a escritura, e Galicia en imaxes 1, para reforzar ou ampliar os contidos de Galicia de Ciencias da natureza (animais e plantas) e Ciencias sociais (aldeas e vilas).

*+ø

*+ø

*+å *+å

»¤ *+å

dez

once

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ »π Ãs *+ø »¤

*+å ÀÞ »Δ Δ¬ »µ »π Ãs »† *+ø »¤

RvweHIp89a<=sÑÖå.

RvweHIp89a<=sÑÖå.

Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs ÃsÑÖa<=sÇÉeTUs~òi<=sÑÖo23s~òu<=sÑÖa<=sÇÉeTUs~òi<=sÑÖø

Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs Ãs ÃsÑÖå ÃsÇÉæ Ãs~òΔ ÃsÑÖø Ãs~ò¤ ÃsÑÖå ÃsÇÉæ Ãs~òΔ ÃsÑÖø Ãs~ò¤

»† »† »† »† »† »† »† »† »† »† »† »t89a45t:;eHIt45i45t89o>?t45u45t89a45t:;eHIt45i45t89o>?t45u45t89a45t:;æ »†

Ƞ

»t89å

C\]o>?p45i89å.

Ãs~òu45m89å

ÃsÇÉeHIi<=s

»m:;eTUs~òm89ø

Δl89o>?u<=sÑÖå

ÃsÑÖa67¬

Ƞ

»t:;æ

Ƞ

»t45Δ

Ƞ

»t89ø

Ƞ

Ƞ

»t45¤

Ƞ

»t89å

Ƞ

Ƞ

»t:;æ

Ƞ

»t45Δ

C\]o>?p45i89å.

»p:;eJKl89o>?t89å

»m89a67l:;eHIt89å

»p89a<=s~òt:;eJK¬

»m89o>?t89ø

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

O *+o23sÑÖø *+a45m89å *+å *+o23sÑÖå.

12

EäãsÑÖchir45i67bDEæ.

TVWi45t89ø »p:;eTUsÑÖå »t89o>?m89a45t:;eTUs.

doce trece

13

11

Plantas cultivadas Flores

Kiwi

Campo de patacas

Leitugas

Amorodos

Mazaroca de millo

Aguacates

Vide en forma de parra

A horta

Cultivos modernos

© Nñóå *+a89chit45u89a67l45i89d89a89d:;Þ, »i45n45t45r89oBCd45u89chií45r89o>?n<=sÇÉÞ *+chiu67l45t45i45vBCo23s »n89o>?vBCo23s, *+c^_o>?m89ø Δffgl89o>?r:;eTUs, *+a45m89o>?r89oBCd89o23s, *+a45r89a45n89d89o23s, *+a89gjku89a89c^_a45t:;eTUs ÀÞ ΔkVWi45w>?i<=s, ÀÞ »u45t45i67l45í45zxya45n<=sÇÉÞ »i45n45vDEeHIr45n89a89d89o>?i45r89o23s *+d:;Þ »p67l89á<=s~òt45i89c^_ø »p89a45r89å »p45r89o>?t:;eHIxvweJKl89o23s *+d89ø »m89a67¬ »t:;eHIm45p89ø ÀÞ »p89a45r89å *+a45u45m:;eHIn45t89a45® *+å Ãs~òú89å »p45r89oBCd45u89chii89ó>?>.

© A Δh89o>?r45t89å *+d:;Þ »vDEeHIr89d45u45r89a<=s, Δh89o>?r45t89a67l45i45zxya<=s ÀÞ Δfjkr89o>?i45t:;eHIi45r89a<=s, ÀÞ *+o23s »p:;eNOqrsu:;eHIn89o23s *+c^_a45m45p89o23s *+d:;Þ *+chiu67l45t45i45vBCø *+d:;Þ »p89a45t89a89c^_a<=s ÀÞ »m45i67l67l89ø Δf`ao>?r45m89a45> *+ø Ãs~òi<=s~òt:;eHIm89å *+a89gjkr45í89c^_o@Al89å »t45r89a89d45i89chii89o>?n89a67¬ *+d89ø »r45u45r89a67¬ *+g`aa67l:;eNOg`aø.

4

Aldeas de interior

5

Aldeas de costa

Aldea de montaña na serra do Courel.

Aldeas de montaña

© Aäãs *+a67l89d:;eNOa<=s *+d:;Þ »m89o>?n45t89a45ñ89å »v>?i45vDEeHI> *+d89å *+g`aa4 5n89d:;eHIr45í89å. Aäãs *+c^_a<=sÑÖa<=s ÀÞ *+a<=s »r45ú89a<=s ÃsÑÖo>?> *+d:;Þ »p:;eNOd45r89å ÀÞ *+o23s »t:;eJKl67l89a89d89o23s *+d:;Þ Δl89o>?u<=sÑÖå.

Aldán

Combarro

Aldea de Mens na comarca de Bergan

tiños.

Aldeas de chaira

© Aäãs *+a67l89d:;eNOa<=s *+d:;Þ *+cdeh89a45i45r89å ÀeTUs~òt89á45> ÀeTUs~òp89a67l67l89a89d8 9a<=s ÀeHI> »p:;eNOqrsu:;eHIn89o23s Δl45u89g`aa45r:;eTUs ÀÞ *+d:;eNOd45í89c^_a45n<=sÇÉÞ *+¥ *+a89gjkr45i89chiu67l45t45u45r89å ÀÞ *+¥ *+g`aa45n89 d:;eHIr45í89å.

2

Carril

Redes

© Nñóa<=s *+a67l89d:;eNOa<=s *+d:;Þ *+c^_o23s~òt89å *+å »p89o@AbBCoBCa89chii89ó>?> *+c^_o >?n89cPQéHIn45t45r89a<=sÇÉÞ ÀeHI> *+c^_a<=sÑÖa<=s »p45r:;eHIt89ø *+d89ø »m89a45® ÀÞ *+a<=s »p45r45i45n89chii45p89a45i<=s *+a89chit45i45v>?i 89d89a89d:;eTUs ÀeNOc^_o>?n89ó>?m45i89c^_a<=s ÃsÑÖo>?> *+å »p:;eTUsÑÖc^_å, *+ø »m89a45r45i<=sÑÖqrsu:;eNOø ÀÞ *+ø »t45u45r45i<=s~òm89ø.

3

2. A cigarra e a for

miga cebada. Morro coa fame e non teño nada que comer.

e comprendo Primaria

2 Pezas

Era un día de ver án e unha formiga camiñaba polo campo recollendo grans de trigo e outros cereais par a almacenalos e ter comida durante o inverno.

PE ZA A PE ZA

A PE ZA A PEZ

STO

P

Pezas Primaria

e

Primeiro trimestr

—Que fixeches durante todo o verán, mentres eu trab allaba? —pregunt ou.

—Oh... Non vaia s crer ni por un momento que estiven per dendo o tempo —dixo a cigarra , tusindo—.

Estiven cantando sen parar. Todos os días!

A formiga colleu un gran de trigo e cargouno ao lom bo.

—Con que cantac hes todo o verán?

—repetiu—. Sab es que podes face r agora?

Os ollos da cigarra ilumináronse.

—Non —dixo con aire esperanzado— Que? —Polo que a min se refire, podes bailar todo o inve —replicou a form rno iga.

Unha cigarra viun a e sorprendeuse de que fora tan lab oriosa e de que traballara tanto cando os demais animais estaban descansando.

2

A formiga, naquel momento, non dixo nada; pero ao che gar o inverno, a cigarra famenta foi en bus ca dela para ped irlle que lle dera par te da súa comida .

—Por favor, dám e calquera aliment o que che sobre!

—rogoulle a cig arra—.

Un bocado de trig o, un pouquiño de

HAI QUE PREVER E AFORRAR, PARA DESPOIS NON CHORAR!

4

5

O libro do 1.º trimestre de Pezas 2 vai acompañado de dous cadernos: Leo e comprendo 2, para reforzar a comprensión lectora, e Galicia en imaxes 2, para reforzar ou ampliar os contidos de Galicia de Ciencias da natureza (animais na natureza) e Ciencias sociais (rías).

6. Un traxe de estrelas Hai moitos anos... pero moitos anos... naceu unha xirafa na enorme selva de Longorongón, con pel de limón claro, sen manchas de tizón.

Foi medrando e quixo campar coma as outras xirafas, que tiñan a pel adornada con pequenas manchas.

Pero non sabía como conseguir as pintas. Mesmo se atreveu a pedirlle prestadas ao carballo unhas miguiñas de sombra para tecer unha capiña.

Unha noite estrelada, chegoulle unha idea: —Xa sei, irei ao ceo e traerei unhas cantas estrelas para facer un traxe.

E estricou as orellas….

E estricou os corniños…

Ai, que ceo tan alto para os seus fociñiños!

Entrementres, a Lúa, que era a súa madriña, miraba desde o ceo con cariño á xirafa.

Lúa, lúa madriña.

Lúa, lúa galana, vía todo cos ollos da porcelana.

A xirafa buscando, buscando díxolle ao elefante: Se te pos debaixo, hei de subir eu por riba, e á noite dareiche herba de ouro e prata fina.

Pero como non lle chegaba, pediulle axuda a outros animais para argallar unha torre e acadar as estrelas, ofrecéndolles regalos.

Altísima torre, todos formaban, pero o ceo é moi alto, nunca chegaban!

Cansos… marcha o da trompa. Remata a festa: caeu de cu a xirafa…, o mono…, a cebra… Que murmurios e risas por toda a selva!

A Lúa ao ver que a xirafiña choraba coa pena de se ver sen amigos e sen estrelas, colleu fíos e teceu un manto con mil luceiros. Baixou do ceo por unha escada e regaloullo á xirafa.

E colorín, colorón, co manto de estrelas e a cor do limón, brinca contenta por Longorongón!

12

13

Marisco

Camarón

Percebe

Peixes

Nécora

Raia

Ollomol

Robaliza

Centola

Boi Cigala

Crustáceos

Rape Pescada

Peixes de mar Troita

Salmón

Polbo

Mexillón

Calamar

Xiba

Ostra

Ameixa

Berberecho

Navalla

Moluscos

Anguía Lamprea

5

Peixes de río

44

Rías Baixas

Na ría de Pontevedra desemboca o río Lérez.

Na ría de Vigo desembocan os ríos Oitavén, Verdugo e Lagares.

Na ría de Muro

s e Noia dese

mboca o río Tam

bre.

Na ría de Arousa desembocan os ríos Ulla e Umia.

As Rías Baixas son as máis grandes e profundas. Gozan dunha costa baixa e dun clima suave que favorecen o marisqueo eo establecemento da poboación.

6 7

Descubre as novidades de

Piezas O proxecto PIEZAS integra nun mesmo libro dividido en tres trimestres as materias de Lingua castelรก, Matemรกticas, Ciencias da natureza e Ciencias sociais.

Leobien

Galicia en

F Δf

i m a xe s

1 Primaria

Δf`ao>?t89ø

Piezas

ΔfjkΔ

Δf|}Þ

Δfjk¤

Δf`aå

»i67f

ÀeJKf

»u67f

*+a67f

Δf`aa45n45t89a<=s~òm89å

Δfjki:;eTUs~òt89å

»t:;eJKl:;éJKf`ao>?n89ø

Upqn89å Δf`aa67l89d89å.

Δf`aoBCc^_å

Δf`aa45m45i67l45i89å

Δfjki67l:;eHIt:;Þ

Δf`aoBCc^_ø

Δfjki67l89å

Δf`aa67l<=sÑÖø

FvweJKl45i45p:;Þ

PE ZA A PE ZA

Piezas 1 Primaria

Galicia

Fxyá45t45i45m89å »y Ãs~ò¤ Δf`aa45m45i67l45i89å ÀeTUs~òt89 á45> ÀeHI> »u45n89å Δfjki:;eTUs~òt89å.

Axyd89o@Al67f`aø, Ãs~ò¤ »p89a45p89¥, Δl:;eTUs ÃsÑÖa89c^ _å Δf`ao>?t89o23s.

Primer trimestre

14

G *+g

+g`aå

*+g`aø

*+gjk¤ Δh45i89g`ao23s

Dpqi:;eNOg`aø

*+gjku89a45n45t:;eTUs

*+g`aó>?n89d89o@Al89å *+a45m45i89g`aø *+a67l89g`aoBCd8 9ó>?> *+gjku89a45p89ø *+g`aa45n89cdeh89ø *+g`ao>?m89å »m45i89g`aa<=s Δl89a89gjku45n89å *+g`ao>?t89a<=s

Upqn89o23s Δfjki89d:;eNOo23s.

Upqn89å Δfjku:;eHIn45t:;Þ.

Lxyå Δf`aa67l89d89å »m:;Þ *+qrsu:;eNOd89å *+a45n89cdeh8 9å. Lxyo23s Δfjki89d:;eNOo23s ÃsÑÖo>?> »u45> »t45i45p89ø *+d:;Þ »p89a<=s~òt89å. Upqn89å Δfjku:;eHIn45t:;Þ ÀeTUs »m45u45y »ú45t45i67¬ Ãs~òΔ »t45i:;eHIn:;eTUs ÃsÇÉeNO∂.

1 A P I E ZA ZA P I E

Δf`aø *+o@Af

catorce

©Lxyå Δl:;eNOcdeh45u89g`aå.

Lxya<=s *+g`ao>?t89a<=s.

Lxyo23s *+a89gjku89a89c^_a45t:;eTUs.

Lxyå Δl:;eNOcdeh45u89g`aå »m:;Þ *+gjku<=s~òt89å. Lxy a<=s *+g`ao>?t89a<=s *+c^_a:;eHI> *+a67¬ Ãs~òu:;eJKl89ø.

Lxyo23s *+a89gjku89a89c^_a45t:;eTUs »t45i:;eHIn:;eHI> Δh45u:;eT UsÑÖø.

OLMl89g`aå ÀeTUs »u45n89å *+cdeh45i89c^_å »m45u45y *+gjku89a45p89å. Hñóo>?y ÃsÇÉÞ Δh89å »p45u:;eTUs~òt8 9ø »u45n89å Δf`aa67l89d89å, »u45> *+cdeh89a67l:;eNOc^_ø »y »u45n89o23s *+gjku89a45n45t:;eTUs »y Δh89å ÃsÑÖa67l45i89d89 ø *+d:;Þ »p89a<=sÇÉeNOø *+c^_o>?> Ãs~ò¤ *+g`aa45t89ø. quince

O libro do 1.º trimestre de Piezas 1 vai acompañado de dous cadernos: Leo bien 1, para reforzar a lectura, e Galicia en imaxes 1, para reforzar ou ampliar os contidos de Galicia de Ciencias da natureza (animais e plantas) e Ciencias sociais (aldeas e vilas).

Ltu¬ Δl67¬

Δl67l45¤ Δl67l:;Þ

Δl67l45Δ

Δl67l89ø Δl67l89å *+g`aa67l67l89ø

*+cPQeJKbBCo@Al67l89å

»r89o@Al67l89ø

»m45u:;eJKl67l:;Þ

»t89o>?r45t45i67l67l89å

»p89a<=s~òi67l67l89ø

Ãs~òi67l67l89å

Δl67l89a45n45t89ø

ΔbBCo@Al67l89ø

*+a45m89a45r45i67l67l89ø

ΔbBCo>?t:;eJKl67l89å

V »√

»vBCø »v>?¤

»vDEÞ

»v>?Δ

15

»vBCå

»vBCa89c^_å »vDEeTUs~òt45i89d89ø »p89a45vBCø »vDEeHIn45t89a45n 89å *+g`aa45v>?i89o>?t89å VVWi89o@Al:;eHIt89å *+a45v>?i<=s~òp89å »vDEeNOchii45n89ø »vBCa89g`aó>?> *+chiu:;eHIvBCå »vDEeHIn45t45i67l89a89d89o>?®

Etu¬ *+c^_a45m:;eJKl67l89ø.

Etu¬ »p89o@Al67l45i45t89ø.

Lxyå *+a45r89d45i67l67l89å.

Etu¬ *+c^_a45m:;eJKl67l89ø Δh89å Δl67l:;eNOg`aa89d89ø Δh8 9a<=s~òt89å »u45> *+oBCa<=s~òi<=s. Etu¬ »p89o@Al67l45i45t89ø ÀeTUs *+d:;Þ *+c^_o@Al89o>?® *+a45m89a45r45i67l67l89ø. Lxyå *+a45r89d45i67l67l89å *+c^_o>?m:;Þ »n45u:;eNOcPQeTUs. ¿SnoÞ »t:;Þ Δh89å »p:;eHIr89d45i89d89ø »u45n89å Δh8 9o>?r89qrsu45i67l67l89å?

Bpqú<=sÑÖc^_a67l89å ÀeHI> Δl89å *+c^_a45r45r:;eHIt45i67l67l89å, ÀeHIn89chii45m89å *+d:;Þ Δl89å »m:;eTUs~òi67l67l89å, *+cPQeHIr89c^_å *+d:;Þ Δl89å »vDEeHIn45t89a45n45i67l67l89å *+ø *+d:;eJKbBCa45j`aø *+d:;Þ »u45n89å Ãs~òi67l67l89å.

26

veintiséis

Upq> »vDEeTUs~òt45i89d89ø.

Upqn89a<=s Δl67l89a45vDEeTUs.

Upqn89å »vDEeJKl89å.

TvweHIn89g`aø »u45> »vDEeTUs~òt45i89d89ø *+d:;Þ »vBCo@Al 89a45n45t:;eTUs. Etu¬ ΔbDEeJKbDE@ »jjku:;eNOg`aå *+c^_o>?> »u45n89a<=s Δl67l89a45vDEeTUs. MêëÞ Δh89a45> »r:;eNOg`a a67l89a89d89ø »u45n89å »vDEeJKl89å. ¡TxyoBCd89o23s »t89oBCc^_a45>!

Vxya67l:;eHIr45i89ø »t89oBCc^_å ÀeJK¬ »v>?i89o@Al45í45>.

TxyoBCc^_å ÀeJK¬ »v>?i89o@Al89o>?n89cdeh:;eJKl89ø EVWvBCå.

Etu¬ »v>?i89o@Al89ó>?> Δl89ø »t89oBCc^_å VVWí89chit89o>?®.

Y Δl89å »v>?i89o@Al89å, VVWi89cPQeHIn45t89å. veintisiete

27

Animais domé

sticos

pañía

Animais de com

5ú45n<=s. ;éTUs~òt45i89c^_o23s »m89á45i<=s *+c^_o>?m4 >?> *+o23s *+a45n45i45m89a45i<=s *+d89o>?m: ÑÖo s à ø 9 8 t 5 s. = a4 a a< ` 9 g 8 + * ?t > _o ^ ø + * sÑÖc = a< ÀÞ 9 8 m > » 5 _a4 ^ c + * ?¤ > o ¬®O 89a45ñ45í89å *+ *+a45n45i45m89a45i<=s *+d:;Þ *+c^_o>?m45p CFGh89á45m89a45n<=sÇÉÞ »t89a45m:;éHI>

Porcos, galiñas

as Un millón de vac

45i45m89a45i<=s vBCa89c^_a<=s. Slmo>?> *+o23s *+a45n ÉÞ »u45> »m45i67l67l89ó>?> *+d:;Þ » sÇ = _a< ^ c + * Δ 5 a4 9 Ii45t:;Þ, *+å H e Δh8 ; : Δl å 9 8 ø + ii * h c 9 8 i 5 Þ 4 É 67l sÇ = a< 9 Glma 8 t 5 4 i I H © EVW> eTUs *+a45p45r89o>?vDEé »i45m45p89o>?r45t89a45n45t:;eTUs. DnoeJKl:; *+d89o>?m:;éTUs~òt45i89c^_o23s »m89á45i<=s *+c^_a45r45n:;Þ ÀÞ *+å »p:;eJK¬.

e ovellas

sÇÉeNOgjku45i45n45t:;eTUs *+a45n45i45m89a45i<=s =s *+o>?vDEeJKl67l89a<=s ÃsÑÖo>?> *+o23s à < a + * ÀÞ s = a< 9 8 ñ 5 4 i 5 4 a67l a ` g + * s = < 23s ÀÞ Δl89å. a + * 3s, ¬®Opqs »p89o>?r89c^_o2 *+o@Ab>?t:;eHIn<=sÇÉÞ *+^c _a45r45n:;Þ, *+o>?vBCo 45p89o>?r45t89a45n89chii89å. DnoeJKl:;eTUs *+d89o>?m:;éTUs~òt45i89c^_o23s ÀeHI> »i45m 3

2

Vilas de costa

Illa de Arousa

Muros

Sanxenxo Baiona

Malpica

O Grove

Vilas mariñeiras

© Aäãs »v>?i67l89a<=s *+d89å *+c^_o23s~òt89å ÃsÑÖo>?> »m89á45i<=s *+gjkr89a45n89d:;eT Us ÀÞ *+a67b>?u45n89d89a45n45t:;eTUs »p89o>?r89qrsu:;Þ *+å »p89o@AbBCoBCa89chii89ó>?> »t89a45m:;éHI> À@ »m89a45i89o>?®. Aäãs *+a89 chit45i45v>?i89d89a89d:;eTUs ÀeNOc^_o>?n89ó>?m45i89c^_a<=s ÃsÑÖo>?> »vBCa45r45i89a89d89a<=s, »p:;eHIr89ø »m89o>?i45t89a<=s »t:;eHIñ:;eHI> *+å Ãs~òú89å »i89d:;eHIn45t45i89d89a89d:;Þ »m89o>?Δ Δl45i89g`aa89d89å *+¥ »p:;eTUsÑÖc^_å.

Cambados Sada

Vilas turísticas

© Atul89gjku45n67h89a<=s »v>?i67l89a<=s, ÀeTUs~òp:;eNOchii89a67l45m:;eHIn45t:;Þ »n89a<=s RV Wí89a<=s Blma45i45xxya<=s, ÀeTUs~òt89á45> ÀeTUs~òp:;eNOchii89a67l45i45zxya89d89a<=s »n89ø »t45u45r45i<=s~òm89ø *+d:;Þ ÃsÑÖo@A¬ ÀÞ »p45r89a45i89å ÀÞ »n89o23s *+d:;eHIp89o>?r45t:;eTUs »m89a45r45i45ñ89o23s, *+c^_o>?> »p89o>?r45t89o23s »p89a45r89å ÀeHIm67bBCa45r89c^_a8 9chii89ó>?n<=s *+d:;eHIp89o>?r45t45i45vBCa<=s.

6 7

Le o

Al escucharle, Anubis se le acercó al momento: «Ven conmigo —le dijo—.

Podrás dar un paseo».

5. Somos poetas El poeta se enfada porque no encuentra las palabras que busca para el poema.

Le llevó de la mano por el gran laberinto atravesando salas con bellos jeroglíficos.

Primaria

Las horas pasan lentas, pasan los días, pero la blanca página sigue vacía.

Llegaron al rincón de la entrada secreta, y Anubis con su llave abrió la vieja puerta.

2

Piezas

A P I E ZA ZA P I E

De pronto, por el aire, llegan volando voces que oye el poeta como soñando.

Cuando vayáis a Egipto tened mucho cuidado, pues dicen que la momia aún no ha regresado.

STO

P

Piezas 2

Sagrario Pinto

Primaria

Galicia

¿Dónde están las palabras? dice afligido. ¿Por qué no me visitan, si soy su amigo?

«Recuerda, solo un día», dijo Anubis, muy serio.

Y el viejo faraón se perdió en el desierto.

PE ZA A PE ZA

«Para escribir poemas, si hace calor, pon al lado un enorme ventilador.

Pero si te molesta mucho el ruido, será mejor que busques un abanico.

Primer trimestre

Al salir de viaje, ten siempre en cuenta que hay que llevar billete y una maleta.

10

O libro do 1.º trimestre de Piezas 2 vai acompañado de dous cadernos: Leo y comprendo 2, para reforzar a comprensión lectora, e Galicia en imaxes 2, para reforzar ou ampliar os contidos de Galicia de Ciencias da natureza (animais na natureza) e Ciencias sociais (rías).

6. En el trastero Cuando Gabriel cerró la puerta del trastero y todo se quedó en silencio, y a oscuras, la vieja máquina de escribir perdió la compostura y se echó a llorar.

—¿Qué es ese ruido? —preguntó un flexo gris, pasado de moda—. Me encenderé a ver qué ocurre… Mirad, chicos, tenemos una nueva compañera —dijo, al descubrir a la máquina de escribir.

11

—¡Pues, claro! —asintió el tocadiscos—. Si aquí todos somos amigos… A ver, cuéntanos… ¿A ti para qué te usaban allá arriba?

—Bueno, yo tengo… tenía una misión apasionante…

—contó la máquina—. Sabéis que Gabriel es un reconocidísimo escritor, ¿no? Pues con mis teclas ha escrito sus mejores historias… ¡Hasta ahora, que me ha cambiado por un jovenzuelo ordenador!

—¡Pobrecilla! —suspiró un destornillador de la caja de herramientas—. Claro, por eso estás tan triste; piensas que aquí ya no vas a ser importante. ¿No es eso?

—Sí… Hola a todos —dijo ella, con la voz entrecortada por el llanto.

—Sí, creo que es eso —asintió la máquina del escritor.

—¡Hola, preciosa! —exclamó un tocadiscos—. Y no te preocupes, que aquí en este cuartito se está muy bien.

—¡Pues te equivocas totalmente! —dijeron todas las herramientas de la caja a la vez.

—Es verdad —insistió una aspiradora rota—. Todos lo pasamos mal el primer día, cuando nos traen… Pero, en seguida, descubrirás que este es un verdadero hogar.

—¡Eh, un poco de calma, herramientas! —pidió el flexo; así vais a asustar a nuestra amiga… Lo que ellas te quieren explicar es que aquí serás tú la que escriba sus propias historias.

—Gracias, sois muy amables —dijo la máquina de escribir—. Ya me siento un poquito mejor.

—¡Pero sola no puedo! —exclamó ella.

—Sí, sí que puedes —dijo el flexo—. Solo tienes que desearlo de verdad. Así es como yo me enciendo y me apago cuando quiero… ¡y con la bombilla fundida y todo! Y el tocadiscos suena cuando le apetece, la aspiradora limpia cuando le viene en gana… ¡En fin, todos! ¿Por qué no pruebas y te convences tú misma?

Y dicho y hecho: en cuanto la máquina de escribir puso un poquito de interés, le brotó un papel en su carrete y empezó a escribir un cuento genial. ¡Quién fuera un trasto viejo para poderlo leer!

M.ª Isabel Fuentes

14

15

Mamíferos Lontra Aguaneira

Oso

Lobo

Ourizo cacho

Raposo

Mamíferos car

nívoros Toupa

Corzo

Morcego

Mamíferos ins

ectívoros

Xabaril

Caldeirón

Cervo

Golfiño

Mamíferos he

rbívoros

Gamo

2

Arroaz

Mamíferos ma

riños

3

As rías Altas e da Mariña de Lugo

Na ría de Ribadeo desemboca o río Eo.

Na ría do Barqueiro desemboca o río Sor.

Na ría de Ortigueira desembocan os Na ría de Viveiro desemboca o río

Landro.

Que son as rías?

Na ría de Foz desemboca o río Masma.

2

ríos Mera e Balea.

As rías son inundacións dos vales dos ríos na súa desembocadura producidas pola elevación do nivel do mar. Constitúen a forma máis característica da costa galega.

Na ría de Cedeira desembocan os ríos Condomiñas, das Mestas e Forcadas.

As rías do norte da provincia da Coruña e da costa de Lugo son pequenas e pouco profundas, con grandes cabos acantilados pero con abundantes praias para practicar os deportes mariños.

3