Ons dorp na 1813

Nadat er in 1813 een einde kwam aan de Franse bezetting ontstond het Koninkrijk der Nederlanden en werd in 1815 Willem 1 de eerste Koning van Nederland. Malden en Heumen bleven ook na 1813 (dankzij het Franse bestuur) samengaan als gemeente Heumen-Malden. In 1911 besloot de gemeenteraad om een nieuw gemeentehuis te bouwen aan de Rijksweg in Malden, dit tegen het zere been van de Heumenaren, waar het gemeentehuis tot dan toe was gevestigd.

In 1852 nam de gemeenteraad het besluit tot oprichting van een openbare lagere school voor jongens en meisjes. Deze school werd in Malden de “schoolhut” genoemd en was gevestigd in de voormalige boerderij van Piet Sweerts, en het latere accordeon museum ‘’De Muse” aan de Broekkant. Toen het gebouw niet meer voldeed werd in 1910 een nieuwe openbare jongens- en meisjes school gebouwd aan de Rijksweg in Malden.

In 1924 kwamen op uitnodiging van het kerkbestuur de zusters Franciscanessen van Mariadal uit Roosendaal naar Malden om het katholieke onderwijs aan meisjes te verzorgen. Dat kon pas nadat in 1921, de openbare school aan de Rijksweg was omgezet in een katholieke lagere school. Het kerkbestuur werd eigenaar van het schoolgebouw en nam de leerkrachten van de openbare school over. In 1930 werd op advies van Pastoor de Bekker besloten om een nieuwe jongensschool te bouwen, de St. Jozefschool gelegen aan de Raadhuisstraat.

De aanleg van het Maas-Waalkanaal heeft zeven jaar geduurd, men startte in 1920 en op 27 oktober 1927 werd het Maas-Waalkanaal officieel geopend door Koningin Wilhelmina. Het kanaal is gegraven om het vervoer van steenkolen uit de Limburgse mijnen naar Rotterdam en Duitsland sneller te laten verlopen. Hierdoor werd wel de natuurlijke verbinding tussen de dorpen Heumen en Malden belemmerd.

Met de katholieke emancipatie had het dorp Malden definitief haar eigen identiteit teruggekregen. De bevolkingsgroei bleef tot aan de jaren zestig gematigd. In verhouding tot het aantal inwoners telde Malden veel winkels, bakkerijen en cafés. Na de jaren zestig zou met de groei van de bevolking de nieuwe kerk en het winkelcentrum het aanzien van het dorp drastisch veranderen.

Klooster Jeruzalem met op de voorgrond het huis van Klaassen, de schilder en later drogisterij.

Dit gebouw stamt uit de 19de eeuw en mag gezien worden als het oudste gebouw/schooltje binnen de bebouwde kom van Malden. De pastorie is gebouwd in 1799 en is vanaf 1800 door pastoor J. de Groot bewoond geweest, later werd het een onderwijzerswoning. De bestaande pastorie is in 1855 omgebouwd tot een lagere school. De architect van het Maldense schoolgebouw was Peter van der Kempen en hij startte het project in 1853.

Vervolgens was het pand van 1911 tot 1976 in gebruik als boerderij, compleet met stallen en hooizolder en ook Martens Graanhandel had er ooit een graanmolen en opslag. In de Tweede Wereldoorlog zaten er Amerikanen ingekwartierd en na 1980 werd het niet meer gebruikt en verviel het langzaam. Er was zelfs sprake van dat het pand afgebroken zou worden. Sinds 1998 was er, na een grote verbouwing op de begane grond, een muziekcafé met feestgelegenheid en op de verdieping de accordeonspeciaalzaak: Kuik Accordeons. Dit is het enige Accordeon- en Harmonicamuseum van ons land.

Gemeentehuis aan de Rijksweg te Malden in 1912

In 1911 besloot de gemeenteraad tot de bouw van een nieuw gemeentehuis in Malden. In 1907 telde Malden al meer inwoners dan Heumen, zodat de gemeenteraad besloot om het gemeentehuis in Malden te laten bouwen. Aan de Nijmeegse aannemers Theunissen en Van Sambeek werd de opdracht gegeven. In 1935 werd er een vleugel aangebouwd en in de jaren zestig zijn houten barakken toegevoegd. Vanaf 1973 vergaderde de gemeenteraad in de boerderij het Groot Jachthuis. In 1980 is het gemeentehuis, na de samenvoeging van de gemeenten Heumen en Overasselt, opnieuw aangepast door de architect Th. Huijbers en aannemer Jansen uit Wijchen. Dit gemeentehuis heeft dienst gedaan tot 1999, waarna een geheel nieuw gemeentehuis in Malden, op het Kerkplein tegenover de kerk, werd gebouwd.

Zusters klooster

De Zusters Franciscanessen uit Malden tijdens de feestelijkheden ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van het klooster Jeruzalem op 12 januari 1949. Hieronder bevinden zich ook een aantal Maldense zusters.

Bewaking spoor Piet Geurts zittend tweede van links. Het spoor werd in Nijmegen bewaakt door deze groep, waarschijnlijk dateert de foto van 1915.

Graven Maas- Waalkanaal

Het Maas- Waalkanaal werd in de jaren twintig van de vorige eeuw grotendeels met de schop gegraven. In het Heumense grondgebied zou een Maassluis komen met daarnaast een hefbrug. Met paard en wagen werd het overtollige zand afgevoerd. Er werd ook gebruik gemaakt van excavateurs, vrachtauto’s, industriespoor en bovengrondse kabelbaantjes zorgden voor enige verlichting van het zeer zware werk. Het overige zand werd gebruikt voor de verhogingen langs het kanaal.

Café Tervoort stond in 1910 op de hoek van de Rijksweg, nu de genoemde Groesbeekseweg. In het midden, van links naar rechts zijn te zien, Albert de Klein, Jan de Valk en Wim de Klein. De eigenaren van dit café waren Tervoort, Janssen en Spaan. De omnibus reed van Plasmolen naar Nijmegen en vice versa.

Graven Maas-Waalkanaal

Rijkswaterstaat voerde het project uit dat voorbereid was door Ir. C. Lely (1854-1929).

Arbeiders, die ervaring hadden met graafwerk in de Veengebieden, werden overal vandaan gehaald. Er werd handmatig gegraven en ze gebruikten kruiwagens, schoppen, maar ook eenvoudige graafmachientjes en kabelbaantjes. Het kanaal werd uiteindelijk 13,8 kilometer lang, vier meter diep en 62 meter breed.

In 1924 kwamen de zusters franciscanessen van Mariadal uit Roosendaal naar Malden. Op 28 april begonnen zij daar een leer-, bewaar- en naaischool voor de opvoeding van meisjes. In 1925 konden zij het klooster Jeruzalem aan de Rijksweg 135 betrekken, dat naast de Mariaschool voor de meisjes lag. Vanaf 1933 zetten zij zich tevens in voor de wijkverpleging en begonnen een consultatiebureau voor zuigelingenzorg. In 1964 werd een stichting opgericht om de bouw van een bejaardencentrum aan de Broekkant te realiseren. De zusters waren bereid de verzorging van de bejaarden op zich te nemen. De gemeente kocht het klooster van de zusters. In 1968 was het verzorgingshuis gereed en werd het klooster op last van de gemeente afgebroken om plaats te maken voor appartementen, hoek Rijksweg/ Kloosterstraat.

De voormalige meisjesschool is bijna een eeuw oud, met de kenmerkende witte gevel, maakte ooit deel uit van een kloostercomplex en is al een paar jaar in handen van de gemeente. De katholieke school en het klooster Jeruzalem waren beiden karakteristieke beeldbepalende panden aan de Rijksweg en maakten deel uit van een rijke historie.

Koningin Wilhelmina

Het Maas-Waalkanaal is ongeveer 13,5 km lang en loopt van Heumen naar Weurt. Men begon met graafwerkzaamheden in 1920. Op 27 oktober 1927 is het Maas-Waalkanaal feestelijk geopend door Koningin Wilhelmina. Het kanaal werd gegraven om het vervoer van steenkolen uit de Limburgse mijnen naar Rotterdam en Duitsland sneller en goedkoper te laten verlopen.

St Jozefschool

In 1921 werd de oude dorpsschool een Rooms Katholieke school die gebouwd werd aan de Rijksweg. De Zusters Franciscanessen van Roosendaal hadden de leiding. Het aantal leerlingen groeide in een korte tijd snel. Voor de jongens werd een aparte onderwijzer aangesteld. In 1930 werd er een nieuwe school gebouwd genaamd St. Jozefschool die op 16 oktober feestelijk in gebruik werd genomen. Meester G.J.A. Nillesen was hoofdonderwijzer van 1925 tot 1956. De zusters verzorgden het onderwijs aan de meisjes in het schoolgebouw aan de Rijksweg. De St. Jozefschool is gesloopt in 2017 en heeft plaats moeten maken voor een appartementengebouw.

School klas 2 Malden

Helemaal links staat Pit Nillisen. Deze foto uit 1910 is genomen in de openbare school aan de Rijksweg. Aan de witte kleur van de stenen is te zien dat de foto genomen is vanuit de Rijksweg.

De parlevinker

Een parlevinker is een ondernemer die vanaf zijn boot goederen, meestal levensmiddelen, verkoopt. Na 1940 kwam er weer een pont. Er werd naar een model van 1940 en met deskundigheid van Jan van Kruijsbergen een pontje gebouwd met als drijvend “onderste” twee zogenaamde vliegers, afkomstig van Rijkswaterstaat. Een vlieger is een ijzeren vaartuig dat van boven is voorzien van een waterdicht dek en wordt gebruikt bij gierponten op stromende rivieren.De veerdienst werd uitgevoerd door Bert van Kruijsbergen en later door broer Jan. Het veergeld bestond uit centen, voetganger vijf cent, fiets tien. De meeste klanten waren boeren die in de zomer tweemaal per dag aan de overkant hun koeien gingen melken.Parlevinker Jan Kruisbergen hier te zien in 1938 op het Maas-Waalkanaal. Jan Kruisbergen woonde in Malden op de Boterdijk.

Martinus Poelen

Martinus Poelen eveneens zouaaf geboren in 1845 en overleden in 1911 te Groesbeek. In totaal hebben over de gehele periode van de strijd om de Kerkelijke Staat (1860-1870) ongeveer 11.000 man dienst gedaan bij de zouaven. In de praktijk telde het regiment jaarlijks tussen de vieren vijfduizend man. Het Nederlandse contingent, met 3.181 inschrijvingen, vormde een derde van het totaal.

Petje Sweerts was zouaaf in Rome.

Hij is geboren in 1840 en overleden in 1931 te Malden, zijn officiële beroep was landbouwer. De Pauselijke Zouaven vormden, samen met de Zwitserse Garde, het leger van de Kerkelijke Staat. Petje diende in het korps die vrijwillig de verdediging van de Pauselijke Staat op zich nam. Hij was zelfs voorzitter van de Zouaven broederschap te Nijmegen. Het regiment Zuavi Pontifici (“Pauselijke Zouaven”) bestond uit ongehuwde Roomskatholieke mannen, vrijwilligers van tussen de zestien en veertig jaar oud. De meesten tekenden voor een diensttijd van twee jaar; sommigen tekenden bij, of meldden zich in latere jaren opnieuw aan.

Pater Nillesen ging in januari 1927 naar het missiegebied in Java.