Editie december 2023

INHOUD

• Naar een samenleving zonder afval

• Stevig Staan Fryslân: zo word je vitaal ouder!

• Jaarwisseling 2023-2024

Gemeentelijke activiteiten kalender

Vergaderingen gemeenteraad

Woensdag 20 december

Raadsvergadering, 19.30 uur

Kijk voor actuele informatie op: defryskemarren.nl/ gemeenteraad

Informatiebijeenkomsten Tûk Wenjen

over energiebesparende maatregelen en aardgasvrij wonen.

Donderdag 7 december

It Haske, Joure

Dinsdag 16 januari

Digitaal

Woensdag 31 januari

Oudemirdum, MFC It Klif

We starten om 19.30 uur met het programma en u kunt vanaf 19.15 uur de zaal in. Kijk voor alle informatieavonden en meer informatie op: tukwenjen.nl.

De Omgevingswet

De Omgevingswet is de wet die alles regelt voor de ruimte waarin we wonen, werken en ontspannen: de leefomgeving. Deze nieuwe wet voegt 26 oude wetten samen en gaat in op 1 januari 2024.

Wanneer krijgt u met de Omgevingswet te maken?

U krijgt met de Omgevingswet te maken als u iets wilt veranderen in uw leefomgeving. Bijvoorbeeld als u plannen heeft om uw huis te verbouwen of als u als ondernemer een loods wilt laten plaatsen naast uw bedrijfspand.

U kunt ook met de Omgevingswet te maken krijgen als iemand anders iets wil veranderen in uw leefomgeving. Bijvoorbeeld als uw buren een garage willen neerzetten of als een bedrijf in de buurt

het kantoor wil vergroten. Deze nieuwe wet biedt mogelijkheden om uw mening daarover te geven.

Sneller beslissen

De Omgevingswet zorgt er onder andere voor dat wij sneller een beslissing kunnen nemen op uw vergunningaanvragen, maximaal 8 weken. Is uw aanvraag ingewikkeld? Dan mogen we langer over onze beslissing doen.

Wilt u weten wat er nog meer verandert? Kijk op: defryskemarren.nl/ omgevingswet

De gemeente werkt op afspraak

Sinds maandag 4 december werkt de gemeente op afspraak. We willen tijd, aandacht en ruimte voor u reserveren, zodat u zo goed mogelijk wordt geholpen. Door te werken op afspraak spelen we in op de huidige ontwikkelingen. En kunnen we u de dienstverlening blijven bieden zoals u die van ons gewend bent.

Zo kunt u een afspraak maken

• U gaat naar onze website: defryskemarren.nl. Daar kunt u een afspraak maken. U ontvangt een bevestiging per e-mail.

• U kunt ook een afspraak maken door te bellen naar 14 05 14 U ontvangt een afspraakherinnering per e-mail of sms.

• U kunt zich aanmelden bij de informatiezuil in het gemeentehuis of de extra balie op servicepunt Balk en Lemmer.

• Heeft u geen afspraak gemaakt? Op dat moment kijken wij voor u alsnog naar een geschikt moment. Het kan wel zo zijn dat u wat langer moet wachten wanneer u geen afspraak heeft gemaakt.

Wa wint de Fryske Taal- en Kultuerpriis fan De Fryske Marren 2023?

Dit jier set gemeente De Fryske Marren wer in Frysktalich kultureel inisjatyf of persoan yn ús gemeente yn it sintsje, mei de Fryske Taal- en Kultuerpriis. Eltsenien kin der nominaasjes foar yntsjinje. De priis wurdt útrikke op ‘de dei fan de memmetaal’, op woansdei 21 febrewaris 2024. De priis bestiet út in bedrach fan € 750. Ferline jier kear wûn it radioprogramma Gaastnijs fan Radio Spannenburg.

Wêrom jouwe wy de priis?

Yn De Fryske Marren wurdt in protte Frysk brûkt. De gemeente wol it brûken fan it Frysk stimulearje. De útrikking fan de Taal- en Kultuerpriis is dêr in middel ta. Oan de hân fan alle nominaasjes kiest de sjuery in winner. De sjuery bestiet út Douwkje Douma, Meindert Tjerkstra en wethâlder Chris van Hes. Oanmelde úterlik

19 jannewaris 2023 Kinne jo in persoan,

organisaasje of groep dy ’t him it ôfrûne jier ynset hat foar de Fryske taal yn De Fryske Marren?

En fine jo dat dy de Fryske Kultuerpriis 2023 fertsjinnet? Of wolle jo sels de Fryske Kultuerpriis yn ‘e wacht slepe? Mail dat dan úterlik freed 19 jannewaris 2024 nei communicatie@ defryskemarren.nl

Fansels is it fan belang dat jo derby sette werom’t dizze persoan, feriening of groep de priis ferstjinnet.

Hoe kunnen wij onze woning verduurzamen?

Waar begin ik dan mee? Wat zijn de mogelijkheden en waar moeten we allemaal rekening mee houden?

Zijn er financiële regelingen om het voor mij haalbaar te maken?

En hoe vraag ik ze aan?

Allerlei vragen die bij u op kunnen komen als u bezig gaat met het verduurzamen van uw woning.

Wij geven u hierover graag informatie tijdens de informatieavonden van Tûk Wenjen. De komende periode organiseren we nog drie informatiebijeenkomsten (7 december, 31 januari en 15 februari) op locatie in de gemeente en één digitale informatieavond (16 januari).

Meer informatie en/of aanmelden kan via tukwenjen.nl

NAAR EEN SAMENLEVING ZONDER AFVAL

Oud papier, etensresten, versleten kleding: in het dagelijks leven noemen we dit nog vaak afval. Maar het zijn allemaal waardevolle grondstoffen, die we kunnen hergebruiken voor nieuwe producten. Tenminste, als we het scheiden van het restafval. In De Fryske Marren doen we dat al best goed. Toch is er nog veel winst te behalen.

Waarom hergebruiken? Daar zijn meerdere redenen voor. Allereerst besparen we daarmee veel grondstoffen, zoals bomen voor papier, aardolie voor plastic en metaal voor apparaten en blik. Ook kost recyclen minder energie dan het winnen van nieuwe grondstoffen en het maken van nieuwe producten. En dat terwijl de kwaliteit van gerecyclede materialen meestal net zo hoog is. Verder gaat alles wat bij het restafval belandt bij Omrin de verbrandingsoven in. Of het is alleen op een dure manier te recyclen. Meer afval scheiden en hergebruiken zorgt zo voor lagere belastingen en minder uitstoot van CO2. Dat laatste is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor onze gezondheid.

Maximaal 60 in 2025 Landelijk is afgesproken dat Nederland in 2050 zelfs volkomen circulair is. Dit houdt in dat we dan het punt willen hebben bereikt dat we álle grondstoffen steeds opnieuw gebruiken en er helemaal geen afval meer is. Een tussendoel dat wij onszelf in De Fryske Marren hebben gesteld, is om in 2025 nog maximaal

Kijk

60 kg restafval per inwoner per jaar te produceren. Ter vergelijking: in 2014 was in onze gemeente het aantal kilo’s restafval per persoon nog 169 kg en in 2021 was dat 133 kg.

Deze cijfers laten zien dat we sinds 2015 veel vooruitgang hebben geboekt. Maatregelen die daarbij hebben geholpen, zijn onder andere een lagere afvalstoffenheffing voor kleinere containers, het verstrekken van biobakjes aan alle huishoudens en de invoering van minicontainers voor oud papier. Maar het is nog niet genoeg om het gestelde doel te kunnen behalen. In april van vorig jaar is daarom de campagne ‘Grondstof is geen afval’ van start gegaan. Hiermee wil de gemeente zorgen voor meer bewustwording van het belang van afval scheiden en het verminderen van restafval. Daarnaast is toen een aantal nieuwe maatregelen ingevoerd om inwoners nog meer te ondersteunen (zie kader).

Resultaat tot nu toe Dit najaar, anderhalf jaar later, is onderzocht wat de campagne en de nieuwe maatregelen tot nu toe

Extra maatregelen ter ondersteuning

Naast de communicatiecampagne biedt gemeente De Fryske Marren sinds april 2022 inwoners extra ondersteuning bij het goed scheiden van afval en het verminderen van restafval. Dit gebeurt met de volgende acht maatregelen:

1. Meer gft-afvalcontainers bij hoogbouw/appartementencomplexen.

2. Ruime(re) openingstijden van de milieuterreinen.

3. Wegbrengvoorzieningen op de milieuterreinen voor pmd-afval (plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drinkkartons) en luiers.

4. Stimuleren van het gebruik van wasbare luiers.

5. Afvalcoaches op de milieuterreinen, op scholen en langs de inzamelroutes die informatie en advies geven over het scheiden van afval.

6. Helpen bij het beperken van ongeadresseerd drukwerk.

7. Opruimacties voor een schone en zwerfafvalvrije gemeente.

8. Inzetten op meer hergebruik van oude spullen.

hebben opgeleverd. Zijn ze de moeite waard geweest? Het antwoord is ja. Het aantal kilo’s restafval per inwoner van De Fryske Marren komt voor 2023 neer op ongeveer 110 kg. Het percentage afval dat onterecht in de grijze containers belandt, is inmiddels zo’n 43 procent. Een paar jaar geleden

was dat nog 52 procent. Bovendien is de hoeveelheid grof afval op de milieuterreinen fors verminderd.

Tegelijk laat dit zien dat er voor ons nog een hoop werk aan de winkel is. In twee jaar tijd moet er immers nog minstens 50 kg van die 110 kg

restafval af. Uit steekproeven blijkt dat het vuilnis dat niet in de grijze container hoort, maar daar wel in wordt gegooid, voor het grootste deel bestaat uit groente-, fruit- en tuinafval (gft-afval). Als iedereen in de keuken het biobakje zou gebruiken, zouden we dus veel winst behalen. Ook textiel, oud papier, glas en elektronisch afval doen inwoners nog dikwijls bij het restafval. De campagne van de gemeente richt zich de komende periode daarom vooral op deze vijf afvalsoorten.

Afval net zo vaak ophalen Om een stapje extra te zetten, zouden we ervoor kunnen kiezen om restafval minder vaak op te halen: één keer per drie weken in plaats van om de week. Dit dwingt iedereen om de ruimte in de grijze container beter te benutten door meer afval te scheiden. Een gemeente die deze aanpak al gebruikt, is bijvoorbeeld Tytsjerksteradiel. De hoeveelheid restafval is daar zo in relatief korte tijd flink teruggedrongen. Zo’n twee jaar geleden is dit idee daarom via peilingen en op bijeenkomsten voorgelegd aan inwoners van De Fryske Marren. Er was hier toen duidelijk meer draagvlak voor dan voor een tegelijkertijd voorgelegd alternatief: een tarief betalen per kilo afval.

Toch heeft de gemeenteraad besloten om het afval voorlopig net zo vaak te laten inzamelen. De reden hiervoor is dat ze eerst wil kijken hoeveel winst nog te behalen is met de campagne en de vorig jaar ingevoerde maatregelen. Daarnaast nodigt de gemeente alle inwoners uit om mee te denken en met andere ideeën en initiatieven te komen om het scheiden van afval te stimuleren. Hoe meer wij met z’n allen de schouders eronder zetten, hoe groter de kans is dat we onze ambitie –maximaal 60 kg restafval per persoon in 2025 – hier ook echt waar gaan maken.

Meer weten over afval scheiden? Kijk op samenhalenwealleseruit.nl/ scheidwijzer

Inwonerspeiling over afval scheiden

Afgelopen zomer heeft de gemeente een inwonerspeiling laten uitvoeren over het scheiden van afval. Hierbij is onder andere aan inwoners van De Fryske Marren gevraagd in hoeverre zij hun afval scheiden, hoe belangrijk ze dit vinden, of ze vinden dat ze genoeg kennis hebben over afval scheiden en wat eventueel hun redenen zijn om dat niet altijd te doen.

Samengevat zijn de uitkomsten van de inwonerspeiling:

• 77% van de inwoners vindt het scheiden van afval belangrijk.

• 57% van de inwoners heeft informatie gelezen over afvalscheiding. Bijvoorbeeld in dit gemeentelijk katern Tusken de Marren, via social media of via de afvalapp.

• 63% van de inwoners heeft behoefte aan informatie rondom afvalscheiding. De meeste interesse (34%) is er in informatie over het milieuterrein en de spullen die daar thuishoren.

• Het merendeel van de inwoners heeft naar eigen mening genoeg kennis over hoe afval moet worden afgevoerd.

• De belangrijkste reden om afval niet altijd te scheiden, is dat het makkelijker is om het in de grijze container te stoppen.

• 49% van de inwoners die in een hoogbouwwoning wonen, maakt gebruik van de collectieve container voor gft-afval.

• Ruim een derde (35%) van de inwoners gebruikt regelmatig het biobakje voor gftafval.

• De meeste inwoners met één of meer kinderen in de luiers geven aan nooit wasbare luiers te gebruiken en dit ook niet te willen proberen.

FOTO: EIGEN FOTO DFM

FOTO: BEELD: OMRIN

FOTO: EIGEN FOTO DFM

FOTO: EIGEN FOTO DFM

O.a. hout, puin en verfblikken horen niet in de grjize container.

Stevig Staan Fryslân: zo word je vitaal ouder!

Lekker meedoen, ook als je niet meer de jongste bent? Dat is vaak een kwestie van goed in balans zijn. Fit en sterk zijn kun je trainen. Vanaf 2024 gaat de gemeente inwoners daarbij ondersteunen.

Vitaal ouder worden – wie wil dat niet?

Als je fit bent, kun je ook op hogere leeftijd meedoen en genieten van het leven. Natuurlijk hebben we niet alles zelf in de hand. Naarmate we ouder worden, nemen onze spierkracht, conditie en evenwichtsgevoel vaak af. Soms leidt dat tot vallen. Na een val kost het meestal veel tijd en energie om lichamelijk te herstellen en weer zelfvertrouwen te krijgen.

Bewegen en oefeningen doen Wist u dat u zelf veel kunt doen om het risico op vallen te verkleinen?

Bijvoorbeeld door te bewegen en oefeningen te doen. Daarmee kunt u evenwichtsproblemen en de afname van spiersterkte vóór zijn. Maar hoe pak je dat aan? Vanaf 2024 gaat gemeente De Fryske Marren inwoners daarbij ondersteunen, samen met huisartsen, fysiotherapeuten, thuiszorg, Sociaal Werk de Kear en andere partners.

In Balans Hilde Bruggen is beleidsadviseur leefbaarheid en gezondheid bij gemeente De Fryske Marren en weet daar meer over.

deelnemers bewust van het risico op vallen. Daarnaast gaan zij met oefeningen aan de slag waarmee ze hun balans, mobiliteit, conditie en zelfvertrouwen verbeteren.”

ook naar de winkel lopen, de post uit de brievenbus halen, even afstoffen of de planten water geven.”

Inwoners met valrisico bereiken

Jaarwisseling 2023-2024

Het is bijna weer zover: de jaarwisseling. Voor sommigen het hoogtepunt van het jaar! Hieronder vindt u praktische informatie rondom de aankomende jaarwisseling.

VUURWERK AFSTEKEN TIJDENS JAARWISSELING

AFSLUITEN CONTAINERS

EN PARK HEREMASTATE

NIEUWJAARSBIJEENKOMST

HILDEBRUGGEN(EIGENFOTO)

“Als gemeente willen we dat onze inwoners fijn ouder worden”, vertelt ze. “Inwoners van 65 jaar en ouder die risico lopen om te vallen, kunnen vanaf volgend jaar onder begeleiding van een fysio- of oefentherapeut in de buurt gratis de groepstraining In Balans volgen. Deze cursus van enkele weken maakt de

- HILDE‘Bewegen is ook naar de winkel lopen of de post uit de brievenbus halen’

Fit in je derde levensfase

Niet alleen gemeente De Fryske Marren is bezig met dit aanbod, ook andere gemeenten in Fryslân. Deze gezamenlijke aanpak heet Stevig Staan Fryslân. Bilbo Schickenberg is adviseur Gezondheidsbevordering GGD Fryslân. Hij ondersteunt de gemeente bij het organiseren van Stevig Staan Fryslân. “Mensen zeggen soms dat vallen er nou eenmaal bij hoort als je ouder wordt. Maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn! Je kunt zelf deels beïnvloeden hoe fit je in je ‘derde levensfase’ bent. Daar kun je trouwens al vroeg mee beginnen, vanaf je 55e.” “Tweeënhalf uur matig bewegen per week verlaagt het valrisico”, weet Hilde. “En dat hoeft niet per se sporten te zijn. Bewegen is

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

Op dit moment wordt er in onze gemeente achter de schermen hard gewerkt om vanaf volgend jaar een mooi aanbod te hebben staan voor de inwoners. Bilbo: “Fysiotherapeuten die nog niet met In Balans werken, krijgen bijvoorbeeld scholing aangeboden, zodat ze straks klaar zijn om deze cursus te geven. Eén fysiopraktijk is al met de cursus begonnen, een andere gaat er binnenkort mee starten. Natuurlijk is deelname van inwoners altijd vrijwillig. Het belangrijkste is dat we zoveel mogelijk inwoners met een valrisico bereiken.”

Mensen leren kennen

De cursus In Balans wordt 100 procent door de gemeente betaald. Dat maakt de training voor iedereen toegankelijk en dat is ook de bedoeling. “Zo’n cursus met een groep heeft ook een sociaal aspect”, zegt Bilbo. “Je bent met elkaar actief en leert zo andere mensen kennen. Sociaal contact is minstens zo belangrijk voor leuk ouder worden, net als gezonde voeding.”

- BILBO‘Vallen hoeft er niet bij te horen als je ouder wordt’

Sommige mensen op leeftijd praten niet graag over ouder worden, merkt Bilbo. “Bij het woord ‘oud’ denken ze aan hun eigen ouders. Je hoeft het ook niet groter te maken dan het is, maar wees gewoon realistisch. Heb het er over met elkaar, ga samen in gesprek over de vraag hóe je graag ouder wilt worden. En wees vooral voorbereid. Een val kan vervelende gevolgen hebben. Als je dat vóór kunt zijn, is je leven veel leuker!”

Wilt u weten wat uw eigen valrisico is? Vraag ernaar bij uw huisarts, de thuiszorg, uw fysiotherapeut of een andere zorgprofessional.

Het afsteken van bepaald vuurwerk tijdens oud en nieuw is toegestaan. Vuurwerk afsteken kan op 31 december 2023 vanaf 18.00 uur tot en met 1 januari 2024 tot 02.00 uur. Een aantal soorten vuurwerk is verboden. Dit geldt voor: knalvuurwerk (zoals rotjes) en -strengen (zoals Chinese matten), vuurwerk uit categorie F3, vuurpijlen en losse enkelschotsbuizen. Houd voor actuele informatie de website van de Rijksoverheid in de gaten via rijksoverheid.nl/ onderwerpen/vuurwerk

CARBIDSCHIETEN

Een jaarlijkse traditie op oudejaarsdag: carbidschieten. De burgemeester wijst een aantal locaties aan waar het schieten van carbid op 31 december 2023, van 13.00 tot 18.00 uur, is toegestaan. Vóór kerst zijn de carbidlocaties bekend en plaatsen we hiervan een overzicht op onze website. Meer informatie over het carbidschieten vindt u op defryskemarren.nl/ carbidschieten

Vanaf maandag 18 december 2023 beginnen we met het afsluiten en verwijderen van afvalbakken en hondenpoepcontainers om vuurwerkschade te voorkomen. Daarnaast vragen we u om uw glaswerk tussen zaterdag 31 december 2023 en zondag 1 januari 2024 thuis te bewaren en/of naar één van onze milieuterreinen te brengen en niet naast de gesloten containers te plaatsen.

U kunt op dinsdag 2 januari 2024 weer gebruikmaken van de ondergrondse containers. Daarmee voorkomen we gezamenlijk dat er kapot glaswerk naast de containers en op straat belandt.

Daarnaast zijn de hekken van park Heremastate gesloten vanaf zaterdag 31 december 2023 om 16.00 uur tot en met 1 januari 2024 om 10.00 uur.

Op dinsdag 9 januari 2024 organiseren we een nieuwjaarsbijeenkomst voor alle inwoners in de Mallemok in Sloten. De avond duurt van 19.30 tot 21.30 uur. Rond 20.00 uur houdt burgemeester Fred Veenstra zijn nieuwjaarstoespraak.

‘JIJ BENT GOUD WAARD’

De bijeenkomst is dit jaar extra feestelijk omdat De Fryske Marren 10 jaar bestaat. De campagne ‘Jij bent goud waard!’ is daarom in het leven geroepen. Dit betekent dat inwoners elkaar kunnen nomineren. Ze kunnen doorgeven wie ze ‘goud waard vinden’ en waarom. Uiteindelijk worden er vooraf 10 genomineerden uitgekozen. Tijdens de bijeenkomst worden de winnaars bekend gemaakt. Iedereen is welkom!

Kijk voor meer informatie over de campagne op defryskemarren.nl/jijbentgoudwaard. Wilt u bij de bijeenkomst aanwezig zijn? Meld u dan aan via evenementen@defryskemarren.nl

Tot slot wensen we u alvast een hele gezellige en veilige jaarwisseling toe!

BILBOSCHICKENBERG(EIGEN FOTO)