Årsberetning 2018-2019_grønlandsk

UKIUMUT NALUNAARSIAQ

2018-2019 ATUARUK: unngisakkut Isumagin足 K ninnikkut Nersornaasiut足 tagaannik 2018-imi 足nersornaaserneqarpugut Kalaaliaqqat Aalborgimiit Qasigiannguanukarput Suleqatigiinnissamik 足isumaqatigiissutip nutaap meeqqat pisinnaatitaaffii illersorpai

Imai Qup. 3:

Allattaanerup nalunaarutaa Meeqqat inuusuttllu amerlanerit sullittalerpagut

Qup. 4-5:

Kingumut qiviarneq 2019-imullu takorluukkat Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanni pisimasut

Qup. 6-7:

Aalborgimiit Qasigiannguanut Kalaalliaqqat Danmarkimi angerlarsimaffimmik avataannut iniissitat immikkut angalatinneqartut

Qup. 8-9

Kalaallit Nunaanni meeqqanik illersuisartut amerlanerit Kalaallit Nunaanni Isumaginninnermut Aqutsiso­qarfimmik isumaqatigiissutip nutaap meeqqat ­pisinnaatitaaffii illersorpai

Qup. 10-11

Inuusuttunut suliniuteqarnermi nukissat nutaat “Sanngiinnerpaaffiini iperartassanngilagut”

Qup. 12-13: Issuagaq

Tatigeqatigiinnerup pingaarutaa

Qup. 14-15

Kunngissakkut Isumaginninnikkut Nersornaasiuttagaannik 2018-imi nersornaasigaavoq …

Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat

Side 16-17

”Kalaallit Nunaanneersuuneq ajunngilaq” Kunngissap nulia isummereertarnerit tulluusimaarnerlu pillugit oqaloqateqarpoq

Side 18-19:

Cyklerluni Kalaallit Nunaanni inuusuttut katersissuppai Emil 23-nik ukiulik 18.000 km-inik isorartutigisumut ­cyklerpoq – Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat sinnerlugu

Qup. 20-21:

2018-imi suleqatigisat Tapersiinernut aningaasaliissutinullu qujanaq

Qup. 22-23:

2018-imi naatsorsuutit Isertitat aningaasartuutillu ima oqimaaqatigiissinneqarput

Ukiumoortumik nalunaarusiaq 2018-2019 Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaannit saqqummersinneqapoq Sisse K. Ibsen, Yellow Dot Media suleqatigalugu.

Ilioqqarnera: Ivalu Risager. Saqqaani asseq aamma qeqqani asseq angisooq: Nicola Abraham. Qup. 18-19-imi assit: Emil Hvidtfeldt.

Qup. 14-15-imi assit: Henning Bagger / Scanpix. Qup. 10-11-mi assit: Thomas C. K. Priskorn. Qup. 2-3-mi aamma 8-mi assit: Vagn Hansen.

Assit sinneri: Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanni sulisut namminnerlu kajumissutsimikkut sulisut.

Meeqqat inuusuttullu amerlanerit sullittalerpagut Meeqqat 700-t missaat. Meeqqat inuusuttullu taama amer­ latigisut Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata 2018-imi anguai.

2017-imiit 2018-imut 25 procentingajannik amerleriarput.

Meeqqat inuusuttullu taama amerlanerutigisut sul­lin­ nerinut pissutaavoq ukiuni arlalinni siunnerfeqarluartu­ mik suliniuteqarneq, susassaqarfinni arlalinni annertu­saa­ nissamik pisariaqartitsineq takunikuugatsigu. Taa­maam­ mat aamma anaananik ataatsimoortitsisarnermik suliniup­ put maanna aamma Vejle-mi ingerlavoq. Sisi-mi meeqqat illoqarfinnit siusinnerusumit amerlanerusuneer­sut kater­ suutsinneqartarput. Suliniuterput Sapiik, inuu­suttunik ilaatigut ilinniagaqarnissamut kaammattuisoq, Kalaallit Nunaanni illoqarfinnit pingasuniit sisamanut annertusi­ voq. Aasaanerani tammaarsimaartitsisarnerit illo­qarfimmi ataasiinnarmi pinnatik marlunnili pisalerput. Kiisalu meeq­ qanik illersuisoqartitsisarnerput Najorti tassaalerpoq Isu­ maginninnermut Aqutsisoqarfimmik kommuninillu suleqa­ tiginniffiusoq. Isumaqatigiissutaavoq Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat najortissanik ilinniartitsisassasoq, tassuunak­ kut qularnaarumallugu Kitaani illoqarfimmi mikinerusu­ mi meeqqap Nuummi meeqqatulli pisinnaatitaaffimmigut isumannaarivigineqarnissaa. 2020-p naanerani Kalaallit Nunaanni meeqqat isumagin­ninnikkut suliarineqartut tamar­mik illersuisoqarsinnaa­lissapput.

Oqaatigineqartutut: Meeqqat aatsaat taama amerla­ tigisut sullittalerpagut. Pisariaqartitsisoqarmat. Qujanar­ tumik kalaallit meerartaat amerlanerit ingerlalluarput.

Ki­sianni ikinnerussuteqartut amerlavallaat suli sumigin­ nagaasarput, meeraanerallu imminermini inersimasutut pitsaasumik inuuneqalernissamut sapiissuseqalersitsi­ suusarani. Meeqqat taakku tassaapput sullitagut, sulli­t a­ gullu tamaqqinnaasa nuannareqaagut, neriunarmat inuu­ nerminni allannguut pisariaqartitartik tassuunakkut pis­ sarsiarissagaat.

Kalaallit Nunaat atuarfimmi ­ilinniartitsissutaasalissaaq Suliniutitsigut meeqqanut amerlanernut anngussinnaa­ nitta saniatigut 2018 aammattaaq tassaavoq ukioq, Dan­ markimi meeqqat atuarfiini Kalaallit Nunaat pillugu ilisi­ masaqarnerulernissamik angorusutatta anguneqarfia. Kat­ tuffiit qulingiluat allat peqatigalugit innuttaasutut siun­ nersuut ”Naalagaaffeqatigiinneq atuartitsissutaa­salerli” saqqummiupparput. Innuttaasutut siunnersuutip atsior­ nerit 50.000-it piumasarineqartut angunngilai, kisiannili isuma tunuliaqutaasoq politikkikkut taperser­sorneqarpoq.

Meeqqat atuarfiata iluarsartuuteqqinnis­saanik isumaqati­ giissutikkut aalajangiunneqarpoq, naa­lagaaffeqatigiinneq pinngitsoorani atuartitsissutaa­salissasoq. Neriuutigaar­ put Danmarkimi atuartut ilisima­ligaasa k ­ ingunerissagaat, Kalaallit Nunaat kalaallillu pillugit isummertarnerit pi­ ngaa­ruteqartumik allanngorarnerulissasut, tamatumalu kinguneriumaara kalaallit meeqqat inuusuttullu ikinneru­ sut isummereersimanernik nalaataqartarnerat.

Suliarput maluginiarneqarpoq Sulinerput 2018-imi immikkorluinnaq ­t aperserneqarpoq, tassalu kunngikkormiunit. Dronningip i­ mertertakkanik qalipagai Kalaallit Nunaanni frimærkitut nutaatut saq­ qum­merput, sulinitsinnut iluaqutissamik tapeqartinne­ qarlutik. Ukioq taanna kingusinnerusukkut Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat Kunngissakkut Isumaginninnikkut Nersornaasiuttagaannik nersornaaserneqarpoq. Qularu­ tissaanngivippoq taamatut tapersigaaneq kalaallit mee­ rartaannik eqqugaaqqajaasunik suliuteqarnermut pi­ngaa­ ruteqaqisoq. Aamma isummereertarnerit akiorniarnerinut naleqqiullugu.

Aningaasaliisutsinnut, suleqatigisartakkatsinnut, suli­ sutsinnut aamma Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu nam­ minneq kajumissutsimikkut sulisunut qujanarsuaq, suliat­ sinnik kivitseqatigingatsigut. Ilisseqanngitsuuppat meeqqat inuusuttullu taama amerlatigisut 2018-imi angusimanavian­ ngikkaluarpagut. Peqatigalusi 2019 qilanaarivara.

Puk Draiby, allattaaneq

181 4

2018-imi kingumut qiviarneq April 2018: Dronningip inuuiani 16. april TELEPOST-ip dronningip imilertakkanik qalipagaanik kusanartunik frimærkiliaq nutaaq saqqum­ mersippaa. Frimærki nutaaq kalaallit meerar­ taannut iluaqutaasussamik tapeqartillugu tuniniarneqarpoq. Nuummi kulturip illorsuani ­saqqummiunneqarneranut peqataavugut.

Juni 2018: Checki 85.908 kr-nik ani­ngaa­ sartalik Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaan­ nut tunniunneqar­poq ”Jyllandip Avannaata tamarmi Tunissutaa­ tut” superligami klub­ bimit AaB-mit a ­ amma SparNord Fondenimit. Aningaasat ator­ neqarput kalaaliaq­ qat Danmarkimi anger­larsimaffimmik avataanut inissinneqarsima­ sut ­Qasigiannguani aasarsiortinneqarnerannut.

August 2018: Qangali kissaatigisar­ put piviusunngorpoq: Nittartagarput oqaatsit marluk atorlugit saqqummer­ poq – soorlu filmit ilinniartitsinermilu atortussat qangali taamaareersut.

November 2018: 2018 pikkunavissumik naavoq: Arfininngornermi 24. novem­ ber Peqatigiiffik Kalaallit Meerar­t aat Kunngissakkut Isumaginninnikkut Nersornaasiuttagaannik nersornaa­ ser­neqarpoq. Annertuumik ataqqinaa­ sigaanerup akuerisaanerullu sania­ tigut nersornaasiinermut ilaatillugit ­tunissutigineqarput 500.000 kroner.

Juli 2018: U ­ kiut tallimassaat Peqa­tigiiffik Kalaallit Meerar­ taat Kalaallit Nunaanni asaa­ nerani tammaar­ simaartitsivoq.

Ukioq manna Ittoqqortoormii­ ni Paamiunilu.

Siullermeerluta illoqarfinni mar­ lunni ataatsikkut tammaarsimaar­ titsivugut.

September 2018: Kalaallit inuusuttut Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanneersut siullermeerlutik Valbyparkimi Inuusut­ tut katerisimaartinnerannut ”Ungdommens Folkemøde”-mut peqataapput. Ungdommens Røde Korsilu tupersuarisatsinni qulequtaavoq: Inuusuttut qanoq iliorlutik Danmarki aamma Kalaallit Nunaat akimorlugit ataqatigiiffimmik nutaamik, nali­ giiffiusumik isummereerfiunngitsumillu pilersitsisinnaappat?

November 2018: Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata, Isumaginninnermut Aqut­si­ soqarfiup kommunillu tallimaasut tamar­ miusut akornanni suleqatigiinnerup kingu­ neraa, Kalaallit Nunaanni meeqqat tamar­ mik isumaginninnikkut suliani imminnut tunngasuni tamani illersorteqartitaanis­ samik neqeroorfigineqartarnissaat. Meeq­ qanik illersuisartussat nutaat Nuummi, Qa­qortumi Ilulissanilu ilinniartillugit kater­ suutsippagut. Illoqarfinnit t­ aakkunannga kiisalu Aasianniit, Sisimiuniit Maniitsumiil­ lu peqataaffigineqartunik.

819 5

2019-imut takorluukkat

Januar 2019: Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat ukiunik 95-innguivoq, taamanilu meeqqanut sakialluttunut sana­ toriat pingaarnerpaatinnerat tunumut qiviarsinnaallugu.

April 2019: Ukiuni marlunni ilinniartitsinerput Siammartoq naammassivoq. Septemberimi kalaallit inuusuttut, meeqqanik inersimasumik eqqaminniittoqarnissaanik pisariaqartitsisunik sullisserusuttut holdit nutaat aallarteqqissapput.

April 2019: Nuummi kulturip illorsua Katuaq suleqatigalugu Kommuneqarfik Sermersuumi illoqarfinni aasaanerani tam­ maarsimaartitsisarnernit assit saqqummersinneqassapput.

Juni 2019: Ukioq mannattaaq Kunngissaq Frederik nuna tamakkerlugu arpatsitsi­ nermut siuttuussaaq. Pinsip ulluisa aappaanni ilaatigut Aalborgimi arpattoqas­ saaq, tassanilu ”Den Royale Mile”-mut peqataassaagut, taanna tassaavoq ­A alborgip kangiani meeqqanik arpatitsineq, inersimasut ”Royal Run”-mut peqa­ taanerat ilutigalugu ingerlanneqartussaq. Arpatsitsineq uku suleqatigalugit inger­ lanneqassaaq: Helhedsplan Øst, Kulturhuset Trekanten aamma DGI.

Juli 2019: Marlunnik aasaanerani tammaarsimaartitsisarnigut ­ingerlaqqissapput, 2019-imi aasaanerani Avannaani Kullorsuarmi Kujataanilu Nanortalimmi tammaarsimaartitsissaagut. Siorna­ tigut Kullorsuaq 456-inik inulik tammaarsimaartitsitsiffiginikuun­ ngilarput, Nanortaliup takoqqinnissaa qilanaaraarput.

September 2019: Ukioq atuarfiusoq aallarteriissaaq, taamaammat kalaallit efterskolertut 100-t missaasa suliniummut Allumut tikilluaqqunissaat qilanaaraar­ put. Suliniummi isumagineqartarput ikinngutitaartor­ neq aamma sapaatip-akunnerisa naanerini misigisas­ saqartitsarnerit – efterskolernerup ilaanneeriarluni unamminartoqarnerata nalaani.

6

Aalborgimiit Qasigiannguanut Aasaq 2018 kalaaliaqqat Danmarkimi najugallit ilaannut immikkut ittumik misigisaqar­ fiuvoq. Tassami aasaanerani atuanngiffimmik nalaani ulluni qulini Kalaallit Nunaanni – i­laasa nukanganerminnit aanngasissuinnarmik eqqaamasaanni - aasarsiorput.

Umimmammik burgeriliaq qanoq mamaqarpa? Puisip aat­ saat pisap tingua? Qaqqarsuit ilulissallu akornanni qajartor­ luni qanoq-ippa? Puisit amiinik atisalianik atorluni? Kalaal­ liuneq qanoruna isumalik? Tamakkorpassuit kalaaliaqqat aasaanerani tammaarsimaarnermut Sisi-mut 2018-imi pe­ qataasut akissutissarsivaat. Sisi tassaavoq kalaaliaqqat ange­rlarsimaffimmik avataanut Danmarkimi inissitat atta­ veqaataat.

“Meeqqat Sisi-mut peqataasut Danmarkimi najugaqar­ put, qallunaanik angajoqqaarsiaqarlutik, meeqqat angerlar­ simaffiiniillutik najugaqatigiiffinniillutilluunniit. Meeqqat

Suliniut Sisi ullumikkut ukunannga tapiiffigineqartarpoq Tryg­fonden aamma Aalborg Kommune, inerisarneqarlunilu Aalborg Kommune suleqatigalugu Satspuljimit aningaasaliissutaasartunit aningaasaliiffigineqarluni.

Aasaanerani tammaarsimaartitsineq Sisi ukunannga tapiiffigineqarpoq Bikubens ­Feriefond, Spar Nord Fonden aamma AaB (Hele Nordjyllands Håndsrækning), ­Spejdernes genbrug Farum, Lions Club (Hadsund, Limfjorden, Sct Catharina aamma V ­ endia) Jubilæumsfonden, Kommuni Qeqertalik, Hotel Arctic aamma Grønlands Rejsebureau.

ilaasa kalaallit Nunaat aanngasissuinnarmik, immaqalu nuannerpallaanngitsunik, eqqaamavaat. Allalli – annermik angajulliunerusut – Kalaallit Nunaat pillugu nuannersor­ passuarnik eqqaamasaqarput, taamaammallu annertuu­ mik maqaasisarneq misigisarlugu. Sisi-mi peqataasut ataat­ simooruppaat, ”kalaaliuneq soorunami initummat, sanioq­ qunneqarsinnaanngitsumillu nalaattuartaræugu”, aqut­si­ soq Jeppe Bülow Sørensen oqarpoq, nangillunilu: “Nuanninngitsumik imaluunniit alapernaatsumik kalaa­ liunerartinneq apeqqutaatinnagu, pissuseqarfiginissaa artornarsinnaavoq, eqqaamasaqanngikkaanni, kalaallisut oqalussinnaanani ulluinnarnilu qallunaatut inuulluni. Kisi­ anni Sisi-mi aasaanerani tammaarsimaartitsinernut peqa­ taarnermik kingorna, meeqqat inuusuttullu tigussaasunik oqaluttuassaqalerput, ullumikkut Kalaallit Nunaat timmi­ sartulik, nipilersuutilik burgerilillu aamma qanga Issittumi inuuneq pillugu. Taamaalilluni aasaanerani tammaarsi­ maar­titsineq kinguneqarluarpoq!”

Sisi-mi aasaanerani tammaarsimaarnermut peqataasut namminneerlutik Kalaallit Nunaanni qanga pissutsinik mi­ gisaqarnerannut pissutaavoq Qasigiannguaniinnerat. Tas­ sami Qeqertarsuup Tunuani illoqarfimmi tassaniippoq ka­ tersugaasivik, nunaqarfimmik uumassusilimmik ingerlatsi­ viusoq. Tassani meeqqat ilaatigut ammerisinnaapput, pisis­ serlutik, qajartorlutik, amernik atisanik misiliillutik ikuma­ titakkullu nerisassiorlutik. Aamma qaqqami pisuttuarnerit, aalisariarnerit kiisalu Inuit Games sammisassanut ilaapput.

Suliniummi Sisi-mi kalaaliaqqat angerlarsimaffimmik avataanut inissinneqarsimasut Jyllandip avannaaneersut kangianeersullu naapittarput.

Meeqqat 8-17-illu akornanni ukioqarput.

Siunertaavoq meeqqat imminnut naleqartinnerisa annertusarnissaat aamma inissinneqarnerminnut tunngaviusunik kalaallisullu kinaassusertik pillugu isummersortinnissaat.

Toqqissisimaneq tulluusimaarnerlu “Aasaanerani tammaarsimaartitsineq Sisi piviusunngorsimana­ vianngikkaluarpoq, assigiinngitsunit tapersersorneqarsiman­ ngitsuugutta, minnerunngitsumik namminneq kajumissutsinin­ nik sulisunit, angalaneq tamaat peqataasunit! Isumassarsiaq nammineq kajumissutsiminik sulisutta ilaannit saqqummiunne­ qaqqaarpoq, taassuma Qasigiannguaniitilluni katersugaasiviup pisortaa Anne Mette Olsvig oqaloqatigisimnavaa. Anne Mette kulturikkut oqaluttuarisaanerup uumassuseqartinnissaa angu­ niarlugu annertuumik suliaqarpoq”, Jeppe Bülow Sørensen oqar­ poq nangillunilu: Ataatsimut isigalugu angalanerup pingaarner­ saraa, meeqqat inuusuttullu Kalaallit Nunaanneersuuneq maan­ na allarluinnarmik toqqissisimanartilerlugulu tanngassimaaru­ tigilermassuk.”

Qasigiannguani ulluinnarni inuuneq meeqqat misigisaqarluarfigaat, angalanermilu arlaannaataluunniit misilissimanngisaanik suliassarpassuaqarpoq. Puisimik pilanneq misigineqartut ilagaat.

7

8

Qanimut suleqatigiinnikkut meeqqat amerlanerit angusarpagut ”Suleqateqarluarnigut meeqqat iluaqutigisarpaat”. Taama oqarpoq Nike Berthelsen, Nuummi allattoqarfitsinni pisortaasoq. Ukioq 2018 kingumut qiviarpaa, Isumaginninnermut Aqutsisoqarfimmik pingaarutilimmik isumaqatigiissuteqarfiusoq, Kalaallit Nunaanni meeqqat illersuisoqarsinnaalernerannik kinguneqartoq.

Isumaginninnermi suliani meeqqap pisinnaatitaaffiinik qularnaarisussatut ­meeqqanik illersuisartussarsiornermik taakkunanngalu ilinniartitsinissamik ­suliassaq pissusissamisuuginnartumik Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanniippoq.

Suleqatigiinnitsigut tamatta siunniussarput erseqqinnerusumik angussavarput, tassalu meeqqap illersorneqarnissaa.

Hans-Peder Barlach Christensen, Isumaginninnermut Aqutsisoqarfimmi pisortaq Anaananni ataatannilu najugartussaajunnaarputit. Meeq­ qamut arlaannik peqquteqarluni kommunimi isumaginnin­ nikkut suliarineqalersimasumut taama oqartoqarsinnaa­ voq. Naak tamanna meeqqap inuuneranut imaannaanngit­ sumik akulerunnerugaluartoq, meerarpassuit misigisar­ paat, aalajangiinerit taamaattut namminneq qulaatiinnar­ lutik pisartut. Kisianni Namminersorlutik Oqartussat meeq­ qat tapersersorneqarnissaannut inatsisaanni nutaami erseqqissumik allaqqavoq: Meeqqat akuutinneqassapput tusarniaavigineqarlutillu. Tamatuma ilaatigut nassataraa, illersorteqartitsinissaq inatsisitigut piumasaalermat. Pe­ qatigiiffik Kalaallit Meerartaata aamma Kalaallit Nunaan­ ni Isumaginninnermut Aqutsisoqarfiup akornanni suleqa­ tigiinnissamik isumaqatigiissutip qularnarpaa, Kalaallit Nunaanni tamarmi meeqqat isumaginninnikkut suliani ­imminnut tunngasuni illersorteqarsinnaalernerat.

2015-imi meeqqat pisinnaatitaaffii pillugit sullissivik MIO meeqqat peqataatittarnissaat pillugu suleqatigilerpar­ put. Tamatuma kinguneraa meeqqanik illersuisoqartitsi­sar­ neq ”Najorti” pilersinneqarmat, taannalu maanna Ilulissa­ ni, Aasianni, Sisimiuni, Maniitsumi, Nuummi Qaqortumilu meeqqanik illersuisoqartitsinissamik neqeroortarpoq.

2016-imiit meeqqat 38-t illersuisoqartinneqarnikuupput.

Najorti Kalaallit Nunaannut tamarmut siammaatissaaq Nike Berthelsen oqarpoq: ”Isumaginninnermut Aqutsisoqar­ fiup suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarfigineratigut maanna Najorti pimoorullugu ingerlassinnaalerparput, uki­ ut marlussuit tulliuttut ingerlaneranni Kalaallit Nunaannut tamarmut siammarsinnaallugu. Meeraq Kitaani illoqarfeeq­

9 qami najugalik meeqqatulli Nuummiittutut pisinnaatitaaf­ feqarpoq. Tamatuma tigussaanerusumik kingunerissavaa iller­suisuusartut sulisitatta amerlinissaat, inuillu pikkoris­ sut ilinniartissagivut Kalaallit Nunaanni tamarmi meeqqa­ nik sullissisinnaasussat. Meeqqanik illersuisartussanik ilin­ niartitsinissaq 2019-imi suliassatta annerit ilagaat”.

Isumaginninnermut Aqutsisoqarfimmi pisortaq HansPeder Barlach Christensen naapertorlugu pissusissami­suu­ gin­narsimavoq Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata saaffigi­ nissa, 2017-imi Namminersorlutik Oqartussat meeqqat ta­ persersorneqarnissaannut inatsisaanni nutaami meeqqat isumaginninnikkut ilinniarsimasunik illersuisoqartinneqar­ tarnissaat oqaasertalerneqarmat. Hans-Peder Barlach Christensen oqarpoq: ”Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat meeqqanik illersuisoqartitsisarnertik ”Najorti” aqqutiga­ lugu, meeqqat oqartussaasunik naapitsineranni illersorne­ qarnissaat piffissami sivisunerusumi sulissutiginikuuaat, taamaammallu suliamut atatillugu eqqortunik ilisimasaqar­ lutik. Suliassaavoq Kalaallit Nunaanni meeqqat tamarmik pitsaanerpaamik illersorneqarnissaat, isumaginninnikkullu ilinniarsimasumik meeqqatut illersorneqarnissamut pisin­ naatitaaffiisa qularnaarnissaat. Suliassaq taanna pitsaa­ ner­paamik isumagisinnaavarput suleqatigiinnitsigut”.

Aamma suleqatigiinnerit peqateqarnerillu Hans-Peder Barlach Christensen naapertorlugu siunissami takussaa­ ne­rulissapput: ”Piffissami sivitsulersumi susassaqarfiit aki­ morlugit suleqatigiittarnissaq Kalaallit Nunaanni oqallisaa­ voq – suliassallu aalajangersimasut ataatsimoorullugit ­isu­magineqartarnissaannik isuma minnerpaamik ukiuni 10-15-ini anguniagaalluni. Kisianni soorluuna anguniakkat pitsaasut tigussaasumik suleqatigiinnermik annertusiar­ tortumik kinguneqartalersut – meeqqamut ­iluaqutaasumik.

Tamatumunnga pissutaavoq ajornartorsiutit aalajanger­si­ masut suussusilernissaasa suliarnissaasalu pikkoriffi­gi­ne­

Najorti. Meeqqat Najortimik pisariaqartitsigunik namminneq sianersinnaapput SMS-erlutilluunniit. qarnerulersimanerat. Tamatuma aammattaaq kingu­ne­ri­ vaa, kikkut suliassamik aalajangersimasumik peqa­ti­ga­luta pitsaanerpaamik suliarinnissinnaanerannik tikkuussisin­ naalersimagatta. Isumaginninnermut Aqutsisoqarfiup aam­ ma Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata suleqatigiinnerat tama­tumunnga assersuutissatsialaavoq”.

Najorti pillugu

Kommuninik suleqatigiinnissamik ­isumaqatigiissutit 2020 naatinnagu Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat Kalaallit Nunaanni kommuninik tallimaasunik tamanik suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqassaaq.

Kommunimi sorlermi najugaqarneq apeqqutaatinnagu, meeqqatut Najorteqarnissaq periarfissaasariaqarpoq.

Qeqqata Kommunia siulliullugu isumaqatigiissuteqarfigineqassaaq, marts 2019-imi atsiorneqartumik.

Najorteqartitsisarnerup qularnaassavaa, meeqqap inuusuttulluunniit suliat imminnut tunngasut kommunimi aalajangiiffigineqas­sa­ tillugit inersimasumit peqateqarnissaa. Iller­ suisartup qularnaassavaa, suliap suliarinerani meeqqap isumaata ilanngunneqarnissaa.

Ti­gussaanerusutigut imaappoq illersuisup mee­raq kommunimik ataatsimeeqateqarnerani peqatigissagaa, isummaminik saqqummiiniarnerani tapersersorlugu, aalajangiunneqartullu paasilluarnissaannik ikiorlugu.

Najorti kikkunnit tapiiffigineqarpa?

Nunafonden, Jashafonden, 15. juni ­Fonden aamma Østifterne, Ladies Circle Nuuk, Isumaginninnermut Aqutsisoaqarfik aamma Isumaginninnermut Inatsisinillu Atuutsitsinermut Naalakkersuisoqarfik.

INUU­T TUTTUIL­ QITIUT LUGIT

10

Kalaallit inuusuttut nuna ­tamakkerlugu ikinngutitaarlutillu attaveqalerput

Inuusuttut suliniutit illoqarfiillu akimorlugit inuusuttut ataatsimeeqatigiinneranni ”Ungdommens Folkemøde”-mi oqallinnermut peqataappata, imaluunniit Galtrup Efterskolimi seeqqorluni siumut pissinnermut imaluunniit qiterlerminnermut peqataappata, anguniagaq ataasiuvoq: Imminnut ataqatigiinnerat annertusassavarput, ilinniagassaminnillu toqqaanissaannut piginnaanngorsarlugit. 2018 tassaavoq ukioq inuusuttunut suliniuteqarnitsinnik annertusaaffipput. ”Inuusuttunut sinaakkutissat neqeroorutillu annertu­ saaviginissaasa aalajangiunnerannut pissutaaginnarpoq takussinnaagatsigu pisariaqartitsisoqartoq”. Taama oqar­ poq Aalborgimi ingerlatsinermi aqutsisoq, Jeppe Bülow Sø­ rensen, taannalu malillugu tamanna annermik erserpoq Danmarkimi inuunerinnerulernissamik suliniummi ”Et Bed­ re Liv i Danmark”-imi, tassani kalaallit ilaqutariit Danmar­ kimi najugallit ilaqutariit inuuneranni tamatigoortumik ikorfartorneqarnissaannik neqeroorfigineqartarput. Tama­ tumani angajoqqaat meeqqallu 16-it angullugit ukiullit suli­

niuteqarfigineqartarput. ”Inuusuttut suliniut ineriartorner­ minni qimakkiartuaartarpaat. Aamma meeqqat angajulliit immikkut imminnut sammititanik sammisassaaleqinngil­ lat”, Jeppe Bülow Sørensen oqarpoq.

Julia 15-inik ukioqarpoq, Aalborgimeerluni, ”Et Bedre Liv i Danmark”-ilu peqataaffigalugu. Juliap ­nuannaarutigaa ­Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanni peqatini ilagalugit maanna arlalinnik sammisassaqarnini: ”Anaanaga qatan­ ngutikkalu nukarliit pingasut najugaqatigaakka, nuanne­ qaarlu ilaqutariiulluta tammaarsimaaqatigiissinnaagatta

Inuusuttunut suliniutitsinni 14-18-inik ukiullit suliniutit akimorlugit ­ataatsimoortittarpagut. Tamatumani qitiuvoq ataatsimoorluni misigisaqarnissaq aamma ilinnialernissamik siuarsaataasunik ingerlatsinerit.

11 ilaqutariillu kalaallit allat naapillugit, kisi­ anni qatanngutikka nukarliit, qatan­ngu­ titut allatut ilaanni uuminarsinnaasarput, taa­maammat nuannertaqaaq, ilaginagit sammisaqarsinnaaneq”. Galtrup Efter­ skolimut tikeraarneq, kalaallit inuusuttut ukiumoortumik Inuit Games-inik sam­mi­ sa­qarlu­tik naapiffigisartagaat iluatsilluar­ poq: ”Ikunngtima Esbjergimi najugallit allallu takukulanngisama naapinnerat nuanneqaaq. Unamminernilu ingerlalluar­ pugut, tamarmik nuanneqaat”.

Inuusuttunut ullut ­allanngorneqalerfiit Inuusuttut qitiutinnissaat arlalinnik pis­ sutissaqarluarpoq. Jeppe nassuiaavoq: ”Inuusuttut attavigilluarnissaat inuuner­ minnilu immaqa eqqugaaqqajaanerpaa­ neranni iperannginnissaat pingaartuuvoq.

Inuunerminni ullut allanngorneqalerfiit aqqutigaat. Inuusuttut attuumassuteqar­ fissaminnik nassaarnialeruttorput, apeq­ qutillu pingaarutillit taamaalinerani saq­­ qummerartuarput: 9. klassip ­kingorna qanoq pisoqassava? Susinnaavunga, sussaangalu? Taamaalinerani najuukku­ suppugut ilitsersuilluta tapersersuilluta­lu. ­Arlallit mikineriniit malinnaavigini­kuua­ gut, taamaammat nuanneqaaq ”saneraa­ niit malinnaavigalugit” inuusuttutut inuu­ nermut ikaarsaarialernerini”.

Julia 8. klassip kingorna qanoq iliornis­ saminik pilersaaruteqarpoq. Qularinngi­ vip­paami: ”Efterskolerneriarpunga”, oqar­ poq, nangillunilu: ”Inuit nutaat amerlasuut naapinnissaat qilanaarivara”. Aammali allamik pilerinartoqarpoq. Efterskolimi Juliap toqqarsimasaani hestertarnissap toqqarnissaa periarfissaavoq: ”Hesterneq nuannareqaara, taamaammat ukioq ataa­ seq naallugu hestinik eqqanniittoqarnis­ saa qilanaareqaara”, Julia naggasiivoq.

Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanni inuusuttut •

•

•

•

8-16-inik ukiullit: Meeqqat inuusuttullu ilaquttatik ­ilagalugit Danarkimiinnermi inuunerinnissaq pillugu suliniummut ”Et Bedre Liv i Danmark”-imut peqataap­ put, Aalborgimi, Esbjergimi, Københavnimi aamma Århusimi ilaqutariinnut suliniutaasumut.

8-16-inik ukiullit: Sisi tassaavoq kalaaliaqqanut ­Aalborgip Kommuniani angerlarsimaffimmik ­ avataanut inissitanuter attaveqaat.

13-18-inik ukiullit: Aalborgimi Esbjergimilu niviarsiaq­ qat immikkut niviarsiaqqanut ataatsimoorfimmi naapittarput. Niviarsiaqqat ilaat ”Et Bedre Liv i Danmark”-imut peqataapput, aammali niviarsiaqqat kalaallit allat niviarsiaqqat ataatsimoorfiannut peqataasarput. Tassaasinnaapput niviarsiaqqat atuarfiit, sunngiffimmi klubbit, isumaginninnermi siunnersortit suleqatigisartakkalluunniit allat aqqutigalugit attavi­ gilikkagut.

18+: Inuusuttut 18-inik ukioqaleraangamik ilaat namminneerlutik ingerlaqqittarput. Allat ilinniarnermut atatillugu ingerlatsinitsinnut Siammartumut peqa­ taarusuttarput, namminnerlu kajumissutsimikkut sulisussatut ilinniartinneqartarlutik.

12

13

”Meeqqap ­ingerlaavartitsiniarnerput, ­attavigittuarumagitsinnilu ­misigigaagamiuk allaaneq ajorpoq ­tuini qasukkartikkai. ­Tatigeqatigiinneq ­pinngoriartulersarpoq. ­Tatigeqatigiinnerlu ­tamanna meeqqat ­ineriartornissaannut ­pingaaruteqarluinnartuusinnaavoq”.

Helle Skriver Andersen, Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanni meeqqanut tunngatillugu siunnersorti

14

Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat Kunngissakkut Isumaginninnikkut Nersornaasiuttagaannik nersornaaserneqarpoq 2018 nuannerluinnartumik naggaserneqarpoq.

Arfininngornermi 24. november Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat Kuungissakkut Isumaginninnikkut Nersornaasiuttagaannik nersornaaserneqarpoq.

”Tamanna tassaavoq akuerisaaneq annertooq, 2018imillu naggasiineq nuannerluinnartoq,” ­allattaa­neq Puk Draiby oqarpoq, nersornaasigaanerlu tas­saa­ne­ rar­lugu nukipassuit amerlasuut ataatsimoor­tullu atornerisa kingunerat: ”Matumani annermik eqqarsaatigaakka suleqa­ tigut, kalaallit meerartaasa ilaqutariillu isumannaa­ li­sarnissaannut suleqataasut inuillu amerlaqisut inuunerinut naliitsumik pingaaruteqartut. Aamma eqqarsaatigaakka namminneq kajumissutsimikkut sulisut, ilaasortat allallu suliatsinnik tapersersuisut – minnerunngitsumillu aningaasaateqarfiit namminer­ sortullu Danmarkimi Kalaallit Nunaannilu kalaallit meerartaannut ilaqutariinnullu ulorianartorsioqqajaasunut suliniutinut ikorfartueqataasut”.

Kalaallit meerartaasa atugarisaat qitiutillugit Nersornaaserneqarnerup malitsigaa maluginiarneqangaatsia­ lerneq, aamma persuarsiornerit qaangiutereerneranni TV-mul­ lu fimiliuutit qaminneqareernerisa kingorna. Aallattaaneq Puk Draiby oqarpoq: ”Isiginiarneqarneq malittaasoq nuannaaruti­ geqarput. Pitsaasuullunilu pingaaruteqartuuvoq Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata suliattalu isiginiarneqarnerat. Kisianni pingaarnerpaaq annerpaamillu allannguititsisinnaasoq tassaa­ voq kalaallit meerartaasa atugarisaasa maluginiarnerat. Naak kalaallit Danmarkimiittut Kalaallit Nunaannilu najugallit amer­ lanerpaat ingerlalluaraluartut, suli amerlavallaat taamaanngil­ lat. Neriuppunga nersornaasiinerup peqataaffigissagaa Danmar­ kimi Kalaallit Nunaannilu kalaallit meerartaasa atugarisaasa isiginiarneqalernerat. Uagullumi suliarput ingerlaqqittuarsin­ narpoq, Puk Draiby naggasiivoq.

Kunngissakkut nersornaasiuttagaat 2004-mi pilersin­ neqarput, Kunngikkormiutut Ataqqinassusilinnut Kunngissamut Frederimmut aamma Kunngissap nulianut Mary-mut, katinneranni tunissutitut. Nersornaatit sisamat tunniunneqartarput, eqqumiitsuliornermut, kulturimut isumaginninnikkullu suliaqarnermut nersornaasiunneqartartut. Kunngissakkut Isumagin­ ninnikkut Nersornaasiussaannut ilaapput kr. 500.000

Aalborgimi scenemi Kunngissakkut nersornaat allattaanermut Puk Draiby-mut siulersuisunilu ilaasortamut Heidi Lindholm-imut tunniuppaat. Kalaallisut qallunaatullu qujassuteqarluni oqalugiartoqarpoq.

Nersornaasiussaq, tassaasoq prisme, eqqumiitsuliortumit Olafur Eliassonimit suliaavoq.

Aalborgimi Musikkens Hus-imi Kunngissakkut Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaannik toqqaasimaneq ima tunngavilersorpaat: ”Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat kalaallit meerartaasa atugarisaat pillugit qasu­ suil­luni ataavartumillu suliuarpoq – Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu. Angunia­ga­ qarluartunik suliniuteqarnerit aqqutigalugit kalaallit meeqqat inuusuttullu toq­ qis­sisimasumik meeraanissaat, ilinniagaqalernissamut periarfissinneqarnissaat aamma suliani namminneq inuunerminnut tunngasuni tusaaneqarlutillu peqataa­ tinneqarnissaat peqatigiiffiup sulissutigivaa. Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat pe­ qatigiiffiuvoq piffissap ingerlanerani ineriartortuarnikuusoq. Inuiaqatigiinni kalaal­ lini danskinilu maannakkorpiaq unamminartuusut naapertuuttullu isiginiartuartar­ paat – tamatigullu ajornartorsiutinut suliarisaminnut naleqqiullugu ataqqinnittu­ mik, alapernaatsumik paasinittumillu pissuseqarlutik suleriaaseqarlutik. Meeqqat inuusuttullu periarfissarisaat isiginiartuarpaat – inuttullu ilivitsutut ineriartornis­ saannut tapersersortarlugit, periarfissarisaminnik tamarmiusunik piviusunngor­ titsilluarsinnaaqqullugit.”

15

16

Kalaallit inuusuttut Kunngissap nulianik naapeqateqareernermik kingorna: ”Makku pissarsiarivagut” “Kalaallit Nunaanneersuuneq ajunngilaq”. Taama Kunngissap nulia Mary kalaallinut inuusuttunut nersornaasiineq sioqqullugu naapeqatigisaminut oqarpoq. Inuusuttut oqaluttuaraat Danmarkimi kalaaliulluni meeqqatut peroriartorneq qanoq m ­ isigisimanerlugu – aamma isummereertarnerit naapinneqarsinnaasut oqaluttuaralugit.

Oqariartuut ersarippoq: Isummereertarnerit akuerineqarsin­ naanngillat. Kunngissap nulia malunnartumik attortippoq ilaatigut Paula Paninnguaq Jensenip oqaluttuaa tusaramiuk, taanna Danmarkimi peroriartornermini arlaleriarluni isum­ mereertarnernik naammattuugaqartarsimavoq, ilaatigut iminngersutut isigineqarluni isummereernernik nalaataqar­ tarsimalluni. Paula 12-nik ukioqarluni Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata Danmarkimi pitsaasumik inuuneqarnissaq siu­ nertaralugu suliniutaanut ”Et Bedre Liv i Danmark”-imut pe­ qataalerpoq. Tamatuma kingorna nammineq kajumissutsimi­ nik sulilerpoq, ullumikkullu peqatigiiffiup suliniutaani Sisi-mi atorfeqarluni, taanna tassaavoq Danmarkimi kalaallit meerar­ taannut angerlarsimaffimmik avataanut inissitanut suliniut.

17 Isummereertarnerit ajornerpaapput Paula naapertorlugu isummereertarnerit ajornerpaanut ilaapput, tassami isummereertarnernik naapitaqartaraanni piviusunngo­ riaannaasarput. Paula nassuiaavoq: “Ukiorpassuarni isummereer­ simanerit tusaajuartaraanni, kalaallit meerartaannut ajornaku­ soorsinnaavoq iminngersunngunnginnissap upperilernissaa”.

Kunngissap nulianik naapeqaternerminit Paula nammineq inuttut pissarsiarisaasa ilagaat, tunuliaqutarisap tulluusimaaruti­ ginissaanik kaammattuisoqarnera. ”Tamannarpiaavormi uanga nam­ mineq Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaanni meeqqanut naapittak­ kannut ingerlateqqinniartagara: Immitsinnut tulluusimaarutigi­ sariaqarpugut, eqqaamallugulu soorunami aamma kalaal­ lit meerartaattut inuuneqarlersinnaagatta isumme­ reertarnerit uppernarsiinnanngikkaluarlugit. Taman­ na Danmarkimi kalaallit meerartaannut tamanut oqariartuutaavoq pingaaruteqaqisoq”.

Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata Kunngissakkut Isumaginninnikkut Nersornaasiuttagaannik nersornaaserneqarnerat sioqqullugu Nørrebromi Balders Pladsimi igaffitsinni kunngissap nulia pulaartoraarput.

Naapeqatigiinnitsinni imminut tulluusimaarutigineq aamma pitsaanngitsumik isummereertarnerit pillugit oqaloqatigiilluaqaagut, iluatsillugulu Kunngissap nulia mattammik ooqanngitsumik misiliivoq.

18

Emilip cyklerluni Kalaallit Nunaanni inuusuttut katersissuppai Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata oqaluttuarisaanerani siullerpaamik cyklertumit Kalaallit Nunaanni inuusuttunik sullissinerput katersiniunneqarpoq. Taamaaliorpoq 23-nik ukiulik Emil Hvidtfeldt. ”Ilinniartut” – tassaasoq inuusuttunut ilinnialerlaanut tapersersorteqarnissamik neqeroorut – katersiniullugu 18.000 km-it cyklerpai.

Aperivarput suna taama eqinnaatsigineranut pissutaanersoq.

2018-imi emailerfigineqarpugut. Angut inuusuttoq aperi­ voq Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata soqutigineraa cyk­ lertumik tapersersorneqarnissani? Cyklerluni taperser­sui­ soq? Aap, qujanaq, tamannami misilissimanngisaan­nar­par­ put. Kinguninngua Emil Birkerødimiit aallarpoq unnuakkul­ lu ikaartaammut ilaalluni Finlandiliarluni, tassanngaanniil­ lu Indonesiamut cyklernini aallarnerlugu.

Qanoq ilillutit taama ungasitsigisumut Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat iluaquserniarlugu cyklerniarlutit ­isumassarsivit?

Piffissap ilaa Kalaallit Nunaanni ilinniartuuvunga, anger­ la­ramalu suliaq pitsaasoq taperserlugu ­c­yklerniar­lunga isumassarsivunga. Taamaammat kattuffiit ilisima­neqar­ nerusut, nappaatinik navianartorsiornernillu tas­san­ ngaan­naq pilersunik akiuiniarnermik suliaqartut eq­qar­saa­ ti­geq­qaarpakka. Immaqami katersiniarnertaa taamaalil­ luni oqinnerussaaq ... kisianni siunertaat uannut inuttut isumaqarpallaanngillat. Taamaammat qinaaseqqippunga.

Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat naammattoorniariar­ lugu aalajangerpunga. Nammineq misiginukuuara asser­ suutigalugu Kalaallit Nunaanni

ikinngutikka ingerlanerliorsinnaasartut angerlarserlutillu, ilinniarnertuunngorniarlutik angerlarsimaffitsik qimatta­ riaqaraagamikku, tamannalu uannut isuma­qarluarpoq; Suliniummik ”Ilinniartut”-nik pitsaanerusumik allamik nas­ saarsinnaanngilanga.

Ullormut qanoq isorartutigisumik cyklertarpit?

Ulloq ataaseq isorartunerpaamik 215 km-it c­ yklerpakka.

Tassalu ullormut 170 km-it cyklereernerma aqaguani. Uloq sivisunerpaamik cyklerfiga qanittukkut pivoq, ulloq taan­ na akunnerit 16-it ingerlaneranni 150 km-it cyklerakkit.

Aqqusineq ajungaarmat, cyklera kaassuartariaqartarpara.

Ammukajaatigut allaat. Ullut qasuersaarfikka ilanngullugit agguaqatigiissillugu ullormut 50 km-it cyklertarpakka.

Angalaninni timit qanoq qisuariarpa?

Ajunngilaq, kisianni ilaanni timinnut ilungersunartaqaaq.

Suna tamarmi annernartarnikuuvoq – pitsaasunillu naat­ sunik cyklernermi qarleeraqarnissaq inassutigilluarsin­ naa­vara! Angalanerma ajornakusoornersaasa ilaaat Usbekistanimi aallartippoq. Aserbajdsjanimi, Iranimi ­Kasakhstanimilu inoqajuitsukkut sivisuumik cyklerta­ reernikuullunga, inoqajuitsuinnavik 400 km-it missaan­ nik isorartutigisoq illoqarfimmut tulermut aqqutigisus­ sanngorpara. Taamaalinerani inoqajuitsoq qatsulluin­

19

narpara, aalaja­ngiullugulu tamaviannguat akunnerit 36-t ingerlarsorniarlunga, aqqumma qiterpaarnerani unnup ilaannaa neriniartarfiup naqqani sinillunga. Imminut ilu­ ngersortingaarama, timera akiuusstissaarutivippoq. U ­ llut marlussuit napparsimavunga, peqqissiimigamalu ullut marlussuinnaat cykleq­qereerlungalu, ilaqutariit inussiar­ nisaarlutik ullup-qeqqanut nerisippaanga kirsebærit isse­ rannik – sunaaffa ajoraluartumik ajortinnikumik – iggisiler­ lunga. Hoteli siulleq uniffigisariaqarpara, sivitsunngit­sorlu merissatarilerlunga ...

Suliniuteqartut pillugit cyklernerit pingaaruteqarpa?

Suna ilimagissanerlugu nalunikuuara. Kisianni maanna paa­ sivara Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat sinnerlugu cyklerne­ ra taama ungasitsigisumut anngusinnaaninnut pissutaasoq.

Aningaasannanniussineq annertoqisumik kaammattuutaa­ voq, uannullu inuttut ilimaginngisaraluannik ikorfartuutaa­ qaluni. Soorunami angalavunga, tamannalu nuannarivara, kisianni angalaneq arlalitsigut tassaanerusarpoq akersuun­ neq feeriarnerunani. Taamaalinerani katersiniarneq isuma­ qalersitsisuullunilu anguniakkamik attasititsisarpoq.

Anguniarlugu aalajangiuppara Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaata iluaqutissaanik nunarsuup k ­ aajallannerata affaa cyklerniarlugut, iluatsinniarpasipparalu, inuit ani­ ngaa­saliisarnermikkut eqqartuinermikkullu tapersiisar­ mata. Ataatsimut isigalugu ingerlassama sapiissuseqaler­ sippaanga anguniagaqarnissamut, ukiualunnguit matuma siornagut ajornarluinnartutut isigisannik. Taamaammat aamma siunissami suliat pingaaruteqartut sullittaruma­ vakka.

Emil Hvidtfeldt-ip aallaqqaammut anguniarpaa 10.000 kr katersornissaat. Anguniagaq tamanna qangaammalli ango­reerpaa. Taamaammat maanna Emilip 50.000 kr kater­ sornissaat anguniarpaa.

Annertunerusumik uani takusassaqarpoq: www.theoddtrip.com Pilersaarutit malillugit Emil Hvidtfeldt angerlamut apuu­tis­ saaq 2019-imi majip ingerlanerani. Nutaarsiassaqartitsisar­ nigut aamma www.fgb.dk malinnaaffigikkit.

20

Aningaasaateqarfiit aningaasaliisartullu • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

15. Juni Fonden Augustinus Fonden BikubenFonden Bikubenfonden, Kronprinsparrets Sociale Pris Dansk Folkehjælp Den A.P Møllerske Støttefond Den Grønlandske Fond Dorte, Enid og Viggo Carstensens Almenvelgørende Fond Edel og Wilhelm Daubenmerkl Almenvelgørende Fond Emmerik Meyers Legat Enkefru Sophie Fonnesbech Legatfond Erik Thunes Legat Fonden for Københavns Skolebørns undervisningsophold på landet / Drejerens Hus Foreningen Østifterne Generalkonsul Jens Olsens Fond Gross. Ove Juel-Christensens Mindelegat GTN Fonden Hurtigruten Foundation Jascha Fonden Jubilæumsfonden af 12.08.1973 Kattuffiit, klubbit peqatigiiffiillu LB Foreningen NunaFonden • Alabu Bolig A.M.B.A. Spar Nord Fonden • Børnesagens Fællesråd Tuborgfondet • Damernes Saloner Velux Fonden • De Hjemløses Venner VMOK Fonden • Foreningernes Hus i Vejle William og Hugo Evers Fond • Grøndalskirken • Inner Wheel Danmark • KFUM og KFUK • Kofoeds Skole Århus • Ladies Circle Nuuk • Lions Club Hadsund, Hjørring Vendia, Hjørring Sct. Catharina, Ilulissat, Leo og Aalborg Limfjorden • Rotary Klub Amager, Helsinge, Holte, Hørsholm og København Grundtvig • Spejdernes Genbrug Farum • Testrup Højskole • Treenighedskirken Esbjerg • Aalborg Boldspilklub af 1885

21

Tapiissutinut qujanaq!

Kikkorpassuarnit ­tapiiffigineqartarpugut, ­tamanna pillugu ­qujanarsuaq! Ataaniippoq kattuffiit, suliffeqarfiit aningaasaateqarfiillu 2018-imi ­Peqatigiiffik Kalaallit ­Meerartaannik 5.000 kr s­ innerlugit ­tapiinikut ­takussutissiarinerat.

Suliffeqarfiit • • • • • • • • • • • • • •

Air Iceland Connect Brugsen i Paamiut Buy Aid De Grønlandske huse i Aarhus, Aalborg og København Grønlands Rejsebureau Hotel Arctic Isaksen Design KNI A/S Nuuk Couture ApS Panduro Hobby Pisiffik Royal Arctic Line Royal Danish Vendors Storeteam A/S

Pisortanit tapiissutit • Børne- og Socialministeriet • Ilinniartitaanermut Aqutsisoqarfik Departementet for Uddannelse, Kultur og Kirke • Inuuneritta Puljen - Departement for Sundhed • Isumaginninnermut Aqutsisoqarfik Departementet for Sociale Anliggender og Justitsområdet • Kommuneqarfik Sermersooq • Kvarterværkstedet Aalborg øst • Qeqertalik Kommunia • Qeqqata Kommunia • Aalborg Kommune

REGNSKAB

Angusat nalunaarsornerat 2018

22

ISERTITAT Ilaasortat akiliutaat, inunnit tunniussat aamma kingornussat Aningaasaateqarfiit, peqatigiiffiit suliffeqarfiillu Pisortat suliniutinut aningaasaliissutaat, Danmark Tipsernermit lottornermillu aningaasaliussat Kal. Nunaanni pisortanit aningaasaliissutit (Nam,. Oqartussat kommunillu) Meeqqanut inissitanut ingerlatsinernik kommuninut tunisaqarneq (Sisi) Isertitat allat, peqataanermut akiliutit tunisaqarnerillu ilanngullugit Isertitat katillugit Illikartitanit atukkat (ukiut siuliinit)

2018 2.216.995 2.347.971 7.321.860 463.646 1.614.646 300.000 146.132 14.411.250 3.687.564

2017/t.kr.

2.768 5.032 7.136 470 473 0 494 16.373 2.632

ANINGAASARTUUTIT Suliniutit Suliniutinik inerisaaneq "Sapiik" – Inuusutoqqatinik ikorfartuisoqartitsineq Aspirantinik ilinniartitsineq – DK-mi kalaallit inuusuttut "Sapiik" - Maniitsoq Anaanat Najorti – Meeqqanik illersuisartoq Aasaanerani tammaarsimaartitsinerit Ikioqatigiitta - filmiliorneq "Danmarkimi inuunerinneruneq" Allu – efterskolini suliniut Sisi – meeqqat angerlarsimaffimmik avataanut inissitat Niviarsiaqqat ataatsimoorfiat Siammartoq – kalaallit inuusuttut kajumissutsiminnik sulisut ilinniartinnerat Ilinniartut – Kal. Nunaanni ikorfartuisoqartitsineq Suliniutit allat Suliniutit katillugit Qammarsaaneq katersinerillu

337.798 1.002.840 0 201.518 949.682 1.443.175 745.308 268.211 6.214.235 905.470 670.363 0 609.156 106.140 633.958 14.087.854 1.050.999

368 942 150 0 541 582 457 339 6.300 599 769 241 379 54 74 11.795 1.153

ANINGAASARTUUTIT ALLAT Pisiniarfik Init - allattoqarfik Allaffissornikkut ingerlatsineq Siulersuisut Sulisut Aningaasartuutit allat katillugit Aningaasartuutit katillugit

8.709 351.777 501.849 17.541 542.082 1.421.958 16.560.811

33 313 678 12 392 1.428 14.376

Illikartitassatut angusat

1.538.003

4.629

Illikartitat

1.457.150

4.463

80.853

166

-55.458 -112.561 -87.166

-59 101 208

Nalikilliliinerit aningaasarsiornikkullu inissitat pitinnagit angusat Nalikilliliinerit Aningaasarsiornikkut inissitat UKIUMI ANGUSAT

Oqimaaqatigiissitsineq 2018

REGNSKAB PIGISAT NALILLIT Ingerlatsinermi pigisat tigussaasuunngitsut

2017

2016/t.kr.

37.351

37

995.000 8.614

995 64

3.398.312

3.512

4.439.277

4.608

17.800 5.259.789 1.592.667

29 5.827 2.902

6.870.256 11.309.533

8.758 13.366

5.321.885 -87.166

5.114 208

Nammineq pigisat katillugit

5.234.719

5.322

Ingerlatsinernut illikartitat

4.430.412

6.661

Illikartitat namminerlu pigisat katillugit

9.665.131

11.983

Qularnaveeqqusiussat

Ingerlatsinermi pigisat tigussaasut Illuutit Illup iluani pisattat

Ingerlatsinermi pigisat nalillit Pappialat nalillit

Ingerlatsinermi pigisat nalillit katillugit Kaaviiaartitsinermi pigisat nalillit Nioqqutissanik uninngasuutit Pisassat Aningaasat tigoriaannaat uninngasuutit

Kaaviiaartitsinermi pigisat nalillit katillugit PIGISAT NALILLIT KATILLUGIT AKIITSUT Saldo 1. januar 2018 Ukiumi angusat

Akiitsut sivikitsumik akilersugassat Akiitsut allat

Akiitsut katillugit AKIITSUT KATILLUGIT

Aningaasat suminngaanneerpat?

Meeqqanut angerlarsimaffimmik avataanut inissitanut ingerlatsinernik kommuninut tunisinerit isertitallu allat 3,1% Pisortanit aningaasaliissutit, Kalaallit Nunaat 11,2% Pisortanit aningaasaliissutit, Danmark 54% Aningaasaateqarfiit, peqatigiiffiit suliffeqarfiillu 16,3% Ilaasortaanermut akiliutit inunnillu tunissutit 15,4%

1.644.402

1.383

1.644.402 11.309.533

1.383 13.366

Aningaasat sumut atorpagut?

Allaffissornikkut ingerlatsineq 3% Init, sulisut il.il. 5,6% Qaammarsaaneq katersiniarnerillu 6,4% Pilersaarusiornermi ineriartortitineq 2% Danmarkimi suliniutit allat 23,2% Danmarkimi suliniutit allat 22,3% Suliniut 'Danmarkimi inuunerinneruneq' 37,5%

23

24 ILLERSUISOQ

SIULERSUISUT

H. M. Dronning Margrethe II

Siulittaasoq: Kirsten Bitsch Siulittaasup tullia: Else Christensen

Nina Banerjee Andreas Hjorth Frederiksen Peter Kierkegaard Heidi Lindholm Thomas “Tyt” Mogensen Janine Heldorf Olsson

Q E N A M I S I S S I TOQQ Q E N R A Q A S S I K NU SAPIISSUSEQ Tryghed

Styrke

Mod

Kalaallit meerartaasa toqqissisimanissaat, nukittorsarnissaat sapiissuseqartilernissaallu peqataaffigerusuppiuk?

Peqatigiiffik Kalaallit Meerartaat taperseruk, una aqqutigalugu: www.fgb.dk

Foreningen Grønlandske Børn Balders Plads 1 2200 København N +45 3585 8330 Imaneq 41 Postboks 1764 3900 Nuuk +299 534 370 Besøg også www.fgb.gl eller www.fgb.dk