HRLM 79

HRLM79 INTERVIEW ✶

STADSGLOSSY

› 79 HRLM ✶ 116

VRIJHEID...

Jeannette Evers en is hoofdredact eur.

Ze was getrouw d met wijlen Ro b en heeft twee hondj es Sammy en Max .

Afgelopen 5 mei hebben wij onze vrijheid gevierd. Na twee jaar was er eindelijk weer een Bevrijdingspop en konden we onze vrijheid muzikaal vieren in De Haarlemmerhout. En wat een geweldig mooi feest was het met leuke en prachtige optredens.

Fotografie: Linda Llambias.

Welkom Vrijheid. Dat betekent dat je mag denken, zeggen en doen wat je zelf wilt. In Nederland hebben we veel vrijheid.

Iedereen in Nederland heeft dezelfde vrijheden. Dat betekent dat ook andere mensen mogen denken, zeggen en doen wat zij willen, zo stelt de Nederlandse overheid in een boekje over de kernwaarden van Nederland.

In Nederland vinden we vrijheid heel belangrijk, zo belangrijk dat er in de Grondwet is opgeschreven dat iedereen recht heeft op vrijheid. In de Grondwet staat ook nog een aantal andere vrijheden, bijvoorbeeld: het recht van kiesrecht, de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van kunst en wetenschappen…

Vrijheid staat ook voor: alleenrecht, autonomie, onafhankelijkheid, ongebondenheid, soevereiniteit, speelruimte en zelfstandigheid.

Maar wat is leven in vrijheid anno 2022 eigenlijk en hoe vrij zijn we werkelijk?

Wij maken na de coronapandemie, nu in 2022 een oorlog in Europa mee. Hoe onwerkelijk is dat?!

Mag een land in alle vrijheid zomaar een ander land zijn of haar vrijheid met geweld ontnemen?

Mag je iemand mishandelen, omdat je vindt dat niemand hand-in-hand mag lopen met iemand van hetzelfde geslacht?

Mag je iemand uitsluiten omdat hij of zij een andere huidskleur heeft?

Mag je zomaar iemand diep beledigingen?

NEE! Natuurlijk niet, maar het gebeurt wel… en waarom? Hebben wij tegenwoordig geen waarden en normen meer? Ik heb werkelijk geen idee. Ik zeg altijd: “Behandel een ander zoals je zelf behandeld wil worden.”

Vrijheid staat centraal in deze editie van HRLM. We zijn de straat opgegaan met de vraag ‘Wat betekent vrijheid voor jou?’ En we laten kleinkinderen en kinderen aan het woord die weten hoe het is als familieleden hun vrijheid wordt ontnomen.

Ik wens iedereen veel wijsheid, geluk en vrijheid.

Jeannette

79 HRLM ✶ 3

Fotografie: Rob Eversen.

✶ ZO MAAR

4 ✶ HRLM 79

INHOUD

mei - juni 2022 14e jaargang

Thema VRIJHEID 7 Column Jos Haarlem en Oekraïne 9 Straatvraag Vrijheid 22 Persoonlijk verhaal Esther 28 Bevrijdingspop Bernt 52 Persoonlijk verhaal Mirjam 80 Persoonlijk verhaal Floris 81 Persoonlijk verhaal Joost 93 De NSB familie Faber 96 Patronaat Vrijheid 105 Openhartige gesprek met River INTERVIEW 44 Duurzaam Eveline Stoel 86 Mijn Haarlem Caroline de Wilde

82

De zaterdagochtend van Pieter

COLUMNS 19 Karbonkel VRKMN S BTR DN GNZN 31 Rian Service 37 Jos Cruisen, baby!

39 Jan Willem Quarantaine 71 Baud Ambassadeurs 91 Falco Fleurigste stad van het land

EN OOK 30 Stadsmormels 85 Afscheid 106 Evenementen 111 Gespot 114 HRLM Vrienden 79

www.hrlm-online.nl

HRLM79 STADSGLOSSY

2022 Gratis exemplaar waarde € 7,05

CULTUUR 57 Museum van de Geest 58 Museum Haarlem 60 Theater de Liefde 61 De Schuur 62 ABC 63 Four Drags and a Funeral 64 Frans Hals Bella Geiger 67 Theater- aan de Toog en Wandeling 68 Teylers Museum Joost Swarte 69 Column Marelie

KUNST 4 Zomaar een foto 99 Atelier Veerle Blauw

mei - juni 2022

WINKELEN DUURZAAM 43 Zo Duurzaam 50 Duurzaam winkelen 48 Zo Duurzaam

LEZEN 112 Boeken Top 5 en Uitgelicht

PUUR HAARLEMS 16 Zo Haarlems 17 Zo Haarlems 32 Nieuws uit de buurt 34 HRLMse BRTN 88 Nieuw in Haarlem

HRLM

WINKELEN 21 Winkelen in Haarlem 38 Dieren 41 De wereld van Jansje 72 Winkelen in Heemstede

HISTORIE 25 Pareltje V.L. van der Vinne 36 Toen Zeepkistenrace 1950 108 Toen en Nu Raaks

79 Coverfoto Rob Eversen

Wij maken HRLM Mede-oprichter en artdirector Rob Eversen (1951-2018) Uitgever en hoofdredacteur Jeannette Eversen Vormgeving Jeannette Eversen en Adrian de Groen Redactie Victoria van der Werff Tekst- en eindredactie Marcel Lee Fotografie Linda Llambias Advertentieverkoop Redactie HRLM Administratie Adela Bot/Romijn Bedrijfsadvies Distributie Hélène van der Werff, Tjibbe van der Werff en Paswerk/BusinessPost Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan HRLM werken mee Jos Ahlers, Edwin van Balken, Michaëla Bijlsma, Falco Bloemendal, Alexander de Bruin, Eric J. Coolen, Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Linda Gottmer, Warry van der Leen, Meta van der Meijden, George Moormann, Pixabay, Marelie van Rongen, Henk Tijbosch, Rian Visser, Jos Wienen, Haarlemse wijkraden Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/haarlemsestadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Haarlemmer Houtfestival, Productiehuis de Verbinding Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, De Coalitie, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief en Nieuwe Gracht Producties.

Verspreiding

Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.

Gratis verkrijgbaar bij onze adverteerders, VVV Haarlem, Bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Inspirerend vergaderen en werken

• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.

• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.

• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS. • Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.

Foto: Hans Peter Föllmi

Seinwezen.nl Inspirerend erfgoed aan het spoor Kinderhuissingel 1 2013 AS Haarlem 023 5317118

OPTICIEN KUIPERS

Zijlstraat 97 | 2011 TM Haarlem | 023-5310181

BOEK NU: Een luxe vakantiewoning in een omgeving van rust en natuur Onze vakantiewoningen die wij te huur aanbieden op rustige locaties in Nederland en Frankrijk behoren tot het luxe segment en zijn van alle gemakken voorzien.

Alle woningen zijn licht, ruim, modern en met alle comfort ingericht.

Kortom, ideale vakantiewoningen! Wil jij ook royaal verblijven in Nederland of Frankrijk, voor korte of lange duur, laat je inspireren en boek een van deze woningen via:

www.ma-dome.nl

Jos Haarlem en Oekraïne

Slechts tweeduizend kilometer van Haarlem voltrekt zich een humanitaire ramp. Een afschuwelijke oorlog heeft in Oekraïne tot dusver duizenden burgers het leven gekost.

Dorpen en steden worden kapotgeschoten.

Miljoenen Oekraïners zijn gevlucht.

Een grootschalige oorlog als deze hebben we in Europa lang niet meer meegemaakt.

Gelukkig blijkt de situatie bij heel veel mensen ook het beste naar boven te halen.

Haarlem heeft samen met de andere gemeenten in onze regio een deel van de vele naar Nederland gevluchte Oekraïners opgevangen. Tal van Haarlemmers boden hierbij als vrijwilliger hun hulp aan. Dat gold ook voor organisaties als het Leger Des Heils, Vluchtelingenwerk, het Rode Kruis en Takecarebnb. Kerkbesturen stelden hun ruimte bij kerkgebouwen ter beschikking voor dagopvang, met vrijwilligers als gastvrouw of -man.

Haarlemmers hebben Oekraïense vluchtelingen op tal van manieren onderdak verleend. Enkele honderden Oekraïners vonden een tijdelijk thuis bij gastgezinnen.

Ik vind dat hartverwarmend. Maar het vraagt ook veel van zowel de gastgezinnen

Jos Wienen is si nds 2016 burgemeester va n onze stad.

als hun Oekraïense logees. De gemeente heeft kamers gehuurd bij hotels en bed & breakfastadressen. We hebben ook de Beijneshal ingericht voor crisisopvang als er snel kortdurende opvang nodig is. Nu zijn we bezig de tijdelijke opvang te vervangen voor een langduriger vorm. Want de crisis in de Oekraïne kan nog lang duren en we willen mensen op een fatsoenlijke manier kunnen huisvesten. Bijvoorbeeld door kantoorruimtes om te bouwen of door tijdelijke prefabunits te realiseren en ook door weer een riviercruiseschip te huren.

Bij opvang komt nog veel meer kijken dan uitsluitend een dak boven het hoofd. Werk, inkomen, onderwijs en zorg vragen ook om aandacht. Veel vluchtelingen willen ook weten hoe het zit met bijvoorbeeld inschrijving en verzekeringen. En waar ze bijvoorbeeld melding kunnen doen van gestrande landgenoten. We hebben daarom in Haarlem aan de Zijlsingel een informatiepunt Oekraïne ingericht. Hier kunnen vluchtelingen en inwoners met hun vragen terecht bij mensen van het Rode Kruis en de GGD, indien nodig vertaald door tolken van Haarlem4Ukraine.

Een andere vrijwilligersorganisatie van Oekraïeners in Nederland, de stichting

Rasom (Oekraïens voor: samen) heeft onder het oude V&D gebouw een grote plek ingeruimd om vluchtelingen te kunnen helpen met allerlei spullen, zoals kleding, en met een ontmoetingsplek.

Als het gaat om onderwijs vangen we Oekraïense vluchtelingenkinderen zo goed mogelijk op. Scholen nemen kinderen op in hun klassen en proberen ze mee te nemen in het lesprogramma.

Met het initiatief Education4Ukraine is ook centrale educatieve opvang gerealiseerd. Die opvang is bedoeld om de periode te overbruggen tot de kinderen een plek kunnen krijgen in een internationale schakelklas of gewone school.

De opvang van vluchtelingen inneemt aantallen en de benodigde voorzieningen vragen veel tijd en inzet. ik vind het hartverwarmend om te zien hoeveel Haarlemmers en Haarlemse ambtenaren zich voor dit doel inzetten.

Vrijheid is een kostbaar goed.

En een gastvrije stad doet goed.

79 HRLM ✶ 7

De bedenkers van eigentijdse sieraden Warmoesstraat 2 | Haarlem | T 023 532 43 09 | www.sipkesedelsmeden.nl

Sillver Studio

by Deb ©

haarstudio Gedempte Raamgracht 28 zw 2011 WH Haarlem - 023 534 39 59 maandag en dinsdag gesloten

Wat betekent vrijheid voor jou?

STRAATVRAAG ✶

›

79 HRLM ✶ 9

In ons land kunnen we overal gaan en staan waar we willen en dat bewaken wij maar al te graag. Voor de een is vrijheid lekker lang in bed liggen, voor de ander eten met het hele gezin. Vrijheid is een breed begrip en wordt door iedereen anders geïnterpreteerd.

HRLM ging de straat op en vroeg aan Haarlemmers wanneer zij zich het meest vrij voelen.

SITA KRISCH “Vrijheid is het belangrijkste wat een mens kan hebben in het leven. Zo zie ik het en zo leef ik dan ook.

Mijn kinderen hebben allemaal gestudeerd en hebben nu goede beroepen zoals professor. Ik geniet met mijn kinderen en vriend. We gaan samen op vakantie en we hebben genoten van de paasdagen.

Eerste dag met de kinderen en de tweede dag gezellig samen.”

10 ✶ HRLM 79

STRAATVRAAG ✶

BLOEME BALS EN ANNIEK VAN WEES Anniek: “Op vakantie gaan. Dan pas ben ik echt vrij, want ik hoef nergens naartoe en niets te doen.”

Bloeme: “Precies, maar vrijheid is voor mij ook het weekend. Dan vergeet ik al mijn zorgen en dan schuif je alles waar je even geen zin in hebt lekker weg tot maandag. Dat is wat vrijheid voor mij betekent.”

‘Vrijheid is een grote discipline’ - Karel Appel Nederlands kunstschilder en beeldhouwer

BARNA FRITS “Dat ik kan doen wat ik wil wanneer ik dat wil. Financiële vrijheid vind ik ook belangrijk.

Dat ik comfortabel kan leven en mijzelf dingen kan veroorloven die ik wil hebben en dat ik kan leven en niet hoef te overleven.”

› 79 HRLM ✶ 11

MAAIKE KOETEN “De ruimte krijgen om te spelen en creatief te zijn.

Dat komt op een aantal momenten terug in mijn leven. Dat komt door Capoeria te spelen. Dat is een Brazilliaanse vecht-dans die door de tot slaaf gemaakte mensen uit Afrika werd gebruikt om zich vrij te vechten.

Ik zie graag hoe vrijheid op verschillende plekken, in verschillende culturen en op verschillende manieren kan worden geuit.”

‘In de angst wordt de mens zich bewust van zijn vrijheid’ - Jean-Paul Sartre Frans filosoof en Nobelprijswinnaar

‘Een vriend is iemand bij wie je de volledige vrijheid krijgt jezelf te zijn’ - Jim Morrison Amerikaans zanger

FRANK HEIDA “Het eerste wat mij te binnen schiet is dat ik nu de vrijheid heb om met mijn kinderen naar de kermis te gaan, dat is op andere plekken nu wel anders.”

12 ✶ HRLM 79

STRAATVRAAG ✶

DANIQUE LEIJTEN EN RUUD FRANSEN Danique: “Dat ik kan gaan en staan waar ik wil en hoe ik dat wil. Ik kom zelf uit Breda, woon in Utrecht en ben nu op bezoek in Haarlem. Dat laat al zien dat ik vrij ben.”

Ruud: “Ik heb Danique mee naar Haarlem genomen als verrassing. Zelf kom ik ook niet uit Haarlem, maar ik hoorde dat het een mooie stad was, dus dat wilden we graag zien.”

‘Vrijheid is het verlangen van de mens om zijn doen en laten te beheersen’ - Freek de Jonge – Nederlands cabaretier

› 79 HRLM ✶ 13

‘Alles dat werkelijk groots en inspirerend is, is gecreëerd door een individu dat kon werken in vrijheid’ - Albert Einstein Duits-Amerikaans natuurkundige

SANDRA KOEK EN ALEX VAN KOTEN Sandra: “Geen beperkingen. Dat ik mij ook echt vrij voel en dat ik mijn eigen mening mag hebben.”

Alex: “En ook dat ik mag zijn wie ik ben.”

‘Vrijheid is niet de moeite waard als het niet de vrijheid geeft om te dwalen’ - Mahatma Ghandi Indiaas politicus

14 ✶ HRLM 79

STRAATVRAAG ✶

‘Iemands vrijheid is niet groter dan zijn fantasie’ - Miep Diekmann Nederlands schrijfster

‘Vergeetachtigheid is een vorm van vrijheid’ - Kahlil Gibran – Libanees-Amerikaans schrijver en kunstschilder

PETRA “De vrijheid hebben om te kunnen denken en zeggen wat je wilt en ook te zijn wie je bent. Ik heb zeker het gevoel dat ik dat hier in Nederland kan.”

79 HRLM ✶ 15

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Franklin van der Erf.

ERIC VAN KATSWAARDE “Het is een groot goed en iets wat wij moeten koesteren. We beseffen niet altijd dat wij in vrijheid leven als we de vreselijke beelden van over de wereld zien. Tel je zegeningen, zeker met wat zich nu in de Oekraïne afspeelt. Met het mooie weer moeten we dankbaar zijn dat we in dit land leven waar we alles mogen zeggen en doen wat we willen.”

ZO HAARLEMS

WATERGEVEN NIET NODIG Het Haarlems Klokkenspel is een eeuwenoud Haarlems plantje en was vroeger veel te zien in de Haarlemmerhout. En niet getreurd met deze handgemaakt Klokkenspel door Tineke VlaarBrinkman kan je er nu het hele jaar van genieten.

Te koop voor € 17,50 via www.yorickcoolen.nl

16 ✶ HRLM 79

ZO HAARLEMS

HEEMSTEDE IN KLARE LIJN In het boek is een verzameling te vinden van alle illustraties die Eric J. Coolen de afgelopen jaren voor uitgevers, kranten, verenigingen, gemeente-instellingen, tijdschriften en particulieren heeft getekend over het dorp. Het boek is van A4formaat en telt 48 pagina’s.

Verkrijgbaar vanaf € 12,50 via www.ericjcoolen.nl

79 HRLM ✶ 17

Onze Boetiek Met veel passie en toewijding hebben wij onze boetiek tot een heel gezellige winkel gemaakt. Je bent altijd welkom en we geven je graag een goed advies en je kunt kiezen uit diverse kwaliteitsproducten tegen een betaalbare prijs.

Sinds 1933 willen wij het beste voor je huisdier. Wij hebben een breed assortiment met veel diversiteiten. En keer op keer willen wij je ook verrassen met unieke, vernieuwende en creatieve producten in de gehele breedte van ons assortiment.

Gierstraat 60-64

UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS

Kom gerust langs in onze boetiek (helaas mag je huisdier nog even niet naar binnen).

Tot ziens, team beasdierenboetiek.

STIENS

OPTIEK

sinds 1930

EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

Geef je ogen de precisie die ze verdienen 95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting.

Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

K arbonkel VRKMN S BTR DN GNZN Onze Gesneden Kater (je weet wel) is best actief, en bij vlagen zelfs sportief te noemen. Natuurlijk is hij, zoals alle katachtigen, vooral erg goed in slapen, maar tussen de vele tukjes, rukjes, napjes en geeuwtjes door, is hij alert en – vooral – heel vriendelijk en aanhankelijk.

En hij is blij… of had ik dat al gezegd? Blij met aandacht, blij met een plekje in de zon, blij – dus – met het voorjaar, en blij met onze kachel in de winter, in afwachting van het voorjaar. En blij, als-ie ’s nachts binnen is.

Hoe anders is dat bij niet gesneden soortgenoten. Die hebben maar één ding aan hun hoofd, lijkt het wel: zoveel mogelijk gebruik maken van, laat ons zeggen, de Rechten van de Sultan in zijn Harem.

En daarbij vooral met veel kabaal duidelijk maken dat hij de Baas is, en tot zijn laatste snik zal voorkomen dat iemand anders Kalief wordt in plaats van de Kalief – om maar even met de legendarische stripantiheld Iznogoedt te spreken, met diepe dank aan diens geestelijke vader, René Goscinny.

Dat is geen ingebakken slechtheid, maar de Natuur. Het eerste dat de nieuwe Leider van de leeuwengroep na zijn machtsovername doet, is het uitroeien van alle welpen die niet van hem zijn. En uit het gedrag van de Mannetjesmens zelve mag ook worden afgeleid dat het verspreiden van het eigen DNA tot de topprioriteiten behoort.

If you gotta go, you gotta go.

Volgens onze waarneming is het zo veel en zo vaak mogelijk verrichten van de voortplantingsdaad (of: het daarvoor zo ideaal mogelijke omstandigheden scheppen) zelfs de allesbepalende Wortel van Alle Kwaad – maar roep dat maar niet te hard in de buurt van Marx-, dro- en Zevende Dags Adventisten – die zijn er immers van overtuigd dat geld en de duivel ons in verleiding brengen – alsof die twee géén onderliggende erotieke doelen dienen en voor ogen hebben.

Wat we met dit alles maar even willen zeggen, is dat het wellicht

Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog.

Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

béter zou zijn, voor de mensheid in het bijzonder en de wereld in het algemeen, als we voor een poosje allemaal gesneden zouden zijn. Van katten kunnen we leren dat onze levenslust daar niet onder lijdt, terwijl onze behoefte om er des nachts (en overdag) op uit te trekken verdwijnt. Zeg maar: onze behoefte om een Buurvrouw te versieren of een Buurland aan te vallen. Dat het je-weet-wel zijn tevens een positieve bijdrage zal leveren in de strijd tegen de overbevolking die onze planeet teistert is een bijkomend voordeel, waarmee niet alleen de woning-, voedsel- en watertekorten tot oplosbare proporties zullen worden teruggebracht, maar vooral ook de eeuwige ‘strijd’ om al die zaken.

Van de net (en hopelijk voorgoed) achter ons liggende coronamaatregelen kunnen we leren dat we met zijn allen best bereid zijn om dienaangaande noodzakelijke maatschappij-brede maatregelen te ondersteunen, al zullen er genoeg Willem Engelsen, Putins en andere haremhouders zijn, die op voorhand niet blij zullen zijn met het dreigende wegvallen van hun Jachtgebied.

We kunnen hen vooraf proberen te troosten met de toezegging dat je er – net als van de dood – niks van mérkt, als het eenmaal zover is.

En dan, over een jaar of vijftig, zestig, kunnen we eens rustig kijken of het misschien wel weer tot de mogelijkheden behoort om weer onversneden rond te kunnen lopen – als het goed is, zijn we dan in de breedte zo gewend geraakt aan normaal, niet-agressief, niet competitief en niet-onderdrukkend met elkaar om te gaan, dat we de Natuur weer een beetje kunnen terugbrengen in ons dagelijks leven. Want mooie gedichten moeten er ook gemaakt worden, natuurlijk…

79 HRLM ✶ 19

Genieten van de Lente De lente is begonnen en de eerste heerlijke zonnestralen vragen meteen om meer!

Dat wordt weer volop genieten van de leukste winkels in Haarlem. Waar? Je leest het hier!

Tip Kleverparkfestival 21 mei Vanaf tien uur is in het Kleverpark voor jong en oud van alles te beleven. Het terrein is gevuld met verschillende kramen voor de rommelmarkt, maar er zijn ook optredens van verschillende dj’s en singer-songwriters. Het horecaplein zal worden vormgegeven door verschillende foodtrucks waar je kan genieten van de lekkerste hapjes.

Dit jaar staat het podium op het grasveld van de Kleverparkweg.

Hier zal om vijf uur, na de markt, het feest door gaan tot acht uur ’s avonds.

Iedereen is welkom voor een hapje en drankje onder het genot van heerlijke muziek!

STIJLVOL! Dek de tafel in stijl met dit prachtige servies.

De combinatie van het warme mangohout met wit emaille is uniek.

Hierdoor haal je echt iets vernieuwends in huis.

Vanaf € 9,95 Passie voor Puur Gedempte Oude Gracht 93 @passievoorpuurhaarlem.nl

STADSGEZICHT Toon je ware trots voor de stad waar je van houdt met deze unieke skyline van Haarlem.

Het effect van het laser gesneden MDF € 29,95 maakt het kunstwerk niet alleen een unieke blikvanger maar ook het ‘gesprek van de stad’, een serieuze must-have voor uw interieur!

Ekster & Jay | Gierstraat 10 | www.eksterandjay.com | 023 583 5601

Reeds 70 jaar dé fietsenwinkel van Haarlem-Noord! Kom langs voor een vakkundig & leuk advies.

Kom je kijken?

Generaal Cronjéstraat 160-162

Naar de mooie serie borden en schalen van Wonki Ware? Of ga je voor de kleine serie vazen in mat wit van het bijzondere NA Design?

Glazuur Aardewerk Jacobijnestraat 6 www.glazuur.com

79 HRLM ✶ 21

Oorlogsverhalen van ouders en grootouders verteld door hun kinderen en kleinkinderen.

Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet is een jaarlijks terugkerend programma van sprekende herdenkingen.

Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen in huizen waar Joden of verzetslieden woonden en werkten voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.

Tussen 30 april en 5 mei waren in zestien steden verhalen te beluisteren en indrukken op te doen en te delen.

Onderstaande publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met het Joods Cultureel Kwartier Haarlem.

Esther Gijze

Een einde aan de eeuwige zoektocht In 2012 bezochten Esther Gijze-Joël, haar moeder en zus het Joods Monument op het Philip Frankplein in Haarlem. Ze dachten geen familie in Haarlem te hebben maar zagen tot hun verbazing de namen van drie familieleden op het monument staan. Het betrof de moeder van hun overleden vader en echtgenoot en zijn broer en zus. In het onderzoek dat Esther vervolgens opzette ontdekte ze zaken die ze eerder niet wist, waar haar vader Louis Joël nooit over praatte.

Louis vluchtte in januari 1941 met zijn moeder Aaltje Joël-Oltman, zijn broer Meijer en zus Wilhelmina Sophia naar Haarlem. Ze vonden onderdak bij de Joodse familie Ketellapper in de Bisschop Ottostraat, op nummer 29.

De families in de Bisschop Ottostraat worden in 1943 verraden, opgepakt en weggevoerd naar de Hollandse Schouwburg in Amsterdam. Haar vader Louis wordt als enige ondergebracht bij de kindercrèche aan de overkant van de straat. Later weet hij te ontsnappen dankzij het verzet. Hij wordt tot aan de bevrijding ondergebracht bij een gezin in Brabant. De jonge Louis is zwaar ondervoed, maar overleeft de oorlog wel. De rest van het gezin komt om in de vernietigingskampen Sobibór en Auschwitz. Na de oorlog komt hij terecht in een joods-orthodox kindertehuis en keert daarna terug naar Amsterdam waar hij twee keer trouwt en drie kinderen krijgt.

22 ✶ HRLM 79

Esther vertelt liefdevol hoe het was om op te groeien met haar vader Louis die zijn familie was verloren, maar daar nooit over sprak met zijn vrouw of kinderen. Het verdriet droeg zij namelijk onbewust als kind ook met zich mee. Zo kijkt haar vader rond 4 mei allerlei documentaires in zijn eentje, in de hoop ook maar iemand van zijn verloren familie te herkennen.

SPEURTOCHT Wanneer Louis Joël op 55-jarige leeftijd overlijdt, verhuist Esther met haar moeder en zus naar Haarlem. In 2012 wordt het Joods herdenkingsmonument achter de Philharmonie onthuld. Het oog van de drie dames valt direct op de naam van de moeder van Louis: Aaltje Joël-Olman. Niet ver daar vandaan staan ook de naam van Louis’ broertje Meijer en zijn zus Wilhelmina Sophia.

Na de shock begint voor de familie de speurtocht en zo ontmoet Esther in 2013 dan ook neven en nichten van haar vader die de oorlog wel hebben overleefd. Zij hebben nog foto’s van haar opa’s en oma’s en zo krijgt Esther een duidelijk beeld van haar ietwat mysterieuze familie. Zo rondt ze de zoektocht af waar haar vader ooit mee was begonnen.

‘De rest van het gezin komt om in de vernietigingskampen Sobibór en Auschwitz’

Louis Joël.

Wilhelmina Joël.

Aaltje Joël-Olman.

79 HRLM ✶ 23

Gierstraat 52-54, 2011 GE Haarlem, (023) 542 383, info@bijdeheren.nl, www.bijdeheren.nl

HISTORIE ✶

Magiestraets persoonen tot Keulen en Gemeene vrou-dracht tot Keulen (krijttekening,V.L. van der Vinne).

Pareltjes uit het Noord-Hollands Archief Vincent Laurensz van der Vinne een Haarlemse kunstschilder op avontuur Op 5 maart 1894 werd het gemeentearchief van Haarlem verrijkt met twee 17de-eeuwse handschriften, overhandigd door de heer W.O.E. van der Vinne van Lee. Een handgeschreven brief van archivaris A.J. Enschedé, die aan een van deze handschriften was toegevoegd, getuigt van deze overname.

›

79 HRLM ✶ 25

Titelblad ‘Dagelijckse aentekeninge’.

Anne de Tournon de Meyres in habijt (krijttekening,V.L. van der Vinne).

Beide handschriften kunnen we bestempelen als reisdagboeken, een zogenaamde kladversie en een versie in netschrift van de hand van de Haarlemse kunstschilder Vincent Laurensz van der Vinne (1628-1702).

In de 17de eeuw was het gebruikelijk dat jonge mannen van stand een Grand Tour maakten door Europa, mede om kennis te maken met de klassieke kunsten en monumenten. Kunstschilders gingen veelal richting Italië om zich in Venetië, Florence en Rome onder te dompelen in het rijke kunstenaarsleven aldaar. Zo ook Vincent van der Vinne. In 1652 vertrok hij vanuit Haarlem samen met twee andere kunstschilders via het huidige Duitsland naar de Alpen.

Van der Vinne heeft Italië nooit bereikt, maar de ervaringen die hij in de landen Duitsland, Zwitserland en Frankrijk opdeed, geven ons al een schat aan informatie. Hij beschrijft de landschappen, steden, gewoontes en zeden, verfraaid met tekeningen van eigen hand.

Met dit reisdagboek krijgen we een prachtig inkijkje in het leven van de schilder tijdens

26 ✶ HRLM 79

zijn reis. Hij neemt ons mee naar Duitse steden als Keulen, Heidelberg en Worms.

Daar voelde hij de naweeën van de Dertigjarige Oorlog. Sommige steden, zoals Mannheim, waren zelfs geheel verwoest.

Ook was hij getuige van het feit dat een van de oudste universiteiten in Heidelberg na de oorlogsjaren eindelijk weer werd heropend.

Dat zo’n reis voor hemzelf ook niet zonder gevaar was, ondervond Van der Vinne aan den lijve in Zwitserland, tijdens een boerenopstand. Op zijn reis van Bazel naar Bern werd hij door boeren gevangen genomen, gefouilleerd en hardhandig ondervraagd. Van der Vinne en zijn medereizigers werden naar een herberg gebracht voor de nacht. De volgende morgen werd er door de boeren gestemd over wat er met de gevangenen moest gebeuren.

De meesten wilden dat ze opgehangen werden. Op dat moment kwam er een hoofdman langs en Van der Vinne greep zijn kans. Hij sprak de hoofdman aan en legde uit dat hij en zijn medereizigers

gevangen waren gezet, terwijl ze maar onschuldige handwerkslieden waren.

De hoofdman bekeek hun handen en moest concluderen dat ze inderdaad schilders waren. Ondanks aanhoudende tegenstand van de boeren liet hij Van der Vinne en zijn metgezellen vrij.

Zo ontsnapten ze op het nippertje aan de strop.

In de Franse stad Tournon vond hij uiteindelijk meer rust en had hij ook nog eens veel klandizie. Hij bleef er zo’n vier maanden en schilderde naar eigen zeggen het merendeel van de adel. En na een aantal maanden in Parijs te zijn geweest, besloot Van der Vinne in 1655 terug te keren naar Haarlem.

Voor wie het avontuur helemaal wil lezen, is er een bewerking van het reisverslag, ingeleid door Bert Sliggers jr., onder de titel: Dagelijckse aentekeninge van Vincent Laurensz van der Vinne. Naast de twee originele handschriften beschikt het Noord-Hollands Archief ook over deze bewerking, eveneens te zien in de bibliotheek.✶

HISTORIE ✶

Zwitserse boeren tussen Liestal en Bazel inkt met rood krijt, V.L. van der Vinne).

Gezicht op Worms (pentekening, V.L. van der Vinne).

Vrouwen te Strasbourg, links een bruid, rechts een vrouw in vrijsterdracht (pentekening met waterverf, V.L. van der Vinne).

Tournon aan de Rhône (pentekening, V.L. van der Vinne)

Tekst: Hannah Goedbloed, Conservator Oude Boekerij & Bijzondere Collecties bij het Noord-Hollands Archief.

Boerenhuisjes in de buurt van Keulen (pentekening, V.L. van der Vinne).

79 HRLM ✶ 27

Bernt Schneiders…

na drie jaar wachten eindelijk aan het roer

‘Haarlem is een stad waar vrijheid hoog in het vaandel staat’

28 ✶ HRLM 79

INTERVIEW ✶

Het heeft even mogen duren. Oud-burgemeester Bernt Scheiders wordt in 2019 benoemd als voorzitter van Bevrijdingspop Haarlem, maar door de pandemie komt er niets van terecht. Drie jaar later heeft hij de eerste editie achter de rug en spreekt hij over de magie van het bekende Haarlemse festival en vrijheid.

Je bent natuurlijk al drie jaar voorzitter van Bevrijdingspop, maar nu is deze functie voor jou eindelijk uitvoerend.

Wat draagt zo’n festival bij aan de stad?

“Het is inderdaad het derde jaar, maar de eerste jaren waren wel vanuit de optiek van het bestuur van Bevrijdingspop vrij ingewikkeld. We waren constant bezig met afwegen of het wel of niet mogelijk was.

Gelukkig gaat het nu goed. Zonder andere festivals te kort te doen, denk ik dat we echt wel kunnen zeggen dat dit hét festival van Haarlem is. Het is een fantastisch mooi festival en ik ervaar het echt als een community. Zeker met driehonderdvijftig betrokken vrijwilligers. Het hoort gewoon echt bij Haarlem en het is een verbindend festival.”

Wat maakt jou nu de ideale voorzitter?

“Wat ik wel kan is een grote groep met

verschillende belangen van A naar B sturen.

Je moet een bindend persoon zijn die mensen gewoon kan enthousiasmeren om de goede dingen te doen zodat de trein niet ontspoort. Zeker binnen een vrijwilligersorganisatie heb je geen baas of hiërarchie en is dat mogelijk. Het is uniek dat Bevrijdingspop geheel op vrijwilligers draait.”

Geeft Bevrijdingsdag geen dubbel gevoel door wat zich momenteel afspeelt in Oekraïne?

“Dat heeft het zeker en Oekraïne is op Bevrijdingspop ook zeker aan bod gekomen.

Zo waren er bijvoorbeeld verschillende sprekers tijdens het ontsteken van de vlam om vijf voor vijf, en was er ook een tent waar het thema verder werd benoemd.

Toch wilden wij voorkomen dat het een festival zou worden dat geheel in het teken stond van Oekraïne. Dan zou je bijna vergeten wat er hier in Nederland is gebeurd en wat zich verder in de wereld nog voor narigheid plaatsvindt.”

Herdenken en het vieren van vrijheid gaan hand in hand. Hoe houd je daar rekening mee?

“De bedoeling is dat het festival de bezoekers iets meegeeft. Het is natuurlijk een leuk festival, maar de oorspronkelijke gedachte was natuurlijk om de jongere generatie bewust te maken van het belang van vrijheid door middel van popmuziek.

Je moet wel ontzettend uitkijken dat het

niet alleen een leuk, gratis popfestival is, maar ook een festival met een boodschap.

Het is altijd lastig om het festival die impact mee te geven. Dit jaar zal dat heel anders zijn omdat jongere mensen het nu ook van dichtbij zien gebeuren.”

Denk je dat het begrip vrijheid tegenwoordig niet verder gaat dan alleen oorlog?

“Absoluut. We hebben natuurlijk een Grondwet waar allerlei vrijheden worden gegarandeerd. Denk aan vrijheid van meningsuiting, godsdienst en pers.

En dat is precies wat je eigenlijk nu ziet.

In de Oekraïne worden al die vrijheden nu gewoon afgenomen. Het is zo belangrijk dat wij ons beseffen dat wij dit moeten koesteren en beschermen. Je ziet ook wat antidemocratische bewegingen opkomen en dat is ook een teken dat wij onze vrijheid goed moeten bewaken.”

Als je naar Haarlem kijkt, is dit dan een stad die oprecht kan genieten van haar vrijheid?

“Dat vind ik zeker wel. De aard van Haarlem is natuurlijk wel links-liberaal.

Mensen zijn een beetje progressief en hebben wel wat over voor elkaar en het collectief. Het liberale is dat mensen zich niet veel laten zeggen. Haarlem is een stad waar vrijheid hoog in het vaandel staat. Als lieden dat ooit zouden willen beperken, kunnen ze rekenen op veel weerstand, dat weet ik zeker.”

79 HRLM ✶ 29

Tekst: Victoria van der Werff.

Om maar meteen met de deur in huis vallen. Bernt, wat betekent vrijheid voor jou?

“We leven momenteel in een fantastische tijd waar wij veel vrijheid kennen. Als je de televisie aanzet weet je precies hoe het is om in vrijheid te leven. Dan weet je ook precies om welke waarden het gaat. Denk aan vrijheid van meningsuiting, over beschikkingsrecht en dat soort dingen. Dat betekent vrijheid voor ons in tegenstelling van wat we zien in de Oekraïne momenteel. We kunnen zelf bepalen hoe we ons leven willen invullen.”

Stadsmormels

Fotografie: Linda Llambias.

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad.

30 ✶ HRLM 79

Rian Visser kinderboekensc is hrijv grafisch vormgev er en er.

Fofografie: Esther van Heiningen.

Rian Service Ik liep een bouwmarkt binnen om een postpakket weg te brengen.

Bouwmarkten zijn mijn lievelingswinkels. Zelfs als ik niks nodig heb, kijk ik er graag rond. Voor de service-en-postbalie stond een meneer, flink op leeftijd, met een accuboormachine in zijn hand.

Hij legde hem neer. “Ik krijg de kop niet los”, zei de man.

“Misschien hebben jullie daar gereedschap voor?”

De medewerkster draaide halfslachtig aan de boorkop en schudde haar hoofd. “Die moet je in een bankschroef zetten.”

“Hebben jullie niet iemand …?”

“Nee. Een bankschroef.”

Ik kon het niet laten me ermee te bemoeien. “Heeft u het met een waterpomptang geprobeerd?”

“Ja, ik heb van alles geprobeerd. Die kop zit muurvast.”

“De accu is leeg”, zei de medewerkster.

“Dat kan”, zei de man, “maar daar kom ik niet voor. Het gaat om die boorkop. Die zit vast.”

“Een bankschroef ”, zei de medewerkster en ze schoof de boormachine terug.

De man pakte het aan. “Maar is er niet iemand… iemand die een beetje handig is… iemand…?”

De vrouw wees met een breed gebaar naar rechts. “Ga maar naar de houtzagerij. Daar kunt u op een belletje drukken. Dan komt er een man.”

“Waar is…”

“Achteraan rechts”, herhaalde ze terwijl ze met de rug van haar hand wild voor het plexiglas naar rechts veegde, alsof ze de man zo snel mogelijk uit haar blikveld wilde verwijderen.

Ik was aan de beurt. De vrouw zuchtte en rolde met haar ogen. Ik kreeg de behoefte om het voor de man op te nemen.

“Ach ja, een beetje service”, zei ik. “Met een scheve bril ga je

naar de opticien. En met een kapotte accuboormachine ga naar de bouwmarkt.”

Ze keek me aan alsof ik al net zo stom was. “Het komt door die lege accu. Als de accu leeg is, draait die boorkop niet.

Dat zei ik. Maar ja, als hij niet luistert...”

Ik keek haar verbouwereerd aan. “Dus als hij hem oplaadt, kan de kop wel draaien?”

“Waarschijnlijk wel. Standaard of aangetekend?”

“Standaard.” Ik liep met haar mee naar kassa twee om het pakketje te betalen. Mijn gedachten waren nog steeds bij die boormachine. Ze had geconstateerd en gezegd dat de accu leeg was. De man had gezegd dat hij dat wist, maar dat hij daar niet voor kwam. Ze had hem niet uitgelegd dat er een verband was tussen een lege accu en het blokkeren van de boorkop. Ze was meteen over een bankschroef begonnen.

Ik rekende mijn pakket af en slenterde door de winkel. Ik had op de website gezien dat ze epoxyhars hadden, maar ik vond het niet bij de lijmen en vulmiddelen. Dezelfde medewerkster liep langs, dus ik schoot haar aan. “Moment. Ik haal eerst drie rollen ondertapijt.”

“Prima, ik wacht hier.”

Ze kwam langs met twee rollen. Drie waren te zwaar, dus ze moest nog een keer lopen. Ik liep met haar mee, zodat ze het op de computer kon opzoeken. “Ander filiaal. Hier hebben we het niet.”

“Dus ik kan het bestellen?”

“Nee, we hebben het alleen in de bouwmarkt, maar niet hier.”

“Balen.”

Ze knikte. Waarschijnlijk omschreef ik perfect haar dag.

Bekende prentenboeken van Rian zijn Nippertje en De steen en de tijd. Ook is ze bekend van de boekenseries Blitz! en Robotoorlog.

79 HRLM ✶ 31

NIEUWS uit de buurt BINNENSTAD WAAR PARKEER IK MIJN FIETS? De fietsparkeer-problematiek is een van de speerpunten van de wijkraad Binnenstad Haarlem voor dit jaar. Er is algemene onvrede over de overlast van ‘wild’ parkeren van fietsen in de Binnenstad. Tijdens de jaarvergadering van de wijkraad in maart waren Anouk Kors en Stijn Altena van de gemeente Haarlem uitgenodigd om een inleiding te houden over de fietsparkeer-problematiek en de voorgenomen aanpak van de gemeente.

De gemeente zet in op uitbreiding van de parkeercapaciteit voor fietsen in de binnenstad en onder andere bij het station.

Op het Hortusplein is in maart een nieuwe fietsenstalling geopend.

Er is ruimte voor duizend fietsen, waaronder e-bikes en fietsen met krat of bak. Verder is de gemeente een communicatiecampagne gestart met als doel de vindbaarheid van de stallingen te vergoten en het publiek te motiveren en activeren om de stalling te gebruiken. Als wijkraad denken wij dat het beleid van de gemeente Breda een goed voorbeeld is hoe de overlast van het fiets parkeren te beperken.

Fiets of brommer parkeren Je kan je fiets of brommer parkeren in één van de gratis fietsenstallingen of bij de nietjes (fietsenrekken) die op veel plaatsen in de stad staan. Als je fiets of bromfiets gevaarlijk, verkeerd of te lang geparkeerd staat, dan wordt deze door de gemeente weggehaald.

Ben je je fiets of brommer kwijt? De door de gemeente weggehaalde fietsen en brommers krijgen eerst een label en waarop staat tot wanneer een eigenaar de tijd heeft om de fiets weg te halen. Je kunt je fiets of brommer bij de opslagplaats ophalen. Kosten: € 25,De wijkraad stelde de volgende beleidsopties voor: Bewoners en medewerkers moeten hun fietsen gratis kunnen parkeren in de fietsenstallingen. Er is behoefte aan bewonersfietsparkeerstallingen 24/7 tegen betaling (€ 5,- tot € 8,- per maand).

Kort fietsparkeren in de binnenstad moet mogelijk blijven.

Fietsbezorgers moeten een rugnummer dragen.

Fietsen buiten een vak, rek of stalling worden direct verwijderd.

32 ✶ HRLM 79

VONDELKWARTIER NIEUWE TOEKOMST VOOR NOORD AKENDAM Aan het eind van 2020 bezoekt de wijkraad de boerderij Noord Akendam, gelegen aan de Vergierdeweg. Gerard Steentjes woont aan de zijkant van de woning en leidt ons rond. Zijn moeder en de gehele familie woonde lange tijd op de boerderij. Het raakt mij dat deze laatste Schotense stolpboerderij uit 1643 op instorten staat. Het sinds 2005 benoemde gemeentelijk monument moet snel worden gered van de ondergang. Daarbij hebben wij steun gekregen van de Stichting Historisch Schoten en Bond Heemschut.

De boerderij staat op de grond van Staatsbosbeheer en sinds 2002 zijn de grond en gebouwen in erfpacht bij Recreatieschap Spaarnwoude. Het geheel was toen ook al vervallen en gedeeltelijk ingestort. De gemeente heeft eveneens rondom de boerderij grond in eigendom. Vorig jaar besloot de Haarlemse gemeenteraad om achter de boerderij zes Skaeve Huse te bouwen. Dit zijn kleine woonunits voor Haarlemmers met aanpassingsproblemen in de maatschappij.

Idyllisch Dat besluit verbaasde ons. Had Sauna van Egmond niet eerder geprobeerd Noord Akendam te redden? Dat plan werd door de gemeente afgewezen omdat ze het zonde vonden om het ‘zeer oorspronkelijke en idyllische landschap’ aan te passen. Los van de discussie over de Skaeve Huse besloot de wijkraad zich in te zetten voor een nieuwe toekomst voor Noord Akendam.

Denk aan dag horeca of een theehuis op deze historische plek.

De boerderij had rond het jaar 1700 immers ook een herberg.

De gemeente en de wijkraad gaan de komende maanden aan de slag met een werkgroep van Skaeve Huse en van Noord Akendam. De laatste groep gaat plannen bedenken voor herbestemming en herstel. Binnenkort zal de boerderij winden waterdicht worden gemaakt door onder meer subsidie van het Rijk. De eerste keuzes zijn gemaakt en er lonkt een mooie toekomst voor Noord Akendam!

Thea de Roos-van Rooden, Voorzitter wijkraad Vondelkwartier

EUROPAWIJK OPFRISBEURT VAN HET PLANTSOEN AAN DE FRANKRIJKLAAN EN PLANNEN PRAAGPLANTSOEN Vorig jaar hadden we het idee om het wat saaie plantsoen aan de Frankrijklaan wat op te fleuren. Het is nu een gewoon grasveld met wat bomen. Er is al een tijdje een slingerpad doorheen gemaaid, dat geeft al een andere dynamiek met het hoge gras ernaast.

Nu het voorjaar weer is begonnen en het gras weer wordt gemaaid zullen de contouren van het slingerpad weer zichtbaar worden.

In het gras zijn weer mooie wilde bloemen te bewonderen, dat komt door het nieuwe maaibeleid waarbij ca. 2/3 van een grasveld niet wordt gemaaid. Goed voor vogels, insecten, zoemers en vlinders, en er groeit spontaan van alles.

Samen met bewoners, wijkraad en gemeente wordt voor deze zomer een mooi plan verder uitgewerkt dat in het najaar kan worden uitgevoerd. Het is dan immers de beste periode om planten goed te laten aanslaan. Het is fijn dat de gemeente over dit project enthousiast is en het financieel ondersteunt. Wij zullen bewoners uit de wijk te zijner tijd uitnodigen om onder het genot van een kopje koffie of thee met elkaar van gedachten te wisselen en leuke ideeën te opperen. Ook zijn er al wat bijzondere struiken/planten in bestelling. En wat nog leuker is… uit de wijk krijgen wij de vraag of alle andere plantsoentjes ook zoiets kunnen gaan doen. Zo ook is nu bij het Praagplantsoen een groep bewoners lekker aan de slag om het bestaande groen een oppepper te geven. Fijn die betrokkenheid.

Wat ons betreft mag het een olievlek worden in en buiten onze wijk.

Plukweide en Bakkerij van Rozemarijn Aan de Belgiëlaan gaat de Plukweide (www.plukweide.nl) weer een nieuw seizoen beginnen, een biologische pluktuin. Heerlijk landje om eens naar toe te gaan, je komt dan langs Ecoring, Rozemarijn Overland, de Wereldtuin en de moestuinen van buurtbewoners. Een oase van rust, groen, kleur, bloemen, planten, bijen, vlinders, vogels, mollen, enz.

En dat op voormalige voetbalvelden van Young Boys. De Schotlandstraat (rand Venkelstraat) heeft er ook een prachtig bedrijfje bij, de bakkerij van Rozemarijn, waar jongelui met een afstand tot de arbeidsmarkt heel lekker brood en ander lekkers bakken en verkopen, tevens kun je hier heel leuke cadeautjes kopen (www.raphaelstichting.nl/rozemarijn/locaties-in-de-wijk/sante-rozemarijn/).

Wil je meer weten? Neem een kijkje op www.wijkraadeuropawijk.nl of www.facebook.com/wijkraadeuropawijkhaarlem.

GARENKOKERSKWARTIER BUURTONDERHOUDSPLAN

Het energieverbruik van een standaard huishouden gaat voor tachtig procent naar verwarming, dus als je wilt besparen dan is dat de beste plek om te beginnen. In de transitievisie warmte (TVW) van de gemeente Haarlem staat dat voor de binnenstad en de oude wijken eromheen een hybride warmtepomp de meest geschikte oplossing is. Anders dan bijvoorbeeld in het Ramplaankwartier ligt het niet voor de hand om een warmtenet aan te leggen in het Garenkokerskwartier.

De bewoners moeten dus zelf aan de slag met de verduurzaming van hun vaak oude huizen. In het Garenkokerskwartier is tweederde van de huizen van voor 1900 en de rest vooral uit de jaren ’30. De huizen zijn vaak matig geïsoleerd en hebben een hoge energierekening.

Met het buurtonderhoudsplan worden de bewoners gestimuleerd een meerjarenplan te maken voor de verduurzaming van hun huis. In het online systeem HoomDossier kunnen leden van de buurtcoöperatie de gegevens van hun huis invoeren en rolt er automatisch een plan uit voor de verduurzaming. Daarnaast zijn er 5 energiecoaches die de bewoners kunnen helpen bij het invullen van HoomDossier en gratis advies geven aan huis. Het verduurzamen begint vaak met isoleren, het plaatsen van zonnepanelen en als laatste stap een hybride warmtepomp. Een hybride warmtepomp bestaat uit een CV-ketel in combinatie met een lucht/waterwarmtepomp. Met een hybride warmtepomp is een gasbesparing van 50-80% mogelijk. Een lucht/waterwarmtepomp haalt gratis warmte uit de buitenlucht en heeft hierdoor een heel hoog rendement.

Zie voor meer informatie/www.garenkokerskwartier.nl/buurtonderhoudsplan.

Andries Tieleman Duurzaam Garenkokerskwartier

Jouw buurt ook in HRLM? Mail dan naar: post@haarlemse-stadsglossy.nl

79 HRLM ✶ 33

Samenstelling en tekst: Victoria van der Werff.

Door de hoge energieprijzen in verband met de oorlog in Oekraïne is de interesse in verduurzaming van woningen sterk toegenomen. Buurtcoöperatie Duurzaam Garenkokerskwartier in Haarlem is al een aantal jaren geleden begonnen met het buurtonderhoudsplan om wijkbewoners te adviseren over verduurzaming van hun huis.

Mick en Rick krijgen van Pé Pé Pipidum, Pipidum, een een rondleiding rondleiding door doorde de111 111buurten buurtenvan vande destad. stad.

Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

HRLMse BRTN Illustraties Illustraties Eric Eric J.J. Coolen.

Coolen. Tekst Tekst Michaëla MichaëlaBijlsma.Vormgeving: Bijlsma.Vormgeving:Henk HenkTijbosch Tijbosch

We zijn nu in de wijk Waarder- en Veerpolder. Daarin zijn 3 buurten: De Sportliedenbuurt, de Waarderpolder en Schoteroog & Veerpolder.

We zijn in het oostelijk deel van de Waarderpolder. Daar staat de AWZI Haarlem.

Wat is dat nu weer?

Dit is één van de grootste afvalwaterzuiveringen van Rijnland. Ze zuiveren afvalwater van zo’n 250.000 huishoudens en bedrijven uit Haarlem. Ze zorgen voor schoon water wat weer terug kan naar de natuur.

Wat voor Een hele lange straat in museum? de Waarderpolder is de A. Hofmanweg. Hier is ook een museum te vinden.

Het NZH Vervoersmuseum is ontstaan in 1981. Oorspronkelijk was het gevestigd op het garageterrein van de NZH hier op het plaatje aan de Leidsevaart in Haarlem. In 2015 is het verhuisd naar de Waarderpolder.

Wat

is er te zien?

Elf bussen en vier trams en steeds nieuwe tentoonstellingen waaronder ook de blauwe tram!

Ja, dat is een heel verhaal!

Vertel!

34 ✶ HRLM 79

De Blauwe tram?

Had Haarlem een tram?

Op 1 juli 1899 vond de officiële opening plaats van de tramlijn Haarlem-Zandvoort en op 4 oktober 1904 de lijn Amsterdam-Haarlem. De aansluiting op de tram Haarlem-Zandvoort was vrij eenvoudig omdat beide lijnen dezelfde spoorbreedte van 1 meter hadden.

In 1905 kon men dus rechtstreeks van Amsterdam naar Zandvoort doorrijden.

Een enkeltje Amsterdam-Zandvoort kostte 60 cent en een retourtje 85 cent. De trams hadden controleurs, hier op het plaatje van het NH-Archief te zien. In het eerste jaar (1905) werden 1.563.998 reizigers vervoerd.

Maar dat werden er in de loop van de jaren steeds minder.

Waar liep die tram eigenlijk?

De tram liep vanaf het station onder andere door de Jansstraat, Grote Markt, Grote Houtstraat en ook door de Tempelierstraat.

In de nacht van zaterdag op zondag 31 augustus - 1 september 1957, vertrok de laatste tram naar Haarlem van het Spui te Amsterdam, omringd en gevolgd door een ontelbare menigte.

Overal waar je staat in de Waarderpolder zie je deze toren erboven uitsteken.

Wanneer kwam er een eind aan de tram?

Ja dat klopt! Dit gebouw is met 112 meter één van de hoogste gebouwen van Haarlem.

Dit is de voormalige KPN-Toren, die vroeger de PTT- Toren werd genoemd. Het is een straalverbindingstoren en is gebouwd in 1967. Daarna werd het overgenomen door het bedrijf Alticom en heette de toren de Alticomtoren. Nu is de eigenaar telecombedrijf Cellnex. Maar in de volksmond wordt het nog steeds de PTT toren genoemd.

En die gebouwen onder de toren?

Ja, dat is nu het bedrijfsverzamelgebouw ‘Onder de toren’ waar werk- of atelierruimtes gehuurd kunnen worden.

Bovenop de toren bevindt zich sinds 2006 een nest van de slechtvalk. In 2008 werd een nestkast aangebracht en jaarlijks broedt er een paartje in de toren.

Slechtvalken kunnen duikvluchten maken van wel 300 km per uur!

Wordt vervolgd.

79 HRLM ✶ 35

Fotografie: C. de Boer/Noord-Hollands Archief.

✶ TOEN

Zeepkistenrace op de Grote Markt tijdens Bevrijdingsdag - 1950

36 ✶ HRLM 79

Cruisen, baby!

Jos Ahlers is na ast schrijver, spreker en onde rnemer ook vo orzitter van COC Kennemer land.

Mijn leven is al lang geen worsteling meer. Goddank. Of misschien ben ik inmiddels zo gewend aan de worsteling dat ik het niet meer opmerk. Dat kan natuurlijk ook. Hoe dan ook: ik cruise redelijk ontspannen door mijn bestaan.

Een aantal jaar geleden besloten we dat cruisen letterlijk te nemen.

Daarom boekten we, je raadt het al, een cruise. En niet zomaar een cruise, maar een gay cruise. Of een queer cruise. Of een lhbti+ cruise.

Wat je wilt.

Van tevoren wisten we niet goed wat te verwachten. Ja, dat we in zeven dagen een stuk van de Middellandse Zee zouden rondvaren.

En dat we een mooie kamer met balkon hadden wisten we ook.

Maar hoe het zou zijn om met meer dan drieduizend homo’s op een boot te zitten, daar konden we ons niets bij voorstellen. Dat het geen drijvende gay sauna zou zijn wisten we dan weer wel. Dat hadden we goed gecheckt. We zijn echt geen preutse tutjes, maar daar hadden we geen zin in.

Vanaf het moment dat we aan boord stapten wisten we dat het goed zou komen. Malcolm, de cruise director, stond bij de ingang en verwelkomde iedere passagier (alle drieduizend!) met een omhelsing.

Nadat we onze welkomsbubbels in ontvangst hadden genomen, werd het duidelijk: we waren terechtgekomen in een alternatieve realiteit. Een droomwereld. Of eigenlijk: een wereld waarvan we alleen maar konden dromen.

We waren ineens de meerderheid. We waren de norm. En alles aan boord was aangepast aan ons.

We konden alle verdedigingsmechanismen laten varen.

De pantsers konden af. Niemand voelde ogen in zijn rug.

Niemand hoefde over zijn schouder te kijken. Als je oog per ongeluk iets te lang op een mooie man bleef hangen, hoefde je niet geschrokken weg te kijken. Meestal werd je zelfs beloond met een glimlach of een knipoog. De wereld waaraan we gewend waren was omgekeerd en binnenstebuiten gekeerd.

En dat allemaal nog voordat we ons eerste glas cava op hadden.

Alle artiesten, al het heerlijke eten, alle cocktails, alle feesten, alle luxe vielen in het niet bij die vreemde sensatie de meerderheid te zijn.

Zelfs voor twee mannen die prettig wonen in de links-liberale bubbel die Haarlem toch is, was het zowel een bizarre als bevrijdende ervaring. De mannen uit de VS, Rusland, Zuid-Amerika en zelfs Saoedi-Arabië die we ontmoetten waren soms, letterlijk, in tranen. Dat ze na een week weer terug moesten naar hun verborgen bestaan namen ze graag op de koop toe.

Op dit weekje vrijheid konden ze jaren teren.

Je snapt het al. We hebben inmiddels weer grote behoefte aan een weekje bevrijding. Begin juli stappen we aan boord.

79 HRLM ✶ 37

Fotografie: Linda Llambias.

Jos

LIEFDE GAAT DOOR DE MAAG Honden en katten zijn onze viervoetige familieleden. Met voeding als basis van hun welzijn, kan een goede uitgebalanceerde maaltijd hen een gelukkig en vrolijk gevoel geven, wat ze graag met je delen. Aangezien elk dier anders is, is het verstandig om de voeding van je dier aan te passen op hun behoefte. Een wat oudere hond heeft meer baat bij een dieet met meer vezels terwijl een puppy in de eerste maanden genoeg eiwitten en vetten moet binnen krijgen.

Samenstelling en tekst: Victoria van der Werff.

De voeding van het Nieuw-Zeelandse merk Ziwi Peak is geheel vrij van antibiotica en groeihormonen die vaak in dierenvoeding wordt gebruikt om bijvoorbeeld de houdbaarheid van de brokken te verlengen om via deze weg kosten te drukken. Bij Ziwi Peak is het doel om het hondenvoer het dichtst in de buurt van vers vlees te laten komen. Door het gebruiken van een speciale bereidingswijze veranderen de rauwe ingrediënten nauwelijks. Ideaal voor de hond met een gevoelige maag.

Natuur en wetenschap gaan hand in hand bij het voer van VetLife. Hun missie is het bereiden van de meest volledige, voedzame en wetenschappelijke gevalideerde voeding. Met de hulp van voedingsdeskundigen is er voor elke hond een speciaal dieet dat perfect aansluit op de levensstijl van je viervoeter. Denk aan voeding met meer omega drie voor volwassen honden ter ondersteuning van de gewrichten in het geval van artrose, of die kampen met spijsverteringsproblemen.

Alle producten op deze pagina zijn verkrijgbaar bij Bea’s Dierenboetiek.

38 ✶ HRLM 79

JanWillem

DIEREN ✶

Ook ons is het niet bespaard gebleven: quarantaine.

Mijn man hoestte een beetje en omdat onze dochter op vakantie ging met wat vrienden besloten we te gaan testen. Tot grote schrik bleek hij positief te zijn op de corona zelftest.

Met mondkapje op en handschoenen aan besloot ik vanaf grote afstand de test te herhalen. Helaas weer positief. Natuurlijk maakte hij direct een afspraak bij de GGD en gingen wij in quarantaine. De vakantie van Kiki ging niet door en ik kon niet werken in de kliniek.

Gelukkig wonen wij ruim en kon hij in een aparte slaapkamer bivakkeren. Deurklinken en lichtknopjes werden gedesinfecteerd. Wij brachten eten en drinken tot aan de kamerdeur.

Daarna kloppen op de deur om hem zijn rantsoen binnen te laten halen. Hij voelde zich gelukkig niet ziek en kon wel thuiswerken, maar hij was wel eenzaam en dus ongelukkig.

Al vanaf het eerste uur van zijn eenzame opsluiting stonden onze 3 honden en de poes voor zijn deur. Niets is immers zo leuk voor hen als een zieke huisgenoot! Lekker met zijn allen in bed en veel aandacht.

We hebben dit ruim een dag kunnen volhouden. Vooral hond Marie kon de spanning en gemis niet meer aan. Blaffend en jankend begon ze zichzelf door de deur heen te graven. Aan de andere kant van de deur was het evenmin fraai. Wij waren harteloos en koud. Zowel voor haar als voor haar favoriete baas waren het moeilijke uren. Uiteindelijk hebben we haar maar naar binnen gelaten. Marie moest natuurlijk wel naar buiten.

We hebben gelukkig een tuin en een honden uitlaat service, maar hoe desinfecteer je een hond of een kat? Natuurlijk wordt er gelikt, gehoest en geniest. Ik denk niet dat er oplossingen voor zijn anders dan je niet laten likken en je handen wassen en desinfecteren.

We hebben het doorstaan! Kiki en ik hebben geen corona gekregen. Onze relatie heeft het overleefd en de hondjes en de poes hadden de tijd van hun leven. Omgekeerd hebben zij ons gered door een lastige tijd. Eigenlijk zijn alle huisdieren hulpdieren.

Jan Willem Bal jet is dierenarts en schrijft onder andere oo k columns over (zijn ervaringen met ) dieren.

Wil je Jan Willem een vraag stellen over je huisdier?

Mail naar j.baljet@ dierenkliniekkenaupark.nl.

Hij zal zijn uiterste best doen om je vraag te beantwoorden.

Dierenkliniek Kenaupark Kenaupark 13 (023) 531 0880 www.dierenkliniekkenaupark.nl

79 HRLM ✶ 39

Buikvlinderkriebelz

VAN DUIVENBODEN

INTERIEUR

www.vanduivenboden.nl - Fauteuil Elain vanaf € 2.965,-

GERECYCLEDE THEEZAKKEN UIT INDIA De Wereld van Jansje heeft weer plantenzakjes met verschillende zaaiplantjes (vergeet me niet, bijenbloemen, klaproos munt en basilicum) en andere producten van SuperWaste binnen. Allemaal gemaakt van gerecyclede theezakken uit de theepluk in India.

Afval is grondstof. SuperWaste laat met haar collectie superproducten zien dat er een duurzame en waardevolle oplossing bestaat voor afval. Theezakken worden in India als verpakkingsmateriaal gebruikt voor het transport van thee van theeplantages naar klanten. Deze grote zakken van sterk en waterbestendig non-woven polypropyleen worden gewoonlijk gezien als afval en na gebruik weggegooid. SuperWaste geeft het materiaal een tweede leven.

J

LUNCHROOM & CATERING Wist je dat je bij Jansje ook hele taarten kunt bestellen voor een verjaardagsviering of gewoon voor tussendoor? De taarten die in de lunchroom worden geserveerd, kan je ook bestellen. De medewerkers van Jansje bakken de taart en versieren de taartdoos voor je, als je daar prijs op stelt.

Dus heb je wensen of vragen over de mogelijkheden voor een taartbestelling, mail dan naar catering@jansje.org.

ZEVEN DAGEN PER WEEK OPEN De Wereld van Jansje is zeven dagen van de week geopend. Op zondag en maandag van 12.00 tot 17.00 uur en op dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. Bij Jansje werken 26 medewerkers met een verstandelijke beperking.

Zij runnen zoveel mogelijk zelfstandig de winkel en de lunchroom. In de weekenden is er nog plek voor nieuwe medewerkers in zowel de winkel als de lunchroom. Dus mocht je op zoek zijn naar een toffe arbeidsmatige dagbestedingsplek, neem dan contact op met begeleiding@jansje.org en informeer naar de mogelijkheden.

In maart 2022 zijn alle ‘Jansjes’ naar Aladdin, de Musical geweest. De Wereld van Jansje dankt iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de fooienpot! Het was een fantastische dag.

De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep.

De Wereld van Jansje, Grote Houtstraat 45, www.jansje.nl winkel | lunchroom | to go | catering | webshop

79 HRLM ✶ 41

Stal je fiets gratis en voor niets Stalling Hortusplein

Open!

42 ✶ HRLM 78

haarlem.nl/fietsenstallingen

ZO DUURZAAM

DE CIRKEL IS ROND Een geheel circulair zeeppakketje van Juttersgeluk tegen de verspilling. Het bakje is gemaakt van troep op het strand van Zandvoort, zoals plastic flessen, doppen, aangespoelde viskratten en netten. Het olijfzeepje is ontstaan uit reststroom olijfolie in een wikkel van gerecycled papier met weidemix-zaadjes. De bakjes zijn verkrijgbaar in verschillende kleuren, afhangend van het gerecyclede materiaal.

Te koop vanaf € 14,95 bij conceptstore Nyhavn.

79 HRLM ✶ 43

D

Schatzoeken met Eveline Stoel De mooiste meubels voor een prikkie

De Haarlemse Eveline heeft de liefde voor vintage meubels vanuit huis met de paplepel ingegoten gekregen. Haar eigen huis kent een geheel unieke stijl geïnspireerd door de Polynesische vintagestijl ‘tiki’. Samen met vrienden en collega’s schreef ze het recent verschenen boek Vintage + Interieur waar ze op bezoek gaan bij mensen met unieke vintage meubilering.

Wie bij Eveline binnenstapt zal zijn oog meteen op een paar opvallende objecten laten vallen.

Als eerst de originele schouw in art-decostijl. “De tegels waren vroeger bruin. Dat vond ik te somber dus heb ik die stukken met verf en een heel klein penseeltje wit gemaakt”, vertelt ze trots. Wie eventjes boven de schouw kijkt ziet een prachtige Pistillo-lamp van Studio Tetrarch hangen. Ze verklapt gauw dat de wandlamp een van het weinige ‘echte’ design in haar huis is.

“Een jaar lang heb ik gezocht naar een betaalbaar exemplaar op Marktplaats. Gelukkig vond ik deze uiteindelijk in Rotterdam.

KROONJUWEEL Het overkoepelende thema in het huis van Eveline is de tikicultuur uit de jaren vijftig.

Wanneer Hawaï in 1959 zich bij de Verenigde Staten voegt onstaat een grote interesse in de Polynesische cultuur van de nieuwe staat. De cultuur leidt tot de opening van de iconische tikibars en tropische inrichting. De liefde voor deze stijl ontstaat bij Eveline en haar vriend als zij een reis naar het Hawaïaanse eiland Maui maken. “Beiden waren wij al gek op spullen uit de jaren vijftig.” Ze fantaseren over verre reizen en besluiten naar een van de eilanden af te reizen.

44 ✶ HRLM 79

DUURZAAM WONEN ✶

Eveline Stoel onder haar ‘Aloha’.

“Het voelde meteen als thuiskomen. En als je van jaren vijftig inrichting houdt kom je snel bij tiki terecht”, legt ze uit. Aan de muur boven de keukentafel hangen verschillende letters die gezamenlijk het woord ‘aloha’ spellen, wat staat voor een bekende begroeting uit de regio. Het favoriete element in haar huis is de zogenaamde Hula-lamp. Ze vertelt dat de lampen moeilijk te vinden zijn, maar ze weet er uiteindelijk toch een op de kop te tikken. “Het was tijdens Koninginnedag in Amsterdam”, vertelt ze. “Twee jongens

Kroonjuweel: Hula lamp.

kwamen met deze loodzware lamp voorbij gelopen en ik ging ervan uit dat ze de lamp zelf hadden gekocht.” Wanneer Eveline een opmerking maakt over de opvallende lamp laten de jongens in kwestie weten dat ze hem voor veertig euro mag overkopen. “Ik zei meteen ‘ja’. Dit is inmiddels het kroonjuweel van ons tiki-huis.”

BRIEFJE DOOR DE BRIEVENBUS De liefde voor vintage zit er bij Eveline al jong in. Zo heeft jaar moeder een vintage

winkel in de Vijfhoek en komt ze haar ooms vaak tegen op rommelmarkten. Ze vertelt dat haar moeder uit een gezin komt van “parelduikers”. “Ik wil zelf de schatjager zijn. Mij zal je nooit in een designwinkel zien waar iemand anders al voor mij heeft gejaagd en opgeknapt.” Koopjesjagen is op haar lijf geschreven. Op het kastje naast de keukentafel staat een lichtbak van het oude Haarlemse elektrobedrijf Van Putten. “Toen de winkel permanent sloot hoorde ze dat de eigenaar de lichtbak wilde weggooien.

›

79 HRLM ✶ 45

Een voormalige pastorie volledig ingericht met jaren ‘60 design, Haarlem.

Dat kon ik dan natuurlijk niet over mijn hart verkrijgen”, vertelt ze.

Behalve dat vintage volgens haar vaak van betere kwaliteit is, vindt Eveline het fijn dat het een duurzaam aspect heeft. “Vintage heeft vaak ‘goede botten’: een stevige constructie en vrijwel onverwoestbare materialen. Je weet dat het niet snel stuk gaat en dat als je het moet restaureren het weer lang mee gaat.” Samen met drie vrienden en collega’s deelt zij deze passie.

“Alle gesprekken die wij hebben eindigen altijd in wat onze laatste vondst is geweest”, vertelt ze. Met gesprekken die altijd over vintage design eindigen komt de groep tijdens de coronaperiode met een lumineus idee. Wanneer het werk voor freelance journalisten terugloopt gaat Eveline op de koffie bij coauteurs Chris Muyres en Caroline Coehorst en besluiten ze de handen in een te slaan samen met stylist Anne-Marie Rem. “We kennen heel veel mensen die vintage verzamelen dus het was logisch om een boek

46 ✶ HRLM 79

te maken waarin andere liefhebbers hun interieur en liefde voor dit onderwerp delen.”

Bij mensen met een spannende inrichting doet Eveline een briefje door de brievenbus.

“Een lange tijd liep ik langs een Haarlems huis met een heel groot raam en daar zag ik een lamp staan die voor echte vintageliefhebbers is. Dus ik wist vrijwel zeker dat het niet het enige was dat ze zouden hebben.” Ze stopt een briefje door de deur met daarop de boodschap dat ze het vermoeden heeft dat er een mooie inrichting is te vinden. “Dat bleek dus zeker te kloppen, het was geweldig en we hebben hem meteen gestrikt.” De bewoner blijkt Bert Sliggers te zijn, voormalig conservator van het Teylers Museum die beschikt over een prachtige verzamelingen en vintage meubilair.

ONDERSCHEID MAKEN De vintageperiode in het boek is beperkt van de jaren 50 tot 80 legt Eveline uit. Onder andere door social media is er de afgelopen jaren veel veranderd. “Het verspreidt zich

Het snackbarhuis, Haarlem.

‘Mij zal je nooit in een designwinkel zien waar iemand anders al voor mij heeft gejaagd en opgeknapt’

DUURZAAM WONEN ✶

‘Alle gesprekken die wij hebben eindigen altijd in wat onze laatste vondst is geweest’

tegenwoordig veel sneller. Op apps zoals Instagram en Pinterest kan je op een leuke en gemakkelijkere manier inspiratie op doen en items vinden”, legt ze uit. Het werkt volgens haar een stuk aanstekelijker omdat je sneller kan zien of iets goed bij elkaar staat. “Het moet niet alleen functioneel zijn, maar het moet je ook gelukkig maken.”

Met veel verschillende soorten vintage op de markt is het voor sommigen lastig om uit te vogelen welke stijl eigenlijk het best bij hen aansluit. Volgens Eveline gaat daar wel een soort ontwikkeling aan vooraf. “Er zijn bij mij ook een hoop spullen gekomen en gegaan”, vertelt ze. “Vroeger had ik mijn muren rood en geel of elke kamer een andere kleur, maar nu is de basis wit met groen waardoor het rustiger is en de meubels beter tot hun recht komen.” Het duurzame aspect komt volgens haar weer terug mocht je op de meubels uitgekeken raken. Door te investeren in goede kwaliteit van tweedehands meubels zit

er vaak nog een derde of zelfs vierde leven in. Beginnende schatjagers raadt Eveline aan een onderscheid te maken tussen spullen die je mooi vindt, maar niet in je eigen huis zou zetten en iets waar je nog jaren naar wil kijken en past tussen wat je nu hebt. “Het is heel erg lastig om niet door te schieten en het niet al te vol te zetten, maar dat hoort er eenmaal bij.” ✶

Heb je al zin gekregen om zelf parels op te duiken? Dit zijn de Haarlemse favorieten van de makers van Vintage + interieur: Vintage Hoarder | Planetenlaan 5 Snuffelmug Schalkwijk | Surinamepad 9B Harlem Town Vintage | Struyvesantplein 1 Vintage Asylum | Nijverheidsweg 50A Wonderful Find | Drossestraat 2 Magazijn Keizer & Co | Keizerstraat 7

De markt voor vintage blijft maar groeien.

Meubels uit de periode van de jaren ‘50 tot ’80 van de vorige eeuw zijn namelijk niet alleen duurzaam en dus helemaal van deze tijd, maar ook ideaal om een eigenzinnig nest mee te creëren.

Vintage + interieur staat bomvol inspiratie voor iedere vintage-aficionado.

Van beroemde designklassiekers die je koopt via een veilinghuis tot kringloopmeubels van onbekende ontwerpers: de interieurreportages in dit boek laten zien dat het vaak de nieuwe eigenaren zijn die gebruikte spullen hun glans teruggeven.

Uitgeverij Brandt, € 35,-.

79 HRLM ✶ 47

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Caroline Coehorst.

Het interieur van tentoonstellingmaker Bert Sliggers.

ZO DUURZAAM

PASSEN EN METEN Een product dat met jouw interieur mee verandert. Dankzij de techniek schuif je de bloemvormige onderzetters eenvoudig in en uit elkaar, waardoor je eindeloos kunt uitbreiden en variëren in vorm. Gebruik de Haarlemse Dude als onderzetter, placemat, uniek vloerkleed of zelfs als badkamermat. Gemaakt van binnenbanden en gemakkelijk in het onderhoud. Waterbestendig en te wassen op veertig graden in de wasmachine.

Te bestellen vanaf € 19,- via www.manonjulietteshop.com

48 ✶ HRLM 79

REPORTAGE ✶

› 77 HRLM ✶ 49

Stralend mooi

Deze nieuwe lijn is gemaakt van natuurlijke ingrediënten en weet precies wat je huid allemaal te verduren heeft.

Denk aan UV-licht, slechte nachtrust en het blauwe licht van je computer of telefoon. Het unieke Bicoalagae ingrediënt helpt bij het vernieuwingsproces van de huid waardoor je blijft stralen. HEMA, € 10,-.

RAZENDSNEL Eten uit de regio kost vaak minder energie. Kijk daarom eens bij lokale groenteboeren of kies eens voor streekproducten.

Schoon én verantwoord

HEERLIJK EN EERLIJK Deze geur is de nieuwste toevoeging aan onze bijzondere parfumcollectie. Het sandelhout is duurzaam gewonnen in West-Timor. De olibanum is afkomstig uit de Dayaxa-regio in Somaliland, deze is volledig traceerbaar tot op oogstniveau. Shade is een heerlijke geur mét een geweten. LUSH, vanaf € 30,-.

KIES BEWUST De kledingindustrie leidt tot watervervuiling, giftige afvalstoffen, waterbesmetting en restafval. Kies voor duurzame merken die rekening houden met het milieu.

50 ✶ HRLM 79

NIET TE TEMMEN Deze stoere kam is geheel gemaakt van perenhout en dus helemaal milieuvriendelijk.

Niet alleen dat, maar de kam is ook nog gebruiksvriendelijk in de omgang en zal je baard tot in de puntjes doen verzorgen.

NYHAVN, € 13,99.

Een kleine helper

Met deze getinte gel doe je de wenkbrauwen even net wat voller lijken.

Geen zorgen over dierproeven, want alles van INIKA is honderd procent natuurlijk en bevat geen parabenen of andere schadelijke stoffen. Er wordt gekeken naar beste ingrediënten voor jouw huid.

WAAR, € 28,50.

Wijnbar met meer dan 140 wijnen vestigt zich in de Vijfhoek Eind mei opent The Harlem Social Club en serveert ruim 90 wijnen per glas, nou eigenlijk tap je die zelf uit het By The Glass systeem, eveneens een Haarlems bedrijf.

THE HARLEM SOCIAL CLUB Gedempte Oude Gracht 34 023-8882308 hello@theharlemsocialclub.com theharlemsocialclub.com

Je kunt kiezen uit een slokje, een half glas, een heel glas of je bestelt gewoon een flesje. Daarnaast zijn er nog 50 unieke wijnen die enkel per fles geschonken worden. Naast het onvermijdelijke kaasplankje en de bitterbal is er ook een aantrekkelijke vegan friendly kaart met bites to share en kleine gastronomische gerechtjes zodat je lekker de hele avond kunt blijven plakken. Er wordt volop gewerkt met lokale leveranciers uit de Vijfhoek waaronder Casa di Papi, Mabrouk, Dolfijn, De Kaas Kampanje, Oscar en een paar schitterende wijnen van Okhuysen.

“Wijn heeft een onterecht stoffig karakter. Dat moet anders. Wij doen niet ingewikkeld over wijn dus kom vooral lekker proeven en proberen en alleen als jij dat wilt helpen we je op weg om iets nieuws te proberen of je smaak te ontdekken. Eigenlijk gaat het helemaal niet over wijn. Het moet een ‘thuis’ worden waarvan je nooit wist dat je het mistte, waar iedereen welkom is en waar het leven wordt gevierd”, vertelt de eigenaar, Roger Langhout.

Op vrijdag vieren we het weekend met de Friday After Cork, op zaterdag kom je een oestertje slurpen met Chablis en op zondag schuif je aan voor de Sunday Hangover Brunch, en er is altijd lekkere muziek.

The Harlem Social Club is nog ‘under construction’ maar toch zijn er nu al regelmatig leuke events, te vinden op Instagram.

De wijnbar heeft 60 zitplaatsen, op het verwarmde terras is plek voor 20 en er is een Private Tasting Room voor proeverijen en kleine events.

79 HRLM ✶ 51

Oorlogsverhalen van ouders en grootouders verteld door hun kinderen en kleinkinderen.

Mirjam Vrees, dochter van Haarlemse verzetsstrijder Netty Offers, deelde tijdens het herdenkingsconcert 4 mei haar verhaal over (on)vrijheid.

Onderstaande publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met Bevrijdingspop Haarlem.

‘Vrijheid is niet vanzelfsprekend... dat blijkt wel weer door de oorlog in Oekraïne’ Antoinette (Netty) Mulder-Offers.

Op Bevrijdingspop citeerde Mirjam Vrees uit de dagboeken die haar moeder tijdens de Tweede Wereldoorlog bijhield.

Mirjam’s moeder, Antoinette ’Netty’ Offers, was vorig jaar een van de nieuwe namen in de Corridor van de Vrijheid, banieren met daarop namen van bekende en onbekende mensen die worden herdacht.

Op de eerste pagina van een van Netty’s dagboeken staat in grote letters ‘Cedo Nulli’: ‘Ik wijk voor niets en niemand’, een motto van Erasmus. Volgens Mirjam is dat altijd de levenshouding van haar moeder geweest. Mirjam wil graag het verhaal van Netty uitdragen én de oorlog in Oekraïne

52 ✶ HRLM 79

erbij betrekken. “Cedo Nulli slaat ook op Oekraïne, het volk, het leger en de president.

Onverzettelijk tonen ze zich. Ik begon mijn speech met het voorlezen van de alinea waarin mijn moeder schrijft: ‘Op 16 februari 1943 is Charkov, een stad in Oekraïne gevallen, de Russen hebben de stad bevrijd’.

Toen ik dat recent las, werd ik even stil.

Het is toch ongelooflijk, ze worden nu door diezelfde Russen aangevallen.”

‘Ik ben trots en emotioneel als ik uit haar dagboeken citeer’

Beide ouders van Mirjam namen tijdens de Tweede Wereldoorlog deel aan het verzet.

Ze hebben elkaar daar zelfs leren kennen, zijn verliefd geworden en in 1948 getrouwd.

Vanaf mei 1941 hield Netty dagboeken bij waarin ze dagelijks haar leven tijdens de oorlog beschreef. Achthonderd pagina’s met knipsels, pamfletten en handgeschreven teksten. Ze beschrijft wat ze meemaakte als koerierster, over haar deelname aan de Spoorwegstaking van 1944 en over de Binnenlandse Strijdkrachten waar ze zich bij had aangemeld. “Ik ben blij met de erkenning die er nu is voor wat mijn moeder in de oorlog gedaan heeft. Ze was een bescheiden vrouw. Het maakt me trots om uit haar dagboeken te citeren, maar het raakt me ook. Ik kan er heel emotioneel van worden, de oorlog zit ook een beetje in mij. Het is belangrijk dat deze verhalen verteld blijven, zodat iedereen ervan weet en ik doe dat graag. Al 77 jaar leven we in vrijheid. Een prachtig gegeven, maar niet vanzelfsprekend.

Dat zien we wel in Oekraïne.”

Rechtsonder Netty Offers, 1941.

Tekst: Meta van der Meijden.

De dagboeken van Netty.

79 HRLM ✶ 53

54 ✶ HRLM 79

MEI - JUNI 2022

HRLM’S

EXCLUSIEVE

COLLECTIE

Seizoen 2022

vier de zomer in openluchttheater caprera met o.a.: trijntje oosterhuis & kenny b maarten van rossem: theatercollege giovanca honours diana ross 3js dominic seldis: music, maestro! suzan & freek maan iris hond 56 ✶ HRLM 79

Kaarten

WWW.CAPRERA.NU

MUSEUM VAN DE GEEST

MASTERPIECES: MARLENE DUMAS ‘Maar wie ik ben gaat niemand wat aan’ De tentoonstelling Masterpieces: Marlene Dumas is te zien in de gerestaureerde Zorgzaal. Het monumentale kunstwerk Het Hooghuys van kunstenaar Marlene Dumas (Kaapstad, 1953) bestaat uit zesendertig schilderijen, waarvan zesentwintig portretten.

Marlene Dumas reisde vanaf de jaren negentig regelmatig naar Het Hooghuys (nu GGZ Breburg), een psychiatrische inrichting in Etten Leur. Hier maakte zij in opdracht van Het Hooghuys een indrukwekkend portrettenwerk. Tijdens haar bezoek legde ze contact met de vaste bewoners en maakte polaroidfoto’s.

Naast de portretten van de bewoners, schilderde ze een knuffel, dieren uit de omgeving, popster Jim Morrison, een gedicht van Jan Arends en de maan.

Samen vormen cliënten en medewerkers een gemeenschap. Ze zijn gelijkwaardig aan elkaar, ondanks verschil in uiterlijk en expressie.

Marlene: “Het ging mij om de momenten dat wij elkaar begroeten met al onze angsten, vrezen en ongelukkigheden. Ik heb niet de cliënten willen afbeelden als zielige wezens. Ik wil mensen afbeelden in hun complexiteit, een nooit totaal op te sommen (te definiëren) identiteit.”

Voor deze tentoonstelling hoef je geen apart tijdslot te boeken. Je starttijd voor het museum is voldoende.

NU TE ZIEN! Meer informatie kun je zien op onze website, socials en in de nieuwsbrief.

Tickets zijn verkrijgbaar op www.tickets.museumvandegeest.nl.

79 HRLM ✶ 57

MUSEUM HAARLEM

MUSEUM HAARLEM VERTELT DE GESCHIEDENIS VAN HET BELEG VAN HAARLEM (1572–1573) We kennen allemaal wel de namen van Kenau Simonsdochter Hasselaar, de hertog van Alva en Wigbolt Ripperda uit onze geschiedenislessen, maar wie waren dat ook al weer? En wat was hun rol in de Tachtigjarige Oorlog en het Beleg van Haarlem?

In Museum Haarlem is er de komende maanden van alles te zien en te leren over die tijd in de tentoonstelling Haarlem 1572-1573 - De stad belegerd en verdedigd.

‘Het beroemde beleg van Haarlem’, zo noemen de Spaanse geschiedschrijvers het beleg. De Spaanse koning Filips II geeft zijn meest ervaren generaal don Fernando Álvarez de Toledo, derde hertog van Alva, opdracht de rust in de Nederlanden te herstellen. Alva, door jicht aan zijn bed gekluisterd, stuurt op zijn beurt zijn zoon don Frederik naar Haarlem, waarvan bekend is dat de stadsmuren zwak zijn. Een snelle inname ligt voor de hand. Maar deze kleine stad weet zijn belegeraars zeven maanden buiten de deur te houden. Pas als het de Spanjaarden lukt om de stad van de buitenwereld af te sluiten, worden de Haarlemmers gedwongen zich over te geven. Hun enige alternatief was de hongerdood.

OOG VOOR BEIDE PARTIJEN Hoe zag het dagelijks leven binnen de ommuurde stad eruit en waar hadden de Haarlemmers mee te maken? En hoe keken de belegeraars aan tegen het verzet van de Haarlemmers en hoe hebben zij de strijd ervaren? Want er is op de tentoonstelling ook aandacht voor de andere kant van het verhaal. Aan de hand van Spaanse bronnen zoals brieven, prenten, etc. wordt ook hun kant van het beleg belicht.

ANIMATIE EN AUDIOTOUR Bij de tentoonstelling is een prachtige animatie gemaakt van de belegering van Haarlem door Stefan de Groot. De audiotour is ingesproken door Erik van Muiswinkel.

58 ✶ HRLM 79

NU TE ZIEN Haarlem 1572-1573 - De stad belegerd en verdedigd te zien tot 12 september Museum Haarlem, Groot Heiligland 47, dinsdag t/m zaterdag 11.00 - 17.00 uur zondag en maandag 12.00 - 17.00 uur

INTERVIEW ✶

13-05 14-05 14-05 15-05 19-05 22-05 26-05 28-05 29-05 31-05 02-06 04-06 09-06 17-06 19-06

Normandie The Doors Alive | Gallowstreet Nooduitgang Ronnie Flex & The Fam Wesenwille + Terzij De Horde Stake + Cloudsurfers Jim White Reggae Café: Mo Ali Frozen Steam | Donna Blue Lil Lotus Rats on Rafts Typhoon New Cool Collective Jett Rebel Frazey Ford ›

patronaat.nl 79 HRLM ✶ 59

THEATER DE LIEFDE

LENTE IN DE LIEFDE De Messias Revue was de eerste eigen productie van Theater De Liefde. In amper twee weken tijd lieten Gerrie en Mylou hun baard staan en hun fantasie de vrije loop. Samen met drie hemelse muzikanten dansten, speelden en zongen zij de verlosser nieuw leven in. Ontroerende kwaliteitsmeligheid van hoog niveau. En voor herhaling vatbaar!

SILVESTER ZWANEVELD: LICHTGERAAKT Silvester is terug en hoe! Gedreven, bevlogen, verhalend en oergrappig. Deze alleskunner komt naar Theater De Liefde met zijn nieuwe voorstelling Lichtgeraakt.

Na het verbale en visuele geweld van Arie en Silvester is het tijd voor hilarische bezinning.

Want de man die altijd heeft gepionierd – hij was de eerste cabaretier die 3D-animatie in het theater introduceerde en ook de eerste die met een app interactie zocht met de zaal – gaat nu zonder decor, zonder acts en zonder gadget het podium op. Slechts gewapend met een microfoon. Waarom? Silvester heeft al die poespas niet meer nodig! Deze rasartiest heeft iets wezenlijks te vertellen. Een hilarisch en goed verhaal.

In Lichtgeraakt doet Silvester uit de doeken waarom ‘geraakt worden’ een absolute basisbehoefte is. Silvester Zwaneveld brengt theatershows die nog dagenlang blijven nagloeien.

Vrijdag 20 mei, 20.30 uur

A FIDDLER ON HIS ROUTE Een bomaanslag beschadigt in 1993 het Uffizi Museum in Florence. De houten constructie komt bloot te liggen en vioolbouwer Jamie Lazzara neemt delen van dit 16de-eeuwse hout mee naar haar werkplaats. Ze bouwt er een prachtige viool van, de San Filippo.

Een uitzonderlijk instrument dat op zondag 29 mei in Theater De Liefde tot leven wordt gebracht door Micha Molthoff.

A Fiddler on his Route gaat over deze viool en zijn bespeler, die vele landen bezocht en een groot scala aan muzikale stijlen ten gehore brengt. Van Tsjaikovski en de tango van Astor Piazzolla tot werk van John Mayer en het Amsterdamse levenslied. Violist Micha Molthoff, tevens componist, speelde met onder meer het Koninklijk Concertgebouw Orkest, Herman van Veen, Toon Hermans, Ute Lemper en Jaap van Zweden. We zijn trots dat hij nu Haarlem aandoet!

Zondag 29 mei, 15.30 uur

60 ✶ HRLM 79

DE SCHUUR

DOORGEDRAAID

DJ’s, hiphop, 80’s, soul, house en nog veel meer!

Haarlem heeft er een plek bij om te dansen! Elke vrijdagavond deelt een steeds wisselende DJ de inhoud van zijn/haar platenkast met de bezoekers van het geheel vernieuwde Schuurcafé. Van hiphop tot soul en van breaks tot house. De draaitafel draait overuren!

Elke vrijdag vanaf 22.00 uur – gratis entree!

CIRQUE MANIA

Festival vol nieuw circus Hooggeëerd publiek! Nieuw Circus verovert nu ook in de Schuur haar plek. Laat je verwonderen door een paaldans-act gebaseerd op een Griekse tragedie, livemuziek, dans en acrobatiek, een humoristische dragshow aan de trapezes en een familievoorstelling waar de zwaartekracht getart wordt. De eerste Haarlemse editie van dit festival voor hedendaags circustheater vindt plaats van woensdag 11 mei tot en met zondag 15 mei in de Schuur. Tijdens Cirque Mania maak je kennis met een staalkaart aan spannende en innovatieve voorstellingen.

Bekijk het hele programma: www.schuur.nl/cirquemania.

BABS’ WOORDSALON

Tijdens Babs’ Woordsalon zullen woordkunstenaars van allerlei pluimage via de kunst van het gesproken woord actuele thema’s bedichten, bezingen en bespreken. Gastvrouw Babs Gons en muzikale host Mirte Hartland ontvangen gasten om het te hebben over het thema van deze keer: Geheimen.

Woensdag 11 t/m zondag 15 mei Woensdag 18 mei – 20.30 uur

LEEDVERMAAK-TRILOGIE

Het Nationale Theater Regisseur Eric de Vroedt en een cast van geweldige acteurs brengen de legendarische theaterstukken Leedvermaak (1982), Rijgdraad (1995) en Simon (2001) van een van ’s lands meest gelauwerde toneelschrijvers: Judith Herzberg. Nooit eerder waren de drie beroemde stukken op één avond in de Nederlandse theaters te zien. De Leedvermaak Trilogie is een lichtvoetig, wrang en ontroerend familieverhaal. Een vier uur durende toneelmarathon met livemuziek en twee pauzes.

Dinsdag 24 mei t/m donderdag 26 mei – 18.30 uur

APOCALYPS

Toneelschuur Producties / Nita Kersten Regisseur Nita Kersten (o.a. Sir Duke / Orkater) neemt je mee in het leven van twee jonge vrouwen in de toekomst. Ze vertelt het verhaal van twee zussen die zich in hun ouderlijk huis terugtrekken, terwijl buiten de wereld steeds meer in verval raakt. In de afgelegen woning zijn ze overgeleverd aan elkaar, een voorraadkast met eten en het wachten op betere tijden. In een vacuüm van tijd, familieherinneringen en verloren toekomstplannen, zoeken de zussen grip op hun nieuwe bestaan. Wie of wat ben je nog zonder buitenwereld en zonder idee van wat komen gaat? Apocalyps is een sferische mozaïekvoorstelling over de impact van een onzekere toekomst. Er is een klimaatcrisis, er is een pandemie, en de polarisatie groeit. Wat betekent het om hiermee om te gaan? Wat doet het met onze blik op onszelf, vorige en toekomstige generaties?

Dinsdag 31 mei t/m donderdag 2 juni – 20.00 uur

79 HRLM ✶ 61

ABC ARCHITECTUUR CENTRUM

EXPOSITIE ARCHITECT VAN EEN OPTIMISTISCHE GENERATIE De Haarlemse wijk ‘Tuinwijk Zuid’ van architect J.B. van Loghem viert dit jaar haar 100-jarig bestaan. Dat is voor het ABC Architectuurcentrum Haarlem een van de aanleidingen om van 22 mei tot 1 oktober 2022 een expositie te wijden aan het oeuvre én de bijzondere persoon Van Loghem (1881-1940).

De andere aanleiding voor de tentoonstelling is het verschijnen van een omvangrijke monografie over Van Loghem, geschreven door Rudolphine Eggink. Met als ondertitel Architect van een optimistische generatie, wordt deze zwaar onderbelichte architect zowel met deze publicatie als de expositie eindelijk eer gedaan.

100 jaar geleden is Van Loghem op de toppen van zijn kunnen. Deze sociaal bevlogen architect, geboren in 1881 in Haarlem, toont zijn vakmanschap in volle glorie in de bouw van wijken in Haarlem zoals Tuinwijk Zuid, Rosehaghe, Tuinwijk Noord, Huis Ter Cleeff en Patria. Hij is tevens een van de architecten van het Amsterdamse Betondorp.

Van Loghems gedrevenheid om vooral voor de minder bedeelde bevolkingsgroepen comfortabele, gezonde en betaalbare woningen te bouwen voert hem ook naar Rusland.

In het Siberische Kemerovo bouwt hij honderden woningen, scholen, een badhuis en gemeenschapshuizen. Na twee jaar keert hij enigszins gedesillusioneerd terug naar Nederland. Hij vestigt zich in Rotterdam. De architectenpraktijk van de ‘bolsjewiek’ Van Loghem heeft het moeilijk in de crisisjaren. Hij krijgt weinig opdrachten. Maar dan ontpopt hij zich als de ideoloog van het zogenoemde ‘Nieuwe Bouwen’. Van Loghem gaat lesgeven, geeft lezingen, schrijft boeken en talloze artikelen in diverse bladen.

Hij wordt ook internationaal actief in de CIAM als pleitbezorger voor het Nieuwe Bouwen.

Hij werkt daar samen met mannen als Le Corbusier, Mart Stam en Gerrit Rietveld.

62 ✶ HRLM 79

Veel te jong, hij is nog maar 58 jaar, overlijdt hij, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog…

Met zowel de publicatie als de ABC-tentoonstelling wordt ingezoomd op het leven en werk van Van Loghem.

Een randprogramma met diverse andere activiteiten als lezingen en excursies maar bijvoorbeeld ook een discussie over ‘hoe om te gaan met zijn (monumentale) nalatenschap in het licht van actuele vraagstukken als energietransitie?’ zullen daar een verdieping aan toevoegen.

Waar: ABC Architectuur Centrum Wanneer: 22 mei tot 23 oktober Voor actuele informatie over de expositie, de monografie en de randprogrammering: houd de website www.architectuurhaarlem.nl in de gaten!

THEATER DE LIEFDE

WIE, WAT, WANNEER? Four Drags and a Funeral is geregisseerd door Jos Ahlers naar een concept van Thomas Terstal.

Wanneer: 31 mei, 1 en 2 juni

De vier drag queens worden gespeeld door Hans Goes, Joey Ploch,Wim Kok en Alexander van der Doorn.

De moederrol wordt vervuld door Bianca Nunnink.

De ‘dames’ in de komedie Four Drags and a Funeral, door Productiehuis De Verbinding, trekken hun hoge hakken weer aan. Deze razendsnelle komedie van Jos Ahlers gaat over familie, liefde, loyaliteit, religie en bingo.

Zodra Four Drags and a Funeral begint, gebeurt er iets bijzonders. De overrompelende humor van vier drag queens die rond een lijkkist met elkaar worstelen, met zichzelf en met de streng religieuze moeder van de overledene, maakt meeleven onontkoombaar. Schrijver Jos Ahlers legt uit: “Het publiek vergeet dat het naar ‘verklede mannen’ zit te kijken en gaat helemaal mee in de ontwikkelingen. Uiteindelijk ga je, als publiek, een beetje van ze houden. Na afloop voelen we dan ook altijd een groot gevoel van saamhorigheid in de zaal.”

BIZAR, MAAR HILARISCH VERHAAL Het verhaal is even bizar als hilarisch. Vier Amsterdamse drag queens hebben een bijzondere opdracht en reizen daarvoor af naar een klein dorpje in Zeeland. Het vijfde lid van hun clubje is onverwacht overleden en de vier komen hun belofte inlossen: hij gaat niet als man, maar als de ‘Bingo-keizerin van Amsterdam’ het graf in. Dat ze daarvoor de nacht voor de begrafenis

moeten inbreken in de dorpskerk van zijn streng gereformeerde geboorteplaats is een kleine barrière. Maar wat in Amsterdam nog een briljant idee leek, blijkt toch niet zo eenvoudig. Zeker wanneer de moeder van de overledene die nacht ook nog eens de kerk binnenloopt.

VEEL TE LACHEN Jos: “De LHBTI-gemeenschap wordt vaak geassocieerd met negatieve verschijnselen als bedreiging en uitsluiting. Daarom is het hier zo leuk vier sterke karakters te laten zien. En hoewel ze stuk voor stuk het nodige hebben meegemaakt, zijn zo nooit slachtoffer geworden. Ze gaan de strijd aan. Daarin verschillen ze niet eens veel van de moeder van hun beste vriend. Al is haar strijd wel een andere. Dit klinkt allemaal best zwaar, maar er valt juist veel te lachen. Heel veel.”

79 HRLM ✶ 63

Fotografie: Arjan Boes.

HAKKEN VOOR HILARISCHE KOMEDIE STAAN WEER KLAAR

www.fourdragsandafuneral.nl

FRANS HALS MUSEUM HAL

BRAZILIAANSE KUNSTPIONIER ANNA BELLA GEIGER IN FRANS HALS MUSEUM ‘Geiger bekijkt de wereld met open en kritische blik’ In deze expositie staat het experiment en een kritische houding centraal.

Anna Bella Geiger stelt vragen over de rol van de vrouw, de Braziliaanse identiteit en de centrale positie van Europa op de wereldkaart. In haar kunstwerken geeft ze uiting aan haar observaties.

Het gevarieerde werk van Anna Bella Geiger is conceptueel, visueel en autobiografisch.

De vragen die ze in haar werk opwerpt over onder meer feminisme en postkolonialisme zijn actueler dan ooit. Ze is veelzijdig en avontuurlijk in het gebruik van diverse materialen.

De Braziliaanse maakte bijvoorbeeld kunst met eenvoudige middelen als postkaarten en notitieboeken. Telkens opnieuw vindt ze zichzelf uit en biedt daarmee de toeschouwer een vernieuwende blik op kunst.

Tot op de dag van vandaag maakt Geiger (93 jaar) etsen, gravures, sculpturen en collages, waarbij ze vaak verschillende technieken en materialen met elkaar vermengt. Melanie Bühler, curator hedendaagse kunst van het Frans Hals Museum: “Het is heel bijzonder dat deze kunstenaar zich meerdere disciplines heeft eigen gemaakt en in alles even krachtig is.

Ik denk dat de vindingrijkheid in haar werk te maken heeft met de periode waarin ze leefde.

Ondanks het dictatoriale bewind in Brazilië en als alleenstaande ouder van vier kinderen – haar man was opgepakt – slaagde ze erin om kunst te blijven maken.”

De solotentoonstelling van Geiger, haar eerste in Nederland, toont een selectie van haar kunstwerken rondom vier thema’s: het lichaam, kunst en gender, Brazilië en de wereld.

Ze is een van de meest invloedrijke kunstenaars op het gebied van hedendaagse kunst in Zuid-Amerika. Haar leven en werk zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. “Ze is een kunstpionier”, meent Melanie. “We zijn blij dat we haar werk mogen presenteren.

64 ✶ HRLM 79

GEWELDDADIGE DICTATUUR De eerste zaal toont foto’s uit de jaren zeventig waar de kunstenaar zichzelf door middel van fotomontage plaatst in het werk van mannelijke kunstenaars uit Europa en Noord-Amerika. Zo monteert ze haar eigen hoofd op de Mona Lisa. “Anna Bella vraagt zich af wat de rol van de vrouw is in deze wereld. Ze kan een bruid zijn, een muze, een model, maar speelt geen actieve rol. Met deze collages geeft ze een soort ironisch commentaar.” Aan de andere wand hangt kunst gemaakt met verschillende druktechnieken. De mix van gravure en ets laat gefragmenteerde en uit elkaar gehaalde lichaamsdelen en ingewanden zien. “Dit was werk waarvan Anna Bella voelde dat ze het moest maken gezien de politieke situatie in Brazilië. Door de gewelddadige dictatuur die begon in 1964 vreesden mensen voor hun leven. Het was een bloederige periode van gevangenschap en martelingen.”

HET THEMA VAN DE TWEEDE ZAAL IS BRAZILIË Hier hangt haar beroemdste werk van postkaarten met foto’s van het Bororo-volk gecombineerd met foto’s van zichzelf.

“De propagandafoto’s tonen het oorspronkelijk Braziliaanse leven en de cultuur. Anna Bella heeft dezelfde poses aangenomen en gefotografeerd. De vraag die ze opwerpt is: wat is authentiek? Zelf is ze een wit kind van Joods-Poolse ouders, ze woont in een stad én is Braziliaan.

Kunnen we überhaupt spreken van een originele cultuur, de identiteit van een land, vraagt ze zich af. Anna Bella gaat altijd uit van haar eigen positie en opmerkelijke zaken die ze observeert. Dat verwerkt ze in haar kunst. Ik vind haar open blik heel inspirerend. Ze is een vrouw die met haar tijd meegaat en scherp kijkt naar de wereld, een indrukwekkende geest.”

KOLONIALISME Op de eerste etage van het museum is de wereld het hoofdonderwerp.

Anna Bella bekritiseert de centrale positie van Europa op de wereldkaart, maar ook

in de kunstwereld. De werken verbeelden de wereldkaart op verschillende manieren en in diverse materialen. “Anna Bella brengt vanaf de jaren zeventig de wereldkaart op haar eigen wijze in beeld. Wat is het centrum van de wereld en hoe is dat zo gegroeid?

Europa op de kaart als centrum van de wereld, is een kolonialistische manier van kijken.” Anna Bella legt op haar geborduurde wereldkaart en fotografische collages juist de nadruk op Brazilië en Afrika als het midden van de wereld. “Een interessante manier van kijken. De kunstenaar werpt altijd vragen op, maar geeft geen eenduidige antwoorden.

Ze geeft een aanzet om na te denken, het is aan ons om er iets mee te doen.”

NU TE ZIEN Waar: Frans Hals Museum locatie Hal Wanneer: tot 21 augustus Zie ook: franshalsmuseum.nl/geiger

79 HRLM ✶ 65

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie portret: Mo Schalkx.

Anna Bella is een unieke en legendarische kunstenaar die een nieuwe standaard gezet heeft voor moderne kunst. In de jaren vijftig was ze in Brazilië een van de eersten die abstract werk maakte, en de eerste die in de jaren zeventig experimenteerde met video-, installatiekunst en mail art.”

66 ✶ HRLM 79

THEATER AAN DE TOOG EN WANDELING

THEATER AAN DE TOOG IN DE ZIJLSTRAAT Met een drankje van kroegie naar kroegie

Meer locaties en podiumkunstenaars

Dit jaar maakt het festival een bescheiden groei mee. Vorige keer waren er vier locaties; de cafés Wapen van Bloemendaal, De Zwaan, De Flapcan en Uiltje Bar. Met De Uiltje Bottleshop X Moyee is er een locatie bijgekomen. En dus ook een extra act. Hans: “We zijn er trots op dat we naast vier theatergroepen nu ook een standup comedian op het festival hebben.” Naast gerenommeerde theatergroepen is er de jongerengroep van ToBasKo met Spider-Man moet plassen in café De Zwaan. De andere groepen zijn Project Fors, Theatergroep Eglentier, stand-up comedian Fons Haver en zangtrio De Doorstappers.

THEATERGROEP EGLENTIER NA DE PAUZE Een theaterwandeling “We mogen weer!” “Zo blij dat het weer kan.” “Wat hebben we dit gemist!” “Eindelijk, ik dacht dat het nooit zou gebeuren...”

Jazeker, na twee jaar krabbelen we weer op. Artiesten herstarten hun culturele leven. Maar wat als de afgelopen twee jaar de verleiding om weer eens lekker te gaan eten te groot was? Wat als die twee jaar je misschien wel de tijd gaf om over jezelf en je carrière na te denken?

Sta je dan te trappelen om weer opnieuw te beginnen? Of juist niet.

En durf je dat dan te zeggen tegen je publiek?

Na De Pauze geeft het publiek een inkijkje in de strijd die voorafgaat aan het moment dat een artiest weer het podium betreedt.

Onzekerheid, desinteresse, slappe spieren, achterstallig onderhoud, maar ook overmoed en hunkering naar de spotlight. Elke artiest heeft zijn eigen kwelgeest te overwinnen en laat dat zien. Theatergroep Eglentier stelt de bezoeker aan die artiesten voor op vijf verschillende locaties. Van begane grond tot een zesde verdieping. Van hotellobby tot penthouse, waar de skyline van Haarlem een prominente rol speelt.

THEATER AAN DE TOOG

NA DE PAUZE

De voorstellingen beginnen elk heel uur vanaf 13.00 tot 17.00 uur en zijn gratis te bezoeken, maar neem wel cash geld mee voor een donatie in de pet van de acteurs na afloop van hun stuk.

Op 25 en 26 juni gaat de wandeling om 19.30 uur van start op een locatie in het centrum van Haarlem. Kaarten kunnen gereserveerd worden via de website. Wees er snel bij, want er is maar een beperkt aantal kaarten.

Hemelvaartsdag 26 mei

Meer informatie over de stukken en het festival: www.theateraandetoog.nl

Een theaterwandeling

Regie: Marcel Kragt. Spel: Theatergroep Eglentier.

Kaartjes en meer info: www.eglentier.nl.

›

79 HRLM ✶ 67

Fotografie: Rob Ouwerkerk en Franklin vd Erf.

Theater aan de Toog, het theaterfestival in vier cafés en een bottleshop in de Zijlstraat. Vijf verschillende voorstellingen zorgt dat er voor ieder wat wils is. Van zang, theater tot stand-up comedy in de leukste locaties van de straat. Zo sjouw je van kroegie naar kroegie. Een andere manier van theaterbezoeken; met een drankje in de hand. Een liedje vanachter de toog, of een vreemd gesprek afluisteren aan de bar? Alles is mogelijk tijdens de tweede editie van Theater aan de Toog. Vijf deelnemende groepen worden uitgedaagd om de locatie bij het stuk te betrekken, of juist de grens op te zoeken van de rol en de functie van het café. “En het leuke is, je staat er als publiek middenin. Er is geen podium, verlichting of gordijn. Zodra een stuk begint, elk heel uur vanaf 13.00 uur, wordt het publiek op het verkeerde been gezet,” meldt Hans Goes, een van de organisatoren van het festival. Het gratis festival wordt geproduceerd door Hans Goes, Sigrit de Jongh en Theo van Hoesel.

TEYLERS MUSEUM

ODE AAN HET BOEK Joost Swarte Deze zomer toont Teylers Museum werk van de Haarlemse tekenaar en ontwerper Joost Swarte (1947).

Vanaf 3 juni, de start van de Stripdagen Haarlem, is een selectie van zijn werk in het Prentenkabinet te zien rond het thema boeken.

Joost Swarte is internationaal bekend door zijn tekeningen voor tijdschriften als Vrij Nederland, Humo en The New Yorker.

Hij is daarnaast een veelzijdig ontwerper van posters, postzegels, logo’s en lettertypes.

Ook ontwierp hij meubels, tapijten, glas-inloodramen en zelfs gebouwen, waaronder de Toneelschuur.

Swartes stijl wordt bepaald door ‘de klare lijn’: duidelijke contourlijnen, platte vlakken met heldere kleuren. Zijn werk is daardoor helder en toegankelijk. In zijn strakke tekeningen verbeeldt hij alledaagse gebeurtenissen op een verrassende wijze, vol speelsheid en humor.

Summer Reading, coverillustratie voor The New Yorker, 2007

Illustratie bij recensie bij het uitkomen van de Dikke van Dam, NRC Handelsblad, 2005.

Omslagtekening voor proefschrift, 2007.

Illustratie voor boekhandel Bloemendaal, 1998.

In deze door Swarte samengestelde tentoonstelling zijn ontwerpen voor boekomslagen, bewegwijzering in een bibliotheek en allerlei andere grafische uitingen met boeken in de hoofdrol te zien.

Het thema loopt als een rode draad door het oeuvre van Swarte en past ook goed bij Teylers Museum, waar een belangrijke collectie natuurhistorische boeken en tijdschriften uit de achttiende en negentiende eeuw wordt bewaard.

WAAR TE ZIEN? Teylers Museum Prentenkabinet 3 juni t/m 30 oktober 2022

68 ✶ HRLM 79

Marelie De Eerste Keer

Marelie van Ron ge Algemeen direct n eur van de Schuur

Oef. Best fris kamperen met Pasen in Nederland. Gisternacht arriveerde ik in het pikkedonker op de camping waar man en kind al waren. We hebben net een oud camperbusje gekocht uit 1991; tijd om te testen.

Ik kwam later omdat we een première hadden in de Schuur van de nieuwste voorstelling van Toneelschuur Producties; Apocalyps. Altijd een spannend en mooi moment om bij te zijn, de eerste keer als een voorstelling publiek ontmoet. Na jaren voorbereiding en zes weken intense repetities is het toch een soort geboorte, hoe stom dat ook klinkt. Al is de voorstelling – als baby – wel een dag later ineens 18, want je moet supersnel loslaten. Vanaf vandaag gaan de spelers en technici er immers mee op tournee, het land in langs de theaters. De voorstelling is nu van hen en van het publiek en niet meer van de regisseur of het team erachter.

corona het geval was. Uit onderzoek blijkt onder andere dat cultuurbezoek door corona simpelweg uit je routine is geraakt, ook nu het weer kan en mag. Ook blijkt dat als men weer voor de eerste keer terugkeert in het Patronaat, de Philharmonie, de Stadsschouwburg of de Schuur je net zo enthousiast bent als eerst en ook weer vaker komt.

Op paasmaandag rij ik weer op en neer camping-Schuur, want dan is er het 2TurvenHoog festival: theater, dans, muziek en een kunstspeeltuin voor 0 tot 6-jarigen. Met je baby naar het theater?

Jazeker, mijn eigen kind is al ruim te oud, maar het raakt mij elke keer weer; naar kinderen kijken die voor het allereerst theater zien, die de verbeelding ervaren, al die zintuigen die aangaan.

Dan ga ik nu genieten van mijn eerste keer kamperen, brrrrrr, volgend jaar wellicht even wachten tot de meivakantie….

Pasen is allang voorbij als deze column verschijnt, maar je krijgt een herkansing aangezien we een extra buiten-editie doen van 2Turven in het wandelpark van Caprera op 11 en 12 juni.

Aanrader dus, of je nou wel of niet een 0 tot 6-jarige meeneemt.

Dus mocht het er nog niet van gekomen zijn; kom je eerste keer na corona weer beleven op de Haarlemse podia. We hebben je nodig en er wordt juist nu zoveel moois en belangrijks gemaakt wat je niet zou moeten missen.

Apocalyps in de Schuur 31 mei, 1 & 2 juni Twee Turven Hoog in Openluchttheater Caprera 11 & 12 juni Zie voor de hele programmering www.schuur.nl

Misschien zag je het al in de media; musea-,theater-, en filmbezoekers zijn nog niet in dezelfde getale terug als pre-

Deze column wordt afwisselend verzorgd door Edwin van Balken, directeur Stadsschouwburg/Philharmonie, en Marelie van Rongen, directeur Schuur.

79 HRLM ✶ 69

70 ✶ HRLM 79

Baud Ambassadeurs Advies aan Amalia Het was in de jaren negentig dat Willem Alexander zich ontpopte als ‘Waterprins’.

Hij zocht een issue dat aandacht kon gebruiken en waarin hij zich kon vastbijten.

Het werd water. En hij verdiepte zich in de lastigste watervraagstukken waar Nederland toen en later mee te maken kreeg. Hij werd er deskundig in en werd onze internationale waterambassadeur. Ik was actief op gebied van klimaatverandering en water en heb hem meerdere keren ontmoet. Hij heeft dat goed gedaan. En de watersector plukt daar nog altijd de vruchten van.

Met dit in het achterhoofd hebben de jongeren van de Stadsgarage (verzameld in de Raad van Inspiratie) een open brief gestuurd aan Amalia, onze toekomstige koningin. Niet met de vraag ook in het water te duiken, maar om zich te specialiseren in het fenomeen impact-ondernemen.

Want klimaatverandering, achteruitgang van biodiversiteit, inclusiviteit (iedereen moet meedoen in de samenleving), dat kunnen we niet overlaten aan regeringen en gemeenteraden alleen. Daar hebben we ondernemers bij nodig: impactondernemers (ondernemers die in hun bedrijfsmodel financiële winst combineren met maatschappelijke winst). ‘’Kiest u ervoor om, als toekomstig koningin, ambassadeur te worden van deze steeds groter wordende

Baud Schoenmae cker van de Stichting s is bestuurslid Sta werkplaats voor dsgarage, b ondernemerscha etekenisvol Zuid-Kennemer p in Haarlem en land. gehuisvest in ww De stichting is w.seinwezen.nl.

groep ondernemers?’’

Onduidelijk is of Amalia de brief zelf heeft gelezen, maar de jongeren hebben van het paleis een hoogst vriendelijke afwijzing ontvangen op hun uitnodiging voor een inspiratiebezoek. Zij richten zich nu tot andere generatiegenoten die in mei hun studiekeuze hebben gemaakt. En wel met een lijst van opleidingsrichtingen waarin maatschappelijke impact centraal staat of wordt gecombineerd met ondernemerschap.

Heb jij nog een goede suggestie voor toekomstige impact-makers? Laat het ons weten of laat van je horen onder de hashtag #impactgeneratie.

De Stadsgarage doet uiteraard meer dan alleen het geven van ‘ongevraagd advies’ over impact-ondernemen. De kern is wel dat steeds meer mensen en ondernemers de kracht en de noodzaak zien dat positieve veranderingen niet alleen bij overheden liggen, maar veel meer in een samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. En ik durf met gepaste bescheidenheid te stellen dat de Stadsgarage in dit veld een steeds belangrijkere rol speelt. En ja, met succes waarbij we de meeste grote problemen aantikken. In een tijd waarin de energieprijzen het plafond al lang voorbij zijn gegaan, werken we in het Empower-programma aan het steeds meer en beter betrekken van

inwoners bij energie. Het idee is: ‘wordt nou allemaal producent van energie, dan hoef je minder te betalen als consument’ (dan kunnen we bovendien sneller van het Russische energie-infuus af). En kan je dat niet betalen, dan gaan we samen kijken naar een oplossing.

Samen met de gemeente Haarlem en een serie andere partijen in de stad voeren we een Actieprogramma Impact Ondernemen uit. We helpen andere ondernemers met het maken van een businessplan waarin zowel het verdienmodel goed naar voren komt als de maatschappelijke winst.

We helpen de markt voor hun producten en diensten te vergroten (kijk maar eens op het Kennemer Inkoop Platform), en we hebben een serie ronde-tafel-sessies gehad met de financiële wereld. Om samen te kijken naar financieringsconstructies waarmee die businessplannen tot uitvoering kunnen komen. Heel belangrijk, want zie maar eens een lening te krijgen als impact-pionier.

Heb je interesse om vanuit je bedrijfsvoering te werken aan een positievere bijdrage aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, neem gerust contact op. Wil je meedoen aan een van onze programma’s? Bel even of kijk op www.stichtingstadsgarage.nl.

79 HRLM ✶ 71

• 89

• 138

Binnenweg

ZOMERTIP VAN ARNO

WINKELEN BIJ DE BUREN Laat je leiden langs een selectie van de leukste, mooiste, meest stijlvolle adressen op de Binnenweg en Raadhuisstraat in Heemstede.

Phoenix is een onvoorstelbaar rijk en uitermate interessant boek: over migratie naar Amerika, overleven in een nieuw land, over de rol van kranten en het belang van fotografie.

Deel 1 van een trilogie en ik kan niet wachten op de twee en drie!

• 67

Raadhuisstraat

Maak kennis met…

Nathalie Koster Van: ECHT Heemstede Waar: Raadhuisstraat 67 Sinds: 2015

“De Raadhuisstraat heeft alleen winkels waar de eigenaar ook daadwerkelijks staat. Dat maakt het zo uniek. Hier vind je alles wat je nodig hebt; van bloemen tot kleding, traiteurs en horeca.”

“Bij ECHT Heemstede verkopen we niet alleen kleding, maar ook lifestyleproducten. Hier kun je terecht voor kussens, plaids, olijfolies of een leuk cadeautje voor een degelijke prijs.

We hebben wisselende collecties met kleding van onder andere Loïs Jeans, Samoe&Samoe en Coster Copenhagen.”

Fotografie: Julie Blik.

“Het is voor mij belangrijk dat mensen hier rustig kunnen rondsnuffelen. We verplichten niemand om iets te kopen en daarom is het altijd zo gezellig in de winkel. Wanneer je een gerichte vraag hebt staan we altijd voor je klaar en vanaf augustus ook bij ECHT Bloemendaal.”

› 79 HRLM ✶ 73

Binnenweg

illustratie: Eric J. Coolen.

In gesprek met centrummanager Bas de Jong Nieuw leven voor Heemsteedse winkelstraten

“De persoonlijke aandacht en diversiteit maakt dit winkelgebied uniek. Lekker parkeren voor de deur en ook mobiliteit voor oudere bezoekers staat centraal. Door de komst van nieuwe horecazaken zoals de Canette is het plaatje compleet. Tussen het winkelen door kunnen bezoekers even de tijd nemen voor een uitgebreide lunch of gewoon een kopje koffie. Je merkt toch dat mensen het plezierig vinden om na anderhalf uur winkelen even te ontspannen.”

“Er is meer leven in de winkelstraat wat bijdraagt aan het totaalplaatje. Het eerst komende grote evenement is de Lentefair die zondag 22 mei zal plaatsvinden. Voorheen was dit de Voorjaarsmarkt, maar nu is er sprake van een grotere kwaliteitsimpuls. Er is nu meer te beleven dan alleen kraampjes. We zorgen voor entertainment en vertier voor kinderen. Het is nu echt een dagje uit.”

a

TIP LENTEFAIR Op zondag 22 mei vindt de Heemsteedse Lentefair (voorheen de traditionele Voorjaarsmarkt) plaats. Deze groots opgezette markt met 200 kramen strekt zich uit over de gehele Raadhuisstraat en de Binnenweg.

De Lentefair is open van 11.00 tot 17.00 uur.

Mooie collectie merkschoenen voor de hele familie

WAARDIJK HEEMSTEDE - BINNENWEG 122

74 ✶ HRLM 79

Een bonte ketting van kramen vult het hart van Heemstede. Vele winkeliers uit het centrum van Heemstede zullen hun producten en aanbiedingen presenteren, aangevuld met zorgvuldig geselecteerde handelaren van buitenaf. Dit staat garant voor een breed aanbod van de meest uiteenlopende artikelen van lekkere hapjes en drankjes tot gereedschap, sieraden, schoenen, kleding en veel meer.

• 121

•• 122

46

Binnenweg

Laat je verrassen door onze voorjaarscollectie 2022 Juist de mix van onze merken, maakt onze zaak zo uitnodigend!

Esqualo Oui G-Maxx Tramontana Rosner

Modstrom Olsen Monari Zoso Brax

Graag tot snel

MEAZReyngoud Binnenweg 121 Heemstede

Er is al een Ecolife bed vanaf € 3.910,incl. topper (180x200)*

Ecolife: alle unieke eigenschappen vindt u in de naam • Eerlijke en natuurlijke materialen zoals bamboe, katoen en

agave vormen de basis van onze bedden • Comfort staat voorop door o.a. het wegnemen van drukpunten en het naadloze dekmatras • Oud Zweeds vakmanschap passen we nog steeds toe tijdens de productie • Lange levensduur door het gebruik van alleen maar duurzame materialen • Ideale in- en uitstap hoogte maakt het bed zeer aangenaam voor de rug • Functionele maar vooral tijdloze designs • Een passende prijs-kwaliteitverhouding voor een bed gemaakt van natuurlijke materialen, met uitstekende service- en garantievoorwaarden

Slapen met een goed gevoel – 100% natuurlijke materialen Ecolife Store Heemstede – Binnenweg 46, 2101 JL Heemstede – ecolifebedden.nl * Vraag naar de voorwaarden in de winkel.

INTERVIEW ✶

VERKOOP

AANKOOP

TAXATIES

(VER)HUUR

BEHEER

BEDRIJFSONROERENDGOED

NIEUWBOUW

IEDERE WONING HEEFT EEN VERHAAL Als een woning een nieuwe eigenaar zoekt, moet alles volledig tot zijn recht komen. Iedere woning is immers uniek en heeft een eigen verhaal. Een verhaal dat het verdient om verteld te worden.

Samen kunnen wij de unieke eigenschappen van jouw woning benadrukken, een optimale woonbeleving creëren en daardoor het beste verkoopresultaat behalen. Om dat te realiseren, bouwt DMC Makelaars voor elk huis een eigen marketingstrategie. Dit doen wij met een team van specialisten, dat bestaat uit een selectie van de beste makelaars, marketingexperts, vastgoedfotografen en interieurstylisten.

Naast het verkopen van woningen, is DMC Makelaars ook actief als aankoopmakelaar. Het kopen van een huis is waarschijnlijk de grootste aankoop in je leven – en een levensbepalende bovendien. Goed advies en de juiste persoonlijke begeleiding zijn dan ook essentieel. Dat geldt net zo goed voor starters als voor doorstromers. Zeker in de huidige markt is timing cruciaal en onze aankoopmakelaars weten dankzij hun jarenlange ervaring en expertise op welk moment te handelen! Niet voor niets blijkt uit onderzoek dat de kans op het kopen van je droomhuis groter is met behulp van een aankoopmakelaar.

Zowel verkoop als aankoop vergt de juiste strategie om succes te garanderen. Dat betekent een ontdekkingstocht naar de mooie - en soms ook minder mooie - verhalen van de woning die wij leren kennen. Dat doen we door te vragen, indien nodig door te prikken, te kijken, te voelen en door grondig onderzoek. Dat is onze grote kracht, waardoor we zijn uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende makelaarskantoren in heel Zuid-Kennemerland. Van het Haarlemse Schalkwijk en de Bomenbuurt tot en met het Kopje van Bloemendaal. DMC Makelaars kent én herkent de verhalen. Van iedere woning.

DMC

DMC

DMC

KANTOOR OVERVEEN

KANTOOR AMSTERDAM

KANTOOR HAARLEM

Bloemendaalseweg 245 2051 GC Overveen 023-5410041

Vijzelstraat 68-78 1017 HL Amsterdam 020 - 247 10 80

WWW.DMCMAKELAARS.NL

Kleverparkweg 24 2023 CE Haarlem 023-5517007

Oorlogsverhalen van ouders en grootouders verteld door hun kinderen en kleinkinderen.

Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet is een jaarlijks terugkerend programma van sprekende herdenkingen.

Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen in huizen waar Joden of verzetslieden woonden en werkten voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.

Tussen 30 april en 5 mei waren in zestien steden verhalen te beluisteren en indrukken op te doen en te delen.

Onderstaande publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met het Joods Cultureel Kwartier Haarlem.

WILHELMINASTRAAT 43A

Floris Cohen vertelde op 4 mei tijdens Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet over zijn ouders, het Joodsch Lyceum en hun onderduiktijd. Hieronder zijn verhaal in een korte versie.

Van zomer 1941 tot februari 1943 was op de Wilhelminastraat 43a het Joodsch Lyceum gevestigd.

Op deze locatie vertelde Floris Cohen op 4 mei het verhaal van zijn ouders, Dolf Cohen en Hetty Koster.

Beiden gaven les op de school, werden er verliefd op elkaar en verloofden zich. De straat heette toen overigens Schouwburgstraat omdat de Duitsers straatnamen die verwezen naar het Koninklijk Huis hadden verboden. Na de oorlog kreeg de straat zijn oorspronkelijke naam terug.

De school werd opgericht nadat het Joodse leraren en leerlingen was verboden naar de publieke scholen te gaan. Dolf was in 1941 gepromoveerd en daarna naar zijn ouderlijk huis in Rotterdam teruggekeerd. Op het Joodsch Lyceum gaf hij Nederlands, en aan de eindexamenklas ook geschiedenis. Hetty verzorgde het overige geschiedenisonderwijs.

Hetty en haar moeder hadden via Jan Bartstra alvast een onderduikadres geregeld; mocht het te gevaarlijk worden dan konden

80 ✶ HRLM 79

Dolf Cohen en Hetty Koster en drie leerlingen van het Joodsch Lyceum.

ze daar heen. Na haar verloving met Dolf regelde Jan ook voor hem een adres.

Toen de school door de bezetter gesloten werd, doken Hetty en Dolf op afzonderlijke plekken in het land onder. Dolf zat tot de bevrijding in huis bij Willem Fuhri Snethlage op de Vijverlaan in Haarlem.

Hetty dook onder op tal van plekken in het midden en oosten van het land. Beiden overleefden de oorlog en ze zagen elkaar op Bevrijdingsdag terug. Een maand later zijn ze getrouwd. Ze kregen twee kinderen, Floris en Job. Floris is jarenlang door de Wilhelminastraat naar school en terug naar huis gefietst, zonder te beseffen dat daar het Joodsch Lyceum gevestigd was. Pas toen hij in 2019 gevraagd werd tijdens Open Joodse Huizen daar het verhaal van zijn ouders te vertellen, werd hem dit duidelijk.

BURGWAL 38ZW-40

Joost Hoogendoorn vertelde op 4 mei tijdens Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet over zijn grootvader en vader, het drukken van anti-nazidrukwerk en de ontberingen die het gezin destijds meemaakte. Hieronder wordt zijn verhaal in een verkorte versie weergegeven.

Joop (Johannes) Hoogendoorn werd geboren op 21 december 1898 in een gezin met acht kinderen.

Joop trad niet in de voetsporen van zijn vader, die timmerman was, maar koos voor het drukkersvak.

In 1918 ging hij als drukker aan de slag en in 1923 startte hij in de Hagestraat zijn eigen bedrijf ‘Haarlemsche Handelsdrukkerij Joh. Hoogendoorn’. Het eigen bedrijf liep zo goed dat er al in 1929 verhuisd moest worden naar een ruimer pand aan de Burgwal 38.

De oudste zoon Ad (Adriaan) kwam na afronding van zijn school bij zijn vader in het bedrijf.

Joop werd voor het drukken van verzetskranten benaderd door Johan Hissink met de schuilnaam Koenders. Hissink maakte deel uit van een communistisch netwerk dat het illegale blad De Waarheid uitbracht.

In Kennemerland heette het blad De Vonk. Dit soort verzet was noodzakelijk om de Duitse nazipropaganda-machine tegen te werken, om de leugens die zo werden verspreid te kunnen weerleggen en om bewustwording van de bevolking hiervan te kunnen bereiken.

Joop was zelf geen communist, maar onderschreef de noodzaak van verzet. Hij stemde daarom in met het verzoek dit anti-nazidrukwerk te vervaardigen. Behalve De Vonk drukten vader en zoon Hoogendoorn onder meer ook aanplakbiljetten en brochures die opriepen tot verzet tegen de Duitsers.

Joop Hoogendoorn, links op de foto, in zijn drukkerij, bezig met vervaardigen van drukwerk.’

De bezetter deed er alles aan om illegale drukkerspraktijken de kop in te drukken. Op het drukken van verzetskranten en dergelijke stonden de zwaarste straffen. De arrestatie in april 1943 van de communist Piet Vosveld leidde tot het oprollen van het netwerk waar Joop en Ad deel van uitmaakten. Op 29 april 1943 werden beiden in hun drukkerij gearresteerd. Joop werd na wekenlange verhoren overgebracht naar het Oranjehotel in Scheveningen.

Op 20 mei 1944 wordt Joop Hoogendoorn, samen met vijf medeverzetsstrijders, gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Ad moest als straf naar een strafkamp in Duitsland. Na de bevrijding keerde hij terug in Haarlem. Zijn arrestatie en een helse tijd in Duitsland bleven hem tot het einde van zijn leven achtervolgen.

Het gezin Hoogendoorn kwam gehavend uit de oorlog. Vader Joop was dood, Ad’s broer Joop wilde Ad na de oorlog uit Duitsland ophalen, maar tijdens zijn reis overleed Joop in september 1945 in Vaals als gevolg van een ernstige ziekte. Ad kreeg pas bij terugkomst in Haarlem te horen dat zijn vader was gefusilleerd. Ondanks alles zette hij in de tweede helft van de jaren veertig de drukkerij van zijn vader voort.

79 HRLM ✶ 81

DE ZATERDAGOCHTEND VAN...

PIETER BAKKER

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Madelon Coolen.

Pieter (rechts op de foto): “Ron en ik zijn gek op fietsen. Lekker bijpraten en de benen in beweging houden. We proberen om de veertien dagen op de zaterdagochtend pad te gaan, als dat voor ons beiden uit komt.”

“We zijn allebei oud-wedstrijdrijders. Daar komt ons enthousiasme vandaan. Vanaf jongs af aan was ik al een fietsfanaat. Mijn vader nam mij vroeger mee naar de wielenkoers in Beverwijk. Ron was toen een supertalent, dus ik keek altijd met verbazing en verwondering naar hem. Pas toen we samen in een trainingsploeg terecht kwamen ontstond onze vriendschap. Buiten de wedstrijden om vinden we het lekker om samen rond te rijden. Eerst drinken we koffie bij Ron thuis, daarna gaan we vaak de polder in richting Halfweg en dan steken we door naar het Noordzeekanaal en richting Spaarnwoude.

Soms doen we ook een rondje rondom Schiphol.

Fietsen geeft een gevoel van vrijheid en blijheid.

Het geeft mij rust en plezier. En je bent flexibel, je bent op weg en bepaalt zelf waar je heen gaat.”

“Allebei zijn wij verhalenvertellers. We hebben elkaar meer te vertellen dan hoe het op het werk is of hoe het met onze gezinnen gaat. Dat versterkt onze band zeker. Zingen doen we ook. Ik ben zelf muzikant en heb een wielerlied geschreven, Hou De Ketting Strak.

Zo laten we onze liefde voor fietsen zien.”

82 ✶ HRLM 79

‘Fietsen geeft een gevoel van vrijheid en blijheid’

INTERVIEW ✶

79 HRLM ✶ 83

EEN UITVAARTPLECHTIGHEID OP EEN BIJZONDERE PLEK

NIEUWE AFSCHEIDSLOCATIE IN DE WAALSE KERK, HAARLEM Brokking & Bokslag Uitvaartbegeleiding is uitgebreid met een nieuwe, maar tegelijkertijd eeuwenoude afscheidslocatie: de consistoriekamer van De Waalse Kerk aan het Begijnhof.

De geschiedenis van de kerk gaat terug tot maar liefst 1348. De afscheidskamer is uniek door zijn karakteristieke houten gewelf, hoge glas-in-loodramen en wanden met Delfts blauwe tegeltjes. In een intieme en troostende sfeer kunnen nabestaanden hier in alle rust afscheid nemen van hun dierbare. De kamer heeft een eigen ingang en nabestaanden kunnen er 24/7 naar binnen met een eigen sleutel.

De opbaring kan gecombineerd worden met een uitvaartdienst in welke vorm dan ook: de kerk staat open voor zowel kerkelijke als niet-kerkelijke diensten.

De nieuwe afscheidslocatie vormt dé verbinding tussen de afscheidskamers waarover Brokking & Bokslag al langer beschikt: drie in Heemstede (in het afscheidshuis aan de Herenweg), twee in Haarlem-Noord (op de Eksterlaan en in afscheidshuis en crematorium Sterrenheuvel). Zo komt het Brokking & Bokslagteam nabestaanden nog meer tegemoet en maakt het de eigen belofte waar: gegarandeerd een passende uitvaart. Van ingetogen tot eigenzinnig en van kleurrijk tot stijlvol.

Brokking & Bokslag Uitvaartbegeleiding, 023 531 02 38 www.brokkingenbokslag.nl, info@brokkingenbokslag.nl

uitvaart op straat tijdens corona

uitvaart in een theater Een uitvaartplechtigheid vertelt iets over de overledene. Vaak gebeurt dit door foto’s te laten zien, naar muziek te luisteren en verhalen te vertellen. Maar als het bij de overledene past, kun je er ook voor kiezen om de uitvaart op een speciale plek te doen. Op een plek waar bijzondere herinneringen zijn.

Ik heb op verschillende plekken al uitvaarten gedaan. In een theater, De Orangerie in Overveen, Het Koetshuis van Duin en kruidberg, een fabriek, maar ook in een clubhuis. In de coronatijd moesten we als uitvaartondernemers creatief zijn.

Er mochten immers maar weinig mensen bij een uitvaart aanwezig zijn. Ik heb toen een uitvaart in een straat gedaan.

Op deze manier konden alle buren afscheid nemen. Ook een uitvaart in een tuin van de familie was een van de creatieve oplossingen. De uitvaartmand stond onder een appelboom, er waren sprekers en er zong een koor. Alles kon zo in de buitenlucht plaatsvinden.

Een mooie uitvaart regel je samen.

Uitvaartverzorging Loes Hofhuis, 06-55797585 www.loeshofhuis.nl, info@loeshofhuis.nl

84 ✶ HRLM 79

w

AFSCHEID ✶

at te doen met de as?

In Nederland wordt tweederde van de overledenen gecremeerd. Nabestaanden krijgen de as. Maar wat dan? Niet iedereen vindt het fijn een urn thuis te hebben. Gelukkig zijn er tallozen andere mogelijkheden.Van een urn op een begraafplaats, tot de as begraven of uitstrooien op een mooie plek. Elise en Martine van hart & ziel uitvaarten denken mee.

Urn Er zijn genoeg bestemmingen voor de as. “Denk goed na wat je met de as wil. Wat past bij jou, als nabestaande? En wat past bij jouw dierbare van wie de as is?” zegt Elise. “Als de as een passende plek krijgt, dan klopt dat. Het voelt dan alsof het rond is.” Zo’n plek kan van alles zijn. Vaak wordt as in eerste instantie bewaard in een urn. Martine: “Een mooie urn kan als sierstuk thuis staan. In een kast, op de grond of in de tuin. Maar sommigen vinden dat geen prettig idee. Die mensen kiezen voor een plek op een begraafplaats of crematorium, in een ‘urnenmuur’ of in een ‘urnengraf ’. Bijplaatsen in een bestaand familiegraf gebeurt ook.”

Heb je vragen aan Elise en Martine over een uitvaart?

Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken.

Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten.

(023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl

Uitstrooien Een andere optie is de as uitstrooien. Dichtbij huis in de tuin bijvoorbeeld, in een bos, of over zee. Elise en Martine zagen veel varianten voorbijkomen. “Voor strandmensen en waterliefhebbers is uitstrooien over zee logisch. Dat kan ook hoog vanuit een vliegtuigje.

Maar je kunt van alles bedenken. Hield iemand van wandelen? Denk dan aan de bergen, of een mooi natuurgebied.” Dit laatste ligt wel iets ingewikkelder dan de eigen tuin of zee, legt Elise uit. “Officieel heb je toestemming nodig van de grondeigenaar. In niet elk natuurgebied krijg je dat, in de waterleidingduinen is as uitstrooien bijvoorbeeld verboden. Logisch natuurlijk, daar wordt water gezuiverd.”

Verdelen De as veredelen kan ook, zegt Martine. “Over familie en vrienden, in kleine urnen.

Zo kan je ook gaan voor verschillende uitstrooi-momenten, op verschillende locaties en dagen. Op iemands verjaardag of trouwdag bijvoorbeeld.” Elise: “En dan kan je ook nog de as vereeuwigen in een tatoeage of sieraad. Ja, er zijn echt veel opties.”

IK MIS JE Het overlijden van een opa, oma, ouder, klasgenoot, leerkracht, verder familielid of een huisdier kan een ​grote impact hebben op een kind en veel emoties en vragen oproepen. Met de gesprekskaarten van Tamara Luijer en Barbara Mulderink knoop je op een laagdrempelige manier het gesprek aan over de dood, de overledene en alle gevoelens en ervaringen die samengaan met het verlies. Te bestellen via talk2kids.eu.

KOESTEREN Een ‘koesterkeitje’ is een holle, gepolijste keramische steen van dubbelhard gebakken, gekleurde klei. Elk keitje wordt met de hand gemaakt en heeft een vorm die fijn in de hand ligt. Er zijn verschillende kleuren klei en verschillende vormen.

Er zijn ook keitjes met kleine monumentjes erop. Kijk op www.michelkuipers.nl voor alle mogelijkheden.

79 HRLM ✶ 85

Tekst: Linda Gottmer. Fotografie: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

Na een crematie duurt het dertig dagen voordat de as opgehaald mag worden. Deze tijd is wettelijk bepaald, maak er een bijzonder moment van, stelt Martine. “Het brengt je ertoe echt weer even stil te staan bij degene die je een maand geleden hebt verloren.” Elise vult aan: “Denk erover na met wie je de as wilt halen en wat jullie die dag nog meer gaan doen.”

MIJN HAARLEM Caroline de Wilde van Spaarneduin Makelaar

Als je bij Spaarneduin Makelaars binnenstapt, word je direct vriendelijk ontvangen.

Geen receptiedesk, maar gelijk aan het bureau van Caroline de Wilde of haar twee collega’s. Onder het genot van een kopje koffie vertelt Caroline met veel enthousiasme over ‘haar’ Haarlem.

Allereerst: ben jij een echte Haarlemse?

“Jazeker! Mijn wiegje stond in de Iordensstraat in de Koninginnebuurt. Ik ben van de melkboer De Wilde, wij hadden een groot pand met vóór de winkel en achter hadden we onze woning.

Naast ons was een pakhuis en daar maakte mijn vader vroeger zuivelproducten, zoals vla en pap. Een soort fabriekje, waar hij later mee is gestopt. Mijn moeder heeft nog heel lang de winkel gehad, ook nadat mijn vader was overleden.”

Was jouw vader ook een echte Haarlemmer?

“Ja en ook nog eens een echte Haarlem-fan. Iedere zondag, de enige dag in de week dat de winkel dicht was, ging mijn vader vroeg in de ochtend op zijn Solex de Haarlemse hofjes af.

Ik ging heel vaak met hem mee. Hij heeft mij meegegeven dat je netjes moet zijn op je stad en dat je het lokale ondernemerschap moet koesteren en steunen. Je kunt iets misschien wel verderop goedkoper vinden, maar dan verlies je wel een stuk kwaliteit en service. En de liefde voor de hofjes heb ik ook van mijn vader: ik heb zelfs vier jaar in het Hofje van Loo gewoond!”

Maar je bent niet, zoals je vader, in de winkel gaan werken…

“Nee, na mijn middelbareschooltijd op Sancta Maria ging ik naar de Hotelschool in Amsterdam.

Ik wilde graag in de hotelwereld werken, maar uiteindelijk heb ik dat niet lang gedaan. Ik begon bij de receptie en werd uiteindelijk marketing- en salesmanager voor vijf hotels in Amsterdam.

Iedereen vond het geweldig dat ik zo’n goede baan had, maar ik was doodongelukkig. Ik was nog maar 23 jaar, te jong. Het chique wereldje paste niet bij mij.”

Ben je toen wel naar Amsterdam verhuisd?

“Nee, ik ben altijd in Haarlem gebleven. Ik vond Amsterdam direct al een rotzooitje en veel te druk. Nu ook nog ben ik altijd weer blij als ik van een dagje Amsterdam weer terug naar Haarlem mag.”

86 ✶ HRLM 79

INTERVIEW ✶

Vrees je dat Haarlem zijn eigen karakter verliest?

“Nou, vanuit mijn werk zie ik natuurlijk wel dat Haarlem goed gepromoot wordt bij de inwoners en bezoekers van Amsterdam.

Die promotie is prima, maar laten we ervoor waken dat Haarlem niet een drukke voorwijk van Amsterdam gaat worden. Haarlem is mooi en heeft zijn eigen vriendelijke karakter en iedereen betaalt een hoop geld om hier te wonen. Laten we er dan ook met elkaar voor zorgen dat Haarlem mooi en uniek blijft. Veeg je eigen straatje schoon, houd je buurtje een beetje netjes. Laat Amsterdam lekker Amsterdam blijven, dan blijven wij lekker Haarlem…”

Hoe kwam je vanuit de hotelwereld bij Spaarneduin Makelaars terecht?

“Na mijn werk voor de hotels ging ik bij uitzendbureau Randstad werken. Na ongeveer 15 jaar kreeg ik een relatie met mijn man Eric Weijers, de oprichter van ons makelaarskantoor.

Hij had het toen ook al hartstikke druk en wilde graag dat ik bij hem kwam werken. Dat is nu bijna 20 jaar geleden. Ik voelde me direct als een vis in het water. Ook in de makelaarswereld gaat het over vraag en aanbod, net zoals bij een uitzendbureau. En het werken met mensen had ik natuurlijk ook al meegekregen vanuit mijn werk in het hotelwezen en de gezellige buurtwinkel van mijn ouders.”

Wat zijn jouw favoriete plekken in de stad?

“Ik ben veel te vinden in de Haarlemmerhout, lekker lopen rondom het Hertenkamp of aan de overkant, achter Dreefzicht. De oude melkwinkel van mijn ouders blijft voor mij een bijzonder plekje met mooie herinneringen. Je vindt me ook vaak in de binnenstad, lekker slenteren over de Botermarkt... En de hofjes zijn natuurlijk mijn favoriet!”

Jouw enthousiasme voor de stad vind je vast terug in jouw makelaarswerk…

“Uiteraard! Mijn collega Jos Steetskamp, Eric en ik promoten Haarlem eigenlijk iedere dag.

We kennen de verschillende buurten, de bijbehorende horeca, winkels en ondernemers.

Sinds vorig jaar zijn we ook ambassadeurs van Haarlem Marketing. Ons netwerk is groot en ons kantoor is laagdrempelig. We kennen veel mensen en de mensen kennen ons.

Vanachter mijn bureau zwaai ik zowat de hele dag naar iedereen, haha!”

Spaarneduin Makelaars vind je aan de Gedempte Raamgracht 14 zwart.Voor meer informatie zie www.spaarneduin.nl.

79 HRLM ✶ 87

Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Linda Llambias.

Wat vind je zo fijn aan Haarlem?

“Haarlem is stijlvol, kleinschalig en in vergelijking met Amsterdam een stuk frisser.

Het is hier ook gezellig en sociaal; je kent elkaar en zegt elkaar gedag. Ik woon nog steeds vlakbij de Koninginnebuurt en daar ken ik ondertussen veel mensen. Je maakt een praatje met je buurtgenoten en de winkeliers in de buurt. In Haarlem voel ik me altijd echt Haarlems en ik hoop dat we dat houden.”

‘Laten we er met elkaar voor zorgen dat Haarlem mooi en uniek blijft’

NIEUW in Haarlem NIEUWE PLEKJES, WINKELTJES EN RESTAURANTS IN HAARLEM, VOOR JOU OP EEN RIJTJE.

Samenstelling en tekst: Victoria van der Werff.

WINTERVAST Na een boot op het Spaarne werd het nu dan tijd voor een The Coffee Spot die het gehele jaar door goed te bereiken is.

Je kunt nog steeds aan het water van je koffie genieten, maar nu ook tussen de hippe meubels en in de zomer op het zonovergoten terras.

Voor lekkere koffie en versgebakken bananenbrood ben je zowel, op het water als aan het water, aan het goede adres.

Spaarne 38 | Hooimarkt 27 | www.thecoffeespot.nl

Ontspan en geniet MIdden in het centrum van Haarlem bij Five City Spa ben je voor een massage in goede handen. Je kunt hier terecht voor verschillende soorten massages, zoals een Full Body Massage, duo massage, zwangerschapsmassage en de populaire Five Intensive massage. Bij de spa werken vakmensen die ervoor zorgen dat je na je massage weer geheel ontspannen de deur uitloopt!

Grote Houtstraat 117 | www.fivecityspa.nl

88 ✶ HRLM 79

FIJNPROEVEN Taru betekent ‘vat’ in het Japans en ‘mythe’ in het Fins.

De inspiratie is hier opgedaan door het oog voor detail en de ambacht die kenmerkend is voor beide culturen.

Bij bar Taru proef je de lekkerste drankjes en worden gasten verrast met uitdagende smaakcombinaties en mooie dranken zonder poespas.

Koningstraat 58 | 06 45 30 67 72 | www.bar-taru.nl

Mamma mia!

Nu zijn we natuurlijk al bekend met de heerlijke pizza’s van Nolita, maar nu hoef je niet meer in het restaurant te zitten. Bij deze pizzashop kun je snel je pizza bestellen en afhalen om thuis of in het park op te eten.

Botermarkt 22 | 023 303 90 01 | www.nolita.nl

OP DE KOFFIE Dit is de ideale tussenstop tijdens het winkelen. Bij La Maru kan je genieten van een heerlijk kopje koffie en kleinigheidje zoals Zweedse cinnamon buns en Portugese pastel de nata.

Zitten is hier overigens ook geen straf door het mooie minimalistische interieur dat geheel bestaat uit met hout en witte muren met een prachtige lichtinval.

Koningstraat 36

Eindeloos ontspannen

Eindelijk is Rugs & Ramblers niet alleen meer online te vinden, maar ook in het centrum van de stad. Het label heeft een bijzondere liefde voor handgemaakte items. Met veel aandacht selecteren zij alleen de mooiste producten uit onder andere Marokko. Zo vind je hier handgeweven vloerkleden en veel meer moois voor je interieur.

Bakenesserstraat 12 ZW | 06 57 99 91 50 www.rugsandramblers.nl

Zon in je bol Waan je even in Italië bij Labro. Hier kan je woonaccessoires, sieraden, kunst, kleding, fotoboeken en nog veel meer vinden.

Alles wat je in de winkel ziet is gebaseerd op Italië of komt daar vandaan. Hier kun je genoeg inspiratie op doen voor je eigen huis.

Gasthuisstraat 15 | 06 827 063 42 | www.labro.shop

79 HRLM ✶ 89

Falco De fleurigste stad van het land Zou jij anderhalf miljoen euro betalen voor een tulpenbol?

Vast niet! Toch is er in Haarlem een tijd geweest dat mensen net zoveel betaalden voor een tulpenbol als voor een grachtenpand.

Het was de internetbubbel van de Gouden Eeuw: de Tulpenmanie.

Haarlem speelde als centrum van de tulpenhandel een hoofdrol bij de opkomst én ondergang van deze bloemenbubbel.

Het waren jaren van totale gekte omtrent de tulpenhandel, een periode die startte in 1634. Er werd volop gespeculeerd met de bollen, waarbij de speculanten floristen of bloemisten werden genoemd. Onze stad was het centrum van de tulpenhandel en telde verhoudingsgewijs een hoog aantal van deze bloemisten. Er werd zelfs gehandeld in opties op tulpen die op dat moment nog in de grond zaten. De absolute recordverkoop vond ook plaats in Haarlem: voor één enkele bol, de Semper Augustus, werd maar liefst 6.000 gulden neergeteld, zo ongeveer de prijs van een grachtenpand.

Begin februari 1637 stortte de tulpenhandel plots in. Ook hier speelde Haarlem een hoofdrol, nadat een verkoper bleef zitten met een partij pondsgoed: tulpen zonder al te fraaie kleurpatronen die voor enorme bedragen werden verpatst aan mensen die geen kennis van zaken hadden, maar wel een graantje mee hoopten te pikken van deze gunstige economische wind (zei daar iemand ‘bitcoin’?). In de week die volgde kelderden de prijzen: de bubbel was geklapt. Zoals wel vaker na een economische crash stabiliseerde de bollenhandel zich. Haarlem bleef het handelscentrum.

Mede door de Tulpenmanie en het feit dat Haarlem zich middenin de bollenstreek bevond, verwierf Haarlem zich na verloop van

Falco Bloemenda l is centrumman ager in Haarlem. Hij is actief in versch ill ende besturen en houd t zich in zijn vrije tijd onder meer bezig met imkere n, tuinieren en duur zaamheid.

tijd de bijnaam bloemenstad. Al verschoven de kweek en handel later, vooral als gevolg van stadsuitbreidingen, in zuidelijke richting, waardoor we dat gebied nu kennen als ‘de bollenstreek’.

De bloemenachtergrond van Haarlem is in de afgelopen jaren echter geleidelijk aan naar de achtergrond geschreven.

Het werd, om in de bijpassende termen te blijven, als een beetje oubollig gezien. De wereldberoemde bloemenmeisjes bestaan niet meer, er kwamen steeds minder bloemenshows. Wel dreigden we als stad zelfs het corso kwijt te raken. Gelukkig is dat voorkomen en eindigt het corso ook dit jaar ‘gewoon’ in Haarlem.

Ook hieromheen zie je allerlei activiteiten ontstaan. Her en der in de stad komen er tulpenpluktuintjes op, we zien steeds meer fleurige geveltuintjes en boomspiegels en er is zelfs een bloemenselfieshop. Nu nog wat verticaal groen langs de regenpijpen en een bloemenmarkt. Overlaad de stad met bloemen en profileer Haarlem als de fleurigste stad van het land.

Haarlem, doe je geschiedenis eer aan en koester de bloemen(stad)!

79 HRLM ✶ 91

Wij zien wie u nu bent. En wie u ooit was.

Bij Sint Jacob begrijpen we dat één levensfase niet uw hele verhaal vertelt.

En dat wij beter voor u kunnen zorgen als we u goed kennen. Want uw leefwereld vormt onze zorg.

92 ✶ HRLM 79

sintjacob.nl

Bosbeek • JacobKliniek • Klein België • Meerhoeve • Nieuw Delftweide • Nieuw Overbos • Schalkweide • Sint Jacob in de Hout

INTERVIEW ✶

De NSB-familie die geen zoete broodjes bakte

Een Haarlemse banketbakkersfamilie die geïndoctrineerd raakte door de bezetter.

Het kost historicus Jan de Roos flink wat jaren voordat zijn boek Faber & Zoons. Een familiebedrijf in terreur verschijnt.

Tegenslagen in het onderzoek maken het hem niet gemakkelijk. Hoe kan het dat zoon Klaas Carel Faber altijd in vrijheid heeft kunnen leven na zijn oorlogsmisdaden?

De auteur legt het in zijn nieuwe boek haarfijn uit.

In de keurige en kleurrijke woonkamer van Jan staat een lange tafel waar een dik boek ligt met daarop in witte letters Faber & Zoons. De liefde voor geschiedenis zit er namelijk al vroeg in bij de auteur. “Het is een diepe liefde die ik eigenlijk vanaf de middelbare school al heb”, zegt hij met een lach.

Het waren de leraren die goed konden vertellen waardoor hij maar al te graag luisterde. Na de middelbare school gaat Jan dan ook geschiedenis studeren aan de Rijksuniversiteit van Groningen. “Tja, dan wijkt het niet meer van je.”

REGELS Na zijn carrière als docent en journalist krijgt hij meer ruimte om weer met geschiedenis bezig te zijn. “Als hobby deed ik dat natuurlijk al, maar nu kon ik ergens gemakkelijker induiken”, vertelt hij. Dat gebeurt ook als hij stuit op het verhaal van de Haarlemse banketbakkersfamilie Faber. In Haarlems Dagblad komt de naam Faber met regelmaat even

›

79 HRLM ✶ 93

‘Al was het gezin welvarend, het was ook onevenwichtig’

naar boven drijven. Het draait voornamelijk om Klaas Carel Faber, een zoon uit het Haarlemse NSB-gezin die tot zijn dood in 2012 voortvluchtig was wegens zijn oorlogsmisdaden. “Het was intrigerend.

Ik vroeg mij af hoe het mogelijk was dat zo iemand niet achter de tralies verdwijnt en dat zo’n verhaal steeds weer opduikt.” Jan volgt de verhalen van Faber op de voet en besluit de diepte in te gaan. Bij het ministerie van Justitie vraagt hij alle documentatie op die beschikbaar is. “Ze zeiden dat ze maar één document hadden. Dat geloofde ik niet.”

In 2011 gaat het onderzoek van start, maar het is een lange en vermoeiende procedure.

Ondanks bergen aan verzamelde informatie, zitten er toch nog gaten in het verhaal.

De Haarlemse bestuursrechter moet eraan te pas komen om meer documenten te krijgen van het ministerie. “Door de privacyregels kreeg ik uiteindelijk nog steeds niet alle informatie die ik nodig had. Toen zakte de moed mij even in de schoenen.

Maar opgeven zit niet in mijn karakter. Als ik eenmaal iets vastpak, laat ik het ook niet meer los.”

VAKANTIE IN DUITSLAND Na het overlijden van Klaas Carel Faber in 2012 wordt het voor Jan gemakkelijker om

94 ✶ HRLM 79

onderzoek te doen doordat meer documentatie wordt vrijgegeven. “Toch duurde het nog tot 2020 voordat ik de grote doos met documenten van zolder haalde om te gaan schrijven. Het was zonde om het te laten liggen. Ik moest het gewoon afmaken. De coronaperiode bood daarvoor de gelegenheid.”

Jan schrijft het verhaal over de Haarlemse banketbakkersfamilie waarvan de zoons Piet en Klaas Carel Faber tijdens de Tweede Wereldoorlog meedogenloos jagen op Joden en verzetsmensen. Op de vraag hoe dit heeft kunnen gebeuren, heeft hij meteen een antwoord. “Het zit ’m in de geschiedenis van de familie”, legt hij uit.

“Al was het gezin welvarend, het was ook erg onevenwichtig.” Zo staat vader Pieter Faber bekend als een driftige man en zijn vrouw Carolina Josephine Henriëtte Bakker als een nerveuze dame. Het favoriete vakantieland van de familie is Duitsland.

Doordat hun zaak goed loopt, kunnen zij het zich permitteren om elk jaar op vakantie te gaan. In Duitsland maken zij veel vrienden.

Hun zoons gaan ook mee en worden meteen verliefd op het boerenland waar zij vaak verblijven. “Door het opkomende nationaalsocialisme zijn er veel vlaggen en parades te zien”, vertelt Jan. “Dat vonden ze prachtig en intrigerend.”

Terug in Nederland is het voor de zoons dan ook vanzelfsprekend om zich aan te sluiten bij de NSB, die opkomt voor middenstanders zoals zij. De Fabers zijn al snel een bekende

NSB-familie in Haarlem. De zoons Piet en Klaas Carel zijn erg fanatiek. Piet maakt tijdens de oorlog in Haarlem en omgeving tientallen slachtoffers. Als hun vader Pieter in 1944 – volgens Jan overigens ten onrechte – wordt geliquideerd door verzetsstrijders Hannie Schaft en Jan Bonekamp, slaan bij de zoons de stoppen door. Ze gaan naar Groningen om daar te werken bij de Sicherheitsdienst op het beruchte Scholtenhuis. “Piet is ook daar de grootste griezel van de twee”, zegt Jan. “Hij maakt er samen met zijn broer Klaas Carel opnieuw tientallen slachtoffers onder Joden en verzetsmensen. Ze doen ook mee aan executiepelotons.”

VLUCHTAUTO’S Na de oorlog worden de broers gelijk opgepakt. In 1948 krijgt Piet Faber de doodstraf en Klaas Carel zal de rest van zijn leven moeten doorbrengen in een cel. Begin 1952 wordt Klaas Carel overgebracht naar de koepelgevangenis in Breda, waar hij maar acht maanden verblijft. “Er zat meer van dat soort volk in de gevangenis en ze spraken elkaar zo nu en dan nog wel eens”, vertelt Jan. Een gratieverzoek van Klaas Carel wordt afgewezen. Hij realiseert zich dat hij het heft in eigen handen moet nemen wil hij ooit nog op vrije voeten komen. Als zijn oudste broer Martin in de gevangenis op familiebezoek komt, smeden ze samen een plan voor Klaas Carel en zes andere oorlogsmisdadigers om te ontsnappen. Van overgebleven geld op de rekening van Klaas Carel huurt Martin twee vluchtauto’s inclusief chauffeurs.

‘Die kregen daar natuurlijk flink voor betaald”, legt de historicus uit. “Ze hebben met touw

een houten en ijzeren ladder aan elkaar vastgemaakt en tegen de zes meter hoge muur aan gezet. Daaraan bevestigden ze een slang, waarmee zij zich aan de andere kant van de muur op veilige hoogte op de grond konden laten vallen. Met ronkende motor stonden daar de auto’s klaar om Faber en de anderen naar Duitsland te vervoeren.”

Omdat het Tweede Kerstdag is, blijft de ontsnapping lang onopgemerkt. Door een ongebruikelijk bewakingsschema, de kerstmaaltijd en het draaien van een film ligt de focus die dag ergens anders. “Daar hebben ze handig gebruik van gemaakt.”

VRIJGESPROKEN De grens oversteken was geen probleem voor Faber en de zijnen. “Sterker nog, ze werden daar getrakteerd op kerststol”, zegt Jan. Helaas worden ze toch opgepakt.

‘Als ik eenmaal iets vast pak, laat ik het niet meer los’ Op zondagochtend worden de heren voorgeleid aan een plaatselijke rechter en die heeft alle begrip voor hun situatie.

Jan legt uit dat de zeven een beroep doen op hun vluchtelingenstatus. “Ze wisten zelfs het wetsartikel uit hun hoofd, doordat ze dat via vrienden allemaal al besproken hadden.”

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Linda llambias.

INTERVIEW ✶

Ze kregen een boete van tien mark en kwamen weer op vrije voeten.

Klaas Carel vlucht naar bekenden uit hun vakantieperiode in Duitsland. Hij zit daar al een tijdje wanneer de politie aan de deur komt. Hij wordt gearresteerd, maar een Duitse rechtbank bepaalt dat hij moet worden vrijgelaten. Volgens de nog steeds geldende naziwetgeving is hij namelijk automatisch Duitser geworden doordat hij tijdens de oorlog voor de Sicherheitsdienst was gaan werken.

Nederland probeert hem toch uitgeleverd te krijgen, maar dat mislukt. Volgens Jan zijn de Nederlandse autoriteiten niet alert genoeg geweest. “In het begin waren er zeker nog mogelijkheden voor uitlevering.

Maar Nederland liet de zaak versloffen.

Daardoor kon Faber in vrijheid leven tot hij in 2012 overleed aan nierfalen.”

DE GESCHIEDENIS VAN DE STAD Na jaren onderzoek is Jan trots op het 352 pagina’s tellende eindresultaat. Ondanks de tegenwerking van justitie is het toch nog goed gekomen “Het is altijd een risico dat het om een of andere reden niet afkomt, dus ik ben blij dat het boek er nu toch is.”

Het belangrijkste vindt Jan, dat hij door zijn

boek kan bijdragen aan de geschiedenis van de stad. “Er staan heel veel nieuwe gegevens in over de oorlogsperiode in Haarlem. Het zijn de vruchten van jarenlang speurwerk in onder meer het Nationaal Archief en het Noord-Hollands Archief.”

In het boek staan de verhalen over beruchte verraders zoals Jan van Bragt, die jacht maakte op Hannie Schaft en over ‘Zwarte Alida’, de minnares van de gevreesde politieagent Fake Krist. Het zijn geen opwekkende verhalen, want je krijgt het idee dat je voortdurend in een afgrond kijkt.

“Ze moesten wel worden opgetekend.

Mijn boek is vooral een eerbetoon aan de in totaal meer dan honderd slachtoffers van de Fabers. Ik heb veel aandacht besteed aan wat hen is overkomen en het leed dat dit veroorzaakte, ook voor de nabestaanden.”

Over een volgend boek wil Jan op dit moment nog niets horen. “Ik ga nu eerst even lekker nagenieten.” ✶ Faber & Zoons. Een familiebedrijf in terreur is verschenen bij uitgeverij Loutje. Het rijk geïllustreerde boek kost € 27,95 en is verkrijgbaar bij de plaatselijke boekwinkels.

79 HRLM ✶ 95

Vrijheid om jezelf te uiten Patronaat staat voor een open en eigenzinnige popcultuur waarin iedereen zichzelf kan zijn.

In de maand mei, waarin het thema ‘vrijheid’ centraal staat, is het voor het Haarlems poppodium des te belangrijker om te duiden wat dit betekent; om echt vrij te zijn binnen de popcultuur, zowel als maker als bezoeker, en welke rol Patronaat hierin probeert in te nemen.

Een rijke popcultuur is een vrije popcultuur, waarin ruimte is om jezelf te uiten zoals je bent.

Of je nu losgaat op de gitaar, jezelf verliest aan de draaitafel of gek bent op licht & geluid; de verschillende stijlen en smaken versterken het cultureel landschap van Haarlem en omstreken. Als organisatie wil Patronaat hier een voortrekkersrol in nemen. Bijvoorbeeld

96 ✶ HRLM 79

‘Vrijheid in de popcultuur en de belevenis hiervan is continu in verandering’

EEN RIJK PROGRAMMA Muziek kent talloze vormen waarmee er voor ieder wat wils ontstaat. Het is een continu veranderende wereld waarin op al het vertrouwde wordt doorgebouwd. Hierom moeten de programmeurs van Patronaat extra sterke voelsprieten hebben om de laatste ontwikkelingen te bespeuren, maar ook om creatief te denken in het boeken en plannen van shows. De veelzijdigheid van de ene artiest komt misschien beter uit de verf op een locatie buíten de klassieke, donkere popzalen van Patronaat.

Om de uiteenlopende genres, artiesten en variaties het juiste podium te bieden, zoekt Patronaat bewust de samenwerking op met

externe locaties. Denk bijvoorbeeld aan de allereerste strandshows in 2021 bij Rapa Nui. De optredens van Typhoon en Chef ’Special smaakten dermate naar meer dat er hard wordt gewerkt aan een veelbelovend en frequenter vervolg.

Ook zal het de oplettende bezoeker niet ontgaan zijn dat Stage 3, vroeger bekend als ‘het Café’, al maanden in de steigers staat.

Na de zomer heropent de vleugel officieel met een spraakmakend programma én als vaste thuisplaats van culturele aanstichters en oprichters uit de Haarlemse muziek-scene.

VOOR JOU IS ALTIJD PLEK Het klinkt als een gelikte slogan; ‘Voor jou is altijd plek’, maar Patronaat streeft er onafgebroken naar om deze claim zo waarachtig mogelijk te maken. Aan deze uitspraak ligt het gevoel van vrijheid immers ten grondslag; daarmee begint het gevoel dat er voor het individu in kwestie ‘altijd plek is’. Vrijheid om je gedachten uit te spreken, vrijheid om jezelf te dragen en te bewegen zoals jij bent.

Maar hoe ‘maken’ we Patronaat tot een podium waar altijd voor iedereen plek is?

Het pand is beroemd en berucht om zijn unieke en uitdagende architectuur, die het voor sommige bezoekers lastig maakt om vrij te bewegen. Daarom zijn er achter de schermen goede gesprekken gaande met betrokken bezoekers die graag meedenken

met het team Gebouwbeheer om Patronaat zo toegankelijk en open mogelijk te maken.

Veranderingen die de bezoekers wellicht al zijn opgevallen zijn de nieuwe LED-strips om zichtbaarheid in de zaal te verbeteren en de eerste ronde van aanpassingen aan de toiletten die het bezoek voor iedereen aangenamer moeten maken.

Onmisbaar in deze ontwikkelingen zijn de waarnemingen en ervaringen van bezoekers. Patronaat wil daarom dit jaar nog meer ruimte bieden aan bezoekers om inspraak te hebben op veranderingen en wijzigingen die er uiteindelijk op gericht zijn om hun bezoek vertrouwder, veiliger en leuker te maken. Op dit moment vindt dit reeds plaats door middel van persoonlijke gesprekken. Later dit jaar zal ook een grootschalig bezoekersonderzoek volgen waarmee bezoekers de kans krijgen om hun ervaring met en in Patronaat te delen.

INSPIREREN EN UITDAGEN Vrijheid in de popcultuur en de belevenis hiervan is continu in verandering. Daarom is het belangrijk dat Patronaat onafgebroken blijft werken, in gesprek gaat en zelfreflectie toepast om elke bezoeker deze belevenis te bieden. Een duurzame, culturele belevenis waarin alle ruimte bestaat om jezelf te uiten.

Om vrij te zijn in de popcultuur, en zo met Patronaat te kunnen inspireren en uitdagen om creatief te zijn.

79 HRLM ✶ 97

Fotografie: Jaap Kroon en Félice Hofhuizen

door de deuren te openen voor educatieve initiatieven en muziekscholen, zodat jonge makers in contact komen met de podiumwereld. Of dit nu achter de schermen is of voor het publiek, Patronaat tracht de springplank te zijn voor iedereen die zijn, haar of diens roeping vindt in de popcultuur.

Gewoon nieuwsgierig zijn, kan natuurlijk ook.

Zo werkt Patronaat nauw samen met onder meer InHolland, Triple ThreaT en Hart om de makers en bedenkers van morgen kennis te laten maken met de popcultuur. Patronaat verwelkomt de leerlingen en nieuwsgierigen, en probeert hen zo goed mogelijk te helpen om hun vrijheid te vinden in de popcultuur, en zichzelf te uiten.

Verhuur uw woning met Koops Makelaardij

RUIM 15 JAAR ERVARING

Maak kennis met dé verhuurmakelaar van Haarlem en omgeving. Ons hechte en ervaren team verzorgt het gehele bemiddelingsproces en het beheer van uw panden. Kom vrijblijvend langs op ons kantoor of maak een afspraak voor een gratis huurwaardecheck met één van onze

www.koopsmakelaardij.nl

verhuurmakelaars!

Chantal Ligtenstein - van den Berg Vestigingsmanager

Alles één dak Marktkennis gespecialiseerd Betrouwbaarin het verhuren van huurwoningen Wij zijn eenonder toonaangevende verhuurmakelaar Haarlem

Ook vestigingen in:

Gedempte Oude Gracht 152A | 2011 GX Haarlem

Amstelveen

Amsterdam Centrum

+31 (0) 23-5329817 | haarlem@koopsmakelaardij.nl

Amsterdam

Leiden

HRLM samen met

✶

Kunstlijn en HRLM op bezoek in het atelier van…

Veerle Blaauw ‘Ik zoek en kijk altijd naar vormen’ Ruimtelijke objecten van grof gaas met daarin opgerold papier of stof. Dennennaalden gestoken in doek, het zijn transparante werken vaak gemaakt van afvalmateriaal. Veerle Blaauw onderzoekt structuur en ruimte. Ze knipt, scheurt en buigt materialen in nieuwe vormen. “Ik wil er mijn eigen draai aan geven.”

› 79 HRLM ✶ 99

v

‘Mijn werk gaat over structuur, ritme en harmonie’

Veerle gaat de trap op; haar atelier in een bedrijvenpand in de Leidsevaartbuurt bevindt zich op de eerste etage. In het trappenhuis hangt een groot langwerpig ruimtelijk werk van haar. Plastic bindstrips in verschillende tinten groen zitten onregelmatig gewoven in een kern van gaas. Het object beweegt, de zon zorgt die middag voor een wisselend schaduweffect op de muren. “Hier word ik zo blij van.” De kunstenaar werkt graag met afvalmaterialen. Ze vindt ze in de natuur, in afvalcontainers of op bouwplaatsen. Soms koopt ze een product in een bouwmarkt. “Ik kijk altijd rond of ik iets zie waar ik wat mee kan. Ik hou ervan om materialen een andere functie te geven dan waar ze normaal voor gebruikt worden.” Aan een draad uit het plafond van haar kleine atelier bungelt een metalen plaat. Het is de wand van een oude verhuiskist die ze uit elkaar heeft gehaald. Ze weet nog niet wat ze ermee gaat doen. “Het is interessant materiaal. In de gaten waar eerst de spijkers zaten heb ik wat korte ijzerdraden gestoken. Het is een proces, nu is het nog niets tot ik weet wat ik er verder mee ga doen. Het materiaal is op zich al mooi. Ik bekijk waar ik wat kan toevoegen of juist niet.”

In 1985 behaalde Veerle haar diploma aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Ze studeerde af in grafische vormgeving, een vakgebied waar ze lange tijd in werkte. Tien jaar geleden besloot ze het grafische vak achter zich te laten en ruimtelijk werk te gaan maken.

“Als grafisch vormgever werkte ik altijd in opdracht en de opdrachtgever bepaalde het eindresultaat. Mijn ruimtelijke objecten zijn precies hoe ik het wil, geheel vrije werken.”

STRUCTUUR EN TUSSENRUIMTE Op een verhoging staat een kunstwerk van gaas met in de open ruimtes gevouwen groene jute. Soms koopt Veerle materialen voordat ze weet wat ze er mee gaat doen. Ze raakt de jute even aan en zegt: “Ik heb deze stof in de Stoffenhal gekocht omdat ik het zo mooi vond. Een materiaal kan hier vervolgens jaren liggen tot het een functie krijgt. Mijn werken hebben geen bepaalde vorm, het is puur structuur en tussenruimte. Deze serie ruimtelijke

100 ✶ HRLM 79

HRLM samen met

werken noemde ik ‘in-tussen’, maar de toeschouwer mag er zelf in zien wat hij wil.”

Veerle doet structuuronderzoek in de breedste zin van het woord. Ze bekijkt, onderzoekt, betast en buigt materialen, al zoekende ontstaan de vormen. In een ander werk in haar atelier zitten in de open gedeeltes van het frame steeds op andere wijze opgerolde stukjes stof, als een soort golven. “Het zijn zoekende vormen, heel fijn om te maken en steeds weer anders.

Ik heb ze niet van tevoren bedacht, het is een ontwikkeling. De golvende beweging is duidelijk een patroon in mijn werk, dat doe ik al jaren. Ik hou ook van lijnen, dat zal met mijn grafische achtergrond te maken hebben.

Als ik lijnen zie in kunst of architectuur, spreekt me dat enorm aan. Een lijn is ook een zoekende vorm en tegelijk strak.”

Het werk van de kunstenaar gaat over harmonie, ritme en structuur en over wat er zich in de ruimte ertussen afspeelt. “Ik maak een stramien van vakken en onderzoek wat er in de tussenruimte zit. Wat is binnen en wat is buiten? Een kader kan houvast bieden en tegelijkertijd knellen. Ik geef geen antwoorden, maar probeer er vorm aan te geven. Steeds opnieuw creëer ik structuur

✶

en vorm, het blijft intrigerend. Het leven als zoektocht voor kunst.”

GAAS, TOUW EN VAATDOEKJES In de wandkasten in haar opgeruimde atelier staan bakken met elektriciteitsdraad, ijzerdraad, papier, plastic, gaas, touw en gekleurde stof. Uit een doos steken hard geworden vaatdoekjes. “Als je er een prop van maakt, drogen ze op in gekke vormen.

Ik wilde ze met verf of hars overgieten zodat ze in dat model blijven, maar ik ben er nog niet uit.” Uit een wit schilderdoek aan de muur steken ijzeren pennen met daarop fotonegatieven geregen. Het zijn negatieven van familiefoto’s uit haar ouderlijk huis. “Tijdens een grote opruiming op zolder kwamen we een doos tegen met alleen maar negatieven. Ik vond het gelijk bijzonder materiaal, hoe het oogt en hoe het voelt. Gaandeweg werd de materie steeds persoonlijker, er zit een geschiedenis aan vast.

Op de zwartwit negatieven uit de jaren zestig staan mijn broers, zussen en ikzelf afgebeeld.

Het is een persoonlijk kunstwerk geworden, toevallig tot stand gekomen.”

Veerle raakt vaker gefascineerd door wat ze om zich heen ziet. Bijvoorbeeld door de

› 79 HRLM ✶ 101

102 ✶ HRLM 79

HRLM samen met

✶

lamellen voor het raam bij de buren aan de overkant van de straat. Ze ontdekt een ritme tussen de stroken en bedenkt wat ze met het materiaal zou kunnen doen. Haar eigen Luxaflex heeft ze ook uitgebreid onderzocht.

“Die heb ik helemaal uit elkaar gehaald en gekeken of ik het materiaal in nieuwe vormen kon buigen. Binnen het strakke van het kader ben ik altijd op zoek naar afwijking.

Het ombuigen van een structuur en er een eigen draai aangeven, dat boeit me.” Op haar werktafel staat een bakje met gescheurde pagina’s uit Rainbow pockets te verkleuren in de zon. “Ik hou van een beetje viezig papier, niet te netjes en niet te wit.” Ze maakt van de stroken papier rolletjes, ieder in een andere vorm. De precisie en de repeterende handeling van het werk geeft haar rust. Soms gaan er twee rolletjes in de tussenruimtes van een object of ze voegt een opvallende kleur toe. “Dat beslis ik op gevoel, hier wat weg en daar wat bij met steeds een nieuw resultaat. Ik vind het aantrekkelijk om harde materialen zoals ijzerdraad te combineren met contrasterende zachte materialen als papier en stof.“ TRANSPARANTIE EN BEWEGING Schaduw speelt een belangrijke rol in het werk van de kunstenaar. Veerle wijst op een klein werkje in de vensterbank, door de openingen piept zonlicht en

zorgt voor donkere en lichte vlakken.

“Goed licht is belangrijk bij mijn werk.

De draaiende beweging van de zon geeft een extra dimensie, een lampje erachter werkt ook fantastisch. Ik vind het fijn als er schaduwwerking ontstaat door het transparante van wat ik maak.” De openingen zorgen voor ruimte en luchtigheid, anders wordt het te massief, meent de kunstenaar.

Ze heeft behoefte om materiaal aan te tasten, het te buigen of er in te boren.

Het duurt vaak even voordat ze de moed heeft, ze laat het eerst een tijdje liggen en kijkt ernaar. “Ik ben altijd bang het te verpesten of achteraf spijt te krijgen.

Het is iedere keer opnieuw een drempel, ga ik erin knippen, scheuren of toch niet.

Dat blijft spannend.”

Tussen de grotere werken in hangt een schilderdoek van 25 bij 25 centimeter waar lange dennennaalden in zijn gestoken, die samen een menigte vertegenwoordigen.

De twee pootjes doopte de kunstenaar in acrylverf en stak ze in voorgeprikte gaatjes, ook het puntje kreeg een likje verf. “Dat gaf een mens-associatie, een hoofdje en twee beentjes, voor mij is het net een groep mensen. Ooit waren de naalden groen en nu zijn ze bruin, dat is extra leuk. Ik heb ze zelf verzameld in de natuur.” Ze opent de deur van haar atelier en loopt de gang op. “Kijk hier hangen grote versies van ‘de

menigte’, werken van 80 bij 80 centimeter.”

Een vierkant van dennennaalden zit gestoken in zwarte en witte achtergronden, alle naalden staan één kant op. Ze zijn alweer van enige tijd geleden, Veerle zou het nu anders aanpakken, speelser. “Ik zou uitproberen hoe het is als er een afwijkende lijn doorheen loopt of helemaal tot de rand van het doek naalden steken of een andere kleur toevoegen. Met veel van mijn objecten wil ik later verder experimenteren.

Als ik er dan langer over nadenk vind ik het geforceerd, maar ik blijf twijfelen.”

EXPERIMENTEREN MET GLAS Sommige kunstwerken komen nooit af, Veerle loopt dan vast in het proces en bergt het object weer op. Eigenlijk moet ze haar atelier opruimen, vindt ze. Ze bewaart alles, terwijl bepaalde materialen nooit meer gebruikt gaan worden. Ook onderzoekt ze nieuwe materialen waarvoor ruimte nodig is. “Op het moment experimenteer ik met glas. Door het te smelten kan ik er hopelijk ruimtelijke vormen mee maken.

Ik vind het interessant om een nieuw ambacht te leren en die naar mijn hand te zetten. Het maakproces van begin tot eind zelf controleren, dat vind ik het prettigst.” ✶ Ook te zien in Anno Haarlem Grote Markt.

79 HRLM ✶ 103

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

‘Schaduw speelt een belangrijke rol in mijn werk’

INTERVIEW ✶

EEN OPENHARTIG GESPREK MET...

RIVER

‘Mijn vrouwenlijf klopt niet met hoe ik me voel’ › 79 HRLM ✶ 105

River is als vrouw geboren, maar neigt meer naar masculiniteit. Toch is hij zeker geen man.

Hij noemt zich non-binair, een neutrale genderidentiteit, noch man noch vrouw. “De relatie met mijn lichaam is gecompliceerd. Ik ben niet in het verkeerde lichaam geboren, maar wel in een maatschappij die mijn lichaam verkeerd ziet.”

In een grote villa in Haarlem Zuid huurt River een eenkamerappartement voor studenten.

Zijn tuin ligt tegen stadspark Haarlemmerhout aan. Langs het achterterras loopt een slootje tussen de bomen door. “Het is een fijne, rustige buurt op een halfuur lopen van het centraal station.” River vult twee glazen water en neemt plaats aan de keukentafel. In de kamer staan verder een 2-zitsbank en een twijfelaar. De 27-jarige student Engelstalige Literatuur en Samenleving aan de VU in Amsterdam heeft net zijn scriptie afgerond. Zijn voorkomen is bescheiden, hij heeft een hoge stem en spreekt snel. Het bruine haar is kort opgeschoren met aan de voorkant een lok. River draagt een grote bril en een broek met bloemenprint.

“Ik probeer met mijn uiterlijk niet zo mannelijk mogelijk over te komen, dat is niet wie ik ben.

Ik voel me goed bij een neutrale uitstraling, niet vrouwelijk of mannelijk.”

Tijdens de puberteit besefte River dat hij zich ongemakkelijk voelt in zijn vrouwenlichaam, hij herkent zich er niet in. Het was het begin van een jarenlange zoektocht. “Ik merkte rond mijn veertiende dat genderidentiteit me veel bezig hield, maar kon het niet benoemen.

Vrij snel ontdekte ik dat ik me geen vrouw voel, maar ook geen man. Ook al neig ik meer naar masculiniteit, het klopt allebei niet. In eerste instantie dacht ik dat ik me onprettig voelde bij het vrouw-zijn door de verwachtingen van de maatschappij. Dat ik me sexy moest vertonen bijvoorbeeld. Pas rond mijn twintigste kon ik het beter plaatsen.”

TRANS- EN NON-BINAIRE MENSEN River kwam in een vriendengroep terecht met meerdere trans- en non-binaire mensen.

Hij koppelde hun verhalen en ervaringen aan die van zichzelf en ontdekte zo verschillende genderidentiteiten. “Vanaf die tijd kon ik mijn gevoelens beter begrijpen en zien dat het qua gender echt niet klopt bij mij. Ik ging uitproberen wat dan wel bij me past. Als ik me ergens voor moest opgeven, zette ik bij geslacht een vraagteken. Wat later vulde ik non-binair in.

Ook heb ik aan vrienden gevraagd of ze mij wilden aanspreken met hen en hun om te kijken of ik me daar in herkende.”

Volgens River gaat het niet om welk geslacht je meekrijgt bij geboorte, maar om hoe je je voelt. Wat is je identiteit, ben je man, vrouw of iets anders? Hij noemt zich nu non-binair en vindt het prettig om met hij en hem aangesproken te worden. “Zij en haar staan heel ver van mij af.” Toch zien de meeste mensen hem als vrouw, wat tot ongemakkelijke en pijnlijke situaties kan leiden. “Als ik word aangesproken als vrouw, klopt dat niet voor mij. Voor mij is het duidelijk dat ik géén vrouw ben. Het geeft me een gevoel van dysforie: somberte en ongemak.

Met zulk soort reacties vind ik het lastiger omgaan dan met mijn vrouwenlichaam. Ik erken mezelf op een bepaalde manier en anderen niet, dat is pijnlijk.”

BORST VERWIJDERENDE OPERATIE Voor het keukenblok in de kamer staat een droogrek met wasgoed. River reikt opzij en pakt een ‘binder’ van het rek. “Kijk, dit is een soort hele strakke sport-beha.” Hij steekt beide handen door de lichaamsopening en demonstreert hoe weinig rek er in de stof zit. “Rond mijn twintigste begon ik met het dragen van de binder om te ervaren hoe het is om geen borsten te hebben. Dat voelde goed, plat klopt voor mij.” River draagt de binder niet vaak meer, alleen als hij er echt behoefte aan heeft. Het dragen vergt veel van een lichaam, na een paar jaar kan de binder voor problemen zorgen aan rug en ribben. “Op een bepaald moment ging mijn lijf aangeven dat het genoeg was. Het hesje zit enorm strak. Mijn ribben werden gevoelig en ook

106 ✶ HRLM 79

‘Ik heb een gecompliceerde relatie met mijn lichaam’ kreeg ik last van mijn longen en hoestte veel.

Met het dragen ben ik voorzichtig geworden.”

Hij zit met een been onder zich gevouwen op de keukenstoel en kijkt naar buiten. Vanaf die plek heeft hij een mooi uitzicht op de bomen in de laan. Over de vraag of River liever geen borsten zou hebben, moet hij nadenken. “Ik ben er nog niet uit, ik herken mezelf niet naakt in de spiegel, maar haat mijn lichaam ook niet. Borsten worden aan vrouwelijkheid gelinkt, daarom denk ik wel na over een borst verwijderende operatie.

Zo’n ingreep is definitief en achteraf wil ik geen spijt krijgen. Mocht ik ooit zwanger willen worden, dan kan ik geen borstvoeding meer geven. Ik wil het goed uitzoeken en de verschillende opties zoveel mogelijk open houden. De relatie met mijn lichaam is gecompliceerd. Vaak hoor je transmensen zeggen dat ze in het verkeerde lichaam zijn geboren, zo is het niet voor mij. Ik ben in een maatschappij geboren die mijn lichaam verkeerd leest.”

STOERE SPIERBUNDEL Tussen zijn eenentwintigste en vierentwintigste werd het River steeds duidelijker wat zijn identiteit is en hoe hij aangesproken wil worden. Deze sociale transitie is inmiddels voltooid. Nu denkt River na of hij ook een medische transitie wil ondergaan. “Wil ik wel een borstamputatie, maar geen geslachtsverandering? Ik weet echt nog niet wat de juiste weg is voor mij.

Een geslachtverandering lijkt me ondenkbaar, maar ik zeg niet dat ik het nooit zal doen.

Wat ik zeven jaar geleden dacht nodig te hebben is in de loop der tijd ook veranderd.

INTERVIEW ✶

Wat voor mij het eindpunt is in mijn medische transitie weet ik nog niet. Het is ook een

verrassing hoe mijn lichaam op de hormonen gaat reageren. De effecten zijn wisselend, bij de één werken ze sneller of extremer dan bij de ander.”

Samen met een psycholoog onderzoekt River wat het best bij hem past binnen de medische mogelijkheden. Sinds 2019 staat hij op de wachtlijst bij de VU voor een transitie,

maar is voorlopig nog niet aan de beurt. Ook daar zal hij eerst in gesprek moeten met een psycholoog. Daarna kan het medische traject pas plaatsvinden. “De specialisten moeten akkoord gaan met je keuzes, bijvoorbeeld met het gebruik van hormonen, huisartsen schrijven die meestal niet voor. Ze willen zeker zijn dat er geen twijfel bestaat. Goede begeleiding is prima natuurlijk, samen kijken waar je gevoel vandaan komt en nagaan of medische transitie de juiste stap is.

Aan de andere kant voel jezelf het best of je transgender bent of niet. Het is geen ziekte die je kunt diagnosticeren, het gaat over identiteit.”

MENSEN DREIGEN MET FYSIEK GEWELD In Nederland is genderidentiteit op het moment minder taboe, meent River. Het valt hem op dat ondanks meer bekendheid en openheid rondom het onderwerp, veel mensen agressief reageren. “Ze beweren bijvoorbeeld dat we psychisch ziek zijn en dreigen met fysiek geweld. Met dat soort dreigementen heb ik zelf gelukkig geen ervaring. Onbegrip kom ik wel tegen, sommigen vinden het moeilijk om er voor open te staan. Ooit zei een man tegen mij: ‘Maar je hebt toch een vagina, dus dan ben

je een vrouw!’ Nogal tactloos en onaardig vond ik dat, ik wist even niet hoe ik moest reageren. Het is niet alleen agressie, het is ook onwetendheid en afwijzing waar we tegen aan lopen.”

NAAMSVERANDERING River heeft zich door zijn directe omgeving altijd gesteund gevoeld. Hij was niet gelijk open over zijn genderidentiteit, pas op zijn twintigste heeft hij het aan zijn ouders en zus verteld. Ze gingen er ontspannen mee om.

“Alleen het aanpassen van het taalgebruik was soms lastig voor mijn familie, aangezien ze over mij van jongs af aangewend waren om zij en haar te zeggen. Het is een mind switch, het duurt even voordat het ook echt doordringt.” Hij veranderde tevens zijn naam in River. Gelukkig pakten zijn ouders ook dat flexibel op. “Mijn oude naam was te vrouwelijk, dat werkte niet voor mij. Ik wilde een neutrale naam. In mijn zoektocht heb ik de eerste letter van mijn geboortenaam als uitgangspunt genomen. In onder meer namenlijstjes op babysites kwam ik al snel River tegen. De connotatie met water voelde goed, River bleef, het past bij me.” ✶ De achternaam van River is bekend bij de redactie.

79 HRLM ✶ 107

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Linda Llambias.

Rond mijn twintigste had ik niet verwacht dat ik met hij en hem aangesproken zou willen worden, of na zou denken over een borstamputatie en nu is het toch zover.”

Om meer connectie met zijn lichaam te krijgen, overweegt River hormonen te gebruiken. Ook in de hoop dat mensen hem dan niet meer zullen zien als vrouw. Wat er nodig is om je eigen lichaam te herkennen bepaal je zelf, vindt River. “Door het gebruik van hormonen wordt je stem lager en krijg je meer beharing op gezicht, benen en armen.

De vetverdeling verplaatst van heupen naar buik en ook je gezicht wordt rechter. Dat zou ik allemaal fijn vinden, maar ik ben geen man, dus teveel mannelijkheid wil ik niet. Ik hoef ook geen stoere spierbundel te worden; het is belangrijk mezelf niet te overcompenseren in de poging om herkend te worden als man.

Dan zou ik uit het oog verliezen wie ik ben.

Toen: Noord-Hollands Archief. Nu: Franklin vd Erf.

TOEN

Raaks

NU

108 ✶ HRLM 79

Evenementen in beeld

Er is weer veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legde een aantal evenementen vast.

Bloemencorso Koningsdag

Opening Tulp Up

Witte donderdag

79 HRLM ✶ 109

Zorg jij voor dit jongste zusje uit een gezin van 8?

Zorg jij voor deze grootste grapjas van de klas?

Zie jij mensen zoals ze nu zijn maar ook zoals ze ooit waren? Dan is werken bij Sint Jacob iets voor jou!

Want goed voor iemand zorgen begint met iemand goed kennen.

Collega’s gezocht: • Helpende (plus) zorg & welzijn • (coördinerend) Verzorgende IG Kies voor één van onze locaties of werk afwisselend op alle locaties vanuit onze Flexpool.

Zorg jij voor dit populairste meisje van de school?

sintjacob.nl Bosbeek • JacobKliniek • Klein België • Meerhoeve Nieuw Delftweide • Nieuw Overbos • Schalkweide Sint Jacob in de Hout

Iets voor jou?

Solliciteer via sintjacob.nl of app naar 06 27 33 91 07.

110 ✶ HRLM 79

Gespot

Fotografie: Linda Llambias.

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend plekje.

79 HRLM ✶ 111

Uitgelicht AAN DE VERGETELHEID ONTRUKT

Ze hebben drie dingen gemeen: ten eerste woonden allen voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Ten tweede waren zij joods en maakten zij deel uit van een vrijwel volledig weggevaagde subcultuur in de samenleving. Ten derde worden zij juist daarom in dit deel in de serie Joodse Huizen vereeuwigd.

In Joodse huizen 8 wordt opnieuw de geschiedenis van zo’n vijfentwintig adressen aan de vergetelheid ontrukt.

Stichting Amphora Books, € 21,-.

COMMUNISTISCH ROEMENIE

Lege schappen in de supermarkt.

Rijen voor de winkels. Grenzen dicht.

Verboden bijeenkomsten in huis en mensen die afstand van je houden, alsof je verdacht bent. Het begin van de coronacrisis, toen het leven radicaal veranderde, onzeker en benauwend werd, voelde voor Nausicaa Marbe akelig vertrouwd aan. De lockdown voerde haar direct terug naar haar jeugd in communistisch Roemenië.

Prometheus, € 19,99.

HAARLEMSE NIEUWE STILZWIJGEN VERBREKEN

Het is 1944 en de Tweede Wereldoorlog is in volle gang. De 18-jarige Victoria van Coevorden wordt door haar ouders vanwege grote financiële problemen aangespoord om te trouwen met haar steenrijke jeugdvriend Robert. Vijfenzeventig jaar later krijgt ze een advertentie onder ogen, en wordt ze alsnog door haar verleden ingehaald. Ze besluit haar stilzwijgen te verbreken. Een schitterend historisch verhaal vol rijke details dat je grijpt vanaf de eerste pagina.

Xander Uitgevers, € 12,99.

NATUURFOTOGRAAF

Een innemende biografie van Adolphe Burdet. Hij was een reislustige Zwitser met liefde voor de natuur en ornithologie. Toen hij Nederland aandeed besloot hij te blijven. Een ontmoeting met Jac. P. Thijsse mondde uit in een hechte vriendschap. Thijsse zette hem aan om zijn passie voor natuur en fotografie te combineren.

KNNV Uitgeverij, € 12,95.

ZWARTE PERIODE

De gemeenschap werd diep getroffen door de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog. Evacuaties, razzia’s, verlies van dierbaren, angstige momenten bij huiszoekingen, hongersnood en geweld behoorden tot het dagelijks leed. Vooral Joodse ingezetenen kregen het erg zwaar te verduren. Dit nieuwe 208 pagina’s tellende boek is een waardevolle aanvulling op de geschiedschrijving over deze zwarte periode uit de Bloemendaalse geschiedenis.

Uitgeverij Van Wijland, € 19,95.

OP DE FIETS EN IN GEDACHTEN Auteur Sjoerd van Hettema neemt je mee langs de plekken die voor hem van belang zijn in het leven. Zo neemt hij de lezer mee naar Elswout, Griekenland en de Herensingel 177 in Haarlem.

Sommigen plekken bezocht hij letterlijk, en vaak op de fiets, anderen in gedachten. Dit boek is hier een weerslag van.

Uitgeverij Graveen, € 10,-.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

112 ✶ HRLM 79

Top

5

BOEKEN ✶

Vrijheid

1

VERANDEREN: METHODE Jarenlang heeft Édouard Louis slechts één alomvattende wens: hij wil ontsnappen aan zijn verstikkende en achtergestelde jeugd in Noord-Frankrijk. Hij droomt ervan om rijk te zijn en op straat herkend te worden. Hij laat zijn beste vriendin in de steek om toegang te krijgen tot de elite van Parijs. Maar nu, op het moment dat hij wereldwijd succesvol is, wil hij eigenlijk alleen maar in een hoekje blijven liggen, weg van alles. De Bezige Bij, € 22,99.

2

HET VUUR VAN DE VRIJHEID De jaren 1933 tot 1943 markeren het zwartste hoofdstuk in de moderne Europese geschiedenis.

Terwijl de catastrofe nadert, ontwikkelen Hannah Arendt, Simone Weil, Simone de Beauvoir en Ayn Rand hun visionaire ideeën: over de relatie tussen het individu en de samenleving, tussen mannen en vrouwen, seks en gender, vrijheid en totalitarisme. De Bezige Bij, € 36,99.

3

KING EN DE DRAKENVLINDERS De twaalfjarige King heeft een geheim. Hij valt op jongens. Dat is voor geen enkele jongere eenvoudig, maar voor een zwarte jongen op het platteland in het zuiden van de VS is het extra zwaar. Zeker als je oudere broer net volkomen onverwacht is overleden en het gezin verlamd is van verdriet.

Singel Uitgeverijen, € 18,99.

4

GASTVRIJHEID Elke dag zijn we wel iemands gast of gastheer. We reizen naar het buitenland, gaan op bezoek bij vrienden of verwelkomen nieuwe medewerkers in onze organisatie. Gastvrijheid is alomtegenwoordig.

Tegelijk beleven we volgens sommigen het einde van de gastvrijheid. Door het massatoerisme en de opkomst van de hospitalityindustrie zou de spontane hartelijkheid van weleer vervangen zijn door commerciële berekening, zakelijkheid en voorgeschreven gedragscodes. Atlas Contact, € 21,99.

5

STRIJD VOOR DE VRIJHEID Strijd voor de vrijheid is een urgent en aangrijpend manifest over wat het betekent om je vrijheid te verliezen en waarom we ervoor moeten blijven vechten. Nathan Law werd in 2014 bekend als een van de leiders van het verzet tegen de Chinese invloed op de politiek in Hongkong. De soevereiniteit over de Britse kolonie werd in 1997 overgedragen aan de Volksrepubliek China op voorwaarde dat de stad vijftig jaar lang zijn eigen democratische koers mocht varen. Lemniscaat, € 24,99.

De keuze van Jeltje ON THE NECESSITY OF GARDENING Niet omdat ik nu enorme groene vingers heb of niet bij mijn plantjes weg te slaan ben…maar ik beveel dit boek puur om zijn uiterlijk aan (jaja, don’t judge a book….).

Dit boek heeft namelijk de ‘Gouden Letter’ gewonnen voor het best vormgegeven boek ter wereld. Dat heeft de jury van de ‘Schönste Bücher aus aller Welt’, een jaarlijkse competitie waar boeken uit meer dan dertig landen aan meedoen, onlangs bekend gemaakt. On the Necessity of Gardening is een essaybundel waarin verschillende auteurs aan de hand van tuinieren reflecteren op kwesties als ecologie en klimaat. Het boek is vormgegeven door Bart de Baets. Verantwoordelijk voor de lithografie en druk is Wilco Art Books, een dochterbedrijf van drukkerij Wilco. En ik moet zeggen, het is ook een plaatje! Valiz, € 29,90.

JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum

79 HRLM ✶ 113

DE LEUKSTE TIJDSCHRIFTEN VAN HAARLEM

HRLM75 STADSGLOSSY

Monumentale kracht

voor de toekomst, het milieu en je huis...

Die wil je hebben!

EEN NIEUW JAAR, EEN NIEUW BEGIN

HRLM76

76

HRLM november - december 2021

STADSGLOSSY

Meesterlijke smaak

www.hrlm-online.nl

voor mooie momenten, pure producten en fijne feestdagen

2021

Word nú Vriend van HRLM

Gratis exemplaar waarde € 7,05

EEN NIEUW JAAR, EEN NIEUW BEGIN

HRLM77

COVER 76.indd 1

77

29-10-21 12:39

HRLM januari - februari 2022

STADSGLOSSY

Voor slechts € 32,50 en je krijgt als dank...

www.hrlm-online.nl

2022

• 6x HRLM stadsglossy én • 2x HRLMtje thuisgestuurd.

Gratis exemplaar waarde € 7,05

Ga naar www.hrlm-online.nl/vrienden

EEN NIEUW JAAR, EEN NIEUW BEGIN

HRLM78

COVER 77.indd 1

78

04-02-2022 13:17

HRLM maart - april 2022

STADSGLOSSY

www.hrlm-online.nl

HRLM HRLM HRLM Van alles voor en over kleine en grote helden Neem

gratis mee!

2022

12

Neem mee!

Gratis exemplaar waarde € 7,05

Yeah... allemaal helden!

Opgeruimd staat netjes Boordevol interviews, groene tips, activiteiten, crea met afval en meer

02-03-2022 11:36 01 COVER CONCEPT.indd 1

114 ✶ HRLM 79

11

Van alles voor en over kleine en grote mensen

gratis

EEN NIEUW JAAR, EEN NIEUW BEGIN

COVER 78.BOOT2.indd 1

10

Van alles voor en over kleine en grote mensen

01-12-20 10:22

Waarom niet?!

01 COVER.indd 1

13-12-2021 11:03

Loewe bild i.

Uw persoonlijke streaming-tv.

Ervaar blockbusters en serie-highlights met een druk op de knop.

Kijk tv en video-on-demand, luister naar muziek, surf via internet of gebruik onlinediensten.

Een oled smart-tv zoals bild i, die uw persoonlijke streaming-hoogtepunten behoudt.

Snel en intuïtief. Eenvoudig en duidelijk.

Slimmere televisie - Loewe bild i.

Made in Germany.

Er is reeds een Loewe bild i. oled vanaf 2.699 €.

116 ✶ HRLM 79