DE OUDE WATERSTAATSKERK VAN MALDEN

De officiële positie van de katholieke kerk in Nederland verbeterde toen de Bataafse Republiek in 1796 de scheiding van kerk en staat afkondigde. De verschillende kerken kwamen opnieuw op gelijke voet te staan. Een deel van de kerkgebouwen die in de 16e eeuw in handen waren gekomen van de protestanten werd teruggegeven aan de katholieken.

De staatsregeling van 1798 bepaalde verder dat de plaatselijke besturen gemachtigd werden een regeling te treffen over de overname en eigendom der kerken. Voor 23 oktober 1798 moest alles geregeld zijn. Juist op het nippertje kwam de zaak op 20 oktober aan de orde en werd door de katholieken van Malden met algemene stemmen besloten de ruïneuze kerk van de protestanten over te nemen en te beginnen met de restauratie.

We kunnen nu stellen dat er veel dingen zijn verbeterd in de tijd van de Bataafse republiek. Na 200 jaar tweederangsburgers te zijn geweest kregen de katholieken eindelijk burgerrechten. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 kon de katholieke emancipatie en het Heilige Roomse leven in ons dorp eindelijk beginnen. Opmerkelijk is dat de controle van de staat daarbij belangrijk bleef: geestelijken mochten in het openbaar geen ambtskleding dragen en ook het luiden van klokken was verboden.

Op 14 juli 1799 kon pastoor J. de Groot, na twee eeuwen kerken, elders zijn eerste plechtige H. Mis opdragen in de overgedragen parochiekerk. In 1836 is het eenbeukige tufstenen schip vervangen door een nieuw veel breder waterstaatsschip. Tevens kreeg de toren aan de westzijde een ingang en bouwde men naast het koor een sacristie. In 1883 werd de kerkruimte nagenoeg verdubbeld door de aanbouw van twee zijbeuken, waardoor het schipgedeelte een maximale breedte kreeg.

Plattegrond

Plattegrond van de oude kerk met fases waarin de kerk verbreed werd in verschillende tijden.

Interieur oude kerk

Interieur oude waterstaatskerk vlak voor de afbraak in 1960. Het beeld St. Antonius Abt links boven de trap naast de preekstoel en het grote kruisbeeld rechts zijn overgebracht naar de nieuwe kerk. Goed is de preekstoel te zien met afbeeldingen van de vier evangelisten. Indeling hoofdaltaar en het koor met drie neogotische ramen; daarnaast het altaar van Maria en rechts het altaar van St. Jozef.

Parochiekerkhof

Het parochiekerkhof vormt een integraal onderdeel van de parochiegemeenschap en is sterk verbonden met de historie van Malden. Het oudst ontdekte graf stamt uit 1812. Het kerkhof ligt midden in het hart van de gemeenschap en is gemakkelijk bereikbaar.

St. Antonius Abt beeld

Antonius, patroonheilige van onze kerk, werd geboren in 256 als kind van rijke ouders. Toen Antonius twintig jaar was, stierven zijn ouders. Hij gaf alle bezittingen aan de armen en trok zich in eenzaamheid in de woestijn terug. Later voegden andere christenen zich bij hem en vormden een van de eerste gemeenschappen van monniken in zijn klooster van Sint-Antonius in de Oostelijke Woestijn van Egypte.

Hij was de eerste monnik die vele volgelingen kreeg en staat daarom bekend als de vader van het kloosterleven. Hij stierf op 105-jarige leeftijd en werd volgens zijn eigen instructies in een geheim graf begraven om te voorkomen dat zijn graf een plaats van verering zou worden. Al snel na zijn dood werd hij heilig verklaard.

Oude kerk

Gonnie en Piet, kinderen van Hent Geurts, voor de kerk H. Antonius Abt in 1938, gezien vanuit het zuiden. De tramrails en rioolbuizen zijn nog te zien, dat laatste als afzetting van de Rijksweg. Rechts naast de kerk is nog het oude tolhuis te zien.