GRAZENDE SCHAPEN IN DE STRAAT

Al duizenden jaren houdt de mens schapen voor wol, melk en vlees. Maar veel gemeenten, waaronder De Fryske Marren, zetten deze wollige viervoeters ook in als levende grasmaaiers. Kijk er in april tot en met oktober daarom niet van op als u midden in een woonwijk een grazende kudde tegenkomt.

‘Stadsbegrazing’ heet dit – al verwijst de term ook naar begrazing in dorpen. Het houdt in dat schapen binnen een woongebied naar believen gras en andere planten opeten. “Zo zijn ze een mooi alternatief voor machinaal maaien”, zegt Tonny de Jong. Naast zijn functie als wijkbeheerder in Joure is hij bij de gemeente degene die de begrazing aanstuurt. “Schapen kunnen op plekken komen die lastig te maaien zijn met een machine. Ook blijven er dan geen rijsporen achter, verbruiken wij minder brandstof en hoeven we geen maaisel op te ruimen. Bovendien is het een leuk plaatje; mensen zien liever een kudde schapen ‘aan het werk’ dan grote, lawaaierige maaimachines.”

Goed voor biodiversiteit

Maar dit betekent niet dat die maaimachines aan de kant zijn geschoven. “Het is juist de combinatie van maaien en begrazen die meerwaarde heeft”, legt Eelco Mur, werkvoorbereider groen bij de gemeente, uit. “Stukken die voor een machine goed toegankelijk zijn, maaien we. Sommige plantensoorten zijn daar het meest bij gebaat, andere bij grazen. Door beide werkwijzen toe te passen, krijg je een grote variatie aan begroeiing.”

De schapen dragen ook op andere manieren bij aan de biodiversiteit. Via hun vacht, hoeven en mest transporteren ze zaden van planten van het ene naar het andere terrein. Ook insecten, slakken en spinnen liften op ze mee. En als schapen zich regelmatig verplaatsen, ontstaan gebieden met hogere en lagere plukken groen. Hierbinnen kunnen insecten en kleine zoogdieren makkelijker overleven. Eelco: “Er zijn dus allerlei planten en dieren die van de begrazing profiteren. Dit helpt om deze soorten in onze gemeente in stand te houden.”

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl

Op veel plekken tegelijk Stadsbegrazing is in De Fryske Marren niets nieuws; het gebeurt hier al vijftien jaar. Wel wordt het dit jaar voor het eerst uitgevoerd door herder Martin Reitsma uit Lippenhuizen. Sinds

2011 runt hij samen met zijn vrouw Elsa begrazingsbedrijf By de Hân.

Hun 1500 Schoonebeeker schapen zetten zij, opgedeeld in kuddes van diverse groottes, van april tot en met oktober op veel verschillende plekken in. Martin: “In De Fryske Marren begrazen onze schapen straks zo’n 22 hectare: in of bij Joure, Lemmer, Balk, Langweer en Sint Nicolaasga. Tegelijkertijd laten we andere kuddes grazen in de gemeenten Heerenveen, Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel, op locaties van Recreatieschap Marrekrite, in zonneparken en op dijken van Wetterskip Fryslân. Alles bij elkaar is dat een hele organisatie.”

Waar de schapen ook grazen − of dat nou binnen of buiten de bebouwde kom is − ze staan steeds binnen een afrastering met stroomnetten. Zodra ze ergens genoeg groen hebben verorberd, verhuizen ze naar de volgende plek. Bevindt die zich in de buurt, dan begeleidt Martin of een van zijn medewerkers ze daar met hulp van een bordercollie lopend naartoe. Grotere afstanden leggen ze af in een trailer.

Communicatie en educatie Naast het in goede banen leiden van de begrazing zelf, beschouwen Elsa en Martin communicatie hierover met omwonenden en geïnteresseerden als een belangrijk onderdeel van hun werk. “Met hun hoge knuffelgehalte trekken de schapen veel bekijks”, aldus Martin. “Ik maak altijd graag een praatje met mensen om hun te vertellen over dit werk en waarom wij dit doen. Zo creëer je ook meer draagvlak voor deze vorm van groenbeheer.”

Ondertussen kijken Elsa en Martin samen met de gemeente ook naar andere mogelijkheden om voorlichting te geven over schapenbegrazing en verwante thema’s. Zo zetten zij bijvoorbeeld in samenwerking met het initiatief Groen Doen van Bezoekerscentrum Mar en Klif in Oudemirdum een educatieprogramma voor basisschoolleerlingen op. Elsa:

“Dit betekent onder andere dat kinderen uit de bovenbouw zich binnenkort via groendoen.net met hun groep kunnen aanmelden voor een bezoek aan een begrazing. Wij kunnen dan uitleg geven over onze aanpak en onderwerpen als het scheren van schapen, het bekappen van klauwen en het gebruik van wol. In de loop van dit jaar gaat dit allemaal nog verder invulling krijgen.”

Een handje helpen?

Het komt weleens voor dat een stroomnet scheef hangt, bijvoorbeeld door toedoen van een hond. Of dat er iets anders mankeert aan de afrastering op een plek waar een kudde schapen staat te grazen. Na melding hiervan moet Martin of een van zijn medewerkers er dan naartoe rijden om dit op te lossen.

Het zou hen een hoop tijd besparen (en het milieu uitlaatgassen) als iemand die in de buurt woont er meteen heen kan gaan om het in orde te maken. Woont u in of in de omgeving van Joure, Lemmer, Balk, Langweer of Sint Nicolaasga en wilt u zo’n vrijwilliger zijn? Neem dan contact op met Elsa en Martin via info@bydehan.nl