Programmaplan Inclusieve samenleving

PROGRAMMA

PLAN inclusieve samenleving

Ruimte voor iedereen De samenleving is volop in beweging Saamhorigheid zorgt voor vitale kernen

Vooraf Hoofdstuk 1 - Pagina 4

Context en aanleiding Hoofdstuk 2 - Pagina 8

Visie en ambitie Hoofdstuk 3 - Pagina 16

Programmadoelen Hoofdstuk 4 - Pagina 21

Inspanningen en activiteiten Hoofdstuk 5 - Pagina 24

Veranderaanpak Hoofdstuk 6 - Pagina 26

Monitoring en programmasturing Hoofdstuk 7 - Pagina 28

Communicatie Hoofdstuk 8 - Pagina 30

Samenhang programma’s

Gemeente Hoeksche Waard bestaat vanaf 1 januari 2019. In het Hoofdlijnenakkoord dat met de start van de gemeente is vastgesteld, zijn verschillende thema’s benoemd waar extra op wordt ingezet de komende jaren.

D

e Hoeksche Waard heeft een forse opgave als het gaat om het ombuigen van de demografische ontwikkeling en daarmee het vitaal houden van het gebied. Als we niets doen dan vergrijst en ontgroent de Hoeksche Waard sterk. Dit kan leiden tot het verdwijnen van voorzieningen, krapte op de arbeidsmarkt en een afnemende vitaliteit in de kernen: wie kan straks nog voor wie zorgen? Actie is dus geboden!

Alle raderen moeten draaien om de ‘machine’ gaande te houden om zo jonge huishoudens voor de Hoeksche Waard te behouden, te versterken en aan te trekken. Voor de 5 raderen inclusieve samenleving, mobiliteit, wonen, economie en duurzaamheid is gekozen voor een programmatische aanpak die moet leiden tot meer samenhang binnen en tussen de programma’s, een versnelling voor de vitaliteit en focus op de gewenste resultaten voor de gemeente, maar vooral voor de samenleving waar we het met elkaar voor doen. In de programmaplannen, waar u er nu eentje van voor u heeft, staat kort beschreven wat we, samen met anderen, gaan doen en waarom.

Een vitaal eiland is een eiland dat in staat is om op eigen kracht goed te functioneren en daar is veel voor nodig. Een toekomstbestendige woningvoorraad en een basis aan dagelijkse voorzieningen op het gebied van onderwijs, zorg, welzijn en detailhandel is essentieel. Ook voldoende en passende werkgelegenheid is belangrijk, evenals bereikbaarheid en veiligheid. Inwoners willen sporten (bij verenigingen) en er moet, zowel voor eigen inwoners als voor bezoekers, voldoende ruimte zijn voor recreatie en cultuur. Ondernemers vragen voldoende ruimte om in vrijheid te kunnen ondernemen en er moet een vruchtbare grond zijn waar innovatieve ideeën uit kunnen ontspringen.

Al deze factoren dragen bij aan de vitaliteit van het eiland.

In de Hoeksche Waard leef je het gezonde leven, in je eigen tempo in alle vrijheid, met ruimte om je heen op een steenworp afstand van de dynamische stad.

Een eiland waar altijd iets te doen is, met leuke winkels en goede horeca. Waar het buitenleven dichtbij is. Met prachtige vergezichten, kleurrijke akkerranden en kreken en omringd door de Delta. Een gebied met vindingrijke inwoners met vruchtbare grond voor innovatieve doeners. Waar de mensen hard werken, samen dingen ondernemen en voor elkaar zorgen.

Context en aanleiding

Hoofdstuk 1

Context en aanleiding “Doordat de Hoeksche Waard letterlijk een eiland is, zijn mensen op elkaar aangewezen en staat zorg voor elkaar hoog in het vaandel. De Hoeksche Waard kent (mede daardoor) kleine, hechte gemeenschappen met vaak een eigen identiteit. Ook kenmerkt de Hoeksche Waard zich door ondernemerszin. Hoeksche Waarders hebben een nuchtere volksaard, zien kansen en pakken zaken graag aan. Het is onze uitdaging deze kernkwaliteiten te koesteren en te ontwikkelen.

H

oewel de gemeenschappen klein en hecht zijn, zijn de dorpen en vele buurtschappen ook sterk met elkaar verbonden in samenleving en economie. De Hoeksche Waard vormt daarmee ook nadrukkelijk een eenheid.*

* Kompas 2018 Hoeksche Waard, ‘Dichtbij, in verbinding met de omgeving’

4

Wanneer we kijken naar het sociaal domein dan kunnen we met trots constateren dat we deze kernkwaliteiten in de Hoeksche Waard (h)erkennen. In deze kwaliteiten en de onderlinge verbinding ligt een mooie basis voor de inclusieve samenleving die we voor ogen hebben. Al sinds 2014 - het jaar voorafgaand aan de transitie rondom de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de jeugdhulp en de participatiewet - hebben de 5 gemeenten in de Hoeksche Waard de handen ineengeslagen. Samen met inwoners en partners is gebouwd aan een nieuw stelsel.

Er zijn verschillende samenwerkingen aangegaan, zorg is ingekocht, jeugdteams zijn ontwikkeld, de 5 Wmo-loketten zijn samengevoegd tot een regionale Wmo-frontoffice, de regionale uitvoeringsorganisatie voor de Participatiewet (Werk & Inkomen Hoeksche Waard (WIHW)) is ingericht, bestaande cliënten en inwoners zijn geïnformeerd, beleidskaders en verordeningen zijn opgesteld, nieuwe benaderingen en werkwijzen zijn geïntroduceerd en allerlei pilots voor vernieuwende aanpakken deden hun intrede.

Hiermee was de continuïteit van de zorg vanaf 2015 verzekerd.

dersteuning gegeven aan de gewenste veranderbeweging.

Deze programma’s hebben weliswaar een aantal aansprekende resultaten opgeleverd, maar tegelijkertijd hebben we in de overgang naar de nieuwe gemeente Hoeksche Waard geconstateerd dat er nog veel stappen te zetten zijn.

GROTE MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN VAN TRANSITIE NAAR TRANSFORMATIE Waar de inspanningen en interventies aanvankelijk vooral gericht waren op systemen en processen, ontstond vanaf 2018 meer ruimte en noodzaak voor de zogenoemde transformatie in de zorg. De transformatie is erop gericht om hulp en ondersteuning laagdrempelig(er) te maken en eerder inzicht te krijgen in de zorgbehoefte van mensen. Deze vroegsignalering moet op termijn de zware hulp en ondersteuning (deels) vervangen door lichtere vormen en meer eigen kracht. Hierdoor zullen de kosten op (langere) termijn lager worden.

Vanaf dat moment is naast de verdere doorontwikkeling van het ‘zorgstelsel’ langs 3 programmathema’s, namelijk preventie, integrale werkwijze en innovatie, regie gevoerd op en on-

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

De samenleving is volop in beweging. Landelijk, maar ook in de Hoeksche Waard. Er zijn veel grote maatschappelijke ontwikkelingen. We hebben het dan onder meer over vergrijzing, langer zelfstandig thuis wonen, groei van het aantal cliënten, toenemende zorgzwaarte, stijgende kosten en tekort aan medewerkers in de zorg en het onderwijs.

Deze ontwikkelingen zorgen er onder andere voor dat steeds minder mensen steeds meer klaar moeten staan voor een groeiende groep kwetsbare dorpsgenoten. Dit uit zich onder andere in een groeiend appel op mantelzorgers en vrijwilligersorganisaties in zorg en welzijn. Hierdoor loopt de sociale cohesie het risico om ‘overvraagd’ te worden.

AANLEIDING De ontwikkelingen in het sociaal domein zijn complex en dynamisch. Dit leidt bij alle betrokkenen in meer of mindere mate tot onzekerheid, onoverzichtelijkheid en instabiliteit.

Vaak zien inwoners door de bomen het bos niet meer door de verschillende regels en de toenemende complexiteit daarvan. In de uiteenlopende gesprekken die we als gemeente voerden met partners en inwoners komt een duide-

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

We kunnen en doen dit niet alleen. lijke rode draad naar voren: de wens om als Hoeksche Waard sociaal en verbonden te zijn én blijven. Inwoners willen en moeten zoveel mogelijk zelf de regie houden over hun leven en directe omgeving. Samen zorgen we ervoor dat de inwoners die (tijdelijk) hulp nodig hebben deze ook krijgen.

We staan voor een samenleving waarin inwoners echt iets voor anderen kunnen betekenen. Een dorp waarin mensen voor elkaar klaar staan, is nu eenmaal veerkrachtiger dan een dorp waarin dat minder het geval is. Het streven is dat inwoners, verenigingen, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en overheid verbonden met elkaar zijn. Een goede saamhorigheid zorgt ervoor dat de kernen vitaal blijven en onze inwoners langer, naar tevredenheid en met minder ondersteuning (zelfstandig) kunnen blijven wonen, werken én deelnemen aan de

5

Context en aanleiding

Cijfers en gegevens Inclusieve samenleving Hoeksche Waard 34% van de inwoners in de Hoeksche Waard doet vrijwilligerswerk.

De gemiddelde verblijfsduur in een zorginstelling is de afgelopen jaren gedaald van 2 jaar naar

9 maanden

Er zijn op dit moment ongeveer

19.000 mantelzorgers in de Hoeksche Waard die langdurig zorgen, 15% daarvan is zwaarbelast.

Tot 2030 stijgt het personeelstekort in de zorg in de Hoeksche Waard met minimaal werknemers.

400

Het aantal inwoners van 85 en ouder groeit in de Hoeksche Waard tussen 2017 en 2050 met

347%!

26% van

de inwoners is aangesloten bij een sportvereniging.

Wat we willen, is een inclusieve samenleving waarin iedereen telt, gelijkwaardig is en mee kan doen. Deze visie van ‘buiten’ sluit naadloos aan bij onze in het hoofdlijnenakkoord gepresenteerde ambitie om te komen tot die inclusieve samenleving. In hoofdstuk 2 gaan we hier verder op in.

Het realiseren van onze visie vraagt om een andere aanpak, namelijk meer integraal werken vanuit de gemeentelijke organisatie en de partners die in het sociaal domein actief zijn, meer samenwerken, domein-overstijgend werken en een dorpsgerichte aanpak hanteren met (meer) focus op preventie, vroegsignalering en een positieve benadering.

In essentie gaat het er vooral om dat we anders kijken naar de samenleving en datgene wat er om ons heen gebeurt.

GEWENSTE VERANDERING VORMGEVEN De opgave Inclusieve samenleving betreft een meerjarig programma dat ondersteunend is in het maken van de gewenste verandering, van buiten naar binnen. Een opgave ook die in nauwe verbinding staat met de ondersteuningsstructuur die organisatiebreed deze verandering moet vormgeven. Een opgave die bovendien ondersteunend is, regie voert en focus brengt in gewenste veranderacties.

Hierbij kan gedacht worden aan het verder tussen de oren krijgen van de visie bij alle medewerkers en partners, het creëren van randvoorwaarden, het verbinden van verschillende domeinen en het aanjagen van wenselijke ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld het ontschotten van budgetten en het vereenvoudigen van werkprocessen. Dit zijn belangrijke randvoorwaarden voor het bereiken van resultaten. De gemeente is daarin niet langer leidend, maar ondersteunend, stimulerend en faciliterend. Dat vraagt om vertrouwen in de samenleving, al werkend leren, experimenteren en loslaten. Dit gaat niet vanzelf. Het vergt onder meer duurzame investeringen in een sterke sociale basis, die bestaat uit 3 onderling nauw verbonden pijlers: de inwoners zelf, hun netwerken en de meer formeel georganiseerde sociale basisvoorzieningen.

BREDE VERANDERBEWEGING De kern van deze verandering is niet uniek voor het sociaal domein, maar geldt ook voor andere terreinen binnen de gemeente. Denk bijvoorbeeld aan de veranderingen in het ruimtelijke veld, ingegeven door de Omgevingswet.

De organisatieontwikkeling die nu ingezet wordt, zal deze veranderbeweging moeten ondersteunen; in onze manier van werken, in onze dienstverlening, in het naar buiten gericht zijn en in het positioneren van de Hoeksche Waard in de omgeving. De veranderbeweging die we moeten maken heeft daarbij betrekking op de interne organisatie (alle lagen), maar zeker ook op de ‘buitenwereld’ (inwoners,

13% van de jongeren onder de 18 jaar in de Hoeksche Waard maakt gebruik van een vorm van jeugdhulp.

6

samenleving. Daarbij wordt geredeneerd vanuit 3 gezamenlijke maatschappelijke belangen, namelijk: wat goed is voor de individuele inwoner, wat goed is voor de vitaliteit en leefbaarheid van de dorpen en wat goed is voor de hele Hoeksche Waard.

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

professionals van maatschappelijke partners etc). Dat geldt in het bijzonder voor het sociaal domein, omdat veel van de activiteiten uitgevoerd worden door maatschappelijke partners. Daar zit de kennis en expertise.

LEESWIJZER De aanpak rond de opgave Inclusieve samenleving is programmatisch uitgewerkt. Waar een project zich vaak richt op de realisatie van 1 vooraf overeengekomen resultaat, richt een programma zich op het nastreven van meerdere samenhangende en integrale doelen die samen met partners worden gerealiseerd. We hebben in hoofdstuk 1 de aanleiding en context van deze opgave weergegeven. Hoofdstuk 2 beschrijft de visie en ambitie van de opgave Inclusieve samenleving en in dit hoofdstuk benoemen we de 5 programmathema’s.

In hoofdstuk 3 zijn deze 5 programmathema’s vertaald naar strategische en operationele doelen. In hoofdstuk 4 benoemen we de prioritaire inspanningen voor de 1e fase en het faseplan. De manier waarop we aan de slag gaan, de veranderaanpak, staat in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 8 geven we de samenhang weer tussen de verschillende opgaven waar de gemeente Hoeksche Waard voor staat.

7

Visie en ambitie

Hoofdstuk 2

Visie en ambitie “Wanneer je niet meer kijkt met de bril van wat er moet, niet meer kijkt met wat er wel of juist niet van u verwacht wordt, niet meer met wat er belangrijk voor u is maar simpelweg om u heen kijkt wat belangrijk is voor de mensen waarvoor u werkt, wat u bij kan dragen, waarin u het verschil kan maken, dan gaat u allerlei nieuwe dingen zien.

Dan ziet u dat er niet per sé overal nieuwe woningen gebouwd hoeven te worden, hofjes moeten worden neergezet, maar dat er in de bestaande woningbouw ook een transformatie plaats kan vinden. Laten we samen, jong en oud, door onze wijken en dorpen lopen, en zien wat er mogelijk is. We kunnen samen dromen en dromen waarmaken. Dan ziet u ook dat er niet meer zorglocaties gebouwd hoeven worden, we hebben toch geen menskracht om ze te bemensen en als we niet oppassen worden heel veel 55 + flats vanzelf verpleeghuizen zonder personeel. In dat besef ziet u dat we onze huidige zorglocaties met andere ogen moeten kunnen gaan zien, dat dit hele grote logeerhuizen en huiskamers voor de wijk zijn en we de voorzieningen daar wellicht aan veel meer mensen beschikbaar kunnen stellen, wanneer we gaan delen. Echt delen: wat van mij is, is ook van jou, meer dan we nu doen.”

Inclusie kunnen we zien als onderdeel van een continuüm waarvan de andere pool uitsluiting is (Unesco, 2005).

Wanneer we dit toepassen op bijvoorbeeld het onderwijs is er sprake van uitsluiting als kinderen helemaal geen onderwijs volgen. Segregatie gebeurt als kinderen wel onderwijs volgen, maar apart van andere kinderen, bijvoorbeeld in speciale scholen.

V

an integratie is sprake als individuen worden bijgespijkerd om in een specifieke samenleving, school of werkplek te functioneren. Bij inclusie gaat het om de omgekeerde beweging. Werken aan een inclusieve samenleving betekent het gezamenlijk vormgeven aan een samenleving, scholen, wijken, clubs en arbeidsmarkt waar iedereen optimaal kan deelnemen.

Het is zelfs een wettelijke verantwoordelijkheid (VN-verdrag), waar we ons aan committeren. We kiezen bewust voor een bredere insteek van inclusie, waarbij ‘het kan wél’ ons uitgangspunt is. Sinds 2019 is Hoeksche Waard een regenbooggemeente die staat voor diversiteit en gelijkwaardigheid. We denken en doen vanuit gelijkwaardigheid, vanuit mogelijkheden en kansen; niet vanuit beperkingen.

Niet vanuit moeten, maar vanuit willen en kunnen.

VISIE Een inclusieve gemeente is een gemeente waarin iedereen waarde heeft en zich welkom voelt. Eenvoudig gezegd: inclusie is meedoen en erbij horen. Een samenleving waaraan iedereen optimaal kan deelnemen, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, gender, inkomen, talenten of beperkingen. Een inclusieve gemeente is gebouwd op de talenten en interesses van alle inwoners. Extra aandacht gaat hierbij uit naar het behouden en versterken van jonge huishoudens. Deze vormen de basis van een gezonde samenleving.

Investeren in een positieve opvoeding, succesvolle schoolloopbaan en brede ontwikkeling van kinderen en jongeren is het fundament van welzijn, economische zelfstandigheid en meedoen aan de samenleving.

HOE INCLUSIEF ZIJN WE AL? De vraag is of we als Hoeksche Waard al inclusief bezig zijn.

Voelen alle inwoners zich gezien, gehoord en betrokken?

Dat ze er ook echt bij horen en meetellen? Daarin moeten we met z’n allen zeker nog stappen maken. Want in de inclusieve samenleving die we voor ogen hebben, telt en doet iedereen gelijkwaardig mee en dat is nu helaas nog niet altijd het geval. Het is niet alleen mooi, maar vooral noodzakelijk dat we de beweging naar een inclusieve, sociale en verbonden samenleving in de Hoeksche Waard maken.

8

AMBITIE UITDAGINGEN EN INTEGRALE AANPAK De uitdagingen waar we voor staan en ontwikkelingen in het sociaal domein kunnen we niet los van elkaar zien. Op alle fronten is het zaak om integraal actie te ondernemen.

Er zijn 5 programmathema’s waarop we willen en moeten versnellen. Onze aanpak is een samenspel van factoren, mensen en ontwikkelingen. Het is ook niet zo dat we met 1 druk op de knop en een paar aanpassingen en resultaten een inclusieve samenleving creëren. Het vraagt om bewustwording en anders denken en doen. Niet alles kunnen we ook tegelijk aanpakken. Het is een proces dat tijd vergt.

Vandaar dat we stapsgewijs werken om die samenleving waarin iedereen tot zijn recht komt tot stand te brengen.

Bij al deze maatregelen staan we schouder aan schouder inwoners, maatschappelijke organisaties, ondernemers en overheid - , innoveren we, leren we van de praktijk en starten we vanuit het leven van mensen. Dus thuis, in de buurt en op het werk. Stapje voor stapje gaan we op weg naar een inclusieve samenleving. Die maken we met elkaar. Daarvoor is draagvlak nodig binnen het gemeentehuis en daarbuiten.

Bewustwording en ‘anders kijken’ is het startpunt om de beweging op weg naar meer inclusie van de grond te krijgen.

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

Trix van Os, directeur bestuurder Alerimus

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

9

Opvoeden en opgroeien doen we samen

Samen tegen armoede

(It takes a village to raise a child)

DE UITDAGING

“Even Facebooken als je een vraag over je kleintje hebt” is moeilijk als je “Contact maken met andere moeders . Dat komt pas een kinderen nog niet naar school gaan Ché Verkerk. beetje vanaf de peuterspeelzaal”, zegt en zoon Denno jaar) (3 hi Bod ter Ze is moeder van doch r contact heeft (1 jaar) en woont in Numansdorp. Ove Met haar eigen Ché tegenwoordig niets te klagen. e Waard’ brengt ksch Hoe a mam en Facebookgroep ‘Sam het verleden amper ze moeders bijeen die net als zij in en konden stelervaringen konden uitwisselen en vrag p die zij zelf beheert len. Deze (besloten) Facebookgroe heeft inmiddels al ruim 700 volgers. de veranderaanpak Het is een initiatief dat perfect past in het motto ‘It takes van gemeente Hoeksche Waard. Onder /ouders, sociaal a village to raise a child’ slaan inwoners n om elkaar te inee en hand de nals netwerken en professio is daar een prima helpen. ‘Samen mama Hoeksche Waard’ zoals Café GEZIeN, de voorbeeld van. En zo zijn er nog meer, “De vragen op onze Kinderraad en Hoeksche Waard Actief. ging, voeding, Facebookpagina gaan over van alles: bewe rsteuning voor onde over en vrag zijn het slapen of ziektes. Of eidsvragen mogen thuis of hulp in de huishouding. Gezelligh ?”, zegt Ché. ook: waar kun je welke activiteiten doen Behoefte aan een netwerk om je heen niet haar einddoel.

Haar huidige pagina is volgens Ché nog en voor zwanZe zou nog een aparte groep willen mak themaberichten geren en in deze groep op vaste dagen in de Hoeksche plaatsen. Nog mooier zou het zijn als er k voor moeders gsple oetin ontm eigen Waard per dorp een online informakwam. Ook zou ze meer zoekfuncties voor ook de aandacht tie willen. Dit zijn twee onderwerpen die ge to raise a child’. hebben van het initiatief ‘It takes a villa in haar behoefte Inmiddels weet Ché dat ze niet alleen staat netwerk om zich aan contact. “‘Je merkt dat iedereen een sluiten bij bestaande heen wil.” Dat kun je krijgen door aan te in haar geval - door ontmoetingsplekken, maar ook - zoals 10 zelf iets op te zetten.

Het opvoeden van kinderen is steeds meer een individuele aangelegenheid. In tegenstelling tot vroeger zijn familie, vrienden en buren daar minder bij betrokken.

Daarnaast vervagen andere sociale steunstructuren als geloofsgemeenschappen en het verenigingsleven.

Daarvoor in de plaats kloppen ouders voor opvoeduitdagingen steeds vaker aan bij (opvoed)professionals uit ‘het voorveld’, zoals de kinderopvang, het onderwijs, het consultatiebureau en schoolmaatschappelijk werk.

Zij vervullen soms nog weinig de rol van ‘medeopvoeder’. Daarbij wordt een deel van de opvoed- en opgroeivraagstukken vertaald in psychologische aandoeningen, ontwikkelingsstoornissen en andere diagnosen, wat kan leiden tot behandeling in de gespecialiseerde (dure) hulpverlening. Verder zien we dat het brede aanbod van activiteiten, projecten en voorzieningen maakt dat er voor (mede-)opvoeders een grote wirwar aan informatie is en zij door de bomen het bos niet meer zien. Er is weinig tot geen samenhang in het aanbod, al doen aanbieders enorm hun best om zichtbaar te zijn. De grootste vraag die dan ook telkens weer door ouders wordt benoemd is: ‘waarom weet ik dit niet?’

Al zijn de financiële problemen groot, er is altijd een oplossing Toen ze 25 jaar geleden trouwden hadden Johan en Yvonne allebei een baa n. Ze kochten hun 1e hu is en 5 jaar later vormden ze een levendig gezin me t3 prachtige kinderen. Afg elopen mei was hun hu welijksdag. Die hadden ze graag willen vieren me t hun kinderen met aanhang, familie en vrienden, ma ar dat was wegens geldg ebrek tot hun verdriet niet mogelijk.

Yvonne werkt al jaren nie t meer vanwege een chroni sche ziekte en Johan verloor rui m een jaar geleden zijn baa n door een reorganisatie. Da t ze de eindjes aan elkaar moeten knopen, mag dui delijk zijn en een feest zat er dan ook niet in. Doordat hun inkomen ineens beh oor lijk achteruitging komen ze, ondanks goed budgetter en, iedere maand wel iets te kort. Nu het einde van hu n spaargeld in zicht is, nem en de zorgen en de stress over de toekomst toe.

Visie en ambitie

Beter inzicht in financië n Van een bevriende buurvr ouw horen ze dat ze bij ver schillende instanties in de Hoeksche Waard hulp kun nen vragen om beter inz icht in hun financiën te kri jge n.

Misschien zijn er wel ver goedingen of toeslagen die ze niet benutten? Johan vin dt het lastig om met iem and over hun financiële situatie te praten, maar besluit uit eindelijk toch hulp te vra gen. Hij wil eigenlijk wel gra ag weten of hij van regelingen gebruik kan maken waarv an hij nog niet op de hoogte is.

Opluchtend gesprek Een 1e afspraak met een vrijwilliger van Humanit as is vervolgens snel gemaakt.

Samen hebben ze een goe d gesprek en krijgen tips en trucs om meer uit hun gel d te halen. Bovendien worde n ze in contact gebracht me t een medewerkster van de gemeentelijke schulddie nst verlening die allerlei zak en op een rij zet en hen wij st op vergoedingen waar ze aanspraak op kunnen ma ken .

De helderheid in hun situ atie en het gevoel dat er wa t meer ruimte komt, lucht hen erg op. Johan gaat hie rdoor ook weer met frisse moed solliciteren en ziet kansen op een nieuwe baan door de aantrekkende arbeidsmark t positief in. Het stel maakt zelfs voorzichtige plann en om volgend jaar hun 26s te huwelijksdag wél met een gezellig etentje te vieren .

ONZE AANPAK We willen graag dat het netwerk rondom kinderen en jongeren weer belangrijk wordt en vragen en problemen binnen dat eigen netwerk opgelost kunnen worden. Dat vertaalt zich naar onze ambitie: alle (mede)opvoeders dragen bij aan een positief opvoed- en opgroeiklimaat in de Hoeksche Waard door samen te werken en te verbinden vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Helpen is goed, voorkomen is beter. Hoe gaan we dat doen? Als gemeente zetten we allereerst in op een brede en sterke opvoedbasis: het netwerk van ouders met medeopvoeders (uit het voorveld). Dit doen we door betrokken spelers te verbinden, vraaggerichter te werken en meer samenhang aan te brengen in het huidige basisaanbod. Daarbij willen we faciliteren dat alle (mede)opvoeders beter toegerust zijn en van wanten weten om bij te dragen aan de opvoeding van onze kinderen. Goede inbedding van informatie over en hulp bij opgroeien, opvoeden en ouderschap is hierbij onmisbaar. Tot slot richten we ons op de kinderen zelf, waarbij er genoeg keuzemogelijkheden voor hen zijn om zich kansrijk te ontwikkelen. We richten ons op het netwerk rondom -9 maanden tot 18-jarigen.

De komende 3 jaar ligt de focus op het netwerk van de doelgroep tot 12 jaar. Immers hoe jonger we starten, hoe groter de kans op een optimale toekomst.

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

DE UITDAGING Inwoners die financieel niet zelfredzaam zijn, zijn niet of onvoldoende in staat om deel te nemen aan de samenleving. Financiële problemen zorgen voor sociale uitsluiting en stress. Sociale uitsluiting, maakt eenzaam en geeft een gevoel van onderwaardering. Stress zorgt voor vermindering van het denkvermogen (IQ), gezinsproblematiek, gedragsproblematiek, concentratieproblemen en lijdt zelfs tot uitval wegens ziekte. Het oplossen van het geldprobleem in de vorm van minimaregelingen, of hulp bij het saneren van de schulden is onvoldoende. Wij willen armoede en schuldenproblematiek voorkomen, door inwoners te leren en begeleiden om (weer) financieel zelfredzaam te zijn.

ONZE AANPAK Onze ambitie is dat een inwoner, eventueel met ondersteuning, financieel zelfredzaam is en blijft, en hierdoor kan participeren in de samenleving. Wat we daarvoor als eerste gaan doen, is het in beeld brengen van de doelgroep die nu armoede kent. Op basis van de uitkomsten bepalen we welke interventies nodig zijn. Zoals het ontwikkelen van een preventieprogramma samen met onze maatschappelijke partners, scholen en werkgevers. Daarnaast richten we ons op het opleiden en coachen van onze hulpverleners, intern en extern, om integraal en vanuit vakmanschap maatwerkgericht advies/hulp te kunnen verlenen. Deze ontwikkelingen ontstaan niet vanzelf. Het vraagt een gedeelde visie, heldere rollen en een duidelijke monitoring van de resultaten. Dit vergt tijd en ontwikkelcapaciteit.

Bestaande interventies worden geëvalueerd en geactualiseerd.

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

11

Visie en ambitie

Sterke schakels DE UITDAGING De inwoner heeft met (meerdere) hulpverleners vanuit verschillende organisaties te maken. Er is geen overzicht van de hulpvraag van de inwoner omdat hulpverleners werken vanuit hun eigen organisatie en de samenwerking met andere organisaties te weinig wordt opgezocht en benut. De samenwerking die nodig is gaat niet vanzelf. Resultaat is dat slechts een deel of zelfs helemaal niets van de vraag van de inwoner wordt opgelost of dat inwoners bij verschillende organisaties moeten aankloppen voordat een oplossing kan worden geboden.

ONZE AANPAK Dit is onze ambitie: “We investeren in slimme(re) manieren van samenwerken en zetten in op stevige (hulp)structuren. Dankzij deze (hulp)structuren kunnen we in (toenemende) complexe situaties de samenwerking tussen professionals uit verschillende disciplines versterken, ongeacht de plek waar of de manier waarop de vraag wordt gesteld. Dit vergt maatwerk, beginnend bij de vraag van de inwoner. Wij zijn hierbij 100% dienstverlenend en dichtbij." Bij onze aanpak ligt de focus op de (door) ontwikkeling van de wijkteams in de Hoeksche Waard. Samen met een aantal partners in het veld vormen wij wijkteams waar intensieve samenwerking tussen de professionals vanuit verschillende disciplines vanzelfsprekend is. Dichtbij, snel en op dezelfde manier wordt ondersteuning geboden, waarbij met een brede blik samen met de inwoner naar problemen, oplossingen en kansen wordt gekeken.

Zus overbelast d oor broer met verstandeli jke beperking Een verhaal van W mo-co nsulent Jantine Valke

nburg “Ik maak me zorg en over mijn broe r, maar ook over mezelf. Ik zie he t niet meer zitte n. Ik weet niet meer wat te doen en hoe het verd er moet”, vertel een mevrouw aa t n de telefoon. Ha ar 50-jarige broe kampt al jaren m r et psychische pr oblemen. Hij he een tijdje bij ha eft ar in huis gewoon d, maar dat was vanwege de best aande gezinssitu atie niet meer te doen.

Uiteindelijk gaat hij ergens anders wonen, maar de om standigheden da ar waren slecht: ge en verwarming, ge douche en geen ele en ktriciteit. Mevrouw vraagt aan mij wat te doen. Ik he b ook niet 1-2-3 ee n oplossing', zeg eerlijk. Wel verte ik l ik haar over het wijkteam waar ik deelneem. 'Mag ik aan daar uw situatie ee ns bespreken?' Ze stemt toe. De eers tvolgende keer de el ik haar verhaa de vergadering m l in et alle professiona ls van het wijkteam We spreken af da . t Stichting MEE va nuit de expertise 'cliëntondersteun ing' samen met m ij op huisbezoek mevrouw gaat. Oo bij k haar broer is hi erbij aanwezig. Da bespreken we alle ar problemen. Haar broer zegt dat hij geen hulp wil. M aar hij ziet ook we l in dat zijn zus ov belast is. 'En dat wi erl ik ook niet.' Dat is de ingang voor hulpverlening.

12

Hulp vanuit vers chillende kanten Al snel blijkt dat alleen een woning het probleem niet gaat oplossen. Na verschillende gesp rekken wordt duidelijk dat haar br oer een lichte vers tandelijke beperk heeft. In het casu ing soverleg in het wi jkteam concludere we dat hulp vanu n it verschillende ka nten nodig is: een woning, begeleidi ng op het gebied van wonen, indivi ele (persoonlijke) dubegeleiding, dagb esteding en hulp zijn zus. aan Stichting MEE pa kt de casusregie op . Is er voldoende samenhang in de hulp? En doet ied er een wat er is afge sproken? Omdat er een lichte vers tandelijke beperk in het spel is, zoek ing en we contact met Cavent. Cavent huurt een aantal woningen van HW W onen en verhuurt deze met toestem ming aan cliënte n. Haar broer kan zo'n woning krijg en. Ik geef een in dicatie begeleiding dagbesteding af: en hij krijgt begeleidi ng bij het wonen persoonlijke bege en leiding.

Zorgen vallen we g En nu? Haar broe r is zover dat hij vr ijwilligerswerk doet. Regelmatig heb ik contact m et zij n zus. 'Hoe gaat het met u?' Nu ha ar broer een goed e woning heeft en begeleid wordt, va llen een heleboel zorgen bij haar we Ondersteuning bi g. edt zij nog steeds, m aar wel op een manier die het vo or haar draaglijk maakt. 'Ik ben zo dat de situatie op blij deze manier is op gelost!'

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

13

Werk voor iedereen

Thuis in de kern

Woonzorgcentrum Heemzicht:

Volwaardige baan voor werkzoekenden met afstand tot de arbeidsmarkt

Logeerzorg: een moment om tot rust te komen; ook voor de mantelzorger Ron (83) en Hannie Heshusius (75) zijn al 56 jaar getrouwd en wonen nog op zich zelf in Strijen. Maar vanzelf gaat het niet meer.

“Ik heb veel zorg nodig.

Gelukkig is Hannie er elke dag voor mij”, zegt Ron die geestelijk fit is, maar lichame lijk niet meer. Dat werd na verloop van tijd teveel voor allebei. Daarom maken ze gebruik van een nieuwe vor m van ondersteuning voor mantelzorgers in de Hoeksc he Waard: Logeerzorg. De zorgvrager wordt 1 dag en nac ht of meerdere dagen en nachten opgevangen en ver zorgd in het Wijckpension van Alerimus in de Open Wa ard (Oud-Beijerland). Professionals nemen daar tijdelij k de zorg over, zodat de mantelzorger, in dit geval Han nie, even rust krijgt.

“We hadden erover gelezen in Het Kompas. En op een gegeven moment heb ik gebeld met team Wmo van de gemeente.

Wij konden van Logeerzorg geb ruikmaken”, vertelt Ron. Maar zonder slag of stoot ging dat niet. Hannie: “Dat ik bijna overliep, had ik niet eens door.

De zorg ervaarde ik zelf niet als druk. Hij moest mij echt ove rhalen.” Na het telefoontje met de gemeente volgt er een telefonisch gesprek met Alerimus, verantwoordelijk voor de logeerzorg.

Logeermogelijkheden zijn flex ibel “Tijdens dat gesprek wil je wel graag weten hoe het allemaal geregeld is. Je wilt gerustgestel d worden”, zegt Hannie. De logeermogelijkheden zijn flex ibel: een enkele dag en nacht tot een paar dagen en nachten . En meerdere keren per jaar is een optie. De logeerappartem enten zijn van alle gemakken voorzien. Er is een gezamenlij ke woonkamer waar de (tijdelijke) bewoners met elkaar kun nen eten. Ook bezoek kan desgewenst mee-eten.

Logeren bij Alerimus was een positieve ervaring “De verzorging was prima. Ik heb het naar mijn zin gehad.

Het zijn vakkundige en vriende lijke verzorgers. Allemaal!”

Elke dag kwam er een kind of een kleinkind langs. “Die aandacht gaf mij ook rust”, zegt Han nie. “Ja, die week heeft mij echt goed gedaan. Je bent even van de zorg af. Ook lichamelijk was ik uitgerust. Ik heb een paar dagen een goede nachtrust gehad. Maar ik was blij dat ik hem weer kon halen!” En Ron, tot slot: “Ik vond dat mijn vrouw eraan toe was om even tot rust te komen. We voorkwame n dat haar spreekwoorde14 emmer lijke overliep. Dit gun ik een ander ook.”

DE UITDAGING Met het langer zelfstandig wonen stijgt de vraag naar zorg en ondersteuning en geschikte huisvesting. Om langer thuis wonen mogelijk te maken, moet aan verschillende voorwaarden worden voldaan. Basisvoorzieningen als arts, apotheek en dagelijkse boodschappen moeten in de buurt aanwezig zijn of alternatieven (vervoer op afroep; thuisbezorging e.d.) beschikbaar. Voor opbouw en instandhouding van een persoonlijk netwerk zijn laagdrempelige ontmoetingsplekken nodig.

De woning moet geschikt zijn voor mensen met fysieke beperkingen. Op dit moment is 46% van de woningvoorraad hiervoor niet geschikt. Mantelzorgers geven aan dat zij ondersteuning (vanuit de omgeving) bij hun zorgtaak nodig hebben.

Woonzorgcentrum Heemzicht in Piershil zocht extra zorgpersoneel en wilde het liefst werkzoeken zich aan t smark den met een afstand tot de arbeid in verbinden. Bijvoorbeeld mensen die al lange tijd ook zicht Heem de bijstand zitten. Hiermee wilde aan haar inspanningsverplichting in het kader van SROI (Social Return on Investment) voldoen.

Anja Boon, HR- functionaris bij Heemzicht, is trots op de manier waarop dat samen met HW werkt! is gerealiseerd, onder meer voor de werving van kandidaten uit de doelgroep. "Dit was best een intensieve samenwerking", zegt Anja. "Er is heel zorgvuldig naar 'de mens achter de mens' gekeken, om de juiste kandidaten voor deze functies te vinden. Daardoor duurde het selectieproces ook wat langer dan gebruikelijk, maar daar hebben we nu zoveel profijt van.” Inmiddels zijn er

Visie en ambitie

3 nieuwe medewerkers in de functie van Medewerker akt Cliëntenservice aan de slag."We hebben gebruikgema es functi nde bestaa n worde ij Daarb van jobcarving. gesplitst, in gespecialiseerd en basiswerk. Basistaken hebben we samengevoegd tot een volwaardige baan. Zo creëerden we een nieuwe functie; die van Medewerker Cliëntenservice", vertelt Anja enthousiast.

Buddy voor begeleiding Na de sollicitatiegesprekken zijn de kandidaten in een proefplaatsingstraject aangenomen. Om de kans van slagen zo groot mogelijk te maken heeft Heemzicht aan iedere kandidaat een buddy toegewezen. "Dat zijn collen ga’s die de kandidaten vanaf dag 1 aan de hand hebbe op iding begele ieve intens die is dels meegenomen. Inmid van iden begele Het uwd. afgebo r manie een natuurlijke de kandidaten is natuurlijk wel een investering, vooral En in tijd, maar daar merken we nu echt het plezier van. eren, invest je moet erker medew e nieuw daarbij; in elke bij nieuwe collega’s inwerken kost nu eenmaal tijd. Dat is Ook iever”. intens iets alleen s, ander niet deze doelgroep werden de kandidaten begeleid door een jobcoach van HW werkt! en wordt er nog steeds nazorg geboden.

ONZE AANPAK DE UITDAGING

Het is onze ambitie dat ouderen en mensen met een beperking in de Hoeksche Waard, ongeacht hun woonplek, zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen wonen en mee kunnen blijven doen in de samenleving. En dat mantelzorgers zich hierbij voldoende ondersteund voelen. Op het gebied van wonen is het zaak mensen bewust te maken van hun huidige woonsituatie bijvoorbeeld via de campagne Lang leve thuis. Het aantal woningen dat niet geschikt is voor mensen met een fysieke beperking daalt door levensloopbestendige nieuwbouw en renovaties.

Op het gebied van welzijn worden er laagdrempelige ontmoetingsplaatsen gerealiseerd in de verschillende kernen. Van belang is dat ook bij de inrichting van de buitenruimte hier rekening mee wordt gehouden. Daarnaast worden onder meer via signalerend huisbezoek ouderen geattendeerd op het voorzieningenaanbod. Ten aanzien van de zorg wordt onder andere het aanbod van logeerzorg verder onderzocht en waar nodig versterkt.

Hierdoor gaan zorgovergangen gelijkmatiger.

Met zorgverzekeraars wordt gewerkt aan de financiering van de logeerzorg.

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

We hebben in de Hoeksche Waard inwoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Door te investeren in hun vaardigheden en competenties kan deze afstand worden verkleind, maar dat is voor veel van deze inwoners onvoldoende om de stap naar betaald werk te kunnen maken. Er is niet alleen sprake van een afstand tot de arbeidsmarkt, maar ook omgekeerd. De standaardvacatures van werkgevers, ook die van de gemeente zelf, zijn vaak niet passend voor inwoners met een beperking. Daardoor staan op dit moment nog te veel inwoners langs de kant.

ONZE AANPAK Het is onze ambitie om een beweging naar elkaar toe op gang te brengen bij zowel inwoners met een grote afstand/beperking als werkgevers. Hierdoor kan iedereen op de arbeidsmarkt meedoen naar vermogen. In de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt brengen we kwetsbare jongeren in beeld en verbinden hen aan een aanbod richting dagbesteding, school of werk. Ook versterken we de rol van de gemeente als voorbeeldwerkgever en motor op de inclusieve arbeidsmarkt.

In de keten dagbesteding -beschut werk -regulier werk nemen we belemmeringen weg. Verder stimuleren we inclusief werkgeven bij ondernemers in de Hoeksche Waard en ontwikkelen we leerlijnen en arrangementen met functiecreatie bij en met werkgevers. En we ontwikkelen uitvoeringsorganisatie HW Werkt! door, zodat de gemeente optimaal kan bijdragen aan het verkleinen van de kloof tussen vraag en aanbod.

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

15

Programmadoelen

Hoofdstuk 3

Programmadoelen

Strategische doelen

In onze visie en ambitie hebben we een richtinggevend kader en een wenkend perspectief weergegeven voor de inclusieve samenleving in de Hoeksche Waard. Vanuit deze visie en ambitie zijn 5 programmathema’s (zie vorig hoofdstuk) gedestilleerd die in onderlinge samenhang bijdragen aan het behalen van de beoogde ambitie. Al deze thema’s hebben betrekking op inwoners die niet (optimaal) kunnen deelnemen aan de samenleving. Deels gaat het hierbij om het versneld voortzetten van bestaande thema’s, deels betreft het thema’s met een specifieke focus en nieuwe aanpak. De programmathema’s hebben we in dit hoofdstuk verdeeld in een aantal ‘overall’ strategische doelen en bijbehorende operationele doelen.

Deze doelen worden in hoofdstuk 4 samengebracht met de daarvoor benodigde inspanningen.

16

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

1

ij versterken het netwerk (voorveld) en de W opvoeders rondom het kind en het kind zelf.

2

lle inwoners zijn, eventueel met ondersteuA ning, financieel zelfredzaam. Daarbij willen we voorkomen dat mensen in een financieel afhankelijke situatie komen.

3

ij sluiten beter en sneller aan bij de vraag W van de inwoner door integraal te werken.

Hierdoor ervaren inwoners (en de lokale samenleving) meer kwaliteit van ondersteuning.

4

oor meer maatwerk leveren wij lichte onderD steuning waar mogelijk en zware ondersteuning waar nodig, (zorg)overgangen vinden vloeiender plaats.

5

nafhankelijk van woonplek kunnen inwoners O langer in hun eigen omgeving blijven.

6

oveel mogelijk inwoners doen naar vermoZ gen mee op de arbeidsmarkt. We richten ons daarbij zowel op het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt als op het verkleinen van de afstand van de arbeidsmarkt tot kwetsbare inwoners.

17

Programmadoelen

Operationele doelen De strategische doelen inclusieve samenleving hebben we verdeeld in operationele doelen (per programmathema). Het betreft hier een selectie van de operationele doelen die op dit moment meetbaar zijn. Zie ook hoofdstuk 6 Monitoring en programmasturing.

STERKE SCHAKELS  Inwoners en verwijzers waarderen de bekendheid/vindbaarheid van de loketten met minimaal een 7 (via cliënttevredenheidsonderzoeken).

OPVOEDEN EN OPGROEIEN DOEN WE SAMEN  In 2022 waarderen professionals de kwaliteit en effectiviteit van samenwerking met minimaal een 7 (starten met nulmeting).

 Bij alle gevallen van complexe ondersteuning die via het wijkteam plaatsvindt is er 1 plan en 1 eigenaar.

 Oordeel van ouders over vindbaarheid, kwaliteit en relevantie van opvoed- en opgroei-informatie, interventies en activiteiten is in 2022 10% positiever (starten met nulmeting).  In 2022 zijn voor 3 opvoedthema’s gezamenlijke interventies geprogrammeerd met partners in het voorveld.

 Rondom 3 werkprocessen hebben we in nauwe samenspraak met betrokkenen een administratieve lastenverlichting gerealiseerd.

SAMEN TEGEN ARMOEDE  Het percentage mensen dat een beroep moet doen op het schulddienstverleningstraject saneren van schulden is met 5% gedaald.  Het percentage mensen met een hulpvraag over omgaan met hun budget of beheersbaarheid van schulden is met 10% toegenomen.

THUIS IN DE KERN

 De aanvraagprocedure is laagdrempelig, eenvoudig en het percentage mensen dat een tegemoetkoming krijgt om te participeren in de samenleving is met 5% gestegen.

 Het aantal levensloopbestendige woningen stijgt met 3% t.o.v. 2015.  Het aantal mantelzorgers dat zich zwaar overbelast voelt daalt met 3% t.o.v. 2016.  In de Hoeksche Waard worden vanaf 2020 geen nieuwbouwwoningen meer gebouwd zonder Woonkeur basispakket.

18

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

19

Inspanningen en activiteiten

Hoofdstuk 4

WERK VOOR IEDEREEN

Inspanningen en activiteiten

 In 2022 zijn voor zowel (oud) voortijdig schoolverlaters van 18-27 jaar als schoolverlaters van het Pro/Vso gezamenlijk met partners interventies geprogrammeerd voor een sluitende doorstroom naar (vervolg)onderwijs, werk of dagbesteding.  De gemeente realiseert als werkgever minimaal haar vanuit het Rijk opgelegde target voor de Wet Banenafspraak.

In hoofdstuk 3 zijn de strategische en operationele programmadoelstellingen omschreven. Deze doelstellingen worden in dit hoofdstuk vertaald naar prioritaire inspanningen (projecten en activiteiten) per programmathema voor de 1e fase van het programmaplan.

 Een verdubbeling van het aantal Hoeksche Waardse werkgevers dat samenwerkt met HW Werkt! in de ontwikkeling van kandidaten en het bieden van werkplekken voor inwoners met een beperking.

AFBAKENING Met het benoemen van de 5 programmathema’s brengen we binnen de opgave Inclusieve samenleving focus aan, met als doel hierop te versnellen. Naast de inspanningen die binnen deze programmathema’s plaatsvinden, vinden er binnen de lijnorganisatie nog tal van andere inspanningen plaats die eveneens in belangrijke mate bijdragen aan de gestelde ambitie en doelen. Voorbeelden hiervan zijn de transitie beschermd wonen/maatschappelijke opvang, het lokaal meerjarenplan jeugd en de werkgroep Regenbooggemeente. Deze kennen ieder hun eigen proces en dynamiek. Aan deze ontwikkelingen wordt vanuit een gedeelde visie op de inclusieve samenleving gewerkt, maar de sturing is belegd in de lijn. Op inhoud vindt periodiek afstemming plaats. Dit geldt ook voor andere thema’s, waaronder harmonisatie van het subsidiebeleid, inburgering en de samenwerkingsagenda onderwijs.

20

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

21

Inspanningen en activiteiten

Prioritaire inspanningen

Fasering

(eind 2020)

OPVOEDEN EN OPGROEIEN DOEN WE SAMEN • Het realiseren/faciliteren van laagdrempelige ontmoetingsplekken in de kernen.

• Het opzetten/ondersteunen van een overkoepelend digitaal platform voor ouders.

• Het opzetten/ondersteunen van een overkoepelend digitaal platform voor professionals in het voorveld.

22

2019

2020

2021

2022

2023

PROGRAMMA ALGEMEEN

SAMEN TEGEN ARMOEDE

STERKE SCHAKELS

•H et via een 0-meting inzichtelijk krijgen van de populatie.

•H et opstellen van een gedragen plan van aanpak voor het inrichten van een meldpunt armoede en schulden.

•S amen met bestaande en nieuwe partners wordt een preventieplan gemaakt.

• Het operationaliseren van 3 wijkteams.

• Inzichtelijk krijgen van de omvang en de impact van multiproblem huishoudens.

• Samen met professionals werkprocessen verbeteren.

THUIS IN DE KERN

WERK VOOR IEDEREEN

• Doorontwikkelen logeerzorg door onder andere deel te nemen aan de pilot logeerzorg (respijtzorg).

• Het realiseren/faciliteren van laagdrempelige ontmoetingsplekken in de kernen (Hoeksche huiskamers, koppeling Opvoeden en opgroeien).

• Nieuwe Mantelzorg agenda ontwikkelen met samenwerkingspartners en mantelzorgers.

•D e gemeente maakt werkafspraken met betrokken partijen, waaronder scholen, rondom kwetsbare jongeren om ze tijdig in een passend traject te krijgen.

•V erkennen van de richting HW Werkt! en uitwerking van een organisatieplan.

•Z icht krijgen op sociaal ondernemerschap en de vorming van een netwerk met ambassadeurs van werkgevers.

Monitoring en sturing Overkoepelend verhaal en beeld Aanmelding deelname manifest Iedereen doet mee Uitwerkingsplan strategische communicatie Concretisering verbinding andere opgaven Strategische afstemming partners, waaronder denktank WWZ, adviesraad

SAMEN OPVOEDEN EN OPGROEIEN Project ouderenontmoetingsplekken Project digitaal platform voor ouders Project digitaal platform voor professionals Gezamenlijke programmering opvoed- en opgroeithema's Proces netwerksamenwerking voorveld Jeugd

SAMEN TEGEN ARMOEDE

Naast deze prioritaire inspanningen zijn er meer inspanningen. In de komende periode vindt een verdere uitwerking en verfijning hiervan plaats, in samenwerking met partners en inwoners. De inzet van de interventies is deels ook situationeel. Op basis van ons inzicht door analyse bepalen we welke ‘cocktail’ van interventies nodig is om het gewenste effect te behalen.

JAARLIJKSE ACTUALISATIE INSPANNINGEN Jaarlijks vindt actualisatie plaats van de inspanningen die worden verwerkt in een jaarplan voor de volgende fase en die aansluiting vinden bij de reguliere Planning&Control-cyclus. De opbouw van deze jaarlijkse actualisatie en de verbinding met de P&C-cyclus is in hoofdstuk 6 verder uitgewerkt.

Meer informatie over de overige inspanningen staat opgenomen in het faseplan.

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

0-Meting armoede Hoeksche Waard Plan van aanpak meldpunt armoede en schulden Plan van aanpak preventieplan Plan van Aanpak en onderzoek actualisatie convenant armoede Onderzoek samenwerking stichting leergeld Professionalisering intern en extern, via Hoeksche campus

STERKE SCHAKELS Operationalisering 3 wijkteams Huisvesting Samenwerkings- en subsidieafspraken maken Opleiding en training intern en extern Inzichtelijk krijgen omvang/impact multiproblem huishoudens Procesoptimalisatie

THUIS IN DE KERN Ondersteuning mantelzorgers Voortzetten campagne lang leve thuis Doorontwikkelen logeerzorg Signalerend huisbezoek uitbreiden Ontmoetingsplekken in de diverse kernen E-health Wonen

WERK VOOR IEDEREEN Project Sluitende Aanpak Kwetsbare Jongeren Implementatie SROI Banenafspraak gemeente Project Switchen in de Keten Project Doorontwikkeling HW werkt!

Project Verkenning en stimulering sociaal ondernemerschap Project Verkenning en implementatie leerlijnen/arrangem enten werkgevers

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

23

Veranderaanpak

Hoofdstuk 5

Veranderaanpak Een inclusieve samenleving is niet zomaar met een aantal aanpassingen en resultaten gerealiseerd. Het gaat om een kanteling in denken en doen. Dit vergt bewustzijn en een andere houding.

Niet alles kan tegelijk aangepakt worden. We werken stapsgewijs.

Werken aan inclusie en hiervoor veranderingen tot stand brengen, is een langdurig en meerjarig proces.

I

nzet van de gemeente is een voorwaarde, maar we zijn hierin ook afhankelijk van externe partijen en onze inwoners. Al werkend aan inclusie willen we vanaf het begin zoveel mogelijk een inclusieve werkwijze hanteren, waarbij we ons realiseren dat we hierin lerend zijn.

We werken bij de veranderaanpak volgens een aantal principes:

WE STAAN SCHOUDER AAN SCHOUDER Inwoners, maatschappelijke organisaties, ondernemers en de overheid

24

WE STARTEN VANUIT HET LEVEN VAN MENSEN Bij concrete initiatieven wordt direct maatschappelijke waarde gecreëerd door te werken op het niveau van de dagelijkse levenssfeer: het huis, de buurt of de werkvloer.

WE GROEIEN STAPSGEWIJS IN INCLUSIE slaan de handen ineen en gaan samen aan de slag. We werken met een inclusief procesontwerp in co-creatie aan visie, ontwerp en uitvoering van plannen.

WE INNOVEREN EN LEREN VAN DE PRAKTIJK Deze opgave is net als de samenleving niet statisch. Flexibel en adaptief zijn sleutelwoorden om beter en sneller in te spelen op nieuwe ontwikkelingen en daarmee innovaties mogelijk te maken. Het stimuleren van nieuwe dwarsverbanden en het delen van kennis zijn daarbij belangrijke voorwaarden. We kijken goed naar hoe het nu is, in het leven van mensen en de praktijk van professionals. Hoe kun je daar samen leren en ontwikkelen? Knelpunten in beleid en regels pakken we daadkrachtig aan, waarbij de vragen en behoeften van (kwetsbare) inwoners het vertrekpunt zijn.

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

Natuurlijk willen we snel zo ver mogelijk komen. Toch moeten we ons realiseren dat dergelijke veranderprocessen tijd, koersvastheid en ruimte vragen. We komen verder als we samen stapsgewijs groeien in inclusie.

Wij beseffen dat er een wederzijdse afhankelijkheid is tussen partijen die dat mogelijk moeten maken.

WIJ GAAN UIT VAN INCLUSIE IN BREDE ZIN Inclusie gaat niet alleen over mensen met een beperking. Inclusie gaat om toenemende participatie van elk individu in de samenleving, ongeacht culturele achtergrond, leeftijd, taal,

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

gender, status, talenten en beperkingen. Iedereen heeft waarde. We starten binnen deze opgave echter wel met een aantal specifieke thema’s. We groeien stapsgewijs in inclusie.

WE ONDERSTEUNEN EN FACILITEREN Als gemeente dragen we bij aan een klimaat, waarin onze maatschappelijke partners en inwoners optimaal gedijen.

We ondersteunen en faciliteren hen actief, waarmee we het maatschappelijk partnerschap versterken. Om samenhang te bevorderen neemt de gemeente initiatief in het tot stand brengen van interacties tussen actoren en bevordert zij als procesbegeleider afstemming tussen de activiteiten van de partners. Als netwerker en bemiddelaar speelt de gemeente daarbij een cruciale rol. We laten daarmee niet los, maar houden anders vast.

Knelpunten in beleid en regels pakken we daadkrachtig aan, waarbij de vragen en behoeften van (kwetsbare) inwoners het vertrekpunt zijn.

25

Monitoring en programmasturing

Hoofdstuk 6

Monitoring en programmasturing Over het sociaal domein zijn genoeg data beschikbaar.

Maar deze data zijn versnipperd en moeten (beter) worden geanalyseerd, voordat ze betrouwbare informatie opleveren.

Het is dan ook van belang dat de focus wordt verlegd van meer registreren naar meer analyseren. Bij meer datagedreven werken, moeten we zorgen voor het goed operationaliseren van de vraag naar meetbare prestatie-indicatoren (wat willen we bereiken en waaraan kunnen we dat zien?) en gedeelde normen (wanneer is het doel bereikt?).

I

n de praktijk zien we dat veel beleid abstract en weinig concreet is. Het definiëren van de belangrijkste prestatie-indicatoren is dan ook lastig. Het ontwikkelen en inrichten van een systeem voor monitoring vraagt om focus, afbakening, beperking en verbinding en deskundigheid.

Binnen deze opgave starten we per deelprogramma met een beperkt aantal kritische prestatie-indicatoren om de doelstellingen te meten. We kiezen voor een basisset, waarvoor periodiek of steekproefsgewijs

26

We richten ons op het goede verhaal bij de cijfers, zodat we op basis hiervan gemotiveerde afwegingen en keuzes kunnen maken.

gegevensverzameling plaatsvindt. Dit wordt in de komende periode verder uitgewerkt. Concreet betekent dit dat deze basisset niet voor alle programmathema’s al volledig dekkend is. Daarom meten we selectief en gericht, met als doel hier meer kennis en ervaring in op te doen, zodat we de basisset gaandeweg kunnen aanscherpen en/of uitbreiden. In onze aanpak richten wij ons niet op de cijfers op zichzelf , maar op het realiseren van de ambities en geformuleerde doelstellingen. We richten ons op het goede verhaal bij de cijfers, zodat we op basis hiervan gemotiveerde afwegingen en keuzes kunnen maken.

Via de producten van de P&C-cyclus wordt gestuurd op risico’s. Projectspecifieke risico’s worden gedefinieerd en gewogen in de plannen van aanpak van de projecten.

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

27

Communicatie

Hoofdstuk 7

welke bovenregionale samenwerkingsverbanden het programma Inclusieve samenleving wel/niet wil versterken.

Communicatie Vanuit het programma Inclusieve samenleving ligt er een visie en ambitie om een samenleving te creëren waarin iedereen telt, gelijkwaardig is en kan meedoen. Dit alles vertaalt zich naar strategische en operationele doelen. Met onze communicatiestrategie geven we aan hoe communicatie effectief bijdraagt aan de verwezenlijking van de doelen van het programma Inclusieve samenleving.

E

en integrale communicatieaanpak is hierbij het sleutelwoord. De communicatiestrategie bestaat onder meer uit onderstaande (samenhangende) onderdelen/actiepunten die het team Communicatie nog nader uitwerkt in een strategisch (communicatie)plan en plan van aanpak.

INZET GEBIEDSMARKETING Met de integrale aanpak van de gebiedsmarketing die afgelopen zomer is gestart, willen we de Hoeksche Waard op de kaart zetten en het eiland beter onderscheidend profileren.

Hierin wordt ook de focus gelegd op de Hoeksche Waard als aantrekkelijke woon- en werkregio. Het programma Inclusieve samenleving haakt daar bijvoorbeeld op aan met de programmathema’s ‘Werk voor iedereen’ en ‘Opvoeden en opgroeien doen we samen’. Onder de vlag van gebiedsmarketing wordt komend jaar ook een externe campagne ingezet op wonen en werken in de zorg en ook daar liggen relaties met ons programma. Het is belangrijk om inclusief denken meer in het DNA van de Hoeksche Waarders te krijgen.

28

PROJECTPARTICIPATIE STIMULEREN Inwoners, professionals, maatschappelijke partijen, ondernemers en andere relevante stakeholders worden betrokken bij de stapsgewijze ontwikkeling tot een inclusieve Hoeksche Waard. Hierbij geldt: ‘niets over de doelgroep, zonder de doelgroep.’ Binnen de verschillende projecten en inspanningen wordt voor de verschillende fasen en doelgroepen afzonderlijk een participatieniveau gekozen. Naast het aangaan van de dialoog wordt vanuit initiatieven gekeken naar ieders wensen en ideeën. Daarnaast wordt een interactief digitaal platform ontwikkeld voor zowel professionals als inwoners met als doel het delen en verkrijgen van informatie, het uitwisselen van ervaringen en het delen van initiatieven. Doel: de vindbaarheid en laagdrempeligheid van informatie vergroten, de onderlinge samenwerking tussen betrokken partijen bevorderen en betrokkenheid bij inclusie te vergroten.

INTERNE COMMUNICATIE VOOR BETROKKENHEID EN FACILITEREN INTERNE ORGANISATIE Aan de hand van de stakeholdersanalyses worden samen met alle partners en betrokken organisaties afspraken gemaakt over het proces en de besluitvorming. Daarbij is het noodzakelijk dat alle partijen op ieder gewenst moment over de juiste informatie beschikken. Voorop staat dat de interne organisatie (medewerkers, college en raadsleden) ook worden meegenomen in de ambities van het programma Inclusieve samenleving en de concrete uitwerking ervan, om zo 100% dienstverlenend te kunnen zijn in de communicatie met stakeholders. Het eerdergenoemde overkoepelende verhaal en de te ontwikkelen communicatieplannen per inspanning, bieden hen hierbij houvast en een duidelijk kader. Door medewerkers te informeren en te betrekken bij de ontwikkelingen en initiatieven van het programma Inclusieve samenleving, worden zij zich (steeds) meer bewust van nut en noodzaak en hun rol daarbij. Medewerkers zijn ook communicatiedrager (en idealiter ambassadeur): communicatie is van iedereen.

INZET OP BEWUSTWORDING EN GEDRAGSVERANDERING

ONTWIKKELING OVERKOEPELEND VERHAAL EN BEELD Inmiddels is er een 1e versie van het verhaal over inclusieve samenleving opgesteld samen met (interne en externe) betrokken partijen. In dit verhaal staat wat een inclusieve samenleving betekent voor de Hoeksche Waard, wat het precies inhoudt, hoe we met elkaar omgaan, maar ook onze (gemeentelijke) visie en ambitie. Doel: alle betrokken partijen, inwoners en medewerkers weten wat ermee wordt bedoeld, hebben er gevoel en beeld bij en committeren zich eraan. De samenhang met de andere programma’s wordt, daar waar het relevant is, ook meegenomen in dit verhaal.

AANSLUITING BIJ STAKEHOLDERSANALYSES Voor het overall programma, maar ook per programmathema, zijn stakeholdersanalyses uitgevoerd en aangescherpt. Hierin wordt onder meer aangegeven welke belanghebbenden er binnen dit thema zijn, hoe die zich tot elkaar verhouden en wat hun belangen zijn. Wil je op een zorgvuldige en effectieve manier communiceren, dan is het belangrijk om voor iedere stakeholder het communicatiedoel/-strategie aan te geven. Zijn de relevante stakeholders in kaart gebracht, dan wordt de communicatieaanpak afgestemd op de relevantie die het voor hen heeft en hun behoefte/ belangen. Eerste prioriteit daarbij is het opzoeken van en/of aansluiten bij partners en vitale coalities binnen en buiten de regio.

Wil je op een zorgvuldige en effectieve manier communiceren, dan is het belangrijk om voor iedere stakeholder het communicatiedoel/strategie aan te geven.

VERSTERKEN VAN BOVENREGIONALE SAMENWERKINGSVERBANDEN Met hulp van de stakeholdersanalyses en aan de hand van (nieuwe) ontwikkelingen wordt onderzocht/aangescherpt

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

Voor een inclusieve Hoeksche Waard is het ook van belang aandacht te hebben voor de gewenste cultuuromslag binnen de gemeentelijke organisatie. Dat vraagt van de betrokken medewerkers een andere manier van werken, denken en kijken naar de samenleving en datgene wat er om hen heen gebeurt. Meer dan voorheen gaan zij vanuit een stimulerende, faciliterende en ondersteunende rol opereren en samenwerken en zijn daarin niet automatisch sturend en leidend. Belangrijk is dus dat het initiatief en eigenaarschap niet meer (alleen) bij de gemeente ligt, maar meer bij de betrokken partners. Dat vraagt om vertrouwen in de samenleving, al werkend leren, experimenteren en loslaten. Voor de gewenste gedragsverandering wordt een interventieaanpak opgesteld.

29

Samenhang programma’s

Hoofdstuk 8

Samenhang programma’s De gemeenteraad heeft vanuit het hoofdlijnenakkoord 7 thema’s benoemd als prioritaire opgaven die (deels) programmatisch worden uitgewerkt.

T

ussen deze thema’s Inclusieve samenleving, Economie, Wonen, Mobiliteit, Duurzaamheid en Veiligheid en Cultuur zijn wederzijdse afhankelijkheden te benoemen die in de uitwerking en de inspanningen om samenwerking en afstemming vragen.

de bereikbaarheid, de kwaliteit en nabijheid van noodzakelijke voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn, cultuur, winkelen en onderwijs en een passende toekomstbestenEC ON dige woningvoorraad. Het UR OM LTU INCLUSIEVE is belangrijk om te onderIE CU SAMENLEVING kennen dat er een bepaalde wederkerigheid is tussen deze zaken: ze zijn als raderen in een machine. Die jonge Om tot oplossingen voor de DUU huishoudens die we zo graag verschillende vraagstukken ID RZ A E A GH HEID Mnaar het eiland willen halen, moete komen, kan het ene domein LI I E V ten bijvoorbeeld kunnen werken, vaak niet zonder het andere. wonen en recreëren in een aantrekDe uitdagingen waar we in al deze kelijke omgeving. Dat betekent bouwen, programma’s voor staan, is dan ook een zorgen voor voldoende woningen, maar ook samenspel van verschillende factoren op het zorgen dat mensen makkelijk en snel naar hun werk gebied van goed wonen, leven, werken en recreëin en buiten de Hoeksche Waard kunnen. Aan de andere kant ren. Rode draad in alle programma’s is dat we als Hoeksche is het ook belangrijk dat er in de komende jaren voldoende, Waard vitaal willen zijn en blijven. Dat vertaalt zich naar de passende woningen voor (zorgbehoevende) ouderen beschikdoelen die zijn geformuleerd en die we samen willen realibaar zijn. Ook hier moeten we letterlijk en figuurlijk samen seren. Van het toewerken naar een inclusieve samenleving aan bouwen. Dit alles, met in het achterhoofd de wens om waarin iedereen meetelt en gelijkwaardig meedoet tot het het rustige, landelijke karakter van de Hoeksche Waard zoveel realiseren van een toekomstbestendige woningvoorraad. mogelijk intact te laten. Daarnaast hebben we rekening te En van een gezonde economie met voldoende banen en houden met de transitie naar een duurzame samenleving die innovatieve (landbouw)bedrijven tot een goed bereikbaar noodzakelijk en onvermijdelijk is. De Hoeksche Waard wil bij(vervoer en online) en aantrekkelijk eiland, waar werk, voorvoorbeeld in 2040 energieneutraal zijn, waarbij we duurzaam zieningen en zorg voor iedereen (in nabijheid) bereikbaar denken en doen willen stimuleren. Dat vraagt om een omslag zijn, en dat gunstig is gelegen vlakbij de Randstad. in gedrag en beleid. En om meer betrokkenheid van inwoners RADEREN DIE IN ELKAAR GRIJPEN en bedrijven op ons mooie eiland. Een vitale, economisch Daarom werken we integraal aan de kwaliteit van de sociale gezonde, goed bereikbare, aantrekkelijke, veilige, duurzame en ruimtelijke omgeving, het landschap, de werkgelegenheid, en inclusieve Hoeksche Waard creëren we nu eenmaal samen!

30

PROGRAMMAPLAN INCLUSIEVE SAMENLEVING

GEMEENTE HOEKSCHE WAARD

N

NE WO

MOBILITEIT

31

Postbus 2003 3260 EA Oud-Beijerland Bezoekadressen Kijk op www.gemeentehw.nl 14 0186 | 088 - 647 36 47 info@gemeentehw.nl www.gemeentehw.nl gemeenteHW @gemeenteHW @gemeenteHW Gemeente Hoeksche Waard