Beeldend Haarlem

Schrijvers

Sinds ik zoveel meer binnen achter een scherm moet zitten, neem ik steeds vaker de tijd om buiten een stukje te lopen. Ik zie altijd vanzelf wel waar mijn benen me heen brengen. Ik maak nooit een plan. Zo ook vandaag niet. Mijn loopje bracht me deze keer naar de Grote Markt. Misschien wel het mooiste plein dat ik ken. Alle monumentale panden, de kerk, zelfs de duiven... Het is een kloppend totaalplaatje. Ik ben ook elke keer weer onder indruk van Lautje, de zogenaamde uitvinder van de boekdrukkunst. Er zijn mensen die hem liever vervangen zouden zien worden door iemand die echt iets met boeken te maken heeft. Door een Haarlemse schrijver of zo. Ik hoop niet dat dit serieuze overwegingen zijn. Ik zou hem niet graag missen. Bovendien zijn er in onze stad al flink wat schrijvers in standbeeldvorm vertegenwoordigd.

HILDEBRANDMONUMENT Jan Bronner (plaatsing: 1962) Kalksteen (origineel), kunststof (kopieën) Haarlemmerhout (Den Hout)

Net verscholen van de Fonteinlaan staat in de Haarlemmerhout een fontein met beeldengroep ter ere van schrijver Nicolaas Beets. Of misschien kan ik beter Hildebrand zeggen, want onder dat pseudoniem schreef Beets de verhalenbundel Camera Obscura (1839). Het Hildebrandmonument bestaat uit een achthoekige fontein met op elk hoekpunt een personage uit dit boek. Een eindje van de fontein af kijkt Hildebrand vanaf een hoge sokkel toe op zijn creaties. Tegenwoordig is het Hildebrandmonument niet meer weg te denken uit de Hout. Toch kent de beeldengroep een geschiedenis vol vertragingen en tegenslagen. Het begon allemaal al met een langzame start. Het kostte kunstenaar Jan Bronner namelijk maar liefst 34 jaar om de beeldengroep te voltooien. En zelfs na de voltooiing in 1947 zou het nog jaren duren voor de groep uiteindelijk zou worden geplaatst. Dat gebeurde pas in 1962. Bij elkaar heeft het dus bijna een halve eeuw geduurd om van een ontwerpplan tot een uiteindelijke plaatsing te komen. Alsof de start nog niet moeizaam genoeg was, moest het Hildebrandmonument in 1983 alweer verwijderd worden. De beeldengroep was het mikpunt van vandalisme. Gelukkig zijn er in 1986 kunstoffen kopieën teruggeplaatst. De originele beelden staan sinds 1990 in de beeldentuin van kasteel Nijenhuis bij Heino.

LEZENDE GODFRIED BOMANS

Wim Jonker (plaatsing: 1988) Brons (beeld), natuursteen (sokkel) Wijngaardtuin aan de Janstraat (Centrum)

Vlakbij Lautje staat Godfried Bomans in de Wijngaardtuin. Bomans’ bekendste werk is waarschijnlijk toch wel Erik of het Klein Insectenboek (1941). De aanleiding tot het schrijven van dit boek was de herontdekking van zijn eigen insectenverhalen uit zijn jeugd. Als kind zou hij tientallen verhalen over insecten hebben geschreven. Dat het beeld in een tuin staat lijkt dan ook erg passend. Toch heeft het beeld van de lezende Bomans niet altijd op deze plek gestaan. In 1979 kreeg kunstenaar Wim Jonker de opdracht van Stichting Haerlemsche Haarlemmer om een beeld van Bomans te maken. Het originele plan was om meerdere kopieën van deze beelden te produceren en te verkopen, maar daar is het nooit van gekomen. Het bleef bij één enkel beeld. Na meerdere keren van eigenaar en locatie te zijn gewisseld is het beeld uiteindelijk aan gemeente Haarlem geschonken. Nu staat het al ruim dertig jaar op zijn huidige plek.

HARRY MULISCH

Jikke van Loon (plaatsing: 2013) Brons (beeld), natuursteen (sokkel) Grote Markt (Centrum)

Een klein eindje van Bomans staat een beeld van Harry Mulisch. Afgebeeld is Mulisch zoals hij eruitzag toen hij jong was en in Haarlem woonde. De locatie van het beeld is heel toepasselijk. Het bevindt zich namelijk tussen de voormalige kunstenaarssociëteit Teisterbant en Lautje in. Mulisch was vaak in Teisterbant te vinden. Het beeld van Laurens Jansz. Coster speelt een belangrijke rol in een van zijn boeken. In Het Beeld en de Klok, dat Mulisch in 1989 schreef, stapt Lautje van zijn sokkel om de hoofdpersoon mee op reis te nemen. Het beeld is gemaakt door kunstenaar Jikke van Loon. Ze heeft Mulisch met zijn hoofd naar achter en met gesloten ogen afgebeeld. De schrijver is diep in gedachten verzonken. Hij is bezig te creëren.

Kunstlijn op bezoek bij... Joke Hak

‘Jonge mensen ontroeren me’